KAJIAN MENGENAI GAYA PEMBELAJARAN BERDASARKAN TEORI KEPELBAGAIAN KECERDASAN (MI) GARDNER DI KALANGAN PELAJAR ALIRAN BUKAN SAINS TINGKATAN 4 BUMIPUTERA DI DAERAH PENAMPANG SABAH.
JESSICA A. MOSIKON
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
KAJIAN MENGENAI GAYA PEMBELAJARAN BERDASARKAN TEORI KEPELBAGAIAN KECERDASAN (MI) GARDNER DI KALANGAN PELAJAR ALIRAN BUKAN SAINS TINGKATAN 4 BUMIPUTERA DI DAERAH PENAMPANG SABAH.
JESSICA A. MOSIKON
Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Sains)
Fakulti Pendidikan Universiti Teknologi Malaysia
SEPTEMBER, 2004
iii
DEDIKASI
TERISTIMEWA BUAT SELURUH AHLI KELUARGA TERSAYANG YANG SENTIASA MEMBERIKAN DORONGAN DAN GALAKAN UNTUK TERUS BERJAYA. TERUTAMANYA DADY & MUMY,
ALEXANDER MOSIKON & MARY JIVONIS YANG SENTIASA MENDOAKAN KEJAYAAN SAYA.
BUAT ADIK-ADIK TERSAYANG
JAY-JAY & JACK TERUSKANLAH PERJUANGAN KALIAN DALAM MENGEJAR CITACITA YANG MURNI
JUGA UNTUK INSAN YANG TERSAYANG PERJUANGAN KITA BELUM SELESAI…
iv
PENGHARGAAN
Bersyukur saya kepada Tuhan kerana dengan rahmat-Nya akhirnya saya berjaya menyelesaikan Projek Sarjana Muda ini dengan sempurna. Saya mengucapkan jutaan terima kasih kepada penyelia saya, Prof. Madya Dr. Zaleha Ismail di atas kesungguhan beliau membimbing dan menunjuk ajar saya di sepanjang kajian ini sehingga selesai. Tidak lupa juga di ucapkan terima kasih kepada penasihat akademik saya, Dr. Seth Bin Sulaiman kerana memberi bantuan dan sokongan semangat kepada saya dalam menyiapkan kajian ini. Saya juga ingin mengucapkan terima kasih kepada Pengetua dan pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan Datuk Peter Mojuntin Penampang, Sabah di atas kerjasama yang diberikan dalam melancar dan menjayakan kajian ini. Ucapan terima kasih juga saya tujukan kepada sahabat saya Clarence yang tidak jemu membantu dalam menjayakan kajian ini. Penghargaan yang tidak terhingga juga buat keluarga kerana dorongan dan sokongan sepanjang pengajian saya. Akhir sekali ucapan terima kasih saya tujukan kepada mereka yang memberikan bantuan secara langsung atau pun tidak langsung dalam menyiapkan kajian ini.
Sekian, terima kasih.
v
ABSTRAK
Kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti gaya pembelajaran di kalangan pelajar tingkatan 4 bumiputera Sabah berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner. Kajian ini melibatkan 114 orang responden. Soal selidik oleh Gary Harms yang mengandungi 80 item telah digunakan untuk mengumpul maklumat mengenai gaya pembelajaran pelajar. Data-data yang dikumpul dianalisis dengan menggunakan Microsoft Excel untuk mendapatkan kekerapan, peratusan, min dan perbezaan signifikan bagi menjawab setiap persoalan kajian yang dikemukakan di dalam kajian ini. Kajian menunjukkan bahawa secara keseluruhan, responden menunjukkan gaya pembelajaran kecerdasan intrapersonal, muzikal, kinestetik badan, verbal linguistik dan logik matematik. Dapatan kajian menunjukkan tidak wujud perbezaan yang signifikan antara gaya pembelajaran dengan pencapaian akademik pelajar. Walau bagaimanapun, gaya pembelajaran kecerdasan logik matematik sahaja yang menunjukkan perhubungan yang signifikan. Kajian juga menunjukkan tidak terdapat perbezaan yang signifikan dalam gaya pembelajaran mengikut kecerdasan di kalangan responden mengikut jantina. Dapatan kajian menunjukkan wujud perbezaan yang signifikan hanya dalam gaya pembelajaran kecerdasan kinestetik badan di kalangan responden mengikut keturunan. Beberapa cadangan telah dikemukakan agar para pendidik dapat memenuhi keperluan gaya pembelajaran Sains pelajar-pelajar bumiputera Sabah di daerah Penampang.
