Polskie prawo karne Prof. zw. dr hab. Andrzej J. Szwarc Kierunek: „prawo” Polsko-niemieckie studia prawnicze Studia stacjonarne – II rok Rok akademicki: 2015/2016

Program wykładu I.

WPROWADZENIE 1.

Pojęcie prawa karnego

2.

Dziedziny prawa karnego i przedmiot wykładu A. Przestępstwa (zbrodnie i występki) oraz wykroczenia B. Prawo karne sensu largo i sensu stricto a. Prawo karne sensu largo (odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia) b. Prawo karne sensu stricto (odpowiedzialność za przestępstwa) C. Prawo wykroczeń D. Prawo karne sensu stricto a. Prawo karne materialne b. Prawo karne procesowe c. Prawo karne wykonawcze E. Niektóre wyspecjalizowane (szczególne) dziedziny prawa karnego F. Przedmiot wykładu

3.

Nauki penalne A. Nauka prawa karnego B. Inne nauki penalne C. Nauki pomocnicze prawa karnego

4.

Kształtowanie się polskiego prawa karnego w okresie XX i XXI wieku A. Okres do 1918 r. B. Okres lat 1918-1932 C. Okres lat 1932-1939 D. Okres lat 1939-1944 E. Okres lat 1944-1969 F. Okres lat 1970-1998 G. Okres lat 1998-

5.

Niektóre zasady prawa karnego i odpowiedzialności karnej A. Zasada ochrony dóbr (wartości konstytucyjnych) B. Zasada subsydiarności (ultima ratio) prawa karnego C. Zasada nullum crimen sine lege oraz nulla poena sine lege D. Zasada określoności czynów zabronionych (nullum crimen sine lege scripta) oraz kar i innych środków E. Zasada zakazu wstecznego stosowania prawa – nieretroaktywności prawa (lex retro non agit) F. Zasada nulla poena sine culpa G. Zasada subiektywizmu H. Zasada legalizmu I. Zasada humanitaryzmu

2

II.

III.

IV.

USTAWA KARNA 1.

Źródła prawa karnego A. Ustawa i zasada nullum crimen sine lege scripta B. Rodzaje oraz struktura i treść przepisów prawa karnego C. Wykładnia przepisów prawa karnego D. Kodeks karny E. Pozakodeksowe prawo karne

2.

Zakres obowiązywania polskiego prawa karnego A. Uwagi ogólne B. Zakres czasowy C. Zakres przedmiotowy

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA 1.

Pojęcie odpowiedzialności karnej

2.

Zdolność do ponoszenia odpowiedzialności karnej A. Wprowadzenie B. Właściwości ogólne a. Uwagi ogólne b. Wiek c. Poczytalność C. Właściwości szczególne a. Uwagi ogólne b. Właściwości zdeterminowane zakresem stosowania ustawy karnej polskiej aa. Polskie obywatelstwo bb. Cudzoziemiec cc. Polski funkcjonariusz publiczny pełniący służbę za granicą c. Właściwości związane z popełnieniem czynu zabronionego w określonej formie aa. Formy stadialne bb. Formy zjawiskowe d. Właściwości związane z popełnieniem przestępstwa indywidualnego aa. Przestępstwa powszechne i indywidualne bb. Przestępstwa indywidualne właściwe cc. Przestępstwa indywidualne niewłaściwe dd. Przestępstwa indywidualne niewłaściwe kwalifikowane ee. Przestępstwa indywidualne niewłaściwe uprzywilejowane e. Właściwości związane ze stosowaniem środków reakcji prawnokarnej aa. Rodzaje środków reakcji prawnokarnej bb. Właściwości związane ze stosowaniem wszelkich środków reakcji prawnokarnej cc. Kary dd. Środki karne ee. Środki probacyjne ff. Środki zabezpieczające gg. Inne obowiązki i dozór

3.

Odpowiedzialność nieletnich

4.

Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych

PRZESTĘPSTWO 1.

Pojęcie i struktura przestępstwa A. Uwagi wstępne B. Zachowanie się człowieka C. Czyn człowieka D. Ustawowe znamiona czynu zabronionego pod groźbą kary

2

3

a. b. c. d.

