Kompetentny technik na rynku pracy Cz. II: Jak aktywnie i skutecznie poszukiwać pracy? materiały dla młodzieży biorącej udział w projekcie Wiedza, kompetencje i praktyka to pewna przyszłość zawodowa technika. Kompleksowy program rozwojowy dla Technikum nr 1 w Zespole Szkół Technicznych im. Stanisława Staszica w Rybniku

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego).

PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE Redakcja: Marta Wysocka Korekta: Anna Strożek Skład: Joanna Skrońska Projekt okładki: Kinga Dudzik Wydawca: Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych sp. z o.o. – sp. k. ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 17 90–248 Łódź tel. 42 633 17 19 www.inse.org.pl

ISBN 978-83-7834-208-3 Łódź 2013 Druk: PIKTOR Szlaski i Sobczak Spółka Jawna ul. Tomaszowska 27 93–231 Łódź www.piktor.pl

2

Spis treści Wstęp.................................................................................................................... 5 Status bezrobotnego i poszukującego pracy – podstawowe regulacje prawne ... 7 Osoba bezrobotna i poszukująca pracy .......................................................... 7 Rejestracja w powiatowym urzędzie pracy ................................................... 11 Prawa i obowiązki osoby bezrobotnej ........................................................... 12 Zasady aktywnego poszukiwania pracy ............................................................ 15 Organizacja czasu ......................................................................................... 17 Szukanie pracy jako praca – co należy robić? .............................................. 20 Przygotowanie do spotkania z pracodawcą .................................................. 28 Źródła ofert pracy i analiza treści ogłoszeń ........................................................ 31 Sposoby poszukiwania pracowników ............................................................ 31 Źródła ofert pracy .......................................................................................... 34 Weryfikowanie uczciwości ogłoszenia........................................................... 41 Skuteczne dokumenty aplikacyjne ..................................................................... 43 Przygotowanie CV ......................................................................................... 44 List motywacyjny ........................................................................................... 51 Kwestionariusz osobowy ............................................................................... 55 Najczęstsze błędy w dokumentach aplikacyjnych ......................................... 56 Załączniki 1. Pomocnik poszukującego pracy .................................................... 59 Karta zadań poszukującego pracy ................................................................ 59 Arkusz notatek osoby poszukującej pracy – odpowiadanie na oferty pracy ... 61 Zakończenie ....................................................................................................... 62 Bibliografia .......................................................................................................... 63

3

4

Wstęp Materiały szkoleniowe Kompetentny technik na rynku pracy. Cz. II: Jak aktywnie i skutecznie poszukiwać pracy? zostały przygotowane na potrzeby warsztatów realizowanych w ramach projektu Wiedza, kompetencje i praktyka to pewna przyszłość zawodowa technika. Kompleksowy program rozwojowy dla Technikum nr 1 w Zespole Szkół Technicznych im. Stanisława Staszica w Rybniku (Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego). Wykorzystanie materiałów przyczyni się do zdobycia i utrwalenia wiedzy dotyczącej podstawowych regulacji prawnych, statusu osoby bezrobotnej i poszukującej pracy. Zawierają one wskazówki i porady oraz przydatne informacje związane z technikami aktywnego poszukiwania pracy, źródeł ogłoszeń oraz zasad przygotowywania dokumentów aplikacyjnych. Treści zostały zaplanowane w taki sposób, aby można było korzystać z nich w trakcie realizacji warsztatu, ale również aby możliwe było ich wykorzystanie po zakończeniu realizacji projektu – zarówno podczas wyszukiwania ofert, jak i w momencie przygotowywania dokumentów aplikacyjnych oraz przygotowywania się do spotkania z pracodawcą.

5

Warsztaty zrealizowane z wykorzystaniem przedłożonych materiałów będą zorientowane na najważniejsze zagadnienia, z którymi muszą zmierzyć się osoby przechodzące z systemu edukacji na rynek pracy, i pozwolą uczestnikom uniknąć błędów związanych z poszukiwaniem zatrudnienia.

6

Status bezrobotnego i poszukującego pracy – podstawowe regulacje prawne W powszechnej nomenklaturze osoba bezrobotna to ktoś, kto nie jest zatrudniony i nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej. Tymczasem w polskim systemie legislacyjnym nazwa ta jest zarezerwowana dla określonej przepisami grypy osób, do której nie zaliczają się wszyscy szukający pracy. W mniejszym rozdziale zostaną opisane najważniejsze regulacje prawne dotyczące statusu osoby bezrobotnej oraz osoby poszukującej pracy, a także prawa i obowiązki wynikające z ich otrzymania.

Osoba bezrobotna i poszukująca pracy Zgodnie z Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy osobą bezrobotną jest osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, bądź jeżeli jest osobą niepełnosprawną – zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia

7

co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieucząca się w szkole (z wyjątkiem uczących się w szkole dla dorosłych lub przystępujących do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej w systemie wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym), zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli1: 1. ukończyła 18 lat; 2. nie osiągnęła wieku emerytalnego; 3. nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, socjalnej lub rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego; 4. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej; 5. nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym; 6. nie złożyła wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej;

1

Art. 2 Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2008 Nr 69, poz. 415).

8

7. nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego; 8. nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych; 9. nie pobiera zasiłku stałego; 10. nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania; 11. po ustaniu zatrudnienia nie pobiera świadczenia szkoleniowego; 12. nie podlega ubezpieczeniu społecznemu, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników. Wymienione w ustawie warunki, jakie musi spełniać osoba bezrobotna, są istotne, ponieważ wynika z nich, że nie każdy niezatrudniony może otrzymać status bezrobotnego, a w związku z tym – nie wszystkim przysługują te same przywileje. W związku z tym ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wskazuje również na możliwość uzyskania statusu osoby poszukującej pracy. Osoba poszukująca pracy to ktoś, kto zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla miejsca zamieszkania i poszukuje zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub chce skorzystać z instrumentów rynku pracy, lecz nie spełnia kry-

9

teriów przewidzianych dla bezrobotnego. Status poszukującego pracy zostanie więc przyznany np. osobie z niepełnosprawnością, która otrzymuje rentę i inne świadczenia, lecz mimo to chce podjąć podjąć pracę i potrzebuje pomocy w jej znalezieniu. Może być to także ktoś, kto wykonuje pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną, dzięki czemu uzyskuje dochody, których nie powinien mieć bezrobotny. Status, jaki otrzyma osoba zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy, wpływa na zakres pomocy, z której może skorzystać. Zgodnie z obowiązującym prawem osobie poszukującej pracy nie przysługuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Zwróć jednak uwagę na fakt, że prawa tego nie mają również wszystkie osoby bezrobotne – zasiłek przysługuje w sytuacji, gdy: 1. urząd pracy nie ma dla zarejestrowanego propozycji pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych albo robót publicznych; 2. bezrobotny w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę łącznie przez okres co najmniej 365 dni. Absolwent szkoły, który nie był wcześniej zatrudniony, nie będzie więc mógł otrzymywać zasiłku dla bezrobotnych. Nie oznacza to jednak, że powinien zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy. Osobie bezrobotnej przysługuje prawo do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, co jest bardzo ważne, skoro pracodawca nie odprowadza za nią składek zdrowotnych. Po zakończeniu edukacji musisz więc zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy

10

i jeśli nie będziesz mieć zajęcia dającego przychody – ubiegać o status osoby bezrobotnej, w innym przypadku nie będzie przysługiwała Ci bezpłatna opieka zdrowotna.

Rejestracja w powiatowym urzędzie pracy Dokonanie rejestracji w powiatowym urzędzie pracy wymaga stawienia się w siedzibie urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania z następującymi dokumentami: 1. dowodem tożsamości; 2. dyplomem, świadectwem ukończenia szkoły, świadectwem szkolnym lub zaświadczeniem o ukończeniu kursu bądź szkolenia; 3. świadectwami pracy oraz innymi dokumentami niezbędnymi do ustalenia uprawnień; 4. dokumentem stwierdzającym przeciwwskazania do wykonywania określonych prac; 5. orzeczeniem o niepełnosprawności (tylko w przypadku osób niepełnosprawnych). Osoba, która nie przedłoży pracownikowi PUP wymaganych dokumentów, nie zostanie zarejestrowana. Podczas rejestracji konieczne jest również wypełnienie karty rejestracyjnej oraz opatrzenie jej własnoręcznym podpisem w obecności pracownika urzędu. Rejestracji dokonuje się w dniu przedłożenia kompletu wymaganych dokumentów, wypełnienia karty rejestracyjnej oraz poświadczenia własnym podpisem prawdziwości złożonych oświadczeń w obecności pracownika urzędu pracy. Osoba zarejestrowana jako bezrobotna otrzy-

11

muje prawa i przywileje, jednak ma również obowiązki, do wypełniania których zobowiązuje się, podpisując kartę rejestracyjną.

Prawa i obowiązki osoby bezrobotnej Prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej nie jest jedynym, które przysługuje osobom zarejestrowanym w powiatowym urzędzie pracy. Wśród praw i przywilejów należy wymienić również te, które mają przyczynić się do jak najszybszego podjęcia pracy. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce regulacjami osoba zarejestrowana jako bezrobotna ma prawo do2: 1. nieodpłatnego korzystania z usług rynku pracy; 2. udziału w szkoleniach finansowanych ze środków Funduszu Pracy; 3. korzystania z form wsparcia takich jak: przygotowanie zawodowe, jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej, prace społecznie użyteczne; 4. ubiegania się o skierowanie na staż, roboty publiczne lub prace interwencyjne; 5. ubiegania się o korzystanie ze stażu, robót publicznych, prac interwencyjnych; 6. ubiegania się o finansowe formy wsparcia, takie jak: stypendium na kontynuowanie nauki, dofinansowanie do studiów podyplomowych, refundacja kosztów opieki nad każdym dzieckiem do lat 7, zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania, dodatek aktywizacyjny.

2

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2008 Nr 69, poz. 415).

12

Jednocześnie jednak korzystanie z wymienionych przywilejów jest możliwe wyłącznie pod warunkiem wywiązywania się z określonych w ustawie obowiązków. Są to3: 1. konieczność zgłaszania się do urzędu pracy w wyznaczonych terminach, a w razie uzasadnionej niemożności stawienia się – poinformowanie urzędu nie później niż do 7 dni przed tym terminem, a także konieczność poinformowania urzędu o braku możliwości podjęcia zatrudnienia w określonym terminie (np. z powodu wyjazdu zagranicznego); 2. przyjmowanie propozycji pracy lub innych proponowanych przez urząd form pomocy; 3. uczestniczenie w szkoleniu, stażu, przygotowaniu zawodowym lub innej formie pomocy oraz przystąpienie do egzaminu kwalifikacyjnego, czeladniczego lub sprawdzającego; 4. poddanie się badaniom lekarskim mającym ustalić zdolność do podjęcia pracy; 5. w przypadku podjęcia zatrudnienia lub podjęcia innej pracy zarobkowej – poinformowanie o tym urzędu w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy; 6. informowanie o zmianie miejsca zameldowania; 7. w razie wystąpienia niezdolności do pracy – dostarczenie do urzędu odpowiedniego zaświadczenia; 8. informowanie o przychodach; 9. zwrot nienależnie pobranych świadczeń i pożyczek, kosztów szkolenia lub przygotowania zawodowego (jeżeli zostanie przerwane bez uzasadnionych przyczyn). 3

Ibidem.