vi
ABSTRACT
This study was conducted to identify the learning styles among the indigenous form four students in Sabah based on the Gardner’s Multiple Intelligence Theory. This study involved 114 respondents. Information on students’ learning styles was collected using questionnaires by Gary Harms, which consisted of 80 items. These data were analyzed using statistical functions in Microsoft Excel to obtain the frequencies, percentages, means, and significant differences in order to answer each of the problem statements proposed in this study. The study show that overall; the respondents had intrapersonal, musical, bodily kinesthetic, verbally linguistic, and logically mathematic learning styles. The results also show that no significant difference exist between the students’ learning styles and their academic achievements. However, there is a significant correlation between logically mathematic learning style and the students’ academic achievements. The study also shows that there was no significant difference in learning styles based on multiple intelligence among the respondents of different sexes. However, results show that there was a significant difference in learning style based on bodily kinesthetic intelligence among the respondents of different races. Some suggestions are proposed for the teachers to fulfill the needs of learning styles of indigenous students in the district of Penampang Sabah in Science subject.
vii
KANDUNGAN
BAB
1
PERKARA
PENDAHULUAN 1.1
Pengenalan
1
1.2
Latar belakang Masalah
3
1.3
Pernyataan Masalah
4
1.4
Objektif Kajian
5
1.5
Persoalan kajian
6
1.6
Hipotesis Kajian
6
1.7
Kepentingan Kajian
7
1.8
Skop Kajian
8
1.9
Kerangka Teori
9
1.10
Definisi Terminologi
10
1.10.1 Sains
10
1.10.2 Aliran Bukan Sains
10
1.10.3 Pelajar Bumiputera
11
Penutup
11
1.11
2
HALAMAN
SOROTAN PENULISAN 2.1
Pengenalan
12
2.2
Objektif Matapelajaran Sains
13
2.3
Pembelajaran
13
2.4
Gaya Pembelajaran
15
viii 2.5
Gaya Pembelajaran
17
2.6
Kecerdasan
19
2.7
Teori Kepelbagaian Kecerdasan (Multiple Intelligences)
20
2.7.1 Kecerdasan Verbal Linguistik
21
2.7.2 Kecerdasan Logik Matematik
21
2.7.3 Kecerdasan Ruang Visual
22
2.7.4 Kecerdasan Kinestetik Badan
22
2.7.5 Kecerdasan Muzikal
23
2.7.6 Kecerdasan Intrapersonal
24
2.7.7 Kecerdasan Interpersonal
24
2.7.8 Kecerdasan Naturalis
25
Kajian Terhadap Gaya Pembelajaran Dengan Teori kepelbagaian Kecerdasan
25
Persamaan dan Perbezaan Di Antara Gaya pembelajaran Dunn and Dunn Dengan Teori Gardner
27
Aplikasi Teori Kepelbagaian Kecerdasan Dalam Bilik Darjah
28
Penggunaan Teori Kepelbagaian kecerdasan Dalam Sistem Pendidikan
30
Penggunaan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Dalam Pemilihan Kerjaya
31
Penutup
33
2.8 2.9
2.10 2.11 2.12 2.13
3
Faktor-faktor Yang Mempengaruhi
METODOLOGI KAJIAN 3.1
Pengenalan
34
3.2
Reka Bentuk Kajian
34
3.3
Prosedur Mengumpul Data kajian
35
3.4
Kawasan Kajian
35
3.5
Sampel Kajian
36
3.6
Instrumen Kajian
36
3.6.1 Bahagian A
37
3.6.2 Bahagian B
37
ix
4
3.7
Analisis Data
38
3.8
Kajian Rintis
39
3.9
Penutup
40
DAPATAN KAJIAN 4.1
Pengenalan
41
4.2
Analisis Latar Belakang Responden
42
4.3
Dapatan Kajian Berasaskan Persoalan Kajian
44
4.3.1 Analisis Persoalan 1: Jenis Gaya Pembelajaran Di Kalangan Responden Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan (MI)
44
4.3.2 Analisis Persoalan Kajian 2: Mengenalpasti Kewujudan Hubungan Antara Gaya Pembelajaran Dengan Pencapaian Akademik Responden Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan.
59
4.3.3 Analisis Persoalan Kajian 3: Perbezaan Gaya Pembelajaran Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner Di Kalangan Responden Mengikut Jantina.
60
4.3.4 Analisis Persoalan Kajian 4: Perbezaan Gaya Pembelajaran Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner Di Kalangan Responden Mengikut Keturunan.
