APLIKACJE PRAWNICZE TABELE PORÓWNAWCZE Alicja Świczewska

Prawo karne materialne i procesowe Wydawnictwo C.H. Beck

TABELE PORÓWNAWCZE Prawo karne materialne i procesowe

Alicja Świczewska

Prawo karne materialne i procesowe

Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2011

Redakcja: Joanna Ablewicz

Projekt okładki: Robert Rogiński

© Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Krzysztof Biesaga Druk i oprawa: Cyfrowe Centrum Druku, Bydgoszcz

ISBN 978-83-255-1928-5 ISBN e-book 978-83-255-2356-5

Spis tre ci Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Część ogólna KK KKS KW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

IX XI 1

Zasady odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Formy przestępstwa wykroczenia czynny al odpowiedzialność posiłkowa karnoskarbowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wyłączenie bezprawności albo winy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Kary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasady wymiaru kar i środków karnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki oddziaływania wychowawczego powrót do przestępstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki związane z poddaniem sprawcy próbie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warunkowe umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warunkowe zawieszenie wykonania kary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warunkowe przedterminowe zwolnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności skrócenie wykonywania środków karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kara łączna zbieg przestępstw ciąg przestępstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Łączenie kar i środków karnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki zabezpieczające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedawnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zatarcie skazania ukarania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Objaśnienie wyra eń ustawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stosunek do ustaw szczególnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

74 76 79 81 87 92 95 99 110

II Część szczególna KK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

111

Przestępstwa przeciwko zdrowiu i yciu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko środowisku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu. . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

111 114 115 116 117 120 121 123 124 125

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

1 5 13 19 25 46 62 64 64 66 72

V

Spis tre ci Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi . . . . . . . . . . . . .

127 131

III Część szczególna KK i KW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

133

Przestępstwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa wykroczenia przeciwko mieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

133 137

IV KKS V KW

wybrane przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe . . . . . . . . . . .

146

wybrane wykroczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

151

VI Ustawa z Dz U Nr

r o przeciwdziałaniu narkomanii poz ze zm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

154

Zakres zastosowania słownik pojęć. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępstwa i wykroczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stosunek do przepisów części ogólnej KK i KW oraz do KPW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

154 156 161

VII Przepisy karne w ustawie z r Kodeks spółek handlowych Dz U Nr poz ze zm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

165

VIII Procedury karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

169

Zakres stosowania relacje i rodzaje postępowań. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cele postępowania i zasady. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ugoda i mediacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obowiązki i uprawnienia organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wszczęcie zawieszenie i umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zawiadomienia innych osób i organów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Właściwość sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skład sądu i wyłączenie sędziego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strony obrońcy pełnomocnicy przedstawiciele społeczni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strony podejrzany oskar ony obwiniony oskar yciel pokrzywdzony interwenient powód cywilny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obrońca Obrona obligatoryjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pełnomocnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedstawiciel społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czynności procesowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pisma procesowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Akt oskar enia wniosek o ukaranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doręczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Protokoły i notatki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dostęp do akt sądowych Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt . . . . . . . . . . . . . Postępowanie dowodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katalog dowodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpoznanie wniosku dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zakazy dowodowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasady przeprowadzania dowodów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Okazanie i wyjaśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VI

169 170 172 173 175 185 188 195 201 201 224 229 234 235 237 238 244 249 256 261 261 262 264 265 267

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

Spis tre ci Świadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Badanie pokrzywdzonego czynności ustalające krąg podejrzanych. . . . . . . . . . . . . . Biegli tłumacze i specjaliści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zatrzymanie i przeszukanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oględziny otwarcie zwłok i eksperyment procesowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wywiad środowiskowy badanie oskar onego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kontrola i utrwalanie rozmów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki przymusu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zatrzymanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poszukiwanie oskar onego list gończy i elazny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kary porządkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zabezpieczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki zapobiegawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katalog i stosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tymczasowe aresztowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poręczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dozór nakaz opuszczenia lokalu zawieszenie w czynnościach zakaz opuszczania kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie przygotowawcze czynności wyjaśniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rodzaje postępowań Organy i podmioty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pomoc prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Śledztwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dochodzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nadzór prokuratora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czynności sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skazanie bez rozprawy wniosek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dobrowolne poddanie się karze Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie przed sądem I instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwestie wstępne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpoznanie wniosku o skazanie bez rozprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozstrzygnięcie o środkach zapobiegawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozprawa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Posiedzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zasady postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przebieg rozprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odczytanie protokołów wyjaśnień i zeznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Braki postępowania przygotowawczego i zmiana kwali kacji czynu. . . . . . . . . . . . . Przerwa i odroczenie rozprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zamknięcie przewodu sądowego Narada i głosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie mandatowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzeczenia zarządzenia polecenia i mandaty karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie szczególne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie w stosunku do nieobecnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie uproszczone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie nakazowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie w sprawach z oskar enia prywatnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie przyspieszone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie mandatowe w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia . . A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

268 282 284 292 306 309 312 316 317 322 324 328 331 331 336 342 346 350 350 355 356 370 378 381 382 385 387 395 395 398 400 401 406 407 410 417 422 423 426 429 433 445 445 447 450 453 457 467 VII

Spis tre ci Postępowanie odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwestie wstępne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Granice rozpoznania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Względne i bezwzględne przyczyny odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzeczenia w II instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uzasadnienie wyroku sądu II instancji odpowiednie zastosowanie regulacji postępowania w I instancji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zwyczajne środki zaskar enia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Apelacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Apelacja w postępowaniu uproszczonym przyspieszonym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Za alenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sprzeciw w postępowaniu uproszczonym i nakazowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nadzwyczajne środki zaskar enia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kasacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wznowienie postępowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odszkodowanie za niesłuszne skazanie ukaranie tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ułaskawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wyrok łączny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

IX Dodatkowe zestawienia porównanie wybranych instytucji prawa karnego materialnego i procesowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki karne środki zabezpieczające środki przymusu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wniosek o skazanie ukaranie bez rozprawy Dobrowolne poddanie się karze i pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VIII

473 473 476 479 481 484 485 485 490 492 501 503 503 512 521 523 527 530

534 534 536

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

Wstęp Gdy przygotowywałam się do egzaminów podczas studiów siłą rzeczy uczyłam się ka dej procedury z osobna Jednak nauka do konkursów na aplikacje adwokacką oraz sądową szybko okazała się innym wyzwaniem Ogromny materiał który nale ało opanować postanowiłam pogrupować i podzielić na zagadnienia Pomysł rozwinęłam podczas aplikacji ucząc się do corocznych kolokwiów a obecnie do egzaminu zawodowego Zbiór który macie Państwo przed sobą zawiera tabele przedstawiające porównawczo najwa niejsze w mojej ocenie zagadnienia i instytucje prawa karnego materialnego i procesowego Dodatkowy podział na szczegółowe hasła ułatwia szybkie znalezienie konkretnych regulacji Po ka dym zdaniu umieszczonym w tabeli podana jest podstawa prawna a stosowane skróty oraz oznaczenia matematyczne mają pomóc w sprawnym zapamiętaniu treści przepisów Uwzględnione zostały nowelizacje Kodeksu karnego Kodeksu karnego skarbowego Kodeksu wykroczeń Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii a tak e wyroki Trybunału Konstytucyjnego dotyczące norm zawartych w powy szych ustawach według stanu na dzień r Ponadto zawarte w nim zostały zmiany wprowadzone ustawami z r o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy o Policji Dz U Nr poz r o zmianie ustawy Kodeks karny Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy Prawo ochrony środowiska Dz U Nr poz które wprawdzie wejdą w ycie odpowiednio r i r jednak dotyczą tak istotnych zagadnień jak środki karne czy przestępstwa przeciwko yciu i zdrowiu Z uwagi na stan prawny obowiązujący do dnia wejścia w ycie wymienionych przepisów zmieniających wskazane nowelizacje oznaczono kursywą Mam nadzieję e seria Tabele Aplikanta oka e się szczególnie przydatna dla młodych prawników studentów i absolwentów którzy planują zdawać na aplikacje aplikantów oraz praktyków Chciałabym podziękować Pracownikom Wydawnictwa C H Beck jak równie adwokatom Jakubowi Jacynie i Andrzejowi Michałowskiemu za yczliwość oraz cenne uwagi Warszawa styczeń

r

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

Alicja Świczewska

IX

Wykaz skrótów 1. Akty prawa krajowego KC . . . . . . . . . . . . . . KK . . . . . . . . . . . . . . KKS . . . . . . . . . . . . . KPC . . . . . . . . . . . . . KPK . . . . . . . . . . . . . KPW . . . . . . . . . . . . KRO. . . . . . . . . . . . . KW. . . . . . . . . . . . . .

ustawa z r Kodeks cywilny Dz U Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks karny Dz U Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks karny skarbowy t j Dz U z r Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks postępowania cywilnego Dz U Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks postępowania karnego Dz U Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia t j Dz U z r Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks rodzinny i opiekuńczy Dz U Nr poz ze zm ustawa z r Kodeks wykroczeń t j Dz U z r Nr poz ze zm

2. Inne skróty ............... art. . . . . . . . . . . . . . . ds. . . . . . . . . . . . . . . Dz.U. . . . . . . . . . . . . KPW . . . . . . . . . . . . lit . . . . . . . . . . . . . . . maks. . . . . . . . . . . . . min . . . . . . . . . . . . . m in . . . . . . . . . . . . . MS . . . . . . . . . . . . . . n ............... np . . . . . . . . . . . . . . Nr. . . . . . . . . . . . . . . pkt . . . . . . . . . . . . . . por . . . . . . . . . . . . . . poz . . . . . . . . . . . . . PW . . . . . . . . . . . . . . r. . . . . . . . . . . . . . . . . RP. . . . . . . . . . . . . . . SN . . . . . . . . . . . . . . TA . . . . . . . . . . . . . . tj ............... tj . . . . . . . . . . . . . . .

zagadnienie szczególnie ciekawe artykuł do spraw Dziennik Ustaw kara pozbawienia wolności litera maksymalnie minimalne między innymi Minister Sprawiedliwosci następny a e na przykład numer punkt porównaj pozycja pozbawienie wolności rok Rzeczpospolita Polska Sąd Najwy szy tymczasowe aresztowanie tekst jednolity to jest

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

XI

Wykaz skrótów TK . . . . . . . . . . . . . . ust . . . . . . . . . . . . . . ws. . . . . . . . . . . . . . . ww. . . . . . . . . . . . . . w zw. . . . . . . . . . . . . zd. . . . . . . . . . . . . . . zł . . . . . . . . . . . . . . . zob . . . . . . . . . . . . . ze zm . . . . . . . . . . .

XII

Trybunał Konstytucyjny ustęp w sprawie wy ej wymieniony w związku zdanie złoty zobacz ze zmianami

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

I. Czę ć ogólna KK, KKS, KW 1. Zasady odpowiedzialno ci KryterIUm

KK

Podstawa prawna

Ustawa z Nr poz

r Kodeks karny Dz U ze zm

Nullum crimen i inne

Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten kto popełnia CzZ pod gro bą kary przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia art KK Nie stanowi przestępstwa CzZ którego społeczna szkodliwość jest znikoma art KK

Ustawa z r bowy t j Dz U z ze zm

Kodeks karny skarr Nr poz

KW Ustawa z t j Dz U z

r Kodeks wykroczeń r Nr poz ze zm

Odpowiedzialności karnej za przestępstwo Odpowiedzialności za wykroczenie podleskarbowe lub odpowiedzialności za wyga tylko ten kto popełnia czyn kroczenie skarbowe podlega ten tylko kto społecznie szkodliwy zabroniony przez ustawę obowiązującą popełnia czyn społecznie szkodliwy pod w czasie jego popełnienia pod gro bą gro bą kary przez ustawę obowiązującą kary w czasie popełnienia art KKS aresztu Nie stanowi przestępstwa skarbowego lub OW wykroczenia skarbowego CzZ którego G do zł lub społeczna szkodliwość jest znikoma art nagany KKS art KW

1

Nie popełnia przestępstwa sprawca CzZ jeśli nie mo na mu przypisać winy w czasie czynu art KK

Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub Nie popełnia wykroczenia sprawca CzZ jewykroczenia skarbowego sprawca CzZ je- śli nie mo na mu przypisać winy w czasie KW śli nie mo na mu przypisać winy w czasie czynu art czynu art KKS

Odpowiedzialność karna za przestępstwo skutkowe → zaniechanie tylko tego na kim cią ył prawny szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi art KK

Odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe skutkowe → zaniechanie tylko tego na kim cią y prawny szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi art KKS

Zasada humanitaryzmu stosowanie kar i ŚK art KK

Zasada humanitaryzmu stosowanie kar i ŚK art KKS

Zasady stosowania nowej ustawy jeśli obowiązuje w czasie orzekania to stosuje się ją lex generalis z wyjątkiem

Zasady stosowania nowej ustawy Zasady stosowania nowej ustawy jeśli obowiązuje w czasie orzekania to się jeśli obowiązuje w czasie orzekania to ją stosuje lex generalis z wyjątkiem gdy się ją stosuje lex generalis z wyjątkiem poprzednia względniejsza lex specialis

1. Zasady odpowiedzialno ci

Stara a nowa ustawa

KKS

Terytorium czas miejsce

KK

KKS

gdy poprzednia względniejsza lex specialis górna granica w nowej ustawie ni sza od kary orzeczonej do tej wysokości obni a się karę wymierzoną nie ma zagro enia KPW wymierzoną KPW zamienia się na G jeden dzień PW st dz albo KOW miesiąc PW miesiące OW nie jest zabroniony pod gro bą kary → skazanie zaciera się ex lege art KK

niedopuszczalne stosowanie w części ustawy nowej i w części obowiązującej poprzednio nie ma zagro enia KPW wymierzoną KPW zamienia się na G jeden dzień PW st dz nie jest zabroniony pod gro bą kary → skazanie zaciera się ex lege a ukaranie uwa a się za niebyłe art KKS

KW gdy poprzednia względniejsza lex specialis gdy czyn nie jest ju zabroniony pod gro bą kary ukaranie uwa a się za niebyłe art KW

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

Zasada terytorialności przestępstwo na terytorium RP polskim statku chyba e umowa międzynarodowa której RP jest stroną stanowi inaczej

Zasada terytorialności Zasada terytorialności CzZ na terytorium RP polskim statku wykroczenie na terytorium RP polskim chyba e KKS inaczej art KKS statku art KW równie znajdującą się poza morzem odpowiedzialność za wykroczenie popełterytorialnym wyłączną strefę ekononione za granicą zachodzi gdy przepis miczną w której RP na podstawie prawa szczególny taką odpowiedzialność przewewnętrznego i zgodnie z prawem widuje art KW międzynarodowym wykonuje prawa odnoszące się do badania i eksploatacji dna morskiego i jego podglebia oraz ich zasobów naturalnych art KKS

Czas popełnienia w czasie w którym sprawca działał zaniechał działania do którego był obowiązany

Czas popełnienia w czasie w którym nastąpiło zachowanie sprawcy lex generalis art KKS

Czas popełnienia w czasie w którym sprawca działał zaniechał działania do którego był obowiązany art KW

Miejsce popełnienia w miejscu w którym sprawca działał zaniechał działania do którego był obowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię CzZ nastąpił według zamiaru sprawcy miał nastąpić art i KK

Miejsce popełnienia w miejscu w którym nastąpiło zachowanie sprawcy albo gdzie skutek stanowiący znamię CzZ nastąpił według zamiaru sprawcy miał nastąpić art KKS

Miejsce popełnienia w miejscu w którym sprawca działał zaniechał działania albo gdzie skutek nastąpił według zamiaru sprawcy miał nastąpić art KW

I. Czę ć ogólna KK, KKS, KW

2 KryterIUm

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

KryterIUm

KK

KKS

Czyn zabroniony czyn społecznie szkodliwy

Przestępstwo zbrodnia zagro ona KPW lata albo karą surowszą występek zagro ony G stawek dziennych KOW KPW miesiąca art KK

Przestępstwo skarbowe jest to CzZ przez kodeks pod gro bą kary G w stawkach dziennych KOW lub KPW art KKS

Wina

Zbrodnię mo na popełnić tylko umyślnie występek mo na popełnić tak e nieumyślnie je eli ustawa tak stanowi art KK

Przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe mo na popełnić umyślnie a take nieumyślnie je eli kodeks tak stanowi art KKS

KW

Wykroczenie czyn społecznie szkodliwy zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod gro bą kary aresztu OW Wykroczeniem skarbowym jest G do zł lub CzZ przez kodeks pod gro bą G określonagany nej kwotowo je eli art KW kwota uszczuplonej lub nara onej na uszczuplenie nale ności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia tak e inny CzZ je eli kodeks tak stanowi art KKS Wykroczenie mo na popełnić zarówno umyślnie jak i nieumyślnie chyba e ustawa przewiduje odpowiedzialność tylko za wykroczenie umyślne art KW

Wina kombinowana surowsza odpowiedzialność którą ustawa uzale nia od określonego następstwa CzZ jeśli przewi-

3

1. Zasady odpowiedzialno ci

Wina Wina Wina umyślna zamiar bezpośredni chce umyślna zamiar bezpośredni chce umyślna zamiar bezpośredni chce popełnić lub ewentualny przewidując popełnić lub ewentualny przewidując popełnić lub ewentualny przewidując mo liwość godzi się art KK mo liwość godzi się art KKS mo liwość godzi się art KW nieumyślna nie mając zamiaru popełnia nieumyślna nie mając zamiaru popełnia nieumyślna nie mając zamiaru popełnia jednak na skutek niezachowania nalejednak CzZ na skutek niezachowania nago jednak na skutek niezachowania naytej ostro ności wymaganej w danych le ytej ostro ności wymaganej w danych le ytej ostro ności wymaganej w danych okolicznościach okolicznościach okolicznościach lekkomyślność przewidywał mo lilekkomyślność przewidywał mo lilekkomyślność przewidywał mo liwość popełnienia albo wość popełnienia albo wość popełnienia albo niedbalstwo mógł przewidzieć niedbalstwo mógł przewidzieć art niedbalstwo mógł przewidzieć art KK KKS art KW

KK

KKS

KW

dywał mógł przewidzieć następstwo art KK Zakres podmiotowy

Lex generalis Kto popełnia CzZ po ukończeniu lat Ale jeśli występek popełniony przez osobę lat stosuje się środki wychowawcze lecznicze poprawcze dla nieletniego jeśli za tym przemawiają okoliczności sprawy stopień rozwoju sprawcy jego właściwości warunki osobiste

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

lex specialis nieletni który po ukończeniu lat dopuszcza się określonych przestępstw mo e odpowiadać na zasadach określonych w KK jeśli za tym przemawiają okoliczności sprawy stopień rozwoju sprawcy jego właściwości warunki osobiste szczególnie gdy bezskuteczność poprzednio stosowanych środków wychowawczych poprawczych kara górnej granicy ustawowego zagro enia sąd mo e ją nadzwyczajnie złagodzić bez dodatkowych warunków art Zbieg

Kto popełnia CzZ po ukończeniu lat lex Na zasadach określonych w niniejszej generalis ustawie odpowiada ten kto popełnia CzZ art KW Ale jak przestępstwo skarbowe lub wykro- po ukończeniu lat czenie skarbowe popełnione przez osobę lat stosuje się środki wychowawcze lecznicze poprawcze dla nieletniego jeśli za tym przemawiają okoliczności sprawy stopień rozwoju sprawcy jego właściwości warunki osobiste art

KKS

KK

Ten sam czyn stanowi tylko jedno przestępstwo art KK

Ten sam czyn tylko jedno przestępstwo skarbowe albo tylko jedno wykroczenie skarbowe art KKS

Kumulatywny zbieg Kumulatywny zbieg czyn wyczerpuje znamiona określone w czyn wyczerpuje znamiona określone w przepisach KK przepisach KKS sąd sąd skazuje za jedno przestępstwo na skazuje za jedno przestępstwo skarbopodstawie wszystkich zbiegających się we lub jedno wykroczenie skarbowe

Kumulatywny zbieg czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w przepisach ustawy stosuje się przepis przewidujący najsurowszą karę co nie stoi na przeszkodzie

I. Czę ć ogólna KK, KKS, KW

4 KryterIUm

Czyn ciągły

KK

KKS

KW

przepisów i wymierza karę na podstawie najsurowszego przepisu ale obok mo e orzec inne środki przewidziane na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów art i KK

na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów i wymierza karę na podstawie najsurowszego przepisu ale obok mo e orzec inne środki przewidziane na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów art i KKS

orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów art KW

Za jeden CzZ uwa a się zachowania podjęte w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru art KK

Za jeden CzZ uwa a się zachowań podjętych w krótkich odstępach czasu w zakresie CzZ polegających na uszczupleniu lub nara eniu na uszczuplenie nale ności publicznoprawnej krótki odstęp czasu miesięcy w wykonaniu tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności art KKS zob te art pkt KKS dotyczący nadzwyczajnego obostrzenia kary

2. Formy przestępstwa/wykroczenia; czynny al; odpowiedzialno ć posiłkowa karnoskarbowa KryterIUm ogólNe Formy przestępstwa wykroczenia

KryterIUm SzCzegółoWe Katalog

KK

KKS

KW

5

Stadialne dokonanie usiłowanie zwykłe udolne usiłowanie nieudolne przygotowanie

Stadialne dokonanie usiłowanie zwykłe udolne usiłowanie nieudolne

Stadialne dokonanie usiłowanie zwykłe udolne usiłowanie nieudolne

Zjawiskowe sprawstwo współsprawstwo sprawstwo kierownicze

Zjawiskowe sprawstwo współsprawstwo sprawstwo kierownicze

Zjawiskowe sprawstwo pod eganie pomocnictwo

2. Formy przestępstwa/wykroczenia; czynny al; odpowiedzialno ć posiłkowa karnoskarbowa

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

KryterIUm

KryterIUm SzCzegółoWe

Usiłowanie

KK

KKS

wydanie polecenia popełnia CzZ osobie w stosunku zale ności pod eganie pomocnictwo prowokacja

wydanie polecenia popełnia CzZ osobie w stosunku zale ności pod eganie pomocnictwo prowokacja

Usiłowanie zwykłe kto w zamiarze popełnienia CzZ bezpośrednio zmierza swoim zachowaniem do jego dokonania kara w granicach zagro enia dla danego przestępstwa art KK nieudolne sprawca nie uświadamia sobie e dokonanie niemo liwe bo brak przedmiotu do popełnienia na nim CzZ u ycie środka nienadającego się art KK

KW

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

Usiłowanie przestępstwa skarboZwykłe wego kto w zamiarze popełnienia zagro onego karą rok KPW CzZ bezpośrednio zmierza lub karą łagodniejszą swoim zachowaniem do jego jest karalne jeśli kodeks tak dokonania art KW stanowi karalne gdy ustawa tak stanokarę w wysokości górnej wi art KW granicy ustawowego zagro enia Nieudolne kara w granicach zaprzewidzianego dla danego prze- gro enia dla danego wykroczenia stępstwa skarbowego art KW art i KKS Nie podlega karze za usiłowanie Do usiłowania stosuje się odpokto wiednio dobrowolnie odstąpił od dokoprzepis art KKS przesłannania ka dobrowolności zapobie enia zapobiegł skutkowi stanowiąceprzez współdziałającego dokonamu znamię Kara niu CzZ art KW w granicach zagro enia dla danetak e przepisy KK art go przestępstwa przy udolnym oraz art. 15. i nieudolnym art KK art KKS mo liwe art KK nadzwyczajne złagodzenie kary odstąpienie od wymierzenia kary. Nie podlega karze za usiłowanie kto dobrowolnie odstąpił od dokonania zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię art KK

I. Czę ć ogólna KK, KKS, KW

6

KryterIUm ogólNe

KryterIUm SzCzegółoWe

KK

KKS

KW

Sąd mo e nadzwyczajnie złagodzić karę gdy sprawca dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię art KK Przygotowanie

Sprawca w celu popełnienia CzZ podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania w szczególności wchodzi w porozumienie uzyskuje lub przysposabia środki zbiera informacje sporządza plan art KK Przygotowanie jest karalne gdy ustawa tak stanowi art KK Nie podlega karze za przygotowanie gdy dobrowolnie odstąpił od przygotowania gdy porozumienie z inną osobą istotne starania zmierzające do zapobieenia dokonaniu art KK ten kto nie podlega karze za usiłowanie art KK

Sprawstwo

wykonuje CzZ sam wspólnie i w porozumieniu z inną osobą kieruje wykonaniem CzZ przez inną osobę wydaje polecenie popełnienia CzZ osobie w stosunku zale ności art KK

wykonuje CzZ sam wspólnie i w porozumieniu z inną osobą kieruje wykonaniem CzZ przez inną osobę wydaje polecenie popełnienia CzZ osobie w stosunku zale ności art KKS

7

2. Formy przestępstwa/wykroczenia; czynny al; odpowiedzialno ć posiłkowa karnoskarbowa

A. Świczewska, Prawo karne materialne i procesowe

KryterIUm ogólNe