WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 1 NGO i wolontariat na rynku pracy

NGO - wywodzący się od angielskiego określenia non-governmental organization (organizacja pozarządowa) Organizacje pozarządowe określane też jako III sektor czy NGO to organizacje sformalizowane, które działają na rzecz społeczeństwa. Działania te mogą być ukierunkowane na określoną grupę społeczną, np. osoby bezrobotne, chore czy niepełnosprawne, lub też na konkretne przedsięwzięcie np. budowę boiska dla młodzieży czy wyposażenie w sprzęt oddziału szpitalnego. Wszystkie te działania, realizowane przez podmioty funkcjonujące formalnie, są działaniami jednostek III sektora. Nazwa trzeci sektor wiąże się z podziałem gospodarki na trzy sektory: 1) Sektor publiczny czyli administracja publiczna 2) Sektor rynkowy czyli firmy, przedsiębiorcy 3) Organizacje pozarządowe ( III sektor) Klasyfikacja III sektora

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 2 NGO i wolontariat na rynku pracy

III sektor stanowi bardzo ważną część społeczeństwa obywatelskiego, czyli społeczeństwa, które działa niezależnie od organów państwowych. Społeczeństwo obywatelskie dostrzega potrzeby różnych grup ludzi lub jednostek i dąży do ich realizacji. Istotne jest fakt, że nie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenia, lecz często do realizacji sowich zadań wykorzystują środki publiczne, często dotacje unijne. W skład III sektora wchodzą między innymi:  Stowarzyszenia  undacje  wiązki  ederacje  Organizacje kościelne  oła np. osiedlowe akres działalności organizacji pozarządowych, rodzaje, formy współpracy III sektora z podmiotami zewnętrznymi oraz ich prawa i obowiązki regulują między innymi następujące akty prawne: 1. onstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r., nr 236, poz. 1536). 3. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 79, poz. 855 z późn. zm.) Wspomniana ustawa (Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) wprowadza definicję działalności pożytku publicznego, i zgodnie z brzmieniem art. 4 obejmuje następujące zadania: pomoc społeczną, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób; wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej; działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; działalność charytatywną; podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 3 NGO i wolontariat na rynku pracy działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; ochronę i promocję zdrowia; działalność na rzecz osób niepełnosprawnych; promocję zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy zagrożonych zwolnieniem z pracy; działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym; działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; działalność wspomagającą rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; działalność wspomagającą rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; naukę, szkolnictwo wyższe, edukację, oświatę i wychowanie; wypoczynek dzieci i młodzieży; kulturę, sztukę, ochronę dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej; ekologię i ochronę zwierząt oraz ochronę dziedzictwa przyrodniczego; turystykę i krajoznawstwo; porządek i bezpieczeństwo publiczne; obronność państwa i działalność Sił brojnych Rzeczypospolitej Polskiej; upowszechnianie i ochronę wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji; ratownictwo i ochronę ludności; pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; upowszechnianie i ochronę praw konsumentów; działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; promocję i organizację wolontariatu; pomoc Polonii i Polakom za granicą; działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; promocję Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym;

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 4 NGO i wolontariat na rynku pracy działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3, ust. 3 ustawy. ZNANE ORGANIZACJE SEKTORA NGO (Polska + Poznań) Polska Akcja Humanitarna Wielka Orkiestra świątecznej Pomocy Stowarzyszeni lon/Jawor Stowarzyszenie Wiosna ITAA PC Caritas undacja Mam Marzenie Polsko – Amerykańska undacja Wolności (Projektor – Wolontariat Studencki) amilijny Poznań undacja Na Rzecz ultury Akademickiej undacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP Omówienie przykładu wybranej organizacji pozarządowej –Stowarzyszenie Wsparcie Społeczna JA-TY-MY, Stowarzyszenie Business Coaching Stowarzyszenie Wsparcie Społeczne "Ja-Ty-My" Stowarzyszenie Wsparcie Społeczne "Ja-Ty-My" jest organizacją pozarządową działającą od 2002 r. Powstało ono w wyniku doświadczeń członków założycieli z trzyletniej współpracy z Community Limited Trust w Szkocji w ramach realizowanego projektu firmy społecznej, projektu wzorowanego na modelowym hotelu Six Mary's Place w Edynburgu. Stowarzyszenie to wyrosło z Towarzystwa Przyjaciół Niepełnosprawnych — organizacji zajmującej się rehabilitacją

osób

chorujących

psychicznie.

Pomysł

na

powstanie

stowarzyszenia

specjalizującego się we wspieraniu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób wyrzuconych na margines zatrudnienia z powodu niepełnosprawności lub trudnej sytuacji społecznej czy życiowej oraz na propagowanie modelu przedsiębiorstwa społecznego jako sposobu rozwiązywania problemów zawodowych tych osób był konsekwencją przeświadczenia założycieli o konieczności zmiany w dotychczasowym podejściu do tej problematyki. miana ta miałaby polegać na stworzeniu dla osób wykluczonych wyspecjalizowanej organizacji zajmującej się przygotowywaniem miejsc pracy przez wdrażanie modelu przedsiębiorstwa

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 5 NGO i wolontariat na rynku pracy społecznego oraz na przekazywaniu posiadanej wiedzy i doświadczenia innym organizacjom, by w ten sposób upowszechniać ten model przedsiębiorczości. Celami nadrzędnymi Stowarzyszenia są: wspieranie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób, które znalazły się na marginesie zatrudnienia z powodu niepełnosprawności lub trudnej sytuacji społecznej i życiowej, zmiana postaw pracodawców dotycząca zatrudnienia osób, szczególnie osób niepełnosprawnych oraz propagowanie zasad szeroko rozumianego równouprawnienia w zatrudnianiu i podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, propagowanie modelu firmy społecznej jako sposobu rozwiązywania problemów zawodowych grup dotkniętych bezrobociem i wykluczeniem społecznym, wyrównywanie szans środowisk wiejskich z miejskimi poprzez wspieranie inicjatyw gospodarczych na wsiach. Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez: tworzenie nowych miejsc pracy dla osób cierpiących z powodu długotrwałego bezrobocia, wspomaganie organizowania firm opartych na modelu firm społecznych działających na terenie Unii Europejskiej, prowadzenie szkoleń dla pracodawców zatrudniających lub tworzących miejsca pracy dla osób, które ze względu na swoją sytuację społeczną i życiową znalazły się na marginesie zatrudnienia, współpracę z organami władzy państwowej i samorządowej, innymi organizacjami charytatywnymi,

instytucjami

ubezpieczeniowymi

i

dobroczynnymi,

związkami

zawodowymi oraz pokrewnymi stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi, organizacjami pozarządowymi

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 6 NGO i wolontariat na rynku pracy Dotychczasowa aktywność Stowarzyszenia Wsparcie Społeczne "Ja-Ty-My": W 2004 r. Stowarzyszenie Wsparcie Społeczne "Ja-Ty-My" uczestniczyło w przygotowaniu aplikacji do Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL i przystąpiło do Partnerstwa oalicji Łamania Oporów Społecznych "ŁOS" realizowanego w ramach tematu „Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnej oraz poprawę miejsc pracy". Głównym celem projektu było stworzenie systemu wspieranego zatrudnienia socjalnego, który ułatwiłby powrót na rynek pracy osobom niepełnosprawnym psychicznie oraz długotrwale bezrobotnym. Przykładowe projekty: Od stycznia 2007 r. w ramach programu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej uruchomiony został Ośrodek Wsparcia Spółdzielczości Socjalnej — OWSS, obejmujący swoim zasięgiem województwo łódzkie i świętokrzyskie. W ramach programu Stowarzyszenie ogłosiło konkurs na granty dla spółdzielni socjalnych. Od września do grudnia 2007 r. Stowarzyszenie zrealizowało projekt pt. „Transfer dobrych praktyk w dziedzinie gospodarki społecznej - TRANS" współfinansowany w ramach programu polskiej pomocy zagranicznej Ministerstwa Spraw agranicznych RP w 2007 r. Projekt wdrażany był na terenie Polski i Mołdawii w partnerstwie z Towarzystwem Przyjaciół Niepełnosprawnych z Łodzi. Od stycznia 2014 roku rozpoczęto realizację projektu „Praca dla wszystkich”. Projekt realizowany jest w ramach Działania 7.4 Programu Operacyjnego apitał Ludzki. Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego unduszu Społecznego. Głównym celem projektu „Praca dla wszystkich” jest zwiększenie integracji społecznej i zawodowej u 60 niepełnosprawnych nieposiadających zatrudnienia, mieszkańców miasta Łodzi. W toku realizacji projektu zamierzamy podnieść umiejętności uczestników projektu w zakresie poruszania się po rynku pracy, podnieść ich kwalifikacje zawodowe i zwiększyć doświadczenie zawodowe w taki sposób, by było adekwatne do rynku pracy. W ramach projektu Stowarzyszenie oferuje: 1. Stworzenie IPD – Indywidualnego Planu Działania (m.in. planowanie ścieżki kariery zawodowej) 2. Poradnictwo psychologiczne i psychospołeczne (m.in. zajęcia z motywacji, bilans mocnych i słabych stron)

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 7 NGO i wolontariat na rynku pracy 3. Poradnictwo zawodowe (m.in. aktywne metody poszukiwania pracy, zasady przygotowania profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych) 4. Szkolenia zawodowe – do wyboru różne szkolenia

Stowarzyszenie Business Coaching Polska Stowarzyszenie Business Coaching Polska jest organizacją non-profit zrzeszającą wszystkich praktyków i sympatyków coachingu. Tworzy je grupa młodych ludzi, których połączyło zainteresowanie coachingiem. Ukończyli studia Profesjonalnego Coachingu w Wyższej Szkole arządzania Polish Open University. Głównym celem stowarzyszenia jest dążenie do zmian, do pokonywania problemów w życiu prywatnym i zawodowym. Oferuje: Coaching indywidualny Coaching grupowy Warsztaty Prelekcje Wykłady Stowarzyszenie często poszukuje kandydatów do odbycia 3 miesięcznej praktyki w formie pracy zdalnej z domu, kilka godzin dziennie. Szukają osób zainteresowanych tematyką coachingu, zmotywowanych by zdobywać wiedzę i doświadczenie w branży edukacji i szkoleń. Oczekują dobrej organizacji pracy, umiejętności i łatwości w nawiązywaniu kontaktów, a także obsługi podstawowych programów pakietu MS Office. Oferują pracę przy projektach coachingowych, współpracę z coachami i trenerami, różnorodność zajęć, możliwość wdrażania własnych pomysłów. Chętnie nawiązują współpracę z wszystkimi, którzy potrzebują rozwiązań w zakresie coachingu - dotyczy to zarówno właścicieli dużych, średnich i małych przedsiębiorstw, instytucji edukacyjnych, jak i organizacji non-profit działających w obszarach aktywizacji zawodowej i szerszych projektach związanych z rozwojem zawodowym. Wspierają przygotowanie procesów coachingowych, nastawionych na poprawę wyników indywidualnych, poprawę wydajności zawodowej, planowanie kariery oraz wszystkie inne aspekty kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania w środowisku pracy.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 8 NGO i wolontariat na rynku pracy Organizacje non-profit powstają z inicjatywy obywateli i nie zaistniałyby, gdyby nie wolontariusze, którzy stanowią ich podstawowy kapitał i źródło WOLONTARIAT „Warunkiem dobroci jest wczuwanie się w cudze radości i cierpienia” Wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych. W Polsce funkcjonuje ogromna liczba fundacji i stowarzyszeń. W największej Bazie Danych Organizacji Pozarządowych Stowarzyszenia lon/Jawor zarejestrowanych jest ich ponad 80 tysięcy orzyści dla organizacji wynikające ze współpracy z wolontariuszami praca pozaetatowa; wprowadzenie nowego wymiaru dla organizacji, bowiem wolontariuszy charakteryzuje nowe, świeże spojrzenie na problemy, tworzą oni grupę ludzi zaangażowaną w misję danej organizacji; wolontariusze mają nowe pomysły, nie są ograniczeni strukturą organizacji; zwiększają wiarygodność podejmowanych przez organizację działań; propagują misję instytucji i pozyskują fundusze; stanowią pewien rodzaj kontroli społecznej, uwiarygodniają działalność wśród społeczności lokalnej. Możliwa ścieżka rozwoju w organizacji pozarządowej

Źródło: Makowska M., Ścieżka rozwoju zawodowego w organizacji pozarządowej, Warszawa 2009, s. 231.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 9 NGO i wolontariat na rynku pracy Wolontariat – dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno- koleżeńsko- przyjacielskie [...] to fundacje, stowarzyszenia, organizacje, przedsięwzięcia o charakterze społecznym, służby publiczne i instytucje, wszystkie non- profit. Wolontariat jako inicjatywa oddolna. „Ludzie dla ludzi” Wolontariat a wolontariusz- zjawisko/czynność a osoba która to wykonuję. Definicja Centrum Wolontariatu - wolontariat jest świadomą, dobrowolną działalnością podejmowaną na rzecz innych, wykraczającą poza więzy rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. godnie z tą ustawą wolontariuszem jest „osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie” (Dz.U. 2010: Nr 234, poz. 1536 ze zm.), a więc pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych Polska a kraje zachodnie (Szwecja Irlandia)- brak definicji wolontariatu. WOLONTARIAT w Polsce i na świecie Dynamika zmian wolontariatu w Polsce w latach 2001-2010 2001

10%

2002

11,1% (czyli 3,3 mln dorosłych Polaków)

2003

17,7% (czyli 5,3 mln dorosłych Polaków)

2004

18,3% (czyli 5,4 mln dorosłych Polaków)

2005

23,2% (czyli 6,9 mln dorosłych Polaków)

2006

21,9%, (czyli 6,6 mln dorosłych Polaków)

2007

13,2% (czyli 4 mln dorosłych Polaków)

2008

11%

(czyli 3,4 mln dorosłych Polaków)

2009

13%

(czyli ok. 4 mln dorosłych Polaków)

2010

16%

(czyli ok. 6 mln dorosłych Polaków)

(czyli ok. 3 mln dorosłych Polaków)

źródło: Raporty Wolontariat i ilantropia Polaków w latach 2001-2010, www.wolontariat.org.pl

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 10 NGO i wolontariat na rynku pracy

źródło: Moroń D., Wolontariat w trzecim sektorze. Prawo i praktyka, praktyka, Wrocław 2009, s. 147. Rodzaje wolontariatu: 1. Ze względu na czas: - wolontariat krótkoterminowy ( zadania jednorazowe-, jednorazowe okresowe i stałe) - wolontariat bezterminowy 2. Ze względu na osoby; - wolontariat indywidualny (warto (warto jednak podkreślić, iż wolontariat indywidualny nie jest uregulowany prawnie w Polsce, lsce, co wynika z tego, iż zaangażowanie pojedynczej osoby (nie przynależącej do instytucji/organizacji) w opiekę nad osoba starszą lub inna działalność na rzecz kogoś, nie wynikająca ze współpracy z żadną organizacją czy też instytucją, nie jest uznawana za wolontariat w świetle przepisów cytowanej ustawy) - wolontariat grupowy 3. wolontariat zagraniczny ( EVS)

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 11 NGO i wolontariat na rynku pracy Głównym celem wolontariatu europejskiego jest rozwijanie solidarności i promowanie tolerancji, które mają przyczynić się do zwiększenia spójności społecznej w krajach Unii Europejskiej. Wolontariat Europejski (EVS) jest kształcącą formą pracy, stanowiącą rodzaj edukacji pozaformalnej, uwzględniającą takie elementy jak: ustalanie efektów pracy w określonej perspektywie czasowej, uzgadnianie metod uczenia się, formalne poświadczenie nabytych

umiejętności,

jak

również

udział

wolontariusza

w

obowiązkowych

i

nieobowiązkowych szkoleniach, permanentna pomoc merytoryczna i opieka w trakcie pracy wolontariackiej.

EVS jest doskonałym połączeniem trzech niezwykle ważnych aspektów

funkcjonowania jednostki na współczesnym rynku pracy: nauki języka obcego, zdobywania doświadczenia i wyjazdów zagranicznych. Wolontariat europejski różni się od pozostałych rodzajów ograniczeniami wiekowymi, ponieważ aby wziąć w nim udział należy mieć ukończone osiemnaście lat, ale nie przekroczone trzydzieści. W szczególnych przypadkach granica wieku może być obniżona nawet do 16 roku życia. Projekty EVS dotyczą bardzo zróżnicowanych obszarów i zagadnień związanych ze środowiskiem naturalnym, kulturą, sztuką, zajęciami z dziećmi, młodzieżą i osobami starszymi, sportem i rekreacją, zapobieganiem rasizmowi, narkomanii, bezrobociu oraz szerzeniem świadomości europejskiej 4. e – wolontariat 5. wolontariat pracowniczy Wolontariat pracowniczy, odbywany jest na rzecz potrzebujących, ale w miejscu pracy. Jest to jedna z coraz popularniejszych form świadczenia usług wolontarystycznych w czasach, których znamienną cechą jest to, że kariera zawodowa stawiana jest często na pierwszym miejscu. Pojęcie wolontariatu pracowniczego jest mało znane w Polsce, ale sama idea społecznej odpowiedzialności biznesu jest od wielu lat obecna w Europie achodniej. oncepcja jest niezwykle prosta, przez co efektywna i zarazem aprobowana przez społeczeństwo. Sektor Biznesu, którego zasadniczym celem funkcjonowania jest osiągnięcie zysków, z własnej inicjatywy podejmuje działania na rzecz otaczającej go społeczności, bowiem odpowiedzialny biznes charakteryzuje się podejściem strategicznym i długofalowym. undamentalnym celem wolontariatu pracowniczego jest podejmowanie przez pracowników danej organizacji czy instytucji bezinteresownych działań na rzecz potrzebujących. Cechą wyróżniającą tę formę wolontariatu jest to, że jest stymulowany i – do pewnego przynajmniej stopnia – organizowany przez pracodawcę. W ramach świadczenia usług wolontarystycznych pracownicy doskonalą umiejętności, które już posiadają, bądź też nabywają nowe. Wolontariat pracowniczy organizowany jest przy pełnej akceptacji i wsparciu ze strony firmy. Pracodawca realizując idee kształcenia ustawicznego i rozwoju (nie tylko zawodowego) swoich pracowników, pozwala im zaspokoić potrzeby i realizować pomysły, które nie zawsze mogą zostać wykorzystane w innych

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 12 NGO i wolontariat na rynku pracy warunkach. Daje to z jednej strony większe poczucie solidarności z firmą, a z drugiej powód do dumy zaangażowanym pracownikom. Wiele firm z całego świata realizuje w ten sposób idee edukacji permanentnej. Coraz częściej bowiem zdobywanie i rozwijanie kompetencji odbywa się poza miejscem pracy czy formalnym nauczaniem w szkołach. Oprócz wiedzy niezbędnej do wykonywania określonej pracy, pracodawcy poszukują kandydatów, których umiejętności będą przekładały się na efektywność ich pracy. Poprzez wolontariat można ukierunkować własny rozwój zawodowy, odkryć swój potencjał i ocenić swoje kwalifikacje. W wolontariacie pracowniczym, zatrudnieni, po godzinach pracy angażują się w działania i akcje na rzecz społeczności lokalnej. KIM JEST WOLONTARIUSZ I JAKIE CECHY POWINIEN POSIADAĆ? „Wolontariuszem może być każdy, w każdej dziedzinie życia społecznego, wszędzie tam gdzie taka pomoc jest potrzebna” Cechy: - specyficzna motywacja - chęci do dzielenia się „czymś” z innymi - uważność na drugiego człowieka - cierpliwość - energia fizyczna i emocjonalna ( „naturalne ciepło”) PROFIL WOLONTARIUSZA Literatura

przedmiotu

(Przyszczypkowski,

Solarczyk-Ambrozik,

Przewłocka,

Gumkowska, Herbst) wskazuje, że osoby wspierające inicjatywy prospołeczne – wolontariusze, to najczęściej osoby wykształcone i aktywne zawodowo. Badania wskazują, że w Polsce większość wolontariuszy stanowią kobiety niezamożne, osoby z wykształceniem wyższym, uczniowie i studenci.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 13 NGO i wolontariat na rynku pracy

Literatura przedmiotu i badania prowadzone przez Stowarzyszenie lon/Jawor w obszarze specyfiki polskiej aktywności wolontariackiej dowodzą, że niezwykle istotne są: fachowość w dziedzinie uprawianej działalności, dyspozycyjność odnosząca się do poświęcania swojego czasu wolnego, oraz umiejętność podejmowania zadań, służby i wyzwań. Dlatego też, wolontariusza powinny cechować samodzielność w działaniu, wyrażająca się w umiejętności planowania pracy własnej, samokontroli i podejmowaniu inicjatywy; a także komunikatywność rozumiana jako umiejętność nawiązywania i podtrzymywania kontaktu oraz utrzymywanie poprawnych relacji z drugim człowiekiem. Dopełnienie powyższej charakterystyki stanowią: zaradność, stałość i zdyscyplinowanie. WOLONTARIAT A WYNAGRODZENIE Ponieważ wolontariat -według Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie może być opłacany pieniędzmi, mamy inne sposoby nagradzania wolontariuszy. Może to być forma uznania (list z podziękowaniami, certyfikat) a także dostrzeganie indywidualnych cech osobowości. Inne formy nagradzania wolontariuszy to np. ( obchody Dnia Wolontariusza,

wręczenia

znaczka

zawierającego

logo

organizacji, wysyłanie

kartek

okolicznościowych, dbanie o rozwój i zdobywanie nowych umiejętności.) Od 2000r. Odbywa się konkurs „Barwy wolontariatu”- którego celem jest wyróżnienie wolontariuszy na oficjalnej Gali konkursu. Dodatkowym „wynagrodzeniem” są również oczywiście zdobyte umiejętności i

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 14 NGO i wolontariat na rynku pracy doświadczenie, na które z pewnością pracodawcy zwracają szczególną uwagę podczas rekrutacji. WARTOŚĆ RYNOWA PRACY WOLONTARIUSY. Czas pracy wolontariusza można oszacować, porównując wartość godziny jego pracy do kosztu rynkowego godziny przepracowanej na podobnym stanowisku przez płatnego pracownika lub do średniej pensji pracownika organizacji. Oto kilka przykładów takich kalkulacji: Przykład 1

17,00 zł za godzinę – świadczenie wolontariusza wymagające określonych

kompetencji, porównywalne z pracą wykwalifikowanego pracownika (np. nauczyciel, koordynator projektu). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło 2943,88 zł 2943,88 zł : 168 godz. pracy w miesiącu = 17,52 zł za godzinę pracy. Źródło danych dotyczących wynagrodzeń: Główny Urząd Statystyczny Przykład 2

150,00 zł za godzinę – świadczenie wolontariusza o wysokich kompetencjach,

zbliżone do pracy w wolnym zawodzie (np. trener, tłumacz). Średnie wynagrodzenie rynkowe za godzinę pracy tłumacza języka angielskiego (tłumaczenie ustne): 150,00 – 190,00 zł. Źródło danych dot. wynagrodzeń: strony www i cenniki różnych biur tłumaczeń Przykład 3

7,00 zł za godzinę – świadczenie wolontariusza niewymagające specjalnych

kwalifikacji (np. pomoc biurowa, kserowanie dokumentów, pakowanie). Najniższe krajowe wynagrodzenie: 1276,00 zł. 276,00 zł : 168 godz. pracy w miesiącu = 7,59 zł za godzinę pracy Źródło danych dotyczących wynagrodzeń: Główny Urząd Statystyczny ODBIORCY (BENEFICJENCI) WOLONTARIATU- ogo wspierają wolontariusze? Dzieci i młodzież, seniorów, niepełnosprawnych, bezdomnych, uchodźców, biednych, chorych, zwierzęta, instytucje mogące korzystać z pomocy wolontariuszy ( nie komercyjno – biznesowe) PROGRAMY: „Wolontariat- włącz się!”- Celem programu jest aktywizacja osób bezrobotnych poprzez przeprowadzenie szkoleń oraz staży w organizacjach sportowych, aby ułatwić im wejście lub

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 15 NGO i wolontariat na rynku pracy powrót na rynek pracy. Narzędziem do osiągnięcia zamierzonego celu będzie wolontariat sportowy. Poprzez udział w szkoleniach wolontariusze uzyskają niezbędną wiedzę do pracy przy imprezach masowych: sportowych lub kulturalnych. ażdy z uczestników programu zostanie też specjalnie przeszkolony z zakresu uczestnictwa w procesie rekrutacyjnym, pisania CV i listu motywacyjnego, uczestnictwo w rozmowie kwalifikacyjnej. Projekt „Wolontariat – włącz się!” był jednym z projektów rajowego Programu Odpowiedzialności Społecznej UEA EURO 2012. Celem strategicznym Programu było wykorzystanie przygotowań i organizacji Turnieju EURO 2012 w Polsce na rzecz aktywnego zaangażowania mieszkańców całego kraju w działania promujące pozytywne postawy i relacje społeczne. Projekt „Wolontariat-włącz się!” został sfinansowany z Programu Operacyjnego apitał Ludzki, w ramach priorytetu VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich. Instytucją, którą wnioskowała o pieniądze była Spółka PL.2012 – instytucja rządowa powołana do przygotowań Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEA EURO 2012. Program „Wolontariat – włącz się!” skierowany był do osób bezrobotnych i niepracujących. Jego celem było udzielenie im wsparcia w powrocie na otwarty rynek pracy. Realizowany był w terminie od 1 grudnia 2011 r. do 30 września 2012 r. Uczestniczyć w projekcie mogły osoby, które: były nieaktywne zawodowo lub posiadały status osoby bezrobotnej, znajdowały się w przedziale wiekowym miedzy 18 a 64 rokiem życia oraz zamieszkiwały na terenie miasta Poznania, powiatu poznańskiego, gnieźnieńskiego,

grodziskiego,

kościańskiego,

międzychodzkiego,

nowotomyskiego,

obornickiego, szamotulskiego, średzkiego, śremskiego, wągrowieckiego lub wrzesińskiego (http://www.wolontariat.rcie.poznan.pl/index.php/regulamin.html

–

12.01.2013).

Dzięki

uczestnictwu w projekcie wolontariusze i stażyści zostali wyposażeni w wiedzę i doświadczenie, dzięki którym będą mieli możliwość ubiegania się o pracę w przedsiębiorstwach i organizacjach realizujących imprezy sportowe i kulturalne. W ramach projektu zainteresowani poznawali między innymi swój potencjał zawodowy poprzez indywidualne spotkania z doradcą zawodowym oraz kursy i szkolenia dotyczące rynku pracy. dobywali i pogłębiali posiadane kompetencje zawodowe, mieli możliwość zaprezentowania się w roli pracownika osobom pracującym w organizacjach i instytucjach, które mogą pomóc w dalszym procesie szukania pracy. W związku ze sportowym aspektem projektu, uczestnicy obowiązkowo przechodzili kurs ratownictwa medycznego z zakresu udzielania pierwszej pomocy. rekrutowani uczestniczy projektu brali również obowiązkowo udział w szkoleniach z technik aktywnego poszukiwania pracy,

pisania

dokumentów

aplikacyjnych

oraz

zachowania

się

podczas

rozmowy

kwalifikacyjnej. Miały one przyczynić się do wzmocnienia kompetencji bazowych niezbędnych do prezentacji swoich doświadczeń zawodowych i własnej osoby. Wolontariusze mieli możliwość skorzystania również z dodatkowych, bardzo interesujących szkoleń, wśród których znalazły się: kursy języka angielskiego lub niemieckiego, kursy prawa jazdy na auto osobowe,

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 16 NGO i wolontariat na rynku pracy ciężarowe czy autobus, kursy animatora czasu wolnego czy kierownika do spraw bezpieczeństwa imprez masowych. Projekt oferował również kursy z zakresu obsługi ruchu turystycznego a dokładnie kurs pilota wycieczek i pracownika biura podróży, który na podstawie obowiązujących przepisów dawał możliwość pracy w danym zawodzie. Odbyte szkolenia stanowiły podstawę do wykonywania zadań przez wolontariusza, a w późniejszym okresie obowiązków stażysty. Dla każdego z uczestników zostało przewidziane 48 godzin wolontariatu oraz 3 miesiące płatnego stażu w wymiarze pół etatu. arówno podczas wolontariatu i stażu uczestnikami opiekowali się, wynagradzani w ramach projektu, mentorzy i mentorki. Wolontariat i staż w organizacjach pozarządowych i instytucjach publicznych umożliwiał nabycie przez uczestników i uczestniczki projektu doświadczenia w zakresie funkcjonowania na rynku pracy. Dla wielu osób udział w takim projekcie stanowił pierwsze doświadczenia związane z pracą zawodową (edas, Rogaczewska, 2012, s. 9-18). W program „Włącz się!” zaangażowało się bardzo wiele organizacji o różnym charakterze, nie tylko sportowym. Udział w programie stał się niezwykle istotny nie tylko dla wolontariuszy i stażystów, ale dla samych organizacji, które nauczyły się jak wiedzę kumulować i wykorzystywać, natomiast nie rozpraszać. arówno firmy, jak i poszczególne osoby dowiedziały się jak istotny jest proces rekrutacji, jako klucz do realizacji założonych celów i odniesienia sukcesu. Fundacja Rozwoju Wolontariatu i PROJEKTOR – Wolontariat Studencki undacja Rozwoju Wolontariatu funkcjonuje od lutego 2010 roku. Jej powstanie zainicjowane zostało przez undusz Przedsiębiorczości1 autora i fundatora PolskoAmerykańskiej undacji Wolności, której misją jest „działanie na rzecz umacniania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, wyrównywania szans rozwoju indywidualnego i społecznego oraz wsparcia gospodarki rynkowej w Polsce” (Goławska, 2010, s. 178). undacja Rozwoju Wolontariatu tworzy warunki do systematycznego, trwałego p opartego o wiedzy rozwoju wolontariatu w Polsce. W rozumieniu undacji wolontariat stanowi skuteczną metodę budowania kapitału ludzkiego, poprzez zwiększanie świadomości i edukacji, zwraca uwagę na korzyści płynące z wolontariatu wśród różnych środowiskstudentów, uczniów, pracodawców, społeczności i władz lokalnych (www.projektor.org.pl). Swoje poszczególne cele undacja realizuje w ramach programu „PROJETOR – Wolontariat Studencki”, którego głównym partnerem i darczyńcą jest Polsko-Amerykańska undacja 1

Fundusz Przedsiębiorczości, utworzony został w 1990 roku, w celu wspierania gospodarki rynkowej w Polsce. Jednym z założeń jest aktywne włączenie się USA w budowę gospodarki rynkowej w Polsce, między innymi poprzez utworzenie Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości. Fundusz utworzył i rozwinął wiele firm oraz innych instytucji, które dzisiaj odgrywają ważną rolę w polskiej gospodarce (http://www.pafw.pl/fundator).

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 17 NGO i wolontariat na rynku pracy Wolności. O znaczeniu propagowania idei wolontariatu, świadczy fakt objęcia przez Ministerstwo Edukacji Narodowej honorowym patronatem tej inicjatywy. Głównym celem programu „PROJETOR – Wolontariat Studencki” jest wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży z małych miejscowości. Działalność opiera się na wiedzy i kompetencjach wolontariuszystudentów, którzy swoją postawą zachęcają beneficjentów do podejmowania działań o charakterze rozwojowym, poprzez dzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem. Efektem działań jest wymiana doświadczeń i wzajemna inspiracja środowisk szkolnych i akademickich (Goławska, 2010, s. 178; Czetwertyńska, 2005, s. 6). Poprzez swoją aktywność, pomysłowość i zaangażowanie

oraz

najnowocześniejsze

metody

edukacyjne,

studenci-wolontariusze

wzbogacają ofertę edukacyjną. Udział w PROJETORE, daje szereg korzyści, do których według uczestników programu niewątpliwie należą: kontakty i znajomości z ciekawymi ludźmi, satysfakcja z wykonywanej pracy, nabycie praktycznych umiejętności, rozwinięcie umiejętności w zakresie współpracy w grupie, wystąpień publicznych, umiejętności przywódczych i liderskich, co koresponduje z wymaganiami rynku pracy w odniesieniu do kandydatów. Ponadto uczestnicy programu podkreślają, że wolontariat to nie tylko pomaganie, to inwestycja w przyszłość i niewątpliwie przygoda. Praca w PROJETORE daje możliwość udoskonalenia pracy własnej, zapoznania się z formalną stroną funkcjonowania działań wolontariackich w ramach różnych projektów. Wolontariusze Programu PROJETOR podkreślają, iż aktywność wolontariacka wymaga umiejętności godzenia różnych obowiązków, co niejednokrotnie nie jest zadaniem prostym. Wymaga dużej samodyscypliny oraz organizacji czasu, co w momencie rozpoczynania właściwego życia zawodowego jest bezcennym atutem. . Gmitrzak sugeruje, iż tego typu aktywność mogłaby stanowić jedno z kryteriów przyjęcia na studia o kierunku pedagogicznym czy nauczycielskim, bowiem praca z drugim człowiekiem wymaga specyficznych cech osobowościowych, które nie zawsze są widoczne (Gmitrzak, 2010, s. 172-173). Regulamin programu bardzo jasno określa zasady współpracy stron. W programie mogą wziąć udział studenci i absolwenci – do roku od ukończenia studiów. ajęcia mają formę projektów edukacyjnych, oparte i wykonywane są o wcześniej przygotowane scenariusze, które są tworzone w porozumieniu ze szkołą i stanowią odpowiedź na zaistniałe potrzeby oraz problemy. Taka forma pozwala uczyć się młodzieży poprzez doświadczenie. Studenci prowadzą zajęcia z różnych obszarów tematycznych, począwszy od lingwistycznych, artystycznych poprzez związane z ochroną środowiska, informatyczne, humanistyczne, matematycznoprzyrodnicze, sportowe, dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa, projekty obywatelskie na psychologiczno-pedagogicznych kończąc. akres podejmowanych działań jest niezwykle szeroki, tematyka realizowanych projektów nie została ograniczona. W tabeli zestawiono wybrane programy realizowane przez „PROJETOR – Wolontariat Studencki”.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 18 NGO i wolontariat na rynku pracy Tabela Wybrane programy realizowane w ramach Programu „PROJETOR – Wolontariat Studencki” NAZWA PROGRAMU

CEL PROGRAMU

Nowoczesny Patriotyzm

Celem przedsięwzięcia jest popularyzowanie wiedzy na temat patriotyzmu, zmiana postaw, nastawienia wśród uczniów szkół podstawowych (z miejscowości poniżej 20 tys. mieszkańców), oraz studentów, którzy zdobytą na szkoleniach wiedzę, sprawdzą w praktyce.

Młody Nobel

To kampania edukacyjna, organizowana przy współpracy z undacją PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza, która ma na celu popularyzację nauki przedmiotów ścisłych wśród dzieci i młodzieży. luczowym jej elementem są pikniki naukowe, które odbywają się w szkołach podstawowych i gimnazjach.

Własność = Jasność

Projekt mający na celu popularyzację wiedzy na temat własności prywatnej i prywatyzacji. Projekt skierowany jest do studentów,

którzy

realizują

warsztaty

po

przebytych

szkoleniach. Do udziału w projekcie zaproszeni są studenci wszystkich kierunków studiów bez względu na rodzaj uczelni, tryb studiów, bądź miejsce zamieszkania. Udział w projekcie to szansa zdobycia wiedzy i doświadczenia, możliwość poznania interesujących ludzi i nauki u profesjonalnych szkoleniowców, to także ciekawy pomysł na wakacje. Udział w projekcie potwierdza uznawany certyfikat z podpisem Ministra Skarbu Państwa Aleksandra Grada. Studenci, którzy przygotują i zrealizują

najciekawsze

scenariusze

projektów

zostaną

zaproszeni do udziału w bezpłatnych miesięcznych praktykach w Ministerstwie Skarbu Państwa. Wspólna Sztafeta

Projekt ma na celu popularyzowanie uprawiania sportu oraz innych alternatywnych metod aktywnego spędzania wolnego czasu wśród uczniów i osób z niepełnosprawnością. Pomaga on też w przygotowaniu uczniów do samodzielnego animowania i prowadzenia zajęć sportowych.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 19 NGO i wolontariat na rynku pracy NAZWA PROGRAMU

CEL PROGRAMU

Noc odkrywców

Głównym celem projektu jest ukazanie różnorodności i piękna nauk ścisłych oraz dyscyplin pochodnych; zaciekawienie procesami, które wydają się być skomplikowane, a otaczają nas w życiu codziennym, a także rozbudzenie w młodzieży pasji i fascynacji światem, zjawiskami przyrody oraz nauką.

Mobilna Nauka

Tematem przewodnim projektu „Mobilna nauka” są nauki przyrodnicze (chemia i fizyka) oraz informatyka z robotyką. Celem projektu jest promowanie wolontariatu w środowisku akademickim

powiatu

lubelskiego

(uczelnie

państwowe

i prywatne) oraz rozwijanie i pobudzanie kreatywności wraz z szerzeniem innowacyjnych form edukowania młodzieży gimnazjalnej z zakresu nauk przyrodniczych z miejscowości do dwudziestu pięciu tysięcy mieszkańców. Fenomenalia z IBM

Celem programu jest przekazywanie wiedzy inspirowanej portalem

TRY

SCIENCE,

gdzie

w

różnych

kategoriach

tematycznych opisane są eksperymenty możliwe do realizacji. Program obejmował 3 kategorie projektów: plastyczne – rozwijające kreatywne myślenie, pobudzające do działania i poszukiwania wiedzy; integracyjne – odnoszące się do potrzeby integracji, wspólnego działania, współpracy i zaufania w grupie; oraz laboratoryjne – wykorzystujące eksperymenty podczas zajęć. Przeprowadzone zajęcia miały na celu ogólny rozwój uczniów. Podczas zajęć pokazywano, że ważna jest nie tylko wiedza wyuczona z podręczników, ale istotne jest również czerpanie wiedzy z różnych źródeł oraz umiejętność jej poszukiwania. Inspiracja-Kreacja-Akcja

Celem

projektu

dziedzictwem

było

wzbudzenie

kulturowym.

zainteresowania

Uczestnicy

programu

odkrywali kulturę i historię regionu. Efekty pracy przedstawiane były w formie wystaw fotografii, prezentacji teatralnych czy dziennikarsko-filmowych. Źródło: badania własne.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 20 NGO i wolontariat na rynku pracy Opisane projekty realizowane są na obszarach różnych województw, w zależności od potrzeb zgłaszanych przez środowisko lokalne. Część projektów została już zakończona. Inicjatywy w ramach programu PROJETOR są realizowane systematycznie przez cały rok szkolny, opracowywane są również projekty wakacyjne i feryjne. ontakt odbywa się przez stronę internetową lub/oraz bezpłatną infolinię, co warto podkreślić, na stronie internetowej osoby zainteresowane współpracą znajdą wszystkie niezbędne informacje.

Regulamin

programu „PROJETOR – Wolontariat Studencki” zawiera najważniejsze informacje dotyczące celu, działań i misji, beneficjentów, oraz możliwości i ograniczeń finansowych programu. awiera klasyfikacje i definicje projektów, oraz informacje o świadczeniach dla wolontariuszy, do których należą: ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków i odpowiedzialności cywilnej wynikające z Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zakwaterowanie i wyżywienia, zwrot kosztów oraz pomoc merytoryczna. Określa też rolę Regionalnego oordynatora Programu, który nawiązuje współpracę z osobami i instytucjami ze środowiska lokalnego, niezbędnymi do realizacji projektu. Regulamin zawiera ponadto dodatkowe informacje oraz liczne załączniki w postaci dokumentów wraz z instrukcją ich wypełniania i opisywania, takich jak oświadczenie wolontariusza, zestawienie kosztów czy opisywanie faktur. Regulamin bardzo precyzyjnie określa warunki i procedury dotyczące nawiązania współpracy, a także prawa i obowiązki uczestników projektu, których niespełnienie może być równoznaczne z przerwaniem współpracy. atem należy podkreślić, iż strona internetowa programu ma charakter nie tylko informacyjny, ale również edukacyjny, zgodnie z założeniami undacji. Poprzez udział zaangażowanych młodych ludzi, szkoły bardzo wiele zyskują. Między innymi wzbogacają ofertę edukacyjną poprzez najnowsze i innowacyjne metody edukacyjne, zachęcają uczniów do aktywnego spędzania czasu, stymulują ich do dalszego rozwoju, wskazują nauczycielom nowe lub inne możliwości pracy z uczniem, przyczyniają się do patrzenia na szkołę jako centrum naukowo-kulturalnego (Przyszczypkowski, Andrzejczak, Brzezińska, Solarczyk – Ambrozik, 2006) zwiększają również zakres współpracy między samorządem i środowiskiem akademickim. Dowodem poparcia i akceptacji tego typu aktywności i działań podejmowanych w ramach programu PROJETOR jest również list z 2011 roku Minister Edukacji Narodowej atarzyny Hall, wysłany do wszystkich dyrektorów polskich szkół, zachęcający do korzystania z możliwości jakie daje udział w PROJETORE (www.projektor.org.pl). „PROJETOR – Wolontariat Studencki” ma swoje siedziby w kilkunastu polskich miastach, jest to przejaw wzrastającego zainteresowania działalnością wolontariacką. Rekrutacja do projektu zawiera 3 etapy: zapoznanie się z regulaminem, rejestrację w bazie projektów Programu PROJETOR oraz podpisanie oświadczenia. Wolontariuszem w programie może zostać każdy student i absolwent, który wyraża chęć współpracy, dysponuje wolnym czasem, i który pragnie efektywnie wykorzystać dla rozwoju społeczności lokalnej, jaki i

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 21 NGO i wolontariat na rynku pracy własnego. Należy tu jeszcze raz podkreślić, iż udział w tego typu inicjatywach umożliwia przede wszystkim sprawdzenie siebie i wykorzystanie wiedzy zdobytej w trakcie studiów i nabytych umiejętności w celu polepszenia sytuacji osób z mniejszych miejscowości lub gorzej sytuowanych, które nie mają lub nie miałyby w przyszłości możliwości doświadczenia spotkań z osobami z innych środowisk. Pasja i zaangażowanie są źródłem wzajemnych inspiracji, w celu poprawy sytuacji określonych grup społecznych, a tym samym całego społeczeństwa. Udział w programie „PROJETOR – Wolontariat Studencki” jest bardzo dobrym sposobem zdobywania doświadczenia zawodowego, jak i planowania przyszłości edukacyjno-zawodowej. Uczestnicy projektów uczą się poprzez doświadczenie, mają możliwość sprawdzenia nowatorskich narzędzi. Ponadto udział w poszczególnych projektach poświadczony zostaje certyfikatem instytucji współpracującej, a także kontynuowany w formie dalszej współpracy na zasadzie praktyk, co pozwala na zapoznanie się z funkcjonowaniem placówki. Program zapewnia wolontariuszom-studentom dużą swobodę w kreowaniu i realizacji pomysłów, przez co przyczynia się do ich rozwoju, wzbudza kreatywność i zachęca do dalszej współpracy. arówno undacja, jaki i program PROJETOR, poprzez podejmowane działania wspierają idee edukacji całożyciowej, organizując kursy, szkolenia, warsztaty, sympozja, konferencje, grupy samokształceniowe, targi, wystawy oraz programy stypendialne, podnosząc kompetencje i kwalifikacje osób współpracujących, w tym wolontariuszy. Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim Program wolontariatu w Wielkopolskim Urzędzie Pracy, zainicjowano w listopadzie 2007 roku, od tej pory odbywają się dwie edycje programu rocznie. Program „Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim” w Poznaniu to ciekawa forma praktyk, które zgodnie z idą jej twórców ma pozwolić na zdobycie doświadczenia zawodowego, wysoko cenionego przez pracodawców. Inicjatywna pod hasłem „Pomyśl o swojej karierze” ma w roku 2013 już dwunastą edycję, oznacza to, że taka forma współpracy i zdobywania doświadczenia cieszy się dużym zainteresowaniem. Program skierowany jest głównie do studentów, absolwentów studiów wyższych, doktorantów i słuchaczy studium policealnego, zachęca do jak najwcześniejszego planowania swojej kariery zawodowej. Regulamin programu dokładnie określa zasady współpracy oraz zobowiązania każdej ze stron. Uczestnictwo w programie pozwala zdobyć cenne na współczesnym rynku pracy doświadczenie, poznać specyfikę pracy w administracji rządowej, rozwinąć posiadane już umiejętności, zweryfikować wiedzę zdobytą na studiach w konkretnych sytuacjach, wykazać się inicjatywą oraz spotkać i pracować z ciekawymi ludźmi. Wolontariusze w ramach swojej pracy wykonują zadania powierzone przez swojego opiekuna. Czas pracy wolontariuszy zależy od ich dyspozycyjności i osiąga wymiar 15-20 godzin

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 22 NGO i wolontariat na rynku pracy tygodniowo, należy podkreślić, że godziny pracy świadczone na rzecz urzędu są indywidualnie ustalane z opiekunem. Osoby zainteresowane udziałem w programie mogą zdecydować się w roku 2013 na 3- lub 5-miesięczny okres współpracy. Mają możliwość pracy w różnych wydziałach instytucji między innymi, wydziale finansów i budżetu, wydziale zarządzanie funduszami europejskimi, wydziale infrastruktury i rolnictwa, wydziale organizacyjnoadministracyjnym, wydziale polityki społecznej lub wydziale skarbu państwa i nieruchomości. Osoby zainteresowane współpracą, mogą zgłaszać swoją kandydaturę na maksymalnie pięć ofert do różnych oddziałów. Dzięki tak dużej różnorodności zainteresowani mają możliwość zdobycia konkretnych i wymiernych umiejętności. Osoby zainteresowane udziałem w tego typu działalności wypełniają formularz umieszczony na stronie Urzędu. Rekrutacja do programu zawiera dwa etapy. Na pierwszym, w zgłoszeniu kandydat umieszcza informacje związane z preferencjami co do miejsc odbywania świadczeń w określonej komórce organizacyjnej Urzędu wraz z uzasadnieniem swojego wyboru. Określa czas, w którym chciałby współpracować, oraz przedstawia swój profil, który zawiera informacje odnośnie trybu ukończonych szkół, posiadanego zawodu i wykształcenia, jak również kierunku i roku studiów. Na kolejnym etapie rekrutacji i po wstępnej selekcji przeprowadzona zostaje z kandydatami rozmowa kwalifikacyjna, w wyniku, której wyłaniani są uczestnicy programu. ażda komórka organizacyjna urzędu, wskazuje liczbę wolontariuszy jaką może przyjąć oraz określa wymagania co do kandydata, jak i wyznacza zakres obowiązków, zapewnia opiekuna oraz podaje planowany okres współpracy z wolontariuszem. Do głównych celów programu, określonych w regulaminie należą: czynne włączenie się oraz inicjowanie przez Urząd programów wspierających, zdobywanie nowych doświadczeń i umiejętności zawodowych, poznanie przez Wolontariusza zasad funkcjonowania i działań realizowanych przez Urząd, aktywizowanie potencjału twórczego

i organizacyjnego

uczestników

programu,

umożliwienie

zdobycia

przez

Wolontariusza doświadczenia zawodowego w pracy w administracji. Ponadto wolontariusze stanowią wsparcie merytoryczne dla zadań realizowanych przez poszczególne komórki organizacyjne Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego (www.poznan.uw.gov.pl). Udział w programie jest potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez Urząd, co stanowi dodatkowy atut dla kandydata, jako element skutecznego budowania życiorysu zawodowego. Informacja o jego kolejnych edycjach jest wysyłana do Biur arier poznańskich uczelni i umieszczana także na właściwych stronach internetowych.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 23 NGO i wolontariat na rynku pracy Tabela

Wybrane statystyki z 11 edycji Programu „Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim”

Liczba zgłoszeń

Liczba kandydatów na początku edycji

Liczba kandydatów na koniec edycji

Liczba zatrudnionych

Edycja

Termin

Ilość miejsc

I

12.11.2007 – 12.02.2008

28

81

28

17

1

II

03.03.2003 – 03.06.2008

30

96

26

20

2

III

22.07.2008 – 22.10.2008

22

38

13

11

0

IV

06.04.2009 – 06.07.2009

16

87

13

10

0

V

05.11.2009 – 05.02.2010

19

190

21

21

1

VI

07.04.2010 – 07.07.2010

16

172

21

20

1

VII

09.22.2010 – 09.03.2011

15

131

17

12

1

VIII

01.04.2011 – 01.07.2011

28

308

28

24

0

IX

15.11.2011 – 15.02.2012

41

276

43

41

2

X

27.03.2012 – 27.06.2012

31

317

29

26

1

XI

19.11.2012 – 19.02.2013

35

277

36

31

1

281

1973

275

233

10

Źródło: sprawozdania otrzymane z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Jak wskazuje tabela, Program „Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim” cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem.  roku na rok wzrasta liczba zainteresowanych zdobywaniem doświadczenia na drodze wolontariatu. W momencie inauguracji Programu na jedno oferowane przez Urząd miejsce aplikowało 3 kandydatów. W ostatnich trzech edycjach średnia liczba wzrosła prawie trzykrotnie, dochodząc do 8 kandydatów na jedno miejsce. W jedenastu edycjach, w przeciągu pięciu lat trwania łącznie zgłosiło się prawie 2000 chętnych, a odsetek rezygnacji był niewielki, spowodowany w głównej mierze podjęciem pracy zawodowej lub płatnego stażu.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 24 NGO i wolontariat na rynku pracy Po zakończeniu każdego z programów wolontariusze wypełniają ankietę, która ocenia jego efektywność i przyczynia się do ustawicznego podnoszenia jakości oraz dostosowywania do potrzeb uczestników. Arkusz indywidualnej oceny wolontariatu skonstruowany został w celu oceny efektywności Programu oraz jako narzędzie służące do jego dalszego doskonalenia. Arkusz zawiera informacje dotyczące czasu trwania wolontariatu, wydziału i komórki organizacyjnej, w której był realizowany, jak również dane opiekuna. Ocenie podlegają trzy obszary: warunki pracy, realizacja programu oraz postawa i kompetencje opiekuna, których ewaluacja dokonywana jest w sześciostopniowej skali. Wolontariusz ocenia przygotowanie stanowiska pracy, dostęp do komputera, czas pracy, dostęp do informacji o przepisach bhp, prawach i obowiązkach. Ocena przebiegu Programu podlega weryfikacji na podstawie uwag dotyczących: nabycia przez wolontariusza nowej wiedzy i umiejętności, sprecyzowania celów stawianych przed wolontariuszem, dostosowania liczby godzin do zakresu powierzonych obowiązków, poznania zasad funkcjonowania i zakresu działań realizowanych przez Urząd. W odniesieniu do Programu wolontariusz ocenia również poziom rozwinięcia posiadanych już umiejętności do których należą miedzy innymi: umiejętności interpersonalne, organizacyjne oraz pracy z komputerem. Uczestnik Programu wyraża również opnie dotyczące: chęci podjęcia zatrudnienia w organach administracji publicznej po przebytym wolontariacie, zgodności programu z własnymi oczekiwaniami oraz poziomu zadowolenia wynikającego z podjętej aktywności w określonym dziale Urzędu. Ocenie podlega również osoba opiekuna, która dokonywana jest w oparciu o wprowadzenie wolontariusza do programu oraz postawę jaką reprezentuje, a dokładniej jego chęć pomocy i poziom zaangażowania. Istotna w ocenie jest także wiedza merytoryczna opiekuna, jak i umiejętność stworzenia przyjaznej atmosfery. Wolontariusz ma także możliwość zredagowania różnych uwag w kierunku organizatorów Programu. Mogą one dotyczyć obszarów wymagających w opinii wolontariusza naprawy lub udoskonalenia, które nie zostały uwzględnione w arkuszu, takich jak promocja programu, proces rekrutacji i selekcji. Wielkopolski Urząd Wojewódzki dokonuje ewaluacji prowadzonego programu, a efekty przedstawia w formie corocznych sprawozdań. ażde sprawozdanie dotyczące Programu „Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim” zawiera informacje dotyczące: –

terminu realizacji właściwej edycji;

–

liczby złożonych aplikacji;

–

liczby wyselekcjonowanych kandydatów;

–

komórek i wydziałów, w których wolontariusze świadczyli usługi;

–

liczby osób zakwalifikowanych po udziale w programie na staż;

–

liczby wolontariuszy wydłużających swój udział w Programie;

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 25 NGO i wolontariat na rynku pracy –

liczby osób, które zrezygnowały;

–

liczby zatrudnionych.

Na podstawie zgromadzonego materiału badawczego należy stwierdzić, iż Program „Wolontariat w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim” jest pozytywnie oceniany przez zdecydowaną większość wolontariuszy. Bardzo dobrze oceniani są opiekunowie z ramienia Urzędu. Uczestnicy programu bardzo wysoko oceniają ich postawę oraz zaangażowanie w realizację programu. Ankietowani wolontariusze podkreślają możliwość zdobycia nowej wiedzy i umiejętności w ramach udziału w Programie. Jak wskazują dane ze sprawozdań Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, przeważająca większość wolontariuszy, jest przekonana, że udział w programie zwiększy ich szanse na znalezienie zatrudnienia w przyszłości. Ponadto część badanych wykazała zainteresowanie pracą w administracji publicznej

REGULACJE PRAWNE: Wolontariat w Polsce jest unormowany prawnie poprzez uchwaloną 24 kwietnia 2003 Ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Nad realizacją postanowień ustawy czuwa powołany przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Departament Pożytku Publicznego. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy wolontariatem, stażem i praktyką. Pojęcia te nie powinny być używane zamiennie, bowiem związane są one z motywami i charakterystyką wykonywanej pracy. Różnicę między wolontariuszem, praktykantem i stażystą kształtują następujące determinanty: dobrowolność, bezinteresowność i brak wynagrodzenia. Praktyka wynika z programu studiów i jest obowiązkiem studenta, zatem pomimo bezpłatności (choć w niektórych przypadkach praktykanci otrzymują wynagrodzenie) praktykant nie może być utożsamiany z wolontariuszem, bowiem nie spełnia kryterium dobrowolności, a czasem i bezpłatności. Stażysta natomiast wykonuje obowiązki takie same jak pracownicy etatowi w celu nabycia określonej wiedzy i umiejętności, zatem również nie spełnia powyższych kryteriów, a zwłaszcza bezinteresowności. STAŻE Staż- oznacza nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Staż to forma przyuczenia do konkretnego zawodu. Odbywając staż możesz liczyć na wydzielone obowiązki i zadania, wiążące się z określonym stanowiskiem pracy. W porównaniu z praktyką masz więc szansę na zdobycie

większego

doświadczenia.

Najczęściej

jest

odpłatny

(stażysta

otrzymuje

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 26 NGO i wolontariat na rynku pracy wynagrodzenie). Może trwać maksymalnie 12 miesięcy. Trudniej się dostać na staż niż na praktykę (wiąże się to z odpłatnością za staż). PRAKTYKA ZAWODOWA Praktykę można odbyć u dowolnego pracodawcy (w firmie, organizacji, instytucji), który się na nią zgodzi. Przystępując do niej, powinieneś być przygotowany na zdobywanie doświadczeń w jakimś obszarze, branży, ale niekoniecznie będziesz miał wyznaczony zakres obowiązków charakterystyczny dla określonego stanowiska pracy. Bywa jednak, że po zakończeniu praktyki zadowolony z praktykanta pracodawca proponuje mu pracę. Praktyka może trwać maksymalnie 3 miesiące. Odbywa się ją na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło lub umowy zlecenie) pomiędzy praktykantem a pracodawcą, bez udziału urzędu pracy. Łatwiej się dostać na nią (często pomaga szkoła/uczelnia) niż na staż. RODZAJE PRAC WYKONYWANE PRZEZ WOLONTARUSZY Rodzaj pracy

% wolontariuszy

Organizowanie imprez, spotkań, kampanii, akcji, przygotowywanie uroczystości

81,6

Bezpośrednia pomoc osobom potrzebującym pomocy (np. robienie zakupów, pomoc w pracach domowych, opieka)

31,1

Pomoc osobom potrzebującym w instytucjach (w szpitalach, domach pomocy społecznej, domach dziecka)

23,2

bieranie pieniędzy, sprzedaż przedmiotów, chodzenie z puszką

28,9

bierania i dystrybucja informacji czyli rozklejanie plakatów, roznoszenie ulotek, zbieranie podpisów, praca przy telefonie zaufania

39,5

Prace porządkowe

32,0

Prace administracyjno-biurowe

58,3

Gromadzenie danych, informacji, wiadomości niezbędnych do działania organizacji

39,5

Poradnictwo, doradztwo, praca ekspercka

27,6

Prowadzenie zajęć, kursów, warsztatów, szkoleń

32,0

Ratownictwo – straż pożarna, GOPR, WOPR

4,4

Promocja organizacji

41,2

Praca w zarządzie, radzie, komitecie

29,8

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 27 NGO i wolontariat na rynku pracy Pomoc w zarządzaniu projektami, programami prowadzonymi przez organizację

31,6

Inne prace

6,6

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE ZE ŚWIADCZENIA USŁUG WOLONTARIACKICH dla placówek korzystających z pomocy wolontariuszy

dla do samego wolontariusza

–

wspomaganie działalności danej placówki

–

wymiana doświadczeń

–

umacnianie przekonania o potrzebie

–

nabywanie nowych doświadczeń w pomaganiu

funkcjonowania placówki

nauka adekwatności udzielania pomocy

–

budzenie zaufania społecznego do placówki

–

budowa wizerunku otwartości na społeczne

do sytuacji i potrzeb osób z niej

inicjatywy

korzystających

–

wolontariusz w charakterze łącznika między

–

–

nabywanie nowych umiejętności np.

placówką a społecznością

lepszej organizacji pracy czy wykorzys-

inicjowanie nowych przedsięwzięć i rozszerzenie

tania czasu wolnego, nauka w grupie,

swojej działalności

asertywność, budzenie skłonności do

–

wzmocnienie skuteczności działań

poświęceń

–

zwrócenie uwagi na najsłabszych i najbardziej

–

–

bezpośrednie doświadczanie zawiłości

cierpiących

i komplikacji ludzkich losów, charakte-

–

reklamowanie działalności placówki

rów

–

stykanie się z autentyczną chęcią niesienia pomocy

–

kontakt z drugim człowiekiem, jego motywami i

potencjalnego pracownika w oczach

osobowością

pracodawcy

–

zwiększanie atrakcyjności jako

podnoszenie świadomości własnej

–

podnoszenie wiary w drugiego człowieka

–

stwarzanie, poprzez indywidualność kontaktów,

wartości, budowanie i/lub wzmacnianie

większej szansy na możliwość bardziej wnikli-

samoakceptacji

wego rozpoznania potrzeb i ich zaspakajania (np.

–

–

niematerialnych

czytanie, rozmowy, robienie drobnych zakupów, wsparcie psychiczne) –

–

osiąganie satysfakcji z dóbr

–

satysfakcja z osobistego wkładu w

obcowanie z wolontariuszem buduje przestrzeń

kierunek rozwoju pomocy i opieki

duchową, związaną z emocjonalną stroną

społecznej, czyli wpływanie na kształt

funkcjonowania człowieka

życia społecznego

budowa kompromisów i zachowań asertywnych

–

kształtowanie otwartości na nowe pomysły i wyzwania

Według amerykańskiego portalu service.leader.org, aktywność wolontariacka budująca sieć kontaktów, pozwalająca zdobyć referencje oraz wpis w życiorysie, może przyczynić się do

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 28 NGO i wolontariat na rynku pracy znalezienia pracy etatowej. Wolontariat pozwala aktywnym studentom i absolwentom na zostanie dostrzeżonym na tle pozostałych. Wskazuje na posiadanie umiejętności praktycznych, związanych z funkcjonowaniem w środowisku pracy, ale także świadczy o zaangażowaniu w sprawy społeczności lokalnej. Administratorzy portalu podkreślają, że wolontariat to także szansa dla osób zmęczonych obecną pracą, szukających nowych wyzwań, która pozwoli sprawdzić

się

w

nowych

sytuacjach

i

podjąć

decyzję

o zmianie

(Ellis

J. Susan,

http://www.serviceleader.org/volunteers/resume – 26.09.2012). Pomimo, iż wolontariat nie tworzy stosunku pracy i nie jest formą zatrudnienia, jak najbardziej powinien zostać zawarty w dokumentach aplikacyjnych w kategorii doświadczenie zawodowe, bowiem jest w pełni produktywny. Warto przeanalizować zakres umiejętności nabytych w trakcie wykonywania prac wolontariackich, bowiem bardzo często są one niezbędne do funkcjonowania niemal w każdym otoczeniu i środowisku pracy (Ellis J. Susan, http://www.serviceleader.org/volunteers/resume – 25.09.2012). WOLONTARAIAT KROKIEM DO KARIERY - wykaz umiejętności jakie zdobywają wolontariusze wykonując swoje zadania.

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 29 NGO i wolontariat na rynku pracy

Centrum Wolontariatu w jednej ze swoich publikacji określa dwanaście cech idealnego kandydata do pracy. Cechy te kształtowane są między innymi przez pracę wolontarystyczną, a należą do nich: wiedza fachowa, samodzielność w podejmowaniu decyzji, chęć w podnoszeniu kwalifikacji, doświadczenie zawodowe, dyspozycyjność, umiejętność współpracy, lojalność wobec pracodawcy, umiejętność organizowania sobie pracy, umiejętność tworzenia dobrego obrazu

firmy/organizacji,

umiejętność

adaptacji,

umiejętność

kierowania

komunikatywność (Portfolio-indeks umiejętności wolontariackich, 2007). NAUKA PRZEZ PRAKTYKĘ czyli jakie umiejętności zdobywają wolontariusze praca z grupą/ praca z zespołem umiejętności komunikacyjne umiejętność rozwiązywania konfliktów umiejętność panowania nad stresem asertywność samodzielność praca z komputerem ( specjalistyczne programy) zarządzanie projektem specyfika pracy w administracji państwowej wrażliwość, konsekwencja, cierpliwość, odpowiedzialność dobra organizacja pracy własnej

ludźmi,

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY 30 NGO i wolontariat na rynku pracy elastyczność znajomość języków obcych autoprezentacja