PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE

Marek Maciąg

Konstrukcja kapitału docelowego w prawie polskim na tle wybranych praw obcych

Wydawnictwo C.H. Beck

PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE

Konstrukcja kapitału docelowego w prawie polskim na tle wybranych praw obcych

Polecamy nasze publikacje z zakresu prawa handlowego: Jacek Bieniak, Michał Bieniak, Grzegorz Nita-Jagielski, Krzysztof Oplustil, Robert Pabis, Anna Rachwał, Marcin Spyra, Grzegorz Suliński, Marcin Tofel, Robert Zawłocki KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH. KOMENTARZ, wyd. 2 Du¿e Komentarze Becka. Edycja limitowana Janusz A. Strzępka (red.) KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH. KOMENTARZ, wyd. 5 Komentarze Kodeksowe Stanisław Włodyka (red.) PRAWO UMÓW HANDLOWYCH, tom 5 System Prawa Handlowego Stanisław Gurgul PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE. KOMENTARZ, wyd. 8 Du¿e Komentarze Becka Lidia Siwik ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZARZĄDZAJĄCYCH ZA ZOBOWIĄZANIA EUROPEJSKIEGO ZGRUPOWANIA INTERESÓW GOSPODARCZYCH I SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ Prawo Gospodarcze i Handlowe

www.sklep.beck.pl

Marek Maciąg

Konstrukcja kapitału docelowego w prawie polskim na tle wybranych praw obcych

Seria Prawo Gospodarcze i Handlowe pod redakcj¹ Profesora Stanis³awa W³odyki

Wydawca: Natalia Adamczyk

Wydanie publikacji zosta³o dofinansowane przez Krakowsk¹ Akademiê im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

© Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: TimPrint Druk i oprawa: Elpil, Siedlce

ISBN 978-83-255-3476-9 ISBN e-book 978-83-255-3477-6

Spis treści Wstęp ........................................................................................................... XIII Wykaz skrótów . .......................................................................................... XVII Wykaz literatury ......................................................................................... XXI Część pierwsza. Zagadnienia ogólne .........................................................

1

Rozdział 1. Pojęcie i charakter prawny kapitału docelowego ................ 1. Pojęcie kapitału docelowego .................................................................. 2. Charakter prawny kapitału docelowego.................................................. 2.1. Kapitał docelowy a zobowiązanie zarządu do podwyższenia   kapitału zakładowego .................................................................... 2.2. Kapitał docelowy a tzw. „widełkowe” podwyższenie kapitału zakładowego – odesłanie................................................................ 2.3. Kapitał docelowy a podwyższenie kapitału dokonane    pod warunkiem .............................................................................. 2.4. Kapitał docelowy a warunkowe podwyższenie kapitału................ 2.5. Kapitał docelowy a pełnomocnictwo.............................................. 2.6. Kapitał docelowy a przeniesienie kompetencji.............................. 2.7. Kapitał docelowy a authorised capital – odesłanie ....................... 2.8. Podsumowanie uwag na temat charakteru kapitału docelowego....

3 3 7

Rozdział 2. Kapitał docelowy na tle podziału kompetencji pomiędzy organami: „menedżerskim” i „właścicielskim” w spółce......................... 1. Pojęcie zasad nadzoru korporacyjnego.................................................... 2. Konflikt interesów w spółce akcyjnej..................................................... 3. Kompetencja do podwyższenia kapitału zakładowego na tle podziału kompetencji pomiędzy organy „menedżerski” i „właścicielski” spółki 4. Wzmocnienie pozycji zarządu w ramach kapitału docelowego .............

7 8 8 9 11 13 13 14 15 15 17 20 22

Rozdział 3. Geneza kapitału docelowego .................................................. 1. Początki angielskiego prawa spółek ....................................................... 2. Znaczenie authorised capital w prawie angielskim ............................... 3. Kapitał docelowy na kontynencie europejskim.......................................

25 25 26 28

Rozdział 4. Funkcja i znaczenie gospodarcze kapitału docelowego........ 1. Cele podwyższenia kapitału zakładowego.............................................. 2. Uzasadnienie wprowadzenia kapitału docelowego do ustawodawstwa polskiego.................................................................................................. 3. Kapitał docelowy w praktyce gospodarczej............................................ 3.1. Niemieckie doświadczenia ze stosowaniem kapitału docelowego 3.2. Kapitał docelowy w spółkach notowanych na GPW......................