D. E. F.

Uwagi ogólne Ustawowe znamiona podmiotu Ustawowe znamiona dobra prawnego jako przedmiotu zamachu i ochrony Ustawowe znamiona strony przedmiotowej aa. Znamię czynności wykonawczej bb. Znamię skutku i związek przyczynowy cc. Inne znamiona strony przedmiotowej (czas, miejsce, okoliczności zachowania) e. Ustawowe znamiona strony podmiotowej aa. Umyślność i nieumyślność bb. Inne znamiona strony podmiotowej Bezprawność Społeczna szkodliwość Wina

2.

Klasyfikacje przestępstw A. Uwagi ogólne B. Zbrodnie i występki C. Przestępstwa powszechne i indywidualne D. Przestępstwa formalne i materialne E. Przestępstwa z działania lub zaniechania F. Przestępstwa naruszające i zagrażające dobrom prawnym G. Przestępstwa umyślne i nieumyślne H. Przestępstwa typu podstawowego i szczególnego I. Przestępstwa zróżnicowane trybem ścigania J. Inne

3.

Formy popełnienia przestępstwa A. Uwagi ogólne B. Formy stadialne a. Uwagi ogólne b. Zamiar c. Przygotowanie d. Usiłowanie C. Formy zjawiskowe a. Uwagi ogólne b. Indywidualne sprawstwo wykonawcze c. Współsprawstwo d. Sprawstwo kierownicze e. Polecenie wykonania czynu zabronionego f. Podżeganie g. Pomocnictwo h. Zasady odpowiedzialności współdziałającego w popełnieniu przestępstwa

4.

Okoliczności wyłączające przestępstwo A. Uwagi ogólne B. Obrona konieczna C. Stan wyższej konieczności D. Nieletniość E. Niepoczytalność F. Błąd G. Zgoda pokrzywdzonego H. Eksperyment I. Inne zachowania w ramach dopuszczalnego ryzyka J. Zabiegi lecznicze i kosmetyczne K. Dopuszczalna aborcja L. Karcenie małoletnich

3

4

Ł. M. N. O. P. 5.

V.

Działanie w granicach uprawnień i obowiązków Działanie w celu wymuszenia posłuchu dla rozkazu Wykonanie rozkazu Działanie w obronie społecznie uzasadnionego interesu Inne okoliczności

Zbieg przestępstw i przepisów A. Uwagi ogólne B. Zbieg przestępstw a. Prawna jedność przestępstwa (pozorny/pomijalny zbieg przestępstw) aa. Uwagi ogólne bb. Zachowania współukarane cc. Przestępstwa wieloczynowe dd. Przestępstwa wieloodmianowe ee. Przestępstwa złożone ff. Wielość skutków gg. Przestępstwo ciągłe hh. Przestępstwo trwałe b. Wielość przestępstw aa. Zwykła wielość przestępstw bb. Zwykły realny (rzeczywisty) zbieg przestępstw cc. Realny (rzeczywisty) zbieg przestępstw w postaci ciągu przestępstw C. Zbieg przepisów a. Uwagi ogólne b. Pozorny (pomijalny) zbieg przepisów c. Realny (rzeczywisty) zbieg przepisów

KARY I INNE ŚRODKI REAKCJI PRAWNOKARNEJ 1.

System kar i innych środków reakcji prawnokarnej

2.

Kary A. Uwagi ogólne a. Pojęcie i rodzaje kar b. Cele kary B. Kara grzywny C. Kara ograniczenia wolności D. Kara pozbawienia wolności E. Kara 25 lat pozbawienia wolności F. Kara dożywotniego pozbawienia wolności

3.

Środki karne A. Pojęcie, istota i funkcje środków karnych B. Rodzaje środków karnych a. Uwagi ogólne b. Pozbawienie praw publicznych c. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej d. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi e. Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sadu f. Zakaz wstępu na imprezę masową g. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych h. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym i. Zakaz prowadzenia pojazdów

4

5

C. D. E.

j. Świadczenie pieniężne k. Podanie wyroku do publicznej wiadomości Okres stosowania środków karnych wymiernych w czasie Samoistność i niesamoistność środków karnych Pozbawienie lub ograniczenie praw rodzicielskich lub opiekuńczych

4.

Przepadek i środki kompensacyjne A. Przepadek przedmiotów B. Przepadek korzyści majątkowej C. Obowiązek naprawienia szkody D. Nawiązka

5.

Środki probacyjne oraz skrócenie kary ograniczenia wolności i środków karnych A. Istota, funkcje i rodzaje środków probacyjnych B. Warunkowe umorzenie postępowania karnego a. Istota warunkowego umorzenia postępowania karnego b. Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego c. Rozstrzygnięcie w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania karnego aa. Klauzula o warunkowym umorzeniu postępowania karnego bb. Okres próby cc. Dozór dd. Obowiązki d. Przebieg warunkowego umorzenia postępowania karnego C. Warunkowe zawieszenie wykonania kary a. Istota warunkowego zawieszenia wykonania kary b. Przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary c. Rozstrzygnięcie w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary aa. Klauzula o warunkowym zawieszeniu wykonania kary bb. Okres próby cc. Grzywna dd. Dozór ee. Obowiązki d. Przebieg warunkowego zawieszenia wykonania kary D. Warunkowe przedterminowe zwolnienie a. Istota warunkowego przedterminowego zwolnienia b. Przesłanki warunkowego przedterminowego zwolnienia c. Rozstrzygnięcie w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia aa. Klauzula o warunkowym przedterminowym zwolnieniu bb. Okres próby cc. Dozór dd. Obowiązki d. Przebieg warunkowego zwolnienia przedterminowego zwolnienia E. Skrócenie kary ograniczenia wolności F. Skrócenie środków karnych

5.

Środki zabezpieczające A. Istota, funkcje i rodzaje środków zabezpieczających B. Adresaci środków zabezpieczających C. Przesłani orzekania środków zabezpieczających a. Przesłani ogólne b. Przesłanki orzekania określonych rodzajów środków zabezpieczających D. Czas stosowania środków zabezpieczających F. Rodzaje środków zabezpieczających a. Elektroniczna kontrola miejsca pobytu b. Terapia c. Terapia uzależnień

5

6

d. e.

Pobyt w zakładzie psychiatrycznym Obowiązki, zakaz i przepadek

6.

Ustawowy wymiar kar

7.

Brak wymiaru kary A. Uwagi ogólne B. Przedawnienie karalności C. Abolicja D. Niepodleganie karze E. Odstąpienie od wymierzenia kary F. Umorzenie postępowania G. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

8.

Sądowy wymiar kar A. Pojęcie sądowego wymiaru kar B. Zasady sądowego wymiaru kar a. Zasada ograniczonej swobody sądu b. Zasada humanitaryzmu c. Zasada indywidualizacji d. Zasada współmierności kary e. Zasada preferencji kar nieizolacyjnych C. Dyrektywy wymiaru kary a. Dyrektywy ogólne b. Dyrektywy szczególne D. Okoliczności wpływające na wymiar kary E. Sądowy zwyczajny wymiar kary F. Sądowy nadzwyczajny wymiar kary a. Pojęcie i rodzaje nadzwyczajnego wymiaru kary b. Nadzwyczajne złagodzenie kary aa. Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary bb. Obligatoryjność względnie fakultatywność nadzwyczajnego złagodzenia kary cc. Sposoby nadzwyczajnego złagodzenia kary c. Nadzwyczajne obostrzenie kary aa. Istota nadzwyczajnego obostrzenia kary bb. Podstawy i sposoby nadzwyczajnego obostrzenia kary Uwagi ogólne Występek o charakterze chuligańskim Recydywa specjalna: podstawowa i wielokrotna Przestępczość zawodowa Przestępczość zorganizowana Przestępczość terrorystyczna Ciąg przestępstw Zabójstwo po wcześniejszym skazaniu za zabójstwo Niektóre przestępstwa komunikacyjne d. Zbieg podstaw nadzwyczajnego wymiaru kary aa. Zbieg podstaw nadzwyczajnego złagodzenia kary bb. Zbieg podstaw nadzwyczajnego obostrzenie kary bb. Zbieg podstaw nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenie kary

9.

Wymiar kar i innych środków w przypadku wielości przestępstw oraz zbiegu przepisów A. Wielość przestępstw a. Uwagi ogólne b. Zwykła wielość przestępstw c. Realny (rzeczywisty) zbieg przestępstw aa. Łączenie kar i innych środków w przypadku zwykłego realnego (rzeczywistego) zbiegu przestępstw

6

7

bb.

B.

10.

Łączenie kar i innych środków w przypadku realnego (rzeczywistego) zbiegu przestępstw w postaci ciągu przestępstw Realny (rzeczywisty) zbieg przepisów a. Uwagi ogólne b. Zasady wymiaru kar i innych środków

Modyfikacja prawomocnie orzeczonych kar i innych środków A. Zasada wiernego i terminowego wykonania orzeczonych kar i innych środków B. Przedawnienie wykonania kary C. Akt łaski a. Istota aktu łaski b. Rodzaje aktu łaski aa. Uwagi ogólne bb. Generalny akt łaski Abolicja Amnestia cc. Indywidualny akt łaski D. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego E. Zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej F. Grzywna a. Środki zastępcze aa. Praca społecznie użyteczna jako środek zastępczy bb. Zastępcza kara pozbawienia wolności b. Odroczenie wykonania grzywny c. Rozłożenie grzywny na raty d. Umorzenie grzywny F. Kara ograniczenia wolności a. Odroczenie wykonania kary ograniczenia wolności b. Przerwa w wykonaniu kary ograniczenia wolności c. Zmiana formy pracy d. Zmiany dotyczące dozoru i obowiązków e. Skrócenie kary ograniczenia wolności f. Środki zastępcze aa. Zastępcza kara grzywny bb. Zastępcza kara pozbawienia wolności G. Kara pozbawienia wolności a. Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności b. Przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności c. Warunkowe zawieszenie wykonania kary d. Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary H. Zmiany dot. wykonywania środków karnych I. Zmiany dotyczące dozoru i obowiązków orzeczonych w związku z zastosowaniem środków probacyjnych a. Dozór i obowiązki związane z warunkowym umorzeniem postępowania karnego b. Dozór i obowiązki związane z warunkowym zawieszeniem wykonania kary c. Dozór i obowiązki związane z warunkowym przedterminowym zwolnieniem z odbycia reszty kary pozbawienia wolności J. Zmiany dotyczące środków zabezpieczających K. Zatarcie skazania a. Istota zatarcia skazania b. Rodzaje zatarcia skazania aa. Uwagi ogólne bb. Ustawowe zatarcie skazania cc. Sądowe zatarcie skazania dd. Zatarcie skazania aktem łaski

7

8

VI.

TYPY PRZESTĘPSTW 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.

Uwagi ogólne Rozdział XVI kk: Rozdział XVII kk: Rozdział XVIII kk: Rozdział XIX kk: Rozdział XX kk: Rozdział XXI kk: Rozdział XXII kk: Rozdział XXIII kk: Rozdział XXIV kk: Rozdział XXV kk: Rozdział XXVI kk: Rozdział XXVII kk: Rozdział XXVIII kk: Rozdział XXIX kk: Rozdział XXX kk: Rozdział XXXI kk: Rozdział XXXII kk: Rozdział XXXIII kk: Rozdział XXXIV kk: Rozdział XXXV kk: Rozdział XXXVI kk: Rozdział XXXVII kk: Rozdział XXXVIII kk: Rozdział XXXIX kk: Rozdział XL kk: Rozdział XLI kk: Rozdział XLII kk: Rozdział XLIII kk:

X X X XX X XX X XX X XX XX XX X XX XX X X X XX XX XX X XX X X X X X

Znaczenie symboli wskazujących zakres wiedzy wymaganej podczas egzaminu z zakresu poszczególnych grup i typów przestępstw: X XX

Ogólna wiedza o przestępstwach uregulowanych w danym rozdziale (rodzaje czynów ujętych jako przestępstwa, nazwy przestępstw) Pogłębiona, szczegółowa wiedza o wszystkich przestępstwach uregulowanych w danym rozdziale (podstawowe i szczególne typy tych przestępstw oraz ich nazwy, ich ustawowe znamiona, charakterystyka tych przestępstw w kontekście wszystkich podziałów przestępstw)

Najważniejsze akty prawne 1. 2. 3.

4. 5.

Kodeks karny - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zmianami) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228 ze zmianami) Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 ze zmianami) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 ze zmianami) Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 ze zmianami)

8

9

Niektóre podręczniki 1.

Marek Bojarski (red.), System prawa karnego. Tom 11. Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, Warszawa 2014, C.H. Beck 2. Tadeusz Bojarski (red.), System prawa karnego. Tom 2. Źródła prawa karnego, Warszawa 2011, C.H. Beck 3. Ryszard Dębski (red.), System Prawa Karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, Warszawa 2013, C.H. Beck 4. Lech Gardocki, Prawo karne, 19. wydanie, Warszawa 2015, C.H. Beck 5. Lech Gardocki (red.), System prawa karnego. Tom 8. Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, Warszawa 2013, C.H. Beck 6. Tomasz Kaczmarek (red.), System prawa karnego. Tom 5. Nauka o karze. Sadowy wymiar kary, Warszawa 2014, C.H. Beck 7. Michał Królikowski, Robert Zawłocki, Prawo karne, Warszawa 2015, C.H. Beck 8. Andrzej Marek (red.), System prawa karnego.Tom 1. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2010, C.H. Beck 9. Mirosława Melezini (red.), System prawa karnego. Tom 6. Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie, Warszawa 2010, C.H. Beck 10. Lech Paprzycki (red.), System prawa karnego. Tom 7. Środki zabezpieczające, Warszawa 2015, C.H. Beck 11. Łukasz Pohl, Prawo karne. Wykład części ogólnej, 3. wydanie, Warszawa 2015, LexisNexis 12. Robert Zawłocki (red.), System Prawa Karnego. Tom 9. Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, Warszawa 2011, C.H. Beck.

Wykład Uczestnictwo:

Udział w wykładzie jest fakultatywny

Cel wykładu:

Przybliżenie i wyjaśnienie regulacji polskiego prawa karnego materialnego, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji zawartych w przepisach Części ogólnej Kodeksu karnego oraz regulacji dotyczących niektórych wybranych grup względnie poszczególnych typów przestępstw, zwłaszcza typów przestępstw ujętych w przepisach Części szczególnej Kodeksu karnego. Wykład sprzyja opanowaniu wiedzy o regulacjach, których zrozumienia - ze względu na stopień trudności - nie gwarantuje samodzielna lektura stosownych przepisów oraz podręczników, skryptów lub komentarzy. Wykład pozwala także lepiej - oraz inaczej niż czyni się to w podręcznikach lub skryptach - uporządkować tę wiedzę. Przedmiotem wykładu są zagadnienia wskazane w jego programie. Z uwagi na ograniczoną ilość czasu przeznaczonego na wykład oraz potrzebę pogłębionego wyjaśniania zagadnień najważniejszych i trudniejszych, niektóre zagadnienia - nie wymagające obszerniejszego wyjaśniania – są tylko sygnalizowane i w tym zakresie uczestnicy wykładu są odsyłani do podręczników.

Czas trwania, wykładu:

dwa semestry: semestr zimowy oraz letni

Miejsce wykładu: Collegium Polonicum Terminy wykładu: środy w godz. 9.00-12.30: 28.10.2015, 04.11.2015, 25.11.2015, 09.12.2015, 16.12.2015, 27.01.2016, 03.02.2016 Terminy wykładów w semestrze letnim zostaną ogłoszone później

Konwersatorium Uczestnictwo:

Udział w konwersatorium jest obligatoryjny.

Cel konwersatorium:

Doskonalenie umiejętności posługiwania się Kodeksem karnym i innymi przepisami prawa karnego oraz stosowania regulacji prawno-karnych metodą rozwiązywania kazusów, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dotyczących wybranych grup względnie poszczególnych typów przestępstw, zwłaszcza typów przestępstw ujętych w przepisach Części szczególnej Kodeksu karnego.

9

10

Czas trwania, miejsce i terminy:

Zaliczenie:

semestr letni Collegium Polonicom Terminy posiedzeń konwersatoryjnych będą wskazane w „Studienführer” oraz na stronie internetowej Collegium Polonicum (www.cp.edu.pl). Warunkiem zaliczenia konwersatorium jest: 1) udział w konwersatorium (dopuszczalne 2 absencje w czasie trwania konwersatorium); 2) aktywność i opanowanie umiejętności wskazanych wyżej jako cel konwersatorium, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności rozwiązywania kazusów; 3) ustne lub pisemne kolokwium, jeśli tak postanowi prowadzący konwersatorium, zwłaszcza tytułem wyrównania zaległości spowodowanych nieobecnością na zajęciach konwersatoryjnych. Podczas pierwszych zajęć konwersatoryjnych prowadzący konwersatorium ustala ostateczny termin uzyskania zaliczenia konwersatorium. Zaliczenie konwersatorium, z oceną albo bez oceny, jest oglaszane przed upływem 14 dni od daty kolokwium zaliczeniowego.

Egzamin Egzaminator:

Prof. zw. dr hab. Andrzej J. Szwarc

Terminy:

Terminy oraz miejsca egzaminów pierwszych i poprawkowych zostaną ustalone w porozumieniu z uczestnikami wykładu i ogłoszone do dnia 15. czerwca 2015 r. na stronie internetowej Collegium Polonicum (www.cp.edu.pl) oraz w systemie USOS.

Zapisy na terminu egzaminu:

Collegium Polonicum: Sekretariat Spraw Studenckich/USOS. Liczba osób egzaminowanych w poszczególnych terminach jest ograniczona.

Warunki przystąpienia do egzaminu:

1) 2) 3)

umieszczenie nazwiska osoby egzaminowanej w USOS na liście osób uprawnionych do przystąpienia do egzaminu; zaliczenie konwersatorium względnie okazanie promesy zaliczenia konwersatorium; zapisanie się na określony termin egzaminu.

Nie zapisanie się na egzamin oraz absencja na egzaminie:

Ocena niedostateczna (2,0) per absentiam, chyba że – w przypadku absencji - nieobecność zostanie przez egzaminatora uznana w sposób udokumentowany za usprawiedliwioną.

Zakres egzaminowanej wiedzy:

Problematyka objęta programem wykładu w zakresie wyłożonym i wskazywanym dokładniej podczas wykładu (z ewentualnym odesłaniem do podręczników) oraz weryfikacja umiejętności rozwiązywania kazusów.

Forma egzaminu:

Egzamin ustny (z reguły 3 pytania), chyba, że egzaminator postanowi o przeprowadzeniu egzaminu pisemnego. Egzaminowani przystępują do egzaminu ustnego w kolejności wynikającej z zapisów, chyba że zgodnie postanowią inaczej.

Znaczenie zaliczenia konwersatorium:

Z wyłączeniem egzaminów poprawkowych: 1) ocena, z jaką uzyskano zaliczenie konwersatorium jest brana pod uwagę podczas egzaminu jako okoliczność uwzględniana zwłaszcza w razie wątpliwości co do oceny egzaminu, 2) zaliczenie konwersatorium z oceną dobrą (4.0), dobrą plus (4,5) albo bardzo dobrą (5,0) sprawia, że w razie pozytywnie ocenionych

10

11

odpowiedzi na dwa pytania, egzaminowany może skorzystać z możliwości zadania mu tylko dwóch pytań, uzyskując tytułem odpowiedzi na trzecie pytanie ocenę, z jaką zaliczono konwersatorium. Ogłoszenie wyniku egzaminu:

Wynik egzaminu jest ogłaszany bezpośrednio po przeprowadzeniu egzaminu ustnego oraz umieszczany w systemie USOS – bez względu na formę egzaminu przed upływem 14 dni od daty egzaminu.

11