13

Ustalenie obowiązków osoby bezrobotnej ma na celu uświadomienie rejestrującym się, że swojego statusu nie mogą traktować jako stanu niezmiennego, i konieczne jest podejmowanie działań na rzecz zmiany sytuacji. Kolejne rozdziały materiałów szkoleniowych zostały poświęcone dokładnemu omówieniu zasad aktywnego poszukiwania pracy. Zapoznanie się z nimi pozwoli Ci zrozumieć, jak wiele zależy tylko od Ciebie.

14

Zasady aktywnego poszukiwania pracy Poszukiwanie pracy jest procesem, który na każdym etapie wymaga wysiłku, zaangażowania i cierpliwości. Od intensywności podejmowanych działań uzależniona jest ich efektywność. Wiele osób zastanawia się, czym właściwie jest aktywne poszukiwanie pracy i co należy uznać za jego przeciwieństwo? Jakie metody są najskuteczniejsze, a które z góry należy skazać na niepowodzenie? Zgodnie z definicją Głównego Urzędu Statystycznego osoba aktywnie poszukująca pracy to osoba, która podjęła konkretne starania, by znaleźć zatrudnienie4. W definicji wskazuje się, że warunkiem jest wykonanie co najmniej jednej czynności: 1. zgłoszenie się do powiatowego urzędu pracy; 2. poszukiwanie pracy za pomocą znajomych, rodziny, w zakładach pracy, za pośrednictwem ogłoszeń prasowych, przez agencje pośrednictwa pracy itp.; 3. uczestnictwo w rozmowach kwalifikacyjnych; 4. rozważanie założenia własnej działalności gospodarczej. Wydaje się jednak, że tak sformułowana definicja nie wyczerpuje w pełni pojęcia aktywności, a niektórym wymienionym w niej czynno4

Aktywne poszukiwanie pracy, www.bezrobocie.org.pl/x/423770 [data dostępu: 08.07.2013].

15

ściom bliżej jest do biernego oczekiwania na zatrudnienie niż aktywnego szukania pracy. Bierność wyraża się podejmowaniem działań w minimalnym zakresie, bez wyraźnego zaangażowania i uporu w dążeniu do celu. Osoby biernie poszukujące pracy często są postrzegane jako roszczeniowe, ponieważ sprawiają wrażenie, jakby czekały, aż ktoś sam zaproponuje im zajęcie. Aktywne poszukiwanie pracy wymaga z kolei nieustannego działania, często wielokrotnego wykonywania tych samych czynności, poszukiwania nowych źródeł ofert pracy i stosowania zróżnicowanych, kreatywnych metod reklamowania własnej osoby. Cechy biernego i aktywnego poszukiwania pracy wskazano w tabeli 1. Tabela 1. Charakterystyka biernego i aktywnego poszukiwania pracy

Bierne poszukiwanie pracy ograniczenie się do zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy wysyłanie aplikacji i bezczynne oczekiwanie na zainteresowanie pracodawców rzadkie przeglądanie nowych ogłoszeń w tzw. wolnej chwili jednorazowe poinformowanie znajomych o poszukiwaniu pracy odpowiadanie tylko na oferty przysłane przez znajomych wysyłanie tych samych dokumentów aplikacyjnych w odpowiedzi na wszystkie oferty pretensje o to, że znajomi i rodzina nie pomagają w znalezieniu pracy

Aktywne poszukiwanie pracy korzystanie z instrumentów rynku pracy oferowanych w powiatowym urzędzie pracy telefonowanie do przedsiębiorstw z pytaniami o to, czy rekrutacja nadal trwa itp. poświęcanie dużej ilości czasu na wyszukiwanie ogłoszeń przypominanie znajomym o trwających poszukiwaniach pracy oraz preferowanym zajęciu odpowiadanie na wszystkie oferty zawierające wymagania zgodne z posiadanymi kwalifikacjami i odpowiadające oczekiwaniom skrupulatne przygotowywanie nowych dokumentów aplikacyjnych w odpowiedzi na każdą interesującą ofertę wdzięczność za każdą formę okazanej pomocy

Źródło: opracowanie własne.

16

Wymienione w tabeli cechy to tylko przykłady. O bierności i aktywności może świadczyć wiele czynników. W związku z tym w niniejszym rozdziale przedstawione zostaną najważniejsze zasady skutecznego szukania pracy.

Organizacja czasu Dobra organizacja czasu i działań jest podstawowym warunkiem skuteczności inicjatyw związanych z poszukiwaniem pracy. Musisz stworzyć plan, którego realizacja ułatwi Ci poruszanie się po rynku pracy, wyszukiwanie ofert, odpowiadanie na nie oraz przygotowanie do spotkań z pracodawcami zainteresowanymi Twoją osobą. Najważniejsza jest jednak systematyczność w działaniu i dyscyplina. Szukanie pracy to tak samo trudne i odpowiedzialne zadanie jak wypełnianie obowiązków zawodowych5. Jeżeli nie zorganizujesz swojego czasu w odpowiedni sposób, to mimo wkładanego wysiłku szukanie pracy będzie trwało bardzo długo i stanie się frustrujące. Frustracja jest najgorszym stanem emocjonalnym, w jakim może znaleźć się osoba poszukująca pracy. Stworzenie właściwego planu wykonywanych czynności pozwoli Ci wypełnić czas w taki sposób, aby każdy kolejny dzień był krokiem przybliżającym do wymarzonego stanowiska w wybranym przedsiębiorstwie. Jeżeli potraktujesz szukanie pracy tak, jak należy traktować samą pracę, to szybko zauważysz, że najlepsze efekty daje postępowanie zgodnie z określonym planem działania. Każdego dnia twórz listę zadań do wykonania. Niech znajdują się na niej czynności związane z samym szukaniem pracy, jak również inne rzeczy, które masz do zrobienia w ciągu dnia. Dzięki temu nauczysz się zarządzania czasem, co przyda Ci się, kiedy znajdziesz zatrudnienie. Poniższa tabela ilustruje przykładową kartę 5

Jesteś bez pracy? Nie ignoruj kilku prostych rad, www.strefabiznesu.nowiny24.pl/ artykul/jestes-bez-pracy-nie-ignoruj-kilku-prostych-rad [data dostępu: 05.07.2013].

17

zadań poszukującego pracy. Zwróć uwagę, że zamieszczono na niej również czynności niezwiązane z szukaniem zatrudnienia. Tabela 2. Karta zadań poszukującego pracy

Godzina

Czynności

7.00–7.30

poranna toaleta, śniadanie

7.35–8.05 8.10–8.20 8.25–8.50

wyjście do sklepu lub kiosku, sprawdzenie nowych ogłoszeń na tablicach ogłoszeniowych (np. osiedlowych, w PUP) sprawdzenie ogłoszeń w telegazecie, wysłuchanie lokalnego programu radiowego (audycje z ogłoszeniami), wynotowanie tych interesujących telefonowanie pod numery zamieszczone w ogłoszeniach, zapisanie notatek w Arkuszu notatek osoby poszukującej pracy

8.55–09.05

przerwa na przygotowanie kawy/herbaty

9.10–10.00

analiza ogłoszeń prasowych, wynotowanie tych interesujących

10.05–10.30

telefonowanie pod numery zamieszczone w wybranych ogłoszeniach, zapisanie notatek w Arkuszu notatek osoby poszukującej pracy

10.35–11.35

analiza ogłoszeń internetowych, wybór tych interesujących

11.40–12.00

przerwa na drugie śniadanie

12.05–14.05

14.10–15.00

przygotowanie dokumentów aplikacyjnych na wybrane oferty, zapisanie notatek w Arkuszu notatek osoby poszukującej pracy, przygotowanie dokumentów aplikacyjnych, które będą złożone w przedsiębiorstwach, które aktualnie nie prowadzą rekrutacji lub zostały polecone przez znajomych itp. analiza ofert pracodawcy, z którym umówiono się na rozmowę kwalifikacyjną w ciągu najbliższych dni, analiza wysłanych dokumentów aplikacyjnych, ustalenie najważniejszych informacji o stanowisku, firmie itp.

15.10–16.10

obiad, czas dla rodziny

16.15–18.15

wykonywanie obowiązków domowych, rodzinnych, np.: pranie, prasowanie, mycie okien

18.25–19.00

kolacja, czas dla rodziny

19.20–20.20

przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej, planowanie uzasadnienia dla wyboru oferty itp.

20.25–22.00

odpoczynek, sen

Źródło: opracowanie własne.

18

W kolejnej części materiałów szkoleniowych wszystkie wymienione czynności są dokładnie opisane. Pamiętaj, że musisz zrealizować wszystkie zaplanowane działania – dokładnie taki obowiązek spotka Cię przecież w pracy. Co zrobić, aby było to łatwiejsze? 1. Zawsze wstawaj o tej samej godzinie i wykonuj takie czynności jak wtedy, gdy trzeba iść do szkoły – weź prysznic, zjedz śniadanie, ubierz się. Możesz wyjść na krótki spacer (np. z psem albo do sklepu). Kiedy wrócisz – zacznij pracę, jaką jest szukanie zatrudnienia. 2. Zapoznaj się z planem działania na dziś – jakie zadania związane z poszukiwaniem pracy musisz zrealizować, jakie inne czynności zaplanowałeś na dziś? Pamiętaj, że priorytetem jest szukanie pracy. 3. Nie rób nieplanowanych przerw – jeżeli pierwsza przerwa jest planowana po 3 godzinach pracy, nie zmieniaj tego. W pracy nikt nie pozwoli Ci na dłuższe przerwy, do czego trzeba przyzwyczajać się już teraz. 4. Nie próbuj przyspieszyć wykonania zadań, np. wysyłając ten sam list motywacyjny do kilku pracodawców, w ten sposób tylko oddalisz szansę na zatrudnienie. 5. Staraj się kończyć pracę zawsze o tej samej godzinie. Nie zawsze będzie to możliwe, np. jeżeli w ciągu dnia musisz udać się na rozmowę kwalifikacyjną, spróbuj jednak tak zorganizować swój czas, aby się to udało. 6. Nie zaniedbuj pozostałych zajęć i obowiązków. Jeżeli w Twoim planie dnia są również inne zajęcia, to nie należy z nich rezygnować, niezależnie od tego, czy mają one charakter obowiąz-

19

ków czy rozrywki. Znalezienie pracy nie będzie oznaczało, że uzyskasz zwolnienie od wypełniania obowiązków domowych, ale nie może być także równoznaczne z rezygnowaniem z tego, co sprawia Ci przyjemność. Pamiętaj jednak, aby na dodatkowe zajęcia poświęcać tyle czasu, ile przewiduje plan. 7. Odpoczywaj. Twoja praca nie będzie efektywna, jeżeli będzie związana z przemęczeniem i złością wynikającą z ilości energii, jaką pochłania. Odpoczynek to nie tylko prawo, to także obowiązek, bo chwile relaksu dają energię do dalszej pracy. Stosując się do powyższych zaleceń, szybko nauczysz się systematyczności, która będzie bardzo ważna w pracy zawodowej. Osoby aktywnie poszukujące pracy muszą działać zgodnie z przedstawionymi wytycznymi, w przeciwnym razie nie uda im się wdrożyć wszystkich aspektów poszukiwania, które stanowią o aktywności.

Szukanie pracy jako praca – co należy robić? Szukanie pracy to nie tylko wyszukiwanie ofert i odpowiadanie na nie – to szereg czynności, które będą skuteczne wyłącznie pod warunkiem rzetelnego wykonywania ich wszystkich w odpowiedniej kolejności. Organizowanie poszukiwania pracy nie może więc ograniczać się do wyznaczenia w ciągu dnia czasu, w którym będzie się czytało ogłoszenia. Z tej części materiałów dowiesz się, co musisz robić, aby mieć pewność, że szukasz pracy we właściwy sposób. Na czynności związane z poszukiwaniem pracy nie należy przeznaczać więcej niż 8 godzin dziennie (dokładnie tyle wynosi wymiar czasu pracy osoby zatrudnionej na pełen etat). Wydaje się, że to dużo czasu, jednak musisz zmieścić w nim wiele czynności, spośród których samo

20

wyszukiwanie ofert jest najprostszym zadaniem6. Doświadczenia specjalistów zajmujących się funkcjonowaniem rynku pracy wskazują na szeroką gamę podobieństw między szukaniem pracy a wykonywaniem obowiązków przez osoby zatrudnione7. Zestawienie to zostało przedstawione w tabeli 3. Tabela 3. Podobieństwa między szukaniem pracy a pracą

Osoba poszukująca pracy

Osoba zatrudniona

codzienne rozpoczynanie szukania pracy o tej samej godzinie (porannej)

codzienne stawianie się w pracy o ustalonej godzinie

ustalenie zakresu odpowiedzialności i zadań, które należy wykonywać, aby znaleźć pracę

wywiązywanie się z powierzonych obowiązków, wykonywanie poleceń przełożonych

praca nad wyszukiwaniem ofert, odpowiadaniem na nie, przygotowywaniem się do spotkań z pracodawcami przez 8 godzin dziennie

wykonywanie obowiązków przez 8 godzin dziennie, 40 godzin tygodniowo

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Szukanie pracy jest pełnoetatowym zajęciem, www.psz.praca.gov.pl/main.php?do=ShowPage&nPID=867689&pT=details&sP=CONTE NT,objectID,867770 [data dostępu: 10.07.2013].

Wyszukiwanie ogłoszeń należy rozpocząć rano, wtedy masz większe szanse, że Twoje dokumenty aplikacyjne wpłyną jako jedne z pierwszych, co może mieć znaczenie, jeśli na ofertę odpowie wiele osób8. Badania dowodzą, że pracodawcy z największą uwagą zapoznają się z aplikacjami, które napływają na początku rekrutacji9. Równie ważne jest przemyślane wybieranie ofert, na które się odpowie – im wcześniej zaczniesz, tym większe masz szanse. Nie oznacza to, że masz wysyłać CV i list motywacyjny w pośpiechu, bez starannego zapoznania się z ogło6

Więcej na temat wyszukiwania ofert pracy oraz zawierania znajomości z pracodawcami przeczytasz w rozdziale 2. 7 Jak pracodawcy szukają pracowników, www.psz.praca.gov.pl/main.php?do=Show Page &nPID=867689&pT=details&sP=CONTENT,objectID,867770 [data dostępu: 10.07.2013]. 8 Jesteś bez pracy? Nie ignoruj kilku prostych rad, op.cit. 9 Jak szukać pracy?, www.ohpdlaszkoly.ohp.pl/faq.php?idf=11 [data dostępu: 04.07.2013].

21

szeniem albo dostosowania dokumentów do charakteru stanowiska, które ma zostać obsadzone. W rozdziale dotyczącym źródeł ogłoszeń o pracy zamieszczono szczegółowe informacje na temat selekcjonowania ofert oraz weryfikowania uczciwości pracodawców. Omawiając czynności związane z poszukiwaniem pracy, należy jednak wskazać na ich kolejność. Wybieranie ogłoszeń musi przebiegać zgodnie z określonym rytmem – każdy dopasuje go do własnych preferencji. Trzeba określić kolejność, w jakiej sprawdza się ogłoszenia w poszczególnych źródłach, kolejność odpowiadania i stworzyć system odnotowywania ogłoszeń, na które zgłosiło się kandydaturę. Poznaj pięć zasad pracy nad szukaniem pracy. Najważniejsze to pamiętać, aby nie robić wszystkiego naraz. Nie próbuj szukać ogłoszeń we wszystkich źródłach jednocześnie, ustal kolejność. Wcześniej zaznaczono, że rano warto wyjść z domu. Dobrym pomysłem jest więc udanie się do kiosku po gazetę z ogłoszeniami. Po drodze możesz sprawdzić, czy na pobliskich tablicach ogłoszeniowych nie pojawiły się nowe oferty, a nie można też wykluczyć spotkania z kimś, kto ma informację o pracodawcach szukających pracowników. Kiedy wrócisz do domu, zrób sobie herbatę lub kawę, usiądź wygodnie, naszykuj kalendarz i notatnik. Jeżeli w drodze do domu widziałeś(-aś) interesujące ogłoszenie, to wykonaj telefon jak najszybciej, ponieważ w tym przypadku zasada „kto pierwszy, ten lepszy” działa w największym zakresie. Rozpoczynając rozmowę, koniecznie się przedstaw i wyraź zainteresowanie pracą, pamiętaj, aby zapytać o takie szczegóły jak: 1. czym dokładnie zajmuje się firma, 2. na czym polegają obowiązki na danym stanowisku, 3. jakie są oczekiwania wobec kandydata.

22

Podczas rozmowy telefonicznej nie należy zadawać zbyt wielu pytań. Pracodawca na pewno będzie chciał dowiedzieć się również czegoś o Tobie, dopiero wówczas zdecyduje, czy zaprosić Cię na spotkanie. Możliwe, że przeprowadzi krótki wywiad telefoniczny, może także poprosić o przesłanie CV i listu motywacyjnego na podany adres lub przyniesienie ich na rozmowę kwalifikacyjną, której termin powinniście ustalić wspólnie.

Pamiętaj, aby w kalendarzu dokładnie zanotować datę

i godzinę spotkania – nie odkładaj tego na później, sądząc, że zapamiętasz. Musisz wiedzieć, że pierwsze zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną nie oznacza końca poszukiwań. Nie masz przecież gwarancji, że dostaniesz tę pracę, dlatego postaraj się umówić na większą liczbę spotkań. Jeżeli dokładnie zanotujesz datę, godzinę i adres firmy, w której odbywa się każde z nich, unikniesz pomyłek takich jak umówienie dwóch spotkań w tym samym czasie, pomylenie miejsca itp. Dopiero teraz zacznij czytać ogłoszenia w prasie, a interesujące Cię oferty zaznaczaj kolorowym flamastrem, ale nie dzwoń, dopóki nie przejrzysz całej rubryki. Wynotuj numery, pod które zamierzasz zadzwonić, i sprawdź, czy na liście nie ma numerów, które już były przez Ciebie sprawdzane. Korzystaj w tym celu z Pomocnika poszukującego pracy10. Na pierwszym miejscu warto wpisać numery, które pozyskało się z tablicy ogłoszeń. Dzięki temu unikniesz kilkukrotnego kontaktowania się z tym samym pracodawcą. Drugą formą zgłaszania gotowości do pracy jest wysyłanie dokumentów aplikacyjnych (e-mail, poczta tradycyjna, osobiste dostarczenie ich do pracodawców). W tym przypadku nie otrzymasz od razu zaproszenia na rozmowę kwalifikacyjną, musisz poczekać, aż pracodawca sam się 10

Zobacz załącznik nr 1.

23

z Tobą skontaktuje. Pamiętaj również, że wiele Twoich aplikacji pozostanie bez odpowiedzi, ponieważ nie wszyscy pracodawcy mają w zwyczaju udzielanie informacji zwrotnej aplikującym do nich kandydatom. Nie powinno to jednak oznaczać, że zaangażowanie w składanie dokumentów aplikacyjnych może być mniejsze niż w przypadku nawiązywania telefonicznego kontaktu z pracodawcą. Szukając ofert w internecie, postępuj podobnie jak w przypadku prasy. Najpierw wybierz ogłoszenia, które Cię interesują. Kiedy zakończysz szukanie ofert, przystąp do ich analizy i zacznij przygotowywać dokumenty aplikacyjne, które wyślesz. Pamiętaj – każda oferta wymaga wysłania osobno przygotowanego zestawu dokumentów. Zanim wyślesz dokumenty, upewnij się że nie ma w nich błędów i że zostały sporządzone zgodnie z wytycznymi (więcej na ten temat przeczytasz w rozdz. 3). Dokładnie zanotuj dane firmy i informacje o złożonej aplikacji, najważniejsze z nich to: 1. nazwa przedsiębiorstwa; 2. nazwa stanowiska; 3. data wysłania aplikacji; 4. dane kontaktowe do przedsiębiorstwa (lub do działu rekrutacji, jeżeli takie dane zamieszczono w ogłoszeniu). Zapisywanie takich informacji jest ważne, ponieważ im więcej aplikacji złożysz, tym trudniej będzie Ci zidentyfikować pracodawcę zapraszającego na rozmowę kwalifikacyjną. Przygotowanie się do spotkania wymaga poznania firmy, zdobycia jak największej ilości informacji o jej działalności, pracownikach czy realizowanej misji. Wynotowywanie nazw przedsiębiorstw i stanowisk, na które prowadzona jest rekrutacja, pomaga uniknąć oszustów i nieuczciwych pracodawców. Jednocześnie

24

umożliwi to oszczędzanie czasu poświęconego odpowiadaniu na oferty, na które już składało się aplikację. Tabela 2. przedstawia propozycję arkusza służącego do sporządzania notatek dotyczących wysyłania aplikacji. Zwróć uwagę, jakie informacje są w niej zamieszczone oraz które zostały dodatkowo wyróżnione jaskrawym kolorem. Kolorem żółtym zaznaczono nazwy firm, zapisy w kolorze niebieskim zostały wykonane później – jak myślisz, dlaczego? Pamiętaj, aby wypełnione arkusze z notatkami przechowywać w miejscu, w którym gromadzisz ważne dokumenty dotyczące życia zawodowego.

25

Tabela 4. Arkusz notatek osoby poszukującej pracy – odpowiadanie na oferty pracy

Źródło oferty i data wyszukania

Nazwa przedsiębiorstwa, dane kontaktowe

tablica w PUP 04.07.2013 r.

Maxbud – sklep budowlany, tel. (32) 202 55 81

tablica w PUP 04.07.2013 r.

Intercement – hurt. mat. budowlanych, tel. (32) 228 78 99

Termin i miejsce rozmowy kwalifikacyjnej 11.07.2013, godz. 14.00, ul. Sienkiewicza 18a

Stanowisko

Data i forma odpowiedzi

Odpowiedź pracodawcy

sprzedawca

04.07.2013 /telefon

zaprosił na rozmowę

magazynier

04.07.2013 /telefon

podziękował, brak uprawnień do prowadzenia wózków widłowych

brak

brak

„Dziennik Śląski”

Zbigniew Marczak remonty, tel. 666 987 455

pomoc budowlana

04.07.2013 /telefon

zaprosił na spotkanie

12.07.2013, godz. 7.00 ul. Migdałowa 16

odzież robocza, trzeba będzie pokazać umiejętności

internet 04.07.2013 r.

Super Gładź – sklep z materiałami budowlanymi

sprzedawca-magazynier

04.07.2013 r. wysłanie dokumentów aplikacyjnych (e-mail)

13.07.2013, godz. 6.30 ul. Wiertnicza 15/45

odzież robocza, trzeba będzie pokazać umiejętności, dokumenty potwierdzające wykształcenie i doświadczenie

internet 04.07.2013 r.

Tapetex Silesia – firma wykończeniowa

malarz-tapeciarz, prace wykończeniowe

04.07.2013 r. wysłanie dokumentów aplikacyjnych (e-mail)

Źródło: opracowanie własne.

26

zaprosili na spotkanie

Uwagi przynieść CV i dokumenty potwierdzające wykształcenie

Gromadzenie arkuszy notatek jest ważne, ponieważ po jakimś czasie umożliwi analizowanie postępów związanych z szukaniem pracy. Z przykładu zamieszczonego powyżej wynika, że kandydat powinien składać oferty na stanowiska związane z wykonywaniem prac budowalnych, bo w obu przypadkach złożonych aplikacji został zaproszony na rozmowę i zaprezentowanie swoich umiejętności. Systematyczne prowadzenie notatek jest ważne również dla osób, które nie chcą być oszukane. Często zdarza się, że pracodawcy zapraszają kandydata na tzw. dzień próbny, w ciągu którego ma on zaprezentować swoje umiejętności. Po sumiennym wykonaniu zadania (zwykle nieodpłatnie) pracodawca milknie – nie oferuje pracy, nie proponuje nawet wynagrodzenia za jeden dzień. Trudno jest uniknąć podobnych sytuacji, można jednak ograniczyć ryzyko ich wystąpienia. Dzięki notatkom nie będzie się powtórnie wysyłało aplikacji do nieuczciwego przedsiębiorstwa, będzie można również podzielić się swoimi doświadczeniami z innymi osobami poszukującymi pracy. Pamiętaj, aby nie przerywać rozpoczętych czynności. Jeżeli w trakcie wyszukiwania ofert albo podczas opracowywania dokumentów aplikacyjnych zadzwoni pracodawca chcący zaprosić Cię na spotkanie – zapisz wszystkie informacje w kalendarzu i arkuszu notatek, zadaj ewentualne dodatkowe pytania i wróć do przerwanych czynności. Na przygotowanie się do spotkania będziesz mieć jeszcze czas. Nie możesz mieć pewności, że rozmowa, na którą Cię zaproszono, zakończy się zatrudnieniem, a jeżeli teraz przerwiesz szukanie, możesz przegapić interesującą ofertę. Wyszukiwanie ofert pracy, odpowiadanie na nie oraz sumienne sporządzanie notatek to nie jedyne czynności wykonywane w związku

27

z szukaniem pracy. Kolejnym krokiem jest czekanie na zainteresowanie ze strony pracodawców, do których wysyłasz aplikacje, oraz przygotowywanie się do rozmów kwalifikacyjnych. To ostatnie musi być uwzględnione w Twoim planie dnia. Jeżeli nie zorganizujesz sobie czasu na przygotowanie, nie uda Ci się przekonać pracodawcy do swojej osoby. Wszystkie przygotowania należy jednak rozpocząć dopiero po zakończeniu czynności związanych z wyszukiwaniem ofert i aplikowaniem na wolne stanowiska. Nie zapominaj, że szukanie pracy nie może spowodować, że przestaniesz wychodzić z domu w celach towarzyskich albo zrezygnujesz z hobby. Realizując się na tych polach, także zwiększasz szanse na zatrudnienie – poznając nowych ludzi, masz możliwość poinformowania ich o poszukiwaniu zatrudnienia, a także dajesz się poznać, co może mieć kluczowe znaczenie dla potencjalnego pracodawcy. Ponadto należy mieć świadomość, że każdy potrzebuje relaksu, niezależnie od tego, czy jest osobą pracującą zawodowo czy pracującą nad znalezieniem zatrudnienia. Osoba przemęczona nie jest efektywna w swoich działaniach.

Przygotowanie do spotkania z pracodawcą Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej należy traktować jako jedną z czynności niezbędnych do osiągnięcia sukcesu. Czas na te działania zaplanuj od razu po otrzymaniu zaproszenia, najlepiej na dzień poprzedzający spotkanie, a jeżeli wydaje Ci się, że musisz opanować duży zakres informacji – zacznij dwa dni wcześniej.

28

Wśród informacji, jakie koniecznie musisz opanować przed spotkaniem z pracodawcą, znajdują się11: 1. działalność przedsiębiorstwa, rodzaje świadczonych usług, struktura, najważniejsze zrealizowane projekty/inwestycje; dowiedz się, jaka jest pozycja przedsiębiorstwa na rynku, jakie konkurencyjne firmy funkcjonują na lokalnym rynku pracy; 2. wymagania na stanowisko, o które się ubiegasz – nie chodzi tu wyłącznie o przypomnienie sobie oczekiwań przedstawionych w ofercie pracy, ale o świadomość zakresu obowiązków, jakie zostaną powierzone pracownikowi; 3. ogłoszenie, na które odpowiadałeś lub odpowiadałaś – przypomnij sobie, czego oczekuje pracodawca i w jaki sposób najlepiej zaprezentujesz/wyeksponujesz właśnie te cechy; 4. dokumenty aplikacyjne, które zostały przez Ciebie złożone – jeżeli postępujesz zgodnie z zaleceniem, by za każdym razem przygotowywać nowe dokumenty aplikacyjne, na wszelki wypadek przypomnij sobie, co zostało napisane w tych wysłanych do pracodawcy zapraszającego Cię na rozmowę. Nie zapomnij również o przygotowaniu dokumentów takich jak: CV, list motywacyjny (te, które były wysłane w odpowiedzi na ofertę), świadectw i dyplomów potwierdzających kwalifikacje, referencji, świadectw pracy lub innych potwierdzeń posiadanego doświadczenia. Zastanów się także, w jaki sposób chcesz przekonać pracodawcę, że jego przedsiębiorstwo jest idealnym miejscem pracy dla Ciebie, oraz co możesz mu zaoferować (dlaczego powinien Cię zatrudnić)?

11

Przygotowania do rozmowy kwalifikacyjnej, www.wup.poznan.pl/att/doradztwo/Przygotowania_do_rozmowy_kwalifikacyjnej.pdf [data dostępu: 09.07.2013].

29

Jeżeli pracodawca poinformował Cię, że już na pierwszym spotkaniu konieczne będzie wykonanie zadania próbnego, to przypomnij sobie najważniejsze zasady pracy na określonym stanowisku, przygotuj się dokładnie tak, jak należy przygotować się do wykonywania tych obowiązków w pracy.

30

Źródła ofert pracy i analiza treści ogłoszeń Aktywne poszukiwanie pracy wymaga dyscypliny i systematyczności. Niezwykle ważne jest stworzenie optymalnego planu działania, który pozwoli jednocześnie analizować oferty pojawiające się w różnych źródłach oraz właściwie promować się wśród osób, które mogą mieć wiedzę o wolnych stanowiskach lub są pracodawcami. W poprzednim rozdziale dokładnie opisano czynności, które musi podejmować osoba poszukująca pracy. Najwięcej uwagi poświęcono wyszukiwaniu i odpowiadaniu na ogłoszenia o wolnych stanowiskach. Niezbędne jest jednak szczegółowe omówienie źródeł ogłoszeń o pracę, przedstawienie ich charakterystyki oraz zwrócenie uwagi na elementy, które należy analizować ze szczególną ostrożnością.

Sposoby poszukiwania pracowników Najpopularniejszym sposobem poszukiwania pracy jest czytanie ogłoszeń zamieszczanych w prasie, internecie czy na tablicach ogłoszeń. Często jednak można odnieść wrażenie, że choć ofert jest dużo, to wiele z nich budzi zastrzeżenia i wątpliwości lub wymagania stawiane przed

31

kandydatami są zbyt wysokie, aby mogła spełnić je młoda osoba wkraczająca na rynek pracy. Analiza ofert pracy mogłaby prowadzić do wniosku, że pracodawcy nie są zainteresowani zatrudnianiem młodych, jeszcze niedoświadczonych osób. Nie jest to prawda, jednak by to zrozumieć, trzeba poznać najczęściej wykorzystywane przez przedsiębiorców mechanizmy poszukiwania pracowników. Większość pracodawców dąży do zatrudniania osób, których przyjęcie będzie wiązało się z osiąganiem jak najwyższych korzyści, a jednocześnie nie będzie obciążone ryzykiem, że pracownik narazi przedsiębiorstwo na straty. Uniknięcie ryzyka jest właściwie niemożliwe, jest jednak tym większe, im mniej wie się o kandydacie wyrażającym gotowość do pracy. W związku z tym pracodawcy najchętniej poszukują pracowników poprzez własne kontakty i znajomości, korzystają ze wskazówek udzielanych przez innych pracodawców oraz najbardziej zaufanych pracowników. Drugą najczęściej wykorzystywaną drogą poszukiwania personelu jest analiza dokumentów aplikacyjnych złożonych w firmie przez osoby, które nie czekały na rekrutację. Takie aplikacje stanowią dla pracodawców sygnał o zdecydowaniu i zaangażowaniu w dążenie do znalezienia zatrudnienia właśnie w tej firmie. Chęć zatrudnienia w przedsiębiorstwie wyrażają zazwyczaj osoby, które posiadają informacje na jego temat, zwykle od starych pracowników, dlatego pracodawca przed zaproszeniem kandydata na spotkanie zwykle stara się dowiedzieć o nim czegoś więcej od osób, z którymi współpracuje. W ten sposób zmniejsza ryzyko związane z ewentualnym przyjęciem do pracy osoby niekompetentnej czy nieodpowiedzialnej.

32

Nierzadko wykorzystywaną metodą poszukiwania pracowników jest prowadzenie rekrutacji wśród uczniów i absolwentów lokalnych szkół. Pracodawcy coraz częściej decydują się na zatrudnienie młodych osób, które wprawdzie nie posiadają doświadczenia, ale wykazują duży potencjał i są przygotowane do pracy w nowoczesnym, zmieniającym się otoczeniu. Największe szanse na znalezienie pracy dzięki takiej rekrutacji mają uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i techników. Pracodawcy wybierają różne ścieżki działania, zwykle są to: 1. wybór uczniów, którzy w przedsiębiorstwie zrealizują obowiązkowe praktyki zawodowe; 2. kontaktowanie się z absolwentami szkoły, którzy są przez dyrektora lub nauczycieli rekomendowani jako najlepiej przygotowani do podjęcia pracy w danej branży. Uczniowie szkół zawodowych obu typów powinni mieć świadomość, jak ważne w ich życiu zawodowym mogą okazać się obowiązkowo realizowane praktyki zawodowe. Od stopnia zaangażowania w wykonywanie zadań oraz otwartości na zdobywanie wiedzy i umiejętności może być uzależnione to, czy pracodawca będzie chciał współpracować z daną osobą po ukończeniu przez nią szkoły i uzyskaniu dyplomu potwierdzającego kwalifikacje. Zamieszczanie ogłoszeń w prasie i innych miejscach stanowi dla pracodawców ostatnią, ich zdaniem najmniej skuteczną, metodę poszukiwania pracowników. Szukanie pracowników w grupie anonimowych kandydatów wskazuje, że nie powiodło się zatrudnienie osoby z zaufanego, sprawdzonego lub przynajmniej poznanego (np. w czasie praktyk) grona. Odpowiedź na ofertę zamieszczoną w ogólnodostępnych źródłach stwarza szansę na znalezienie zatrudnienia. Warto jednak dołożyć starań,

33

aby o wolnym stanowisku pracy dowiadywać się także za pośrednictwem innych nośników niż prasa czy internet – zwiększy to prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu.

Źródła ofert pracy W poprzednim podrozdziale wskazano, że pracodawcy najchętniej poszukują pracowników wśród osób, które znają lub które są im polecane przez znajomych. Powinno to być cenną wskazówką dla poszukujących pracy, którzy najwięcej energii wkładają w odpowiadanie na ogłoszenia zamieszczane w prasie i internecie. Konieczne jest poznanie także innych, często bardziej skutecznych, źródeł ofert pracy. W niniejszym podrozdziale zostaną one przedstawione i omówione w kolejności, która w opinii specjalistów państwowych służb zatrudnienia powinna zostać przyjęta przez osoby poszukujące pracy. Sieci kontaktów Wykorzystanie sieci kontaktów jest jednym z najskuteczniejszych sposobów szukania zatrudnienia. Poszukujący pracy powinien poinformować o tym jak najwięcej osób ze swojego otoczenia. Nie należy ograniczać się do rodziny i najbliższych znajomych – warto mówić o sobie podczas spotkań z pracownikami różnych przedsiębiorstw, a jeżeli to możliwe – także z pracodawcami. Pamiętaj, że nawet jeżeli wybrany przedsiębiorca nie może Cię zatrudnić, to wiedząc o Twoich kompetencjach i kwalifikacjach, być może poleci Cię innemu pracodawcy, który akurat będzie szukał pracowników12. Bardzo skutecznym kanałem infor-

12

P. Krawczyk, Poradnik szukającego pracy. Jak i gdzie skutecznie szukać pracy?, Zielona Linia, Białystok 2011.

34

mowania są portale społecznościowe, za pomocą których można w łatwy i szybki sposób komunikować się ze znajomymi oraz udostępniać wybrane informacje na swój temat. Wykorzystanie sieci kontaktów będzie skuteczne, jeżeli spełnione zostaną warunki związane z wykreowaniem własnego wizerunku oraz udzieleniem rzeczowych, konkretnych informacji o sobie. Samo informowanie otoczenia o tym, że szuka się pracy, nie wystarczy do jej znalezienia. Jeżeli chcesz, aby znajomi mówili o Tobie w swoim otoczeniu, muszą wiedzieć: 1. jakie są Twoje preferencje i możliwości; 2. jakie stanowisko i zakres obowiązków Cię interesuje; 3. jakiego rodzaju pracy na pewno nie będziesz wykonywać; 4. jakie masz wykształcenie, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie. To podstawowe informacje, bez których rozpowszechniania sieć kontaktów nie będzie użyteczna. Dołóż również starań, aby Twoja sylwetka zawodowa stała się dostępna dla pracodawców, którzy nie mieli okazji poznać Cię osobiście, ale dowiedzieli się, że szukasz pracy. Możesz to zrobić za pomocą biznesowych serwisów społecznościowych, gdzie zamieszcza się wyłącznie informacje związane z wykształceniem, doświadczeniem zawodowym itp. Portale te umożliwiają stworzenie wirtualnego CV, które może być aktualizowane na bieżąco, a pracodawca będzie mógł poznać życiorys kandydata właściwie w każdej chwili. Strony internetowe przedsiębiorstw Wielu pracodawców informację o wolnych stanowiskach zamieszcza wyłącznie na swojej stronie internetowej. Z założenia chcą oni

35

zatrudniać wyłącznie osoby, których zainteresowanie firmą jest na tyle silne, by chciały poszukać informacji na jej temat. Obecnie większość przedsiębiorstw prowadzących strony internetowe tworzy również zakładkę dotyczącą możliwości ubiegania się o miejsce na realizację praktyk zawodowych, stażu bądź zatrudnienie. Wyszukiwanie przedsiębiorstw prowadzących działalność w danej branży nie stanowi trudności dla osób posługujących się komputerem o internetem. W katalogu firm zamieszczane są dane kontaktowe wraz z adresem strony internetowej. Niekiedy zdarza się, że przedsiębiorstwo nie prowadzi strony WWW, wtedy warto wykorzystać podany numer telefonu lub adres e-mail – zadzwoń i zapytaj, czy aktualnie nie są poszukiwani pracownicy, zaproponuj, że wyślesz dokumenty aplikacyjne za pośrednictwem poczty elektronicznej. Pamiętaj również, że CV i list motywacyjny możesz osobiście dostarczyć do siedziby przedsiębiorstwa lub wysłać je tradycyjną pocztą. Zadanie sobie z tym trudu będzie dla pracodawcy pierwszą oznaką zaangażowania się kandydata. Agencje pośrednictwa pracy Agencje zatrudnienia to niepubliczne jednostki świadczące usługi w zakresie pośrednictwa pracy i pośrednictwa zawodowego, doradztwa personalnego czy pracy tymczasowej13. Zanim zdecydujesz się na korzystanie z usług agencji, sprawdź, czy posiada ona wpis do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, który znajdziesz pod adresem: www.kraz.praca.gov.pl – w ten sposób unikniesz próby oszustwa, które niekiedy mają miejsce.

13

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001 z późn. zm.).

36

Agencje pośrednictwa pracy pomagają w znalezieniu pracy adekwatnej do kwalifikacji kandydata. Współpracuje z nimi wielu pracodawców z regionu, co sprawia, że szansa na znalezienie odpowiedniej oferty jest większa. Pracownicy agencji będą starali się dopasować składane Ci propozycje do predyspozycji, spełniając jednocześnie oczekiwania pracodawcy, dzięki czemu znaleziona w ten sposób praca powinna Cię satysfakcjonować. Korzystanie z agencji pośrednictwa pracy jest szczególnie korzystne w przypadku osób decydujących się na podjęcie pracy za granicą, ponieważ – jeżeli działa ona legalnie i nie zgłaszano w stosunku do niej żadnych nieprawidłowości – gwarantuje, że wyjeżdżając, trafi się do legalnej pracy w godnych warunkach. Osoby, które decydują się na samodzielne szukanie zatrudnienia w innym państwie, są narażone na niebezpieczeństwo oszustwa, szczególnie jeżeli nie znają języków obcych lub posługują się nimi na podstawowym poziomie. Powiatowe urzędy pracy Osoba zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla miejsca zamieszkania będzie otrzymywała informacje o możliwości podjęcia pracy na stanowiskach wskazanych przez pracownika urzędu. Aktywne poszukiwanie pracy nie powinno ograniczać się wyłącznie do biernego czekania na propozycje. Musisz pamiętać, że urzędnicy starają się pomóc wielu osobom i nie zawsze mają pełną świadomość, jaka praca Cię interesuje. Warto samodzielnie zapoznawać się z ofertami pracodawców, którzy zgłosili w urzędzie zapotrzebowanie na pracowników. Pierwszą możliwością jest sprawdzanie ofert zamieszczonych na tablicy ogłoszeń znajdującej się w siedzibie urzędu. Zwykle pracodawcy

37

podają w nich numer telefonu, pod który należy się zgłaszać, można także przeczytać adnotację, że szczegóły oferty przedstawi urzędnik. Wówczas, jeżeli oferta Cię interesuje, a pracownik PUP Ci jej nie zaproponuje – powiedz, że chcesz poznać szczegóły. Sprawdzanie ogłoszeń na tablicy wymaga częstego odwiedzania siedziby urzędu, najlepiej w godzinach porannych, ponieważ osób szukających pracy jest wiele. Oferty możesz sprawdzać również za pośrednictwem internetu14. Na stronie internetowej każdego powiatowego urzędu pracy znajduje się zakładka „oferty pracy”. W tym miejscu zamieszczane są ogłoszenia pracodawców, którzy zgłosili zapotrzebowanie na pracowników. Podobnie jak w przypadku tablicy ogłoszeń, nie zawsze w ofercie będzie podany numer kontaktowy do pracodawcy, a jego brak oznacza konieczność skontaktowania się z pracownikiem urzędu. Warto jednak zauważyć, że możliwość sprawdzania ofert zamieszczonych na stronie internetowej instytucji pozwala oszczędzać czas, ponieważ nie musisz codziennie odwiedzać jej siedziby. Szukanie pracy za pośrednictwem powiatowego urzędu pracy wymaga cierpliwości, poza tym należy łączyć je z systematycznymi działaniami na innych polach. Nie należy jednak z tego rezygnować, również dlatego, że instytucja nie przedstawia bezrobotnym nieuczciwych ofert. Ważnym atutem wynikającym z regularnego kontaktowania się z urzędem pracy jest również możliwość korzystania z tzw. instrumentów pracy. Pracownik PUP może zaproponować Ci udział w szkoleniach pozwalających zdobywać nowe kwalifikacje, a także warsztatach podnoszących Twoje kompetencje w zakresie sprawnego poruszania się po rynku pracy15.

14 15

Programy rynku pracy, www.psz.praca.gov.pl [data dostępu: 10.07.1013]. Programy rynku pracy, op.cit.

38

Tablice ogłoszeń Tablice ogłoszeń znajdują się nie tylko w siedzibie powiatowego urzędu pracy. Często można spotkać je również na korytarzach szkół lub w sklepach. W miastach funkcjonują również biura ogłoszeń, które mają swoje tablice rozmieszczone w różnych punktach (np. blisko przystanków komunikacji miejskiej). Staraj się również zwracać uwagę na witryny sklepów i zakładów pracy specjalizujących się w prowadzeniu działalności w branży związanej z Twoimi kwalifikacjami i w Twoim obszarze zainteresowań. Media Najwięcej ofert pracy można znaleźć w mediach, tzn. radiu i telewizji oraz prasie i internecie. Ze względu na ich odmienność zostaną omówione oddzielnie. Radio i telewizja Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że lokalne media są bardzo dobrym źródłem informacji o wolnych stanowiskach pracy. Pracodawcy często chcąc dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, wykupują czas antenowy lokalnych stacji. Ramówkę możesz sprawdzić za pośrednictwem internetu – dowiesz się, o której godzinie należy włączyć telewizję lub odbiornik radiowy. Wcześniej przygotuj notatnik i długopis, aby jak najszybciej zanotować podawany numer telefonu. Nie wszystkie ogłoszenia zostaną powtórzone następnego dnia. Prasa Prasa codzienna to źródło ogłoszeń lokalnych, które są skierowane do szerokiego grona osób poszukujących pracy. Pracodawcy za pośrednictwem prasy poszukują kandydatów o różnych kwalifikacjach i kompe-

39

tencjach, zarówno z wykształceniem wyższym i wieloletnim doświadczeniem, jak i osób dopiero wkraczających na rynek pracy. Utrudnieniem w przypadku tej formy poszukiwania zatrudnienia jest konieczność osobistego wykonania telefonu w celu poznania szczegółów oraz zdarzające się często uzyskanie informacji o nieaktualności propozycji. Ze względu na ograniczoną liczbę znaków pracodawcy decydują się na lakoniczne, hasłowe treści ogłoszeń, przez co osoba szukająca racy nie ma pewności, czy oferowane stanowisko spełnia jej oczekiwania oraz czy sama będzie właściwym kandydatem do pracy. Zanim zadzwonisz pod numer wskazany w ogłoszeniu, upewnij się, że za połączenie nie zapłacisz kilkukrotnie więcej niż standardowo nalicza operator. W tym celu zwróć uwagę na numer – nie dzwoń, jeżeli rozpoczyna się on od 700 lub innych budzących Twoje wątpliwości. Musisz mieć bowiem świadomość, że nie wszystkie ogłoszenia zamieszczane w prasie są rzeczywistą ofertą pracy. Zdarzają się również próby oszustwa polegające na podawaniu numeru, który nalicza bardzo wysoką opłatę za połączenie, a najczęściej nikt go nie odbiera i można jedynie wysłuchać nagrania automatycznej sekretarki. Internet Internet jest obecnie najpopularniejszym źródłem ofert pracy. Chętnie korzystają z niego zarówno osoby, które jej poszukują, jak i pracodawcy zamieszczający ogłoszenia na poszczególnych portalach poświęconych pracy16. Korzystanie z internetu pozwala na oszczędzanie czasu, ponieważ nie trzeba wychodzić z domu, aby zapoznać się z ogłoszeniami i odpowiedzieć na nie. W łatwy sposób można również od razu zweryfikować 16

D. Król, Jak i gdzie szukać pracy w internecie?, Warszawa 2003.

40

uczciwość oferty i zdobyć informacje o przedsiębiorstwie poszukującym pracowników. Szukanie pracy powinno odbywać się za pośrednictwem serwisów stworzonych z myślą o kandydatach oraz pracodawcach. Najpopularniejszymi serwisami tego typu w Polsce są: 1. pracuj.pl, 2. gazetapraca.pl, 3. infopraca.pl. Strony internetowe są przygotowane przez specjalistów w zakresie informatyki, dlatego są wyposażone w zaawansowane wyszukiwarki, dzięki którym możesz w łatwy sposób zawęzić obszary wyszukiwania. Wybierając kryteria, jakie powinna spełniać oferowana praca, oszczędzasz dużo czasu i energii. Zwróć również uwagę, że na stronach internetowych skierowanych do poszukujących pracy i pracowników zamieszczone są także ciekawe artykuły na temat poszukiwania pracy, przygotowywania dokumentów aplikacyjnych itp. Oprócz tego rejestracja w takich serwisach sprawi, że będziesz za pośrednictwem wiadomości e-mail dostawać oferty najlepiej pasujące do Twoich preferencji. Dzięki temu nie przeoczysz ogłoszenia, które może okazać się kluczowe.

Weryfikowanie uczciwości ogłoszenia Wcześniej kilkukrotnie zaznaczono, że nie wszystkie oferty pracy można traktować poważnie. Wiele z nich to próba oszustwa polegającego zwykle na skłonieniu poszukującego pracy do wpłacenia niewielkiej kwoty na podany numer konta lub zamieszczeniu w ogłoszeniu numeru telefonu, który okazuje się być dodatkowo płatną linią. Dlatego szukając pracy, należy zachować jak największą ostrożność. W szczególności staraj się:

41

1. ustalić nazwę i dane przedsiębiorstwa lub agencji pośrednictwa pracy, która ogłosiła wolne stanowisko pracy; 2. sprawdzać w internecie informacje o przedsiębiorstwie; 3. zweryfikować częstotliwość pojawiania się oferty na to stanowisko; 4. zorientować się, czy w ofercie wskazano konkretne wymagania oraz zakres obowiązków zatrudnionej osoby; 5. sprawdzić, czy w ofercie zawarto informację o możliwości otrzymania bardzo wysokiego wynagrodzenia. Jeżeli znalezione ogłoszenie będzie nieprecyzyjne, nie będzie w nim przedstawiona nazwa firmy, jedynym numerem kontaktowym będzie telefon komórkowy, a pracodawca nie wymieni żadnych konkretnych oczekiwań wobec kandydata – nie trać czasu na przygotowywanie dokumentów aplikacyjnych.

42

Skuteczne dokumenty aplikacyjne Znalezienie zatrudnienia wymaga podjęcia szeregu działań poprzedzających pierwsze spotkanie z pracodawcą. Przedsiębiorca prowadzący rekrutację nie wie, że szukasz pracy – Twoim zadaniem jest wysłanie do niego swojej aplikacji, czyli CV i listu motywacyjnego. Są to dokumenty, które opracowujesz samodzielnie i w których zamieszczasz informacje mające przekonać pracodawcę do tego, że warto zaprosić Cię na rozmowę kwalifikacyjną i poznać osobiście. Przygotowanie skutecznych dokumentów aplikacyjnych jest pierwszą czynnością, jaką należy wykonać po znalezieniu interesującego ogłoszenia o pracę. Muszą one być opracowane dokładnie i estetycznie, zawierać najważniejsze informacje o Tobie, a także prezentować Cię w sposób, który sprawi, że pracodawcy będą zainteresowani zaproszeniem Cię na rozmowę. Na aplikację zwykle składa się CV oraz list motywacyjny. CV to skrót od łacińskiego pojęcia curriculum vitae, co oznacza „przebieg życia”. CV zastąpiło stosowany dawniej życiorys będący linearnym opisem dotychczasowej aktywności edukacyjnej i zawodowej. Obecnie pracodawcy preferują dokument, który w przejrzysty sposób, najlepiej w punk43

tach, pokazuje, jakie wykształcenie, doświadczenie czy dodatkowe umiejętności posiada osoba ubiegająca się o pracę. List motywacyjny jest dokumentem, w którym należy rozwinąć informacje wymienione w CV. Oprócz wskazania na wykształcenie i doświadczenie list motywacyjny musi przekonać pracodawcę do tego, że osoba ubiegająca się o pracę będzie dobrym pracownikiem – należy napisać w nim, dlaczego ubiega się o posadę oraz co więcej, niż przedstawiono w ogłoszeniu, można zaproponować pracodawcy. Opracowanie skutecznych dokumentów aplikacyjnych jest podstawowym zadaniem, jakie musi wykonać osoba aktywnie poszukująca pracy. Każdy popełniony błąd lub niestaranność mogą sprawić, że rekrutujący odrzuci Twoją kandydaturę bez zaproszenia na rozmowę kwalifikacyjną, która pozwoliłaby mu lepiej Cię poznać. O tym, jak je przygotować, dowiesz się z dalszej części niniejszego rozdziału.

Przygotowanie CV Curriculum vitae jest podstawowym dokumentem aplikacyjnym, który musisz przekazać pracodawcy. Dopiero po zapoznaniu się z CV rekruter zdecyduje, czy chce przeczytać list motywacyjny, a następnie czy zaprosić Cię na rozmowę o pracę. Najważniejsze zasady dotyczące przygotowywania CV są następujące17: 1. dokument musi być schludny i czytelny, 2. CV należy przygotować na komputerze, 3. zakres informacji w CV powinien odpowiadać stanowisku, na które się aplikuje, nie powinno być ich ani za dużo, ani za mało.

17

D. Król, Poradnik dla szukających pracy, Warszawa 2009.

44

Ostatnia wskazówka powinna zwrócić Twoją uwagę na jedno z ważnych zaleceń – każda oferta pracy wymaga opracowania nowego zestawu dokumentów aplikacyjnych. Pamiętając o tych zasadach, można przystąpić do pracy nad stworzeniem wzorcowego CV – pamiętaj, że będzie ono matrycą, którą będziesz poprawiać i modyfikować w zależności od tego, o jakie stanowisko pracy będziesz się starać. Informacje, które muszą znaleźć się w Twoim CV, to: 1. dane osobowe, 2. wykształcenie, 3. doświadczenie zawodowe, 4. dodatkowe umiejętności, 5. osiągnięcia, 6. zainteresowania, 7. klauzula o wyrażeniu zgody na wykorzystanie danych osobowych, 8. zdjęcie. Teraz dowiedz się, jak krok po kroku wprowadzać te dane do dokumentu tak, aby CV zainteresowało pracodawcę. Dane osobowe to informacje, które pozwalają na zidentyfikowanie osoby fizycznej18, w przypadku dokumentów aplikacyjnych wystarczy, jeśli podasz imię i nazwisko, adres do korespondencji, datę i miejsce urodzenia, numer telefonu kontaktowego oraz adres e-mail. Wszystkie informacje są ważne, dlatego muszą być przedstawione w sposób profesjonalny. Nie można podawać imienia ze zdrobnieniem czy adresu e-mail, w którym stosuje się infantylne określenia czy przezwiska. Jeżeli masz

18

Art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2002 Nr 101, poz. 926 z późn. zm.).

45

taki adres, koniecznie załóż sobie nową skrzynkę pocztową. Najlepiej, jeżeli Twój adres będzie składał się z imienia i nazwiska lub inicjałów. Nie zapominaj, że CV to życiorys zawodowy – warto o tym pamiętać, zanim przystąpi się do opisywania całego swojego życia z uwzględnieniem przedszkola i edukacji w szkole podstawowej. Opisywanie wykształcenia należy więc zacząć od szkoły ponadgimnazjalnej i uwzględnić ukończone placówki oświatowe oraz te, w których wciąż pobiera się naukę. Pamiętaj, żeby uwzględnić pełną nazwę szkoły, okres nauki w niej oraz profil klasy – jeżeli był on wyszczególniony i zdobyte dzięki temu umiejętności i kompetencje mogą stanowić atut podczas ubiegania się o pracę. Informacje na temat wykształcenia uporządkuj chronologicznie w odwróconej kolejności, tzn. zaczynając od tej szkoły, do której uczęszczasz obecnie lub która została ukończona jako ostatnia. Najważniejsze dla pracodawcy są informacje o tym, jaką wiedzę zdobyłeś lub zdobyłaś ostatnio, ponieważ na tym będzie się opierał, podejmując decyzję o ewentualnym zatrudnieniu Cię. Pamiętaj, że pisząc o doświadczeniu zawodowym, niekoniecznie musisz wskazywać wyłącznie firmy, które wcześniej Cię zatrudniały. Byłoby to szczególnie trudne w przypadku ubiegania się o pierwszą pracę. W tym miejscu trzeba jednak wymienić wszystkie przedsiębiorstwa, w których były realizowane przez Ciebie praktyki oraz staże. Pamiętaj, że warto wspominać także o zajęciach wakacyjnych, nawet jeżeli praca trwała tylko kilka tygodni. Wszelka aktywność kandydata stanowi dla pracodawcy sygnał o tym, że ma do czynienia z osobą pracowitą, gotową do działania i zdolną do podejmowania wyzwań. Opisując doświadczenie zawodowe, zastosuj się do podobnych wskazówek jak w przypadku edukacji – stosuj odwróconą chronologię, wskaż pełną nazwę miejsca zatrud-

46

nienia (stażu, praktyk) oraz określ okres, w jakim praca była tam przez Ciebie wykonywana (dzień/miesiąc/rok). Oprócz tego postaraj się zwięźle scharakteryzować obowiązki, które Ci powierzono. Rób to także wówczas, gdy wykonywana praca nie była ściśle związana z posiadanym wykształceniem i kwalifikacjami, a także gdy obowiązki odbiegały od tych należących do pracownika, którego chce zatrudnić pracodawca. Oprócz wykształcenia i doświadczenia zawodowego dla pracodawców ważne są również dodatkowe umiejętności kandydatów. Często to właśnie one stają się decydującym argumentem przemawiającym za zatrudnieniem kandydata. Do przedstawiania umiejętności musisz jednak podejść z dużym wyczuciem – nie wszystkie są ważne, a niektóre są wręcz nieistotne i wymienienie ich będzie wyglądało infantylnie. Informacje, które należy zamieścić, to: 1. znajomość języków obcych z określeniem stopnia znajomości; 2. posiadane uprawnienia, np. prawo jazdy, prowadzenie wózków widłowych itp.; 3. zezwolenia, np. zezwolenie na pracę z danymi niejawnymi; 4. znajomość programów komputerowych, umiejętność obsługiwania ich. Rubryka dotycząca dodatkowych umiejętności jest właściwym miejscem do wymienienia szkoleń i kursów, w których się uczestniczyło, np. kurs udzielania pierwszej pomocy, ratownika WOPR itp. Zanim jednak wpiszesz dany kurs czy umiejętność – zastanów się, dokonaj selekcji tego, co może wydać się istotne dla pracodawcy, a co będzie sprawiało wrażenie sztucznego zapełniania miejsca. Na przykład ukończenie kursu rysunku nie będzie miało znaczenia w zawodzie mechanika zawodowego,