29 29 31 34 34 36

Spis treści 4. Funkcja i znaczenie gospodarcze wyłączenia prawa poboru w ramach kapitału docelowego ............................................................................... 40 4.1. Prawo poboru jako instrument ochrony akcjonariuszy................... 40 4.2. Wyłączenie prawa poboru . ............................................................ 43 4.3. Wyłączenie prawa poboru w ramach kapitału docelowego       – analiza ekonomiczna.................................................................... 45 Rozdział 5. Substytuty kapitału docelowego w praktyce gospodarczej 1. Akcje zapasowe....................................................................................... 1.1. Pojęcie akcji zapasowych............................................................... 1.2. Stan prawny po wprowadzeniu kapitału docelowego..................... 2. „Widełkowe” podwyższenie kapitału...................................................... 2.1. Pojęcie i funkcja „widełkowego” podwyższenia kapitału   zakładowego w prawie polskim...................................................... 2.2. „Widełkowe” podwyższenie kapitału zakładowego na gruncie przepisów Kodeksu handlowego.................................................... 2.3. Obecny stan prawny........................................................................ 2.4. Stosunek „widełkowego” podwyższenia kapitału do kapitału docelowego..................................................................................... 2.5. Publiczna oferta akcji w ramach „widełkowego” podwyższenia   kapitału zakładowego..................................................................... Część druga. Kapitał docelowy w wybranych państwach europejskich, prawie europejskim i w USA . ....................................................................

50 50 50 52 54 54 55 57 64 65 71

Rozdział 6. Kapitał docelowy w prawie anglosaskim............................... 1. Authorized capital w prawie spółek USA................................................ 1.1. Uwagi wstępne................................................................................ 1.1.1. Źródła amerykańskiego prawa spółek................................. 1.1.2. Problem ochrony wierzycieli............................................... 1.2. Authorized capital . ........................................................................ 1.3. Wyłączenie prawa poboru w ramach authorized capital . ............. 2. Authorised capital w prawie angielskim................................................. 2.1. Uwagi wstępne................................................................................ 2.2. Authorised capital na gruncie Companies Act 1985....................... 2.3. Podwyższenie kapitału zakładowego na gruncie       Companies Act 2006 ...................................................................... 2.4. Wyłączenie prawa poboru...............................................................

73 73 73 73 75 78 82 85 85 88

Rozdział 7. Kapitał docelowy w prawie niemieckim................................. 1. Uwagi wstępne........................................................................................ 2. Kapitał docelowy..................................................................................... 2.1. Pojęcie kapitału docelowego i procedura podwyższenia kapitału 2.2. Granice kapitału docelowego i treść klauzuli kompetencyjnej...... 2.3. Wykonanie upoważnienia .............................................................. 3. Wyłączenie prawa poboru ...................................................................... 3.1. Formalne przesłanki wyłączenia prawa poboru.............................. 3.2. Materialne przesłanki wyłączenia prawa poboru............................

95 95 96 96 98 102 105 105 107

VI

91 92

Spis treści 3.3. Interes spółki i uzasadnienie wyłączenia prawa poboru................. 3.4. Tzw. uproszczone wyłączenie prawa poboru................................. 3.5. Ochrona przed rozwodnieniem wartości akcji................................ 4. Wyłączenie prawa poboru w ramach kapitału docelowego ................... 4.1. Zasada ogólna................................................................................. 4.2. Bezpośrednie wyłączenie prawa poboru w klauzuli    kompetencyjnej............................................................................... 4.3. Upoważnienie zarządu do wyłączenia prawa poboru..................... 4.4. Oznaczenie ceny emisyjnej akcji – stosowanie § 255 ust. 2 AktG 4.5. Uproszczone wyłączenie prawa poboru w ramach kapitału   docelowego..................................................................................... 4.6. Kapitał docelowy I i II.................................................................... Rozdział 8. Kapitał docelowy w prawie Unii Europejskiej...................... 1. Uwagi wstępne........................................................................................ 2. Druga Dyrektywa – minimalny czy maksymalny standard regulacji?.... 2.1. Kryteria wykładni .......................................................................... 2.2. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości..................................... 2.3. Stanowisko własne.......................................................................... 3. Podwyższenie kapitału zakładowego – zasada ogólna............................ 4. Kapitał docelowy..................................................................................... 4.1. Treść regulacji . .............................................................................. 4.2. Problem charakteru regulacji.......................................................... 5. Problem prawa poboru w ramach kapitału docelowego.......................... 5.1. Treść regulacji................................................................................. 5.2. Prawo poboru w przypadku pokrycia akcji wkładem    niepieniężnym................................................................................. 5.3. Tzw. materialne przesłanki wyłączenia prawa poboru................... 5.4. Obowiązek przedłożenia przez zarząd sprawozdania na temat   przyczyn wyłączenia prawa poboru................................................ 6. Kapitał docelowy w europejskiej spółce akcyjnej................................... 7. Propozycje zmian w europejskim prawie spółek.................................... 7.1. Potrzeba zmian .............................................................................. 7.2. Propozycje przedstawione przez tzw. grupę SLIM........................ 7.3. Propozycje tzw. grupy Wintera....................................................... 7.4. Plan działań..................................................................................... Część trzecia. Kapitał docelowy w przepisach Kodeksu spółek     handlowych...................................................................................................