61
Penutup
64
4.4
5
PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 5.1
Pengenalan
65
5.2
Perbincangan Kajian
65
5.2.1 Persoalan Kajian 1
66
5.2.2 Persoalan Kajian 2
71
5.2.3 Persoalan Kajian 3
72
5.2.4 Persoalan Kajian 4
73
Rumusan Kajian
74
5.3
x 5.4
Implikasi Dan Cadangan
75
5.5
Saranan Kajian Lanjutan
79
5.6
Penutup
80
RUJUKAN
82
LAMPIRAN Soal Selidik Surat Kebenaran Menjalankan Kajian
89
xi
SENARAI JADUAL
JADUAL
TAJUK
HALAMAN
4.1
Taburan Responden Mengikut Jantina
42
4.2
Taburan Responden Mengikut Keturunan
42
4.3
Taburan Responden Mengikut Gred Bagi Matapelajaran Sains Yang Diperolehi Dalam PMR.
4.4
43
Skala Tahap Kepelbagaian Kecerdasan Di Kalangan Responden.
45
4.5
Kecerdasan Verbal Linguistik
45
4.6
Kecerdasan Logik Matematik
46
4.7
Kecerdasan Ruang Visual
48
4.8
Kecerdasan Kinestetik Badan
49
4.9
Kecerdasan Muzikal
51
4.10
Kecerdasan Interpersonal
52
xii 4.11
Kecerdasan Intrapersonal
54
4.12
Kecerdasan Naturalis
55
4.13
Hubungan Gaya Pembelajaran Dengan Pencapaian Sains PMR
4.14
59
Perbezaan Gaya Pembelajaran Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner Mengikut Jantina secara keseluruhan
4.15
60
Perbezaan Gaya Pembelajaran Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner Mengikut Jantina Bagi setiap kecerdasan
4.14
60
Perbezaan Gaya Pembelajaran Berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner Mengikut keturunan
66
xiii
SENARAI RAJAH
RAJAH
1.1
TAJUK
Perhubungan Di Antara Gaya Pembelajaran Dengan Teori Kepelbagaian Kecerdasan
4.1
HALAMAN
9
Min Gaya Pembelajaran (Kepelbagaian Kecerdasan) Secara Keseluruhan
4.2
57
Peratus Gaya Pembelajaran (Kepelbagaian Kecerdasan) Secara Keseluruhan
57
xiv
SENARAI SIMBOL
α
-
Alfa (0.05)
%
-
Peratus
Sig.
-
Signifikan
SM
-
Sangat Menyerupai Saya
M
-
Menyerupai Saya
HM
-
Hampir Menyerupai Saya
TM
-
Tidak Menyerupai Saya
STM
-
Sangat Tidak Menyerupai Saya
MI
-
Multiple Intelligences (Kepelbagaian Kecerdasan)
UPSR
-
Ujian Penilaian Sekolah Rendah
PMR
-
Penilaian Menengah Rendah
SPM
-
Sijil Pelajaran Malaysia
PPD
-
Pejabat Pendidikan Daerah
JPN
-
Jabatan Pendidikan Negeri
KPM
-
Kementerian Pendidikan Malaysia
BAB 1
PENDAHULUAN
1.1
Pengenalan
Sains adalah salah satu mata pelajaran yang penting di sekolah sama ada peringkat sekolah rendah, menengah mahupun di institusi pengajian tinggi. Di sekolah, prestasi kecemerlangan pelajar dalam mata pelajaran sains diukur melalui keputusan mereka dalam peperiksaan sekolah dan awam. Namun ternyata pada setiap peperiksaan awam seperti UPSR, PMR, SPM dan sebagainya, pelajar negara masih tidak mampu memberikan keputusan semua lulus dalam mata pelajaran sains.
Walau bagaimanapun, negara sentiasa mengharapkan peningkatan pelajar dalam mata pelajaran ini. Ini kerana, pencapaian yang cemerlang dalam sains memberikan peluang yang besar kepada pelajar untuk menjejakkan kaki ke menara gading. Pelbagai bidang sains yang diperlukan oleh negara membangun seperti Malaysia. Ini termasuklah penggunaan tenaga kerja yang mahir dalam bidang sains dan teknologi untuk meningkatkan semua industri negara seperti pembuatan, pembinaan dan sebagainya. Peningkatan tenaga mahir negara akan mengurangkan pengimportan tenaga mahir dari negara lain. Selain daripada itu, sains juga
2 membantu manusia dalam menguruskan alam dan sumber-sumbernya dengan penuh tanggungjawab dan bijaksana.
