T.C. JAPONYA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

JAPONYA YILLIK RAPORU 2007

Mart 2008

øÇøNDEKøLER Konu

sayfa no:

SOSYAL VE EKONOMøK GÖSTERGELER......................................1 ÜLKE HAKKINDA GENEL BøLGøLER..............................................5 EKONOMIK DURUM............................................................................14 SøYASø DURUM......................................................................................32 JAPONYA’DAKø TÜRKLER................................................................35 TøCARø øLøùKøLER...............................................................................37 JAPON TOPLUMUNUN TEMEL ÖZELLøKLERø VE øLøùKøLERDE DøKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR ..................................................68

Dıú Ticaret Tabloları Konu

sayfa no:

1 - Dünya Ticaretinde Türkiye ve Japonya’nın Yeri TABLO - 1 - 1 - JAPONYA VE TÜRKøYE'NøN DÜNYA TøCARETø øÇøNDEKø YERø.................................45 TABLO - 1 - 2 - SON 10 YILDA øHRACAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE.........46 TABLO - 1 - 3 - SON 10 YILDA øTHALAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE..........47

2 - Japonya’nın Dıú Ticaretine Genel Bakıú TABLO - 2 - 1 - JAPONYA'NIN DIù TøCARET DENGESø..............................................................................48 TABLO - 2 - 2 - COöRAFø BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TøCARET...............................49 TABLO - 2 - 3 - JAPONYA'NIN øHRACATINDA øLK 10 ULKE VE TÜRKIYE...........................................50 TABLO - 2 - 4 - JAPONYA'NIN øTHALATINDA øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE............................................51 TABLO - 2 - 5 - 1 JAPONYA'NIN øHRACATINDAKø BAùLICA MAL GRUPLARI....................................52 TABLO - 2 - 5 - 2 JAPONYANIN DIù TøCARETøNDE SEKTÖRLERøN YILLARA GÖRE DEöøùøMø......53 TABLO - 2 - 6 - 1 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øHRACATI........................54 TABLO - 2 - 6 - 2 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øTHALATI........................55 TABLO - 2 - 7 - JAPONYA'NIN SINIFLANDIRILMIS MAL GURUPLARINA GÖRE TøCARETø..............56 TABLO - 2 - 8 - JAPONYA'NIN TøCARETøNDE øLK 20 ÜRÜN.....................................................................57 TABLO - 2 - 9 - JAPONYA'NIN FASILLARA GÖRE DIù TøCARETø............................................................58 TABLO - 2 - 10 - JAPONYA'NIN øLK 20 FASIL øTøBARøYLE DIù TøCARETø.............................................60

3 - Japonya’nın Türkiye øle Ticari øliúkileri TABLO - 3 - 1 - JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE DIù TøCARETø.....................................................................61 TABLO - 3 – 2 JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE TøCARETøNDE ANA MAL GRUPLARI..........................62 TABLO - 3 - 3 - 1 - BAùLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKøYE'YE øHRACATI..............63 TABLO - 3 - 3 - 2 - BAùLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKIYE'DEN øTHALATI..........64 TABLO - 3 - 4 - 1 - JAPONYANIN FASIL BAZINDATÜRKIYE'YE øHRACATI..........................................65 TABLO - 3 - 4 - 2 - JAPONYANIN FASIL BAZINDA TÜRKøYE'DEN ITHALATI.................................66 TABLO - 3 - 5 - JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE TøCARETøNDE øLK 20 ÜRÜN...........................................67

SOSYAL VE EKONOMøK GÖSTERGELER ÜLKE KøMLøöø Devletin Adı Baúkenti

Japonya, Nippon, (Nihonkoku) Tokyo

Yönetim Biçimi Imparator Basbakan Resmi Dili

Anayasal Monarshi Akihito Yasuo Fukuda Japonca

Dini

Budizm,Shintoizm

Para Birimi Yen (¥) (JPY) Üyesi oldu÷u uluslararası kuruluúlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik øúbirli÷i Forumu), ARF, AsDB (Asya Kalkınma Bankası), ASEAN (Güneydo÷u Asya Ülkeleri Örgütü), AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası ømar Bankası), CCC (Gümrük øúbirli÷i Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CERN (Avrupa Nükleer Araútırma Teúkilatı), CP, EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 5, G- 7, G-10, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası ømar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birli÷i), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalıúma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teúkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teúkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teúkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleúme Birli÷i), NAM, NEA (Nükleer Enerji Ajansı), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teúkilatı), OECD (Ekonomik øúbirli÷i ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (partner), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleúmiú Milletler), UNCTAD (Birleúmiú Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNDOF (BM Ateúkes Gözlem Misyonu), UNESCO (E÷itim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserli÷i), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNITAR (BM E÷itim Araútırma Enstitüsü), UNRWA (BM Filistin Mültecileri Yardım Komisyonu), UNU, UPU (Dünya Posta Birli÷i), WFTU (Dünya øúçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sa÷lık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teúkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC Yıllık Ortalama Döviz 1 USD= 117.7JPY(2007), 116.18JPY(2006),  110.22 JPY (2005) , Kuru 108.19 JPY (2004),  115.93 JPY (2003),  125.39 JPY (2002) Yüzölçümü 377,835 km2 Nüfus (2006) Yıllık nüfus artıúı (%)

127,95 milyon kisi 0.039% (2006 est.)

Nüfus Yo÷unlu÷u Mesai Saatleri Büyük Kentler, (Varsa Limanlar)

339 Kiúi/km² Pazartesi-Cuma 09:00-18:00 Tokyo, Osaka, Kanagawa, Aichi (kentler) Chiba, Kawasaki, Kiire, Kisarazu, Kobe, Mizushima, Nagoya, Osaka, Tokyo, Yohohama (limanlar) +7 saat (UTC+9) (yaz saati uygulaması yoktur)

Türkiye ile Saat Farkı Aylik Çalıúma Saati (normal mesai) Resmi Tatil Günleri Telefon Kodu

152.4saat EK 1 81

1

SOSYAL GÖSTERGELER Ortalama Ömür (yıl)

82

Kadın

86

Erkek

79

Okuma Yazma Oranı (%)

100

Yüksek Ö÷retim Okul Sayısı (adet)

744

Yüksek Ö÷retimdeki Ö÷renci Sayısı

2,504,900

Hastane Sayısı (adet)

9014

1000 kiúiye düúen doktor sayisi

2.11

Otomobil/bin aile (2005) Telefon Hatti (2005) Televizyon/bin hane (2005) Mobil Telefon(2005) Bilgisayar (Adet)/bin kisi(2005) Internet host sayisi (2006) Internet Kullanıcı Sayısi (2005) Gelen Turist Sayısı (milyon, 2005 yılı)

860 58.7 million 999 94,745 bin/㸦㸣74㸧 775 28,321,846 86.3 million 4.36

Giden Turist Sayısı (milyon, 2005 yılı)

17.4

E÷itim Harcamaları / GSMH

%6.6

Sosyal Güvenlik / GSMH

%25.4

Karayolu Uzunlu÷u(Toplam)

1.183 million km

Otoyol Uzunlu÷u

7,333 km

Demiryolu Uzunlu÷u

23,556 km

Kiúi Baúına düúen Yıllık Elektrik Tüketimi (KWH/Kiúi)

8,144 kWh

Asgari Ücret (uygulama varsa)

Uygulama yoktur.

2

JAPONYA'NIN TEMEL EKONOMøK VE FøNANSAL GÖSTERGELERø 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 2003 2004 4,615 4,803 GSYIH (milyar $) Tüketim 3,308 3,602 Yatırım 1,044 1,090 Tasarruf 263 110 Kiúi baúına GSYøH (bin $) 38.02 40.19 GSYIH Büyüme 2.10% 2.00% 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 Ödemeler dengesi (Milyar $) øhracat 470 565 øthalat 382 455 Dıú Ticaret Dengesi 469 565 Cari iúlemler Dengesi 147 179 Toplam (Altin ve Döviz)rezerv 674 845 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 㻌 Dıú Ticaret (Milyon US $)

㻌 2005 4,288 3,211 㻌 987 㻌 90 㻌 35.76 2.40% 㻌 㻌 598 519 598 155 847 㻌 㻌

2006 4,304

35.99 2.30%

647 579 647 167 895

øhracat Asya ASEAN Çin Halk Cumhuriyeti Kuzey Amerika A.B.D. NAFTA Avrupa Ülkeleri Avrupa Birli÷i 25

469,862 218,271 60,975 57,219 122,754 115,412 127,854 79,462 75,062

565,039 273,708 72,896 73,818 134,477 126,839 141,354 94,471 88,903

598,215 289,661 76,074 80,340 143,762 134,889 152,472 93,952 88,036

647,290 307,779 76,349 92,852 155,614 145,651 166,556 100,835 93,869

Avrupa Birli÷i 15 Türkiye Rusya Orta Do÷u Afrika 㻌 㻌 øthalat (Milyon US $) Asya ASEAN Çin Halk Cumhuriyeti Kuzey Amerika A.B.D. NAFTA Avrupa Ülkeleri Avrupa Birli÷i 25

71,893 1,389 2,190 12,844 5,561

84,258 1,909 3,764 14,464 7,658 㻌 㻌 454,669 205,305 67,405 94,227 70,899 62,435 74,143 64,440 57,796

82,644 2,186 5,191 16,575 8,253

87,619 2,385 8,315 19,194 9,459

518,638 230,383 73,076 109,105 73,543 64,497 77,358 65,974 59,066

579,294 252,506 79,990 118,516 77,757 68,071 81,877 67,001 59,830

381,528 169,782 58,302 75,193 66,213 58,658 68,909 55,414 49,783

3

Avrupa Birli÷i 15 Türkiye Rusya Orta Do÷u Afrika 㻌 㻌 østihdam (Milyon kiúi) Toplam nüfus Faal nüfus øúsiz sayısı øúsizlik oranı % 㻌 øç Borç Stoku (Milyar $) øç borç stok toplamı 㻌 Bütçe (Milyon $) Gelirler Giderler 㻌 Mali Sektör (Milyar $) Banka Sayısı Toplam Mevduat Toplam Varlıklar Toplam Krediler Takipteki Alacaklar 㻌 Faiz Oranları øç borçlanma (10 yıl vadeli) øç borçlanma (3 ay vadeli) Kısa vadeli mevduat Merkez Bankası Borç Verme Oranı Merkez Bankası Borç Alma Oranı 㻌 Pariteler (Yıllık Ortalama) Yen - ABD Doları Yen - EURO 㻌 Yıllık Enflasyon Tüketici Toptan

48,789 209 4,616 50,914 6,421 2003 127.6 66.66 3.5 5.30%

6,619

404,621 770,459

158 4,659 6,877 4,179 107

1.38% 0.20% 0.04% 0.00% 0.10%

115.9 134.9

-0.30% -0.90%

56,488 268 6,184 62,704 8,695 㻌 2004 㻌 127.8 66.42 3.13 4.70% 㻌 㻌 7,530 㻌 㻌 426,184 818,045 㻌 㻌 156 4,870 7,131 4,143 82 㻌 㻌 1.44% 0.10% 0.06% 0.00% 0.10% 㻌 㻌 108.2 141.0 㻌 㻌 0.00% 1.30%

57,542 287 6,825 87,667 9,934

58,082 360 7,369 109,190 13,266 㻌

2005

2006 㻌

127.9 66.5 2.94 4.40%

127.95 66.57 2.75 4.13% 㻌 㻌

6,192

7,016 㻌 㻌

458,683 727,950

428,886 701,802 㻌 㻌

155 4,369 6,367 3,569 55

150 4,352 6,302 3,618 50 㻌 㻌

1.45% 0.20% 0.13% 0.25% 0.40%

1.63% 0.45% 0.35% 0.50% 0.75%

110.2 139.7

116.2 157.0

-0.30% 1.60%

0.30% 2.20%

4

ÜLKE HAKKINDA GENEL BøLGøLER Ülkenin Kısa Tarihçesi ølkça÷ Tarihi Japonya’nın tarihi M.Ö. 8000 dönemine kadar geriye gitti÷i belirtilmekle birlikte, úu ana kadar bulunabilmiú el yapımı toprak kap örnekleri M.Ö. 2500 dönemine karúılık gelmektedir. Japonya’da pirinç yetiútirme ve madeni alet kullanımı M.Ö. 4. yüzyıl gibi erken bir tarihte baúlamıútır. Baúkenti úimdiki Nara Eyaleti olan merkezi yönetim sistemi 4. ve 7. yüzyıllar arasında geliúmiútir. Aristokrasi 8. yüzyılda büyük bir güç olarak hüküm süren Çin’in etkisi ile Budist kültürü yayılmıútır. Baúkent, aristokrat yönetimin uzun bir süre devam etti÷i úimdiki Kyoto úehrine taúınmıútır. Dünyanın en eski romanı oldu÷u söylenen Genji’nin Hikâyesi bu tarihlerde yazılmıútır. Savaúçı (Samurai) Toplum Japonya'nın etkin yöneticisi olarak kabul ettiren Ieyasu, iktidarını 1603'de úimdiki Tokyo olarak bilinen Edo'da kurmuútur. Japon tarihinin en önemli dönüm noktalarından bir olan bu dönemde, Ieyasu, gelecek 1265 yılı belirleyen politik ve sosyal kanunlarla, halkın yaúantısının her yönüyle tasarlandı÷ı bir kalıp yaratmıútır. ølk Batılılar Japonya kıyılarına bir önceki yüzyılda Muromaçi döneminde ulaúmıútır. Ülkeye ateúli silahları tanıtan Portekizli tacirler, 1543'te Japonya'nın güneybatısında küçük bir adaya yerleúmiúler ve sonraki birkaç yıl içinde, Cizvit misyonerleri, øspanyol gruplar, Hollandalı ve øngiliz tacirler de Japon topraklarına gelmiúlerdir. Avrupalılarla temasların Japonya üzerinde çok derin etkileri olmuútur. Bu misyonerler özellikle Japonya'nın güneyinde çok sayıda kiúinin inanç de÷iútirmesine sebep olmuúlardır. Hiristiyanlı÷ın, birlikte getirdi÷i ateúli silahlar kadar tehlikeli bir potansiyel teúkil edebilece÷ini fark eden Togukava ùogunlu÷u, Hrıstiyanlı÷ı ve Nagasaki Limanı'ndaki küçük Dejima adası içinde yaúayan bir avuç Hollandalı tüccar, Nagasaki'de yaúayan Çinliler ve ara sıra Kore Lee Hanedanlı÷ı'ndan gelen resmi elçiler dıúında, yabancıların ülkeye giriúini yasaklamıútır. Ieyasu'nun tesis etti÷i sosyal ve politik yapının koruması amacıyla bir anlamda Japonya'nın kapıları dıú dünyaya tamamen kapanmıútır. Ancak, 18. yüzyılın sonlarından itibaren giderek artan baskılar, 19. yüzyılın ortalarında meyvelerini vermiú ve, 1853 yılında Amerika Birleúik Devletleri'nin dört gemilik bir filosu Tokyo Körfezi'ne demir atmıútır. Bir sonraki yıl gerçekleútirilen Amerikan filosunun ikinci ziyaretinde, iki ülke arasında bir dostluk anlaúması imzalanmıútır. Amerika ile baúlayan iliúkileri, hemen Rusya, øngiltere ve Hollanda izlemiútir. Bu dönem, Japonya'nın içe kapalı geçirdi÷i dönemin bitti÷ini haber veriyordu. Dört yıl sonra dostluk anlaúmalarını ticaret anlaúmaları takip etmiú ve kervana Fransa da katılmıútır.

5

økili anlaúmalar feodal dönemin de sonunu getirmiú ve Japonya kargaúaya sürüklenmiútir. 10 yıl kadar süren kargaúanın ardından Tokugava ùogunlu÷u tarihe karıúırken, 1868 tarihi itibariyle Meiji Restorasyonu dönemi baúlamıú ve hakimiyet ømparatora geçmiútir. 㻌 Modern Dönem Meiji dönemi (1868-1912) Japonya'nın modern tarihinin de baúlangıçı olarak kabul edilir. Bu 20-30 yıllık bir dönemde Japonya, batının yüzyıllar içinde oluúturdu÷u üretim altyapısını, politik kurumları, kısacası modern bir toplumun tüm unsurlarını oldu÷u gibi transfer etmiútir. Baúkent, Kyoto'dan bir önceki baúkent olan Edo'ya taúınmıú ve adı Tokyo olarak de÷iútirilmiútir. Tokyo, "Do÷u’nun Baúkenti" anlamındadır. Bu dönemde ülke her bakımdan geliúmeye ve geniúlemeye baúlamıútır. 1894-1895 yıllarında Çin ile yapılan savaúta Tayvan; 1904-1905 yıllarında Rusya ile yapılan savaú sonunda da Güney Sahalin iúgal edilmiútir. 1910'da Kore ilhak edilmiútir. øki yıl sonra ømaparator Meiji’nin ölümüyle ülke büyümesini sürdürmekle birlikte ekonomik durgunluklar, siyasi çalkantılar ülkeyi kaosa sürüklemiútir. Egemen güçler arasındaki çekiúmeler, ülkeyi økinci Dünya Savaúı'nın tam ortasına taúımıú ve 1945 A÷ustos'unda ømaparator'un emriyle halk silahlarını bırakarak teslim olmuútur. Ülke altı yıl kadar müttefiklerin kontrolünde kalmıútır. Bu dönemde ülkenin ekonomik ve toplumsal yapısını de÷iútirecek, reform nitelikli bir dizi yapılanmaya gidilmiútir. Tarım alanları yeniden paylaútırılarak Zaibatsu denilen aile úirketleri da÷ıtılmıútır. øúçilere ve kadınlara çeúitli haklar tanıyan liberal bir anayasa 1947'de ilan edilmiútir. 1951 San Francisco Barıú Antlaúması ile Japonya yeniden dıú iliúkiler kurma hakkını kazanmıútır. Bu tarihten itibaren yaklaúık 15 yılda ülke yeniden uluslararası rekabet gücüne ulaúmıú olup, 1964 Tokyo Olimpiyatları, ülkenin uluslararası arenaya kabul ediliúinin ve ülkenin yeniden aya÷a kalkmasının tescili niteli÷indedir. Bundan sonraki dönemin en önemli olayları ise 1972'de Okinava'nın Amerikan yönetiminden tekrar Japonya'ya geçmesi ve Çin ile bir uzlaúmaya varılmasıdır. Bu tarihten sonra Japonya özellikle uluslararası ekonomik ve mali piyasa ve kuruluúların baú aktörlerinden biri haline gelmiútir. Siyasi ve ødari Durum A÷ustos 1945’de II. Dünya Savaúı’nın sona ermesinin ardından, Japonya, demokratik bir ulus olma yolunda adımlar atmaya baúlamıútır. 1947’de yürürlü÷e girmiú olan Japonya Anayasası, üç ilkeye dayalıdır: Halkın egemenli÷i, temel insan haklarına saygı ve savaúın ve uluslararası anlaúmazlıkların çözümünde kuvvet kullanılmasının reddi. Anayasa, aynı zamanda, yasama, yürütme ve yargının ba÷ımsızlı÷ını da öngörmektedir. Anayasa'nın baúında úu ibare vardır: "Biz, Japon halkı, her zaman için baskı ve taassubun, zulüm ve köleli÷in dünyadan uzak tutulması ve barıúın korunması için mücadele ederek, uluslararası toplumda úerefli bir yere sahip olmak iste÷indeyiz." Anayasa'ya göre, ¾ ømparator, halkın birli÷inin ve devletin sembolüdür. Hükümran güç halkın elindedir. ¾ Japonya savaúı mutlak olarak reddeder.

6

¾ Temel insan hakları, ebediyen ve dokunulamaz úekilde garanti altına alınmıútır. ¾ Üyeleri halk tarafından seçilen Senato ve Temsilciler Meclisi Parlamentoyu oluúturur. Senato'nun Temsilciler Meclisi'ne üstünlü÷ü vardır. ¾ Yürütme yetkisi, Parlamento'ya karúı sorumlu olan Kabine'nindir. ¾ Anayasa'da kararlaútırılan durumlar dıúında ømparator'un yürütmeyle ilgili yetkisi yoktur. Japonya, Baúkent Tokyo dahil olmak üzere 47 eyalete ayrılmıútır. Eyaletler, úehirler, kasabalar ve köyler yerel yönetimlerin idaresindedir. Eyalet valileri ile úehir, kasaba ve köy belediye baúkanları, yerel meclis üyeleri, ilgili bölgeye kayıtlı seçmenler tarafından seçilir. Yürütme Yürütme yetkisi, baúbakan ve en çok 20 devlet bakanından oluúan ve tamamen Parlamento'ya karúı sorumlu olan kabineye verilmiútir. Parlamento üyesi olmak zorunda olan ve parlamento tarafından belirlenen Baúbakan, sivil ve büyük ço÷unlu÷u Parlamento üyeleri arasından olmak üzere devlet bakanlarını atamak ve görevden almak yetkisine sahiptir. Japonya’da merkezi idareye ve yerel yönetimlere ba÷lı olarak kamu hizmetinde çalıúanların toplam sayısı 5 383 000 kiúiye ulaúmaktadır. Baúka bir ifade ile, her 1000 kiúiye 42 kamu çalıúanı düúmektedir (2003 yılı itibariyle). Yargı Yasama ve yürütme yetkilerinden tamamen ba÷ımsız olan hukuk sistemi, 1 adet Anayasa Mahkemesine karúılık gelen “Supreme Court”, 8 adet Yüksek Mahkeme “High Courts”, 50 bölgeye da÷ılmıú olan Bölge Mahkemeleri “District Courts”, Aile Mahkemeleri “Family Courts” ve Suçüstü Mahkemeleri olarak tanımlanabilecek “Summary Courts”’tan oluúmaktadır. Summary Courts, ilke olarak 900.000 Japon Yen’ini geçmeyen uzlaúmazlıklar ve hafif cezaları gerektiren davalarla ilgilidir. Tek hakim ile karar verilen bu mahkemeler ülke çapında 483 adet bulunmaktadır. Aile Mahkemeleri, aile arasında çıkan uzlaúmazlıklar ve çocuk suçlarıyla ilgilidir. Tek hakim ile karar verilen bu mahkemeler bölge mahkemelerinin bulundu÷u yerlerde kurulmuútur. Bölge Mahkemeleri özel hukuk, ceza ve kamu davalarının görüldü÷ü en yaygın hukuki altyapı olarak kabul edilebilir. Yüksek Mahkemeler, yukarıda sayılan mahkemeler tarafından verilen kararlara itirazların yapıldı÷ı temyiz mahkemeleridir. Kararlar üç hakim tarafından alınır.

7

Yüksek Mahkemelerin kararlarına itiraz ise “Supreme Court’a yapılmaktadır. En üst temyiz mahkemesidir. Bir baúkan ve 14 üyeden oluúmaktadır. Davalar genel olarak 5 kiúilik mahkemelerde sonuçlandırılmakla birlikte, anayasal sorunlar genel kurulda ele alınmaktadır. Japonya’da ayrıca güçlü bir “kamu savcılı÷ı” kurumu bulunmaktadır. Suçların araútırılması, cezai hükümlerin uygulanmasının kontrol edilmesi gibi hususların yanısıra, idari süreçlerde kamu çıkarının korunması amacıyla taraf olunması gibi sorumlulukları vardır. Ulusal Güvenlik økinci Dünya Savaúı Japonya'nın Hiroúima ve Nagazaki úehirlerine atılan atom bombalarıyla sona ermiútir. Japonya, nükleer silahın etkilerini bire bir yaúayan tek ülkedir. Bu durum, ülkenin ulusal güvenlik politikasını biçimlendiren en önemli unsurdur. Anayasa'ya da damgasını vuran bu tarihi olgu do÷rultusunda, Japonya komúularına hiçbir zaman tehdit unsuru olamayacak, ancak etkin bir savunmayı da sa÷layacak bir askeri güç oluúturma politikası gütmektedir. Öte yandan, nükleer silaha sahip olmamak, bunları üretmemek ve bunların ülkeye giriúine izin vermemek biçiminde özetlenen üç nükleer ilke, Japon ulusal güvenlik politikasının temel taúlarını oluúturur. Ülkenin mevcut güvenlik politikasının üç temel dire÷i ise úunlardır: Japonya-ABD Karúılıklı øúbirli÷i ve Güvenlik Antlaúması'na dayalı yakın bir ittifakı sürdürmek, sürdürülebilir bir savunma yetene÷ini amaçlayan Savunma Güçleri'nin modernizasyonu ve daha barıúçı, istikrarlı bir uluslararası ortamının yaratılması için aktif bir diplomasi izlemek. 18 yaú sonrası gönüllü askerlik hizmeti vardır. Bu hizmeti vermek isteyen japon vatandaúlar sınava tabii tutulmakta ve sınavda baúarılı olanlar gönüllü askerlik yapabilmektedir. Hizmetin içeri÷ine bakıldı÷ında, genel e÷itim çerçevesinde 3 sene içerisinde 50 gün, teknik e÷itim kapsamında ise 2 yıl içerisinde 10 gün e÷itim almaktadır. Askeri harcamaların GDP’ye oranı %0.8’dir (2006).

Co÷rafi Bilgiler Japonya dört büyük ada (Hokkaido, Honshu, Shikoku, Kyushu) ve pek çok küçük adadan oluúur. Kyushu'nun güneybatısında Ryukyu adaları bulunur. Ryukyu 19. yüzyılda Okinawa eyaleti olarak Japonya'ya katılmıútır. Japon adalarının en büyü÷ü olan Honshu beú co÷rafi bölgeye ayırılır. Dolayısıyla Japonya dokuz bölgeden oluúmaktadır: Hokkaido, Tohoku, Kanto, Chubu, Kinki, Chugoku, Shikoku, Kyushu ve Okinawa. Bölgeler ise toplam kırk yedi eyalete bölünmüútür. En büyük kentleri Tokyo, Yokohama, Osaka, Nagoya, Sapporo, Kobe, Kyoto, Fukuoka, Kawasaki, Hiroúhima, Saitama ve Sendai'dir. Do÷al Kaynaklar Japonya’nın topraklarının % 70’i tabiî bitki örtüsü ile ormanlardan oluúmaktadır. Meúe, kâfuru ve bambu a÷açlarından meydana gelen subtropikal ormanlar, güneyde yer alır. Bu kesimin kuzeyinde ise, geniú yapraklı a÷açlardan müteúekkil ormanlar vardır. Bu ormanlarda; huú, kayın, meúe, kavak ve aka÷aç vardır.

8

Japonya’da en popüler a÷aç türü, Hokkaido hâriç hemen hemen ülkenin her yerinde yetiúen ve “sugi” veya Japon sediri denilen a÷açtır. “Hinoki” denen Japon selvisi ile “Akamutsu” denilen Japon kızılçamı Sugi’den sonra en çok yetiúen a÷açların baúında gelmektedir. Japonya maden kaynakları bakımından çok fakir olup, sanayii beslemek için gerekli hammaddeler açısından dıúa ba÷ımlıdır. Japonya’da az miktarda kömür, kurúun, çinko, arsenik, bizmut, pirit, kükürt, kireç taúı, barit, silis taúı, feldspat, dolamit ve alçı taúı yatakları vardır. Nüfus Toplam nüfus 2005 itibariyle 127,757,000 kiúi olup, dünyanın en kalabalık 10. ülkesidir. Ancak nüfus artıú hızı 2004 yılından itibaren negatif seyretmeye baúlamıútır. Bu e÷ilimin sürmesi halinde 2100 yılında nüfusun 64 milyon seviyelerine kadar gerilemesi ihtimali bulunmaktadır. Eski dönemlerde adalardaki yerli halk ile kıtada yaúayan halkların karıúması sonucu bugünkü Japon halkı oluúmuútur. Ülkede nüfus yo÷unlu÷u yüksektir. Kilometrekareye 339 kiúi düúmektedir. Arazi genelde da÷lık ve iskan edilemez niteliktedir ve ülkenin ancak yüzde 10'unda yaúanabilmektedir. Halkın % 78’si úehirlerde yaúar. ùehirlerde yaúayan halkın % 58’i Tokyo, Osaka ve Nagoya’da toplanmıútır. En büyük kent olan Tokyo'nun genel nüfusu ise 12 milyon dolayındadır. 2006 yılı itibariyle nüfusun en yo÷un oldu÷u úehirler aúa÷ıda sıralanmıútır.

Nüfusu hızla artan úehirler, Aichi ve Yokohama úehirleridir. Sıra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Bölge Tokyo Osaka Kanagawa Aichi Saitama Chiba Hokkaidǀ Hyogo Fukuoka Shizuoka

Nüfus (1000 kiúi) 12,571 8,817 8,791 7,254 7,054 6,056 5,627 5,590 5,049 3,792

9

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻺㻵㻺㻌㻺㽧㻲㼁㻿㻌㻰㻭㾩㻵㻸㻵㻹㻵 㻥㻚㻜

㻤㻚㻠

㻤㻚㻜

㻣㻚㻡 㻣㻚㻟

㻺㽧㻲㼁㻿㻭㻌㻻㻾㻭㻺㻵

㻣㻚㻜

㻢㻚㻠 㻡㻚㻤

㻢㻚㻜 㻡㻚㻜

㻢㻚㻞 㻢㻚㻜

㻠㻚㻟

㻠㻚㻢 㻠㻚㻣

㻢㻚㻡

㻢㻚㻟

㻢㻚㻜 㻡㻚㻟

㻡㻚㻜

㼀㻻㻼㻸㻭㻹 㻱㻾㻷㻱㻷 㻮㻭㼅㻭㻺

㻠㻚㻞

㻠㻚㻜

㻞㻚㻥

㻟㻚㻜

㻞㻚㻠

㻞㻚㻜 㻝㻚㻜

㻤㻡㻗

㻤㻜㻌䡚㻌㻤㻠

㻣㻡㻌䡚㻌㻣㻥

㻣㻜㻌䡚㻌㻣㻠

㻢㻡㻌䡚㻌㻢㻥

㻢㻜㻌䡚㻌㻢㻠

㻡㻡㻌䡚㻌㻡㻥

㻡㻜㻌䡚㻌㻡㻠

㻠㻡㻌䡚㻌㻠㻥

㻠㻜㻌䡚㻌㻠㻠

㻟㻡㻌䡚㻌㻟㻥

㻟㻜㻌䡚㻌㻟㻠

㻞㻡㻌䡚㻌㻞㻥

㻞㻜㻌䡚㻌㻞㻠

㻝㻡㻌䡚㻌㻝㻥

㻝㻜㻌䡚㻌㻝㻠

㻡㻌䡚㻌㻝㻜

㻜㻌䡚㻌㻠㼅㻭㿩

㻜㻚㻜

㼅㻭㿩㻌㻭㻾㻭㻸㻵㾩㻵

Japonya’da 1946-49 yılları arasında “1. baby boom” denilen bir dönem yaúamıútır. Tablodan da gorüldü÷ü üzere 55 ila 59 yaúları arasındaki grupta yı÷ılma oldu÷u dikkati çekmektedir.

㻌 YIL NÜFUS ARTIù ORANI

㻌 1.BABY BOOM 1945 1946 1947 1948 1949 -2.29 4.99 3.1 2.43 2.21

2. BABY BOOM 1972 2.33

Anılan dönemdeki yüksek do÷um oranları nedeniyle, 2005 yılıdan itibaren Japonya’da çok sayıda çalıúanın toplu halde emekli olması beklenmektedir.

10

Erkek

Erkek

Bayan

Bayan

2.BABY BOOM

1.BABY BOOM 1.BABY BOOM

2.BABY BOOM

2.BABY BOOM

2006 yılı içerisinde Japonyadaki hızlı yaúlanma ve çocuk do÷um oranının tarihinin en düúük sevilerinde oldu÷u gerçe÷i, japon yayın kuruluúları baúta olmak üzere her platformda dile getirilmektedir. Düúük do÷um oranının sonucu olarak Japonyanın gelece÷ine dair karanlık tablolar çizilmektedir. Japonya Sa÷lık Bakanlı÷ı'nın açıklamalarına göre ülkede 2006 yılının ilk ayında 549 bin 255 bebe÷in dünyaya gelmiú olup, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,2'lik bir artıúla 11 bin 618 fazla bebek do÷muútur. Keza, Japonya'da yılın ilk altı ayında, geçen yılın aynı dönemine göre evlilikler de yaklaúık yüzde 3 artmıútır. Ulusal Nüfus ve Sosyal Güvenlik Araútırmaları Enstitüsü, "Bu sonuçlarla, Japonya'da do÷um oranındaki düúüúün durmaya baúladı÷ını söylemek için çok erken oldu÷unu” açıklamıútır. 2007 yılı kesin olmayan nüfus istatistiklerine bakıldı÷ında, göstergeler bu açıklamayı destekler niteliktedir. Japonya’da nüfus artıú oranının sıfıra yakın, ortalama yaúam oranının yüksek, do÷um oranının düúük oldu÷u dikkate alındı÷ında, ortaya hızla yaúlanmakta olan Japonya gerçe÷i çıkmaktadır. Japonyada ortalama yaúam süresinin yüksek olması, nüfusun yaúlanması sürecini desteklemektedir. Bu durumun devam etmesi halinde, 65 yaú üstü nüfusun toplam nüfusa oranı itibariyle aúa÷ıdaki tablonun ortaya çıkması beklenmektedir.

1965

1980

1995

2000

2005

2025

2050

Japonya

6.3

9.1

14.5

17.4

19.9

28.7

35.7

Almanya

12.5

15.6

15.5

16.4

18.8

23.9

28.4

Fransa

12.1

14

15.6

16.3

16.6

22.6

27.1

øngiltere

12

15.1

15.9

15.9

16

19.8

23.2

ABD

9.5

11.2

12.4

12.3

12.3

17.7

20.6

11

㻢㻡㻌㼅㻭㻿㻌㼁㻿㼀㼁㻌㻻㻾㻭㻺㻌㻰㻱㻹㻻㻳㻾㻭㻲㻵㻳㻵 㻢㻡㻌㼅㻭㻿㻌㼁㻿㼀㼁㻌㻻㻾㻭㻺㻌㻰㻱㻹㻻㻳㻾㻭㻲㻵㻳㻵 㻠㻜 㻠㻜 㻟㻡 㻟㻡

㻶㼍㼜㼍㼚 㻶㼍㼜㼍㼚

㻟㻜 㻟㻜 㻳㼑㼞㼙㼍㼚㼥 㻳㼑㼞㼙㼍㼚㼥

㻻㻾㻭㻺㻌㻑 㻻㻾㻭㻺㻌㻑

㻞㻡 㻞㻡 㻞㻜 㻞㻜

㻲㼞㼍㼚㼏㼑 㻲㼞㼍㼚㼏㼑

㻝㻡 㻝㻡 㼁㻷 㼁㻷

㻝㻜 㻝㻜 㻡

㼁㻿㻭 㼁㻿㻭

㻜 㻝㻥㻢㻡 㻝㻥㻤㻜 㻝㻥㻥㻡 㻞㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻡 㻞㻜㻞㻡 㻞㻜㻡㻜 㻝㻥㻢㻡 㻝㻥㻤㻜 㻝㻥㻥㻡 㻞㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻡 㻞㻜㻞㻡 㻞㻜㻡㻜 㼅㻵㻸 㼅㻵㻸

㻡 㻜

Oluúturulan simulasyondada görüldü÷ü üzere, Japonya’nın hızlı yaúlanma probleminin uzun yıllar devam etmesi beklenmektedir. Çalıúma ve øúgücü Yaklaúık 128 milyon olan toplam nüfusun 84 milyonu iktisadi olarak aktif nüfus (15-65 yaú) grubuna girmektedir. Nüfusun geri kalan 44 milyonunun yaklaúık %40’ı çocuk veya ö÷renci, %60’ı emekli veya erken emekli vatandaúlardan oluúmaktadır. Aúa÷ıdaki tablodan da görülece÷i üzere toplam çalıúmayan oranında % 6.1’lik düúüú görülmektedir. Bu yıllardaki toplu emeklili÷in etkisiyle kısa vadede iúçilik maliyetlerinde yükselme beklenmektedir. øSGÜCÜ DURUMU birim:1.000 kiúi

15 yaúından büyük nüfus

iúgücü

Year

çalıúmayan sayısı çalısan sayisi

toplam

iúten çıkarılan

iúi bırakan

di÷er

iúgücü grubu dıúı

1990

100,890

63,840

62,490

1340

330

520

420

36,570

1995

105,100

66,660

64,570

2100

550

830

610

38,360

2000

108,360

67,660

64,460

3200

1020

1090

980

40,570

2005

110,070

66,500

63,560

2940

1000

1100

810

43,460

Yıllık de÷iúim 2004-2005

0.2

0.1

0.4

-6.1

-15.3

3.8

-5.8

0.2

12

2007 yil sonu itibarı ile Çalıúma yaúındaki vatandaúların %96.1’i çalıúmaktadır ki bu oran dünyadaki en yüksek oranlardan biridir. Japonya’nın bu konudaki üstün performansının temel nedeni olarak kadınların iúgücü piyasasına aktif katılımı gösterilmektedir. YIL Japonya U.S.A. Kanada G.Kore Avusturya E.U. 27 Ülke Almanya Fransa øtalya øngiltere Rusya

2001 5.0 4.7 7.2 4.0 6.8 8.4 ... 8.7 9.1 5.1 9.0

øùSøZLøK ORANLARI % 2002 2003 2004 5.4 5.3 4.7 5.8 6.0 5.5 7.7 7.6 7.2 3.3 3.6 3.7 6.4 5.9 5.4 8.7 8.4 ... 8.6 5.2 8.1

9.0 9.3 ... 8.4 5.0 8.6

9.0 9.7 8.8 8.0 4.8 8.3

2005 4.4 5.1 6.8 3.7 5.1

2006 4.1 4.6 6.3 3.5 4.8

2007 3.9 4.6 6.0 3.2 4.4

8.9 10.7 8.8 7.7 4.8 7.7

8.2 9.8 8.8 6.8 5.4 7.2

7.2 ... ... ... ... ...

Son 15 yılda aylık çalıúma saati 171 saatten 152.4 saate düúmüútür. Bu düúüúün ana nedeni olarak Japon ùirketlerinin son 20 yıldır yatırımlarını yurtdıúına taúıma hareketleri oldu÷u düúünülmektedir. Bunun paralelinde Japonya’daki iúgücü maliyetlerinin artıúı da bu oluúumu tetikleyen baúka unsurdur. Ayrıca 2. Dünya Savaúı sonrasında hızlı büyümenin getirdi÷i aúırı istihdam talebi ile birlikte iúe ayrılan zamanın artması sonucunda aile ve sosyal problemlerin nüksetmesi dolasıyla Japon toplumunun aúırı yo÷un iúlerden uzaklaúması olarak tahmin edilmektedir.

13

JAPONYA EKONOMøSøNDEKø GELøùMELER Japonya 4,5 trilyon ABD Doları civarındaki milli geliri ile, ABD'den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisidir. 2. Dünya Savaúında yaúadı÷ı büyük yıkıma ra÷men Japonya, kısa süre içinde hızla geliúerek, birçok ülke için örnek bir kalkınma modeli oluúturmuútur. Özellikle 1980'lerde çok hızlı büyüyen Japon ekonomisi, bir "balon" (bubble economy) dönemi yaúamıú, ancak 1990'ların baúlarından itibaren balon ekonomisinin sönmesi ile bir durgunluk sürecine girilmiútir. Japonya ekonomisi, 1990'ların sonları ve 2000'li yılların baúlarında da deflasyon, bankacılık ve finansal piyasalar krizi, nüfus, istihdam ve sosyal güvenlik sorunları, yüksek oranda kamu borçları gibi sorunlarla bo÷uúmaya devam etmiútir. Ancak, 2002 yılı sonlarından itibaren bölgedeki konjonktürel geliúmelere ve Uzakdo÷u'nun dünya ekonomisinde dinamizmi ve a÷ırlı÷ının giderek artmasına paralel olarak da bir geliúme ve iyileúme dönemi yaúanmaya baúlamıútır. Bu bölgenin halen en güçlü ekonomisi konumundaki Japonya'nın, bölge ülkeleri ile kurdu÷u ve giderek sa÷lamlaútırdı÷ı stratejik/ekonomik ba÷lar sayesinde, bölge ve dünya ekonomisindeki belirleyici rolünü sürdürmesi beklenmektedir. Ekonomide yaúanan geliúmelerle birlikte, son aylarda özellikle büyüme, özel sektör yatırımlarındaki artıú ve ihracattaki yükseliú ekonomide yeniden ihtiyatlı bir iyimser havanın esmesini sa÷lamıútır. Nitekim, Japon Merkez Bankası (BOJ) tarafından periyodik olarak yapılan TANKAN (iú dünyası) anketlerinde, ekonomide iyimser beklentiler içinde olan iúletmelerin sayısının arttı÷ı gözlenmektedir. Japonya ekonomisinin resesyon içinde oldu÷u 12 yıllık dönemde ekonomi birkaç kez toparlanma sinyalleri verse de, sonrasında yeniden resesyon çemberinin içine girilmesi halkta hayal kırıklı÷ı yaratmıútır. Bu yüzden, ekonomideki olumlu geliúmelerin kalıcı ve uzun vadeli olup olmayaca÷ına dair de÷iúik çevrelerde tartıúmalar süregelmektedir. Ancak, son dört yıldır istikrarlı bir úekilde yaúanan geliúmeler, ekonomideki düzelmenin bu sefer daha kalıcı oldu÷unu ortaya koymaktadır. Ekonomik büyümedeki istikrarlı seyir, bu büyümenin gerek ihracatla, gerekse de iç piyasadaki talep artıúı ve sabit sermaye yatırımlarındaki büyüme ile desteklenmesi, böylece ekonomik büyümenin piyasaları canlandırması, Japon ekonomisini son 20 yıldaki en iyimser havaya sokmuútur. øúgücü piyasalarındaki geliúmeler ve iúsizlik oranındaki düúüú, iç talebin artması, tüketimin hareketlenmesi gibi faktörler ekonomideki iyiye gidiúi desteklemektedir. Ekonomi üzerindeki deflasyonist baskının kalktı÷ına dair iúaretler ve Japon Merkez Bankası'nın sıfır faiz ve gevúek para politikalarını terketmesi de ekonomideki olumlu sinyalleri güçlendirmektedir. Ancak analistler, Japonya'nın büyüme, istihdam, üretim ve ihracatında yaúanan olumlu geliúmeleri mutlaka mali piyasalarda alınacak yapısal önlemler, yaúlanan toplum ve beraberinde getirece÷i sosyal güvenlik sorunlarına karúı yapılması gerekenler ve uluslararası rekabet gücü ile verimlili÷in güçlendirilmesi için atılması gereken adımlarla desteklemesi gerekti÷i konusunda hemfikirdirler. Vergi reformu ile merkezi ve yerel yönetimlere yönelik idari reformların da kararlılıkla yerine getirilmesi ekonomideki yapısal dönüúüm için kaçınılmaz görünmektedir. Enerji kaynakları açısından dıúarıya ba÷ımlı olan Japonya için, petrol fiyatlarındaki artıú da

14

ekonominin hassas noktalarından birisini oluúturmaktadır. Bu yüzden, enerji tasarrufu ve verimlili÷i gibi konuların gün geçtikçe öneminin artması beklenmektedir. Fosil yakıt kaynaklarının fiyatı kadar, sürdürülebilir temini konusunda da oldukça hassas olan Japonya, dünyadaki son geliúmeler üzerine yeni bir pozisyon alma ve politika geliútirme çabasına da girmiútir. Birkaç yıl öncesine kıyasla ekonomideki en önemli geliúmelerden birisi de, bankacılık sektöründe yaúanan "geri dönmeyen krediler" krizi ve bankaların mali yapılarındaki bozukluk ile mücadelenin gayet olumlu sonuçlar vermeye baúlamasıdır. Nitekim, büyük bankaların finansal tablolarında batık kredi oranları beklentilerin de altına inmiútir. Büyük finans grupları arasında birleúme-satınalma ve yeniden yapılanma stratejileri, bankacılık piyasasının daha etkin ve verimli bir hale gelmesini sa÷lamakta, bankalar tarafından tamamen kapatılan kredi muslukları, özel yatırımlardaki artıúı da desteklemek üzere, yeniden ekonomiye kanalize edilmeye baúlanmıútır. EKONOMøK REFORM PROGRAMI Baúbakan Koizumi'nin baúlattı÷ı ekonomik reform programı müteakip hükümetler tarafından toplumun de÷iúik kesimlerinden gelen farklı tepkilere ra÷men devam ettirilmektedir. Ekonomisi a÷ırlıklı olarak özel giriúime dayalı olan Japonya’da son yirmi yılda yürütülen özelleútirme çalıúmaları sonucu halen bir kısmı özelleútirme programında olan az sayıda kamu iktisadi kuruluúu faaliyet göstermektedir. 1980 li yıllarda sayısı 111 olan kamu iktisadi teúebbüsü sayısı, yapılan özelleútirmeler ile bugün a÷ırlıklı olarak finans ve sigortacılık alanında faaliyet gösteren 9 iktisadi úirkete düúmüútür. Bu úirketlerin dıúında kamu úirketi olarak faaliyetini sürdüren ancak daha çok sektörel denetleme ve düzenleme iúlevlerini yerine getiren úirketler de mevcuttur. Japonya’da kamu úirketleri genellikle bir bakanlı÷ın ilgili yada ba÷lı kuruluúu olarak faaliyet göstermektedir. Japonya’da kamu úirketleri iki kategori altında sınıflandırılabilir: Birinci grupta kamu hizmeti amacıyla kurulmuú faaliyet alanında tekel konumunda olan úirketler bulunmaktadır. Bu úirketlerden Japon Telgraf ve Telefon ùirketi (NTT) 1985, Japon Demiryolları (JR) 1987 ve Japon Tütün ve Tuz ùirketi 1988 yılında özelleútirilmiútir. økinci grupta ise konut, tarım, otoyol, limanlar, enerji ve su kaynakları gibi alanlarda faaliyet gösteren kalkınma amaçlı úirketler bulunmaktadır. Bu gruptaki úirketlerden Japon Posta ùirketi ile Japon Kalkınma Bankası ve birkaç finans kuruluúu dıúındakiler ya özelleútirilmiú ya da düzenleyici kuruluú olarak yeniden yapılandırılmıútır. Japon Posta ùirketi 14 Ekim 2005’te kabul edilen kanuna göre dört ayrı úirkete bölünerek, 1 Ekim 2007 tarihinde anonim úirket olarak yeniden yapılandırmıútır. ùirketin posta faaliyetleri; postahaneler ve da÷ıtım iúleri olarak iki ayrı úirket tarafından, bankacılık ve sigortacılık faaliyetleri de yine iki ayrı úirket tarafından yürütülecektir. Japonya’da kalkınma bankalarının önemli bir iúlevi bulunmaktadır. Özel sektörün finansman sa÷layamayaca÷ı kamu hizmetleri ile ilgili projelerin finansmanı amacıyla faaliyet gösteren bu bankalardan Development Bank of Japan ve Shoko Chokin Bank’ın

15

2010 yılına kadar özelleútirilmesi planlanmaktadır. Kamu bankalarının özelleútirilmesi konusu Japonya’da halen en çok tartıúılan konulardan biridir. Bu bankalar kamu kaynaklarından herhangi bir destek almadı÷ı gibi her yıl bütçe gelirlerine önemli katkıda bulunmaktadırlar. Bu kurumların özelleútirilmesini savunanlar daha çok özel sektör kuruluúlarına göre verimsiz çalıúmalarını ve üst düzey yöneticilerinin ço÷unlukla emekli eski bürokratlar olması nedeniyle, geldikleri farklı kurumlar arasındaki çekiúme ve rekabeti bu kurumlara taúımaları nedeniyle úirketlerin iyi yönetilemedi÷ini iddia etmektedirler. Yine bu úirketlerin sendikalar ile iliúkilerinin de özel sektöre göre daha sorunlu oldu÷u ve bu nedenle grev ve iú yavaúlatma olaylarının sık sık yaúanıyor olması da yapılan eleútiriler arasındadır. Kamu bankalarının özelleútirme süreci ile ilgili olarak da bazı endiúeler mevcuttur. Öncelikle 2008 yılında anonim úirket haline dönüútürülmesi beklenen bankaların yönetiminde hükümetin söz sahibi olmaya devam etmesi nedeniyle özel sektör ile rekabet koúullarının eúit úartlarda yürütülmesini hükümetin sa÷laması gerekti÷i belirtilmektedir. Kamu bankaları rekabet úartlarına uyum sa÷lamak için özelleútirme süreci sonuna kadar kamudan yeni kaynak sa÷lamayacak ve portföylerindeki kamu a÷ırlı÷ını azaltacaklardır. Bu süreçte özel sektör ile bire bir rekabet etmek için bankaların karlılıklarını ve kredibilitelerini artırmaları gerekmektedir. Özelleútirme programında bulunan iki bankadan Japon Kalkınma Bankasının daha esnek bir geçiú yapabilmek için yapısını yatırım fonuna dönüútürmesi ve böylece katı bankacılık mevzuatının dıúında kalması da alternatifler arasında düúünülmektedir. Di÷er banka Shoko Chokin ise halen oldu÷u gibi küçük ve orta ölçekli firmalara yönelik faaliyetlerini sürdürecektir. Kamu bankalarının özelleútirilmesi ile ilgili olarak bazı özel bankaların yöneticileri özellikle büyük ölçekli projelerin finansmanında rakabetin artmasını beklerken di÷er bir grup ise pazarlama yetene÷i ve yeterli úube a÷ı bulunmayan bu bankaların ciddi bir rakip olamayaca÷ını ifade etmektedir. Japonya’da halen merkezi yönetimin kontrolünde bulunan kamu iktisadi teúebbüsleri úunlardır: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Japon Postaları / Japan Post( 1 Ekim 2017 ye kadar özelleútirilecektir) Japon Kalkınma Bankası / DBJ ( 2010 yılına kadar özelleúecek) Milli Hayat Sigortası ùirketi / NLFC Toplu Konut Kredileri ùirketi /GHLC ( Tasfiye sürecinde) Ziraat, Ormancılık ve Balıkçılık ùirketi / AFC Küçük ve Orta Ölçekli ùirketler Finansman ùirketi Mahalli ødareler Finansman ùirketi / JFM (mahalli idarelere devredilecek) Okinawa Kalkınma Finansman ùirketi Japon Uluslararası øúbirli÷i Bankası / JBIC

16

Japonya'da finans sektöründeki reform süreci esnasında sürdürülen çalıúmalar kapsamında, özel kesime finansman deste÷i sa÷layan kamu kuruluúlarının özelleútirilmesi, la÷vedilmesi veya yeniden yapılandırılması tartıúmalarıyla birlikte, uluslararası finansman operasyonlarını yürüten Japon Uluslararası Kalkınma Bankası (JBIC)'in gelece÷i de gündeme gelmiútir. Ayrıca, Japonya'nın yurt dıúına sa÷ladı÷ı resmi kalkınma yardımlarının (ODA) daha organize ve efektif kullandırılması için de hükümet ayrı bir çalıúma grubu oluúturmuútur. ùimdiki sistemde ODA yardımlarının üç ana bileúeninden, hibeler Japon Dıúiúleri Bakanlı÷ı tarafından; teknik iúbirli÷i yine Dıúiúleri Bakanlı÷ı'na ba÷lı Japon Uluslararası øúbirli÷i Ajansı (JICA) tarafından; Yen kredileri ise JBIC tarafından kullandırılmaktadır. Ancak kamuoyundan, bu yapının etkin olmadı÷ına, kurumlar arasında gerekli eúgüdüm sa÷lanamadı÷ına, Japonya'nın ODA politikasının belli bir vizyon ve felsefeye sahip olmadı÷ına ve kullandırılan ODA'nın ne Japonya'ya, ne de kullanan ülkelere bir faydası bulunmadı÷ına dair yo÷un eleútiriler gelmeye baúlamıútır. Bu duruma ek olarak, Yen Kredilerinin, aynı zamanda uluslararası finansman operasyonlarını da bünyesinde barındıran JBIC tarafından kullandırılması eleútirilerin boyutunu artırmıú ve JBIC'in ODA operasyonlarının yurt dıúında iú yapan Japon firmalarına finansman deste÷i sa÷lamaktan öteye gitmedi÷i yorumları yaygınlaúmaya baúlamıútır. Nitekim, ODA için yeni bir yapılanma belirleyecek grubun kararlarına Dıúiúleri Bakanlı÷ı'nın görüúlerinin a÷ırlıklı olarak yansıdı÷ını görmek mümkündür. Çalıúma grubunca hükümete önerilen ve kabul gören öneriye göre, JBIC tarafından yürütülen ODA Yen Kredileri operasyonları ile Dıúiúleri Bakanlı÷ı tarafından yürütülen hibe operasyonları JICA'ya devredilecek, böylece JICA, ODA operasyonlarının tümünü yürüten tek kuruluú haline gelecektir. Öte yandan, özel sektöre finansman deste÷inde bulunan kuruluúların bir kısmının kapatılmasına, küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluúları ile tarım, balıkçılık vb. sektörlere kredi sa÷layan bazı kuruluúların da birleútirilerek tek çatı altında toplanması konusunda daha önceden karar verilmiú bulunmaktadır. Japon úirketlerinin yurt dıúı operasyonlarına destek olan JBIC'in Uluslararası Finansman Departmanının (eski JEXIM) bu yapılandırma içinde yer alması beklenmektedir. Sözkonusu de÷iúikliklerin, 2008 mali yılından itibaren (2008 Nisan baúı) hayata geçirilmesi planlanmakta olup, ilgili kuruluúlarda bu do÷rultuda organizasyon de÷iúikli÷i çalıúmaları devam etmektedir. Ekonomik reform konusunda bu derece ısrarlı olan Hükümetin ve Ekonomik ve Mali Politika Konseyi'nin önünde, kapsamlı bir vergi reformu, ve bununla ba÷lantılı merkezi yönetimin desentralizasyonu, yerel yönetimlerin idari ve mali anlamda ba÷ımsızlaútırılması, özel sektör tarafından gerçekleútirilebilecek bazı kamu hizmetlerinin tasfiyesi ile birlikte kamu personeli sayısında %5'lik bir azaltmaya gidilmesi gibi gündem maddeleri bulunmaktadır. Aynı önem ve öncelikteki bir di÷er reform maddesi de, sosyal güvenlik ve sa÷lık harcamaları reformudur.

17

BÜYÜME 1990'lı yıllarla beraber, balon ekonomisinin son bulmasıyla durgunlu÷a giren Japon ekonomisi küçülmeye baúlamıú, ancak 2002 yılı ilk çeyre÷inden baúlayarak yeniden büyüme e÷ilimine girmiútir. Japon ekonomisindeki büyümeyi en çok tetikleyen faktörlerin baúında özel tüketimdeki toparlanma, Japon firmalarının sabit sermaye yatırımlarındaki artıú ve dıú talepteki büyüme ve ihracat artıúı gelmektedir. Özellikle son zamanlarda çok tutulmaya baúlanan mini otomobiller ve yüksek teknoloji ürünü elektronik aletlerin satıúlarındaki artıú ile, enerji, gaz, su gibi hizmetlerin fiyatlarındaki yükseliú, Japon GSYøH'nin %55'ini oluúturan özel tüketim harcamalarındaki artıúın ana sebepleri olmuútur. Yine otomotiv, elektronik, yüksek teknolojili ekipman ve cihazlar sektörlerindeki geliúmelerin öncülü÷ünde, sabit sermaye yatırımlarında %1,4'lük bir artıú meydana gelmiútir. Yatırımlardaki bu artıúa paralel olarak, sanayi üretiminde de son 10 yılın en istikrarlı büyüme rakamları görülmektedir. GSYøH'nin di÷er önemli bileúenlerinden konut ve inúaat yatırımları da, özellikle kondominium tarzındaki konutlara olan büyük talep ve bu sektörde yaúanan arz artıúına paralel olarak %1,1 artmıútır. øhracatta ise, özellikle otomobil ile demir-çelik ürünlerinin baúını çekti÷i %2,7'lik bir reel artıú görülmüútür. Japon ekonomisindeki büyümeyi Asya ekonomilerinde yaúanan büyümenin domine etti÷i de inkar edilemez. Son yıllarda Çin ekonomisinin gösterdi÷i aúırı büyüme ve Çin'de gerek yatırım mallarına, gerekse de tüketim mallarına olan talep artıúı, Japon ekonomisini yeniden hareketlendiren en önemli unsurlardan birisi olmuútur. Kore ve Japonya gibi daha geliúmiú bölge ülkeleri de Çin'in büyümesinin yarattı÷ı rüzgardan faydalanmaktadır; ancak bu e÷ilim, Çin ekonomisinin giderek daha güçlü ve rekabetçi olaca÷ı gözönüne alındı÷ında, bu ülkeler için orta vadede bir tehdit de meydana getirmektedir. ENFLASYON Uzun yıllardır tüketici fiyat endeksinde düúüú sorunu yaúayan Japonya'da, 2005 mali yılı enflasyonu 8 yıldan sonra ilk kez artıú göstermiú ve bir önceki yıla göre % 0.1 yükselmiútir. Özellikle 2006 yılında gerçekleúen % 0,3 lük artıúın ardından, fiyat endeksindeki düúüúün artık durdu÷u görüúü ekonomik çevrelerde kabul görmeye baúlanmıútır. Ancak 2007 yılında gerçekleúen % 0,0 oranı ekonomi çevrelerinde ekonomideki durgunlu÷un henüz düzelmedi÷i yorumlarına yol açmıútır. Nitekim, analistler ekonomi üzerindeki deflasyonist baskının kalkıp kalkmadı÷ını söyleyebilmek için GSYøH deflatörü dahil birkaç verinin daha izlenmesi gerekti÷ini belirtmektedirler. GSYøH deflatörü, 2007 yılının üçüncü çeyre÷inde % -0,4 olarak gerçekleúmiú, geçen senenin aynı döneminde % -0,8 olan rakamla karúılaútırıldı÷ında, deflasyonist baskının azaldı÷ı ancak henüz iyimser yorum yapabilmek için erken oldu÷u yorumları yapılmıútır.

18

NÜFUS VE øSTøHDAM Son yıllarda, Japonya'nın demografik yapısıyla ilgili geliúmeler, ülke ekonomisinin gelece÷i ile ilgili tartıúmalara da damgasını vurmaktadır. Nüfus artıú oranının %0,11 ile, do÷um oranının da 1,19 ile rekor düúük seviyelere inmesi, nüfusun giderek yaúlanması ve dolayısıyla aktif iúgücünün giderek azalması ekonomi için bir tehdit oluúturmaktadır. 65 yaú üstü nüfusun toplam nüfusa oranı halen %18,5 seviyesinde iken, bu oranın 2025 yılında %28,7 rakamına ulaúması, 2050 yılında da toplam nüfusun bugünkü 127 milyon seviyesinden 90 milyon civarına inmesi beklenmektedir. ISGUCUNE KATILIM VE ISSIZLIK ORANLARI (Milyon Kiúi) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 15 YASI UZERI NUFUS(A+B+C) 108.4 108.9 109.3 109.6 109.9 110.1 110.2 110.4 TOPLAM ISGUCU(A+B) 67.7 67.5 66.9 66.7 66.4 66.5 66.6 66.7 AKTIF CALISAN SAYISI(A) 64.5 64.1 63.3 63.2 63.3 63.6 63.8 64.1 ISSIZ SAYISI(B) 3.2 3.4 3.6 3.5 3.1 2.9 2.8 2.6 IS GUCU GURUBUNDA 40.6 41.3 42.3 42.9 43.4 43.5 43.6 43.7 OLMAYANLAR(C) ISGUCUNE KATILIM ORANI % (A+B)/(A+B+C) 62.4 62 61.2 60.8 60.4 60.4 60.4 60.4 ISSIZLIK ORANI % (B)/(A+B) 4.7 5 5.4 5.3 4.7 4.4 4.1 3.9

Japonya'da 2003 yılında %5,3'lik de÷erlerle en yüksek seviyelerine ulaúan iúsizlik oranı, 2007 yılında %3,9 ile son 10 yılın en düúük seviyesine inmiútir. Japonya'da yaúanan ekonomik durgunlukla beraber úirketlerin küçülme çabaları, üretim faaliyetlerini iúgücü maliyetleri daha düúük olan Asya ülkelerine kaydırma gibi unsurlar iúsizlik oranını etkilemiú, ancak servis sektöründe yeni iú sahalarının açılması ve yaúlanan nüfustan dolayı iúgücünün azalması, iúsizlik oranının düúmesine yol açmıútır. Hatta, "aúırı istihdam" olarak tanımlanan sayının 2,400,000'den 440,000'e inmesi bile iúsizlik oranını artırmamıútır. østatistikler, úu an Japonya'da iúsiz sayısı ile birlikte, çalıúan insan sayısının da azaldı÷ını, ve emekli nüfusun arttı÷ını göstermektedir. øúgücü piyasasında beklenen "2007 etkisi", 2. dünya savaúı sonrasındaki yüksek do÷um oranları ile dünyaya gelen 1947-1949 kuúa÷ının (baby boom) 2005'den itibaren emekliye ayrılmaya baúladı÷ını, 2005-2014 arasında toplam nüfusun 1,36 milyon azalırken, iúgücünün ise 8,8 milyon düúece÷ini öngörmektedir. Ayrıca, Japonya'nın iú gelenekleri içinde yer alan ve Japon toplumu için çok önemli bir güvence sayılan "life time employment" (hayat boyu istihdam) sistemi son birkaç yılda geçerlili÷ini yitirmiútir. Daha fazla iúyerinin, özellikle lojistik hizmetleri geçici (part time - HAKEN) iúgücü ile karúılama yoluna gitmesinin ve geçmiúteki iú garantisinin ortadan kalkmasının, Japonya'nın geleneksel istihdam yapısını de÷iútirmesi beklenmektedir. Nitekim, iú imkanları artmakla ve iúsizlik oranları düúmekle beraber, özel yetenek gerektirmeyecek iúlere kontrat bazlı veya part time kadrolar oluúturularak iúgücü tedarikine yönelik yönlenmeler oluúmuútur. ùu an Japonya'da tartıúılan önemli konulardan birisi, iú gücünün azalması sonucunda açı÷a

19

çıkacak eleman ihtiyacının karúılanmasında yabancı çalıúanlara daha çok fırsat verilip verilmemesidir. Halen dıúarıya çok açık olmayan, ve yabancı çalıúanların di÷er geliúmiú ülkelere kıyasla çok az sayıda oldu÷u Japonya'da özellikle yetiúmiú, vasıflı yabancı çalıúanları Japonya'ya çekebilmek için önlemler alınması gerekti÷i dile getirilmektedir. Bununla beraber, daha az vasıflı eleman ihtiyacında bile önemli bir açık yaúanması, özellikle yaúlanan ve yalnız nüfus ile ilgili hemúirelik-bakıcılık gibi alanlarda bile ciddi bir çalıúan ihtiyacı do÷ması beklenmektedir. Yabancı çalıúan konusunda en tutucu ve aúırı görüúlere sahip Japonlar bile, önümüzdeki dönemde ülkeye daha çok yabancı çalıúan çekmenin gereklili÷i konusunda hemfikir olmuúlardır. SOSYAL GÜVENLøK Nüfus ve istihdam ile ba÷lantılı úekilde, sosyal güvenlikte yaúanan problemler de ekonomiyi çok yakından ilgilendirmektedir. Çalıúanların ve dolayısı ile prim ödeyenlerin sayısının azalması, emeklilerin hem sayısının artması, hem de nüfusun yaúlanmasından dolayı kiúi baúına sa÷lık giderlerinin artması, sosyal güvenlik sisteminde çok köklü bir reformu gerektirmektedir.

2000

2025

2050

Ancak, böyle bir reformun bir çok sosyal ve ekonomik boyutunun olması, toplumun de÷iúik kesimlerinden farklı tepkiler görmesi, toplumun üzerinde konsensus sa÷layaca÷ı bir planın uygulanmasını zorlaútırmaktadır. Özellikle ekonomideki durgunlu÷un yeni yeni aúılıyor olması, ve hanehalkı tüketiminin halen istenilen düzeylere gelmemesi gözönüne alındı÷ında, çalıúanlar üzerine yeni yükümlülükler getirecek bir reformun ekonomiyi yeniden durgunlu÷a sürüklemesinden korkulmaktadır. Nitekim, vergi, sosyal güvenlik primi ve borç ödemelerinin milli gelire oranı %45 seviyesine yükselmiú olup, hükümet bu oranı %50'nin altında tutabilmek için büyük çaba harcamaktadır. Hükümet, artan sosyal güvenlik harcamalarının ne oranda vergi gelirleri ve prim ödemeleri arasında paylaútırılaca÷ı konusunda teknik çalıúmaları sürdürmekteyse de, özellikle genç çalıúan nüfus arasında giderek yaúlanan ve çalıúmayan nüfusun emeklili÷ini finanse etmek konusunda protestolar yükselmektedir. øúverenler de artması beklenen prim ödemelerinin, özellikle di÷er Asya ülkeleri ile olan rekabette kendilerini zor duruma düúürmesinden endiúe etmektedir. Hükümet, sosyal güvenlik giderlerinin en az %50'sinin çalıúan kesim tarafından karúılanmasına yönelik bir hedef belirlemiú olsa da, nüfus artıú hızının tahminlerin çok altında gerçekleúmesi bu hedefin tutmayaca÷ını göstermektedir. ùu an hükümet, çalıúanların primlerinden ziyade, emekli kesimin varlıklarını (gayrimenkul, birikim, vs.) ekonomiye üretken olarak kazandıracak modeller üzerinde çalıúmaktadır.

20

Sosyal güvenlik sisteminin giderek zayıflaması sonucu halkın güvensizli÷inden dolayı, sosyal güvenlik primlerini ödemeyenlerin sayısı da son yıllarda artmıútır. Prim ödemelerini aksatanlar arasında birçok politikacının da bulundu÷unun anlaúılması, büyük siyasi skandallara sebep olmuú, 2005 yılında aralarında ana muhalefet partisi (Japonya Demokratik Partisi) Genel Baúkanı ve iktidarın büyük orta÷i Liberal Demokratik Parti Genel Sekreterinin de bulundu÷u bir çok politikacı bu yüzden istifa etmek zorunda kalmıútır. Hükümetin geçti÷imiz iki yılda yaptı÷ı bazı düzenlemeler ile, vergi ve prim ödemelerinde bir takım artıúlara gidilmiútir. Bu düzenlemeler sonucu, önümüzdeki yıllarda Japonya'da hanehalkının ödeyece÷i sosyal güvenlik primlerinde bir miktar artıú beklenmektedir. Ancak, bu alanda çok daha köklü reformlar gerekti÷i kabul edilmektedir; nitekim, hükümetin yaptı÷ı son tahminler, 2025 yılında sosyal güvenlik sistemini finanse etmek için 143 trilyon Yen'lik bir kaynak gerekece÷ini göstermekte olup, bu tahmin 2007 rakamlarının %72 üzerindedir. BÜTÇE Japonya'nın 2008 yılı bütçesi, toplam 83 trilyon Yen olarak kabul edilmiútir. Geçen seneye göre % 0,18 arttırılan bu bütçe ile ekonomide büyüme potansiyelinin arttırılması ve bölgesel canlanmanın sa÷lanması amaçlanmaktadır. Bütçe gelirlerinin yarısından biraz fazlası (53 trilyon Yen) vergi gelirlerinden karúılanmakta olup, son yıllarda iç borçlanmanın bütçeye oranı giderek azalmaktadır. Japon hükümeti, 2010 yılına kadar kamu personeli harcamalarında %5'lik bir düúüú sa÷lanmasını ve ekonomi ile ilgili kamu kurumlarının birleútirilerek küçültülmesini öngörmektedir. Bütçede en göze çarpan hususlardan birisi de, yeni tahvil ihraçlarının azaltılarak uzun yıllardan sonra 30 trilyon Yen sınırının altında tutulmasının öngörülmesidir. Nitekim 2007 yılında bu rakam 25,4 trilyon olarak gerçekleúmiútir. Bütçede 47,2 trilyon Yen tutarındaki genel harcamaların en önemli payını 21,7 trilyon Yen ile sosyal güvenlik harcamaları oluúturmaktadır. Dıú yardımlar ve kamu yatırımları geçen seneye göre en çok kısıntıya u÷rayan harcama kalemi olmuútur. Geçen sene yaklaúık 11,2 trilyon Yen faiz dıúı açık veren Japonya bütçesinin 2007 yılında 4,4 trilyon Yen faiz dıúı açık vererek önemli bir geliúme kaydetmiú olup, en erken 2010'lu yılların baúında faiz dıúı fazlaya ulaúılması amaçlanmaktadır. KAMU BORÇLANMASI Japonya, dıú borcu bulunmayan, ancak iç borcu GSYøH'nin %181'i mertebelerine ulaúmıú bir kamu maliyesine sahiptir. Japon hükümetinin 2007 mali yılı sonu itibarı ile 752 trilyon Japon Yen olarak gerçekleúen toplam borç sto÷u Japonya'nın yaklaúık 15 yıllık vergi gelirini aúmaktadır. Yürütülmekte olan ekonomik reform programı kapsamında, özel sektör borçlarının yeniden yapılandırılması konusunda büyük yol alındıysa da, kamu sektörü henüz yüksek borç problemini çözememiútir. Özellikle Konut Kredilendirme ùirketi (Housing Loan Corporation) ve Japon Karayolları (Japan Highvvay Public Corporation) gibi, balon ekonomisi sırasında yüksek miktarda borçlanarak getirisi olmayan yatırımlar yapan

21

kamu úirketleri, borçlarını temizlemek konusunda büyük sıkıntı çekmektedirler. Ayrıca, özel sektör aktivitelerini canlandırabilmek için alınan bazı önlemler, kamunun borç bata÷ına daha çok saplanmasına yol açmıútır. Özellikle banka kurtarma operasyonları ve zor durumdaki úirketlerin borçlarını satın alma uygulamaları kamunun borç yükünü daha da artırmıú ve úiddetle eleútirilmiútir. Hükümet, kamu açıklarını azaltabilmek için radikal tedbirler almaktan çekinmektedir, çünkü çok hassas dengelere sahip Japon ekonomisinde ekonomik aktivitenin toparlanması da büyük öncelik taúımaktadır. Japon Maliye Bakanlı÷ı, bütçenin faiz dıúı fazla verebilmesinin ancak 2010'lu yıllarda mümkün olaca÷ını öngörse de, ba÷ımsız gözlemciler bu tarihin bile çok iyimser bir tahmin oldu÷unu ileri sürmektedir. Nitekim, Mart ayında açıklanan Ekonomik ve Mali Komite Raporu'nda Japon kamu maliyesinin 2011 yılından itibaren faiz dıúı dengeye ulaúmasını, 2015 yılından itibaren de %2 oranında bir faiz dıúı fazla yaratmasını tavsiye etmiútir. Bu senaryo dahilinde bile, 2025 yılında kamu borcunun GSYøH'e oranını ancak %120 seviyelerine düúürmek mümkün olabilecektir. BANKACILIK SEKTÖRÜ Japonya ekonomisinin 2000'li yılların baúlarındaki en büyük problemlerinden birisi, bankacılık sektöründe yaúanan "geri dönmeyen krediler" krizidir. Hızlı büyüme dönemi sırasında bankaların özel sektöre kullandırdı÷ı krediler bir anlamda kontrolden çıkmıú, ve getirisi olmayan sektör ve projeler için sa÷lanan kredilerin tahsilinde büyük sıkıntılar yaúanmaya baúlanmıútır. 2002 sonlarında baúladı÷ı kabul edilen "ekonomik toparlanma" sürecinde, özel úirketlerin ve bankaların mali görünümlerini iyileútirme yönünde önemli ilerlemeler sa÷landı÷ı ileri sürülmektedir. Özellikle úirketlerin fazla eleman ve atıl kapasiteyi elimine ederek, bankaların da inúaat, gayrimenkul ve toptancılık gibi sektörlere verdi÷i kredileri azaltarak önemli iyileútirmeler sa÷ladıkları görülmüútür. 2003 sonlarında 106 milyar Yen düzeylerinde bulunan geri dönmeyen krediler için hükümetin koydu÷u “geri dönüúü olmayan kredilerin, toplam kredilere oranını yarı yarıya azaltma" hedefi, 2006 yılı sonunda 49 milyar Yen düzeyine inilmesi ile gerçekleúmiútir. Özellikle üç büyük bankanın biraraya gelerek Mizuho Bankası'nı oluúturması, UFJ-Mitsubishi Tokyo Financial Group birleúmeleri, büyük ölçekli bankaların mali tablolarını düzeltmeleri yolunda önemli adımlar olarak görülmektedir. Orta ölçekli finans kuruluúları geri dönüúü olmayan krediler konusunda büyük sıkıntı çekmeye devam etse de, ekonominin geneline tehdit oluúturmayaca÷ı düúüncesiyle bu kuruluúların sıkıntısı ikinci plana itilmektedir. Ancak, bazı ba÷ımsız kaynakların tahminleri, geri dönmeyen kredilerin miktarını resmi rakamların 2-3 katı olarak iúaret etmektedir. Bunun en büyük sebebi de, Japon Bankalarının "batık kredi" tanımı konusunda uluslararası standartlarla uyum sa÷lamaması ve tahsili mümkün olmayan bir çok krediyi "batık kredi" olarak kabul etmemesidir. Faiz oranlarının çok düúük olması sonucu, faiz ödemesi sıkıntısı yaúamayan

22

bir çok úirketin, ana para ödemelerini gerçekleútiremeyece÷i bilinse de, bu úekildeki bir çok kredi "batık kredi" olarak sınıflandırılmamaktadır. Yine de batık kredi sorununu aúmıú görünen Japonya'da ekonomik iyileúmenin de etkisiyle, kredi piyasalarında canlanmalar yaúanmaktadır. Bankalar tarafından açılan kredi hacminde, son 7 yıldan bu yana yaúanan düúüú durmuú, hatta 2006 yılı sonu itibariyle bir önceki yıla göre küçük bir artıú da meydana gelmiútir. øç ve dıú talepteki artıútan dolayı, özellikle küçük ve orta ölçekli úirketlerin iúletme sermayesi ihtiyacı artmıú, bankaların kullandırdı÷ı kısa vadeli kredilerde artıú yaúanmıútır. Satın alma ve birleúmelerle etkinlikleri ve rekabet güçlerini artıran büyük ulusal bankalar, taúrada úube açma çalıúmalarını hızlandırmıúlar ve Japonya'da geleneksel olarak yerel bankaların müúterisi durumundaki KOBø'lere yönelik kredi sa÷lama faaliyetine giriúmiúlerdir. Geri dönmeyen krediler sorununu henüz atlatamayan yerel bankalar ise, geleneksel müúterilerini kaptırmamak için ulusal bankalarla büyük bir rekabete giriúmiúlerdir. PARA VE FAøZ POLøTøKALARI Japonya'nın son yıllara damgasını vuran en önemli ekonomi politikalarından birisi de, Japon Merkez Bankası'nın 2005 yılına kadar sürdürdü÷ü sıfır faiz ve ultra gevúek para politikasıdır. Gerek Japonya içinde, gerekse de uluslararası para piyasalarında çok tartıúılan bu politika ile Japonya, ekonominin deflasyonist bir döngü içine girmemesini, Japon Yen'inin fazla de÷erlenmemesini ve zayıflamıú bankacılık sektörünün batık kredileri temizleme çabaları içinde likidite krizi ile karúılaúmamasını amaçlamıútır. Merkez Bankası, bu politikayı sonlandırmak için deflasyonist baskının kalktı÷ına ve ekonomik aktivitelerin canlandı÷ına dair parametreleri takip etmekteydi. Ancak son derece hassas dengeler üzerinde ilerleyen ekonominin kırılganlı÷ı, 2005 yılı baúlarına kadar gevúek para politikalarının devamını destekler nitelikteydi. Nitekim, daha önce 1999 yılı baúlarında uygulamaya konmuú olan bir gevúek para politikası, 2000 yılı A÷ustos ayında ekonomide düzelmeler görüldü÷üne dair göstergeler üzerine terkedilmiú, ancak hemen arkasından ülke yeni bir resesyon dönemine girmiúti. 2003 yılından itibaren yeniden büyümeye baúlayan ve deflasyon baskısının azaldı÷ı bir dönemde bu politikaların devamının, bu sefer de enflasyonist bir baskı yarataca÷ı ve ülkeyi yeniden bir balon ekonomisine sürükleyebilece÷i endiúeleri duyulmaya baúlanması üzerine Merkez Bankası Yönetim Kurulu, 2006 Mart ayında yaptı÷ı toplantıda ekonomideki geliúmelerin ve özellikle enflasyondaki artıúın sürdürülebilir oldu÷una karar vermiú ve gevúek para politikasının terkedildi÷ini açıklamıútır. Nitekim 14 Temmuz 2006 yılında yapılan toplantıda iskonto oranı % 0,40 düzeyine ve 21 ùubat 2007 tarihinde yapılan toplantıda ise % 0,75 düzeyine yükseltilmiútir. Japon Merkez Bankası ekonomideki durgunluk tehdidinin devam etti÷i gerekçesi ile bugüne kadar bu oranı de÷iútirmemiútir.

23

DIù TøCARET VE CARø DENGE Japonya, uzun yıllardır büyük miktarda dıú ticaret fazlası vermekte olan bir ülkedir. Japonya'nın dıú ticaret fazlası tutarı, 2006 yılında yaklaúık 68 milyar ABD Doları olarak gerçekleúmiútir. Ancak bu rakam, bir önceki yıla oranla %15 düúüú göstermiú olup, Japonya’nın dıú ticaret fazlası oran olarak azalan bir e÷ilim içerisine girmiútir. 㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻵㻺㻌㾻㼀㻴㻭㻸㻭㼀㻵㻌㻷㻭㻾㻿㻵㻸㻭㻹㻭㻌㻻㻾㻭㻺㻸㻭㻾㻵㻺㻵㻺㻌㻿㻱㼅㻾㾻

㻝㻝㻠㻚㻤㻑

㻝㻝㻝㻚㻣㻑

㻝㻝㻡㻚㻟㻑

㻝㻞㻠㻚㻟㻑

㻝㻞㻟㻚㻞㻑

㻝㻞㻟㻚㻡㻑

㻝㻝㻡㻚㻠㻑

㻝㻞㻜㻚㻜㻑

㻝㻞㻢㻚㻝㻑

㻝㻟㻤㻚㻟㻑 㻝㻝㻣㻚㻢㻑

㻝㻟㻜㻚㻜㻑

㻝㻞㻠㻚㻞㻑

㻝㻟㻝㻚㻤㻑

㻝㻡㻜㻚㻜㻑

㻝㻠㻠㻚㻜㻑

㻻㻾㻭㻺

㻝㻠㻜㻚㻜㻑

㻝㻠㻡㻚㻤㻑

㻝㻡㻜㻚㻜㻑

㻝㻟㻠㻚㻤㻑

㻵㻴㻾㻛㻵㼀㻴

㻝㻢㻜㻚㻜㻑

㻝㻝㻜㻚㻜㻑

㻞㻜㻜㻣

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻝㻥㻥㻣

㻝㻥㻥㻢

㻝㻥㻥㻡

㻝㻥㻥㻠

㻝㻥㻥㻟

㻝㻥㻥㻞

㻝㻜㻜㻚㻜㻑

㼅㻵㻸㻸㻭㻾

Ticaret fazlasındaki azalıúın en önemli sebepleri arasında, enerji alanında dıúarıya ba÷ımlı olan Japonya'nın petrol ve di÷er fosil yakıt fiyatlarındaki büyük artıútan etkilenmesi gelmektedir. Bunun yanısıra 2001 yılından itibaren uluslararası para piyasalarında de÷er kaybeden ABD Doları karúısında Japon yeni paritesinin 2007 yılı sonuna kadar de÷er sabitleme çabaları gösterilebilir. Bu dönem içerisinde Japonya’nın stoklarında 1 Trilyon dolar civarında rezerv oluúmuútur. Ancak, Japonya'nın ihracatı da arttı÷ından, ekonomik büyüme içerisindeki a÷ırlı÷ı artmaya baúlamıútır. Özellikle otomobil, demir çelik ürünleri ve yüksek teknoloji ürünü makina-ekipman ihracatındaki artıú, Japon ekonomisinde de canlanmaya sebep olmuú, kapasite kullanım oranları ve yeni yatırımlarda artıú görülmüútür. Çin ve Kore baúta olmak üzere Asya ekonomilerinde görülen hızlı büyüme Japonya'nın ihracatına olumlu katkı yapmıú, ve bu ülkelerin ihtiyaç duydu÷u özellikle yatırım malları ve ara mal ihracatı Japon ekonomisini canlandırmıútır. Dıú ticaret dengesindeki fazlalı÷ın azalma e÷ilimine ra÷men, Japonya'nın cari iúlemler dengesi üç yıldır artıú e÷ilimini devam ettirmektedir. Nitekim, 2006 mali yılında dıú ticaret fazlasındaki %14,5'lik düúüúe ra÷men Japonya'nın cari iúlemler fazlası bir önceki yıla göre %8,7 artarak 19,84 trilyon Yen'e ulaúmıútır. Gelir fazlasındaki bu önemli artıúın en büyük sebeplerinden birisi, Japon yatırımcıların getirisi daha yüksek olan yurtdıúı menkul varlıklara yatırım yapma e÷ilimidir. ABD Doları ve Euro varlıkları kadar, geliúmekte olan ülkelerin yüksek getirili varlıkları da, genelde risk almaktan kaçınan Japon yatırımcılar için halen cazibesini korumaktadır. Gelir fazlasını oluúturan ikinci önemli faktör ise, Japon úirketlerin yurtdıúı iútiraklerinin önemli

24

miktarda kar açıklamaları, ve yurt dıúından transfer edilen temettü gelirlerinde de önemli bir artıú görülmesidir. Japonya, bulundu÷u bölge itibariyle, dıú ticaretinin önemli bir miktarını Uzak Do÷u ülkeleri ile gerçekleútirmekte olup bu e÷ilim giderek güçlenmektedir. Uzak Do÷u Asya ülkeleri sadece bir ticari partner olarak de÷il, siyasi olarak da Japonya'nın öncelik verdi÷i bölge ve nüfuz alanı oldu÷undan, son yıllarda Japonya bölge ile ekonomik ve ticari ba÷ların güçlendirilmesi için daha çok çaba sarfetmeye baúlamıútır. Japonya'nın nihai hedefi, ASEAN ülkeleri, Çin, Hindistan ve Kore'nin de içinde bulunaca÷ı ve üye ülkeler arasında ticaretin tamamen serbestleúece÷i bir "Pan-Asya Ekonomik Bölgesi" kurulması olup, dıú politikasını da bu yönde geliútirmektedir. Asya ülkeleriyle birlikte, Japonya'nın önemli di÷er ticaret partnerlerinden birisi ABD'dir. Ancak, Japonya'nın ABD ile dıú ticaret hacminde son yıllarda bir düúüú yaúanmaktadır. 2007 yılı sonunda yaúanan en büyük geliúmeler sonucunda, toplam dıú ticaret hacminde Çin ilk defa en üst sıraya yerleúmiú olup, Amerika uzun yıllar elinde bulundurdu÷u tahtına veda etmek zorunda kalmıútır.1998 yılında Japonya, dıú ticaret hacminin %27'sini ABD ile gerçekleútirirken, bu oran 2007 yılında %16'e kadar gerilemiú, Japonya’nın Çin ile olan ticareti %18’lere kadar yükselmiútir. Amerika ile ticaret hacmindeki bu gerileme, Japonya'nın ABD'deki büyük ölçekli do÷rudan yatırımları sonucunda, yatırımın ticareti ikame etmesi ile de açıklanmaktadır. Japonya'nın ihracat kalemlerinin yarıdan fazlası yatırım mallarından oluúmaktadır. Yatırım mallarını ise, %20'úerlik pay ile dayanıklı tüketim malları (otomotiv ve elektrikli ev aletleri) ve endüstriyel girdiler oluúturmaktadır. Japonya, Güneydo÷u Asya Ülkelerinin artan rekabetinden dolayı giderek daha fazla yüksek teknoloji ürünlerine a÷ırlık vermekte, katma de÷eri yüksek, kendine özgü ürünler üreten KOBø türü firmaları daha çok desteklemektedir. Japonya'nın ithalatının önemli bir kısmını ise, baúta petrol ve ürünleri olmak üzere, endüstriyel girdiler ve yatırım malları oluúturmaktadır. Gıda ve tekstil de Japonya'nın önemli ithalat kalemleri arasında yer almaktadır. YABANCI SERMAYE Japonya'nın yurtdıúına yaptı÷ı DYS yatırımları, 2006 yılı sonunda toplam 450 milyar ABD Dolarına ulaúmıú bulunmaktadır. Son 10 yılda Japonya'nın yabancı sermaye hareketlerinde ABD'nin payının azalmasına ra÷men % 35 ile halen en büyük yatırım orta÷ı durumundadır. Halen Japonya’nın ikinci büyük yatırım portföyü % 26 ile Avrupa Birli÷i ülkelerindedir. Asya ülkeleri ise % 24 lük pay ile üçüncü sırada yer almaktadır. Ülke bazında yatırım artıú hızı dikkate alındı÷ında, øsveç, Fransa, Hollanda, baúta olmak üzere Çin, Hindistan, Kore ve Meksika’ya yapılan yapılan yatırımlar dikkati çekmektedir. Asya ülkeleri ve Okyanusya' ya yapılan yatırımlarda son yıllarda hızlı bir artıú olmasına ra÷men, özellikle AB ye yeni katılan 10 ülkeye yapılan yatırımlar da hesaba katıldı÷ında sanılanın aksine Avrupa bölgesinin halen Japon yatırımcılar için önemini korudu÷u gözlemlenmektedir.

25

ABD'ye yapılan yatırımlardaki azalmanın, özellikle elektrik-elektronik sektörü yatırımlarındaki düúüúten kaynaklandı÷ı belirtilmektedir. Aynı dönemde, Asya'ya yapılan yatırımlarda büyük artıú yaúanmıú, bu artıúta otomotiv, demir çelik, gıda, finans ve sigortacılık sektörleri baúı çekmiútir. Japonya'nın yurt dıúı yatırımlarının sektörel da÷ılımı incelendi÷inde, imalat sektöründeki yatırımların % 45, finans ve hizmet sektörlerinin yer aldı÷ı imalat dıúı yatırımların payının ise % 55 seviyesinde oldu÷u tespit edilmeltedir. Ancak, son üç yılda Japonya'nın Do÷rudan Dıú Yatırımları sektörel yatırımlar imalat (Sektörel Da÷ılım) alanına kaymakta ve özellikle otomotiv Milyon $ Mali Yıl ømalat ømalat Dıúı sektöründe, Japonya'nın Toplam 1994 13.784 26.877 40.661 yurt dıúında bulunan kurulu 1995 18.907 31.513 50.420 kapasitesi her geçen yıl 1996 20.258 26.743 47.001 artmaktadır. øhracata 1997 19.339 34.064 53.403 yönelik üretimini Japonya 1998 12.325 28.545 40.870 dıúına ve potansiyel 1999 42.394 24.903 67.297 pazarlara yakın bölgelere 2000 11.741 37.043 48.783 kaydıran Japon úirketleri, 2001 14.218 17.796 32.013 2002 14.689 21.860 36.549 Do÷u Asya baúta olmak 2003 16.246 19.599 35.845 üzere, Avrupa ve Kuzey 2004 13.750 21.010 34.760 Amerika'da yatırımlarını 2005 26.146 19.315 45.461 artırmıútır. Elektronik 2006 34.513 15.652 50.165 sektöründe ise, yurt içi 2007 30.120 23.096 53.216 talebin de artması ile Toplam 288.429 348.014 636.443 birlikte, Japon firmalar hem ORAN 45,32 54,68 100,00 Japonya içindeki yatırımlarını, hem de yurt dıúı yatırımlarını güçlendirmiúlerdir. Japon Uluslararası øúbirli÷i Bankası (JBIC) tarafından, en az 3 yurtdıúı iútiraki ve en az bir yurtdıúı imalat tesisi bulunan Japon imalat sektörü firmaları arasında 19 yıldır yapılan "Yurtdıúı Faaliyetler Anketi", Japon yatırımcılarının e÷ilimleri ve tercihleri hakkında önemli ipuçları vermektedir. Ankete katılan firmaların önemli bir bölümü, kısa vadede öngörülen öncelikli stratejilerini "yurtdıúı faaliyetlerini artırmak ve güçlendirmek" olarak açıklamıútır. Yatırımcı firmaların öncelikli stratejileri arasında, AR-GE faaliyetlerine daha çok a÷ırlık vermek de gelmektedir. Di÷er Asya ülkeleri ile maliyet rekabeti yapmasına imkan olmayan Japon úirketleri, di÷er ülkelerin sahip olmadı÷ı yüksek teknoloji ürün ve prosesler sayesinde rekabetçi gücünü koruyabilece÷ini düúünmektedir. Büyük öncelik verilen bir di÷er strateji ise, yurt içi üretimi güçlendirmek olarak ortaya çıkmıútır. Bu cevaplar, Japon üreticilerin yurt dıúı üretimi artırırken, yurt içi üretimi de ihmal etmemeye önem verdiklerini, çeúitli global krizlerden etkilenmemek için yurt dıúı ve yurt içi üretimin optimum bir dengesini bulmayı amaçladıklarını göstermektedir. Japonya’nın halen toplam üretiminin % 30’u yurt dıúı üretimden kaynaklanmaktadır. Ankete katılan firmaların %82'si orta vadede yurtdıúı yatırımlarını artırmayı

26

hedeflediklerini açıklarken, bu oran otomotiv ve makina imalat sektörlerinde %88'e ulaúmıútır. Özellikle elektronik sektöründeki konvansiyonel ürünlerde, Japon firmaları tarafından Çin ve ASEAN ülkelerinde gerçekleútirilen üretim miktarı, Japonya içindeki üretim miktarını aúmıú durumdadır. Katma de÷eri yüksek ve yeni teknoloji içeren ürünlerin çok büyük bir kısmı halen Japonya içinde üretilmektedir. Özellikle yüksek teknoloji ürünü dijital kamera, LCD televizyon, mobil telefon gibi ürünlerdeki iç talep artıúı, son iki yıldır Japon ekonomisinin büyümesindeki önemli itici faktörlerden olmuútur. Orta vadede bu gibi yüksek teknoloji içeren ürünlerin üretilebilece÷i bölgeler olarak, ASEAN ülkeleri gösterilmektedir. Ancak bazı Japon firmalar, en büyük rekabet avantajları olan teknolojik üstünlü÷ün bu ülkelerde taklit edilebilece÷inden hareketle, halen yurt dıúı yatırımlara çok sıcak bakmamaktadır. Japon firmalar, hangi bölgelerde faaliyetlerini artırmak/kuvvetlendirmek istedikleri úeklindeki soruya ise, ilk sırada Çin (%68), ikinci sırada Hindistan (%50), üçüncü sırada ise Vietnam (%35) úeklinde cevap vermiúlerdir. Rapor incelendi÷inde hemen her sektörde Japon firmaların faaliyetlerini artırmayı düúündü÷ü ülkelerin en baúında gelen Çin’e olan ilginin son yıllarda azaldı÷ı ve önceli÷in hızla Hindistan ve Vietnam’a kaydı÷ı gözlemlenmektedir. Listede Türkiye ise %2’lik oranla 17 sırada yer almaktadır. Japon firmalarının, iú geliútirme açısından en fazla potansiyel vaadeden 10 ülke sıralamasına verdikleri cevapların 2000 yılından 2007 yılına de÷iúimi ise úu úekildedir: 2000 2002 2004 2006 2007 Çin Çin Çin Çin Çin ABD Tayland Tayland Hindistan Hindistan Tayland ABD Hindistan Vietnam Vietnam Endonezya Endonezya Vietnam Tayland Tayland Malezya Vietnam ABD ABD Rusya Tayvan Hindistan Rusya Rusya ABD Hindistan Kore Endonezya Brezilya Brezilya Vietnam Tayvan Kore Kore Endonezya Kore Malezya Tayvan Endonezya Kore Filipinler Brezilya Malezya Tayvan Tayvan Firmalara, bu ülkeleri niye gelecek vaadeden ülke olarak gördükleri soruldu÷unda ise, en baúta gelen yanıt "iç pazarın büyüklü÷ü" olmuú, bu cevabı "ucuz iú gücü", "kalifiye insan kaynakları", "üçüncü ülkelere yönelik üretim üssü" gibi tercihler izlemiútir. Japon yatırımcı firmalar için, halen yatırım yapılacak ülkenin iç pazarının büyüklü÷ünün en önemli kriter oldu÷u, de÷iúik Japon uzmanlarca üzerinde hemfikir olunan bir konudur. Japonya, özellikle Do÷u Asya ekonomilerinin 2001 yılının ikinci yarısından itibaren hızla büyümekte oldu÷undan hareketle, bu piyasaları çok dikkatle izlemektedir. Japon analistlere göre, Çin ve ASEAN ülkelerinde yaklaúık 140 milyon kiúi olarak tahmin edilen ve yüksek bir alım gücüne kavuúmuú bir orta-üst gelir grubu oluúmuútur. Japon yatırımcılar, úu anda en büyük hedef olarak bu pazarı belirlemiúlerdir. Sayıca en büyük

27

tüketici kitlesini meydana getiren orta ve orta-alt gelir grubuna yönelik ürünlerde ise, Çin, Tayvan ve Koreli yatırımcıların yo÷un rekabetiyle karúılaúan Japon firmalar, rekabet güçlerini daha ziyade yüksek ve yeni teknolojili, üst fiyat segmentindeki ürünlerle devam ettirmeyi hedeflemektedir. DÖVøZ KURU VE REZERVLER Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan Japonya ve ABD arasındaki özel ekonomik iliúkiler, iki ülkenin para birimlerinin karúılıklı de÷erlerini hassas bir dengede tutmakta, bu de÷erlerdeki de÷iúim dünya piyasalarını da önemli ölçüde etkilemektedir. Japonya'nın bir taraftan ABD ile ticaretinde fazla veriyor olması, di÷er taraftan da ABD kamu borçlanmasının önemli bir miktarını Amerikan Hazine Bonoları alarak finanse ediyor olması, iki ülkenin para, faiz ve kur politikalarını çoklu de÷iúkenli matriks iliúkisi içine sokmaktadır. Japonya, liberal ekonomi kuralları çerçevesinde serbest kur politikası uygulayan bir ülke olsa da, Maliye Bakanlı÷ı ve Merkez Bankası yetkilileri zaman zaman yaptıkları açıklamalarla kurlardaki ani yükseliú ve düúüúlerin Japon ekonomisi için istenmeyen durumlar oldu÷unu ifade etmektedirler. Bu ifadeler, gerek gördüklerinde piyasalara müdahale edecekleri anlamına gelmekte olup, bu durum ABD baúta olmak üzere di÷er geliúmiú ülkeler tarafından zaman zaman eleútirilmektedir. "Ani düúüú ve yükseliúler" tanımı Japon yetkililerce mu÷lak bir úekilde kullanılmakta olup, piyasalara müdahale konusunda yetkililere geniú bir manevra alanı sa÷lamaktadır. Nitekim, 2004 yılı son çeyre÷inden itibaren ABD Dolarının Japon Yen'i karúısında de÷er kaybetmesi ve Dolar/Yen paritesinin 105 seviyelerinden aúa÷ı düúmesi üzerine Japonya piyasalara önemli müdahalelerde bulunmuú, Yen'in daha da fazla de÷er kazanmaması, ve ekonomik büyümenin önemli bileúenlerinden ihracatta rekabetin zarar görmemesi için Dolar alımına gitmiútir. Daha sonra ABD Hazinesinin faiz artırım politikaları sonucunda ABD Doları tekrar de÷er kazanmaya baúlamıú ve parite 120 seviyelerine kadar çıkmıútır. Bu yılın Ekim ayından itibaren ise, global piyasalardaki geliúmelerin etkisiyle, Japon Yeni yeniden ABD Doları karúısında de÷er kazanarak 106 seviyesine yükselmiútir. Son iki üç yıldır dünya ekonomisinde yaúanan canlılık ve büyüme Japonyanın ihracatının ve dıú ticaret fazlasının rekor seviyelere ulaúmasına sebep olmuútur. Buna ra÷men 2005 yılına kadar dünyanın en büyük döviz rezervlerine sahip ülkesi durumunda olan Japonya bu üstünlü÷ünü 2006 yılından itibaren Çin Halk Cumhuriyetine kaptırmıútır. Kasım 2007 tarihi itibariyle 973 milyar ABD Doları rezervi bulunan Japonya halen en büyük rezerve sahip ikinci ülke konumunu korumaktadır. Böylece, sırf Japonya ve Çin'in elindeki döviz rezervleri 2,2 trilyon Dolar gibi çok büyük bir rakama ulaúmıútır. YIL SONU DEGERLERIYLE JAPONYANIN TOPLAM ALTIN VE DOVIZ REZERVLERI

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 YILLAR DEGER 401,959 469,728 673,529 844,543 846,897 895,320 973,365 (Milyon U. S. dolar)

Bu durumda, ABD'nin büyük bütçe açı÷ının Çin ve Japonya baúta olmak üzere Do÷u Asya

28

tarafından finanse edildi÷i söylenebilir. Ellerinde çok büyük miktarda ABD Hazine bonosu tutan bu iki ülke, ABD Dolarının de÷eri üzerinde önemli de÷iúikliklere yol açabilecek piyasa hareketlerine giriúebilecek güçtedir. Japonya ile ABD arasında, para, kur ve faiz politikaları konusunda uzun yıllardan beri oturmuú bir karúılıklı anlayıú bulunsa da, Çin'in ne gibi politikalar izleyebilece÷i analistleri düúündürmektedir. Özellikle Yuan'ın de÷eri üzerinde zaman zaman ABD ile büyük görüú ayrılıklarına düúen Çin'in ataca÷ı adımlar, önümüzdeki dönemde dünya para piyasalarında daha belirleyici olacaktır.

Ek-1 JAPONYANIN GDP KOMPOZISYONU Ek-2 JAPONYANIN ISTIHDAM YAPISI Aúa÷ıda tablo ve grafiklerde belirtilmiútir.

29

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻺㻵㻺㻌㻳㻰㻼㻌㻷㻻㻹㻼㻻㼆㻵㻿㼅㻻㻺㼁 Tarim, Balikçılı k, Ormancilik

YIL 㻝㻥㻣㻜 㻝㻥㻣㻡 㻝㻥㻤㻜 㻝㻥㻤㻡 㻝㻥㻥㻜 㻝㻥㻥㻡 㻞㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻝 㻞㻜㻜㻞 㻞㻜㻜㻟 㻞㻜㻜㻠 㻞㻜㻜㻡

Maden

㻢㻚㻝 㻡㻚㻡 㻟㻚㻢 㻟㻚㻞 㻞㻚㻡 㻝㻚㻥 㻝㻚㻤 㻝㻚㻣 㻝㻚㻣 㻝㻚㻣 㻝㻚㻢 㻝㻚㻡

㻮㻵㻾㻵㻹㻦㻑

Üretim, ømalat

㻜㻚㻤 㻜㻚㻡 㻜㻚㻢 㻜㻚㻟 㻜㻚㻟 㻜㻚㻞 㻜㻚㻝 㻜㻚㻝 㻜㻚㻝 㻜㻚㻝 㻜㻚㻝 㻜㻚㻝

ønúaat

㻟㻢 㻟㻜㻚㻞 㻞㻤㻚㻟 㻞㻤㻚㻞 㻞㻢㻚㻣 㻞㻟㻚㻝 㻞㻞㻚㻞 㻞㻜㻚㻥 㻞㻜㻚㻢 㻞㻝 㻞㻝㻚㻞 㻞㻝

Elektrik, Toptancilik, Su ve Perakendecili Havagazi k hizmetleri

㻣㻚㻣 㻥㻚㻣 㻥㻚㻞 㻣㻚㻣 㻥㻚㻥 㻤㻚㻞 㻣㻚㻠 㻣㻚㻝 㻢㻚㻥 㻢㻚㻢 㻢㻚㻢 㻢㻚㻟

㻞㻚㻝 㻞 㻞㻚㻣 㻟㻚㻞 㻞㻚㻢 㻞㻚㻣 㻞㻚㻣 㻞㻚㻤 㻞㻚㻣 㻞㻚㻢 㻞㻚㻢 㻞㻚㻠

Emlâk, Finans, Gayrimenkul, Nakliyat, Sigorta Taúınmaz øletisim Mal

㻝㻠㻚㻠 㻝㻠㻚㻤 㻝㻡㻚㻟 㻝㻟㻚㻞 㻝㻟㻚㻟 㻝㻡㻚㻟 㻝㻠 㻝㻠 㻝㻟㻚㻤 㻝㻟㻚㻡 㻝㻟㻚㻢 㻝㻟㻚㻤

㻠㻚㻟 㻡㻚㻟 㻡 㻡 㻡㻚㻢 㻡㻚㻥 㻢㻚㻝 㻢㻚㻠 㻢㻚㻤 㻣 㻢㻚㻤 㻣

㻤 㻤㻚㻞 㻥㻚㻠 㻝㻜 㻝㻜㻚㻢 㻝㻞 㻝㻝㻚㻡 㻝㻝㻚㻤 㻝㻞㻚㻝 㻝㻞㻚㻞 㻝㻞 㻝㻞

Servis

㻢㻚㻥 㻢㻚㻠 㻢㻚㻠 㻢㻚㻣 㻢㻚㻢 㻣㻚㻝 㻢㻚㻥 㻢㻚㻥 㻣 㻣 㻢㻚㻥 㻢㻚㻥

㻥㻚㻢 㻝㻝 㻝㻠㻚㻠 㻝㻢㻚㻢 㻝㻢㻚㻝 㻝㻣㻚㻣 㻞㻜㻚㻠 㻞㻜㻚㻤 㻞㻝㻚㻝 㻞㻝㻚㻟 㻞㻝㻚㻝 㻞㻝㻚㻡

Di÷ erleri 㻢㻚㻟 㻤㻚㻥 㻣㻚㻥 㻣㻚㻣 㻣㻚㻟 㻤 㻥㻚㻝 㻥㻚㻟 㻥㻚㻢 㻥㻚㻡 㻥㻚㻠 㻥㻚㻠

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻺㻵㻺㻌㼅㻵㻸㻸㻭㻾㻌㾻㼀㾻㻮㻭㻾㾻㼅㻸㻱㻌㻳㻰㻼㻌㻷㻻㻹㻼㻻㼆㻵㻿㼅㻻㻺㼁 㼏㼛㼙㼙㼡㼚㼏㼍㼕㼠㼕㼛㼚 㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕

㻝㻜㻜㻑 㻢㻚㻟

㻤㻚㻥

㻣㻚㻥

㻣㻚㻣

㻣㻚㻟

㻤

㻥㻚㻝

㻥㻚㻟

㻥㻚㻢

㻥㻚㻡

㻥㻚㻠

㻥㻚㻠 㻿㼑㼞㼢㼕㼟

㻥㻜㻑

㻥㻚㻢 㻝㻝

㻤㻜㻑

㻝㻠㻚㻠

㻝㻢㻚㻢

㻝㻢㻚㻝

㻝㻣㻚㻣 㻞㻜㻚㻠

㻢㻚㻥

㻞㻜㻚㻤

㻞㻝㻚㻝

㻞㻝㻚㻟

㻞㻝㻚㻝

㻞㻝㻚㻡

㻺㼍㼗㼘㼕㼥㼍㼠㻘 㻌㾻㼘㼑㼠㼕㼟㼕㼙

㻢㻚㻠 㻢㻚㻠

㻤 㻠㻚㻟

㻝㻜

㻝㻜㻚㻢

㻢㻚㻥

㻡

㻡㻜㻑

㻣㻚㻣

㻢㻚㻥

㻢㻚㻥

㻝㻝㻚㻤

㻝㻞㻚㻝

㻝㻞㻚㻞

㻝㻞

㻝㻞

㻢㻚㻝 㻝㻟㻚㻞

㻝㻟㻚㻟

㻟㻚㻞

㻞㻚㻢

㼀㼛㼜㼠㼍㼚㼏㼕㼘㼕㼗㻘㻌㻼㼑㼞㼍㼗㼑㼚㼐㼑㼏㼕㼘㼕㼗 㻢㻚㻠

㻢㻚㻤

㻣

㻢㻚㻤

㻣

㻞 㻞㻚㻣 㻥㻚㻞

㻝㻡㻚㻟

㻣㻚㻣

㻥㻚㻥

㻝㻠

㻝㻠

㻝㻟㻚㻤

㻝㻟㻚㻡

㻝㻟㻚㻢

㻝㻟㻚㻤

㻞㻚㻤

㻞㻚㻣

㻞㻚㻢

㻞㻚㻢

㻞㻚㻠

㻣㻚㻝

㻢㻚㻥

㻢㻚㻢

㻢㻚㻢

㻢㻚㻟

㻤㻚㻞

㻣㻚㻠

㻟㻢

㾻㼚㿪㼍㼍㼠

㽧㼞㼑㼠㼕㼙㻘 㻌㾻㼙㼍㼘㼍㼠

㻟㻜㻚㻞

㻞㻜㻑

㻞㻤㻚㻟

㻞㻤㻚㻞

㻞㻢㻚㻣 㻞㻟㻚㻝

㻞㻜㻚㻢

㻞㻝

㻞㻝㻚㻞

㻞㻝

㻹㼍㼐㼑㼚

㻜㻚㻢

㻜㻚㻟

㻜㻚㻟

㻜㻚㻞

㻜㻚㻝

㻜㻚㻝

㻜㻚㻝

㻜㻚㻝

㻟㻚㻞

㻞㻚㻡

㻝㻚㻥

㻝㻚㻤

㻝㻚㻣

㻜㻚㻝 㻝㻚㻣

㻜㻚㻝

㻟㻚㻢

㻝㻚㻣

㻝㻚㻢

㻝㻚㻡

㻝㻥㻥㻡

㻞㻜㻜㻜

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻡

㻡㻚㻡

㻝㻥㻥㻜

㻜㻚㻡

㻝㻥㻣㻡

㻜㻑 㻝㻥㻣㻜

㻞㻜㻚㻥

㻝㻥㻤㻡

㻢㻚㻝

㻞㻞㻚㻞

㻝㻥㻤㻜

㻜㻚㻤

㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㻘㻌 㻿㼡㻌㼢㼑㻌 㻴㼍㼢㼍㼓㼍㼦㼕㻌㼔㼕㼦㼙㼑㼠㼘㼑㼞㼕

㻞㻚㻣 㻞㻚㻣

㻟㻜㻑

㻝㻜㻑

㻣

㻡㻚㻥 㻝㻡㻚㻟

㻥㻚㻣

㻠㻜㻑

㻣

㻲㼕㼚㼍㼚㼟㻘㻌㻿㼕㼓㼛㼞㼠㼍 㻝㻝㻚㻡

㻡㻚㻢

㻝㻠㻚㻤 㻞㻚㻝

㻢㻚㻥

㻝㻞

㻡 㻝㻠㻚㻠

㻱㼙㼘㽭㼗㻘㻌㻳㼍㼥㼞㼕㼙㼑㼚㼗㼡㼘㻘㻌㼀㼍㿪㾼㼚㼙㼍㼦㻌㻹㼍㼘

㻣㻚㻝

㻥㻚㻠 㻡㻚㻟

㻻㻾㻭㻺㻸㻭㻾

㻢㻚㻢

㻤㻚㻞

㻣㻜㻑

㻢㻜㻑

㻢㻚㻣

㼀㼍㼞㼕㼙㻘㻌㻮㼍㼘㼕㼗㽲㾼㼘㾼㼗㻘㻌㻻㼞㼙㼍㼚㼏㼕㼘㼕㼗

㼅㻵㻸㻸㻭㻾

30

ISTIHDAMA GORE SEKTORLER YILLAR TOPLAM(Bin Kiúi) ømalat Toptancılık ve Perakendecilik Diger Hiz. Tıbbi Bakım ve Sosyal Hiz. ønúaat Yeme içme Barındırma Hiz. Ulaútırma E÷itim Ö÷retim Hiz. Tarım ve Ormancılık Di÷er Kamu Hiz. Enformasyon & Kominikasyon Finansman ve Sigortacılık Gayrimenkul Birleúik Hizmetler Elektrik, Gaz, ısıtma ve Su Tedarik Hiz. Balıkçılık Madencilik

2003 63,160 18.7% 17.9% 13.4% 7.9% 9.6% 5.5% 5.3% 4.4% 4.2% 3.6% 2.6% 2.5% 1.1% 1.3% 0.5% 0.4% 0.1%

2004 63,290 18.2% 17.7% 13.9% 8.4% 9.2% 5.5% 5.1% 4.5% 4.2% 3.7% 2.7% 2.5% 1.1% 1.3% 0.5% 0.3% 0.1%

2005 63,560 18.0% 17.7% 14.4% 8.7% 8.9% 5.4% 5.0% 4.5% 4.1% 3.6% 2.8% 2.5% 1.2% 1.2% 0.6% 0.4% 0.0%

2006 63,820 18.2% 17.4% 14.7% 8.9% 8.8% 5.3% 5.1% 4.5% 3.9% 3.5% 2.8% 2.4% 1.2% 1.2% 0.6% 0.3% 0.0%

2007 64,120 18.2% 17.4% 14.6% 9.0% 8.6% 5.3% 5.0% 4.4% 3.9% 3.5% 3.1% 2.4% 1.3% 1.1% 0.5% 0.3% 0.1%

㾻㻿㼀㾻㻴㻰㻭㻹㻌㻷㻻㻹㻼㻻㼆㾻㻿㼅㻻㻺㼁 㼀㾼㼎㼎㼕㻌㻮㼍㼗㾼㼙㻌㼢㼑㻌㻿㼛㼟㼥㼍㼘㻌㻴㼕㼦㻚㻘 㻥㻚㻜㻑

㾻㼚㿪㼍㼍㼠㻘㻌㻤㻚㻢㻑 㼅㼑㼙㼑㻌㼕㽲㼙㼑㻌㻮㼍㼞㾼㼚㼐㾼㼞㼙㼍㻌㻴㼕㼦㻚㻘 㻡㻚㻟㻑

㻰㼕㼓㼑㼞㻌㻴㼕㼦㻚㻘㻌㻝㻠㻚㻢㻑 㼁㼘㼍㿪㼠㾼㼞㼙㼍㻘㻌㻡㻚㻜㻑

㻱㾪㼕㼠㼕㼙㻌㽡㾪㼞㼑㼠㼕㼙㻌㻴㼕㼦㻚㻘㻌㻠㻚㻠㻑

㼀㼍㼞㾼㼙㻌㼢㼑㻌㻻㼞㼙㼍㼚㼏㾼㼘㾼㼗㻘㻌㻟㻚㻥㻑

㻰㼕㾪㼑㼞㻌㻷㼍㼙㼡㻌㻴㼕㼦㻚㻘㻌㻟㻚㻡㻑

㼀㼛㼜㼠㼍㼚㼏㾼㼘㾼㼗㻌㼢㼑 㻼㼑㼞㼍㼗㼑㼚㼐㼑㼏㼕㼘㼕㼗㻘㻌㻝㻣㻚㻠㻑

㻱㼚㼒㼛㼞㼙㼍㼟㼥㼛㼚㻌㻒 㻷㼛㼙㼕㼚㼕㼗㼍㼟㼥㼛㼚㻘㻌㻟㻚㻝㻑 㻲㼕㼚㼍㼚㼟㼙㼍㼚㻌㼢㼑㻌㻿㼕㼓㼛㼞㼠㼍㼏㾼㼘㾼㼗㻘 㻞㻚㻠㻑 㻳㼍㼥㼞㼕㼙㼑㼚㼗㼡㼘㻘㻌㻝㻚㻟㻑

㾻㼙㼍㼘㼍㼠㻘㻌㻝㻤㻚㻞㻑

㻮㼕㼞㼘㼑㿪㼕㼗㻌㻴㼕㼦㼙㼑㼠㼘㼑㼞㻘㻌㻝㻚㻝㻑 㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㻘㻌㻳㼍㼦㻘 㾼㼟㾼㼠㼙㼍㻌㼢㼑㻌㻿㼡㻌㼀㼑㼐㼍㼞㼕㼗㻌㻴㼕㼦㻚㻘 㻜㻚㻡㻑 㻹㼍㼐㼑㼚㼏㼕㼘㼕㼗㻘㻌㻜㻚㻝㻑 㻮㼍㼘㾼㼗㽲㾼㼘㾼㼗㻘㻌㻜㻚㻟㻑

31

SøYASø DURUM Ulusal Japon Parlamentosu (Diet), iki kamaralı bir yapıdan oluúmaktadır. Esas gücü elinde bulunduran Temsilciler Meclisi (Alt Kanat) yasaların oluúturulması ve kanunlaútırılmasında belirleyici bir rol oynarken, Meclis Üst Kanadı daha ziyade siyasi sistemde denetim ve denge görevini yerine getirmektedir. Üst Kanadın, Alt Kanat tarafından sunulan yasa tasarılarını reddetme hakkı bulunmaktadır. Alt kanadın ise üçte iki ço÷unlukla geri çevrilen yasaları aynen kabul etme yetkisi bulunmakta, bununla birlikte Japonya siyasetinde geçerli siyasi ahlak anlayıúı çerçevesinde bu yetkinin son 50 senede hiç kullanılmadı÷ı ifade edilmektedir. Eylül 2005’te yapılan genel seçimlerden Liberal Demokrat Parti (LDP), oyların % 38.2’sini alarak birinci parti olarak çıkmıútır. LDP, seçimlerde 296 milletvekili çıkarmıú (seçimlerden önceki milletvekili sayısı 212'ydi), böylece Temsilciler Meclisinde yasa çıkarmak için gerekli milletvekili sayısına sahip olmuútur. LDP sayısal üstünlü÷üne ra÷men Yeni Komeito (Yeni Temiz Hükümet) Partisiyle koalisyon hükümeti kurmuútur. LDP elli yıllık tarihinde 1986 yılında Yasuhiro Nakasone liderli÷inde kazandı÷ı 300 milletvekilinden sonra ilk defa Eylül 2005 seçimlerinde 296 milletvekili çıkarmıú olup, bu açıdan tarihi bir baúarı göstermiútir. Bu baúarıda Baúbakan Junichiro Koizumi'nin etkin liderlik vasıfları yanı sıra uyguladı÷ı seçim stratejisinin ve reformların önemli payı olmuútur. Özellikle posta hizmetlerinin özelleútirilmesine yönelik tutumuna muhalefet eden LDP milletvekilleri listelere alınmamıú, bunların yerine ço÷unlu÷u kadın, genç ve bürokrat kökenli adaylar seçimlere katılmıú, aralarında 26 kadın adayın da bulundu÷u bu yeni milletvekilleri seçimlerde baúarılı olmuúlardır. 2005 seçimlerinde partisine Temsilciler Meclisinde önemli bir ço÷unluk getiren seçim zaferinin mimarı Baúbakan Koizumi, parti kurallarına uygun olarak 2006 yılında parti baúkanlı÷ı ve Baúbakanlık görevlerinden ayrılmıútır. Son Koizumi Kabinesinde, Kabine Genel Sekreteri olarak görev yapan Shinzo Abe, LDP tarafından yeni parti baúkanı seçilmiú, Eylül 2006 tarihinde de Baúbakanlık görevini üstlenmiútir. Japonya’nın savaú sonrası siyasi tarihinin en genç Baúbakanı unvanıyla göreve gelen Abe, selefi tarafından baúlatılmıú olan mali reform sürecini devam ettirmeye ve kamu harcamalarının azaltılmasına gayret etmiú, dıú politikada ise özellikle Kuzey Kore konusunda izledi÷i “úahin tavrı”yla dikkat çekmiútir. Üst üste gelen siyasi skandallar üzerine Abe, 12 Eylül 2007 tarihinde istifa etti÷i açıklamıútır. Liderlik yarıúında parti içi fraksiyonların deste÷ini alarak, Dıúiúleri Bakanı Taro Aso’ya üstünlük sa÷layan Yasuo Fukuda, önce LDP lideri ve 25 Eylül 2007 tarihinde de Baúbakan seçilmiútir. Fukuda siyasetçi bir aileden gelmektedir. Babası Takeo Fukuda, 1976-1978 yılları arasında Baúbakanlık görevinde bulunmuútur. Göreve geldikten sonra, sürekli uzlaúıya açık oldu÷unu vurgulayan, temel siyasi konularda bile ana muhalefet partisiyle diyalog içinde olmaya çalıúan bir lider görüntüsü çizmiútir. Dıú politikada ise ilk yurtdıúı ziyaretini ABD’ye yaparak, Japonya’nın bu ülkeyle mevcut geleneksel ittifak ba÷ına olan ba÷lılı÷ını vurgulayan Fukuda, Çin ve Kuzey Kore’ye yönelik, Koizumi ve

32

Abe’nin aksine yumuúak mesajlar vermeye özen göstermektedir. Fukuda’nın, babasının Japonya-Asya iliúkilerini ön plana çıkaran ve “Fukuda Doktrini” olarak anılan yaklaúımını benimsedi÷i görülmektedir. Kasım 2007’de yapılan ASEAN Zirvesinde ön plana çıkardı÷ı Asya merkezli mesajlar ve özellikle Japan-Çin iliúkilerini istikrarlı bir zemine oturtma gayretleri bu hususu destekler niteliktedir. Bununla birlikte, LDP Baúbakan Koizumi ile yakaladı÷ı halk deste÷ini büyük ölçüde yitirmiú durumdadır. Ana muhalafet partisi konumundaki Japonya Demokrat Partisi (DPJ) 29 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Meclis Üst Kanadı seçimlerinde, LDP’ye karúı üstünlük sa÷lamıútır. 242 üyeli÷i Üst Meclis seçimlerinde 109 üyelik kazanan DPJ, kendisiyle blok halinde hareket eden di÷er parti temsilcilerinin de deste÷iyle ço÷unlu÷u elde etmiú bulunmaktadır. DPJ’nin elde etti÷i bu seçim zaferinde, ekonomik koúulların belirleyici oldu÷u, Koizumi döneminde hız verilen ekonomik liberalleúme hareketlerinin sonucu olarak ortaya çıkan gelir dengesizli÷i ve genel alım gücünde yaúanan düúüúün etkili oldu÷unu söylemek mümkündür. Parti liderli÷ini, 2003 yılında DPJ’yle birleúen eski Liberal Parti baúkanı Ichiro Ozawa yapmaktadır. Siyasi hayatı LDP saflarında yükselmiú olan Ozawa, parti içi anlaúmazlık nedeniyle 1993 yılında 43 arkadaúıyla birlikte muhalefete katılmıú ve savaú sonrası Japon siyasi hayatında LDP’nin tek baúına veya koalisyon orta÷ı olarak iktidarda yer almadı÷ı ilk ve tek hükümetin kurulmasına neden olmuú kiúi olarak bilinmektedir. Koalisyonun küçük orta÷ı durumundaki Yeni Komeito Partisi, üye sayısının 20 milyon oldu÷u tahmin edilen Soka Gakkai adlı Budist sosyal örgütünün siyasi kanadı mahiyetindedir. Siyasi e÷ilimi muhafazakar olarak tanımlanabilecek olan Yeni Komeito Partisi, Eylül 2005 seçimlerinde LDP'ye destek vermiú ve seçimlerde 31 milletvekilli÷i kazanmıútır (seçimlerden önceki milletvekili sayısı 34'tü). Parti Baúkanlı÷ını Ahiriro Ota yürütmektedir. Meclis Alt ve Üst Kanat seçimlerinde partilerin aldıkları oy oranlar aúa÷ıda sunulmuútur: Siyasi Partiler Liberal Demokrat Parti Japonya Demokratik Partisi Yeni Komeito Partisi Japonya Komünist Partisi Sosyal Demokrat Parti Yeni Halk Partisi Yeni Parti Nippon

Temsilciler Meclisi (11.09.2005) %38,2 %31 %13,3 %7,3 %5,5 %1,7 %2,4

Üst Kanat (29.07.2007) %28,1 %39,5 %13,2 %7,5 %4,5 %2,2 %3

Japonya'da 2001 yılında Koizumi iktidarıyla baúlayan dıú politika atılımı Koizumi'nin halefi Abe'nin göreve gelmesiyle devam etmiúti. Özellikle So÷uk Savaú'ın sona ermesiyle uluslararası politikada çok etkisiz kalan Japonya, 11 Eylül sonrası dönemde muhafazakar-milliyetçi iktidarların yürüttü÷ü politikalar sayesinde bölgede önemli bir aktör olarak sivrilmeye baúlamıútı. Çin'in bölgedeki hızlı yükseliúi ve zaman içinde gerginleúen Kore krizi Japonya'ya bölge politikalarına denge getirme konusunda fırsat

33

yaratmıútır. Di÷er yandan ABD'nin Asya-Pasifik politikaları çerçevesinde tahmin edilebilece÷i üzere önemli bir müttefiki olarak öne çıkmaktadır. Japonya sadece AsyaPasifik'te de÷il Irak'a olan ilgisi ve ABD'ye verdi÷i destek nedeniyle Ortado÷u politikaları çerçevesinde de de÷erlendirilmelidir. Koizumi döneminin aksine Abe'nin izledi÷i Çin'le yakınlaúma politikasıysa Kore nükleer krizinin de yol alınmasıyla beraber bölgede olumlu hava yaratmıú bir di÷er olaydır. Abe'nin iktidarı sırasında en çok göze batan politikalarından bir di÷eriyse, Japon Anayasası'nın 9. maddesini de÷iútirerek Japon Silahlı Kuvvetleri'nin yeniden kurulmasının gündeme gelmesidir. Abe, dıú politika hamleleriyle öne çıkmaktaydı, ancak Abe'nin iç politikada yaúadı÷ı süreç dıú politikadaki kadar baúarılı de÷ildi. Bunun en önemli sinyali geçti÷imiz yıl gerçekleútirilen, Japon Meclisi'nin üst kamarasını oluúturan kongre seçim sonuçlarıdır. Son dönemde kamuoyu deste÷i süratli bir úekilde düúen Abe, seçimde istedi÷i deste÷i sa÷layamamıú ve muhalefet kongrede beklenen úekilde ço÷unlu÷u ele geçirmiútir. Sosyal hizmetler ve e÷itim konusunda yaúanan sıkıntılar, ana muhalefet partisi olan sosyal demokrat e÷ilimli Demokratik Japonya Partisi (DJP)'ne oy kazandırmıútır. Daha önce bahsedildi÷i üzere Japonya dıú politikada aktif bir aktör haline gelmektedir. Koizumi ile baúlayan aktif dıú politika hamlesi Abe'yle devam etmiú ve özellikle Çin'le ilgili konularda ılımlı ve baúarılı politikalar izlemiútir. Her ne kadar LDP seçimde hezimet yaúamıú olsa da, temsilciler meclisinde ço÷unlu÷a sahiptir ve yasalar temsilciler meclisi tarafından oluúturulmaktadır. Temsilciler meclisinde LDP ve iktidar orta÷ı Yeni Komieto Partisi 480 sandalyenin 327'sine sahip olmakla üçte iki ço÷unlu÷u sa÷layabilmektedir.

34

JAPONYA'DAKø TÜRKLER Japonya'da 2006 yılı rakamlarına göre Japon makamları nezdinde kayıtlı 2264 vatandaúımız bulunmaktadır. Japonya'da oturma ve çalıúma iznine sahip olarak ikamet eden vatandaúlarımızın ço÷u, e÷itim düzeyi yüksek ve hatta bir kısmı Japonya'daki üniversitelerden mezun olmuú kiúilerden oluúmaktadır. Vatandaúlarımız, kamu veya özel úirketlerde üst ve orta düzeyde yönetici, serbest meslek sahibi iúadamı, tüccar veya mühendis olarak çalıúmaktadırlar. Bolúevik ihtilali sırasında Rusya'dan kaçarak bir süre Çin'de kaldıktan sonra 1920'li yıllarda Japonya'ya gelen ve halihazırda sayıları 50 kadar olan Kazan Türkleri de bu grup içinde yer almaktadır. Serbest meslek sahibi vatandaúlarımızdan bir bölümü ülkemizden Japonya'ya deri, hediyelik eúya, halı, úarap gibi ürünleri ithal etmektedir. Bu tür iú sahibi vatandaúlarımızla Türkiye'yle iú yapan Japonların üyesi bulundu÷u ve "Türk Ticaret ve Sanayi Odası" adı altında faaliyet gösteren bir örgütlenme mevcuttur. Öte yandan, sayısı yaklaúık 4000 olarak tahmin edilen vatandaúımız ise Japonya'da kaçak olarak ikamet etmekte ve çalıúmaktadır. Resmi makamlarca sayıları 193 bin olarak tahmin edilen kaçak yabancılar içinde göreceli olarak küçük bir yer tutmakla birlikte, yasadıúı ikamet eden ve çalıúan vatandaúlarımızın sayısında yıldan yıla bir artıú görülmektedir. Bu vatandaúlarımız Tokyo, Nagoya gibi sanayinin geliúmiú ve iú imkanlarının daha geniú oldu÷u úehirlerde yo÷unlaúmaktadır. Birço÷u, vasıfsız iúlerde, düúük ücretlerle, sigorta ve benzeri bir güvenceye sahip olmaksızın çalıúmaktadır. Son dönemde, Japonya'da yasadıúı ikamet eden vatandaúlarımızın sayısında ve Türk vatandaúlarının suç iúleme oranında artıú oldu÷u gözlenmektedir. Nitekim, keyfiyet zaman zaman Japonya basınına da yansımaktadır. Japonya'da yasadıúı olarak ikamet etti÷i anlaúılan vatandaúlarımız Japon makamlarınca sınırdıúı edilmektedir. Bu vatandaúlarımızdan bir kısmı, sınırdıúı edildikten sonra sahte kimlik ve pasaportla bu ülkeye yeniden gelmektedirler. Japon makamlarından Büyükelçili÷imize intikal eden bilgiler ayrıca, yabancıların da øranlılardan para karúılı÷ı satın aldıkları sahte Türk pasaport ve kimli÷iyle Japonya'ya giriú yaptıklarını ve bu ülkede oturma izni almaya çalıútıklarını göstermektedir. Yasadıúı olarak Japonya'da ikamet eden vatandaúlarımızdan bir kısmı "Kürt oldukları ve Türkiye'de kötü muamele gördükleri" gerekçeleriyle siyasi iltica talebinde bulunanlar olup, bugüne kadar Japon adli makamlarının ülkemizden siyasi iltica baúvurusu kabul etti÷ine dair bir bilgi tarafımıza ulaúmamıútır. Vatandaúlarımızın ço÷unun ekonomik sebeplerle iltica baúvurusunda bulundu÷u, Japonya'ya vize muafiyetinden istifa etmek suretiyle gelip, burada para kazanmaya baúladıktan sonra, vize sürelerinin bitmesi nedeniyle yasadıúı ikamet eder duruma düútüklerinden iltica baúvurusu yaparak ikametlerini yasal hale getirmeyi amaçladıkları düúünülmektedir. Adalet Bakanlı÷ı Göçmen Bürosuna siyasi iltica baúvurusunda bulunan ve bu baúvuruları kabul edilmeyen kiúiler, Adalet Bakanlı÷ının ret kararı aleyhine dava açabilmektedirler. Bu davalar uzun yıllar sürdü÷ünden bu kiúiler davaları boyunca Japonya'da kalmaya devam etmektedirler.

35

Japonya'da ba÷ımsız olarak faaliyet gösteren Türk e÷itim kuruluúları bulunmaktadır. 1997 Nisan ayında kurulmuú olan Tokyo'nun Shinjuku semtindeki "Türkiye-Orta Asya Kültür Merkezi" adlı Vakıf Türk ve Orta Asya kültürlerinin tanıtımı için faaliyet göstermekte, bu amaçla Türkçe, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe ve Rusça dil dersleri, yemek, müzik, halk dansı kursları düzenlemekte, çeúitli sosyal faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu merkeze ba÷lı olarak 'Abroad Language Shool adı altında, Tokyo, Osaka, Nagoya, Sendai ve Okayama úehirlerinde faaliyet gösteren, Türkçe'nin yanısıra øngilizce, Fransızca, øtalyanca ve øspanyolca gibi batı dillerini ö÷reten dil okulları faaliyet göstermektedir. Aynı Vakıf 2003 Nisan ayında Tokyo'ya yakın Shin Yokohama bölgesinde 150 ö÷renci kapasiteli bir de ilkokul açmıútır. "Yokohama Horizon International School" adı altında faaliyet gösteren okul øngilizce tedrisat vermekte, ayrıca Japonca ve Türkçe kurslar da düzenlemektedir. Ö÷retmenlerinin ço÷u ana dili øngilizce olan yabancılardır. Okulun bir baúka úubesi de Tokyo'da açılmıútır. Tokyo'daki Türk-Japon Dostluk Derne÷i de ücreti karúılı÷ı Türkçe Dil kursları düzenlemektedir. Rusya'dan göç ederek de÷iúik yollardan Japonya'ya gelen Kazan Türkleri, dini ve milli varlıklarını sürdürebilmek için 1922 yılında "Mahalle-i øslamiyye" adı altında bir cemiyet kurmuúlardır. 1953 yılında Devletimizin Japonya'daki Kazan Türklerine vatandaúlık hakkı tanıması üzerine, Tokyo'daki Kazan Türkleri "Mahalle-i øslamiyye Cemiyeti"nin ismini "Tokyo Türk Cemiyeti" olarak de÷iútirmiúlerdir. Anılan Cemiyet 1938 yılında Tokyo Camii ve ilkokulunun inúaatını baúlatmıútır. Cami, 1985 yılında meydana gelen bir depremde büyük hasar görmüú ve 1986 yılında yeniden inúa edilmek üzere tamamen yıkılmıútır. Bu vesileyle, yıkılan caminin arsasının da Türkiye Cumhuriyeti adına kaydının yapılması sa÷lanmıútır. Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlı÷ı Milli Emlak Genel Müdürlü÷ü, yıkılan caminin bulundu÷u arsayı, yeniden cami yapılması amacıyla Diyanet øúleri Baúkanlı÷ına, üzerinde okul binası bulunan arsayı da "Kültür Merkezi" olarak de÷erlendirilmek üzere Dıúiúleri Bakanlı÷ına tahsis etmiú bulunmaktadır. Cami inúaatı Mart 1998'te baúlamıú ve açılıúı 30 Haziran 2000 günü yapılmıútır. ølk üç yıl boyunca do÷rudan Büyükelçili÷imize ait bir bina olarak faaliyet gösteren Cami, 1 Nisan 2003 tarihi itibariyle Japonya'da dini tüzel kiúilik kazanmıútır. Halen Cami, Tokyo Türk Diyanet Cami Vakfı tarafından idare edilmektedir. Caminin arsa ve bina mülkiyeti Türkiye Cumhuriyetine ait olup, Cami binası 50 yıl süreyle anılan Vakfın kullanımına verilmiútir (Caminin yanında halen boú olan arsa adıgeçen Vakfın kullanımına verilmemiútir). Vakıf yönetiminde olması nedeniyle cami arsa ve binası gayrı menkul vergilerinden muaf tutulmuútur. Bakanlıklararası Ortak Kültür Komisyonu kararıyla Büyükelçili÷imiz nezdine atanan bir Din Görevlisi anılan Camide görev yapmaktadır.Cami, Tokyo'daki gerçek anlamdaki tek cami olup, Japonya'daki Türklere ilaveten Japon Müslümanlara ve ço÷u Pakistan, Endonezya, Kuzey Afrika dan gelen yabancı Müslümanlara da hizmet sunmaktadır. Hutbeler, Türkçe, øngilizce ve Japonca dillerinde verilmektedir. Tokyo Türk Diyanet Caminin bitiúi÷inde yer alan ve Kültür Merkezi yapılması amacıyla zamanında Büyükelçili÷imize hibe edilmiú olan arsa üzerinde Kültür Merkezi inúaatıyla ilgili olarak henüz somut bir geliúme olmamıútır.

36

JAPONYA’NIN DIù TøCARETø Japonya’nın 2007 ihracatı 712,8 milyar Dolar, ithalatı ise, 621 milyar Dolar olarak gerçekleúmiútir. Bu de÷erler bir önceki yıla göre sırasıyla % 10,1 ve % 7,2 artıúa karúılık gelmektedir. Bu yıldaki gerçekleúmelerle birlikte, Japonya hem ihracatta ve hem de ithalatta 2002 yılından bu yana 6 yıldır dıú ticarette sürekli artıú sa÷lamayı baúarmıú bulunmaktadır. Japon Yeni’nin aúırı de÷ersiz olmasının da yardımıyla, ihracat ilk kez 700 milyar doları ve toplam ticaret hacmi de 1,334 trilyon Doları geçmiútir. øthalattaki artıú, hızla yükselen ham petrol fiyatları ve büyüyen Japon ekonomisindeki taleplerden kaynaklanmaktadır. Esasen geçti÷imiz iki yılda küçülme e÷ilimi içerisine giren dıú ticaret fazlası bu yıl yeniden yükselmeye baúlamıútır. Bu durum ihracat performansının ihtalat talebinin üzerine çıktı÷ını göstermektedir. Miktar bazında ihracatın büyüme oranı da (%7,7), ithalatın büyüme oranından (%3,7) yüksektir. Ülke ve bölgeler açısından bakıldı÷ında, Japonya’nın Çin’e ihracatının %15,6 artarak ilk kez iki haneli rakama ulaútı÷ı, keza, ABD’ye ihracatının da düzenli artıú e÷ilimini sürdürdü÷ü görülmektedir. Çin’e ihracat 93 milyar Dolar olmuútur. Çin’e ihracat artıúında, elektrikli makinalar, bunların aksam ve parçaları (%21,3 artıú) en önemli kalem olarak göze çarpmaktadır. Japonya’nın ABD’ye ihracatı da 2006 yılında %8 artıúla 145,6 milyar dolara ulaúmıútır. Japonya’nın toplam ihracatının %22’si ABD’ye gerçekleútirilmiútir. Bu ülkeye ihracatta otomobil baúta olmak üzere nakil vasıtaları en önemli kalem olmaya devam etmektedir. Toplam 60 milyar dolarlık nakil vasıları ihracatının 45 milyar dolarını otomobiller oluúturmaktadır. Otomobil ihracatı 1,6 milyon adetten 2,2 milyon adede çıkmıútır. Öte yandan, ABD’deki inúaat sektöründe yaúanmakta olan kriz nedeniyle, inúaat makineleri ihracatında %30 düúüú gözlenmiútir. øthalata bakıldı÷ında, iki önemli husus göze çarpmaktadır. Yükselen ham petrol fiyatları nedeniyle Orta Do÷u ülkelerinden ithalat artmakta, buna karúılık, Çin’den yapılan ithalatın artıú oranı düúmektedir. øthalattaki büyüme oranına katkı açısından de÷erlendirildi÷inde, Çin (%15,5), Suudi Arabistan (%14) ve Birleúik Arap Emirlikleri (%10,3) en önemli ülkeler olarak karúımıza çıkmaktadır. Ancak, 2005 yılındaki %15,8’lik artıútan sonra, 2006 yılında gerçekleúen %8,6’lık artıú oranı, Çin’den ithalatın artıú hızının düúmekte oldu÷unun göstergesidir. Di÷er faktörlerin yanı sıra, fiyat seviyelerindeki düúme nedeniyle, görsel-iúitsel aletlerin ithalatı %5,8 oranında gerilemiútir. Keza, kömür ithalatındaki %18’lük düúüú de, Çin’den ithalatın düúme e÷ilimine katkıda bulunan di÷er bir faktördür.

37

Bu durum, Çin’in dahili tüketime öncelik vermesi nedeniyle ihracat kapasitesinin azalması olarak de÷erlendirilebilir. Çin’den ithalatta öncelikli ürünler sanayi ürünleri olmaya devam etmektedir. Otomotive sektöründeki ihracat, Japonya’nın toplam ihracatında itici güç olmayı sürdürmektedir. Bu sektörün yanı sıra, sanayi ürünleri ve demir dıúı metaller de önemli ürünlerdir. Di÷er taraftan zayıf Japon Yeni’nin özellikle Kuzey Amerika’ya ihracatta önemli bir avantaj oldu÷u da unutulmamalıdır. Yerli otomobil üreticilerinin ihracat oranı son 19 yıldır ilk kez ilk kez % 50’yi geçmiútir. 2006 yılında ihraç edilen otomobil sayısı 6 milyon adede çok yaklaúmıútır. Çin’ne yapılan demir dıúı metal ihracatında görülen aúırı artıú (%70) esasen bakır ve alüminyum fiyatlarındaki aúırı yükselmeden kaynaklanmaktadır. øthalatın mal bazındaki kompozisyonuna bakıldı÷ında, %21,4’lük artıúla 160,5 milyar dolara ulaúan mineral yakıtlar, ithalat artıúındaki en önemli faktör olarak karúımıza çıkmaktadır. Yarı iletkenler dahil olmak üzere elektrikli aletlerdeki (%15,7), imalat sanayii mallarındaki (%14,1) artıúlar da ithalatta önemli oranlar olmaya devam etmektedir. Taiwan’dan yarı iletken ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nden demir dıúı metal ithalatı da toplam ithalat artıúına katkıda bulunan faktörlerdir. 2006 yılında Japonya’nın Biliúim Teknolojileri (IT) ihracatı 138 (%3,3 artıú), ithalatı ise 86 (%4,5 artıú) milyar dolara ulaúmıútır. Geçti÷imiz iki yıla göre, bu sektördeki ticaret fazlası ilk kez yeniden artıú e÷ilimine girmiútir. Yurtdıúındaki yatırımlar ve bu sektördeki temel komponentler ihracatındaki artıú sektörün ihracatındaki yükseliúin nedenleri olarak gösterilmektedir. IT ihracatında en yüksek artıúlar Çin ve Meksika’ya ihracatta ortaya çıkmıútır. Japon üreticilerin Çin’deki üretim kapasitelerini geniúletmeleri nedeniyle, yarı iletkenler ve bu ba÷lamda entegre devreler ihracatı toplam ihracat artıúına önemli katkılarda bulunmuútur. Keza, Kuzey Amerikaya ihracat amaçlı olarak Meksika’da kurulan TV montaj fabrikalarının talebi do÷rultusunda, Japon likit kristal ekran üreticilerinin kapasitelerini artırmıú olmaları, Meksika’ya yapılan ihracat artıúını açıklamaktadır. Buna karúılık, Kore ve ABD’ye yapılan IT ihracatı düúüú göstermiútir. Kore’ye yapılan ihracattaki düúüú yarı iletken ihracatındaki azalmadan kaynaklanırken, ABD’ye olan ihracatın düúme nedeni ise, Meksika’nın aracı olarak kullanılmaya baúlanmasındandır. Zira bu dönemde Meksika’nın nihai IT ürünleri ihracatı % 26,3 oranında artmıú olup, bunun % 85’i ABD’ye gitmiútir. Japonya, IT ithalatının % 75’ini Do÷u Asya ülkelerinden gerçekleútirmektedir. Önemli ülkeler sırasıyla Çin (30 milyar dolar)ve Taiwan’dır (10 milyar dolar).

38

STA’lar ve Japonya 2007 yılının Temmuz ayı itibariyle dünyada yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaúmaları (STA) 143 adettir. 1989 yılında bu sayının sadece 19 oldu÷u dikkate alındı÷ında, çok hızlı bir yükseliú e÷ilimi gözlenmektedir. Japonya STA’lardaki artıúı aúa÷ıdaki nedenlere ba÷lamaktadır: x x x

x x x

Uruguay Round’un beklenen sonuçları vermemesi ve Doha Round’un da çok yavaú ilerlemesi, DTÖ üye sayısının çok artmıú olması nedeniyle mutabakat sa÷lamanın güçlü÷ü, Müzakerelerin tarife indirimlerinden çok hizmetler ve telafi edici önlemler gibi alanlara kayması nedeniyle, üyelerin pek çok kunuda mutabakata varması zorunlulu÷unun yarattı÷ı handikaplar, STA’larda çok daha az sayıda ülke ile kolaylıkla sonuca ulaúılabilmesi, ABD gibi geliúmiú ülkelerin STA’lara yönelmesinin, di÷er ülkeleri de bu alanda inisiyatif almaya yönlendirmesi, Her yapılan STA’nın yeni STA’lara neden olması.

Asya-Pasifik bölgesinde yürürlükte olan 22 STA bulunmaktadır. ASEAN+6 olarak bilinen (ASEAN ülkelerine ek olarak, Japonya, Çin, Kore, Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelenda) ülke grubu toplam 14 STA’ya taraf olmuúlardır. Japonya’nın Singapur ve Malezya EPA’ları (Economic Partnership Agreements) sırasıyla 2002 ve 2006 yıllarında yürürlü÷e girmiútir. 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle, ASEAN ile yürütülen müzakerelerde pek çok alanda mutabakata varılmıútır. ASEAN ile yapılan müzakerelerden ayrı olarak, Tayland, Filipinler ve Brunei ile de EPA imzalanmıú olup, yakın bir tarihte yürürlü÷e girmesi beklenmektedir. Çin ve Kore de STA sürecine aktif bir úekilde katılmaktadır. Çin-ASEAN STA’sı 2003 yılında yürürlü÷e girmiú olup, Avustralya, Yeni Zelenda ve Singapu ile müzakereler devam etmektedir. Kore, Singapur, ABD ve ASEAN ile anlaúmalar imzalamıú olup, Hindistan ile müzakerelere devam etmektedir. Asya-Pasifik bölgesinde STA anlaúmalarının merkezi ASEAN’dır. Bölgedeki anlaúmalar, Japonya’nın “Do÷u Asya’da Kapsamlı Ekonomik Ortaklık” (Comprehensive Economic Partnership in East Asia (CEPEA)) çerçeve önerisi do÷rultusunda giderek artmaktadır. Bu çerçeve program, ASEAN+6, Do÷u Asya STA’sı (EAFTA) (ASEAN+3 (Japonya, Çin, Kore)), Asya-Pasifik STA’sı (Asia-Pacific Free Trade Area (FTAAP)) gibi oluúumları öngörmektedir. CEPEA çerçevesi, 2006 yılında Japon Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlı÷ı tarafından global ekonomik stratejinin bir parçası olarak formüle edilmiútir. CEPEA, mal ticaretinin yanı sıra, yatırımlar, hizmetler ve fikri mülkiyet hakları gibi alanları da içeren kapsamlı bir çerçeve olarak öngörülmektedir.

39

CEPEA ve EAFTA konusunda teknik düzeyde de÷erlendirmeler halen devam etmektedir. FTAAP konusunda ise, ilk olarak 2004 yılında ortaya atılan fikre baúlangıçta olumsuz yaklaúan ABD’nin bilahare 2006 yılında fikir de÷iútirmesiyle ilerlemeler sa÷lanmaya baúlamıútır. ABD açısından bu de÷iúimin, esasen bölgedeki oluúumların dıúında kalmak endiúesinden kaynaklandı÷ı de÷erlendirilmektdir. Japonya’nın EPA Stratejisi Japonya, uzun bir süre GATT/DTÖ çerçevesinde çoktaraflı ticaret sistemini savunmuú olmakla birlikte, ABD’nin NAFTA’yı imzalaması ertesinde, özellikle çoktaraflı müzakerelerden sonuç alınmasındaki güçlükler de dikkate alarak, EPA üzerinde ciddi olarak çalıúmaya baúlamıútır. Böylece Singapur, Malezya ve Meksika ile anlaúmalar imzalanmıútır. Japonya’nın EPA’lerden bekledi÷i, Japon firmalarının denizaúırı pazarlarını güvence altına almak ve buralardaki maliyetlerini düúürmektir. Bu nedenle, çok ciddi ekonomik büyüme gözlenen ve Japon firmalarının üretim merkezleri durumundaki Uzak Do÷u Asya bölgesi ve özellikle ASEAN ülkeleriyle EPA’lerin tamamlanmasına öncelik verilmiútir. Japonya, sadece madencilik ve sanayi mamullerinde yüksek tarifeler uygulamayan, aynı zamanda, yatırımlar ve hizmetler alanında sayısız engeller bulunan ASEAN ülkeleriyle anlaúmalar imzalayarak, ticaret ve yatırım ortamının iyileútirilmesini hedeflemektedir. Halihazırda, Singapur, Malezya ve Meksika ile anlaúmalar yürürlü÷e girmiú, Filipinler, ùili, Tayland ve Brunei ile anlaúmalar imzalanmıú, Endonezya ile pek çok hususta mutabakata varılmıútır. Keza, ASEAN ile müzakerelerde çok büyük aúama kaydedilmiú olup, menúe kurallarında çapraz kümülasyon sisteminin adapte edilmesine yönelik çalıúmalar sürdürülmektedir. Bu sistemin bölgede yerleúik olarak iú yapan Japon firmalarının bölge içi ticaret imkanlarını artıraca÷ı düúünülmektedir. Meksika ve ùili ile yapılan anlaúmalar, esasen, bu ülkelerin ABD ve AB ile yapmıú oldukları anlaúmalar nedeniyle ortaya çıkan dezavantajlı konumun telafi edilmesine yöneliktir. Zira Japon firmalar, ticarette ABD ve AB firmalarına göre rekabet açısından sıkıntıya düúmüúlerdir. Ayrıca, ABD ve AB firmalarının katılabildikleri devlet ihalelerine giremeyen Japon firmalar, büyük ölçekli projelerin dıúında kalmaktaydı. Japonya, 2007 yılında EPA giriúimlerini hızlandırmıú ve Hindistan, Avustralya, Vietnam ve øsviçre ile müzakereleri baúlatmıútır. øki yıl içerisinde tamamlanması öngörülen Hindistan anlaúması ile, hızla büyüyen üst gelir grubu nüfusun yarattı÷ı pazardan pay almak hedeflenmektedir. Avustralya otomotiv ihracatındaki ikinci büyük Pazar konumundadır. Keza, demir cevheri ve di÷er hammaddeler bakımından önemli olan bu ülke, aynı zamanda tarım, balıkçılık ve orman ürünleri bakımından Japonya’nın dördüncü büyük tedarikçisidir. Bu

40

anlamda Avustralya ile EPA, sadece ihracat artıúı açısından de÷il, aynı zamanda mal tedarikinin güvence altına alınması açısından da önem arzetmektedir. Vietnam ise, yatırımlar açısından önemi haizdir. Do÷rudan yabancı sermaye yatırımlarının sadece bir ülkede (Çin) yo÷unlaúmasının getirebilece÷i riskler nedeniyle, Vietnam öne çıkmaktadır. Asya-Pasifik Bölgesindeki STA’lar Avustralya Yeni Zelanda Laos Tayland Asean Serbest Ticaret Alanı (AFTA) Singapur Yeni Zelanda Japonya Singapur Singapore Avustralya Asean Çin Tayland Hindistan Tayland Avustralya Tayland Yeni Zelanda Singapur Hindistan Singapur Kore Japonya Malezya ASEAN Kore

Ocak 1983 Haziran 1991 Ocak 1992 Ocak 2001 Kasım 2002 Temmuz 2003 Temmuz 2003 Eylül 2004 Ocak 2005 Temmuz 2005 A÷ustos 2005 Mart 2006 Temmuz 2006 Haziran 2007

Japonya’nın EPA Durumu Singapur Meksika Malezya Filipinler ùili Tayland Brunei Endonezya ASEAN Kore Körfez øúbirli÷i Konseyi Vietnam Hindistan Avustralya øsviçre

Kasım 2002 Nisan 2005 Temmuz 2006 Eylül 2006 Mart 2007 Nisan 2007 Haziran 2007 Genel mutabakat Kasım 2006 Çerçeve Anlaúma Mayıs 2007 Müzakerelere baúlandı Aralık 2003 Müzakerelere baúlandı Eylül 2006 Müzakerelere baúlandı Ocak 2007 Müzakerelere baúlandı Ocak 2007 Müzakerelere baúlandı Nisan 2007 Müzakerelere baúlandı Mayıs 2007

41

Türkiye - Japonya ticareti Türkiye Japonya’nın genel ihracatında 31., ithalatında ise 56. sırada yer almaktadır. Hem ithalat ve hem de ihracat açısından, Türkiye’nin Japonya’nın ticareti içindeki payı %1’in altındadır. 2007 yılı itibariyle Japonya’dan ithalatımız bir önceki yıla göre %15,4’lük artıúla 2,7 milyar dolara, Japonya’ya ihracatımız ise %2’lik bir artıú ile 367 milyon dolara ulaúmıútır. Japonya ile dıú ticaretimizde ihracatın ithalatı karúılama oranı, 1994 yılındaki kriz nedeniyle bir kez % 30’lar seviyesine çıkmıú olup, genel olarak % 20’nin altındadır. Esasen Japonya hemen hemen bütün ülkelerle ticaretinde fazla veren bir ülke olarak bu durum genel e÷ilimi yansıtmaktadır. Japonya’ya ihracatımız 2001 yılından bu yana artıú e÷ilimi içerisindedir. 2001 yılında 154 milyon dolar olan ihracat miktarı, 2007 yılında 367 milyon dolara çıkmıútır. Ülkemizden Japonya’ya ihracatta önem arzeden kalemler, gıda ürünleri (%40,3), tekstil ve konfeksiyon mamulleri (%23,3), hammaddeler (%16,5), aramallar, makina ve ekipmanlar (%6,4) olarak sıralanmaktadır. Buna karúılık, ithalatımızda ise, elektrikli olmayan makinalar (%35,2), nakil vasıtaları (%29,1) elektrikli makina, alet ve parçaları (%14,4) ana kalemlerdir. 2007 yılında en yüksek artıú %32,4 oranı ile nakil vasıtalarında gözlenmiú olup, ithalat 800 milyon doları geçmiútir. øhracatımıza mal bazında daha detaylı bakıldı÷ında, ton balı÷ı baúta olmak üzere balık ve deniz ürünlerinin lokomotif görevini sürdürdü÷ünü görüyoruz. Toplam 147 milyon dolarlık gıda ürünü ihracatımızın 86 milyon dolarlık bölümünü bu ürünler oluúturmaktadır. Gıda mamullerinde bir önceki yıla göre gözlenen % 21,6’lık artıúa, ton balı÷ı ihracatında yaúanan % 31,7’lik oranın katkıda bulundu÷u açıktır. Bu durum, ton balı÷ı ihracatından geçti÷imiz yıl yaúanan sorunların aúıldı÷ını göstermektedir. Keza ton balı÷ı fiyatlarındaki yükselme de bu artıúa katkıda bulunan di÷er bir ögedir. øhracatımızda ikinci önemli grubu tekstil ve konfeksiyon ürünleridir. Geçti÷imiz üç yıldır düzenli olarak artıú e÷ilimi göstermekte olan tekstil ürünleri, 2007 yılında %26’lık artıú ile 32,6 milyon dolara ulaúmıútır. Buna karúılık, 2005 ve 2006 yıllarında %15’ler seviyelerinde büyümekte olan konfeksiyon ürünleri ihracatı, 2007 yılında %4’lük düúüú göstermiútir. Ancak halen 52,7 milyon dolar ve %14,4’lük pay ile ikinci büyük ihracat kalemi olmaya devam etmektedir.

42

Esasen tekstil ve konfeksiyon sektörü bir arada de÷erlendirildi÷inde, toplam ihracat miktarı %5,7’lik artıú ile 85,3 milyon dolara çıkmakta olup, ton balı÷ına eúde÷er bir miktarı yakalamaktadır. Di÷er bir önemli kalem ise sebze ve meyvelerdir. Bu iki grup ürünün toplam ihracatı da 50 milyon dolara ulaúmaktadır. Özellikle domates konserveleri ihracatı yaklaúık 25 milyon dolar seviyelerindedir. Esasen, ülkemizin domates konservelerindeki payı geçmiúte daha yüksek olmakla birlikte, son yıllarda Çin kaynaklı rekabet nedeniyle Pazar payı kayıpları ortaya çıkmaktadır. Ayrıca geçti÷imiz yıl yaúanan kuraklık da bu ürünün ihracatını olumsuz etkilemiútir. Meyve ihracatında ise artıú e÷ilimi sürmektedir. Bu ihracat baúta kuru üzüm, kayısı ve incir olmak üzere kuru meyvelerden oluúmaktadır. Ülkemize özgü bazı bitki hastalıkları (Akdeniz sine÷i, elma kurdu gibi) nedeniyle Japonya’ya yaú sebze ve meyve ihracatı yapılamamaktadır. Ancak bu yasa÷ın kaldırılmasına yönelik çalıúmalar hızla sürdürülmektedir. Greyfurt için yürütülen ilot proje son aúamasına gelmiú bulunmaktadır. Bu ürün bakımından ihracatın önünün açılması halinde, di÷er ürünler bakımından da yasa÷ın kaldırılması mümkün olabilecektir. øthalat yasa÷ının kalkması halinde, kirazın en yüksek ihracat potansiyeline sahip ürünler arasında yer alması beklenmektedir. Fındık ve susam tohumu da ülkemizin önemli tarım ürünü ihraç maddeleri arasındadır. Di÷er taraftan, dikkate de÷er di÷er ihraç maddeleri ise, demir cevherleri, bor ve borik asittir. Bu grup ürün ihracatı 34 milyon dolar seviyesindedir. Keza, otomobil dıú lastikleri ile nakil vasıtalarının aydınlatma cihazları ihracatı da giderek önem kazanmaktadır. Esasen Japonya’ya yapılan ihracatımızın genel ihracat performasımızın çok gerisinde kaldı÷ı açıktır. Bu tespitten yola çıkılarak, bir de÷erlendirme yapılmıútır. Bu çerçevede, ülkemizin her bir fasıl itibariyle dünyaya (binde 7) ve Japonya’ya (onbinde 6) yapmakta oldu÷u ihracatın payı hesaplanmıútır. E÷er ülkemiz dünyaya ihracat performansını aynen Japonya pazarı için de tutturabilmiú olsaydı, ihracatımızın on kat artarak 4 milyar dolar seviyelere çıkması mümkün olabilecekti. Ancak, Japonya’nın oldukça uzak bir ülke olması, farklı gelenek ve Pazar alıúkanlıklarının bulunması gibi bazı faktörlerin dikkate alınması gerekti÷i düúüncesiyle, ikisi Akdeniz ülkesi olmak üzere üç AB ülkesi (Almanya, Fransa, øtalya) bakımından aynı de÷erlendirme yapıldı÷ında, bu ülkelerin de Japonya’ya ihracatta dünya ortalamasının yakalayamadıkları gözlenmiútir. Ancak, ülkemizde bu oran onda bir seviyesindeyken, di÷er ülkelerde bu oran üçte bir (%36) düzeyindedir. Dolayısıyla, AB ülkelerinin de Japonya pazarında dünya performanlarının altında kalmaları, bu ülke pazarının zor bir Pazar oldu÷unun kanıtı olarak de÷erlendirilebilir.

43

Ancak her hal ve karda, Japonya’ya ihracatta AB ülkelerine yaklaúık bir performans gösterilebilmesi halinde dahi, ülkemizin ihracatının 4 kat artarak birbuçuk milyar dolara ulaúması imkan dahilindedir.

Dıú Ticaret Tabloları 1 - Dünya Ticaretinde Türkiye ve Japonya’nın Yeri TABLO - 1 - 1 - JAPONYA VE TÜRKøYE'NøN DÜNYA TøCARETø øÇøNDEKø YERø TABLO - 1 - 2 - SON 10 YILDA øHRACAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE TABLO - 1 - 3 - SON 10 YILDA øTHALAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE

2 - Japonya’nın Dıú Ticaretine Genel Bakıú TABLO - 2 - 1 - JAPONYA'NIN DIù TøCARET DENGESø TABLO - 2 - 2 - COöRAFø BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TøCARET TABLO - 2 - 3 - JAPONYA'NIN øHRACATINDA øLK 10 ULKE VE TÜRKIYE TABLO - 2 - 4 - JAPONYA'NIN øTHALATINDA øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE TABLO - 2 - 5 - 1 JAPONYA'NIN øHRACATINDAKø BAùLICA MAL GRUPLARI TABLO - 2 - 5 - 2 JAPONYANIN DIù TøCARETøNDE SEKTÖRLERøN YILLARA GÖRE DEöøùøMø TABLO - 2 - 6 - 1 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øHRACATI TABLO - 2 - 6 - 2 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øTHALATI TABLO - 2 - 7 - JAPONYA'NIN SINIFLANDIRILMIS MAL GURUPLARINA GÖRE TøCARETø TABLO - 2 - 8 - JAPONYA'NIN TøCARETøNDE øLK 20 ÜRÜN TABLO - 2 - 9 - JAPONYA'NIN FASILLARA GÖRE DIù TøCARETø TABLO - 2 - 10 - JAPONYA'NIN øLK 20 FASIL øTøBARøYLE DIù TøCARETø

3 - Japonya’nın Türkiye øle Ticari øliúkileri TABLO - 3 - 1 - JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE DIù TøCARETø TABLO - 3 – 2 JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE TøCARETøNDE ANA MAL GRUPLARI TABLO - 3 - 3 - 1 - BAùLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKøYE'YE øHRACATI TABLO - 3 - 3 - 2 - BAùLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKIYE'DEN øTHALATI TABLO - 3 - 4 - 1 - JAPONYANIN FASIL BAZINDATÜRKIYE'YE øHRACATI TABLO - 3 - 4 - 2 - JAPONYANIN FASIL BAZINDA TÜRKøYE'DEN ITHALATI TABLO - 3 - 5 - JAPONYA'NIN TÜRKøYE øLE TøCARETøNDE øLK 20 ÜRÜN

44

TABLO - 1 - 1 - JAPONYA VE TÜRKøYE'NøN DÜNYA TøCARETø øÇøNDEKø YERø (2006) Birim: Milyar US$ ve % IHRACAT ITHALAT PAY YILLIK PAY YILLIK SIRA øHRACATÇI ÜLKE DEöER SIRA øTHALATÇI ÜLKE DEöER % ARTIù % ARTIù DÜNYA 12,083 100.0 15 DÜNYA 12,413 100.0 14 1,112 9.2 15 1 ABD 1,919 15.5 11 1 Almanya 909 7.3 17 2 ABD 1,038 8.6 15 2 Almanya 3 Çin 969 8.0 27 3 Çin 791 6.4 20 øngiltere 619 5.0 21 4 Japonya 650 5.4 9 4 490 4.1 6 5 Japonya 580 4.7 13 5 Fransa 535 4.3 6 6 Hollanda 462 3.8 14 6 Fransa øngiltere 448 3.7 17 7 øtalya 437 3.5 14 7 øtalya 411 3.4 10 8 Hollanda 416 3.4 14 8 9 Kanada 390 3.2 8 9 Kanada 358 2.9 11 369 3.1 10 10 Belçika 354 2.9 11 10 Belçika øLK 10 ÜLKE 6,339 52.5 øLK 10 ÜLKE 6,919 55.7 34 Türkiye 85 0.7 16 22 Türkiye 138 1.1 18 5,658 46.8 DiGER ÜLKELER 5,356 43.1 DiGER ÜLKELER 㻰㽧㻺㼅㻭㻌㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻵㻺㻰㻭㻌㾻㻸㻷㻌㻝㻜㻌㽧㻸㻷㻱㻌㼂㻱㻌㼀㽧㻾㻷㾻㼅㻱㻔㻞㻜㻜㻢㻕 㻌㼀㾇㼞㼗㼕㼥㼑 㻜㻚㻣㻑

㻭㼘㼙㼍㼚㼥㼍 㻥㻚㻞㻑

㼁㻿㻭 㻤㻚㻢㻑 㽒㼕㼚 㻤㻚㻜㻑 㻶㼍㼜㼛㼚㼥㼍 㻡㻚㻠㻑

㻲㼞㼍㼚㼟㼍 㻠㻚㻝㻑 㻴㼛㼘㼘㼍㼚㼐㼍 㻟㻚㻤㻑 㾻㼚㼓㼕㼘㼠㼑㼞㼑 㻟㻚㻣㻑 㾻㼠㼍㼘㼥㼍 㻟㻚㻠㻑

㻰㼕㻳㻱㻾㻌㽧㻸㻷㻱㻸㻱㻾 㻠㻢㻚㻤㻑

㻷㼍㼚㼍㼐㼍 㻟㻚㻞㻑 㻮㼑㼘㽲㼕㼗㼍 㻟㻚㻝㻑

㻰㽧㻺㼅㻭㻌㾻㼀㻴㻭㻸㻭㼀㻵㻺㻰㻭㻌㾻㻸㻷㻌㻝㻜㻌㽧㻸㻷㻱㻌㼂㻱㻌㼀㽧㻾㻷㾻㼅㻱

㼁㻿㻭 㻝㻡㻚㻡㻑 㼀㾇㼞㼗㼕㼥㼑 㻝㻚㻝㻑

㻭㼘㼙㼍㼚㼥㼍 㻣㻚㻟㻑 㽒㼕㼚 㻢㻚㻠㻑 㾻㼚㼓㼕㼘㼠㼑㼞㼑 㻡㻚㻜㻑 㻶㼍㼜㼛㼚㼥㼍 㻠㻚㻣㻑

㻲㼞㼍㼚㼟㼍 㻠㻚㻟㻑 㾻㼠㼍㼘㼥㼍 㻟㻚㻡㻑

㻰㼕㻳㻱㻾㻌㽧㻸㻷㻱㻸㻱㻾 㻠㻟㻚㻝㻑

㻴㼛㼘㼘㼍㼚㼐㼍 㻟㻚㻠㻑 㻷㼍㼚㼍㼐㼍 㻞㻚㻥㻑 㻮㼑㼘㽲㼕㼗㼍 㻞㻚㻤㻑

45

TABLO - 1 - 2 - SON 10 YILDA øHRACAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE DEöERLER(Milyon U.S $) DÜNYA ALMANYA ABD ÇøN JAPONYA FRANSA HOLLANDA INGILTERE ITALYA KANADA BELÇøKA ILK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER Kaynak:WTO PAYLAR % DÜNYA(Milyon U.S $) ALMANYA ABD ÇøN JAPONYA FRANSA HOLLANDA INGILTERE ITALYA KANADA BELÇøKA ILK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

1996 5,402,000 524,649 625,073 151,048 410,901 305,509 208,999 258,527 252,293 201,633 177,337 3,115,969 23,224 2,262,807

1997 5,590,000 512,891 689,182 182,792 420,957 302,144 207,832 280,406 240,414 214,422 174,531 3,225,571 26,261 2,338,168

1998 5,500,000 543,752 682,138 183,712 387,927 320,631 213,977 273,949 245,801 214,327 181,910 3,248,123 26,974 2,224,903

1999 5,711,000 543,529 695,797 194,931 417,610 325,520 218,575 272,161 235,559 238,446 179,148 3,321,277 26,588 2,363,135

2000 6,454,000 551,818 781,918 249,203 479,249 327,616 233,133 285,429 240,521 276,635 188,374 3,613,896 27,775 2,812,329

2001 6,187,000 571,645 729,100 266,098 403,496 323,379 230,855 272,715 244,490 259,858 190,349 3,491,984 31,334 2,663,682

2002 6,487,000 615,831 693,103 325,596 416,726 331,719 244,058 280,195 254,427 252,394 216,127 3,630,177 36,059 2,820,764

2003 7,580,000 751,560 724,771 438,228 471,817 392,039 296,012 305,627 299,333 272,739 255,617 4,207,744 47,253 3,325,003

2004 9,210,000 909,887 818,520 593,326 565,675 452,106 357,417 347,493 353,782 316,548 306,866 5,021,620 63,167 4,125,213

2005 10,472,000 970,915 905,978 761,953 594,905 463,428 406,372 384,477 373,135 359,399 334,400 5,554,962 73,476 4,843,562

2006 12,083,000 1,111,969 1,038,278 968,936 649,931 490,368 462,410 448,291 410,572 389,538 369,166 6,339,459 85,479 5,658,062

1996 5,402,000 9.71% 11.57% 2.80% 7.61% 5.66% 3.87% 4.79% 4.67% 3.73% 3.28% 57.68% 0.43% 42.32%

1997 5,590,000 9.18% 12.33% 3.27% 7.53% 5.41% 3.72% 5.02% 4.30% 3.84% 3.12% 57.70% 0.47% 42.30%

1998 5,500,000 9.89% 12.40% 3.34% 7.05% 5.83% 3.89% 4.98% 4.47% 3.90% 3.31% 59.06% 0.49% 40.94%

1999 5,711,000 9.52% 12.18% 3.41% 7.31% 5.70% 3.83% 4.77% 4.12% 4.18% 3.14% 58.16% 0.47% 41.84%

2000 6,454,000 8.55% 12.12% 3.86% 7.43% 5.08% 3.61% 4.42% 3.73% 4.29% 2.92% 55.99% 0.43% 44.01%

2001 6,187,000 9.24% 11.78% 4.30% 6.52% 5.23% 3.73% 4.41% 3.95% 4.20% 3.08% 56.44% 0.51% 43.56%

2002 6,487,000 9.49% 10.68% 5.02% 6.42% 5.11% 3.76% 4.32% 3.92% 3.89% 3.33% 55.96% 0.56% 44.04%

2003 7,580,000 9.92% 9.56% 5.78% 6.22% 5.17% 3.91% 4.03% 3.95% 3.60% 3.37% 55.51% 0.62% 44.49%

2004 9,210,000 9.88% 8.89% 6.44% 6.14% 4.91% 3.88% 3.77% 3.84% 3.44% 3.33% 54.52% 0.69% 45.48%

2005 10,472,000 9.27% 8.65% 7.28% 5.68% 4.43% 3.88% 3.67% 3.56% 3.43% 3.19% 53.05% 0.70% 46.95%

2006 12,083,000 9.20% 8.59% 8.02% 5.38% 4.06% 3.83% 3.71% 3.40% 3.22% 3.06% 52.47% 0.71% 47.53%

1996 2 1 10 3 4 7 5 6 8 9 37

1997 2 1 9 3 4 8 5 6 7 10 35

1998 2 1 9 3 4 8 5 6 7 10 34

1999 2 1 9 3 4 8 5 7 6 10 35

2000 2 1 7 3 4 9 5 8 6 10 40

2001 2 1 6 3 4 9 5 8 7 10 35

2002 2 1 5 3 4 9 6 7 8 10 34

2003 1 2 4 3 5 8 6 7 9 10 34

2004 1 2 3 4 5 6 8 7 9 10 33

2005 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 33

2006 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 33

1997 3.48 -2.24 10.26 21.02 2.45 -1.10 -0.56 8.46 -4.71 6.34 -1.58 3.52 13.08 3.33

1998 -1.61 6.02 -1.02 0.50 -7.85 6.12 2.96 -2.30 2.24 -0.04 4.23 0.70 2.72 -4.84

1999 3.84 -0.04 2.00 6.11 7.65 1.52 2.15 -0.65 -4.17 11.25 -1.52 2.25 -1.43 6.21

2000 13.01 1.53 12.38 27.84 14.76 0.64 6.66 4.88 2.11 16.02 5.15 8.81 4.46 19.01

2001 -4.14 3.59 -6.75 6.78 -15.81 -1.29 -0.98 -4.45 1.65 -6.06 1.05 -3.37 12.81 -5.29

2002 4.85 7.73 -4.94 22.36 3.28 2.58 5.72 2.74 4.06 -2.87 13.54 3.96 15.08 5.90

2003 16.85 22.04 4.57 34.59 13.22 18.18 21.29 9.08 17.65 8.06 18.27 15.91 31.04 17.88

2004 21.50 21.07 12.93 35.39 19.89 15.32 20.74 13.70 18.19 16.06 20.05 19.34 33.68 24.07

2005 13.70 6.71 10.68 28.42 5.17 2.50 13.70 10.64 5.47 13.54 8.97 10.62 16.32 17.41

2006 15.38 14.53 14.60 27.16 9.25 5.81 13.79 16.60 10.03 8.39 10.40 14.12 16.33 16.82

1997 103.48% 97.76% 110.26% 121.02% 102.45% 98.90% 99.44% 108.46% 95.29% 106.34% 98.42% 103.52% 113.08% 103.33%

1998 101.81% 103.64% 109.13% 121.62% 94.41% 104.95% 102.38% 105.97% 97.43% 106.30% 102.58% 104.24% 116.15% 98.32%

1999 105.72% 103.60% 111.31% 129.05% 101.63% 106.55% 104.58% 105.27% 93.37% 118.26% 101.02% 106.59% 114.49% 104.43%

2000 119.47% 105.18% 125.09% 164.98% 116.63% 107.24% 111.55% 110.41% 95.33% 137.20% 106.22% 115.98% 119.60% 124.28%

2001 114.53% 108.96% 116.64% 176.17% 98.20% 105.85% 110.46% 105.49% 96.91% 128.88% 107.34% 112.07% 134.92% 117.72%

2002 120.09% 117.38% 110.88% 215.56% 101.42% 108.58% 116.77% 108.38% 100.85% 125.17% 121.87% 116.50% 155.27% 124.66%

2003 140.32% 143.25% 115.95% 290.12% 114.82% 128.32% 141.63% 118.22% 118.65% 135.27% 144.14% 135.04% 203.47% 146.94%

2004 170.49% 173.43% 130.95% 392.81% 137.67% 147.98% 171.01% 134.41% 140.23% 156.99% 173.04% 161.16% 271.99% 182.31%

2005 193.85% 185.06% 144.94% 504.44% 144.78% 151.69% 194.44% 148.72% 147.90% 178.24% 188.57% 178.27% 316.38% 214.05%

2006 223.68% 211.95% 166.11% 641.48% 158.17% 160.51% 221.25% 173.40% 162.74% 193.19% 208.17% 203.45% 368.06% 250.05%

GENEL IHRACATTA SIRALAMA ALMANYA ABD ÇøN JAPONYA FRANSA HOLLANDA INGILTERE ITALYA KANADA BELÇøKA TÜRKøYE ÖNCEKø YILA GÖRE DEöøùøM % DÜNYA ALMANYA ABD ÇøN JAPONYA FRANSA HOLLANDA INGILTERE ITALYA KANADA BELÇøKA ILK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER 1996 Yılına Göre De÷iúim øndeksi DÜNYA ALMANYA ABD ÇøN JAPONYA FRANSA HOLLANDA INGILTERE ITALYA KANADA BELÇøKA ILK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

1996 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00%

1996 Yılına Göre De÷iúim øndeksi

ølk 10 Ülke ve Türkiyenin De÷iúim øndeksi

㻣㻜㻜㻑

㻣㻜㻜㻑

㻢㻜㻜㻑

㻢㻜㻜㻑

㻡㻜㻜㻑

㻡㻜㻜㻑

㻠㻜㻜㻑

㻠㻜㻜㻑

㻟㻜㻜㻑

㻝㻥㻥㻢 㻝㻥㻥㻣 㻝㻥㻥㻤 㻝㻥㻥㻥 㻞㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻝 㻞㻜㻜㻞 㻞㻜㻜㻟 㻞㻜㻜㻠 㻞㻜㻜㻡 㻞㻜㻜㻢

㻟㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻑

㻝㻜㻜㻑

㻝㻜㻜㻑

Not:Belçikanın De÷erleri, 1998 Yılına Kadar Lüksemburg Diú Ticaret verilerinide kapsamaktadır.

DøöER Ü LKELER

TÜRKøYE

ILK 10 ÜLKE

BELÇøKA

KANADA

ITALYA

INGILTERE

HOLLANDA

FRANSA

JAPONYA

ÇøN

ABD

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻡

㽒㾻㻺 㻵㻺㻳㻵㻸㼀㻱㻾㻱 㻵㻸㻷㻌㻝㻜㻌㽧㻸㻷㻱

ALMANYA

㻭㻮㻰 㻴㻻㻸㻸㻭㻺㻰㻭 㻮㻱㻸㽒㾻㻷㻭

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻭㻸㻹㻭㻺㼅㻭 㻲㻾㻭㻺㻿㻭 㻷㻭㻺㻭㻰㻭 㻰㾻㾩㻱㻾㻌㽧㻸㻷㻱㻸㻱㻾

㻜㻑 DÜNYA

㻰㽧㻺㼅㻭 㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭 㻵㼀㻭㻸㼅㻭 㼀㽧㻾㻷㾻㼅㻱

㻝㻥㻥㻣

㻝㻥㻥㻢

㻜㻑

46

TABLO - 1 - 3 - SON 10 YILDA øTHALAT BÜYÜKLÜöÜNE GÖRE øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE DEöERLER(Milyon U.S $) DÜNYA ABD ALMANYA ÇøN INGILTERE JAPONYA FRANSA ITALYA HOLLANDA KANADA BELÇøKA øLK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER Kaynak:WTO PAYLAR % DÜNYA(Milyon U.S $) ABD ALMANYA ÇøN INGILTERE JAPONYA FRANSA ITALYA HOLLANDA KANADA BELÇøKA øLK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

1996 5,546,000 822,025 459,098 138,833 287,332 349,152 294,560 208,263 190,923 175,158 167,914 3,093,258 43,627 2,409,115

1997 5,739,000 899,020 445,731 142,370 307,518 338,754 285,027 210,132 190,731 200,873 161,930 3,182,086 48,559 2,508,355

1998 5,682,000 944,353 471,474 140,237 321,231 280,484 307,771 218,465 195,639 206,066 168,995 3,254,715 45,921 2,381,364

1999 5,920,000 1,059,440 474,038 165,699 324,893 309,995 315,743 220,633 206,158 220,183 164,807 3,461,588 40,671 2,417,741

2000 6,725,000 1,259,300 497,204 225,094 348,058 379,511 338,944 238,760 218,270 244,786 177,514 3,927,441 54,503 2,743,056

2001 6,482,000 1,179,180 486,119 243,553 343,786 349,089 328,608 236,220 208,638 227,291 178,664 3,781,148 41,399 2,659,453

2002 6,742,000 1,200,230 490,283 295,170 364,075 337,194 329,262 247,015 219,265 227,499 198,311 3,908,303 51,554 2,782,143

2003 7,859,000 1,303,050 604,612 412,760 399,401 382,930 398,840 297,519 264,704 245,021 234,945 4,543,783 69,340 3,245,877

2004 9,559,000 1,525,680 715,742 561,229 470,633 454,542 470,945 355,301 319,669 279,912 285,621 5,439,274 97,540 4,022,186

2005 10,842,000 1,735,061 777,073 659,953 513,673 514,922 504,124 384,790 363,822 321,363 318,700 6,093,481 116,774 4,631,745

2006 12,413,000 1,919,427 908,630 791,461 619,385 579,574 534,894 437,386 416,445 357,652 353,720 6,918,574 138,290 5,356,136

1996 5,546,000 14.82 8.28 2.50 5.18 6.30 5.31 3.76 3.44 3.16 3.03 55.77 0.79 43.44

1997 5,739,000 15.67 7.77 2.48 5.36 5.90 4.97 3.66 3.32 3.50 2.82 55.45 0.85 43.71

1998 5,682,000 16.62 8.30 2.47 5.65 4.94 5.42 3.84 3.44 3.63 2.97 57.28 0.81 41.91

1999 5,920,000 17.90 8.01 2.80 5.49 5.24 5.33 3.73 3.48 3.72 2.78 58.47 0.69 40.84

2000 6,725,000 18.73 7.39 3.35 5.18 5.64 5.04 3.55 3.25 3.64 2.64 58.40 0.81 40.79

2001 6,482,000 18.19 7.50 3.76 5.30 5.39 5.07 3.64 3.22 3.51 2.76 58.33 0.64 41.03

2002 6,742,000 17.80 7.27 4.38 5.40 5.00 4.88 3.66 3.25 3.37 2.94 57.97 0.76 41.27

2003 7,859,000 16.58 7.69 5.25 5.08 4.87 5.07 3.79 3.37 3.12 2.99 57.82 0.88 41.30

2004 9,559,000 15.96 7.49 5.87 4.92 4.76 4.93 3.72 3.34 2.93 2.99 56.90 1.02 42.08

2005 10,842,000 16.00 7.17 6.09 4.74 4.75 4.65 3.55 3.36 2.96 2.94 56.20 1.08 42.72

2006 12,413,000 15.46 7.32 6.38 4.99 4.67 4.31 3.52 3.35 2.88 2.85 55.74 1.11 43.15

1996 1 2 12 5 3 4 6 8 9 10 28

1997 1 2 12 4 3 5 7 9 8 10 28

1998 1 2 11 3 5 4 6 8 7 10 27

1999 1 2 10 3 5 4 6 8 7 11 29

2000 1 2 8 4 3 5 7 9 6 12 25

2001 1 2 6 4 3 5 7 9 8 11 30

2002 1 2 6 3 4 5 7 9 8 11 28

2003 1 2 3 4 6 5 7 8 9 10 25

2004 1 2 3 5 6 4 7 8 10 9 23

2005 1 2 3 5 4 6 7 8 9 10 23

2006 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 22

1997 3.48 9.37 -2.91 2.55 7.03 -2.98 -3.24 0.90 -0.10 14.68 -3.56 2.87 11.30 4.12

1998 -0.99 5.04 5.78 -1.50 4.46 -17.20 7.98 3.97 2.57 2.59 4.36 2.28 -5.43 -5.06

1999 4.19 12.19 0.54 18.16 1.14 10.52 2.59 0.99 5.38 6.85 -2.48 6.36 -11.43 1.53

2000 13.60 18.86 4.89 35.85 7.13 22.42 7.35 8.22 5.88 11.17 7.71 13.46 34.01 13.46

2001 -3.61 -6.36 -2.23 8.20 -1.23 -8.02 -3.05 -1.06 -4.41 -7.15 0.65 -3.72 -24.04 -3.05

2002 4.01 1.79 0.86 21.19 5.90 -3.41 0.20 4.57 5.09 0.09 11.00 3.36 24.53 4.61

2003 16.57 8.57 23.32 39.84 9.70 13.56 21.13 20.45 20.72 7.70 18.47 16.26 34.50 16.67

2004 21.63 17.09 18.38 35.97 17.83 18.70 18.08 19.42 20.76 14.24 21.57 19.71 40.67 23.92

2005 13.42 13.72 8.57 17.59 9.15 13.28 7.05 8.30 13.81 14.81 11.58 12.03 19.72 15.15

2006 14.49 10.63 16.93 19.93 20.58 12.56 6.10 13.67 14.46 11.29 10.99 13.54 18.43 15.64

1997 103.48% 109.37% 97.09% 102.55% 107.03% 97.02% 96.76% 100.90% 99.90% 114.68% 96.44% 102.87% 111.30% 104.12%

1998 102.45% 114.88% 102.70% 101.01% 111.80% 80.33% 104.48% 104.90% 102.47% 117.65% 100.64% 105.22% 105.26% 98.85%

1999 106.74% 128.88% 103.25% 119.35% 113.07% 88.79% 107.19% 105.94% 107.98% 125.71% 98.15% 111.91% 93.22% 100.36%

2000 121.26% 153.19% 108.30% 162.13% 121.13% 108.70% 115.07% 114.64% 114.32% 139.75% 105.72% 126.97% 124.93% 113.86%

2001 116.88% 143.45% 105.89% 175.43% 119.65% 99.98% 111.56% 113.42% 109.28% 129.76% 106.40% 122.24% 94.89% 110.39%

2002 121.57% 146.01% 106.79% 212.61% 126.71% 96.58% 111.78% 118.61% 114.84% 129.88% 118.10% 126.35% 118.17% 115.48%

2003 141.71% 158.52% 131.70% 297.31% 139.00% 109.67% 135.40% 142.86% 138.64% 139.89% 139.92% 146.89% 158.94% 134.73%

2004 172.36% 185.60% 155.90% 404.25% 163.79% 130.18% 159.88% 170.60% 167.43% 159.81% 170.10% 175.84% 223.58% 166.96%

2005 195.49% 211.07% 169.26% 475.36% 178.77% 147.48% 171.14% 184.76% 190.56% 183.47% 189.80% 196.99% 267.66% 192.26%

2006 223.82% 233.50% 197.92% 570.08% 215.56% 165.99% 181.59% 210.02% 218.12% 204.19% 210.66% 223.67% 316.98% 222.33%

GENEL IHRACATTA SIRALAMA ABD ALMANYA ÇøN INGILTERE JAPONYA FRANSA ITALYA HOLLANDA KANADA BELÇøKA TÜRKøYE ÖNCEKø YILA GÖRE DEöøùøM % DÜNYA ABD ALMANYA ÇøN INGILTERE JAPONYA FRANSA ITALYA HOLLANDA KANADA BELÇøKA øLK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

1996 Yılına Göre De÷iúim øndeksi 1996 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00% 100.00%

DÜNYA ABD ALMANYA ÇøN INGILTERE JAPONYA FRANSA ITALYA HOLLANDA KANADA BELÇøKA øLK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

㻮㽧㼅㽧㻹㻱㻌㾻㻺㻰㻱㻷㻿㾻

㽧㼘㼗㼑㼘㼑㼞㼑㻌㻳㾁㼞㼑㻌㻳㼑㼘㼕㿪㼕㼙㻌㾻㼚㼐㼑㼗㼟㻌㻔㻝㻥㻥㻢㻩㻝㻜㻜㻕 㻝㻥㻥㻢

㻢㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻢㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻝㻥㻥㻣

㻡㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻝㻥㻥㻤 㻡㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻝㻥㻥㻥

㻠㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻜

㻠㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻟㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻟㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻝㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻜㻚㻜㻜㻑

㻝㻜㻜㻚㻜㻜㻑

㻞㻜㻜㻞 㻞㻜㻜㻟 㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻢 㻰㾻㾩㻱㻾㻌㽧 㻸㻷㻱㻸㻱㻾

㼀㽧㻾㻷㾻㼅㻱

㾻㻸㻷㻌㻝㻜㻌㽧 㻸㻷㻱

㻮㻱㻸㽒㾻㻷㻭

㻷㻭㻺㻭㻰㻭

㻴㻻㻸㻸㻭㻺㻰㻭

㻜㻚㻜㻜㻑 㽒㾻㻺 㻵㼀㻭㻸㼅㻭 㾻㻸㻷㻌㻝㻜㻌㽧㻸㻷㻱

㻵㼀㻭㻸㼅㻭

㻭㻸㻹㻭㻺㼅㻭 㻲㻾㻭㻺㻿㻭 㻮㻱㻸㽒㾻㻷㻭

㻞㻜㻜㻟

㻲㻾㻭㻺㻿㻭

㻞㻜㻜㻞

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭

㻭㻮㻰 㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭 㻷㻭㻺㻭㻰㻭 㻰㾻㾩㻱㻾㻌㽧㻸㻷㻱㻸㻱㻾

㻞㻜㻜㻝 㼅㾼㼘㼘㼍㼞

㻵㻺㻳㻵㻸㼀㻱㻾㻱

㻞㻜㻜㻜

㽒㾻㻺

㻝㻥㻥㻥

㻭㻸㻹㻭㻺㼅㻭

㻰㽧㻺㼅㻭 㻵㻺㻳㻵㻸㼀㻱㻾㻱 㻴㻻㻸㻸㻭㻺㻰㻭 㼀㽧㻾㻷㾻㼅㻱

㻝㻥㻥㻤

㻭㻮㻰

㻝㻥㻥㻣

㻰㽧㻺㼅㻭

㻝㻥㻥㻢

Not:Belçikanın De÷erleri, 1998 Yılına Kadar Lüksemburg Diú Ticaret verilerinide kapsamaktadır.

47

TABLO - 2 - 1 - JAPONYA'NIN DIù TøCARET DENGESø Birim: Milyon US$

ÖNCEKI YILA

YIL øHRACAT GÖRE ARTIù øTHALAT ORANI 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

339,650 360,911 395,600 442,937 412,433 422,881 386,271 417,442 480,701 405,155 415,862 469,862 565,039 598,215 647,290 712,810

ÖNCEKI YILA GÖRE ARTIù ORANI

233,021 240,670 274,742 336,094 350,654 340,408 279,316 309,745 381,100 351,098 336,832 381,528 454,676 518,638 579,293 620,934

6.26% 9.61% 11.97% -6.89% 2.53% -8.66% 8.07% 15.15% -15.72% 2.64% 12.99% 20.26% 5.87% 8.20% 10.12%

DENGE

øHR/øTH

106,628 120,241 120,858 106,843 61,779 82,474 106,955 107,697 99,601 54,057 79,030 88,335 110,363 79,577 67,997 91,876

3.28% 14.16% 22.33% 4.33% -2.92% -17.95% 10.89% 23.04% -7.87% -4.06% 13.27% 19.17% 14.07% 11.70% 7.19%

Kaynak:MOF

145.8% 150.0% 144.0% 131.8% 117.6% 124.2% 138.3% 134.8% 126.1% 115.4% 123.5% 123.2% 124.3% 115.3% 111.7% 114.8%

㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻌 㾻㼀㻴㻭㻸㻭㼀 㻰㻱㻺㻳㻱

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻓㻺㻵㻺㻌㻳㻱㻺㻱㻸㻌㻰㻵㿩㻌㼀㾻㻯㻭㻾㻱㼀㾻 㻤㻜㻜㻘㻜㻜㻜

㻰㻱㻳㻱㻾㻌㻔㻹㼕㼘㼥㼛㼚㻌㼁㻿㻐㻕

㻣㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻢㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻡㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻠㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻟㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻝㻜㻜㻘㻜㻜㻜 㻞㻜㻜㻣

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻝㻥㻥㻣

㻝㻥㻥㻢

㻝㻥㻥㻡

㻝㻥㻥㻠

㻝㻥㻥㻟

㻝㻥㻥㻞

㻜

㼅㻵㻸 㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻵㻺㻌㾻㼀㻴㻭㻸㻭㼀㻵㻌㻷㻭㻾㻿㻵㻸㻭㻹㻭㻌㻻㻾㻭㻺㻸㻭㻾㻵㻺㻵㻺㻌㻿㻱㼅㻾㾻

㻝㻝㻠㻚㻤㻑

㻝㻝㻝㻚㻣㻑

㻝㻝㻡㻚㻟㻑

㻝㻞㻠㻚㻟㻑

㻝㻞㻟㻚㻞㻑

㻝㻝㻡㻚㻠㻑

㻝㻞㻟㻚㻡㻑

㻝㻞㻢㻚㻝㻑

㻝㻟㻤㻚㻟㻑 㻝㻝㻣㻚㻢㻑

㻝㻞㻜㻚㻜㻑

㻝㻞㻠㻚㻞㻑

㻝㻟㻝㻚㻤㻑

㻝㻠㻠㻚㻜㻑

㻝㻡㻜㻚㻜㻑

㻝㻟㻜㻚㻜㻑

㻝㻝㻜㻚㻜㻑

㻞㻜㻜㻣

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻝㻥㻥㻣

㻝㻥㻥㻢

㻝㻥㻥㻡

㻝㻥㻥㻠

㻝㻥㻥㻟

㻝㻜㻜㻚㻜㻑 㻝㻥㻥㻞

㻻㻾㻭㻺

㻝㻠㻜㻚㻜㻑

㻝㻠㻡㻚㻤㻑

㻝㻡㻜㻚㻜㻑

㻝㻟㻠㻚㻤㻑

㾻㻴㻾㻛㾻㼀㻴

㻝㻢㻜㻚㻜㻑

㼅㻵㻸㻸㻭㻾

48

TABLO - 2 - 2 - COöRAFø BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TøCARET

2006 IHRACAT ITHALAT 647,290,458 307,779,403 295,692,523 76,349,365 150,301,162 52,539,672 15,502,227 155,614,434 166,555,541 30,573,755 3,830,665 100,835,303 94,139,037 87,618,632 8,314,780 19,193,610 9,459,236 488,067,369

Toplam Asya Uzak Do÷u ASEAN Asian NIEs ASEAN4 Okyanusya Kuzey Amerika NAFTA Orta ve Güney Amerika MERCOSUR4 Avrupa AB 25 AB 15 Rusya ve BTD Orta Do÷u Afrika APEC

DENGE

579,293,603 252,505,773 239,707,701 79,989,666 56,695,306 64,496,063 31,765,078 77,757,082 81,876,727 20,410,953 5,714,784 67,000,909 60,063,843 58,082,319 7,369,263 109,189,512 13,266,358 374,232,728

(Bin US dolar, %) 2006/2005 PAYI % DEöøùøMø IHRACAT ITHALAT IHRACAT ITHALAT

67,996,855 55,273,630 55,984,822 -3,640,301 93,605,856 -11,956,391 -16,262,852 77,857,351 84,678,814 10,162,801 -1,884,119 33,834,394 34,075,194 29,536,313 945,518 -89,995,902 -3,807,122 113,834,641

8.2 6.3 5.8 0.4 3.3 -2 -0.7 8.2 9.2 21.8 13.5 7.3 6.7 6 60.2 15.8 14.6 7.4

11.7 9.6 9.3 9.5 11.1 9 12.7 5.7 5.8 26.7 17.6 1.6 1.4 0.9 8 24.6 33.6 9.5

100 47.6 45.7 11.8 23.2 8.1 2.4 24 25.7 4.7 0.6 15.6 14.5 13.5 1.3 3 1.5 75.4

100 43.6 41.4 13.8 9.8 11.1 5.5 13.4 14.1 3.5 1 11.6 10.4 10 1.3 18.9 2.3 64.6

Tanimlar Uzak Do÷u: Asian NIEs, ASEAN4, P.R. Çin Asian NIEs: G.Kore, Tayvan, Hong Kong, Singapur ASEAN4:Thayland, Malezya, Filipinler, Indonezya. NAFTA : U.S.A., Kanada, Meksica, Porto Rico (U.S.A.). MERCOSUR4: Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay. AB 15: Almanya,Fransa,øngiltere,øtalya,Danimarka,ørlanda,Hollanda,Belçika,Luksemburg,øspanyaPortekiz,Yunanistan,Avusturya,øsviçre,Finlandiya. AB 25: EU15, Polonya, Çekoslavakya,Slovakya,Macaristan,Estonya, Letonya,Litvanya,Slovakya,Kıbrıs,Malta APEC: ABD., Kanada, Meksica, ùile, Avustralya , Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, P.R. Çin, Asian NIEs, ASEAN4, Brunei, Vietnam, Rusya, Peru. (KAYNAK)JETRO ISTATISTIKLERINDEN DERLENMISTIR>

㻵㼀㻴㻭㻸㻭㼀 㻵㻴㻾㻭㻯㻭㼀

Bölge, Topluluklara Göre øthalat ve øhracat (Birim:%) 㻢㻠㻚㻢

㻭㻼㻱㻯 㻭㼒㼞㼕㼗㼍

㻞㻚㻟 㻝㻚㻡

㻻㼞㼠㼍㻌㻰㼛㾪㼡

㻟 㻝㻚㻟 㻝㻚㻟

㻾㼡㼟㼥㼍㻌㼢㼑㻌㻮㼀㻰

㻣㻡㻚㻠

㻝㻤㻚㻥

㻭㻮㻌㻝㻡

㻝㻜

㻭㻮㻌㻞㻡

㻝㻜㻚㻠

㻝㻟㻚㻡 㻝㻠㻚㻡

㻝㻝㻚㻢

㻭㼢㼞㼡㼜㼍

㻝㻡㻚㻢

㻝 㻜㻚㻢

㻹㻱㻾㻯㻻㻿㼁㻾㻠

㻟㻚㻡 㻠㻚㻣

㻻㼞㼠㼍㻌㼢㼑㻌㻳㾇㼚㼑㼥㻌㻭㼙㼑㼞㼕㼗㼍

㻝㻠㻚㻝

㻺㻭㻲㼀㻭

㻞㻡㻚㻣

㻝㻟㻚㻠

㻷㼡㼦㼑㼥㻌㻭㼙㼑㼞㼕㼗㼍 㻻㼗㼥㼍㼚㼡㼟㼥㼍

㻞㻚㻠

㻞㻠

㻡㻚㻡 㻝㻝㻚㻝 㻤㻚㻝 㻥㻚㻤

㻭㻿㻱㻭㻺㻠 㻭㼟㼕㼍㼚㻌㻺㻵㻱㼟

㻞㻟㻚㻞

㻝㻟㻚㻤 㻝㻝㻚㻤

㻭㻿㻱㻭㻺

㻠㻝㻚㻠

㼁㼦㼍㼗㻌㻰㼛㾪㼡

㻠㻡㻚㻣 㻠㻟㻚㻢 㻠㻣㻚㻢

㻭㼟㼥㼍 㻜

㻡

㻝㻜

㻝㻡

㻞㻜

㻞㻡

㻟㻜

㻟㻡

㻠㻜

㻠㻡

㻡㻜

㻡㻡

㻢㻜

㻢㻡

㻣㻜

㻣㻡

㻤㻜

49

TABLO - 2 - 3 - JAPONYA'NIN øHRACATINDA øLK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE BIRIM: (Milyon US$) ULKE DÜNYA ABD ÇIN GUNEY KORE TAYVAN HONG KONG TAYLAND ALMANYA SøNGAPUR INGILTERE HOLLANDA øLK 10 ULKE (TOPLAM) TURKIYE DIGER ULKELER

2004

2005 565,039 126,839 73,818 44,200 41,959 35,374 20,250 18,946 17,957 14,968 13,370 407,681 1,909 155,449

SIRA 598,215 134,889 80,340 46,880 43,910 36,132 22,601 18,761 18,545 15,174 13,203 430,435 2,186 165,594

2006

PAYI % 100 22.5 14.3 7.8 6.8 5.6 3.5 3.2 3 2.4 2.3 71.4 0.4 28.2

647,290 145,651 92,852 50,321 44,152 36,469 22,924 20,433 19,360 15,238 14,740 462,138 2,385 182,768

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 31

ARTIù 8.20 7.98 15.57 7.34 0.55 0.93 1.43 8.91 4.39 0.42 11.64 7.37 9.07 10.37

Kaynak:MOF verilerinden Türkiye Tokyo Ticaret Müsavirli÷ince derlenmiútir.

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻓㻺㻵㻺㻌㻵㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻵㻺㻰㻭㻌㻵㻸㻷㻌㻝㻜㻌㼁㻸㻷㻱㻌㼂㻱㻌㼀㼁㻾㻷㻵㼅㻱

㽒㻵㻺 㻝㻠㻚㻟㻑

㻳㼁㻺㻱㼅㻌㻷㻻㻾㻱 㻣㻚㻤㻑 㻭㻮㻰 㻞㻞㻚㻡㻑 㼀㻭㼅㼂㻭㻺 㻢㻚㻤㻑

㻴㻻㻺㻳㻌㻷㻻㻺㻳 㻡㻚㻢㻑

㼀㻭㼅㻸㻭㻺㻰 㻟㻚㻡㻑 㻭㻸㻹㻭㻺㼅㻭 㻟㻚㻞㻑 㻿㾻㻺㻳㻭㻼㼁㻾 㻟㻚㻜㻑 㻰㻵㻳㻱㻾㻌㼁㻸㻷㻱㻸㻱㻾 㻞㻤㻚㻞㻑

㻵㻺㻳㻵㻸㼀㻱㻾㻱 㻴㻻㻸㻸㻭㻺㻰㻭 㻞㻚㻠㻑 㻞㻚㻟㻑 㼀㼁㻾㻷㻵㼅㻱 㻜㻚㻠㻑

50

TABLO - 2 - 4 - JAPONYA'NIN øTHALATINDA ILK 10 ÜLKE VE TÜRKøYE (Birim:Milyon US$)

ÜLKE DÜNYA ÇøN ABD SUUDI ARABISTAN B.A.E AVUSTRALYA GÜNEY KORE INDONEZYA TAYVAN ALMANYA TAYLAND øLK 10 ÜLKE TÜRKøYE DøöER ÜLKELER

2004 454,676 94,229 62,436 18,461 18,320 19,430 22,027 18,670 16,670 17,056 14,089 301,388 268 153,288

2005 518,638 109,105 64,497 28,739 25,324 24,609 24,536 20,937 18,187 17,966 15,667 349,569 287 169,069

SIRA

2006

PAY %

579,294 118,516 68,071 37,215 31,590 27,947 27,345 24,149 20,345 18,463 16,896 390,537 360 188,757

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 55 56

100 20.5 11.8 6.4 5.5 4.8 4.7 4.2 3.5 3.2 2.9 67.5 0.06% 32.6

2006 / 2005 ARTIù ORANI % 11.7 8.63 5.54 29.49 24.74 13.56 11.44 15.34 11.86 2.77 7.8% 11.7% 25.5% 11.6%

JAPONYA'NIN ITHALATINDA ILK 10 ULKE VE TURKIYE

ABD 12.1% ÇøN 21.1%

SUUDI ARABISTAN 6.6%

B.A.E 5.6%

AVUSTRALYA 5.0%

GÜNEY KORE 4.9% INDONEZYA 4.3% DøöER ÜLKELER 33.5%

TAYVAN 3.6% ALMANYA TÜRKøYE 3.3% 0.06%

51

TABLO - 2 - 5 - 1

JAPONYA'NIN GENEL øHRACATINDAKø BAùLICA MAL GRUPLARI ÜRÜN GRUPLARI

TOPLAM Gıda Ürünleri Tekstil Kimyasallar Metal Dıúı Mineral Mamülleri Metaller Elektrikli Olmayan Makinalar Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları Nakil Araçları Bilimsel, Tıbbi, Optik ve Benzeri Cihazlar Di÷erleri

JAPONYA'NIN GENEL øTHALATINDAKø BAùLICA MAL GRUPLARI

㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻔㻮㼕㼞㼕㼙㻦㻌㻹㼕㼘㼥㼍㼞㻌㼁㻿㻐㻕

㾻㼀㻴㻭㻸㻭㼀㻔㻹㼕㼘㼥㼍㼞㻌㼁㻿㻐㻕

ÜRÜN GRUPLARI

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻢

㻡㻢㻡㻚㻜 㻞㻚㻢 㻤㻚㻢 㻠㻤㻚㻞

㻡㻥㻤㻚㻞 㻞㻚㻥 㻤㻚㻠 㻡㻟㻚㻟

㻢㻠㻣㻚㻟 㻟㻚㻝 㻤㻚㻠 㻡㻤㻚㻠

㻞㻜㻜㻢㻛㻞㻜㻜㻡 㻤㻚㻞 㻢㻚㻠 㻜㻚㻠 㻥㻚㻣

㻼㼍㼥㼕 㻑 㻝㻜㻜 㻜㻚㻡 㻝㻚㻟 㻥

㻷㼍㼠㼗㼕㻌㻼㼍㼥㼕 㻑 㻤㻚㻞 㻜 㻜 㻜㻚㻥

TOPLAM Gıda Ürünleri Hammadeler Mineral Yakıtlar

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻢

㻠㻡㻠㻚㻣 㻠㻥㻚㻜 㻞㻤㻚㻠 㻥㻤㻚㻢

㻡㻝㻤㻚㻢 㻡㻜㻚㻣 㻟㻝㻚㻥 㻝㻟㻞㻚㻞

㻡㻣㻥㻚㻟 㻠㻥㻚㻝 㻠㻜㻚㻣 㻝㻢㻜㻚㻡

㻞㻜㻜㻢㻛㻞㻜㻜㻡 㻝㻝㻚㻣 㻙㻟㻚㻝 㻞㻣㻚㻡 㻞㻝㻚㻠

㻼㼍㼥㼕 㻑 㻝㻜㻜 㻤㻚㻡 㻣 㻞㻣㻚㻣

㻷㼍㼠㼗㼕㻌㻼㼍㼥㼕 㻑 㻝㻝㻚㻣 㻙㻜㻚㻟 㻝㻚㻣 㻡㻚㻡

㻢㻚㻟

㻢㻚㻥

㻣㻚㻠

㻢㻚㻢

㻝㻚㻝

㻜㻚㻝 Kimyasallar

㻟㻡㻚㻞

㻟㻥㻚㻠

㻠㻞㻚㻞

㻣㻚㻝

㻣㻚㻟

㻜㻚㻡

㻟㻣㻚㻡

㻠㻟㻚㻡

㻠㻥㻚㻤

㻝㻠㻚㻠

㻣㻚㻣

㻞㻣㻚㻝

㻞㻤㻚㻟

㻞㻥㻚㻤

㻡㻚㻟

㻡㻚㻝

㻜㻚㻟

㻝㻝㻢㻚㻡

㻝㻞㻝㻚㻤

㻝㻞㻣㻚㻟

㻠㻚㻢

㻝㻥㻚㻣

㻝㻚㻝 Tekstil Metal Dıúı 㻜㻚㻥 Mineral Mamülleri

㻡㻚㻡

㻡㻚㻥

㻢㻚㻞

㻡㻚㻠

㻝㻚㻝

㻜㻚㻝

㻝㻟㻞㻚㻣

㻝㻟㻞㻚㻡

㻝㻟㻤㻚㻟

㻠㻚㻠

㻞㻝㻚㻠

㻞㻟㻚㻠

㻞㻣㻚㻞

㻟㻞㻚㻤

㻞㻜㻚㻟

㻡㻚㻣

㻝㻚㻝

㻝㻟㻜㻚㻠

㻝㻟㻤㻚㻡

㻝㻡㻢㻚㻥

㻝㻟㻚㻟

㻞㻠㻚㻞

㻝㻠㻞㻚㻞

㻝㻡㻟㻚㻞

㻝㻢㻡㻚㻞

㻣㻚㻥

㻞㻤㻚㻡

㻞㻚㻟

㻞㻠㻚㻝

㻞㻟㻚㻡

㻞㻞㻚㻞

㻙㻡㻚㻥

㻟㻚㻠

㻠㻡㻚㻟

㻠㻥㻚㻣

㻡㻞㻚㻣

㻢㻚㻝

㻥㻚㻝

㻜㻚㻢

㻡㻤㻚㻞

㻢㻢㻚㻥

㻣㻡㻚㻡

㻝㻞㻚㻥

㻝㻝㻚㻣

JAPONYA'NIN GENEL IHRACATINDAKI BASLICA MAL GRUPLARI(2006)

㻺㼍㼗㼕㼘㻌㻭㼞㼍㽲㼘㼍㼞㾼 㻞㻠㻚㻞㻑

㻝 Metaller 㻟㻚㻝 Makina ve Ekipmanlar 㻙㻜㻚㻞 Di÷erleri 㻝㻚㻠

JAPONYA'NIN GENEL ITHALATINDAKI BASLICA MAL GURUPLARI(2006)

㻮㼕㼘㼕㼙㼟㼑㼘㻘㻌㼀㾼㼎㼎㼕㻘㻌㻻㼜㼠㼕㼗 㼢㼑 㻮㼑㼚㼦㼑㼞㼕㻌㻯㼕㼔㼍㼦㼘㼍㼞 㻟㻚㻠㻑

㻹㼍㼗㼕㼚㼍㻌㼢㼑㻌㻱㼗㼕㼜㼙㼍㼚㼘㼍㼞 㻞㻤㻚㻡㻑

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻥㻚㻝㻑

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻝㻝㻚㻣㻑 㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕 㻜㻚㻡㻑 㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘 㻝㻚㻟㻑

㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻹㼍㼗㼕㼚㼍㻘 㻭㼘㼑㼠㻌㼢㼑㻌㻭㼜㼍㼞㼍㼠㼘㼍㼞㾼 㻞㻝㻚㻠㻑

㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞 㻥㻚㻜㻑 㻹㼑㼠㼍㼘㻌㻰㾼㿪㾼 㻹㼕㼚㼑㼞㼍㼘㻌㻹㼍㼙㾇㼘㼘㼑㼞㼕 㻝㻚㻝㻑 㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞 㻣㻚㻣㻑 㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻻㼘㼙㼍㼥㼍㼚 㻹㼍㼗㼕㼚㼍㼘㼍㼞 㻝㻥㻚㻣㻑

㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞 㻡㻚㻣㻑 㻹㼑㼠㼍㼘㻌㻰㾼㿪㾼 㻹㼕㼚㼑㼞㼍㼘㻌㻹㼍㼙㾇㼘㼘㼑㼞㼕 㻝㻚㻝㻑 㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘 㻡㻚㻝㻑

㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕 㻤㻚㻡㻑

㻴㼍㼙㼙㼍㼐㼑㼘㼑㼞 㻣㻚㻜㻑

㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞 㻣㻚㻟㻑

㻹㼕㼚㼑㼞㼍㼘㻌㼅㼍㼗㾼㼠㼘㼍㼞 㻞㻣㻚㻣㻑

52

TABLO - 2 - 5 - 2 JAPONYA'NIN DIù TøCARETøNDE SEKTÖRLERøN YILLARA GÖRE DEöøùøMø øHRACAT 㻵 㻴 㻾 㻭 㻯 㻭 㼀

Gıda Ürünleri Tekstil Kimyasallar Metal Olmayan Mamüller Metaller Elektrikli Olmayan Makinalar Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları Taúıtlar Hassas Cihazlar Di÷erleri TOPLAM DEGER (Milyon dolar)

øTHALAT 㻵 㼀 㻴 㻭 㻸 㻭 㼀

Gıda Ürünleri Hammadeler Mineral Yakıtlar Kimyasallar Tekstil Demir Çelik Ürünler Metaller Makinalar ve Aygıtlar Di÷erleri

1988 0.6 2.6 5.3 1.1 8.2 21.2 23.4 24.8 5 7.8

1989 0.6 2.5 5.4 1.1 7.8 22.2 23.4 24.2 4.9 7.9

1990 0.6 2.5 5.5 1.1 6.8 22.1 23 25 4.8 8.5

1991 0.6 2.5 5.6 1.1 6.7 22.1 23.4 24.8 4.9 8.3

1988 15.5 15 20.5 7.9 5.7 2.2 8.1 14.2 10.9

1989 14.7 14.5 20.4 7.6 6.3 2.3 7.8 15.4 11

1990 13.4 12.1 24.2 6.8 5.5 2.3 6.9 17.4 11.4

1991 14.6 11.5 23.1 7.4 5.8 2.1 7.2 18.1 10.3

TOPLAM DEGER (Milyon Dolar)

1992 0.6 2.5 5.6 1.1 6.3 22.5 22.8 25.7 4.7 8.2 339,650 1992 16 11.2 22.6 7.4 6.6 1.9 5.5 18.4 10.5 233,021

1993 0.6 2.3 5.6 1.1 6.4 22.9 23.4 25.1 4.6 8.1 360,911 1993 16.4 11.3 20.3 7.5 6.9 1.8 5.3 19.4 11.2 240,670

1994 0.5 2.1 6 1.2 6.1 23.5 24.6 23.4 4.6 8 395,600 1994 17 10.4 17.4 7.4 7.4 1.9 5.2 21.7 11.6 274,742

1995 0.5 2 6.8 1.2 6.5 24.1 25.6 20.3 4.7 8.2 442,937 1995 15.2 9.8 15.9 7.3 7.3 1.9 5.9 25.3 11.4 336,094

1996 0.5 2.1 7 1.3 6.2 24.7 24.3 20.4 4.7 8.7 412,433 1996 14.5 8.7 17.3 6.7 7.3 1.7 4.9 27.5 11.3 350,654

1997 0.5 2 7.1 1.2 6.4 23.8 23.6 21.6 4.8 9 422,881 1997 13.6 8.7 18.4 6.9 6.6 1.5 5.3 28 10.9 340,408

1998 0.5 1.9 7 1.1 6.3 22.5 23.2 23.2 4.6 9.5 386,271 1998 14.8 7.8 15.4 7.4 6.7 1.4 5.1 30.5 10.9 279,316

1999 0.5 1.9 7.4 1.1 5.7 21.3 24.3 22.7 5.1 10 417,442 1999 14.3 7.2 16.1 7.5 6.7 1.4 4.6 31.3 10.9 309,745

2000 0.4 1.8 7.4 1.2 5.5 21.5 26.5 21 5.4 9.5 480,701 2000 12.1 6.5 20.3 7 6.5 1.3 4.8 31.6 10 381,100

㻵㻴㻾㻭㻯㻭㼀

2001 0.7 1.9 7.6 1.2 5.9 20.9 23.6 22.7 5.4 10.1 405,155 2001 12.4 6.1 20.1 7.3 6.8 1.3 4.3 31.2 10.6 351,098

2002 0.5 1.8 8 1.1 6.2 20.3 22.9 24.9 3.9 10.4 415,862 2002 12.5 6 19.4 7.7 6.5 1.3 4 31.8 10.8 336,832

2003 0.5 1.7 8.3 1.1 6.2 20.2 23.6 24.3 4 10.2 469,862 2003 11.5 6 21 7.8 6.4 1.2 4.3 31.5 10.2 381,528

2004 0.5 1.5 8.5 1.1 6.6 20.6 23.5 23.1 4.3 10.3 565,039 2004 10.8 6.3 21.7 7.8 6 1.2 5.1 31.3 10 454,676

2005 0.5 1.4 8.9 1.2 7.3 20.4 22.1 23.2 3.9 11.2 598,215 2005 9.8 6.2 25.5 7.6 5.5 1.1 5.3 29.5 9.6 518,638

2006 0.5 1.3 9 1.1 7.7 19.7 21.4 24.2 3.4 11.7 647,290 2006 8.5 7 27.7 7.3 5.1 1.1 5.7 28.5 9.1 579,293

㻵㼀㻴㻭㻸㻭㼀

㻟㻜

㻟㻡

㻟㻜

㻞㻡

㻞㻡

㻼㻭㼅㻌㻑

㻼㻭㼅㻌㻑

㻞㻜

㻝㻡

㻞㻜

㻝㻡

㻝㻜 㻝㻜

㻡 㻡

㼅㻵㻸㻸㻭㻾 㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕 㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞 㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞 㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻹㼍㼗㼕㼚㼍㻘㻌㻭㼘㼑㼠㻌㼢㼑㻌㻭㼜㼍㼞㼍㼠㼘㼍㼞㾼 㻴㼍㼟㼟㼍㼟㻌㻯㼕㼔㼍㼦㼘㼍㼞

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻝㻥㻥㻣

㼅㻵㻸㻸㻭㻾

㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘 㻹㼑㼠㼍㼘㻌㻻㼘㼙㼍㼥㼍㼚㻌㻹㼍㼙㾇㼘㼘㼑㼞 㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻻㼘㼙㼍㼥㼍㼚㻌㻹㼍㼗㼕㼚㼍㼘㼍㼞 㼀㼍㿪㾼㼠㼘㼍㼞 㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕

㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕

㻴㼍㼙㼙㼍㼐㼑㼘㼑㼞

㻹㼕㼚㼑㼞㼍㼘㻌㼅㼍㼗㾼㼠㼘㼍㼞

㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞

㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘

㻰㼑㼙㼕㼞㻌㽒㼑㼘㼕㼗㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞

㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞

㻹㼍㼗㼕㼚㼍㼘㼍㼞㻌㼢㼑㻌㻭㼥㼓㾼㼠㼘㼍㼞

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕

2006 Yılı øtibarı øle øthalat Yapısı

2006 Yili øtibari øle øhracat Yapısı

㼀㼍㿪㾼㼠㼘㼍㼞 㻞㻠㻚㻞

㻝㻥㻥㻢

㻝㻥㻥㻡

㻝㻥㻥㻠

㻝㻥㻥㻟

㻝㻥㻥㻞

㻝㻥㻥㻝

㻝㻥㻥㻜

㻝㻥㻤㻥

㻜 㻝㻥㻤㻤

㻞㻜㻜㻢

㻞㻜㻜㻡

㻞㻜㻜㻠

㻞㻜㻜㻟

㻞㻜㻜㻞

㻞㻜㻜㻝

㻞㻜㻜㻜

㻝㻥㻥㻥

㻝㻥㻥㻤

㻝㻥㻥㻣

㻝㻥㻥㻢

㻝㻥㻥㻡

㻝㻥㻥㻠

㻝㻥㻥㻟

㻝㻥㻥㻞

㻝㻥㻥㻝

㻝㻥㻥㻜

㻝㻥㻤㻥

㻝㻥㻤㻤

㻜

㻴㼍㼟㼟㼍㼟㻌㻯㼕㼔㼍㼦㼘㼍㼞 㻟㻚㻠 㻹㼍㼗㼕㼚㼍㼘㼍㼞㻌㼢㼑㻌㻭㼥㼓㾼㼠㼘㼍㼞 㻞㻤㻚㻡 㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻝㻝㻚㻣

㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻹㼍㼗㼕㼚㼍㻘㻌㻭㼘㼑㼠 㼢㼑㻌㻭㼜㼍㼞㼍㼠㼘㼍㼞㾼 㻞㻝㻚㻠

㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕 㻜㻚㻡

㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘 㻝㻚㻟

㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞 㻥

㻹㼑㼠㼍㼘㻌㻻㼘㼙㼍㼥㼍㼚㻌㻹㼍㼙㾇 㼘㼘㼑㼞 㻝㻚㻝

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻥㻚㻝

㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞 㻡㻚㻣 㻳㾼㼐㼍㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞㼕 㻤㻚㻡

㻰㼑㼙㼕㼞㻌㽒㼑㼘㼕㼗㻌㽧㼞㾇㼚㼘㼑㼞 㻝㻚㻝 㼀㼑㼗㼟㼠㼕㼘 㻡㻚㻝

㻴㼍㼙㼙㼍㼐㼑㼘㼑㼞 㻣

㻷㼕㼙㼥㼍㼟㼍㼘㼘㼍㼞 㻣㻚㻟

㻹㼑㼠㼍㼘㼘㼑㼞 㻣㻚㻣 㻱㼘㼑㼗㼠㼞㼕㼗㼘㼕㻌㻻㼘㼙㼍㼥㼍㼚 㻹㼍㼗㼕㼚㼍㼘㼍㼞 㻝㻥㻚㻣

㻹㼕㼚㼑㼞㼍㼘㻌㼅㼍㼗㾼㼠㼘㼍㼞 㻞㻣㻚㻣

53

TABLO - 2 - 6 - 1 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øHRACATI

TANIM

TOPLAM Gıda Ürünleri Hammadeler Mineral Yakıtlar Kimyasallar Organik Kimyasallar Tıbbi ve Eczacılık ürünleri Plastik Ürünler Yarı mamül(Sanayi) ürünler Demir&Çelik Ürünleri Demir Dıúı Metaller Metal Mamülleri Tekstil (øplik ve Kumaúlar) Metal içermeyen Mineral ürünler Lastik ve kauçuk Mamüller Ka÷ıt ve Ka÷ıttan Mamüller Makinalar Güç Üretim Makinaları Bilgisayar ve üniteleri Bilgisayar parçaları Metal Isleme Makinalari Pompa ve Santrifüjler ønúaat ve Maden Makinaları Mekanik El Aparatları Isıtma ve So÷utma Makinaları Tekstil Makinaları Mil, Rulman, Makara, vs Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları Valfler, Tüpler ve Yarı øletken Cihazlar vs Elektronik entegre devreler Ses ve Görsel Cihaz Parçaları Video Kaydedicileri Televizyon Alıcıları Ses Aygıtları Ses ve Görsel Cihaz Aparatları Elektirikli Güç Makinaları(Motorlar) øletiúim Cihazları Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları Elektirikli aparatlar Pil,Akü ve Bataryalar Nakil Araçları Motorlu Araçlar Binek Otomobilleri Otobüs ve Kamyonlar Motorlu Araç Parçaları Motorsikletler, vb Gemiler Di÷erleri Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar Foto÷raf ve Sinema Gereçleri Manyetik Kayit Icin kart ,Serit ,Teyp Vs

2005 De÷er Milyar US $

2006 De÷er Milyar US $

2007 De÷er Milyar US $

598.2 2.9 6.8 4.2 53.3 17.2 3.4 15.6 67.4 27.7 7.3 8.5 6.8 6.9 7.4 2.6 121.8 19.9 7.3 15.2 10.8 8.7 8.2 5.9 4.8 2.2 2.9 132.5 40.1 26.4 16.3 11.6 3.9 1.1 11.7 6.1 4.7 10.5 15.3 3.2 138.5 90.5 80.0 9.7 25.5 6.1 11.5 70.9 4.7 22.6 4.4

647.3 3.1 7.7 5.5 58.4 17.9 3.2 17.6 74.6 30.0 10.8 9.0 6.8 7.4 7.9 2.6 127.3 20.0 7.1 15.3 11.5 9.1 9.7 6.4 5.3 2.4 3.0 138.3 41.7 27.3 15.3 10.9 3.3 0.8 13.3 6.7 4.3 10.9 16.5 3.3 156.9 105.8 94.3 10.7 26.0 6.4 13.6 75.3 4.7 21.2 4.7

712.8 3.5 8.9 8.6 65.8 20.0 3.2 19.9 83.9 34.3 13.3 9.5 7.0 8.0 8.8 2.7 141.2 22.0 7.6 15.9 10.7 10.7 11.4 7.2 4.9 2.7 3.2 143.9 44.5 29.9 14.4 12.3 2.1 0.7 9.9 7.4 8.6 11.1 17.1 3.6 176.9 121.7 107.8 13.0 28.5 6.3 14.8 80.1 4.7 17.8 5.2

Yıllık PAY De÷iúim %

10.1 15.3 14.7 55.5 12.5 11.9 -0.9 13.1 12.4 14.4 23.3 5.6 2.3 8.6 11.9 7 10.9 10.4 7.6 3.8 -6.9 17.3 17.1 12.7 -6.7 12.9 6.9 4.1 6.6 9.3 -5.4 12.6 -36.5 -12.8 -25.6 9.5 101.3 2.3 3.9 10.7 12.7 15 14.3 21 9.6 -1.9 8.9 6.3 -0.7 -16.3 10

%

100 0.5 1.3 1.2 9.2 2.8 0.4 2.8 11.8 4.8 1.9 1.3 1.0 1.1 1.2 0.4 19.8 3.1 1.1 2.2 1.5 1.5 1.6 1.0 0.7 0.4 0.5 20.2 6.2 4.2 2.0 1.7 0.3 0.1 1.4 1.0 1.2 1.6 2.4 0.5 24.8 17.1 15.1 1.8 4.0 0.9 2.1 11.2 0.7 2.5 0.7

54

TABLO - 2 - 6 - 2 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øTHALATI

TANIM TOPLAM Gıda Ürünleri Balık ve Deniz ürünleri Karidesler Et ve et ürünleri Tahıl ve Yan Ürünleri Sebzeler Meyveler Hammadeler Kereste Demir dıúı cevherler ve cevher konsantreleri Demir Cevheri ve Konsantresi Soya Fasulyesi Mineral Yakıtlar Ham Petrol Petrol Ürünleri Petroleum Spirits LNG LPG Kömür Kimyasallar Organik Kimyasallar Tıbbi ve Eczacılık ürünleri Üretim Malları Demir&Çelik Ürünleri Demir Dıúı Metaller Metalden Mamul Ürünler Tekstil (øplik ve kumaúlar) Metal içermeyen Mineral ürünler Ahúaptan Ürünler(Mobilya Hariç) Makinalar Güç Üretim Makinaları Bilgisayar ve üniteleri Bilgisayar parçaları Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları Valfler, Tüpler ve Yarı øletken Cihazlar Elektronik entegre devreler Ses ve Görsel Cihazlar Video Kaydedicileri, reprodüksiyon Cihazları Elektirikli Güç Makinaları(Motorlar) øletiúim Cihazları Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları Nakil Araçları Motorlu araçlar Motorlu Araç Parçaları Uçaklar Di÷erleri Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar Giyim ve giyim aksesuarları Mobilyalar Seyahat gereçleri, el çantaları ve benzeri

2005 De÷er Milyar US $

2006 De÷er Milyar US $

2007 De÷er Milyar US $

518.6 50.7 14.2 2.1 9.8 5.8 3.6 3.5 31.9 4.8 9.1 5.6 1.4 132.2 80.0 13.5 10.1 18.1 6.2 13.7 39.4 10.8 8.3 49.4 7.3 13.3 6.6 5.8 5.9 6.1 51.7 5.8 18.9 8.2 67.4 21.4 18.5 14.6 2.7 4.2 3.5 4.5 18.8 8.3 3.8 4.7 77.1 13.2 22.5 5.0 3.9

579.3 49.1 13.5 2.1 8.4 5.8 3.7 3.4 40.7 5.0 14.4 7.2 1.3 160.5 99.2 16.1 12.0 22.9 8.1 13.9 42.2 11.6 8.5 56.4 6.5 18.6 7.6 6.1 6.2 6.8 53.7 6.9 18.1 7.3 74.4 24.7 21.6 13.4 2.3 4.8 4.2 5.2 19.4 7.9 4.5 5.0 82.9 15.5 23.7 5.1 4.1

620.9 51.2 12.7 1.9 8.7 7.7 3.6 3.5 47.4 4.8 17.5 8.9 1.7 172.9 105.6 16.9 13.3 26.7 8.4 14.7 46.4 12.4 9.1 62.8 8.3 22.2 8.4 6.2 6.1 6.9 55.2 8.1 15.8 6.7 79.0 24.2 21.1 12.5 2.9 5.0 9.4 5.0 21.5 7.9 5.3 5.9 84.6 13.7 23.7 5.3 4.3

Yıllık PAY De÷iúim %

%

7.2 4.2 -6 -9.9 3.8 33.7 -2.7 3 16.5 -4.4 21.8 23.4 29.6 7.7 6.4 5 11 16.7 4.3 5.8 9.8 6.9 7.2 11.4 27.5 19.4 10.4 1.5 -1.3 1.9 2.9 17.4 -12.4 -7.8 6.2 -2.2 -2.4 -7 28.9 3.3 125.2 -2.8 10.6 0 18.4 18.7 2.1 -11.3 0.3 3.4 6.2

100.0 8.2 2.1 0.3 1.4 1.2 0.6 0.6 7.6 0.8 2.8 1.4 0.3 27.8 17.0 2.7 2.1 4.3 1.4 2.4 7.5 2.0 1.5 10.1 1.3 3.6 1.4 1.0 1.0 1.1 8.9 1.3 2.6 1.1 12.7 3.9 3.4 2.0 0.5 0.8 1.5 0.8 3.5 1.3 0.9 1.0 13.6 2.2 3.8 0.9 0.7

55

TABLO - 2 - 7 - JAPONYA'NIN ÖZELLøKLERøNE GÖRE SINIFLANDIRILMIù MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øHRACATI

1997 Toplam Gıda ve Do÷rudan Tüketim Endüstriyel Girdiler (Toplam) Ham Maddeler Mineral Yakıtlar Endüstri Kimyasalları Metaller Tekstil

Yatırım Ekipmanı (Toplam) Elektronik Olmayan Makina Elektronik Ekipman Ulaútırma Ekipmanı

Dayanıksız Tüketim Malları Tekstil Ürünleri

Dayanıklı Tüketim Malları (Toplam) Ev Ekipmanları Ev Eúyaları Binek Araba Motorsiklet-Bisiklet Oyuncak-Müzik Aletleri

Di÷erleri (Toplam)

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

509,380 506,450 475,476 516,542 489,792 521,090 545,484 611,700 656,565 752,462 2,363

2,385

2,134

2,116

3,378

93,623 3,520 2,631 35,485 24,534 7,799

90,944 3,650 1,925 34,766 24,865 7,452

84,085 3,213 1,700 34,194 20,454 7,150

89,626 3,403 1,874 37,137 21,620 7,203

89,381 3,950 2,068 36,455 22,058 7,178

2,437

2,437

2,582

2,937

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻓㻺㻵㻺㻌㽡㼆㻱㻸㻸㾻㻷㻸㻱㻾㾻㻺㻱㻌㻳㽡㻾㻱㻌㻿㻵㻺㻵㻲㻸㻭㻺㻰㻵㻾㻵㻸㻹㻵㻿㻌㻹㻭㻸 㻳㼁㻾㼁㻼㻸㻭㻾㻵㻺㻭㻌㻳㽡㻾㻱㻌㻳㻱㻺㻱㻸㻌㾻㻴㻾㻭㻯㻭㼀㻵㻔㻞㻜㻜㻢㻕

3,343

97,847 103,249 120,001 137,466 161,947 4,337 4,803 6,158 7,270 8,826 2,040 2,036 2,687 5,092 6,881 40,711 44,197 51,016 57,218 66,483 25,061 26,291 31,961 38,440 47,415 7,142 7,024 7,300 7,209 7,649

㻰㼍㼥㼍㼚㾼㼗㼟㾼㼦㻌㼀㾇 㼗㼑㼠㼕㼙㻌㻹㼍㼘㼘㼍㼞㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻜㻚㻢㻑

㼅㼍㼠㾼㼞㾼㼙 㻱㼗㼕㼜㼙㼍㼚㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻡㻞㻚㻥㻑

㻰㼍㼥㼍㼚㾼㼗㼘㾼㻌㼀㾇 㼗㼑㼠㼕㼙㻌㻹㼍㼘㼘㼍㼞㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻝㻤㻚㻥㻑

304,399 293,201 274,986 311,052 281,636 288,150 305,980 347,923 361,394 400,115 121,607 114,309 101,720 111,195 102,485 106,189 110,389 126,319 133,449 148,228 106,346 103,665 103,496 125,187 105,606 109,140 118,378 132,541 135,295 149,760 49,327 49,168 42,907 43,406 43,337 48,558 51,226 57,288 61,063 69,794 3,832 844

3,844 777

3,870 772

3,871 836

3,800 817

4,038 838

90,189 850 3,688 57,653 6,718 15,318

99,172 798 3,368 65,495 7,394 16,149

93,911 693 2,740 62,261 6,720 16,087

90,124 678 2,434 61,230 7,178 12,783

90,586 105,702 105,503 109,362 119,356 142,964 573 554 544 541 544 567 2,056 2,544 2,666 3,029 2,754 2,541 64,216 78,258 78,926 80,757 87,820 109,688 7,365 7,295 7,065 7,812 8,574 9,187 10,936 11,139 9,976 9,932 11,569 11,411

18,806

20,748

20,360

23,624

24,811

26,954

4,037 849

28,315

4,228 925

31,832

4,259 820

35,412

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻡㻚㻤㻑

4,587 841

㻱㼚㼐㾇㼟㼠㼞㼕㼥㼑㼘 㻳㼕㼞㼐㼕㼘㼑㼞 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻞㻝㻚㻠㻑

㻳㾼㼐㼍㻌㼢㼑㻌㻰㼛㾪 㼞㼡㼐㼍㼚㻌㼀㾇㼗㼑㼠㼕㼙 㻜㻚㻠㻑

44,093

JAPONYA'NIN ÖZELLøKLERøNE GÖRE SINIFLANDIRILMIù MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL øTHALATI

1997 Toplam Gıda ve Do÷rudan Tüketim Endüstriyel Girdiler (Toplam) Ham Maddeler Mineral Yakıtlar Endüstri Kimyasalları Metaller Tekstil

Yatırım Ekipmanı (Toplam) Elektronik Olmayan Makina Elektronik Ekipman Ulaútırma Ekipmanı

Dayanıksız Tüketim Malları Tekstil Ürünleri

Dayanıklı Tüketim Malları (Toplam) Ev Ekipmanları Ev Eúyaları Binek Araba Motorsiklet-Bisiklet Oyuncak-Müzik Aletleri

Di÷erleri (Toplam)

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

㻶㻭㻼㻻㻺㼅㻭㻓㻺㻵㻺㻌㽡㼆㻱㻸㻸㾻㻷㻸㻱㻾㾻㻺㻱㻌㻳㽡㻾㻱㻌㻿㻵㻺㻵㻲㻸㻭㻺㻰㻵㻾㻵㻸㻹㻵㻿㻌㻹㻭㻸 㻳㼁㻾㼁㻼㻸㻭㻾㻵㻺㻭㻌㻳㽡㻾㻱㻌㻳㻱㻺㻱㻸㻌㻵㼀㻴㻭㻸㻭㼀㻵㻔㻞㻜㻜㻢㻕

409,562 366,536 352,680 409,384 424,155 422,275 443,620 492,166 569,494 673,443 56,262

54,198

49,774

48,775

51,834

52,234

50,991

53,246

54,859

55,981

177,305 143,421 137,361 171,102 173,782 169,140 186,182 213,976 267,100 336,740 31,013 24,363 22,194 23,466 22,672 21,679 22,627 26,391 31,014 43,245 75,425 56,232 56,463 83,166 85,237 81,739 93,499 106,706 145,597 186,566 27,142 26,050 25,167 27,277 29,605 30,824 32,817 36,207 41,241 47,063 17,544 14,847 12,744 15,696 13,650 12,213 13,928 19,328 22,671 29,301 5,835 4,639 4,178 4,260 4,595 4,510 4,626 4,754 5,014 5,606 98,309 39,985 41,806 8,218

97,233 38,621 40,334 10,242

95,939 113,539 114,947 116,123 121,082 133,994 146,696 170,346 37,529 45,215 46,287 46,083 47,267 51,994 56,927 62,800 41,016 52,618 52,238 50,933 53,641 60,862 65,393 77,706 9,466 6,558 6,287 9,164 9,738 9,616 10,973 12,992

33,126 21,225

31,078 20,101

30,232 19,466

33,304 22,130

36,483 24,273

35,378 22,976

36,039 23,529

37,474 24,526

40,760 26,012

45,085 29,024

35,183 1,417 4,458 9,471 776 4,895

31,221 1,247 4,398 7,255 803 4,553

30,505 1,158 4,491 7,070 881 4,263

33,396 1,225 5,150 7,491 1,001 4,567

36,391 1,323 6,127 7,573 1,163 4,553

37,528 1,385 6,475 7,829 1,278 4,563

38,567 1,461 6,376 8,073 1,405 4,508

41,398 1,506 6,903 8,846 1,430 4,653

46,230 1,543 8,223 8,933 1,490 6,049

49,954 1,689 8,248 8,882 1,669 7,273

42,503

40,463

39,101

42,572

47,201

47,250

46,798

49,552

54,609

60,422

㻰㼍㼥㼍㼚㾼㼗㼘㾼㻌㼀㾇 㼗㼑㼠㼕㼙㻌㻹㼍㼘㼘㼍㼞㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻣㻑 㻰㼍㼥㼍㼚㾼㼗㼟㾼㼦㻌㼀㾇 㼗㼑㼠㼕㼙㻌㻹㼍㼘㼘㼍㼞㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻢㻑

㼅㼍㼠㾼㼞㾼㼙 㻱㼗㼕㼜㼙㼍㼚㾼 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻞㻠㻑

㻰㼕㾪㼑㼞㼘㼑㼞㼕 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻤㻑

㻳㾼㼐㼍㻌㼢㼑㻌㻰㼛㾪 㼞㼡㼐㼍㼚㻌㼀㾇㼗㼑㼠㼕㼙 㻤㻑

㻱㼚㼐㾇㼟㼠㼞㼕㼥㼑㼘 㻳㼕㼞㼐㼕㼘㼑㼞 㻔㼀㼛㼜㼘㼍㼙㻕 㻠㻣㻑

56

TABLO - 2 - 8

JAPONYA'NIN GENEL øHRACATINDA øLK 20 ÜRÜN URUN SIRA KODU 1 2

URUN TANIMI

870323 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1500 0 RE-EXPORT GOODS

3 4

870324 KIVILCIM ATESLEMELI MOTORLU TASITLAR:3000CM3 854221 MONOLITIK ENTEGRE DEVRELER,DIGITAL

5

847330

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

870322 852990 847989 852540 870840 890190 870899 842952 870332 854140 854229 890120 840991 271019 381800 870422

84.71 POZISYONUNDAKI MAKINALARIN AKSAM PARCA-AKSESUARLAR KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1000 RADYO,TELEVIZYON AKSAM-PARCALARI KENDINE OZGU FONKSIYONLU DIGER MAKINA-CIHAZLAR SABIT GORUNTU KAMERALARI VE DIGER GORUNTU KAYDEDICI KAMERALAR VITES KUTULARI YUK GEMILERI(HEM INSAN,HEM YUK TASIYANLAR DAHIL) KARA TASITLARININ DIGER AKSAM-PARCALARI KULESI 360 DERECE DONEBILEN YUKLEYICILER DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASIT:1500 ISIGA DUYARLI YARI ILETKEN DEVRE ELEMANLARI, (LED) DIGER MONOLITIK ENTEGRE DEVRELER TANKERLER (SARNICLI GEMILER) KIVILCIMLA ICTEN YANMALI PISTONLU MOTORLARIN AKSAMI,PARCALARI PETROL-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR:HAM HARIC ELEKTRONIK ICIN DEPO EDILMIS KIMYASAL MADDELER-DISK,PUL VB DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASITLAR:KAPASITESI(5T - 20T) arasi ILK 20 URUN GENEL TOPLAM DIGERLERI

2004 Milyon US$ 30,613

2005 Milyon US$ 34,124

2006 Milyon US$ 40,468

PAY Yıllık % De÷iúim 6.3

1.SIRA

18.59 U S A(41.8%)

23,609

26,260

30,312

4.7

15.43 U S A(20.2%)

24,288 20,091

25,838 20,126

28,848 21,650

4.5 3.3

11.65 U S A(71.4%) 7.57 ÇøN(20.6%)

14,682

15,205

15,301

2.4

7,229 10,120 11,385 10,987 7,630 5,471 7,608 4,860 5,404 4,621 5,743 5,056 4,501 1,328 2,640 2,888 187,146 565,039 377,893

8,764 10,574 10,603 10,988 8,462 7,487 8,337 5,529 4,865 4,815 5,193 3,869 4,789 3,171 3,126 3,198 199,063 598,215 399,152

12,890 12,358 11,258 10,412 8,901 8,540 8,400 6,575 6,183 5,204 4,883 4,842 4,748 4,423 4,165 3,968 224,017 647,290 423,273

2 1.9 1.7 1.6 1.4 1.3 1.3 1 1 0.8 0.8 0.7 0.7 0.7 0.6 0.6 34.608 100 65.392

0.63 U S A(29.2%) 47.07 16.87 6.17 -5.24 5.19 14.07 0.75 18.92 27.09 8.07 -5.97 25.16 -0.86 39.48 33.25 24.09 12.54 8.20 6.04

2.SIRA

3.SIRA

AUSTRAL( 7.4%)

RUSSIAN( 7.4%)

ÇøN(14.8%)

HONG KNG(12.1%)

RUSSIAN( 3.7%) TAIWAN(17.2%)

CANADA( 3.5%) HONG KNG(15.8%)

NETHLNDS(20.9%) ÇøN(16.3%)

U S A(43.6%) ÇøN(21.0%) TAIWAN(22.4%) U S A(28.4%) U S A(32.2%) PANAMA(64.4%) U S A(38.0%) U S A(30.8%) GERMANY(15.9%) ÇøN(19.4%) ÇøN(20.8%) PANAMA(39.8%) U S A(32.2%) ÇøN(26.6%) R KOREA(26.4%) U S A(23.6%)

CANADA( 5.1%) UNTD KGD( 4.1%) MEXICO(17.5%) HONG KNG(13.3%) ÇøN(21.5%) R KOREA(20.0%) ÇøN( 8.2%) NETHLNDS( 6.6%) ÇøN(10.7%) MEXICO( 8.2%) HONG KNG( 6.5%) LIBERIA( 4.8%) ÇøN(12.3%) THAILAND( 7.3%) HONG KNG(10.2%)ÇøN( 5.3%) ITALY(15.3%) UNTD KGD(12.9%) HONG KNG(16.5%)GERMANY(11.4%) HONG KNG(16.9%)TAIWAN(11.0%) BAHAMAS(20.8%) LIBERIA( 9.2%) ÇøN(12.4%) THAILAND( 8.0%) U S A(19.2%) R KOREA(11.3%) TAIWAN(25.2%) U S A(21.2%) AUSTRAL( 9.5%) U ARAB E( 6.5%)

U.S.A.(22.5%)

ÇIN(14.3%)

GUNEY KORE(7.8%)

JAPONYA'NIN GENEL øTHALATINDA øLK 20 ÜRÜN SIRA 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

URUN KODU 270900 271111 854221 270112 271011 260300

URUN TANIMI PETROL YAGLARI-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR,HAM SIVILASTIRILMIS DOGAL GAZ MONOLITIK ENTEGRE DEVRELER,DIGITAL BITUMENLI TASKOMURU PETROL-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR:HAM HARIC BAKIR CEVHERLERI-KONSANTRELERI

0 RE-IMPORT GOODS ETC.

847330 260111 271112 852990 760110 854229 300490 870323 847160 847170 847130 901380 271019 847150

84.71 POZISYONUNDAKI MAKINALARIN AKSAM,PARCA-AKSESUARLAR DEMIR CEVHERLERI-KONSANTRELERI:AGLOMERE EDILMEMIS SIVILASTIRILMIS PROPAN GAZI RADYO,TELEVIZYON AKSAM-PARCALARI ALASIMSIZ ALUMINYUM DIGER MONOLITIK ENTEGRE DEVRELER DOZLANDIRILMIS/PERAKENDE SATISA HAZIR DIGER ILACLAR KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1500 GIRIS VE CIKIS BIRIMLERI-AYNI KABIN ICINDE BELLEK BIRIMI ICERSIN/ICERMES BELLEK BIRIMLERI PORTATIF NUMERIK OTOMATIK BILGI ISLEM MAKINALARI -AGIRLIK