110 115 117 119 119 121 124 129 130 132 134 134 136 136 139 141 142 143 143 145 146 146 148 150 154 156 158 158 158 161 162 167

Rozdział 9. Uwagi wstępne ......................................................................... 169 1. Kapitał docelowy jako sposób podwyższenia kapitału zakładowego    spółki akcyjnej......................................................................................... 169 1.1. Miejsce i sposób regulacji............................................................... 169 1.2. Treść regulacji . .............................................................................. 170 1.3. Zasady wykładni przepisów Kodeksu spółek handlowych   dotyczących kapitału docelowego.................................................. 170 VII

Spis treści 2. Kapitał docelowy w spółce komandytowo‑akcyjnej............................... 2.1. Charakterystyka spółki komandytowo-akcyjnej............................. 2.2. Zastosowanie kapitału docelowego w spółce         komandytowo-akcyjnej................................................................... 2.3. Stosowanie przepisów o kapitale docelowym do spółki     komandytowo-akcyjnej...................................................................

172 172

Rozdział 10. Granice kapitału docelowego................................................ 1. Klasyfikacja ............................................................................................ 2. Zakaz podwyższenia kapitału ze środków własnych spółki.................... 3. Forma upoważnienia................................................................................ 4. Zarząd jako podmiot upoważnienia......................................................... 5. Czas trwania upoważnienia..................................................................... 5.1. Treść i cel ograniczenia.................................................................. 5.2. Początek terminu i sposób jego liczenia......................................... 5.3. Czas trwania upoważnienia............................................................ 5.4. Przedłużenie i ponowienie upoważnienia....................................... 6. Wysokość kapitału docelowego............................................................... 6.1. Treść i cel ograniczenia.................................................................. 6.2. Podstawa obliczenia........................................................................ 6.3. Chwila miarodajna dla obliczenia maksymalnej wysokości    kapitału docelowego....................................................................... 6.4. Wielość upoważnień i stosunek do kapitału warunkowego .......... 6.5. Zmiana wysokości kapitału docelowego........................................ 7. Zakaz wydawania akcji uprzywilejowanych oraz przyznawania akcjonariuszom uprawnień osobistych.................................................... 8. Skutki naruszenia granic kapitału docelowego.......................................

178 178 180 181 184 185 185 186 189 192 195 195 197

Rozdział 11. Treść klauzuli upoważniającej.............................................. 1. Elementy konieczne klauzuli upoważniającej......................................... 1.1. Upoważnienie, jego podmiot i przedmiot....................................... 1.2. Oznaczenie czasowej granicy upoważnienia . ............................... 1.3. Określenie kwoty upoważnienia..................................................... 2. Fakultatywna treść klauzuli upoważniającej...........................................

208 208 208 210 212 214

Rozdział 12. Ustanowienie kapitału docelowego....................................... 1. Wymogi formalne.................................................................................... 1.1. Wymogi dotyczące większości i kworum....................................... 1.2. „Procedura awaryjna”..................................................................... 1.3. Szczególna regulacja dotycząca spółek publicznych...................... 1.4. Umotywowanie uchwały................................................................ 1.5. Rejestracja uchwały walnego zgromadzenia.................................. 2. Umotywowanie, jako szczególna przesłanka uchwały w sprawie    kapitału docelowego................................................................................ 2.1. Problem tzw. materialnych przesłanek kapitału docelowego......... 2.2. Treść umotywowania uchwały w sprawie kapitału docelowego.... 2.3. Kryteria oceny uchwały w sprawie kapitału docelowego..............