Oleh itu, apakah tindakan yang harus diambil untuk memastikan pencapaian matapelajaran sains sentiasa menunjukkan peningkatan? Mengikut pendapat Dunn & Dunn (1979), penyelesaiannya adalah dengan mengetahui gaya pembelajaran pelajar dan menyesuaikannya dengan rancangan pelajaran mengikut gaya mereka. Setiap orang mempunyai gaya pembelajaran yang tersendiri dan berbeza secara individu seperti mana cap ibu jari (Gremli, 1996). Sebenarnya apakah yang dimaksudkan dengan gaya pembelajaran? Gaya pembelajaran adalah cara seseorang individu memahami semasa menerima dan memproses maklumat dan pengetahuan yang akhirnya mewujudkan perubahan tingkah laku semasa proses pembelajaran dan pengajaran. Menurut pendapat, Pengarah Kesatuan kebangsaan pengetua-pengetua sekolah menengah (NASSP), Keele (1979):
“Learning style diagnosis that gives the most powerful leverage yet available to educators to analyze, motivate and assist students in school. It is the foundation of truly modern approach to education”.
Sebenarnya terdapat banyak definisi gaya pembelajaran yang didefinisikan oleh para pengkaji dan pendidik. Walau bagaimanapun terdapat satu teori yang komprehensif berkaitan dengan gaya pembelajaran iaitu Teori Kepelbagaian Kecerdasan ( multiple intelligences ) yang diperkenalkan oleh Howard Gardner pada tahun 1983. Dalam teori ini, terdapat beberapa jenis kecerdasan dan setiap manusia mempunyai semua jenis kecerdasan (Gardner, 1993). Namun keunikannya, setiap manusia mempunyai satu set kekuatan dan kelemahan intelektual. Menurut Gardner (1999), terdapat 9 kecerdasan iaitu verbal linguistik, logik matematik, muzik, ruang visual, kinestetik badan, intrapersonal, interpersonal, naturalis dan eksistensialis. Keupayaan dalam memahami gaya pembelajaran dan situasi yang boleh menyokong belajar secara berkesan akan dapat mempertingkatkan pencapaian akademik, kekuatan dalamannya dan keberkesanan proses pengajaran dan pembelajaran.
3 1.2
Latar belakang Masalah
Tahun demi tahun jumlah pelajar di negara kita sentiasa menunjukkan peningkatan dan setiap pelajar mempunyai gaya pembelajarannya yang tersendiri kerana datang dari pelbagai latar belakang, pengalaman dan kecenderungan yang berbeza. Menurut Dunn (1993), gaya pembelajaran adalah satu set ciri-ciri peribadi yang mempengaruhi bagaimana seseorang menerima, mengumpul dan memproses maklumat. Oleh itu, gaya pembelajaran pelajar menjadi aspek penting di sekolah. Gaya pembelajaran seseorang merujuk kepada cara interaksi individu dengan sesuatu maklumat atau rangsangan kemudian memproses dan menganalisis maklumat tersebut di dalam otak untuk dijadikan pengetahuan.
Menurut Kolb (1971), salah satu kegagalan seseorang ialah tidak faham proses pembelajaran dirinya sendiri atau gaya pembelajarannya. Kajian juga menunjukkan bahawa pelajar lebih berdikari, bertanggungjawab dan berkeyakinan sekiranya memahami gaya pembelajaran mereka ( Sims and Ehrardt,1978 ; Myers,1992). Pengajaran dan pembelajaran dalam kelas adalah suatu yang kompleks. Di sekolah pelajar membentuk gaya pembelajaran tersendiri serta berinteraksi dengan maklumat dengan bantuan guru yang mempunyai gaya pengajaran tersendiri. Guru-guru selalu mengandaikan mereka hanya bertanggungjawab mengenai subjek yang diajar tanpa menghiraukan proses kognitif pelajar tersebut. Kelemahan pelajar dalam pembelajaran sering dikaitkan dengan suasana sekolah yang tidak kondusif, saiz kelas yang besar, kemudahan yang tidak mencukupi dan bebanan sukatan pelajaran yang berat serta peperiksaan (Subahan,1996 ).