47

ale zostanie docenione przez pracodawcę poszukującego malarza pokojowego – tu zdolności artystyczne są bardzo ważne. Jeżeli uznasz, że warto podzielić się osiągnięciami, pamiętaj by zastosować podobne kryteria jak w przypadku dodatkowych umiejętności. Pracodawca raczej nie będzie zainteresowany wygranym konkursem na najładniejszą kartkę bożonarodzeniową, ale jeżeli szuka np. pracownika fizycznego, to zrobią na nim wrażenie osiągnięcia sportowe. W tym przypadku także pamiętaj o odwróconej kolejności chronologicznej. Postaraj się wskazywać tylko naprawdę ważne osiągnięcia, najlepiej jeżeli będą ściśle związane ze stanowiskiem, o które się starasz. W każdym CV powinna znaleźć się również rubryka dotycząca zainteresowań. Wiele osób pomija ten punkt, bo wydaje im się, że zainteresowania to sprawa prywatna i zupełnie nie interesuje pracodawcy. To błąd – osoby poszukujące pracowników chcą wiedzieć o kandydatach coś więcej niż tylko to, w jakim są wieku, jakie mają wykształcenie czy jaki jest przebieg ich dotychczasowego zatrudnienia. Chcą wiedzieć, że potencjalny pracownik posiada swoje pasje, ma życie pozazawodowe oraz zależy mu na doskonaleniu się w określonej dziedzinie. Pamiętaj jednak, aby zawsze pisać prawdę – nie ma zainteresowań, które byłyby złe, ale nie można zamieszczać w CV czegoś, co „dobrze wygląda”, podczas gdy nie ma się w tym obszarze odpowiedniej wiedzy. Jeżeli interesujesz się motoryzacją, to napisz o tym niezależnie od stanowiska, o które się starasz. Unikaj jednak podawania informacji o zainteresowaniu malarstwem Jana Matejki, jeśli Twoja wiedza i znajomość jego twórczości ogranicza się do jednorazowego obejrzenia obrazu Bitwa pod Grunwaldem w Muzeum Narodowym. Pamiętaj, że Twój pracodawca może okazać się praw-

48

dziwym miłośnikiem pędzla tego artysty i bardzo szybko przyłapie Cię na kłamstwie. Konieczną informacją, jaką musisz zawrzeć w CV, jest klauzula wyrażająca zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Najlepiej jest zamieścić ją w stopce. Zwykle korzysta się ze standardowej klauzuli o następującej treści: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w mojej ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z Ustawą z dnia 29.08.1997 roku o Ochronie Danych Osobowych; tekst jednolity: Dz.U. z 2002r. Nr 101, poz. 926 ze zm.). Czytając ogłoszenia, zwracaj jednak uwagę, czy pracodawca nie zamieścił własnej formuły – wtedy zdecydowanie lepiej byłoby użyć jego słów, będzie wówczas wiedział, że kandydat dokładnie zapoznał się z przedkładaną ofertą. Ważnym elementem, który powinno zawierać CV, jest zdjęcie kandydata. Zamieszcza się je w górnym, prawym rogu strony. Nie musi być to zdjęcie legitymacyjne, ale powinno pokazywać Cię jako osobę zadbaną. Nie zamieszczaj zdjęć z wakacji czy innych sytuacji nieformalnych, nie wybieraj także fotografii, na której nie widać Twojej twarzy (np. w ciemnych okularach czy chustce). Na poniższym wzorze znajduje się przykładowe CV absolwenta technikum. Zwróć uwagę na to, jakie informacje zostały w nim zamieszczone, i zastanów się – czy Twoje mogłoby wyglądać podobnie? Zastanów się, co Ty możesz napisać w swoim CV.

49

Rysunek 1. Przykładowy wzór CV absolwenta technikum

TOMASZ KOWALSKI Ur. 11.10.1995 r. tel. 555 555 444 [email protected] WYKSZTAŁCENIE Technikum Budowlane w Łodzi (2010–2013)  technik budownictwa DOŚWIADCZENIE 2012 Gipsmartet – hurtownia materiałów budowlanych (czerwiec – sierpień), doradca klienta:  udzielanie pomocy w wyborze materiałów budowlanych  wyjaśnianie zasad zastosowania poszczególnych artykułów  obsługa kasy fiskalnej  wystawianie faktur 2011 Budmar – usługi remontowe (czerwiec – sierpień), pomocnik murarza:  wykonywanie prac budowlanych zleconych przez kierownika budowy PRAKTYKI ZAWODOWE Ultrabud Zgierz – firma budowlana  uczestniczenie w robotach budowlanych  sporządzanie dokumentacji budowy  wykonywanie pomiarów UMIEJĘTNOŚCI  wykonywanie prac budowlanych  wykonywanie pomiarów  określanie gruntów budowlanych  prowadzenie rozliczeń  określanie stanu zużycia elementów budowlanych i sposobu ich naprawy  organizowanie pracy wytwórni półfabrykatów budowlanych na terenie budowy ZNAJOMOŚĆ JĘZYKÓW OBCYCH  język niemiecki – poziom zaawansowany  język angielski – poziom podstawowy DODATKOWE ATUTY  dobra organizacja pracy zespołowej i indywidualnej  punktualność  odporność na stres  prawo jazdy kat. B Źródło: opracowanie własne.

50

Zwróć uwagę, że informacje zawarte w CV są przedstawiane za pomocą równoważników zdań, są krótkie i konkretne. To bardzo ważne w tym typie dokumentów aplikacyjnych – pracodawca nie może zastanawiać się nad tym, co chciał przekazać kandydat. Nie można również zapominać o jego przejrzystości – nie możesz pozwolić, żeby pracodawca szukał informacji o Twoim wykształceniu czy znajomości języków obcych. Kolejnym dokumentem, który musisz przygotować, jest list motywacyjny. Szczegółowe wskazówki dotyczące przygotowania tego dokumentu zamieszczono w kolejnym podrozdziale.

List motywacyjny W liście motywacyjnym rozwijasz informacje, które zostały zamieszczone w CV, ale nie jest to powtórzenie ich w innej formie, tylko wyjaśnienie, dlaczego Twoje wykształcenie, doświadczenie oraz umiejętności dodatkowe będą przydatne na stanowisku, które chce obsadzić pracodawca. Przygotowywanie listu motywacyjnego zacznij od sprawdzenia adresu pracodawcy oraz tego, do kogo należy skierować pismo. To ważne, ponieważ list motywacyjny – jak każdy inny list – musi wskazywać na nadawcę, jak również adresata. Nadawcą jesteś Ty, adresatem jest pracodawca. Nie należy rozpoczynać pisania listu motywacyjnego przed przygotowaniem CV. Informacje zamieszczone w obu dokumentach powinny się pokrywać z tymi, które zawarto w życiorysie, w którym uwzględnisz to, co najważniejsze. W liście motywacyjnym to rozwiniesz – napiszesz, dlaczego Twoje doświadczenie może być przydatne na stanowisku, o któ-

51

re się ubiegasz, czy w jaki sposób wykorzystasz swoje umiejętności interpersonalne. Podobnie jak CV list motywacyjny musi zachować określoną formę graficzną. Przede wszystkim powinien być przygotowany na komputerze, a jego objętość nie powinna przekraczać jednej strony w formacie A4. Pracodawcy czy osoby odpowiedzialne za rekrutację nie mają czasu na zapoznawanie się z długimi pismami, a oprócz tego – krótki, dobry list pokaże, że jesteś kandydatem potrafiącym jasno i zwięźle formułować myśli. W górnym prawym rogu zamieścisz datę i nazwę miejscowości, niżej – z lewej strony musisz wpisać swoje dane osobowe, a nieco niżej z prawej strony należy wpisać dane pracodawcy. Zacznij list od odpowiedniego zwrotu grzecznościowego – nie zawsze możesz określić płeć adresata, dlatego nie ryzykuj – jeśli nie wiesz, czy list będzie czytany przez kobietę czy przez mężczyznę, lepiej zastosować liczbę mnogą i napisać Szanowni Państwo. Po tym zwrocie nie stawiasz kropki, lecz przecinek, pamiętaj, to bardzo ważne – następne zdanie (w nowym wersie) musi rozpoczynać się małą literą i powinno być informacją o tym, że jesteś zainteresowany(-a) pracą na danym stanowisku. Następnie musisz uargumentować, że jesteś odpowiednim kandydatem czy kandydatką na wolne stanowisko pracy. Opisz krótko swoje wykształcenie i doświadczenie zawodowe, zaakcentuj te aspekty, które są szczególnie ważne na stanowisku, o które się starasz. W tej części listu motywacyjnego musisz przekonać pracodawcę, że posiadasz umiejętności, dzięki którym doskonale poradzisz sobie z obowiązkami. Jeżeli posiadasz doświadczenie zawodowe, to opisz swoje obowiązki z poprzedniego miejsca pracy. Jeśli szukasz pierwszej pracy, spró-

52

buj znaleźć w swoim dorobku takie działania, które potwierdzą, że posiadasz wymagane kompetencje. Postaraj się nie powtarzać informacji, które znalazły się już w CV – rozszerzaj je, napisz, w jaki sposób wcześniejsze zajęcia wpłynęły na rozwój Twoich kompetencji. W tym miejscu możesz pisać o wolontariacie, aktywności w środowisku lokalnym itp. List motywacyjny powinien być zakończony wyraźną deklaracją chęci osobistego spotkania z pracodawcą. Możesz napisać np.: Jeżeli moja kandydatura, tak jak ją Państwu przedstawiłem(-am), wydaje się Państwu interesująca, chętnie wezmę udział w rozmowie kwalifikacyjnej, podczas której odpowiem na wszystkie dodatkowe pytania. Na zakończenie nie zapomnij o zwrocie grzecznościowym (np.: Z wyrazami szacunku lub Z poważaniem) i własnoręcznym, czytelnym podpisem. Jeżeli list motywacyjny będzie wysłany drogą elektroniczną, możesz podpisać się na komputerze, ale w przypadku samodzielnego składania dokumentów w siedzibie firmy – unikaj tego. Podpisz się w tym miejscu, w którym podpisuje się tradycyjne listy, czyli w prawym, dolnym rogu arkusza. Poniżej przedstawiono przykład listu motywacyjnego absolwenta technikum ubiegającego się o pracę w warsztacie samochodowym.

53

Rysunek 2. Przykład listu motywacyjnego absolwenta technikum starającego się o pracę w warsztacie samochodowym

Zgierz, 15.07.2013 r. Tomasz Kowalski ul. Marynarska 96 95-100 Zgierz Marbud Sp. z o.o. Ul. Kamienna 15 95-100 Zgierz Szanowni Państwo, w związku z Państwa ofertą zamieszczoną w serwisie internetowym www.pracuj.pl dotyczącą pracy murarza pragnę przedstawić Państwu swoją kandydaturę. Jestem absolwentem technikum budowlanego w Łodzi, gdzie zdobyłem kwalifikacje technika budownictwa. Rzetelność mojego wykształcenia i umiejętności potwierdzają zdobywane w trakcie nauki doświadczenia zawodowe i referencje. Doświadczenie związane z pracą w branży budowlanej zdobywałem podczas praktyk zawodowych w przedsiębiorstwie Ultrabud w Zgierzu. Wiedza i umiejętności wyniesione stamtąd pozwoliły mi na podejmowanie pracy wakacyjnej jako pracownik młodociany w firmie remontowej oraz w hurtowni materiałów budowlanych. Zarówno praktyki, jak i praca w wymienionych przedsiębiorstwach pozwoliły mi zweryfikować oraz doskonalić i poszerzać wiedzę zdobywaną w szkole. Obecnie jestem osobą potrafiącą samodzielnie wykonywać zlecone zadania. Moim najważniejszym atutem jest biegła znajomość języka niemieckiego, dzięki której bez trudu porozumiewam się z zagranicznymi kontrahentami. Cechuje mnie otwartość na nowe obowiązki oraz nieustanne poszerzanie wiedzy i umiejętności. Jeżeli moja kandydatura, tak jak ją Państwu przedstawiłem, wydaje się Państwu interesująca, chętnie wezmę udział w rozmowie kwalifikacyjnej, podczas której odpowiem na dodatkowe pytania. Z wyrazami szacunku, Tomasz Kowalski Źródło: opracowanie własne.

54

List motywacyjny, podobnie jak CV, należy przygotowywać osobno dla każdej oferty pracy, na którą się odpowiada. To bardzo ważne. Pracodawca musi widzieć, że traktujesz szukanie zatrudnienia z całą powagą, a do oferty podchodzisz indywidualnie i z zaangażowaniem. Staranność opracowanego listu może wpłynąć na decyzję o zaproszeniu Cię na rozmowę kwalifikacyjną.

Kwestionariusz osobowy Pracodawca, chcąc ułatwić sobie proces poszukiwania pracownika, może poprosić o wypełnienie kwestionariusza osobowego. Kwestionariusz może zostać wręczony podczas spotkania w firmie, ale może być również załącznikiem do ogłoszenia o pracę. Pamiętaj jednak, że pracodawcy nie mają całkowitej dowolności w formułowaniu pytań, które znajdą się w dokumencie. Zakres pytań, jakie mogą znaleźć się w kwestionariuszu, określa Kodeks pracy; są to19: 1. imię i nazwisko, 2. imiona rodziców, 3. data urodzenia, 4. numer PESEL, 5. miejsce zamieszkania i adres do korespondencji, 6. wykształcenie, 7. przebieg dotychczasowego wykształcenia, 8. inne dane osobowe, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów.

19

Art. 221 § 1 ustawy z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm).

55

Forma, w jakiej zostanie sporządzony kwestionariusz osobowy, jest indywidualna dla każdej firmy. Warto jednak pamiętać, że pracodawca nie ma prawa pytać kandydata m.in. o plany związane z rodzicielstwem, poglądy religijne i polityczne czy stan zdrowia, chyba że jest to szczególnie uzasadnione (np. rodzajem wykonywanej pracy, która może być szkodliwa dla osób cierpiących na określone schorzenia)20.

Najczęstsze błędy w dokumentach aplikacyjnych Jednym z najczęściej popełnianych błędów podczas opracowywania dokumentów aplikacyjnych jest brak poprawności. Pamiętaj, że jeśli Twoje CV, list motywacyjny lub kwestionariusz osobowy będzie zawierał błędy ortograficzne albo gramatyczne, pracodawca może odrzucić Twoją kandydaturę, w ogóle nie zapoznając się z informacjami o Tobie. Błędy językowe nie są jednak jedynym problemem osób przygotowujących swoje dokumenty aplikacyjne. O czym jeszcze należy pamiętać? Każda oferta pracy, na którą odpowiadasz, wymaga przygotowania nowych dokumentów aplikacyjnych. Pamiętaj – jeżeli wyślesz list motywacyjny przygotowany dla innego pracodawcy i zostanie to zauważone, Twoja kandydatura będzie odrzucona, nawet jeśli wydajesz się idealnym kandydatem lub idealną kandydatką na dane stanowisko. Zadbaj o staranną formę. Dokumenty aplikacyjne należy przygotować na komputerze i (jeżeli nie są wysyłane drogą elektroniczną) wydrukować je na czystym, niepogniecionym papierze. Oprócz tego ważne jest również formatowanie – komputer daje wiele możliwości i trzeba

20

O co mogą pytać pracodawcy, www.ekonomia.rp.pl/artykul/935077.html [data dostępu: 05.07.2013].

56

je wykorzystać. Korzystaj z podstawowych stylów i czcionek, pamiętaj o justowaniu i nie dodawaj zbędnych ozdobników. Nie dodawaj do CV zdjęcia innego niż legitymacyjne. Na dzielenie się wspomnieniami z wakacji będzie jeszcze czas, kiedy już otrzymasz umowę o pracę, a współpracownicy będą zainteresowani Twoim życiem osobistym. Zdjęcie załączone do CV to Twój wizerunek, pamiętaj, że musisz zaprezentować się profesjonalnie. Nigdy nie wpisuj do dokumentów nieprawdziwych informacji na swój temat. Prędzej czy później prawda wyjdzie na jaw – nawet jeżeli pracodawca nie poprosi o pokazanie certyfikatu językowego, to w każdej chwili może poprosić Cię o przeprowadzenie pilnej rozmowy z zagranicznym klientem – co zrobisz w takiej sytuacji? Nie próbuj również przekonywać pracodawcy, że masz cechy charakteru, które w rzeczywistości są Ci obce, ponieważ nie poradzisz sobie z powierzonymi zadaniami i stracisz pracę. Pamiętaj o odpowiedniej objętości dokumentów. Pracodawca oczekuje od Ciebie konkretnych informacji, które zdobędzie, mogąc szybko zapoznać się z Twoimi dokumentami. Nie składaj CV składającego się z więcej niż dwóch stron formatu A4 i listu motywacyjnego zajmującego więcej niż jedną stronę. Jeżeli jednak nie posiadasz doświadczenia zawodowego i trudno Ci zapełnić stronę, napisz o wolontariacie, odbytych praktykach czy szkoleniach. Nie dodawaj załączników, o które pracodawca nie prosił. Jeżeli w ogłoszeniu nie napisano, że oczekiwane jest załączenie referencji, skanów dyplomów czy certyfikatów – nie wysyłaj ich, wystarczy, jeśli napiszesz, że je posiadasz. Pamiętaj jednak, aby zabrać je ze sobą, kiedy otrzymasz propozycję spotkania na rozmowie kwalifikacyjnej.

57

Upewnij się, że podane dane kontaktowe są prawidłowe. Na pewno potrafisz sobie wyobrazić, co stanie się, jeżeli podasz błędny numer telefonu – pracodawca nigdy się z Tobą nie skontaktuje, nawet jeśli Twój życiorys zwróci jego uwagę. Zapisz dokumenty w standardowym formacie. Najlepiej, jeżeli Twoje dokumenty aplikacyjne będą zapisane w formacie DOC lub PDF, wówczas pracodawca nie będzie miał problemu z ich otworzeniem. Nie zapomnij też o nadaniu im odpowiedniej nazwy – najlepiej, jeżeli nazwa dokumentu pozwoli na natychmiastową identyfikację Twojej osoby, np. CV_Magdalena_Kowalska. Sprawdź, w jaki sposób należy dostarczyć dokumenty do pracodawcy. Koniecznie zastosuj się do informacji zamieszczonych w ogłoszeniu. Jeżeli pracodawca napisał, że dokumenty należy przesłać drogą elektroniczną, nie ma potrzeby wysyłania ich tradycyjną przesyłką pocztową. Jeśli jednak wskazał konieczność złożenia ich w siedzibie firmy, to nie szukaj adresu e-mail i nie wysyłaj ich w ten sposób. Wysyłając aplikację pocztą, zwróć również uwagę na odpowiednie zabezpieczenie, na wszelki wypadek przed włożeniem jej do koperty włóż ją także do foliowej „koszulki”. Pamiętaj o kopercie A4 – dokumenty nie powinny być złożone na pół. Unikając opisanych błędów, zwiększasz swoją szansę na to, że pracodawca szczegółowo zapozna się Twoimi dokumentami aplikacyjnymi i zaprosi Cię na rozmowę kwalifikacyjną.

58

Załączniki 1. Pomocnik poszukującego pracy Karta zadań poszukującego pracy Godzina

Czynności

59

60

Arkusz notatek osoby poszukującej pracy – odpowiadanie na oferty pracy Źródło oferty i data wyszukania

Nazwa przedsiębiorstwa, dane kontaktowe

Stanowisko

Data i forma odpowiedzi

61

Odpowiedź pracodawcy

Termin i miejsce rozmowy kwalifikacyjnej

Uwagi

Zakończenie Aktywne poszukiwanie pracy wymaga systematycznej pracy nad sobą. Wejście na rynek pracy po zakończeniu edukacji nie jest łatwe, szczególnie dla osób nieposiadających doświadczenia zawodowego, jednak każdy musi przejść przez ten etap. Udział w warsztatach Jak aktywnie i skutecznie poszukiwać pracy powinien pokazać Ci, co musisz robić, aby skrócić do minimum czas potrzebny na znalezienie zatrudnienia. Dzięki zdobytej wiedzy i umiejętnościom wiesz, co musisz robić, by pracodawcy byli zainteresowani zaproszeniem Cię na rozmowę kwalifikacyjną. Podczas warsztatów przekazano Ci wiedzę dotyczącą najważniejszych zasad aktywnego poszukiwania pracy. Wiesz już, w jaki sposób organizować czas, gdzie szukać ofert pracy oraz jak przygotować dokumenty aplikacyjne. Pamiętaj, że pierwsze niepowodzenia nie oznaczają, że nie uda Ci się znaleźć pracy. Skorzystaj ze wskazówek zamieszczonych w materiałach, stwórz plan działania i zacznij pracę. Im większym zaangażowaniem się wykażesz, tym większe są Twoje szanse na szybkie osiągnięcie sukcesu.

62

Bibliografia 1.

Aktywne poszukiwanie pracy, www.bezrobocie.org.pl/x/423770 [data dostępu: 08.07.2013].

2.

A. Bańka, Zawodoznawstwo, doradztwo personalne, pośrednictwo pracy, Print B, Poznań 1995.

3.

O co mogą pytać pracodawcy, www.ekonomia.rp.pl/artykul/935077.html [data dostępu: 05.07.2013].

4.

Jak pracodawcy szukają pracowników, www.psz.praca.gov.pl/main.php?do=ShowPage&nPID=867689&pT =details&sP=CONTENT,objectID,867770 [data dostępu: 10.07.2013].

5.

Jak szukać pracy?, www.ohpdlaszkoly.ohp.pl/faq.php?idf=11 [data dostępu: 04.07.2013].

6.

Jesteś bez pracy? Nie ignoruj kilku prostych rad, www.strefabiznesu.nowiny24.pl/artykul/jestes-bez-pracy-nie-ignorujkilku-prostych-rad [data dostępu: 05.07.2013].

7.

P. Krawczyk, Poradnik szukającego pracy. Jak i gdzie skutecznie szukać pracy?, Zielona Linia, Białystok 2011.

8.

D. Król, Jak i gdzie szukać pracy w Internecie?, Warszawa 2003.

9.

D. Król, Poradnik dla szukających pracy, Warszawa 2009.

63

10. K. Langdon, N. Cartwright, Rozmowa kwalifikacyjna. Jak zdobyć wymarzoną pracę?, REBIS, Poznań, 2007. 11. Programy Rynku Prac, www.psz.praca.gov.pl [data dostępu: 10.07.1013] 12. Przygotowania do rozmowy kwalifikacyjnej, www.wup.poznan.pl/att/doradztwo/Przygotowania_do_rozmowy_ kwalifikacyjnej.pdf [data dostępu: 09.07.2013]. 13. B. Szydłowski, Praktyczny poradnik poszukiwania pracy, Firma Usługowo-Wydawnicza HELP-POL, Kraków, 1999. 14. Z. Uniszewski, Jak rozmawiać, szukając pracy, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000. 15. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001 późn. zm.). 16. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2008 Nr 69, poz. 415). 17. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2002 Nr 101, poz. 926 z późn. zm.). 18. Ustawa z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm).

64