217 217 218 219 221 223 224

VIII

173 175

200 201 201 202 203

224 224 226 228

Spis treści 2.3.1. Zgodność uchwały z przepisami prawa............................... 229 2.3.2. Sprzeczność z postanowieniami statutu.............................. 230 2.3.3. Interes spółki....................................................................... 231 2.3.4. Zamiar pokrzywdzenia akcjonariuszy................................. 232 2.4. Podsumowanie uwag na temat motywów uchwały w sprawie    kapitału docelowego....................................................................... 233 Rozdział 13. Zmiana, zniesienie i wygaśnięcie kapitału docelowego . .... 236 1. Zmiana i zniesienie kapitału docelowego................................................ 236 1.1. Zmiana i zniesienie kapitału docelowego przed rejestracją    uchwały w sprawie kapitału docelowego....................................... 236 1.2. Zmiana i zniesienie uchwały w sprawie kapitału docelowego     po jej zarejestrowaniu .................................................................... 239 1.3. Skutki zmiany lub zniesienia postanowień statutu o kapitale    docelowym...................................................................................... 240 2. Wygaśnięcie upoważnienia zarządu do podwyższenia kapitału  zakładowego............................................................................................ 241 Rozdział 14. Podwyższenie kapitału zakładowego w ramach    udzielonego zarządowi upoważnienia........................................................ 1. Procedura podwyższenia kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego.............................................................................................. 1.1. Tryb podjęcia uchwały zarządu w sprawie podwyższenia     kapitału zakładowego..................................................................... 1.2. Forma uchwały zarządu.................................................................. 1.3. Wymóg zgody rady nadzorczej....................................................... 1.4. Tryb podwyższenia kapitału zakładowego..................................... 2. Zakres swobody decyzyjnej zarządu....................................................... 2.1. Zobowiązanie do podwyższenia kapitału zakładowego................. 2.2. Ograniczenia swobody decyzyjnej zarządu.................................... 2.3. Ograniczenia wynikające z przepisów KSH................................... 2.4. Ograniczenia wynikające z treści statutu........................................ 2.4.1. Umotywowanie uchwały walnego zgromadzenia .............. 2.4.2. Zasady prowadzenia spraw spółki....................................... 3. Treść uchwały zarządu w sprawie podwyższenia kapitału     zakładowego............................................................................................ 3.1. Kwota podwyższenia kapitału zakładowego.................................. 3.2. Cena emisyjna akcji........................................................................ 3.3. Określenie przedmiotu wkładów niepieniężnych........................... 4. Wady uchwały zarządu w sprawie podwyższenia kapitału     zakładowego i ich skutki......................................................................... 4.1. Problem oceny wadliwości uchwały zarządu................................. 4.2. Rodzaje wadliwości uchwały zarządu w sprawie kapitału    docelowego..................................................................................... 4.3. Skutki wadliwości uchwał zarządu................................................. 4.3.1. Sytuacja przed rejestracją podwyższenia kapitału     zakładowego........................................................................

243 243 243 246 247 251 253 253 256 256 258 260 261 264 268 269 272 273 273 274 276 276 IX

Spis treści 4.3.2. Sytuacja po rejestracji podwyższenia kapitału    zakładowego........................................................................ 4.4. Kontrola nad działaniem zarządu w ramach kapitału     docelowego.....................................................................................

277 281

Rozdział 15. Wyłączenie lub ograniczenie prawa poboru w ramach    kapitału docelowego..................................................................................... 286 1. Kapitał docelowy a wyłączenie prawa poboru – uwagi wprowadzające 286 2. Emisja akcji w ramach kapitału docelowego z zachowaniem prawa    poboru...................................................................................................... 287 2.1. Charakter prawa poboru w świetle przepisów KSH....................... 287 2.2. Emisja akcji z zachowaniem prawa poboru w spółkach    niepublicznych................................................................................ 288 2.3. Emisja akcji z zachowaniem prawa poboru w spółkach    publicznych..................................................................................... 289 2.4. Ocena zasad wykonania prawa poboru w Kodeksie spółek    handlowych..................................................................................... 290 3. Podwyższenie kapitału zakładowego z wyłączeniem prawa poboru...... 292 3.1. Wyłączenie prawa poboru w przypadku zwykłego podwyższenia kapitału zakładowego..................................................................... 292 3.1.1. Formalne przesłanki wyłączenia prawa poboru.................. 292 3.1.1.1. Pojęcie przesłanek formalnych.............................. 292 3.1.1.2. Forma opinii zarządu............................................. 293 3.1.1.3. Treść opinii zarządu............................................... 294 3.1.1.4. Dopuszczalność generalnego wyłączenia prawa   poboru w statucie................................................... 295 3.1.2. Materialne przesłanki wyłączenia prawa poboru................ 296 3.1.2.1. Pojęcie interesu spółki........................................... 296 3.1.2.2. Interes spółki a wyłączenie prawa poboru............. 301 3.1.2.3. Stosunek interesu spółki do interesu     akcjonariuszy......................................................... 301 3.1.2.4. Zasada jednakowego traktowania akcjonariuszy.. 302 3.1.2.5. Podsumowanie uwag na temat materialnych   przesłanek wyłączenia prawa poboru.................... 303 3.2. Bezpośrednie wyłączenie prawa poboru w ramach kapitału    docelowego..................................................................................... 303 3.2.1. Zakres bezpośredniego wyłączenia prawa poboru.............. 303 3.2.2. Formalne i materialne przesłanki uchwały w sprawie   wyłączenia prawa poboru – odesłanie . .............................. 304 3.2.3. Relacja uchwały w sprawie wyłączenia prawa poboru     do uchwały zarządu o podwyższeniu kapitału.................... 305 3.2.4. Ocena bezpośredniego wyłączenia prawa poboru     w ramach kapitału docelowego........................................... 306 3.3. Upoważnienie zarządu do wyłączenia prawa poboru . .................. 309 3.3.1. Zakres pośredniego wyłączenia prawa poboru .................. 309 3.3.2. Tryb podjęcia uchwały upoważniającej i jej treść . ............ 309 

Spis treści 3.3.3. Obowiązek przedstawienia opinii zarządu.......................... 3.3.4. Zgoda rady nadzorczej........................................................ 3.3.5. Cena emisyjna akcji w przypadku wyłączenia prawa    poboru.................................................................................. 3.4. Objęcie akcji przez subemitenta w ramach kapitału docelowego

311 313 314 315

Podsumowanie.............................................................................................. 1. Podsumowanie części ogólnej – główne tezy.......................................... 2. Podsumowanie części prawnoporównawczej – charakterystyka   poszczególnych modeli kapitału docelowego......................................... 2.1. Anglo-amerykański model podwyższenia kapitału........................ 2.1.1. Model amerykański............................................................. 2.1.2. Model angielski................................................................... 2.2. Niemiecki model kapitału docelowego........................................... 2.3. Kapitał docelowy w prawie europejskim........................................ 3. Podsumowanie części dogmatycznej – główne tezy...............................

317 317

Indeks rzeczowy...........................................................................................

331

319 319 319 321 322 324 325

XI

Wstęp Jednym z podstawowych warunków rozwoju gospodarczego jest stworzenie mechanizmów ekonomicznych i prawnych dających podmiotom gospodarczym możliwość koncentracji kapitału. We współczesnym prawie rolę takiego mechanizmu odgrywa m.in. spółka akcyjna, jako forma prowadzenia działalności gospodarczej. Umożliwia ona przedsiębiorcom gromadzenie kapitału pochodzącego od dużej liczby drobnych inwestorów. Koncentracja kapitału w spółce akcyjnej odbywa się bądź to drogą pozyskania kapitału obcego (np. w formie kredytów), bądź też w drodze podwyższenia kapitału własnego spółki (np. poprzez emisję akcji). Znaczny koszt kapitału obcego, będący m.in. wynikiem wysokiego poziomu stóp procentowych oraz dysproporcji pomiędzy popytem na kapitał a jego podażą, skłania przedsiębiorców do poszukiwania źródeł finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w emisji akcji, a zatem w podwyższeniu kapitału zakładowego spółki. Podwyższenie kapitału jest również operacją kosztowną, z którą dodatkowo związane jest ryzyko jej niepowodzenia. Kapitał docelowy jest instytucją, której celem jest uproszczenie i usprawnienie procedury podwyższenia kapitału, a zatem ułatwienie pozyskania środków finansowych. Instytucja kapitału docelowego jest odpowiedzią na określone potrzeby gospodarcze. Jednocześnie kapitał docelowy należy do jednych z najmłodszych i najsłabiej zbadanych instytucji polskiego prawa spółek. W odniesieniu do wielu aspektów kapitału docelowego brak jeszcze ugruntowanych poglądów w polskiej doktrynie prawa spółek, niewiele jest również orzeczeń sądowych, które rozwiewałyby wątpliwości interpretacyjne pojawiające się na gruncie przepisów KSH dotyczących kapitału docelowego. Potrzeba podjęcia analizy tej instytucji prawnej wydaje się w tym świetle trudna do zakwestionowania. Zasadniczym celem badawczym stawianym przez autora niniejszej pracy jest dogmatyczna analiza przepisów prawa polskiego dotyczących kapitału docelowego, której towarzyszy próba rekonstrukcji polskiego modelu tej instytucji. Z uwagi na „międzynarodowy rodowód” kapitału docelowego oraz możliwość sięgnięcia po bogaty dorobek doktryny prawnej państw obcych, niniejsza praca wzbogacona została o obszerną część prawno-porównawczą, której dodatkowym zadaniem jest zbadanie natury prawnej kapitału docelowego jako instytucji występującej w wielu ustawodawstwach, a spełniającej określone cele gospodarcze. Niniejsza praca podzielona została na trzy części poświęcone kolejno (1) zagadnieniom wstępnym stanowiącym wprowadzenie do problematyki kapitału docelowego, (2) regulacjom kapitału docelowego w wybranych porządkach prawnych oraz (3) kapitałowi docelowemu w prawie polskim. Każda ze wspomnianych części składa się z rozdziałów dotyczących poszczególnych aspektów omawianej instytucji prawnej. W celu zapewnienia większej przejrzystości tekstu, rozdziały podzielone zostały na podrozdziały, a te z kolei na mniejsze jednostki redakcyjne. XIII

Wstęp Pierwsza część obejmująca zagadnienia ogólne ma na celu przybliżenie czy‑ telnikowi najważniejszych cech konstrukcji kapitału docelowego oraz zbudowa‑ nie ogólnego modelu kapitału docelowego w oderwaniu od konkretnego porząd‑ ku prawnego. W tej części autor koncentruje się na pojęciu kapitału docelowego, jego charakterze prawnym oraz historycznej genezie, którą uzupełnia omówie‑ nie funkcji gospodarczej kapitału docelowego oraz jego odróżnienie od instytucji pełniących podobną funkcję gospodarczą i stanowiących (w różnych porządkach prawnych) jego surogaty. Druga część została poświęcona porównawczej analizie poszczególnych mo‑ deli kapitału docelowego występujących w obcych porządkach prawnych, takich jak prawo amerykańskie, angielskie i niemieckie. Wybór podlegających omówie‑ niu ustawodawstw dokonany został z uwzględnieniem historycznego rodowo‑ du omawianej instytucji (tak w przypadku prawa angielskiego i amerykańskie‑ go), a także źródeł, z jakich korzystał ustawodawca wprowadzając do polskiego prawa spółek instytucję kapitału docelowego (w przypadku prawa niemieckiego). Część prawno-porównawczą uzupełnia analiza europejskiej regulacji kapitału do‑ celowego. Jej zasadniczym celem jest próba odpowiedzi na pytanie o istnieje eu‑ ropejskiego modelu kapitału docelowego oraz umiejscowienie polskiej regulacji na jego tle. Trzecia część koncentruje się wyłącznie na analizie przepisów Kodeksu spółek handlowych dotyczących kapitału docelowego. Kolejne rozdziały poświęcone są poszczególnym aspektom prawnym tej instytucji takim, jak problem granic kapi‑ tału docelowego, treść klauzuli upoważniającej, ustanowienie kapitału docelowe‑ go oraz wykonanie upoważnienia statutowego przez zarząd. Ostatni rozdział tej części koncentruje się na szczególnie doniosłym, z punktu widzenia praktyczne‑ go, scenariuszu podwyższenia kapitału, w którym upoważnieniu zarządu do emi‑ sji nowych akcji towarzyszy wyłączenie prawa poboru lub upoważnienie do takie‑ go wyłączenia. Całość niniejszej pracy zakończona została podsumowaniem mającym na celu zestawienie stawianych tez, postulatów de lege ferenda oraz najważniejszych wniosków interpretacyjnych zawartych w jej poszczególnych częściach. Na zakończenie niniejszego wstępu należy podkreślić, iż problematyka kapi‑ tału docelowego została oddzielona od pokrewnych zagadnień prawnych, których szczegółowa analiza wykroczyłaby poza jej ścisłe ramy tematyczne. Do zagad‑ nień takich należy problem innych sposobów podwyższenia kapitału zakładowe‑ go spółki, jak np. kapitału warunkowego, czy też instytucja warrantów subskryp‑ cyjnych. Kapitał docelowy nie jest jednak instytucją zawieszoną w prawnej próżni i jego omówienie wymaga niekiedy włączenia do zakresu zainteresowań innych zagad‑ nień prawnych, takich jak chociażby problem prawa poboru i jego wyłączenia. Ta ostatnia instytucja w praktyce często towarzyszy kapitałowi docelowemu i dlate‑ go jest istotnym przedmiotem analizy. Kapitał docelowy w prawie polskim występuje zarówno w spółce akcyjnej, jak i w „hybrydowej” odmianie spółki, jaką jest spółka komandytowo-akcyjna. Pod‑ stawowym przedmiotem niniejszego opracowania jest kapitał docelowy w formie, w jakiej spotykamy go w spółce akcyjnej. Uwagi dotyczące spółki komandytowo‑ XIV

Wstęp ‑akcyjnej mają jedynie charakter marginalny i ograniczają się do sytuacji, w których natura spółki komandytowo-akcyjnej decyduje o pewnych odrębnościach w kapitale docelowym. *** Niniejsza praca przygotowana została do druku na podstawie rozprawy doktorskiej „Konstrukcja kapitału docelowego w prawie polskim na tle wybranych praw obcych”, obronionej w listopadzie 2006 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym miejscu pragnę wyrazić słowa szczególnej wdzięczności mojemu Promotorowi Prof. dr hab. Andrzejowi Szumańskiemu za wyrozumiałość i bardzo życzliwą opiekę naukową w trakcie przygotowywania niniejszej pracy oraz za bardzo cenne uwagi i wskazówki. Chciałbym również podziękować Recenzentom rozprawy Prof. dr hab. Józefowi Frąckowiakowi oraz Dr hab. Markowi Michalskiemu, Prof. UKSW, za wnikliwe recenzje i cenne spostrzeżenia, które starałem się wykorzystać przygotowując niniejszą pracę do druku. Słowa podziękowania chciałem skierować do wszystkich bliskich mi osób, które wspierały mnie w przygotowaniu i finalizacji niniejszej publikacji. Publikacja niniejszej książki była możliwa dzięki finansowemu wsparciu ze strony Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, za co chciałbym serdecznie podziękować władzom tej uczelni. Autor

XV

Wykaz skrótów 1. Akty prawne AktG . . . . . . . . . . . . . . Aktiengesetz (niemiecka ustawa o akcjach) BGB . . . . . . . . . . . . . . Bürgerliches Gesetzbuch (niemiecki kodeks cywilny) CA 1985 . . . . . . . . . . . Companies Act 1985 (angielska ustawa o spółkach z 1985 r.) CA 2006 . . . . . . . . . . . Companies Act 2006 (angielska ustawa o spółkach z 2006 r.) CC . . . . . . . . . . . . . . . Code de Commerce (francuski kodeks handlowy) DGCL . . . . . . . . . . . . . Delaware General Corporation Law (ustawa o spółkach stanu Delaware) Druga Dyrektywa . . . . Druga Dyrektywa Rady 77/91/EWG z 13.12.1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymaga‑ ne w Państwach Członkowskich od spółek w rozumie‑ niu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspól‑ ników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spół‑ ki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.­Urz. WE L 26 z 31.1.1977, s. 1; Dz.Urz. UE Pol‑ skie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, s. 8 ze zm.) KC. . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. − Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH . . . . . . . . . . . . . . . . . rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. − Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KPC. . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. − Kodeks postępowania cywil‑ nego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KSH . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 15.9.2000 r. − Kodeks spółek handlowych (Dz.­U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) MBCA . . . . . . . . . . . . Model Business Corporation Act (1984) (ustawa mode‑ lowa o spółkach z 1984 r.) nowelizacja z 12.12.2003 r. . . . . . . ustawa z 12.12.2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks spó‑ łek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2003 Nr 229, poz. 2276) Pierwsza Dyrektywa. . . Dyrektywa 2009/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16.9.2009 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spó‑ łek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (wer‑ XVII

Wykaz skrótów sja ujednolicona) (Dz.Urz. UE L 258 z 1.10.2009 r., s. 11), która zastąpiła Pierwszą Dyrektywę Rady z 9.3.1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich rów‑ noważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia ochro‑ ny interesów zarówno wspólników jak i osób trzecich (68/151/EWG) (Dz.Urz. UE L 65 z 14.3.1968 r., s. 8) Rozporządzenie o KRS rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 21.12.2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia reje‑ strów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądo‑ wego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. Nr 117, poz. 1237 ze zm.) Rozporządzenie o Informacjach Bieżących i Okresowych . . . . . . . . rozporządzenie Ministra Finansów z 19.2.2009 r. w spra‑ wie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warun‑ ków uznawania za równoważne informacji wymaga‑ nych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (Dz.U. Nr 33, poz. 259 ze zm.) Rozporządzenie o Statucie Spółki Europejskiej . . . . . . . . rozporządzenie Rady (WE) Nr 2157/2001 z 8.10.2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz.Urz. WE L 294 z 10.11.2001 r., s. 1; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, s. 251) TFUE . . . . . . . . . . . . . traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE C 83 z 30.3.2010 r., s. 2) UmvG . . . . . . . . . . . . . Umwandlungsgesetz (niemiecka ustawa o przekształce‑ niach) Ustawa o KRS . . . . . . ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) Ustawa o Ofercie Publicznej . . ustawa z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorgani‑ zowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (tj. Dz.U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439 ze zm.) Ustawa o Obrocie . . . . ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finanso‑ wymi (tj. Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 ze zm.)

2. Czasopisma i publikatory ABA . . . . . . . . . . . . . . American Bar Association BGBl. . . . . . . . . . . . . Bundesgesetzblatt ����������������� BGHZ. . . . . . . . . . . . . Entscheidungen des Bundesgerichtshofs in Zivilsachen XVIII

Wykaz skrótów Dz.U. . . . . . . . . . . . . . Dz.Urz. UE. . . . . . . . . Dz.Urz. WE . . . . . . . . HUK. . . . . . . . . . . . . . InStR. . . . . . . . . . . . . . JZ . . . . . . . . . . . . . . . . NJW . . . . . . . . . . . . . . NYBCL . . . . . . . . . . . OSG . . . . . . . . . . . . . . OSNC. . . . . . . . . . . . . PPH. . . . . . . . . . . . . . . PS . . . . . . . . . . . . . . . . PUG . . . . . . . . . . . . . . RGBl. . . . . . . . . . . . . RGZ . . . . . . . . . . . . . . RPEiS. . . . . . . . . . . . . SZP TBSP . . . . . . . . . SZW/RSDA . . . . . . . . ZBB . . . . . . . . . . . . . . ZGR . . . . . . . . . . . . . . ZHR . . . . . . . . . . . . . . ZIP . . . . . . . . . . . . . . .

Dziennik Ustaw Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich Czasopismo Kwartalne Całego Prawa Handlowego, Upadłościowego oraz Rynku Kapitałowego Internationales Steuerrecht Juristen Zeitung Neue Juristische Wochenschrift New York Business Corporation Law Orzecznictwo Sądów Gospodarczych Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna Przegląd Prawa Handlowego Prawo Spółek Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Reichsgesetzblatt ����������������� Entscheidungen des Reichsgerichts in Zivilsachen Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny Studenckie Zeszyty Naukowe Towarzystwa Słucha‑ czów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego Schweizer Zeitschrift für Wirtschaftsrecht Zeitschrift für Bankrecht und Bankwirtschaft Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht Zeitschrift für das gesamte Handels- und Wirtschafts‑ recht Zeitschrift für Wirtschaftsrecht

3. Inne skróty AG . . . . . . . . . . . . . . . ang. . . . . . . . . . . . . . . . BB . . . . . . . . . . . . . . . BGH . . . . . . . . . . . . . . DB . . . . . . . . . . . . . . . GPW. . . . . . . . . . . . . . i n. . . . . . . . . . . . . . . . KDPW. . . . . . . . . . . . . KNF . . . . . . . . . . . . . . KRS . . . . . . . . . . . . . . LG. . . . . . . . . . . . . . . . niem. . . . . . . . . . . . . . . OAE . . . . . . . . . . . . . . OECD. . . . . . . . . . . . . OLG . . . . . . . . . . . . . . OR . . . . . . . . . . . . . . . por. . . . . . . . . . . . . . . .

Aktiengesellschaft angielski Betriebsberater Bundesgerichtshof (niemiecki Federalny Sąd Najwyższy) Der Betrieb Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i następne Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. Komisja Nadzoru Finansowego Krajowy Rejestr Sądowy Landesgericht (niemiecki Sąd Krajowy) niemiecki Organismos Anasygkrotiseos Epicheiriseon AE (grecka Organizacja Restrukturyzacji Przedsiębiorstw) Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Oberlandesgericht (niemiecki Wyższy Sąd Krajowy) Obligationensrecht (szwajcarski kodeks zobowiązań) porównaj XIX