Sistem persekolahan sekarang lebih tertumpu kepada dua kecerdasan sahaja iaitu verbal-linguistik dan logik-matematik (Gardner,1995). Kebanyakan guru tidak menghargai kepelbagaian pelajar dan tidak merancang pengajaran mereka mengikut kesemua kecerdasan atau mana-mana bidang kecerdasan khusus yang ada pada murid mereka. Ramai pelajar yang berbakat atau 'gifted' juga kurang bermotivasi untuk ke sekolah kerana masalah guru yang hanya tertumpu kepada sistem
4 pengajaran dan pembelajaran ‘chalk and talk’. Proses pembelajaran tersebut akan menyebabkan beberapa pelajar sahaja yang terlibat aktif dalam bilik darjah. Terdapat banyak pelajar yang lebih cenderung kepada kecerdasan selain kecerdasan verbal-linguistik dan logik-matematik akan terpinggir dalam proses pembelajaran dan pengajaran (Hearne &Stone,1995). Pelajar-pelajar ini telah dilabelkan sebagai murid yang bermasalah, pencapaian rendah dan tidak bermotivasi. Guru telah meletakkan harapan yang rendah terhadap mereka maka ini menyebabkan harga diri mereka menurun dan masalah disiplin meningkat.
Pelajar bumiputera Sabah yang berketurunan Kadazan, Dusun, Murut dan Bajau adalah golongan terbesar dalam negeri merupakan tunggak kepada pemerintahan dan pembangunan negeri seterusnya kepada negara. Sebagaimana yang kita sedia maklum, gaya pembelajaran yang diamalkan dalam proses pembelajaran mempengaruhi kecemerlangan seseorang pelajar. Oleh itu, adalah menjadi satu usaha yang baik untuk menumpukan bagaimana seseorang pelajar itu dapat belajar dengan lebih berkesan dan efisien dengan mengetahui gaya pembelajaran pelajar.
1.3
Pernyataan Masalah
Kecemerlangan seseorang pelajar amat dipengaruhi dengan gaya pembelajarannya. Sekiranya gaya pembelajaran tidak dikenalpasti, pelajar agak sukar mengikuti proses pembelajaran dan pengajaran kerana pendekatan pembelajaran tidak bersesuaian dengan gayanya. Kajian ini dijalankan untuk mengenal pasti jenis gaya pembelajaran sains menurut Teori kepelbagaian kecerdasan di kalangan pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan Datuk Peter Mojuntin Penampang Sabah. Terdapat 8 jenis kecerdasan iaitu verbal linguistik, logik matematik, muzikal, ruang visual, kinestetik badan, intrapersonal, interpersonal dan naturalis dalam teori tersebut. Setiap pelajar mempunyai kesemua kecerdasan
5 sebut tetapi masing-masing mempunyai kekuatan dan kelemahan terhadap kecerdasan tersebut (Brualdi,1996). Oleh itu penyelidik cuba mengenalpasti gaya pembelajaran pelajar yang sebenarnya. Gaya pembelajaran penting untuk membantu pelajar dalam proses pemahaman pembelajaran.
1.4
Objektif Kajian
Kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar aliran bukan Sains Tingkatan 4 bumiputera Sabah di daerah Penampang Sabah berdasarkan Teori kepelbagaian Kecerdasan. Berikut merupakan objektif kajian penyelidik:
a)
Mengenalpasti jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah secara keseluruhan.
b) Mengenalpasti hubungan antara jenis gaya pembelajaran sains dengan pencapaian akademik pelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah. c)
Mengenalpasti perbezaan jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajarpelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah mengikut jantina.
d) Mengenalpasti perbezaan jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajarpelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah mengikut keturunan.
6 1.5
Persoalan kajian
Dalam kajian ini, terdapat beberapa persoalan kajian untuk mengetahui jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar Tingkatan 4 aliran bukan Sains bumiputera Sabah. Antara persoalan kajian penyelidik ialah: 1) Apakah jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah secara keseluruhan? 2) Adakah terdapat hubungan antara jenis gaya pembelajaran sains dengan pencapaian akademik pelajar-pelajar aliran bukan sains bumiputera Sabah? 3) Adakah terdapat perbezaan yang signifikan dalam jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah mengikut jantina? 4) Adakah terdapat perbezaan yang signifikan dalam jenis gaya pembelajaran di kalangan pelajar-pelajar aliran bukan Sains bumiputera Sabah mengikut keturunan?
1.6
Hipotesis Kajian
Dalam kajian ini, penyelidik telah menetapkan beberapa hipotesis. Hipotesis yang ditetapkan adalah berdasarkan persoalan kajian yang dikemukakan untuk melihat perbezaan signifikan dalam gaya pembelajaran sains berdasarkan Teori Kepelbagaian Kecerdasan Gardner di kalangan responden. Berikut adalah hipotesis yang telah ditetapkan:
