LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA MOSINA NA LATA 2010 -2020
Mosina 2010 r.
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wstęp…………………………………………………………………………………………...4 1. CHARAKTERYSTYKA MIASTA MOSINA……………………………………………... 6 1.1. Sfera zagospodarowania przestrzennego ............................................................................. 8 1.1.1. Struktura funkcjonalno - przestrzenna miasta ............................................................ 8 1.1.2. Struktura komunikacyjna .........................................................................................12 1.1.3. Infrastruktura techniczna .........................................................................................13 1.1.4. Obiekty i granice sfer ochrony konserwatorskiej ........................................................17 1.1.5. System oraz uwarunkowania przyrodnicze Mosiny .....................................................19 1.1.6. Charakterystyka przestrzeni publicznych miasta ........................................................21 1.1.7. Analiza zasobów rekreacyjno-turystycznych i możliwości rozwoju turystyki .................24 1.1.8. Identyfikacja problemów w sferze zagospodarowania przestrzennego ........................28 1.2. Sfera gospodarcza……………………………………………………………………..
29
1.2.1. Struktura działalności gospodarczej na terenie Mosiny ...............................................29 1.2.2. Główni pracodawcy oraz struktura zatrudnienia ........................................................33 1.2.3. Kierunki rozwoju gospodarki Mosiny ........................................................................34 1.2.4. Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej .......................................................35 1.2.5. Analiza możliwości budżetowych dotyczących realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych 36 1.3. Sfera społeczna……………………………………………………………………………………………………………. 40 1.3.1. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców Mosiny........................................40 1.3.2. Charakterystyka oraz określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji .......................................................................................................50 1.3.3. Infrastruktura społeczna ..........................................................................................53 1.3.4. Działalność organizacji pozarządowych .....................................................................58 1.3.5. Identyfikacja problemów zlokalizowanych w sferze społecznej ...................................60
2. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW NA POZIOMIE MIASTA, GMINY, POWIATU, WOJEWÓDZTWA……………………………………………….. 61 2.1. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020……………………………….61 2.2. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013……………………………. 64 2.3. Strategia Rozwoju Gminy Mosina na lata 2003 – 2013……………………………………………..66 2.4. Studium Uwarunkowań i Kierunków i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mosina 67 2.5. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Mosina…………………………..68
3. ZAŁOŻENIA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA MOSINA NA LATA 2010 – 2020………………………………………………………………………...70 3.1. Okres realizacji programu rewitalizacji……………………………………………………………………. 70 3.2. Charakterystyka obszaru wyznaczonego do rewitalizacji wraz z uzasadnieniem wyboru 71 3.3. Projekty zaplanowane do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji ..........82 2
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
3.4. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Lokalnego Programu Rewitalizacji ..............................97
4. PLAN FINANSOWY REALIZACJI LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI 99 5. WDRAŻANIE, SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI………………………102 5.1. System wdrażania………………………………………………………………………………………………. 102 5.2. System monitoringu oraz sposoby oceny Lokalnego Programu Rewitalizacji ................ 104 5.3. Sposoby
inicjowania
współpracy
pomiędzy
sektorem
publicznym,
prywatnym
i
organizacjami pozarządowymi ......................................................................................... 105 5.4. Konsultacje społeczne ............................................................................................ 106 5.5. Public Relations programu rewitalizacji .................................................................... 107
6. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO………………. 109 7. PODSUMOWANIE PROGRAMU………………………………………………………109 8. Załączniki…………………………………………………………………………………111
3
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wstęp Mosina jest niewielkim miastem położonym w środkowej części województwa Wielkopolskiego, 22 km na południe od Poznania. Mimo korzystnej lokalizacji i dużego potencjału turystycznego miasta, społeczeństwo Mosiny dotykają liczne, nasilające się w ostatnim czasie problemy. Niski poziom życia, bezrobocie, dezintegracja społeczna, niski poziom przedsiębiorczości czy niezadowalający stan infrastruktury każą kompleksowo spojrzeć na dostrzegane zjawiska i zastanowić się nad zagrożeniami oraz wieloletnimi perspektywami rozwojowymi. W świadomości mosińskiej społeczności istnieje konieczność podjęcia działań dążących do zminimalizowania różnic pomiędzy poszczególnymi rejonami miasta, poprawy jakości życia oraz lepszego wykorzystania walorów turystycznych. Konieczność ta istnieje także w świadomości lokalnych władz. Szansę na poprawę niekorzystnej sytuacji społeczność Mosiny, jak i jej władze, upatrują w harmonijnym rozwoju, który ma się dokonywać poprzez przeprowadzanie kompleksowych działań naprawczych, określanych jako rewitalizacja. Rewitalizacja jest to proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych, mający na celu wyprowadzenie terenu ze stanu kryzysowego i prowadzący do rozwoju, w tym do poprawy jakości życia lokalnej wspólnoty. W jego skład wchodzą działania społeczne, kulturalne i gospodarcze aktywizujące lokalną społeczność oraz infrastrukturalne i przestrzenne, tj. rewaloryzacja, modernizacja, renowacja, konserwacja, adaptacja. Wyprowadzenie zdegradowanego obszaru miasta z sytuacji kryzysowej oraz długofalowy rozwój ma zapewnić realizacja działań zaplanowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, który jest wieloletnim programem działań w sferze przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 sporządzony został zgodnie z Wytycznymi w zakresie zasad opracowania programów umożliwiających ubieganie się o wsparcie w ramach Inicjatywy JESSICA oraz Działania 4.2 Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2010 -2020. Pierwszym etapem prac nad Lokalnym Programu Rewitalizacji było zdiagnozowanie sytuacji społeczno – gospodarczej w mieście na podstawie zebranych danych i dokumentów. W celu wyznaczenia obszaru do rewitalizacji przeprowadzono analizę wskaźnikową, w której 4
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
badaniu poddane zostało występowanie niekorzystnych zjawisk w różnych rejonach miasta. W jej wyniku wytyczony został obszar dysfunkcyjny który swym zasięgiem objął centralną część Mosiny, bowiem właśnie w tym rejonie nasilenie negatywnych zjawisk jest największe. Po zidentyfikowaniu problemów wyznaczono działania, projekty i inwestycje, których realizacja w najbliższych latach przyczyni się do rozwoju zarówno obszaru dysfunkcyjnego jak i całego miasta. Realizacja przedsięwzięć wymienionych w niniejszym dokumencie doprowadzić ma do poprawy jakości życia mieszkańców, zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej oraz długofalowego, zrównoważonego rozwoju gospodarczego zarówno na obszarze poddanym rewitalizacji, jak i – poprzez efekt synergii – na terenie całego miasta.
5
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
1. CHARAKTERYSTYKA MIASTA MOSINA Mosina położona jest w środkowej części województwa wielkopolskiego, w powiecie poznańskim, 22 km na południe od Poznania. Położenie geograficzne Mosiny wyznaczają współrzędne 52° 14' 48'' N oraz 16° 50'42'' E. Miasto zlokalizowane jest przy szlaku kolejowym z Poznania do Wrocławia, w bezpośredniej bliskości aglomeracji poznańskiej, co ma ogromny wpływ na kierunki polityki przestrzennej. Gmina Mosina zajmuje obszar o powierzchni 171 km2. Południowa granica gminy jest jednocześnie granicą powiatu. Gmina Mosina graniczy tutaj z gminą Czempiń – powiat Kościan oraz gminą Brodnica, powiat Śrem. Od zachodu graniczy ona z gminą Kórnik, od wschodu z gminą Stęszew, natomiast od północy – z gminą Komorniki oraz miastami Poznań, Luboń, Puszczykowo. Ryc. 1 Lokalizacja Gminy Mosina
Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.gminy.pl 6
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Pierwsza wzmianka historyczna o istnieniu miejscowości pochodzi z 1284 r. Wieś była własnością szlachecką, położoną wtedy w innym miejscu na południe od Niwki. W 1302 r. jej właściciel, wojewoda kaliski Mikołaj przeniósł ją na obecne miejsce, nadając równocześnie prawa miejskie. W 1429 r. król Władysław Jagiełło nadał Mosinie miejskie prawa magdeburskie, z tego też okresu pochodzi godło miasta: biały orzeł w koronie na czerwonym tle. Historia miasta obfituje we wzloty i upadki, które były odbiciem skomplikowanych losów Polski. Szczególnie dotkliwy był czas wojen ze Szwecją w XVII w., które mocno zachwiały podstawą gospodarki. W 1795 w wyniku II rozbioru Polski Mosina zostaje włączona do Prus. W czasie Wiosny Ludów miasto opanował oddział powstańczy Jakuba Krauthofera – Krotowskiego, który 3 maja 1848 r. ogłosił w Mosinie niepodległość Polski. Powstanie upadło po kilku dniach. XIX w jest czasem szybkiego rozwoju gospodarczego Mosiny, związanym z budową linii kolejowej do Wrocławia oraz z rozwojem przedsiębiorstw. W tym czasie systematycznie rośnie liczba mieszkańców, która w 1909 r. wynosiła 4412 osób. W okresie międzywojennym Mosina bardzo się rozwinęła. W 1928 roku znany przemysłowiec Stefan Kałamajski uruchomił farbiarnię parową i pralnię chemiczną „Barwa”, która dawała pracę ok. 300 osobom. Zakłady Ceramiczne Perkiewicza (utworzone w 1886 roku), zatrudniały ponad 200 osób. Przed wojną w mieście istniały 2 tartaki, młyn parowy, skład żelaza, garbarnia, 5 stolarzy, 2 koszykarzy,9 obuwników, 6 szewców, 1 cukiernik, 8 piekarzy, 14 sklepów spożywczych, 3 hotele,11 restauracji. Działały 3 szkoły: katolicka, ewangelicka i prywatna. Najnowsza historia jest dla Mosiny bolesnym wspomnieniem. W czasie niemieckiej okupacji z miasta wysiedlono 57 rodzin (225 osób), aresztowano i umieszczono w obozach zagłady 513 osób w tym 58 mosińskich dzieci. W mosińskich lasach w latach 1940 – 1943 dokonano licznych mordów. Po wyzwoleniu miasta przez Armię Czerwoną dokonano wyborów lokalnych władz. Pierwszym burmistrzem został Maciej Nowaczyk. Po wyzwoleniu Mosina należała do jednych z najintensywniej rozwijających się miast w Wielkopolsce. Z niewielkiego, liczącego bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych blisko 5 tys. mieszkańców miasteczka, w roku 1980 Mosina wyrosła na miasto ponad dwukrotnie większe. Przełom lat 80 i 90- tych przyniósł Mosinie liczne zmiany, związane z transformacją gospodarczą i budową społeczeństwa obywatelskiego. W tym okresie upadłość ogłosiły największe zakłady produkcyjno – usługowe: Cegielnia Perkiewicza, Poznańskie Zakłady Sportowe „POLSPORT”, Swarzędzkie Fabryki Mebli, Spółdzielnia Pracy „Barwa”. Zmiany, 7
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
które nastąpiły w tych latach wpłynęły na kierunek rozwoju, w jakim dziś podąża miasto. Rozwinęła się lokalna przedsiębiorczość, obecnie na terenie gminy zarejestrowanych jest ponad 2 tys. podmiotów gospodarczych; zainwestowano w ochronę środowiska, wybudowano nowoczesną oczyszczalnię ścieków; miasto przygotowuje szeroką ofertę inwestycyjną oraz szeroki wachlarz lokalizacji terenów pod budownictwo mieszkaniowe; prężnie działa Towarzystwo Budownictwa Społecznego, dzięki któremu na terenie gminy powstało i rozwija się nowoczesne osiedle mieszkaniowe. Dzięki tym działaniom gmina Mosina stała się wyjątkowo atrakcyjnym miejscem dla inwestorów, turystów oraz mieszkańców, a potwierdzeniem tego jest fakt, iż liczba mieszkańców wciąż wzrasta, obecnie gminę zamieszkuje ponad 25 tys. osób.
1.1. Sfera zagospodarowania przestrzennego
1.1.1. Struktura funkcjonalno - przestrzenna miasta Podstawowymi
funkcjami
miasta
Mosina
są:
mieszkaniowa,
usługowa,
administracyjna i gospodarcza. W strukturze użytkowania gruntów największą część stanowią grunty orne (31%), tereny mieszkaniowe stanowią ok. 25% powierzchni miasta. Daje się zauważyć pewną równowagę pomiędzy terenami mieszkaniowymi a rolniczymi. Znaczną powierzchnię miasta zajmują lasy i tereny zadrzewione (ok. 22%), co ma znaczący wpływ zarówno na kształtowanie się zabudowy w mieście jak i potencjalnych kierunków inwestycyjnych. Pozostałe użytki stanowią 22% ogólnej powierzchni. Poniższy wykres prezentuje strukturę gruntów w Mosinie.
8
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 1 Struktura gruntów w Mosinie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego Od czasów przemian ustrojowych w Polsce charakter zabudowy w Mosinie nie uległ znaczącym zmianom. W mieście dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna.
Tabela 1 Zasoby mieszkaniowe w Mosinie w latach 2004 -2008 2004
2005
2006
2007
2008
Mieszkania
3 486
3 506
3 518
3 544
3 581
Izby
15 746
15 859
15 938
16 072
16 259
324 028 327 492
332 137
Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 318 810 321 232
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Według danych z 2008 roku Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego liczba mieszkań w Mosinie wynosiła 3581, natomiast izb – 16259. Zauważyć należy systematyczny wzrost liczby mieszkań. Wzrost ten w roku 2008 w stosunku do roku 2004 wynosił 3%. Wzrosła także powierzchnia użytkowa mieszkań. W 2008 roku średnio na jednego mieszkańca przypadało 27,13 m2 powierzchni użytkowej mieszkania. Na koniec 2008 roku 99% mieszkań wyposażonych było w wodociąg, centralne ogrzewanie podłączone było do 85% domostw, natomiast 93% mieszkań posiadało łazienkę. Wysokie wartości procentowe świadczą o wysokim standardzie mieszkań znajdujących się na 9
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
terenie miasta. Poniższa tabela prezentuje dane dotyczące wyposażenia mieszkań w Mosinie w podstawowe media. Tabela 2 Wyposażenie mieszkań w podstawowe media w Mosinie w latach 2004 - 2008 Wyszczególnienie
2004
2005
2006
2007
2008
Liczba mieszkań
Wodociąg
3 448
3 468
3 480
3 506
3 544
Ustęp spłukiwany
3 310
3 330
3 342
3 368
3 406
Łazienka
3 235
3 255
3 267
3 293
3 331
Centralne ogrzewanie
2 965
2 974
2 987
2 998
3 035
Gaz sieciowy
572
585
594
594
609
Liczba mieszkań ogółem
3 486
3 506
3 158
3 544
3 581
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Największy udział ze względu na formę własności mają mieszkania należące do osób fizycznych (prawie 88%). Zasoby spółdzielni mieszkaniowych stanowią prawie 7% ogólnej liczby mieszkań, natomiast 4% to zasoby gminy. Wykres 2 Procentowy udział mieszkań wg form własności w 2007 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 10
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Mimo dobrych wskaźników standardu mieszkaniowego w Mosinie, stan techniczny części budynków mieszkalnych, szczególnie tych zlokalizowanych w centrum i wzdłuż ulic odchodzących od Placu 20 Października, wymaga modernizacji i remontów. Mieszkania w budynkach wybudowanych do 1944 r. stanowią ok. 22% mieszkań ogółem. Na specyficzny klimat Mosiny wpływ mają tereny zielone. Obecna struktura użytkowania gruntów w mieście jest czynnikiem wywierającym wpływ na stosowane w procesie rewitalizacji instrumenty. Inne bowiem narzędzia stosuje się do terenów silnie zurbanizowanych, zamieszkiwanych przez większość mieszkańców miasta, inne natomiast dla terenów zielonych, których struktura i funkcja mająca bezpośredni wpływ na ekosystem miejski sprawia, że są one bardziej wrażliwe na procesy zmian. Obszarem o największej intensywności zabudowy jest centrum miasta i sąsiednie tereny. Zieleń miejska terenów zurbanizowanych jest cenionym składnikiem struktury przestrzennej miasta i ma w niej stałe miejsce. Należy zwrócić uwagę na fakt, że zieleń miejska to nie tylko parki i zieleńce, ale również indywidualne koncepcje realizowane przez użytkowników przestrzeni sąsiedzkiej. Przestrzenie zielone pełnią nie tylko funkcję czysto estetyczną, ale także w zdecydowany sposób poprawiają funkcjonowanie ekosystemu miasta. Uzupełniającą funkcję w stosunku do terenów zielonych pełnią ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. Targowej – P.O.D. Malwa (1,85 ha), przy ul. Szosa Poznańska – P.O.D. Pod Lasem (1,57 ha) oraz P.O.D im. Adama Mickiewicza przy ul. Mocka (9,25 ha). Ogrody działkowe pozwalają mieszkańcom na doświadczenie bliskiego kontaktu z naturą. Ogrody działkowe pełnią funkcje: rekreacyjną, socjalną (możliwość organizacji zbiórek owoców i warzyw dla potrzebujących), wypoczynkową (oaza spokoju po ciężkim dniu pracy), integracyjną (łączą społeczność lokalną pełniąc jednocześnie ważną funkcję w życiu rodzin), ekologiczną (zwiększają bioróżnorodność na terenie miasta, tzw. zielone wyspy), edukacyjną (możliwość współpracy działkowców ze szkołami w zakresie propagowania zachowań proekologicznych). Do terenów zielonych w Mosinie należy także zaliczyć zieleń osiedlową oraz skwery zielone.
11
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
1.1.2. Struktura komunikacyjna Kształt urbanistyczny Mosiny determinowany jest przez układ komunikacyjny. Główną arterię komunikacyjną stanowi droga wojewódzka nr 431. W mieście stanowi ona ulice: J. Krotowskiego, M. Konopnickiej, Szosą Poznańską i ul. Mocka. Ważną rolę pełnią drogi powiatowe, tj. m.in. ul. Mostowa i prowadząca na południe ul. Leszczyńska. Atrakcyjność komunikacyjną miasta podnoszą szlaki komunikacyjne do Poznania, Stęszewa, Śremu i Kórnika. Infrastruktura komunikacyjna obecnie w niewystarczający sposób zaspokaja potrzeby mieszkańców jak i inwestorów. Związane jest to przede wszystkim z niedostateczną przepustowością szlaków komunikacyjnych jak i brakiem miejsc parkingowych szczególnie w centrum Mosiny. Gmina Mosina stanowi ważne ogniwo obszaru aglomeracji poznańskiej. Istniejące więzi funkcjonalne oraz przestrzenne z Poznaniem oraz resztą obszaru aglomeracji, generują duże obciążenia na sieciach transportowych. W zakresie powiązań komunikacyjnych największym zainteresowaniem cieszą się relacje zorientowane na kierunek północ – południe. Szkielet układu drogowego miasta i gminy stanowią drogi wojewódzkie (21,6 km), powiatowe (65,8 km) i drogi gminne (139 km). Łączna długość dróg w gminie wynosi 226,4 km, z czego 9,5% stanowią drogi wojewódzkie, 29% drogi powiatowe natomiast największy udział mają drogi gminne, tj. 61%. Stopień utwardzenia wszystkich dróg w gminie wynosi ok. 50%. Utwardzona jest całość dróg wojewódzkich oraz powiatowych natomiast niedostatecznym wskaźnikiem utwardzenia charakteryzują się drogi gminne, gdyż tylko 21 % z nich można nazwać utwardzonymi. System komunikacji drogowej i drogowe połączenia zewnętrzne gminy, mimo ograniczeń geograficzno – przyrodniczych, zostały właściwie rozwinięte. Gmina powiązana jest z aglomeracją poznańską, jednocześnie posiada dobre połączenia komunikacji gminnej, kursują autobus PKS. Komunikacja autobusowa jest ważnym środkiem transportu dla mieszkańców zarówno miasta jak i całej gminy. Przy dworcu kolejowym w Mosinie znajdują się przystanki autobusowe, które obsługują połączenia ze Śremem i Poznaniem. Autobusy w kierunku Poznania kursują w odstępach ok. 1 godzinnych. Regionalną komunikację autobusową uzupełnia komunikacja miejska Poznania.
Linia nr 101 Miejskiego
przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Poznania obsługuje część połączeń w odstępach ok. 1
12
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
godziny. Niestety obsługa komunikacyjna w porze nocnej jest niezadowalająca, co utrudnia mieszkańcom korzystanie z usług kulturalnych jakie oferuje Poznań. Przez Mosinę przebiega ważny szlak kolejowy łączący dwie aglomeracje, tj. Poznańską i Wrocławską. Połączenie kolejowe z Poznaniem i Wrocławiem stanowi niezbędną formę komunikacji dla mieszkańców miasta z ich miejscami pracy. Jedynym miejscem schronienia dla podróżnych jest dworzec kolejowy. Jest on również wizytówką miasta. Wymaga on gruntownego remontu, który przywróci mu świetność. Na uwagę zasługuje problem zagospodarowania nieczynnej linii do Osowej Góry, która może być wykorzystana na cele turystyczne. Obecnie w Mosinie można zaobserwować pasywną rolę transportu zbiorowego oraz dynamiczny rozwój motoryzacji, co negatywnie wpływa na warunki ruchu na sieci drogowej.
1.1.3. Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w energię elektryczną, gazową, cieplną Systemem elektroenergetycznym na terenie gminy Mosina zarządza ENEA Operator sp. z o.o. W poniższej tabeli zaprezentowano dane dotyczące liczby odbiorców, sieci i stacji elektroenergetycznych na terenie gminy Mosina. Tabela 3 Liczba odbiorców energii elektrycznej na terenie gminy Mosina L.p. 1. 2.
Wyszczególnienie odbiorców Gospodarstwa domowe Usługi, handel i drobny przemysł nN
2007
2008
liczba odb. 7 589
liczba odb. 7 778
1 489
1 543
3.
Przemysł na nN
35
37
4.
Przemysł na SN
23
23
5.
Przemysł na WN
0
0
Razem
9 136
9 381
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Mosinie 13
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Analizując dane zawarte w powyższej tabeli zauważyć należy iż w roku 2008 liczba gospodarstw domowych korzystających z energii elektrycznej wzrosła o 2,5%. Nieznacznie zwiększyła się także liczba odbiorców funkcjonujących w sferze handlowo – usługowej. W gminie Mosina zgazyfikowane jest miasto Mosina oraz wsie: Krosno, Krosinko, Radzewice, Daszewice, Babki, Czapury, Wiórek. Wg stanu na dzień 31.12.2008 r. długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie miasta wynosiła 53 121 m. Z gazu korzystało wówczas 1 246 gospodarstw domowych, z czego 711 wykorzystywało ten rodzaj paliwa do ogrzewania mieszkań. Podstawowe dane dotyczące sieci gazowej w Mosinie w 2008 r. prezentuje poniższa tabela. Tabela 4 Dane dotyczące sieci gazowej na terenie Mosiny w 2008 r. Sieć gazowa Długość czynnej sieci w m
53 121
Liczba czynnych przyłączy
1 237
Liczba osób korzystająca z sieci gazowej
2 089
Zużycie gazu w tys. m
3
1 896,40
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych głównego Urzędu Statystycznego Wśród odbiorców indywidualnych występuje systematyczny przyrost liczby odbiorców gazu, natomiast wśród podmiotów gospodarczych (przemysł, handel i usługi) - nieznaczny ich spadek. Zużycie gazu rośnie również bardziej dynamicznie wśród odbiorców domowych niż usługowych i przemysłowych. Dane dotyczące liczby odbiorców gazu w gminie Mosina prezentuje poniższa tabela. Tabela 5 Liczba odbiorców gazu w gminie Mosina w latach 2007 - 2008 Wyszczególnienie
2007
2008
Odbiorcy domowi bez ogrzewania
564
995
Odbiorcy domowi z ogrzewaniem
1481
1239
Usługi, handel, inne
44
39
Zakłady produkcyjne
28
27
RAZEM
2117
2300
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Mosinie 14
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
W 2008 roku, w porównaniu do roku poprzedniego liczba domowych odbiorców gazu zwiększyła się o 76%, natomiast liczba odbiorców korzystająca z gazu jako środka grzewczego zmniejszyła się o 19%. Analizując zużycie gazu w latach 2007 – 2008, w poszczególnych grupach odbiorców, zauważyć można dość znaczny wzrost zużycia gazu przez odbiorców domowych – o około 13,5%, odbiorcy usługowi i przemysłowi również zwiększali zużycie o 2,2% (mimo zmniejszenia się liczby odbiorców). Wśród indywidualnych odbiorców zauważyć można tendencję rezygnacji z tego sposobu ogrzewania. Na terenie gminy Mosina występuje jedna kotłownia centralna, obsługująca należące do spółdzielni mieszkaniowej bloki mieszkalne. Paliwem używanym najczęściej w gospodarstwach domowych jest nadal węgiel kamienny, który jest spalany w 78% kotłowni przydomowych. Rzadziej do celów grzewczych wykorzystywane są: olej opałowy (10%), gaz ziemny (10%) i energia elektryczna (2%).
Infrastruktura wodno – kanalizacyjna Obszar miasta jest prawie w 100% objęty siecią wodociągową. Podobnie rzecz przedstawia się w przypadku gminy. Tylko niektóre przysiółki nie są zaopatrywane w wodę. Woda do miejskiego systemu wodociągowego dostarczana jest głównie z „Mosińskiego Ujęcia Wody” administrowanego przez AQUANET S.A. Poniższa tabela prezentuje podstawowe dane dotyczące sieci wodociągowej w Mosinie w latach 2006 -2009. Tabela 6 Sieć wodociągowa w Mosinie w latach 2006 – 2009 2006
2007
2008
2009
Długość czynnej sieci rozdzielczej w km
54,9
55,0
57,1
57,1
Ilość przyłączy
2 118
2 447
2 671
2 632
Woda dostarczona gosp. domowym w dam3
387,3
419,2
436,0
390,3
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
11 644
11 736
11 792
11 914
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
15
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Z danych zawartych w tabeli wynika, iż liczba osób korzystających z sieci wodociągowej w Mosinie cały czas się zwiększa. Wzrost ten w roku 2009 w stosunku do roku 2006 wynosił 2,3%. Mimo dobrego zaopatrzenia w wodę mieszkańców i lokalnych podmiotów gospodarczych, infrastruktura ta wymaga ciągłych nakładów na jej konserwacje i utrzymanie, co w połączeniu z jej ciągłą amortyzacją powoduje wzrastające koszty jej eksploatacji i wymóg ciągłych napraw i remontów. Tabela 7 Sieć kanalizacyjna w Mosinie w latach 2006 -2009 2006
2007
2008
2009
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km
60,5
60,5
60,5
61,6
Ilość przyłączy
733
2 176
1 772
1 856
Ilość odprowadzonych ścieków w dam3
339,1
367,3
391,8
431,3
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
11 008
11 125
11 141
11 283
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Na przestrzeni ostatnich lat nieznacznie zwiększa się liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej, co przekłada się także na większą ilość odprowadzanych ścieków. Wzrost ilości nieczystości płynnych w 2009 roku w stosunku do roku 2006 wynosił 2,7%. Gminę Mosina obsługuje jedna oczyszczalnia ścieków typu mechaniczno – biologicznego, zlokalizowana w gminie Puszczykowo. Dzięki nowoczesnej oczyszczalni ścieków wraz z punktem zlewczym oraz systematyczną rozbudową kolektorów sanitarnych, gospodarka odpadami płynnymi na terenie gminy jest w dużym stopniu porządkowana.
Telekomunikacja Na terenie miasta i gminy Mosina głównym operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A. Ponadto na terenie miasta i gminy działają operatorzy telefonii komórkowej. Operatorzy komórkowi swoim zasięgiem pokrywają prawie cały obszar gminy Mosina.
16
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Gospodarka odpadami W gminie Mosina obecnie funkcjonuje system usuwania odpadów oparty o regularną usługę zbierania odpadów przy użyciu znormalizowanego sprzętu. Przedsiębiorcy, posiadający zezwolenia, udzielane im przez burmistrza, podpisują z mieszkańcami umowy, dostarczają im pojemniki i w regularnych odstępach czasu opróżniają je. Na terenie gminy gromadzeniem i usuwaniem stałych odpadów zajmuje się trzynaście firm, przy czym dwie z nich: Zakład Usług Komunalnych oraz Eko-Rondo obsługują zdecydowaną większość mieszkańców. Odpady gromadzone są na składowisku międzygminnym w Srocku Małym, gm. Stęszew. Gmina Mosina określiła następujące kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami: podnoszenie
świadomości
mieszkańców
w
zakresie
minimalizacji
ilości
wytwarzanych odpadów; wprowadzenie systemowej gospodarki odpadami w układzie ponadlokalnym; utrzymywanie kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów; wdrażanie nowoczesnych technologii; skuteczne zbiórka selektywna odpadów, szczególnie biodegradowalnych; selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych; radykalne zmniejszenie ilości składowanych odpadów biodegradowalnych; modernizacja składowisk; zamykanie i rekultywacja nieefektywnych składowisk komunalnych.
1.1.4. Obiekty i granice sfer ochrony konserwatorskiej Najcenniejszym obszarem Mosiny jest, objęty ochroną konserwatorską, układ urbanistyczny miasta. To dobro kultury zostało wpisane do rejestru zabytków pod numerem 1961/A, decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 12 października 1984 r. w granicach miasta średniowiecznego z uwzględnieniem dróg dojazdowych. Postanowieniem z dnia 7 lipca 2006 r. Wielkopolski Konserwator Zabytków uściślił granice historycznego układu urbanistycznego poprzez szczegółowy opis granicy. 17
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Na przykładzie historycznego układu urbanistycznego centrum Mosiny bardzo dobrze można zaobserwować jej rozwój przestrzenny zdeterminowany przez bariery przyrodnicze.
Ryc. 2 Układ urbanistyczny Mosiny
Źródło: http://www.mosina.pl
Drugim ważnym zabytkiem jest budynek dawnej Bożnicy Żydowskiej (obecnie budynek Galerii Miejskiej i Izby Muzealnej). Jego aktualny stan techniczny wymaga podjęcia prac remontowych. Jest to pamiątka po obecności ludności żydowskiej na terenie Mosiny. Drugim ze świadectw bytowania na tych ziemiach ludności wyznania judajskiego są pozostałości po cmentarzu żydowskim. W pejzażu Mosiny Kościół p.w. Świętego Mikołaja stanowi dominantę doskonale widoczną z wielu miejsc w mieście, a szczególnie efektownie prezentuje się w nocy, oświetlony reflektorami. Stanowi on ważny punkt orientacyjny w przestrzeni miasta, który ma niewątpliwy wpływ na jej percepcję. Kolejnym charakterystycznym obiektem jest budynek o konstrukcji częściowo szachulcowej, będący niegdyś sanatorium, znajdujący się na ul. Wawrzyniaka. 18
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Jedną
z
potencjalnych
atrakcji
turystycznych
są
pozostałości
zespołu
dworskofolwarcznego (majątek Budzyń z folwarkiem Pożegowo). Obecnie zlokalizowane są tam lokale komunalne. Brak remontów powoduje jego ciągłą dekapitalizację. Na Placu 20 Października znajduje się kilka godnych uwagi budynków. Pierwszy z nich to dawny hotel, obecnie siedziba Urzędu Miejskiego. Jest to obiekt odrestaurowany oraz częściowo przebudowany, który odzyskał swój blask poprzez zmianę jego funkcji na administracyjną. Stanowi on wizytówkę miasta nie tylko z uwagi na jego obecną funkcję, ale również na formę architektoniczną. Kolejnym ciekawym obiektem jest budynek zajmowany przez wiele lat przez firmę Polsport. Jest on obiektem nieużytkowanym i wymaga przeprowadzenia gruntownego remontu.
1.1.5. System oraz uwarunkowania przyrodnicze Mosiny Mosina zlokalizowana jest na obszarze pojezierzy wielkopolskich w zasięgu Pojezierza Poznańskiego, Poznańskiego Przełomu Warty, Równiny Wrzesińskiej, Doliny Środkowej Obry, Kotliny Śremskiej. Wynikiem takiego położenia jest występowanie zróżnicowanych zasobów przyrodniczych. Na terenie gminy Mosina występuje pięć różnych form ochrony przyrody , określonych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880). Są to: 1) Wielkopolski Park Narodowy - obejmuje fragment Wielkopolski o dużym zróżnicowaniu krajobrazu, gdzie na stosunkowo małej powierzchni znaleźć można większość form polodowcowej rzeźby terenu: rynny, ozy, kemy, parowy erozyjne, jeziora różnych typów, pagórki morenowe, itp. Na terenie Parku znajduje się 17 rezerwatów przyrody, do których należy Jezioro Góreckie – perła na mapie parku; 2) Rezerwaty przyrody: Krajkowo – 160,46 ha – rezerwat częściowy o charakterze faunistyczno – florystyczno – krajobrazowym. Cel ochrony: lasy, łąki, starorzecza, bagna. Jest to jeden z największych tego typu rezerwatów w Wielkopolsce, z największym lęgowiskiem czapli siwej, położonym między Czaplim Bagnem a Małym Bagnem i Wartą. Spotkać można tutaj również wiekowe dęby; 19
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Goździk Siny w Grzybnie – 16,60 ha – rezerwat częściowy, cel ochrony: goździk siny – roślina rzadko występująca w Wielkopolsce; 3) Rogaliński Park Krajobrazowy – celem ochrony jest zachowanie nadwarciańskich rozlewisk oraz właściwe gospodarowanie zasobami przyrody na tych terenach. Chroniony obszar należy do najbardziej interesujących zabytków przyrody w Polsce. Rozciąga się wzdłuż trasy zalewowej doliny Warty z licznymi jej starorzeczami i zastoiskami. Znany jest przede wszystkim z licznego występowania starych, okazałych dębów – żywych pomników przyrody. Jest to największe w Europie naturalne skupisko tak licznej grupy starych okazów tych drzew, które są pozostałością dawnych łęgów; 4) Natura 2000 Ostoja Wielkopolska – kod obszaru PLH300010 – ostoja położona jest na Nizinie Wielkopolskiej i zajmuje faliste i pagórkowate tereny na lewym brzegu Warty. Teren ten charakteryzuje się typowym krajobrazem polodowcowym. Znajduje się tu część najdłuższego w Polsce ozu Bukowo-Mosińskiego o długości 374 km oraz wydmy, rynny, liczne głazy narzutowe i 12 jezior polodowcowych. Prawie wszystkie jeziora w ostoi są bogatymi w substancje mineralne jeziorami eutroficznymi. Jedynym jeziorem dystroficznym jest jezioro Skrzynka. Większą część obszaru porastają lasy. Przeważają drzewostany sosnowe (ok. 70%) z domieszką dębu, świerku, brzozy, grabu i lipy. Obszar w większości położony jest na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego; Rogalińska Dolina Warty – kod obszaru: PLH300012 – obszar obejmuje fragment pradoliny Warty na południe od Poznania, z unikalnym krajobrazem, gdzie rzeka meandrując, utworzyła na terasie zalewowej liczne starorzecza i zastoiska. Otaczają je łąki i bagna. Większą część obszaru pookrywają lasy, duży jest też udział gruntów ornych. Charakterystyczną cechą obszaru jest grupa ponad 1000 okazałych starych dębów o obwodach od 2 do 9,5 m – najstarsze liczą kilkaset lat. Obszar położony jest w większości na terenie Rogalińskiego Parku Krajobrazowego. Ostoja Rogalińska – kod obszaru PLB300017 – obszar leży na Nizinie Wielkopolskiej, na południe od Poznania. W części północnej zajmuje powierzchnię Wielkopolskiego Parku Narodowego, położonego na Pojezierzu Wielkopolskim, w krajobrazie polodowcowym, o bardzo zróżnicowanej rzeźbie terenu, na lewym brzegu 20
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Warty. Znajduje się tutaj 12 jezior – głównie eutroficznych, a najwyższym wzniesieniem moreny czołowej jest Osowa Góra. Większą część powierzchni ostoi pokrywają drzewostany sosnowe (70%) z domieszką dębu, świerku, brzozy, grabu i lipy. W pobliżu jezior i rzek, na terenach wilgotnych występują łęgi wiązowojesionowe, tereny bagienne zajmują lasy z olszą czarną, a zarośla łozowe tworzy wierzba i kruszyna. W okolicy Jeziora Wielkomiejskiego znajduje się cenny kompleks łąkowo – torfowiskowy na kredzie jeziornej z roślinnością kalcyfilną. Część południowa obszaru leży w granicach Rogalińskiego Parku Krajobrazowego, na obu brzegach Warty, na terenie kotliny Śremskiej. Obszar otaczają łąki i bagna. W dolinie zachowały się płaty lasów łęgowych, a na wyższych terasach, kompleksy grądów. Większą część obszaru pokrywają lasy, duży jest też udział gruntów ornych. Na terenie gminy Mosina występują także pomniki przyrody. Pomniki przyrody to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno – pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa gatunków rodzimych lub obcych. Na terenie gminy rośnie 1096 drzew pomnikowych. Bliskie sąsiedztwo Wielkopolskiego Parku Narodowego i obszarów chronionych Natura 2000 stanowi niewątpliwą barierę rozwoju dla Mosiny. Jest jednak również szansą, przy założeniu, że współpraca przy realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Mosiny będzie opierała się na dialogu różnych środowisk. Dialog i kooperacja pozwolą na uniknięcie konfliktów przestrzennych w procesie rewitalizacji miasta.
1.1.6. Charakterystyka przestrzeni publicznych miasta Istotną rolę w tworzeniu więzi międzyludzkich oraz kształtowaniu odpowiedniego poziomu integracji społecznej pełnią przestrzenie publiczne. Przestrzeń publiczna to wszelkie miejsca dostępne powszechnie i nieodpłatnie – fizyczna przestrzeń, w której może znaleźć się każda jednostka społeczna. Na przestrzeń publiczną miasta składają się: ulice, place, skwery, parki, obiekty administracji i inne obiekty miejskie, szkoły, obiekty sportowe oraz zieleńce na osiedlach wielorodzinnych. Przestrzeń publiczna jest „sercem miasta”, które powinno tętnić życiem, jednoczyć mieszkańców i tworzyć pole do inicjatyw, pobudzania wyobraźni i 21
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
rozwoju. Przestrzeń, która będzie przyjazna wszystkim, czyli dostępna dla każdego i bez względu na jego sprawność ruchową lub poznawczą, zapewni pełną integrację społeczną jej użytkowników, stanie się miejscem zacieśniania więzi międzyludzkich i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Przestrzeń publiczna w Mosinie ma zróżnicowany charakter. Miejscem które niewątpliwie można do takiej przestrzeni zaliczyć jest Plac 20 Października. Ze względu na swoje centralne usytuowanie oraz zgromadzenie wokół niego licznych punktów usługowych, sklepów oraz instytucji publicznych (np. Urzędu Miejskiego) plac ten staje się jednym z najważniejszych miejsc w strukturze przestrzennej Mosiny. Z uwagi na fakt, iż każdego dnia korzystają z tego miejsca mieszkańcy oraz osoby spoza Mosiny, bardzo ważne jest, aby przestrzeń ta charakteryzowała się wysokim poziomem estetyki oraz ogólną dostępnością, również dla osób niepełnosprawnych. Plac 20 Października w Mosinie
Źródło: Urząd Miejski w Mosinie Jednym z projektów zaplanowanych do realizacji w ramach działań rewitalizacyjnych jest projekt pn. „ Modernizacja i rewitalizacja Pl. 20 Października w Mosinie”. Projekt zakłada przekształcenie placu – rynku, polegające na podniesieniu jego atrakcyjności 22
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
przestrzennej i funkcjonalnej jako „salonu miasta” oraz uhonorowanie historycznych założeń kompozycyjnych. Projekt zakłada podzielenie placu na dwie części zróżnicowane co do funkcji i formy. W części południowej planuje się realizację obiektu kubaturowego, który ma spełniać rolę rekreacji mieszkańców, centrum obsługi ruchu turystycznego.. Część północna natomiast będzie pełniła funkcję reprezentacyjną. Dzięki realizacji projektu rynek stanie się miejscem organizacji uroczystości, festynów, targów, happeningów, wystaw oraz pokazów. Plac będzie więc spełniał funkcje reprezentacyjne, handlowe i rekreacyjne. W celu poprawy stanu przestrzeni publicznych w Mosinie przeprowadzone powinny zostać liczne modernizacje ulic, szczególnie pod kątem likwidacji występujących obecnie barier architektonicznych. Na poprawę jakości życia mieszkańców oraz wzrost ich ogólnego zadowolenia pozytywny wpływ będzie miało także utworzenie nowych miejsc parkingowych, jak i poprawa funkcjonowania już istniejących w centrum miasta. Obecny stan w tym zakresie nie jest zadowalający. Ważną przestrzenią publiczną dla mieszkańców Mosiny może stać się także, obecnie niezagospodarowany i zdegradowany, teren Glinianek.
Obecny stan zagospodarowania terenu Glinianek
Źródło: Urząd Miejski w Mosinie Jednym z przewidzianych do realizacji projektów w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji jest właśnie zagospodarowanie tego terenu na cele rekreacyjne. Projekt ma na celu utworzenie strzeżonego, w pełni wyposażonego kąpieliska z zapleczem socjalnym, zapewniającego pełne bezpieczeństwo pływających tam osób. 23
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Do ważnych przestrzeni publicznych w Mosinie zaliczyć należy także miejskie parki oraz Stadion Piłkarski. Tereny te także wymagają doinwestowania aby w efekcie stały się jeszcze ważniejszymi miejscami w codziennym życiu mieszkańców Mosiny. Przestrzeń publiczna koncentruje życie lokalnej społeczności. Od tego w jakim jest stanie, zależy jakość życia mieszkańców. Wspólna przestrzeń zwiększa szanse na integrację i rozwój więzi społecznych. Przyjazna przestrzeń publiczna to taka, gdzie mieszkańcy chętnie przebywają, mogą wypoczywać, spotykać się i gdzie czują się bezpiecznie. Dla osób niepełnosprawnych przestrzenią przyjazną jest dodatkowo przestrzeń pozbawiona barier architektonicznych i gwarantująca bezpieczne poruszanie się. Dlatego też we współczesnym projektowaniu przestrzeni publicznych podstawową zasadą powinna być jej pełna dostępność, bez względu na rodzaj niepełnosprawności, ograniczenia mobilności czy percepcji. To jak wygląda przestrzeń publiczna w dużej mierze zależy od świadomości i odpowiedzialności zarządzających tą przestrzenią. Ale nie tylko władze lokalne są odpowiedzialne za jakość tej przestrzeni, choć odgrywają w jej kształtowaniu największą rolę. Świadomość społeczna wszystkich operatorów działających w przestrzeni oraz samych użytkowników wpływa na to, jak dalece przestrzeń ta jest przyjazna mieszkańcom. Władze samorządowe dążąc do jak najlepszego zagospodarowania przestrzeni publicznych podejmują inwestycje, których realizacja wpływa pozytywnie na jakość życia mieszkańców Mosiny. Inwestycje takie zostały zaplanowane także w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020.
1.1.7. Analiza zasobów rekreacyjno-turystycznych i możliwości rozwoju turystyki Mosina jest miastem o bardzo dużym potencjale turystycznym. Już sama lokalizacja w niedalekiej odległości od aglomeracji poznańskiej oraz położenie przy szlaku kolejowym do Wrocławia sprawia, iż jest to miejsce bardzo często odwiedzane przez turystów. Na skraju miasta rozciągają się wielkie kompleksy zieleni: Wielkopolski Park Narodowy oraz Rogaliński Park Krajobrazowy z okazałym skupiskiem kilkusetletnich dębów i starorzeczami Warty. 24
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
W Mosinie swego rodzaju atrakcją turystyczną jest też zachowany średniowieczny układ przestrzenny, z centralnie położonym czworobocznym rynkiem i odchodzącymi od niego wąskimi uliczkami. W szeregu kamieniczek, oglądanych z Kanału Mosińskiego, wyróżnia się charakterystyczny budynek z cegły z wysoką wieżą (dawną wieżą ciśnień) oraz stara bożnica z 1870 roku – obecnie izba Muzealna i Galeria Miejska. Nieopodal odnowionego budynku Urzędu Miejskiego odchodzi ul. Kościelna prowadząca do Kościoła p.w. Św. Mikołaja. Kościół stoi w miejscu świątyni z 1839 roku, która uległa całkowitemu zniszczeniu w trakcie II wojny światowej. Murowany kościół z lat 1952-54 zwraca uwagę nowoczesnym wystrojem wnętrza: polichromia Ewy Buczyńskiej i Walentego Gabrysiaka z witrażami Edmunda Hałasa. W prezbiterium wiszą obrazy czterech ewangelistów namalowane przez Jacka Strzeleckiego w 1998 r. i pochodząca z tego samego roku rzeźba Ducha Świętego dłuta Romana Czeskiego. U podstawy tabernakulum rzeźbiony ołtarz tego samego autora. Nie tylko miasto, ale i gmina Mosina przyciąga turystów licznymi atrakcjami. Jedną z nich jest późnobarokowa rezydencja Rodu Raczyńskich w Rogalinie, będąca obecnie oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. Ryc. 3 Pałac w Rogalinie
Źródło: http://www.mosina.pl Na terenie Pałacu działa galeria malarstwa, która prezentuje główne kierunki rozwoju malarstwa polskiego i europejskiego w XIX i na początku XX w. Godny uwagi jest stary, utrzymany w stylu francuskim, ogród pałacowy oraz sąsiadujący z nim park krajobrazowy. 25
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Atrakcyjność turystyczną gminy podnoszą malowniczo położone jeziora, usytuowane w sąsiedztwie dużych kompleksów leśnych. W Wielkopolskim Parku Narodowym, najczęściej odwiedzanym Parku Narodowym w Polsce, turyści spotkać mogą rzadkie okazy flory i fauny, a także malownicze formy krajobrazu. Na powierzchni 7 584 ha występuje 1 100 gatunków roślin, 45 gatunków ssaków i 3000 gatunków owadów. Najwyższym wzniesieniem Wielkopolskiego Parku Narodowego jest Osowa Góra – 132 m n. p. m., z której rozciąga się malownicza panorama na Mosinę i okolice.
Ryc. Jeziora na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego
Źródło: http://www.mosina.pl Około 10 km na południe od Poznania, koło Szreniawy, na pagórku kemowym o wysokości 118 m n. p. m. stoi ukryta w lesie murowana wieża. Obiekt powstał około 1860 roku według projektu berlińskiego architekta Martina Gropiusa. Jest to budowla w stylu neogotyckim. Stała ekspozycja, wewnątrz stacji, zawiera ogólną informację dotyczącą obiektu. Nawiązuje ona do legendy o Lechu, ukazuje dzieje Wielkopolskiego Parku Narodowego i najbliższych okolic od czasów najdawniejszych (późny paleolit, mezolit, neolit, epoka brązu i żelaza), poprzez średniowiecze po czasy najnowsze. Region jest znakomicie przygotowany do przyjęcia amatorów wycieczek pieszych i rowerowych, fanów żeglarstwa, wędkowania i grzybobrania. Możliwa jest również rekreacja konna w ośrodkach, m. in. w: Bolesławcu, Sowińcu, Rogalinku, Krajkowie i Wiórku. 26
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Gmina Mosina oferuje turystom różnorodną bazę noclegową i gastronomiczną w postaci: hoteli, noclegowni, ośrodka wypoczynkowego, gospodarstw agroturystycznych, pola namiotowego w Dymaczewie Nowym i innych, jak karczma w Krajkowie, czy Majątek Rogalin. Na terenach leśnych znajdują się różne obiekty obsługujące ruch turystyczny: parkingi leśne, miejsca postoju dla pojazdów, pola biwakowe, pola namiotowe. W leśnictwie Sasinowo znajduje się oznakowana droga dla wędkarzy. Prowadzi ona od pętli autobusowej w miejscowości Wiórek do miejsca postoju nad Wartą. W leśnictwie Zwola, w miejscowości Kotowo znajduje się pole biwakowe o powierzchni 0,6 ha. Jest ono położone nad Wartą w sąsiedztwie okazałych dębów. Tutaj zbiegają się: pieszy szlak turystyczny z trasą rowerową – tzw. pętlą śremską – i trasą konną oraz szlakiem żeglugi rzecznej na Warcie na trasie Śrem – Rogalinek. Przez tereny nadleśnictwa Babki przebiega kilka tras rowerowych jak również wydzielonych i oznakowanych tras do rekreacji konnej. Biegną one przez leśnictwa Sasinowo (14 km), Rogalin (10 km) i Mieczewo (11 km): Łabędzi szlak - Rogalinek - las – Głuszyna Leśna – Rogalin-Podlesie – leśn. Daszewice – Rogalin- Podlesie. (16,9 km); Łącznikowy szlak rowerowy - Łącznikowy Szlak Rowerowy, czerwony. (27 km); Nadwarciański szlak rowerowy - Mosina – Sowiniec – Baranowo – Krajkowo – Rezerwat Krajkowo – Tworzykowo; Pierścień rowerowy dookoła Poznania - Liczący 173 km Pierścień Rowerowy dookoła Poznania
oferuje
turyście
możliwość
zobaczenia
najważniejszych
atrakcji
turystycznych aglomeracji poznańskiej; Rogaliński szlak rowerowy - Rogalinek – Głuszyna Leśna – Rogalin-Podlesie – Rogalin. (14,9 km); Rowerowy szlak Warty - Rogalinek – Rogalin – Świątniki – Radzewice. (9,1 km); Ziemiański szlak rowerowy. Szlak zielony, przebiega w pobliżu licznych, pięknych rezydencji - dworów i pałaców, pozostałości po wielkopolskim ziemiaństwie. Cała trasa z rynku w Mosinie prowadzi m. in. przez Czempiń – Kościan – Leszno –Rawicz – Gostyń (245 km); Trasy turystyczne w Wielkopolskim Parku Narodowym: Trasa im. prof. Adama Wodziczki - Osowa Góra - Osowa Góra. (8 km); Trasa im. Cyryla Ratajskiego - Mosina – Stęszew. (13 km); 27
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Trasa im. Bernarda Chrzanowskiego - Puszczykowo – Puszczykówko. (12 km); Trasa „Szlak Kosynierów” - Osowa Góra – Puszczykówko. (8 km); Trasa 40-lecia Wielkopolskiego Parku Narodowego. Stęszew – Mirosławki. (8 km).
1.1.8. Identyfikacja problemów w sferze zagospodarowania przestrzennego Niewątpliwym problemem w sferze zagospodarowania przestrzennego Mosiny jest niewydolna i niezmodernizowana infrastruktura drogowa oraz niewystarczająca liczba miejsc parkingowych. Duże natężenie ruchu oraz zły stan nawierzchni dróg powodują duże natężenie hałasu, spalin i wibracji. Wpływa to niekorzystnie na poziom życia mieszkańców, co z kolei przekłada się na ograniczony rozwój społeczno – gospodarczy miasta. Analiza stanu infrastruktury wskazuje także na występujące liczne bariery architektoniczne utrudniające poruszanie się osobom niepełnosprawnym i starszym. Kolejnym problemem jest niedostatecznie rozwinięta sieć transportu miejskiego. Niedostateczna ilość połączeń z pobliskimi miejscowościami (w szczególności z Poznaniem) powoduje utrudniony dostęp mieszkańców Mosiny do miejsc pracy, sklepów, obiektów kulturalnych. Podniesienie jakości zbiorowej komunikacji podmiejskiej mogłoby znacznie wpłynąć na zmniejszenie natężenia ruchu samochodowego w mieście. Pozostałe zidentyfikowane problemy w sferze zagospodarowania przestrzennego to: utrata funkcji centrotwórczej Placu 20 Października; zły stan obiektów i przestrzeni zabytkowych; brak szlaków spacerowych wzdłuż Kanału Mosińskiego; zdegradowane tereny zielone; dekapitalizacja dworca kolejowego; zły stan techniczny zasobów komunalnych – stosunkowo duży udział starych budynków w strukturze budynków komunalnych wymusza konieczność dokonywania kapitalnych remontów, m. in. w zakresie: naprawy pokryć dachowych, wymiany stolarki okiennej i drzwiowej, wymiany wewnętrznej instalacji gazowej, elektrycznej oraz wodno – kanalizacyjnej; 28
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
słabe wykorzystanie środowiska przyrodniczego w celach turystycznych.
1.2. Sfera gospodarcza 1.2.1. Struktura działalności gospodarczej na terenie Mosiny Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2009 roku działało w Mosinie 1858 podmiotów gospodarczych. Ich liczba wzrosła o 11,98% w porównaniu do roku 2006. Największy udział w budowie rynku w Mosinie mają podmioty gospodarcze zarejestrowane w sektorze prywatnym (98% w 2009 roku). W latach 2006 – 2009 ogólna liczba jednostek tego sektora była zmienna, a główny powód wahań to zmiany w liczbie jednostek prowadzonych przez osoby fizyczne. W 2009 roku podmioty te stanowiły 86% sektora prywatnego. Liczba jednostek sektora publicznego (stanowiącego w 2009 roku zaledwie 2% rynku) kształtuje się w ostatnich latach na niemal niezmiennym poziomie. Poniższa tabela prezentuje dane dotyczące liczby podmiotów gospodarczych działających w Mosinie w latach 2006 – 2009 z podziałem na sektory własnościowe. Tabela 8 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane wg sektorów własnościowych
Ogółem
2006
2007
2008
2009
1836
1879
1889
1858
31
31
33
32
jedn. gosp.
29
28
30
29
jedn. gosp.
1
1
1
1
1805
1848
1856
1826
jedn. gosp.
Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem jedn. gosp. państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem spółki handlowe Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem jedn. gosp.
29
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
osoby fizyczne prowadzące działalność
jedn. gosp.
1566
1596
1604
1575
jedn. gosp.
66
69
73
73
jedn. gosp.
14
14
14
15
spółdzielnie
jedn. gosp.
6
6
6
6
fundacje
jedn. gosp.
3
4
4
4
stowarzyszenia i organizacje społeczne
jedn. gosp.
22
24
24
29
gospodarczą spółki handlowe spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Najszybciej rozwijającymi się sekcjami gospodarczymi w Mosinie są: budownictwo oraz działalność usługowa, komunalna i społeczna. Liczba podmiotów gospodarczych działających w sekcji F zwiększyła się w 2009 r. o 9,65% w stosunku do roku 2006, natomiast liczba jednostek gospodarczych zarejestrowanych w sekcji O wzrosła w tym okresie o 13,33%. W analogicznym okresie największy spadek liczby podmiotów zarejestrowano w sekcji G – handel hurtowy i detaliczny. Spadek ten wynosił 3,72%. Dane dotyczące liczby podmiotów zarejestrowanych w Mosinie w latach 2006 – 2007 z podziałem na poszczególne sekcje PKD prezentuje poniższa tabela. Tabela 9 Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Mosinie wg sekcji PKD w latach 2006 - 2009 2006
2007
2008
2009
1836
1879
1889
1858
sekcja A rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
34
36
39
36
sekcja D przetwórstwo przemysłowe
246
253
243
242
0
1
1
2
259
278
291
284
Ogółem
sekcja E wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę sekcja F budownictwo
30
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
sekcja G handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku
591
600
587
569
sekcja H hotele i restauracje
44
41
43
39
sekcja I transport, gospodarka magazynowa i łączność
150
148
152
157
sekcja J pośrednictwo finansowe
57
62
65
58
249
251
250
249
3
3
3
3
sekcja M edukacja
40
39
44
41
sekcja N ochrona zdrowia i pomoc społeczna
56
55
60
59
105
110
109
119
osobistego i domowego
sekcja K obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej sekcja L administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne
sekcja O działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Najwięcej podmiotów w 2009 roku zarejestrowanych było w sekcji G (handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego). Ich udział w ogólnej liczbie zarejestrowanych podmiotów wynosił 30,62%. Znaczący udział w strukturze mosińskiego rynku mają także podmioty działające w sekcji D (przetwórstwo przemysłowe) – 13,02%, sekcji F (budownictwo) – 15,29%, sekcji I (transport, gospodarka magazynowa i łączność) – 8,45%, sekcji K (obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej) – 13,4% oraz sekcji O (działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała) – 6,4%. Struktura podmiotów gospodarczych w Mosinie w 2009 roku zaprezentowana została na poniższym wykresie.
31
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 3 Struktura podmiotów gospodarczych w Mosinie wg sekcji PKD w 2009 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego W
strukturze
podmiotów
gospodarczych
działających
na
terenie
Mosiny
zdecydowanie największy udział mają jednostki małe, zatrudniające do 9 pracowników (95,21%). Firmy, w których pracuje od 10 do 49 pracowników stanowią 3,82% rynku, natomiast duże podmioty zatrudniające powyżej 50 pracowników to zaledwie 0,97% ogólnej liczby jednostek gospodarczych. Strukturę podmiotów gospodarczych w Mosinie wg wielkości prezentuje poniższy wykres. Wykres 4 Struktura podmiotów gospodarczych w Mosinie wg liczby zatrudnionych pracowników w 2009 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 32
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
1.2.2. Główni pracodawcy oraz struktura zatrudnienia Liczba osób pracujących w Mosinie na przestrzeni lat 2006 – 2009 kształtowała się w przedziale od ok. 2300 do ok. 2500 osób. Ogólna liczba zatrudnionych wzrosła w 2009 roku w porównaniu do roku 2006 o 1,35%. Zmiany w tej materii w poszczególnych latach mają charakter sinusoidalny. Dane dotyczące liczby osób zatrudnionych w Mosinie w latach 2006 – 2009 według płci prezentuje poniższa tabela oraz wykres. Tabela 10 Liczba osób pracujących w Mosinie w latach 2006 - 2009 2006
2007
2008
2009
Ogółem
2438
2390
2457
2405
Mężczyźni
1262
1206
1320
1278
Kobiety
1176
1184
1137
1127
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Wykres 5 Struktura osób pracujących w Mosinie wg płci
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
33
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Analizując strukturę zatrudnienia w Mosinie według płci zauważyć można, iż większy udział wśród pracujących stanowią mężczyźni. Dysproporcja między liczbą zatrudnionych kobiet a mężczyzn w badanym okresie przybrała najmniejsze rozmiary w 2007 roku. Jednak w latach 2008 – 2009 nastąpił spadek liczby pracujących kobiet z 1184 zatrudnionych w roku 2007 do 1127 w roku 2009. Towarzyszył temu wzrost liczby zatrudnionych mężczyzn z 1206 w 2007 roku do 1278 w roku 2009. Ostatecznie udział kobiet w ogólnej liczbie zatrudnionych w Mosinie wyniósł w 2009 r. 46,86%, a mężczyzn – 53,14%. Do głównych pracodawców w Mosinie zaliczyć można: Przedsiębiorstwo Usługowo – Remontowo – Handlowe „HIRMARK”; Zakład Kotlarsko – Ślusarski „LUMO”; Zakład Produkcji Artykułów Spożywczych i Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego „LIMARO”; Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC CHŁOPSKA”; Zakład Usług Komunalnych; Przedsiębiorstwo Budowlane „LECHBUD”; Firma Handlowa „RABOK”; P.P.H. Piekarnia – Cukiernia „REN – MAC”; Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Mosinie; Producent Szkła Hurtowego „URBAŃSKI”; „STORA ENSO”; „ANTOR ROCHR”; Fabryka Okien „BAUMAL”; P.P.H.U. „KREACJA”;
1.2.3. Kierunki rozwoju gospodarki Mosiny Z racji występowania licznych walorów przyrodniczych, gmina Mosina kładzie nacisk na rozwój turystyki oraz wszelkich związanych z nią usług z wykorzystaniem wielu atrakcyjnych krajobrazowo terenów, w szczególności takich jak: 34
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
majątek „Rogalin”; rejon „Glinianek”; rejon zakola Warty w Krajkowie – Sowinkach; rejon pomiędzy Krosnem i Krosinkiem. Mimo licznych atrakcji turystycznych występujących w Mosinie jak i na terenie całej gminy, potencjał turystyczny tych terenów nie zostaje jeszcze w pełni wykorzystany. Dlatego też w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 planuje się podjąć szereg działań mających na celu rozwój turystyki, poprzez stworzenie dogodnych warunków do zakładania działalności gospodarczej i podniesienia atrakcyjności Mosiny jako terenu inwestycyjnego. Umiejętna promocja gospodarcza gminy z jednoczesnym tworzeniem wizerunku gminy otwartej na współpracę z przedsiębiorcami i stwarzającej szczególnie korzystne warunki rozwoju tzw. eko – produkcji może być magnesem przyciągającym inwestorów i podnoszącym atrakcyjność terenu dla obecnych i potencjalnych mieszkańców. Obecnie dominującą pozycję w rozwoju gospodarczym stanowią firmy handlowe i usługowe. Układ przestrzenny gminy oraz bliskość dużego zaplecza intelektualnego i technicznego, jakim jest miasto Poznań, stwarzają dużą szansę na rozwój tzw. eko – biznesu promującego zarówno rozwój usług turystycznych i rekreacyjnych jak i rozwój przemysłu opartego o nowoczesne technologie informatyczne i organizującego nowe miejsca pracy.
1.2.4. Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej Podobnie jak w przypadku sfery zagospodarowania przestrzennego, dużym problemem sfery gospodarczej Mosiny jest zły stan infrastruktury drogowej. Większość miejscowych
przedsiębiorstw
obsługiwana
jest
przez
transport
drogowy
zatem
niezadowalający stan techniczny dróg wpływa także na problemy w sferze gospodarczej powoduje ograniczony napływ inwestycji oraz trudności w funkcjonowaniu istniejących podmiotów. Kolejnym
problemem
jest
także
niedostateczne
wykorzystanie
potencjału
turystycznego miasta. Występowanie licznych atrakcji krajobrazowo – przyrodniczych powinno sprzyjać powstawaniu licznych punktów gastronomicznych czy miejsc świadczenia 35
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
usług oraz udzielaniu informacji z zakresu turystyki. Jednak zbyt niska aktywność gospodarcza mieszkańców powoduje, iż słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna jest ciągle zaliczana do istotnych problemów gospodarczych Mosiny. Problemem dostrzegalnym w sferze gospodarczej jest także brak dużych, sektorowych podmiotów gospodarczych. W Mosinie nie działa żadne przedsiębiorstwo, które zatrudniałoby więcej niż 250 osób. Zdecydowaną przewagą w strukturze mosińskiego rynku odznaczają się małe podmioty, które nie posiadają kapitału pozwalającego na rozwój, ani też rezerw finansowych umożliwiających przetrwanie ewentualnych spadków koniunktury. Efektem tego są załamania na lokalnym rynku pracy, mniejsza liczba inwestycji oraz trudności w długofalowym wzroście zatrudnienia. Realizacja działań zaplanowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 umożliwi stworzenie korzystnych warunków do tworzenia nowych podmiotów gospodarczych oraz do podniesienia atrakcyjności Mosiny jako terenu inwestycyjnego. Zaplanowane w ramach niniejszego Programu działania przyczynią się bezpośrednio lub pośrednio do rozwiązania wyżej wymienionych problemów gospodarczych dotykających Mosinę.
1.2.5. Analiza możliwości budżetowych dotyczących realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych Gmina Mosina jako jeden z głównych inwestorów w zakresie rewitalizacji, musi wykazać zdolność finansową do podjęcia prac inwestycyjnych. W tym celu przeprowadzona została analiza danych budżetowych gminy Mosina w latach 2006 – 2010. Analizując budżet gminy Mosina w ostatnich latach zauważyć należy wzrost ogólnego poziomu dochodów i wydatków. W 2009 roku w porównaniu z rokiem 2006 dochody wzrosły o ponad 12 mln zł, co stanowi wzrost o 26,65%. Wydatki w tym samym okresie wzrosły o ponad 15 mln zł, co stanowiło wzrost o 29,36%. Projekt budżetu na 2010 rok zakładał dalszy wzrost dochodów (o prawie 10 mln w stosunku do roku poprzedniego) oraz wydatków.(o ponad 14 mln w stosunku do roku 2009). Dane dotyczące wysokości dochodów i wydatków gminy Mosina w latach 2006 – 2010 prezentują poniższa tabela oraz wykres. 36
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tabela 11 Dochody i wydatki gminy Mosina w latach 2006 – 2010 (w zł) 2010
2006
2007
2008
2009
47 001 509,06
57 835 353,88
60 335 603,77
59 525 284,85
69 279 159,00
41 422 484,69
50 374 590,07
63 910 690,09
55 226 339,01
55 621 513,00
5 579 024,37
7 460 763,81
6 424 913,68
4 298 945,84
13 657 646,00
53 064 113,91
50 708 676,07
58 691 905,99
68 471 802,61
82 679 159,00
42 676 818,46
43 32 2306,5
46 463 262,67
49 399 150,27
53 446 715,69
10 387 295,45
7 386 369,57
12 228 643,32
19 072 652,34
29 232 443,31
- 6 062 604,85
7 126 677,81
1 643 697,78
- 8 946 517,76
- 13 400 000
(planowane)
Dochody ogółem Dochody bieżące Dochody majątkowe Wydatki ogółem Wydatki bieżące Wydatki majątkowe Wynik budżetowy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego oraz Urzędu Miejskiego w Mosinie Wykres 6 Struktura dochodów gminy Mosina w latach 2006 - 2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 37
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Ogólny wzrost poziomu dochodów gminy Mosina związany jest przede wszystkim ze wzrostem kwoty otrzymywanych subwencji. Kwota ta wzrosła z otrzymanych 10 413 634 zł w 2006 roku do 13 203 145 zł w roku 2009. Strukturę dochodów gminy Mosina w latach 2006 – 2009 prezentuje poniższy wykres. Analizując strukturę wydatków gminy Mosina zauważyć można, iż w latach 2006 – 2009 wzrósł udział wydatków inwestycyjnych w ogólnej kwocie wydatkowanych środków. W 2009 roku wydatki majątkowe stanowiły 27,85% ich ogólnej kwoty. Strukturę wydatków gminy Mosina w latach 2006 – 2009 prezentuje poniższy wykres. Wykres 7 Struktura wydatków gminy Mosina w latach 2006 - 2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Przewaga wydatków nad dochodami powoduje, że gmina Mosina osiąga ujemny wynik budżetowy (jedynie w latach 2007 – 2008 kształtował się on na dodatnim poziomie). Zgodnie z ustawą o finansach publicznych niedobory gotówki mogą być pokrywane przy pomocy kredytów, emisji obligacji, itd., jednakże należy pamiętać o zachowaniu bezpiecznego poziomu zadłużenia oraz jego spłaty. Maksymalny procentowy poziom zadłużenia określa ustawa o finansach publicznych – art. 169 oraz art. 170 (Dz. U. 2005 Nr 249 poz. 2104). Ustawa dopuszcza maksymalną wielkość zadłużenia w stosunku do dochodów na poziomie 60%, a wskaźnik obsługi zadłużenia na poziomie 15%. Prognoza dochodów, wydatków oraz poziomu zadłużenia przeprowadzona do 2017 roku wygląda korzystnie. Z prognozy wynika, iż dług będzie występował do roku 2017 z tendencją 38
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
malejącą. Poniższa tabela oraz wykres prezentują prognozę wskaźnika zadłużenie/dochody dla gminy Mosina na lata 2010 – 2017. Tabela 12 Prognoza wskaźnika zadłużenie/dochody
Rok
Szacowany dług
Szacowane dochody
Stosunek % zadłużenia do dochodów
2010
28 900 000
69 279 159
41,72
2011
26 200 000
71 830 000
36,48
2012
24 000 000
73 650 000
32,59
2013
20 000 000
77 332 500
25,86
2014
15 000 000
81 129 125
18,49
2015
10 000 000
85 259 100
11,73
2016
5 000 000
86 000 000
5,81
2017
0
88 000 000
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Mosinie Wykres 8 Prognoza wskaźnika zadłużenie/dochody
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Mosinie Na podstawie przeprowadzonej powyżej analizy można stwierdzić, iż kondycja finansowa gminy Mosina, będącej jednym z głównych uczestników procesu rewitalizacji terenów zdegradowanych, jest na dobrym poziomie. 39
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
1.3. Sfera społeczna 1.3.1. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców Mosiny Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 31 grudnia 2009 r. Mosinę zamieszkiwało 12 397 osób. Gęstość zaludnienia wynosiła wtedy 886 os/km2. Analizując dane dotyczące kształtowania się liczby mieszkańców miasta na przestrzeni ostatnich lat zawarte w poniższej tabeli oraz przedstawione na wykresie, należy zwrócić uwagę na sukcesywny jej wzrost. Wzrost ten w roku 2009 w stosunku do roku 2004 kształtował się na poziomie 2,4 %. W analizowanym okresie zwiększyła się zarówno liczba mężczyzn (o 1,9%), jak i kobiet (o 2,9%). Na koniec 2009 roku kobiety stanowiły 52% ogółu populacji Mosiny. Tabela 13 Liczba mieszkańców Mosiny wg miejsca zamieszkania w latach 2004 - 2009 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ogółem
12 107
12 166
12 177
12 252
12 270
12 397
Mężczyźni
5 874
5 888
5 896
5 926
5 947
5 985
Kobiety
6 233
6 278
6 281
6 326
6 323
6 412
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Wykres 9 Liczba ludności w Mosinie wg płci w latach 2004 – 2009
Żródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głownego Urzędu Statystycznego 40
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Systematyczny wzrost ogólnej liczby mieszkańców Mosiny wiąże się przede wszystkim z procesem suburbanizacji obserwowanym w mieście Poznaniu, tj. odpływem ludności z miasta na tereny podmiejskie. Dla Poznania jest to niekorzystny proces ze względu na odpływ ludności o wyższych dochodach, natomiast dla Mosiny jest zjawiskiem sprzyjającym i szansą na rozwój, ale jednocześnie stawiającym przed władzami miasta wyzwania związane z zaspokajaniem wyższych potrzeb ludności. Analizując strukturę ludności Mosiny wg wieku należy zauważyć proces starzenia się społeczeństwa. W Mosinie w ostatnich latach maleje liczba mieszkańców do 19 roku życia, natomiast znacząco wzrasta liczba osób w wieku 50 lat i starszych. Jest to zjawisko niekorzystne, gdyż jednoznacznie wskazuje na fakt starzenia się mosińskiego społeczeństwa. Ludność w wieku powyżej 50 roku życia stanowi aż 34,1% ogólnej liczby mieszkańców. Strukturę ludności Mosiny wg wieku prezentuje poniższy wykres. Wykres 10 Struktura ludności Mosiny wg wieku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Od roku 2005 obserwuje się w Mosinie dodatni przyrost naturalny. Najwyższy poziom osiągnął on w roku 2009. Dane dotyczące kształtowania się przyrostu naturalnego w Mosinie w latach 2004 – 2009 prezentują poniższa tabela oraz wykres.
41
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tabela 14 Przyrost naturalny w Mosinie w latach 2004 – 2005 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ogółem
-5
7
1
50
16
63
Mężczyźni
0
-1
10
26
13
15
Kobiety
-5
8
-9
24
3
48
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Wykres 11 Przyrost naturalny w Mosinie w latach 2004 -2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego O liczbie ludności w danym roku decydują również migracje wewnętrzne i zewnętrzne. Dane dotyczące migracji ludności w latach 2004 – 2009 prezentuje poniższa tabela. Tabela 15 Migracje ludności w Mosinie w latach 2004 – 2009 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Zameldowania ogółem
176
203
236
236
162
216
Zameldowania z miast
121
143
147
158
127
130
Zameldowania ze wsi
53
59
88
78
32
78
Zameldowania z zagranicy
2
1
1
0
3
8 42
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wymeldowania ogółem
169
171
213
179
181
128
Wymeldowania do miast
99
77
97
89
69
56
Wymeldowania na wieś
66
89
107
88
109
70
Wymeldowania za granicę
4
5
9
2
3
2
Saldo migracji
7
32
23
57
-19
88
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Analizując dane zawarte w tabeli zauważyć należy, iż saldo migracji w Mosinie kształtuje się na dodatnim poziomie (z wyjątkiem roku 2008). Na taki stan wpływ ma przede wszystkim duża liczba zameldowań z miast (głównie z Poznania). Ludzie coraz częściej poszukują spokojniejszych miejsc do zamieszkania niż zatłoczone centra wielkich aglomeracji. Korzystna lokalizacja Mosiny sprawia, że mieszkańcy Poznania, czujący potrzebę osiedlenia się na terenie cechującym się większym spokojem i mniejszą uciążliwością życia codziennego, bardzo często wybierają właśnie Mosinę. Nie dostrzega się w Mosinie zjawiska powrotów osób, które wyjechały wcześniej w poszukiwaniu pracy za granicę. Liczba wymeldowań za granicę jest nadal nieznacznie wyższa od zameldowań (z wyjątkiem roku 2009). Jednak migracje w tej materii przybierają niskie wartości, zatem nie wpływa to znacząco na kształtowanie się salda migracji. Strukturę mieszkańców Mosiny wg ekonomicznych grup wieku charakteryzuje systematyczny spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Strukturę ludności Mosiny wg ekonomicznych grup wieku prezentują poniższa tabela oraz wykres. Tabela 16 Ludność Mosiny wg ekonomicznych grup wieku 2004
2005
2006
2007
2008
2009
W wieku przedprodukcyjnym
2376
2315
2275
2270
2250
2315
W wieku produkcyjnym
8034
8131
8153
8170
8169
8185
W wieku poprodukcyjnym
1697
1720
1749
1812
1851
1897
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
43
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 12 Struktura ludności Mosiny wg ekonomicznych grup wieku na koniec 2009 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Największą grupę stanowią mieszkańcy w wieku produkcyjnym, a biorąc pod uwagę mały procent ludności w wieku przedprodukcyjnym (18,67%) oraz rosnący w wieku poprodukcyjnym, można stwierdzić iż w Mosinie występuje zjawisko starzenia się społeczeństwa. Wzrost liczby osób w wieku emerytalnym jest zjawiskiem typowym dla krajów wysokorozwiniętych. Nie jest to jednak zjawisko korzystne z demograficznego punktu widzenia. W obecnej sytuacji makroekonomicznej (trudności ze znalezieniem dobrej pracy, zakupem mieszkania, coraz późniejsze zakładanie rodziny), nie należy spodziewać się gwałtownych zmian tych tendencji, co wpłynie na dalsze starzenie się społeczeństwa. Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. dotyczących poziomu wykształcenia mieszkańców Mosiny zauważa się przewagę osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (32,53%), średnim (29,62%) oraz podstawowym (23,21%). Stosunkowo niewielkim udziałem odznacza się grupa osób z wykształceniem wyższym (9,27%). Strukturę ludności pod względem wykształcenia przedstawia poniższy wykres.
44
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 13 Struktura wykształcenia mieszkańców Mosiny (2002 r.)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Bezrobocie W ostatnich latach w gminie Mosina zauważyć można systematyczny spadek liczby osób bezrobotnych. Jedynie w roku 2009 zanotowano więcej osób pozostających bez pracy niż w roku poprzednim. Dane dotyczące liczby osób bezrobotnych w gminie Mosina oraz ich udział w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym prezentuje poniższa tabela. Tabela 17 Bezrobotni w gminie Mosina w latach 2004 – 2009 Liczba osób
Udział w liczbie ludności w
bezrobotnych
wieku produkcyjnym w %
2004
1148
7,1
2005
1045
6,4
2006
783
4,7
2007
430
2,5
2008
254
1,5
2009
467
2,7
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 45
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wśród osób bezrobotnych dominują kobiety. Ich udział w ogólnej liczbie osób pozostających bez pracy w 2009 roku wynosił 53%. Poniższa tabela prezentuje dane dotyczące liczby osób bezrobotnych według płci w gminie Mosina w latach 2004 – 2009. Tabela 18 Liczba bezrobotnych w gminie Mosina wg płci w latach 2004 - 2009 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ogółem
1148
1045
783
430
254
467
Mężczyźni
541
443
290
157
91
218
Kobiety
607
602
493
273
163
249
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego W gminie Mosina, jak i w całej Polsce, zauważyć można znaczący udział osób młodych w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych. Podobnie jak w skali całego kraju najliczniejszą grupę wśród pozostających bez pracy stanowią osoby najsłabiej wykształcone. Na koniec 2009 roku, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w gminie Mosina zarejestrowanych było 75 osób długotrwale bezrobotnych. Oznacza to, że istnieje grupa rodzin, która z powodu długotrwałego bezrobocia lub osiągania niskich dochodów z tytułu pracy żyje w niedostatku i oczekuje na pomoc ze strony samorządu lokalnego działającego za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej. Nie ulega wątpliwości, że bezrobocie, a szczególnie długotrwałe, prowadzi nieuchronnie do marginalizacji i wykluczenia społecznego. Z doświadczenia Urzędów Pracy oraz Ośrodków Pomocy Społecznej wynika, iż przywrócenie tych osób do aktywnego życia zawodowego jest bardzo trudne. Pomimo zwiększenia ofert pracy skierowanych do osób o niższych kwalifikacjach, niewydolność społeczna i zawodowa osób bezrobotnych korzystających ze wsparcia Ośrodka Pomocy Społecznej jest wysoka. Największy wpływ na taką sytuację mają: brak motywacji do zmian oraz niska zaradność życiowa; względna łatwość uzyskania świadczeń z pomocy społecznej; brak profesjonalnego wsparcia ze strony Powiatowego Urzędu Pracy; niskie wykształcenie i brak kwalifikacji; słabe wsparcie ze strony organizacji pozarządowych.
46
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. w Mosinie największy odsetek gospodarstw domowych stanowią gospodarstwa jednorodzinne (77,69%). Uwagę zwraca także stosunkowo duży udział gospodarstw nierodzinnych (16,38%). Poniższy wykres prezentuje strukturę gospodarstw domowych w Mosinie w 2002 r.
Wykres 14 Struktura gospodarstw domowych w Mosinie w 2002 r.
Źródło: Opracownie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Główne źródło utrzymania większości gospodarstw w Mosinie stanowi praca najemna (46,61%). Podstawowym źródłem dochodów ponad 1/3 mosińskich gospodarstw domowych są źródła niezarobkowe. Znaczna część rodzin utrzymuje się też z pracy na rachunek własny. Strukturę gospodarstw domowych w Mosinie ze względu na źródło utrzymania prezentuje poniższy wykres.
47
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 15 Źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mosnie w 2002 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Wśród gospodarstw utrzymujących się z dochodów z pracy najemnej, najwięcej, bo aż 57,09% uzyskuje swoje dochody w sektorze prywatnym poza rolnictwem. Znaczna część (42,08%) utrzymuje się z pracy poza rolnictwem w sektorze publicznym. Dochody z działalności rolniczej stanowią źródło utrzymania znikomego odsetka gospodarstw. Strukturę gospodarstw domowych utrzymujących się z pracy najemnej ze względu na źródło dochodu prezentuje poniższy wykres. Wykres 16 Źródła utrzymania gospodarstw domowych z tytułu pracy najemnej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 48
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Gospodarstwa utrzymujące się z pracy na rachunek własny stanowią w Mosinie 14,30% ogólnej liczby gospodarstw. Wśród tej grupy zaledwie 6,68% uzyskuje dochody z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Pozostała część pracuje w sektorze nierolniczym. Zależność tę prezentuje poniższy wykres. Wykres 17 Źródła utrzymania gosp. domowych z tytułu pracy na rachunek własny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Z niezarobkowego źródła utrzymania dochody osiąga 37,78% gospodarstw domowych. W tej grupie, największa część utrzymuje się ze świadczeń uzsykiwanych z tytułu emerytury (53,89%) oraz renty (40,57%). Źródła utrzymania gospodarstw domowych z tytułu niezarobkowych form dochodu prezentuje poniższy wykres. Wykres 18 Źródła utrzymania gospodarstw domowych z niezarobkowych form dochodu
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 49
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
1.3.2. Charakterystyka oraz określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji Przemiany społeczno – gospodarcze zachodzące w Polsce spowodowały ogólne nasilenie się problemów społecznych, które nie ominęły również społeczności Mosiny. Sfera społeczna procesu rewitalizacji polega na podejmowaniu działań mających na celu rozwiązywanie problemów społecznych, co możliwe jest dzięki współpracy organizacji i instytucji publicznych oraz prywatnych. Określenie grup społecznych, które wymagają wsparcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 jest możliwe do zdefiniowana dzięki działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Mosinie oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Poznaniu. Na podstawie przeprowadzonej powyżej analizy można wyróżnić kilka grup mieszkańców, które w pierwszej kolejności wymagają wsparcia. Pierwszą grupą są osoby bezrobotne. Mimo, iż w ostatnich latach w Mosinie można zauważyć systematyczny spadek liczby osób pozostających bez pracy, to jest to wciąż jeden z najczęstszych powodów występowania trudnej sytuacji życiowej. Kłopot ze znalezieniem pracy mają przede wszystkim osoby młode, które niedawno ukończyły szkołę, kobiety, osoby długotrwale bezrobotne oraz te o najniższym wykształceniu. Problem bezrobocia wpływa niekorzystnie nie tylko na stan życia i funkcjonowanie osoby bezrobotnej, lecz również na jej otoczenie (w tym rodzinę). Zdarza się, że bezrobocie, zwłaszcza długotrwałe, jest przyczyną problemów opiekuńczo – wychowawczych, przemocy, alkoholizmu, zacierania autorytetu rodzicielskiego, czy przejmowania złych nawyków od osoby bezrobotnej, co w konsekwencji może prowadzić do rozpadu rodziny. Przeciwdziałanie bezrobociu wymaga zintegrowanych działań nastawionych na tworzenie takich warunków gospodarowania, by podaż pracy wzrastała. W ramach Programu Rewitalizacji wskazano działania, które pozwolą ograniczyć bezrobocie, co z kolei przełoży się na zmniejszenie poziomu biedy oraz kosztów udzielania pomocy społecznej. Kolejną grupą, która wymaga wsparcia, są podopieczni Ośrodka Pomocy Społecznej w Mosinie. W 2009 roku statystycznie najczęstszą przyczyną udzielania pomocy przez OPS była niepełnosprawność i długotrwała choroba – ponad 50% wszystkich przypadków oraz bezrobocie – prawie 20%. Istotną grupę podopiecznych Ośrodka Pomocy Społecznej stanowią też osoby charakteryzujące się bezradnością w prowadzeniu gospodarstwa 50
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
domowego. Poniższa tabela prezentuje dane dotyczące liczby rodzin korzystających z pomocy społecznej z podziałem na przyczyny wystąpienia trudnej sytuacji życiowej. Tabela 19 Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej oraz powody wystąpienia trudnej sytuacji życiowej w latach 2004-2009 w Mosinie Przyczyna przyznania
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ubóstwo
105
14
6
2
7
5
Bezdomność (osoby)
3
3
6
4
2
1
Bezrobocie
72
102
109
66
32
25
70
146
127
65
86
72
40
8
5
16
10
13
52
54
62
59
42
11
Alkoholizm
25
12
15
6
7
5
Narkomania
3
1
1
-
-
-
3
2
-
2
-
1
373
342
331
220
186
133
pomocy społecznej
Niepełnosprawność lub długotrwała choroba Potrzeba ochrony macierzyństwa Bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego
Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego Razem
Źródło: Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Mosinie W ostatnich latach zaobserwować można systematyczny spadek liczby rodzin korzystających ze wsparcia socjalnego. Ponieważ rodziny korzystające ze wsparcia społecznego najczęściej dotknięte są kilkoma problemami jednocześnie, rozwiązanie jednego z problemów nie jest jednoznaczne z wyeliminowaniem danej rodziny z listy osób korzystających ze wsparcia Ośrodka Pomocy Społecznej. Osoby te najczęściej nadal potrzebują specjalistycznego wsparcia i opieki ze strony pracowników socjalnych. 51
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Niewątpliwie wsparcia w ramach Programu Rewitalizacji wymagają osoby niepełnosprawne, które każdego dnia dotykają liczne problemy związane z: dostępem do dóbr i usług umożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym; dostępem do leczenia i opieki medycznej, wczesnej diagnostyki i rehabilitacji; barkiem zatrudnienia na otwartym tynku pracy; barierami architektonicznymi w dostępie do obiektów użyteczności publicznej; swobodnym przemieszczaniem się i powszechnym korzystaniem ze środków transportu; dostępem do pełnego uczestnictwa w życiu publicznym, społecznym, kulturalnym, sportowym odpowiednio do zainteresowań i potrzeb; brakiem środków finansowych będących udziałem własnym przy korzystaniu ze środków PFRON. Z myślą o niwelowaniu problemów osób niepełnosprawnych na terenie miasta działają ośrodki i instytucje, które zajmują się doraźnym wspieraniem grup potrzebujących. Opieką tych instytucji należy także otoczyć seniorów. Działania powinny polegać na ograniczeniu potencjalnej i wysoce prawdopodobnej marginalizacji poprzez organizację czasu wolnego w placówkach całodziennego pobytu. Jedną z najczęściej przyznawanych form pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych są usługi opiekuńcze i specjalistyczne. Niewielki udział środków Ośrodka Pomocy Społecznej w Mosinie przyznawany jest rodzinom dotkniętym problemem alkoholizmu, co nie znaczy, że jest to grupa niewymagająca wsparcia. Negatywne oddziaływanie osoby uzależnionej na otoczenie (w tym na rodzinę oraz sąsiadujące społeczeństwo) oraz rzeczywisty ogrom problemu prowadzi do częstego opisywania go w przestrzennych kategoriach dotyczących całych ulic czy osiedli. Z danych przekazanych przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Mosinie wynika, iż wszystkie osoby korzystające z pomocy społecznej żyją w ubóstwie. Poważnym problemem jest bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego, cechująca głównie rodziny wielodzietne. Rodziny z trudnościami opiekuńczo – wychowawczymi to kolejna grupa wymagająca wsparcia. Niezaradność wiąże się często z innymi dysfunkcjami, takimi jak: niedojrzałość emocjonalna i trudności adaptacyjne; uzależnienie od środków psychoaktywnych; przemoc domowa;
52
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych (bezrobocie, odejście lub zgon współmałżonka, niepełnosprawność lub choroba). Dzieci i młodzież wychowujące się w rodzinach z takimi problemami są szczególnie podatne na wpływy i bodźce otoczenia. Jakość życia rodzinnego oraz środowisko szkolne powinny pozytywnie kształtować osobowość. Dlatego też powinno dążyć się do integracji dzieci i młodzieży, w tym również dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, z rodzin patologicznych, rodzin szczególnego ryzyka – poprzez wpajanie pozytywnych zachowań, nauki tolerancji i aktywnych form spędzania wolnego czasu. Aby przeciwdziałać problemom rodzinnym konieczne jest podjęcie działań mających na celu wzmocnienie trwałości rodziny oraz przeciwdziałanie jej dezorganizacji, aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych, a także kształtowanie odpowiednich postaw umożliwiających podejmowanie działań i decyzji pomocnych w znalezieniu pracy.
1.3.3. Infrastruktura społeczna Od początku odrodzonego samorządu terytorialnego władze samorządowe gminy Mosina wkładają maksimum wysiłku w poprawę warunków i jakości kształcenia, dlatego funkcjonujące na terenie gminy placówki oświatowe pozwalają dzieciom i młodzieży na realizację prawa do opieki, wychowania i nauki na odpowiednio wysokim poziomie. Dzieci przedszkolne korzystają z opieki czterech gminnych przedszkoli na terenie miasta (w tym jedno integracyjne z oddziałem specjalnym), oddziału w Wiórku, w Szkole Podstawowej w Pecnej i od 2007 r. w Szkole Podstawowej w Krosinku. W 2006 r. otwarto w Mosinie przedszkole prywatne, a od wiosny 2007 r. działa Przedszkole Publiczne w Rogalinku. Na terenie gminy funkcjonuje dwanaście szkół (w tym jeden zespół). W mieście znajdują się dwie szkoły podstawowe i dwa gimnazja. Ponadto na terenie gminy (poza miastem) zlokalizowanych jest sześć szkół podstawowych (Pecna, Krosinko, Krosno, Rogalinek, Czapury, Daszewice) i trzy gimnazja (Pecna, Rogalin, Daszewice). Gmina Mosina jest bardzo rozległa, dlatego też gmina prowadzi dowozy szkolne, które umożliwiają dogodny dostęp do placówek oświatowych wszystkim dzieciom. 53
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Jesienią 2007 r. otwarto nową halę sportową przy Gimnazjum w Pecnej. W roku szkolnym 2007/2008 oddano do użytku nowo wybudowaną Szkołę Podstawową w Mosinie dla dzieci z rejonu Krosna. W większości szkół młodzież może korzystać z pracowni komputerowej. W Rogalinku, Rogalinie i Krosinku przy szkołach otwarto sportowe boiska wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią. Gminne szkoły prowadzą naukę pięciu języków obcych: angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego, francuskiego i włoskiego. Daje to szanse na prowadzenie współpracy z zagranicą oraz ułatwia wybór szkoły ponadgimnazjalnej. Gmina finansuje zajęcia pozalekcyjne oraz dodatkowe zajęcia z języków obcych w gimnazjum, dba o stan techniczny budynków, przeprowadzając remonty kapitalne i bieżące. Mosińskie szkoły korzystają także z wielu projektów, dzięki którym zdobywają dodatkowe fundusze na własną działalność. W Mosinie funkcjonują też placówki oświatowe, prowadzeniem których nie zajmuje się gmina Mosina (prywatna szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum ogólnokształcące), Zespół Szkół (szkoły ponadgimnazjalne, prowadzone przez powiat), Ośrodek Szkolno – Wychowawczy (prowadzony przez powiat), a także dwie prywatne szkoły nauki języków obcych. Troską władz samorządowych gminy Mosina jest daleko idąca integracja szkół ze środowiskiem lokalnym, dlatego wszystkie szkoły prowadzone przez gminę Mosina są szkołami środowiskowymi. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2009 roku wskaźnik skolaryzacji brutto dla szkól podstawowych i gimnazjalnych w Mosinie wynosił odpowiednio 109,58 i 154,96. W latach 2004 – 2009 wskaźnik solaryzacji charakteryzował się niewielkimi wahaniami. Kształtowanie się wspomnianego wskaźnika w ostatnich latach prezentuje poniższa tabela. Tabela 20 Współczynniki skolaryzacji w Mosinie w latach 2004 – 2009 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Szkoły podstawowe
114,23
115,11
116,48
114,31
110,93
109,58
Gimnazja
155,86
147,55
151,62
155,56
159,34
154,96
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
54
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Zarówno w przypadku szkół podstawowych jak i gimnazjów w latach 2006 - 2009 zauważyć można spadek ogólnej liczby uczniów. Na przestrzeni czterech lat liczba dzieci uczęszczających do szkół podstawowych spadła o 7,5% z poziomu 848 uczniów w 2006 roku do 789 uczniów w roku 2009. W przypadku gimnazjów spadek ten wyniósł 5,2% z 608 uczniów w 2006 r. do 578 w 2009 r. Tendencja spadkowa wynika bezpośrednio z sytuacji demograficznej i wchodzenia w wiek szkolny roczników niżu demograficznego. Poniższe wykresy prezentują dane dotyczące liczby uczniów i absolwentów w Mosinie w latach 2006 – 2009. Wykres 19 Liczba uczniów w Mosinie w latach 2006 - 2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Wykres 20 Liczba absolwentów w Mosinie w latach 2006 -2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych głównego Urzędu Statystycznego 55
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że poziom komputeryzacji w szkołach w Mosinie jest coraz lepszy. Ogólna liczba komputerów w szkołach w roku 2009 w stosunku do roku 2004 wzrosła ponad dwukrotnie. Zdecydowana większość komputerów posiada także łącze internetowe. Dane dotyczące liczby komputerów w szkołach w Mosinie w latach 2004 – 2009 przedstawia poniższa tabela. Tabela 21 Liczba komputerów w szkołach w Mosinie w latach 2004 – 2009 2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ogółem
70
68
109
95
160
158
Szkoły podstawowe
30
30
34
47
89
89
Gimnazja
40
38
75
78
71
69
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Opieka zdrowotna Mieszkańcy Mosiny mogą korzystać z usług 3 zakładów opieki zdrowotnej: Zespół Przychodni Lekarza Rodzinnego „Consensus”; Przychodnia Zdrowia „Vis Medica”; Poradnia Stomatologiczna „Modent”. Na terenie miasta funkcjonuje też 5 aptek. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na jedną aptekę w Mosinie przypadało 3 099 mieszkańców.
Kultura i sport W Mosinie już od ponad 30 lat funkcjonuje Mosiński Ośrodek Kultury, który prowadzi szeroką działalność kulturalno – edukacyjną dla mieszkańców gminy Mosina. Swoim zasięgiem obejmuje Izbę Muzealną, powstałą w 1985 roku i Galerię Miejską utworzoną w 1993 roku, nad którą patronat sprawuje Polski Związek Artystów Plastyków oraz Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu. W ramach corocznych założeń programowych Mosińskiego Ośrodka Kultury mieści się organizacja różnorodnych form edukacji kulturalnej 56
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
i wychowania przez sztukę. Ośrodek skupia wiele sekcji i kółek zainteresowań, m. in.: kółko taneczne, teatralne, muzyczne, rytmiczne, plastyczne i ceramiczne. Działają również liczne kluby i stowarzyszenia, m. in.: Klub Młodych Animatorów Kultury, Klub Bab Wspaniałych, Klub Emerytów i Rencistów oraz Orkiestra Dęta Ośrodka ZHP w Mosinie. Wśród licznych propozycji kulturalnych skierowanych do szerokiego spektrum odbiorców Ośrodek organizuje m. in. Dni Rzeczypospolitej Mosińskiej obchodzone każdego roku w pierwszych dniach maja na pamiątkę proklamowania Rzeczypospolitej Mosińskiej 3 maja 1848 roku przez Jakuba Krauthofera – Krotowskiego. Kalendarz imprez wypełniają również liczne wystawy: fotograficzne, plastyczne i okolicznościowe. Działająca w ramach Mosińskiego Ośrodka Kultury Izba Muzealna powstała w marcu 1985 roku. Mieści się ona w budynku bożnicy. Do zadan Izby Muzealnej należą: gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i udostępnianie zbiorów. Działalność Izby polega na prezentacji zbiorów w formie wystaw i udzielaniu szerokich informacji popartych odpowiednimi dokumentami lub fotografiami. Łącznie w zbiorach zewidencjonowanych jest 699 eksponatów, co stanowi 1790 jednostek muzealnych. Izba posiada także bogate archiwum ikonograficzne. Mosina posiada także własną Galerię Miejską, która otwarta została w maju 1993 roku. Jej siedzibą jest dawna synagoga z 1876 roku. Na wystawach organizowanych w galerii oglądać można malarstwo, grafikę, rzeźbę, a także instalacje. Autorami prac są przede wszystkim pedagodzy z ASP w Poznaniu. Co roku jeden miesiąc zarezerwowany jest na debiuty dla studentów. Galeria współpracuje z poznańskimi galeriami „Profil” i „U Jezuitów”. W budynku Mosińskiego Ośrodka Kultury swą działalność prowadzi także Mosińska Biblioteka Publiczna, która jest samorządową instytucją kultury działającą w ramach ogólnokrajowej sieci bibliotecznej. Biblioteka Publiczna powstała w 1947 r. Swą działalność prowadzi również poza miastem, wykorzystując w tym celu sieć placówek na terenie gminy Mosina. Są to filie w Daszewicach, Krosinku, Pecnej, Rogalinku i Wiórku. Biblioteka, od pierwszych lat swojego istnienia, zajmuje ważne miejsce w życiu kulturalnym i oświatowym miasta. Gromadzi i udostępnia księgozbiór, prowadzi lekcje biblioteczne, wystawy, współpracuje z placówkami kulturalnymi i oświatowymi wszystkich szczebli na terenie miasta i gminy, jest szeroko otwarta dla wszystkich grup społecznych. Biblioteka jest ważnym centrum informacyjnym (zwłaszcza w zakresie informacji regionalnej), najszerzej dostępnym ogniwem w systemie informacji powszechnej, a filie biblioteczne zlokalizowane 57
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
w środowisku wiejskim często są jedynym ogniwem obsługującym dzieci, młodzież i dorosłych. Biblioteka posiada różnorodny księgozbiór, który w mieście i gminie liczy obecnie 88374 woluminy i jest systematycznie uzupełniany. Bogata oferta i miła obsługa w Mosińskiej Bibliotece Publicznej sprawiają, że wskaźnik procentowy czytelnictwa w gminie Mosina stale rośnie. Obecnie z zasobów biblioteki korzysta 5630 czytelników, co stanowi prawie 23% społeczeństwa. Cały księgozbiór jest skomputeryzowany. Czytelnicy mogą szukać wybranych przez siebie pozycji według autora, tytułu lub zagadnienia. Biblioteka posiada także komputerowy system wypożyczania. Organizacją imprez sportowych i rekreacyjnych oraz promowaniem aktywnego trybu życia w Mosinie zajmuje się Mosiński Ośrodek Sportu i Rekreacji. Do dyspozycji mieszkańców oddane są, zarządzane przez MOSiR następujące obiekty sportowe: Hala Sportowa Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Szkolnej 1 – to nowoczesny, wielofunkcyjny obiekt sportowy, który powstał w 1996 r.; powierzchnia sali głównej obiektu wynosi 950 m (42 m x 23 m z widownią na ok. 300 miejsc, w tym 150 siedzących); pełnowymiarowe boiska wykorzystywane są do gry w piłkę ręczną, koszykówkę, siatkówkę, a także tenisa ziemnego; do dyspozycji użytkowników oddane są także siłownia, sauna fińska, dwie sale korekcyjne, gabinety lekarskie i masażu; obiekt posiada pełne zaplecze sanitarne; wszystkie urządzenia i sprzęt sportowy są najwyższej jakości i spełniają wymogi międzynarodowe; Stadion Piłkarski Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Konopnickiej – na obiekt składa się pełnowymiarowe boisko piłkarskie z widownią na ok. 600 miejsc oraz boisko treningowe; Przystań Żeglarska Ośrodka Sportu i Rekreacji w Dymaczewie Nowym – obiekt wyposażony jest w pomost, hangar na łodzie oraz pełne zaplecze sanitarne.
1.3.4. Działalność organizacji pozarządowych Organizacje pozarządowe, tzw. trzeci sektor, uzupełniają działania instytucji państwowych i prywatnych w zakresie pomocy i aktywizacji obywateli na różnych płaszczyznach życia. Jednostki te działają z własnej inicjatywy na rzecz wybranego interesu publicznego, ich celem nie jest osiąganie zysku. 58
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Na terenie gminy Mosina zarejestrowanych jest blisko 30 organizacji należących do trzeciego sektora. Są to: Automobilklub Wielkopolski; Ochotnicza Straż Pożarna; Nadwarciańskie Stowarzyszenie Obywatelskiego; Nowoczesna Rzeczpospolita Mosińska; Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Wielkopolska, Hufiec Poznań – Rejon Ośrodek Mosina im. Bolesława Chrobrego w Mosinie; Uczniowski Klub Sportowy „KROTOWSKI”; Stowarzyszenie Muzyczne – Orkiestra Dęta im. Harcmistrza Antoniego Jerzaka w Mosinie; Towarzystwo Przyjaciół Dębów Rogalińskich; Stowarzyszenie Przyjaciół Jedynki; Stowarzyszenie Sportowe Klub Rugby Mosina; Uczniowski Klub Sportowy „Kotwica” Rogalinek; Fundacja Polskich Kawalerów Maltańskich POMOC MALTAŃSKA Dom Pomocy Maltańskiej – Środowiskowy Dom Samopomocy; Mosińskie Towarzystwo Gitarowe; Stowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich w Radzewiczach; Wiejskie Stowarzyszenie Integracyjne WIESTIN; Polski Związek Wędkarski Koło Nr 28 Mosina - „Hobby”; Mosiński Chór Kościelny p.w. Św. Cecylii; Uczniowski Klub Sportowy Orły Daszewice; Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów; Uczniowski Klub Sportowy TAJFUN Mosina; Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów „Jedność”; Klub Sportowy „1920 Mosina”; Uczniowski Klub Sportowy „Mosińska Jedynka”; Polski Związek Wędkarski Koło 117 Rogalin; Mosińskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych; Mosiński Klub Żeglarski; 59
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Stowarzyszenie Pomocy Potrzebującym im. Św. Antoniego; Gminne Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie w Mosinie. Spośród wymienionych jednostek najliczniejszą grupę stanowią te zajmujące się sportem i rekreacją. Zrzeszają one osoby chętne do podjęcia działań z zakresu aktywnego i zdrowego trybu życia. Najważniejsze z punktu widzenia sytuacji społeczno – gospodarczej są te organizacje, które niosą pomoc najbiedniejszym i dzieciom. Duża liczba organizacji non – profit świadczy o silnej sieci powiązań między mieszkańcami, dużej aktywności społecznej i wrażliwości, a także o poczuciu wzajemnej przynależności do miasta.
1.3.5. Identyfikacja problemów zlokalizowanych w sferze społecznej W wyniku przeprowadzonej analizy uwarunkowań w sferze społecznej zlokalizowane zostały problemy jakie dotykają Mosinę w tej materii. Pierwszym problemem jest niewątpliwie dostrzegalny w ostatnim okresie proces starzenia się mosińskiego społeczeństwa. W ostatnich latach zauważyć można systematyczne zmniejszanie się liczby mieszkańców do 19 roku życia, natomiast znacząco wzrasta liczba osób w wieku 50 lat i starszych. Z takiego stanu wynika także niekorzystny trend w strukturze mieszkańców według ekonomicznych grup wieku. Coraz większą grupę stanowią tutaj osoby w wieku poprodukcyjnym, co przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, jednoznacznie wskazuje na fakt starzenia się społeczeństwa. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne z demograficznego punktu widzenia. Kolejnym problemem zlokalizowanym w sferze społecznej w Mosinie, mimo dostrzegalnego w ostatnich latach trendu spadkowego, jest ciągle bezrobocie. Należy tutaj szczególnie zwrócić uwagę na duży udział osób młodych oraz przewagę kobiet wśród osób bezrobotnych. Nie ulega wątpliwości, iż bezrobocie jest bardzo istotnym problemem, gdyż występowanie tego zjawiska prowadzi nieuchronnie do marginalizacji i wykluczenia społecznego. Problem ten dotyczy nie tylko osób pozostających bez pracy, ale także wpływa na funkcjonowanie ich otoczenia, pociągając za sobą bardzo często także inne problemy takie jak: alkoholizm, przemoc czy problemy opiekuńczo – wychowawcze. 60
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Istotnym problemem w Mosinie jest także brak specjalistycznych poradni medycznych. Wpływa to negatywnie na poziom życia mieszkańców i zmusza ich do poszukiwania specjalistycznej pomocy medycznej poza miejscem zamieszkania. System opieki zdrowotnej na terenie miasta wymaga doinwestowania i stanowi poważny problem, szczególnie w zderzeniu z coraz większą falą migracji ludności z Poznania.
2. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW NA POZIOMIE MIASTA, GMINY, POWIATU, WOJEWÓDZTWA Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 wpisuje się w cele dokumentów strategicznych na poziomie lokalnym oraz regionalnym, wykazuje również spójność z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej, tzn. skierowany jest do wszystkich w ramach danej grupy wymagającej wsparcia, bez względu na płeć, wiek, pochodzenie, wyznanie (polityka równości szans) oraz zakłada poprawę stanu środowiska przyrodniczego (polityka środowisko przyrodnicze).
2.1. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 została przyjęta przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego w 2005 r. Określa wizję województwa wielkopolskiego jako regionu zintegrowanego i konkurencyjnego. Uzasadnieniem tak określonej wizji jest fakt, że według autorów Strategii Wielkopolska nadal nie jest regionem zintegrowanym wewnętrznie. W wielu dziedzinach dysproporcje wewnątrzregionalne pogłębiają się. Powodem jest niespójna infrastruktura, słabe więzi kooperacyjne w gospodarce, szczególnie na poziomach subregionalnym i lokalnym, czy zdezintegrowany 61
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
system interwencji publicznej. Postulat podniesienia konkurencyjności Wielkopolski został natomiast podniesiony w świetle wyzwań XXI wieku, globalizacji i rosnącej konkurencji w gospodarce. Misja województwa opiera się na dwóch postulatach: skupienie wszystkich podmiotów publicznych działających na rzecz wzrostu konkurencyjności regionu i poprawy warunków życia mieszkańców; uzyskanie efektu synergii poprzez stworzenie spójnej koncepcji wykorzystania środków publicznych. Dla uzyskania jak najlepszego efektu podejmowanych działań, w Strategii sformułowano drzewo celów, w którym poszczególne elementy nie są autonomiczne, lecz dążą do realizacji wspólnego celu nadrzędnego. Celem generalnym Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 jest: poprawa jakości przestrzeni województwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery społecznej skutkująca wzrostem poziomu życia mieszkańców. Takie ujęcie celu generalnego oznacza, iż realizacja poszczególnych celów – strategicznych i operacyjnych jest podporządkowana celowi generalnemu. Zapewnia to ponadto spójność Strategii z polityką spójności Unii Europejskiej, ze Strategią Lizbońską oraz z Narodowym Planem Rozwoju. Aby dążyć do realizacji określonych założeń wyodrębniono cztery cele strategiczne, którym przypisano cele operacyjne. Są to: Cel strategiczny 1. Dostosowanie przestrzeni do wyzwań XXI wieku – poprawa jakości przestrzeni oraz poziomu wyposażenia w infrastrukturę, tworzenie spójnego systemu poprzez rozbudowę i modernizację infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i społecznej. Cel operacyjny 1.1. Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi; Cel operacyjny 1.2. Wzrost spójności komunikacyjnej oraz powiązań z otoczeniem; Cel operacyjny 1.3. Wzrost znaczenia i zachowanie dziedzictwa kulturowego; Cel operacyjny 1.4. Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej; Cel operacyjny 1.5. Przygotowanie i racjonalne wykorzystanie terenów inwestycyjnych; Cel operacyjny 1.6. Wzmocnienie regionotwórczych funkcji aglomeracji poznańskiej jako ośrodka metropolitalnego o znaczeniu europejskim; Cel operacyjny 1.7. Wielofunkcyjny rozwój ośrodków subregionalnych i lokalnych; Cel operacyjny 1.8. Restrukturyzacja obszarów o niewłaściwym potencjale rozwojowym. 62
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Cel strategiczny 2. Zwiększenie efektywności wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa – działania zmierzające do zwiększenia efektywności wykorzystania potencjału rozwojowego Wielkopolski poprzez działania ukierunkowane na specyficzne potrzeby. Cel operacyjny 2.1. Wzmocnienie gospodarstw rolnych oraz gospodarki żywnościowej; Cel operacyjny 2.2. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw; Cel operacyjny 2.3. Wzrost udziału nauki i badań w rozwoju regionu; Cel operacyjny 2.4. Zwiększenie udziału usług turystycznych i rekreacji w gospodarce regionu. Cel strategiczny 3. Wzrost kompetencji mieszkańców i promocja zatrudnienia – realizacja tego celu ma służyć poprawie jakości, zwiększeniu różnorodności i większemu dostosowaniu do potrzeb systemu edukacyjnego, przy jednoczesnym promowaniu tworzenia miejsc pracy, przy wykorzystaniu wszystkich możliwych środków dostępnych w ramach interwencji publicznej. Cel operacyjny 3.1. Ograniczanie barier w dostępie do edukacji; Cel operacyjny 3.2. Poprawa jakości oraz wzrost różnorodności form kształcenia; Cel operacyjny 3.3. Rozwój przedsiębiorczości i promocja samozatrudnienia; Cel operacyjny 3.4. Poprawa organizacji rynku pracy. Cel strategiczny 4. Wzrost spójności i bezpieczeństwa społecznego – działania obejmujące takie elementy jak zdrowie, opieka społeczna, przeciwdziałanie patologiom, zwiększanie bezpieczeństwa we wszystkich jego formach, przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym wspieranie integracji społecznej oraz umacnianie tożsamości regionalnej i narodowej zmierzające do osiągnięcia lepszego poziomu spójności społecznej. Cel operacyjny 4.1. Poprawa sytuacji demograficznej oraz stanu zdrowia mieszkańców Cel operacyjny 4.2. Poprawa warunków mieszkaniowych Cel operacyjny 4.3. Rozwój usług socjalnych Cel operacyjny 4.4. Wzrost bezpieczeństwa Cel operacyjny 4.5 Ograniczenie skali patologii oraz wykluczeń społecznych Cel operacyjny 4.6. Budowa kapitału społecznego na rzecz społeczeństwa obywatelskiego Cel operacyjny 4.7. Wzrost udziału sportu i rekreacji w życiu mieszkańców regionu.
63
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Zaplanowane w Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 działania wpisują się w cele Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020 oraz służą realizacji wyżej wymienionych celów. I tak, projekt modernizacji Placu 20 Października a także projekty zakładające rewaloryzację parków i terenów zielonych doskonale wpisują się w cel strategiczny 1 - Dostosowanie przestrzeni do wyzwań XXI wieku (w szczególności w cele operacyjne 1.1, 1.2,
i 1.8). Działania, w ramach których
zrewaloryzowane zostaną parki a także projekt rewitalizacji galerii miejskiej zrealizują założenia celu strategicznego 2 - Zwiększenie efektywności wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa (cel operacyjny 2.4). Realizację celu 3 – Wzrost kompetencji mieszkańców i promocja zatrudnienia zapewnią takie projekty jak Modernizacja Placu 20 Października oraz Renowacja Pałacu Budzyń (cele operacyjne 3.3, 3.4). Do wzrostu spójności i bezpieczeństwa społecznego (cel strategiczny 4) przyczyni się instalacja monitoringu miejskiego a także nadanie terenom zielonym nowych, także rekreacyjnych funkcji. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego jest elementem większego systemu programowania co sprawia że jest ona zharmonizowana z innymi dokumentami, w szczególności z Narodowym Planem Rozwoju na lata 2007 – 2013, Narodową Strategią Rozwoju Regionalnego oraz nowymi kierunkami polityk spójności Unii Europejskiej, w tym przede wszystkim ze Strategią Lizbońską. Zatem Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 -2020 wpisując się w cele Strategii, jest także zgodny ze wskazanymi dokumentami o szerszym zasięgu.
2.2. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013 Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013 jest instrumentem realizującym działania prowadzące do zmniejszenia dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych. Realizuje jeden z trzech celów określonych w art. 3 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem tym jest „konwergencja”. Cel główny Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013 wynika ze Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020. Zgodnie ze 64
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Strategią w perspektywie 2020 roku Wielkopolska ma być regionem zintegrowanym i konkurencyjnym. Cel Strategii ma zatem wymiar perspektywiczny, do 2020 roku. W skali operacyjnej, do 2013 roku, jego osiąganiu służyć ma realizacja celu Głównego Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 - 2013, którym jest: wzmocnienie potencjału rozwojowego Wielkopolski na rzecz wzrostu konkurencyjności i zatrudnienia. Wzmocnienie potencjału rozwojowego, szczególnie na rzecz wzrostu konkurencyjności i zatrudnienia tworzyć ma podstawę do poprawy jakości przestrzeni województwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery społecznej skutkujących wzrostem poziomu życia mieszkańców. Wzmocnienie
potencjału
rozwojowego
Wielkopolski,
skutkujące
wzrostem
konkurencyjności oraz odpowiednią liczbą nowych miejsc pracy wymaga realizacji następujących celów szczegółowych Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013: poprawa warunków inwestowania – tworzenie sprzyjających warunków do przyciągania inwestycji polegające na rozbudowie otoczenia biznesu wraz z mechanizmami kooperacji oraz poprawie stanu infrastruktury transportowej, informatycznej, społecznej i środowiska; wzrost aktywności zawodowej mieszkańców – poprawa stanu infrastruktury społecznej, w tym edukacyjnej skutkująca poprawą jakości zasobów ludzkich; rozwój komunikacji zbiorowej w celu zwiększenia mobilności przestrzennej mieszkańców; podejmowane działania mają służyć podniesieniu aktywności zawodowej ludności Wielkopolski; wzrost udziału wiedzy i innowacji w gospodarce regionu – zwiększenie nakładów na sferę wiedzy i innowacji w celu lepszego wykorzystania potencjały Wielkopolski. Cele szczegółowe realizowane są przez priorytety oraz określone w nich obszary interwencji i projekty. Priorytety te to: konkurencyjność przedsiębiorstw; infrastruktura komunikacyjna; środowisko przyrodnicze; rewitalizacja obszarów problemowych; infrastruktura dla kapitału ludzkiego; 65
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
turystyka i środowisko kulturowe; pomoc techniczna. Cele Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 wpisują się w priorytet IV Rewitalizacja obszarów problemowych, którego głównym celem jest restrukturyzacja obszarów problemowych na rzecz wzrostu i zatrudnienia. Obejmuje on dwa pola interwencji: odnowę miast lub ich części oraz zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 zakłada restrukturyzację zdegradowanych obszarów miasta i wykazuje się spójnością z Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2007 – 2013 zarówno w zakresie diagnozy obszarów problemowych, jak i strategii odnowy tych obszarów.
2.3. Strategia Rozwoju Gminy Mosina na lata 2003 – 2013 W Strategii Rozwoju Gminy Mosina na lata 2003 – 2013 sformułowano następującą deklarację misji gminy Mosina: Mosina, to gmina korzystająca z 700 letniej tradycji rozwoju; jej misją jest dbałość o jakość środowiska naturalnego i życia mieszkańców, stwarzanie dogodnych warunków gospodarowania, osiedlania się i rekreacji w obrębie aglomeracji poznańskiej. Celem utworzenia misji gminy Mosina jest wyznaczenie roli gminy, jaką ma pełnić w dążeniu do najbardziej pożądanego rozwoju, w oparciu o posiadane zasoby i uwzględnieniem potrzeb mieszkańców. Misja wytycza kierunek i sposób działania na okres do roku 2013. Misja wskazuje jedynie najważniejsze wartości, istotne dla mieszkańców gminy Mosina u progu XXI wieku. Ich realizacja odbywa się w ramach obszarów, które nazwano celami strategicznymi: Cel strategiczny nr 1 – Rozwój przestrzenny i ochrona zasobów środowiska naturalnego – stwarzanie korzystnych warunków dla inwestycji przy jednoczesnym zachowaniu dbałości o prawidłowy kierunek planowania przestrzennego w gminie Mosina oraz zachowaniu wartości przyrodniczych i kulturowych; Cel strategiczny nr 2 – Rozwój społeczno – gospodarczy – określa przyszłe potrzeby mieszkańców, które nie odnoszą się jedynie do technicznego utrzymania ich domostw i 66
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
infrastruktury technicznej, ale przede wszystkim dostępu do usług publicznych na wyższym poziomie oraz coraz szerzej rozumianego poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego, socjalnego jak i zabezpieczenia własności; podkreślić należy również wymóg zapewnienia mieszkańcom możliwości rozwoju indywidualnego poprzez dostęp do usług oświatowych i kulturalnych. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 wpisuje się w cele i założenia Strategii Rozwoju Gminy Mosina na lata 2003 – 2013. Wspólnym mianownikiem obu tych dokumentów jest potrzeba utrzymania zasad kształtowania ładu przestrzennego oraz zachowania wartości przyrodniczych i kulturowych, która powinna być zaspokajana w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 stwarza ramy dla realizacji długookresowych założeń strategii, uzupełniając jej cele o typowe dla procesów rewitalizacji współczesnych miast. Realizacja takich inwestycji jak Modernizacja Placu 20 Października czy Rewaloryzacja terenów rekreacyjnych, realizują założenia celu nr 1 Strategii – rozwój przestrzenny i ochrona zasobów środowiska naturalnego. Natomiast w cel strategiczny nr 2 – rozwój społeczno gospodarczy, doskonale wpisują się takie inwestycje jak rewitalizacja Galerii Miejskiej, remont budynku Dworca Kolejowego czy kompleksowy program integracji społecznej mieszkańców oraz wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
2.4. Studium Uwarunkowań i Kierunków i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mosina Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mosina formułuje kierunki rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy, określa podstawowe zasady polityki przestrzennej i zasady ochrony interesu publicznego, tworzy podstawy do sporządzania planów miejscowych, ustala kierunki rozwoju sieci infrastruktury technicznej, a także promuje miasto i gminę Mosina. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 jest zgodny z ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mosina określającym politykę rozwoju gminy i miasta. Obydwa dokumenty mają na celu ożywienie 67
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
miasta, przerwanie przejawów jego stagnacji, stworzenie warunków i bodźców dla rozwoju zróżnicowanej, ale harmonijnej struktury gospodarczej o trwałych tendencjach wzrostowych, przyczyniających się do zatrzymywania w mieście ludzi młodych i aktywnych oraz napływu kapitału i inwestorów. Kolejnym wspólnym celem jest poprawa warunków życia w mieście, stworzenie atrakcyjnego środowiska zamieszkania, pracy, kształcenia i wypoczynku. Wykształcenie racjonalnej, wyrazistej i czytelnej struktury miasta oraz zagospodarowania i krajobrazu wyrażających jego tożsamość będzie możliwe dzięki ekspozycji, ochronie i pełniejszemu wykorzystaniu przyrodniczych i kulturowych walorów miasta.
2.5. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Mosina Polityka społeczna Mosiny, której bazą jest społeczność zamieszkała na terenie gminy, określona została
dokumentem „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w
Gminie Mosina”. W Strategii określona została misja oraz priorytety w poszczególnych obszarach strategicznych. Misją dokumentu jest: zintegrowany system wsparcia beneficjentów pomocy społecznej dążący do zwiększenia aktywności i wzrostu świadomości społeczności lokalnej w zakresie
istniejących
zagrożeń;
system
skutecznego
przeciwdziałania
zjawiskom
patologicznym występującym na terenie gminy, oparty na współpracy publicznych i pozarządowych podmiotów pomocy społecznej. Określone w Strategii obszary strategiczne są najistotniejszymi polami działania polityki społecznej, wytyczającymi jednocześnie kierunki prac na najbliższe lata. W każdym z obszarów wyróżniono cele, bez realizacji których rozwój danego obszaru nie jest możliwy. Cele te, określone mianem priorytetów, to: edukacja – działania na rzecz wzrostu świadomości społecznej oraz rozwijania świadomości zagrożeń, tworzenie warunków do szerokiej dostępności do nauki i rozwoju młodych mieszkańców miasta; finanse – podjęcie działań w kierunku pozyskania pozabudżetowych środków finansowych na pomoc społeczną; podjęcie działań w kierunku wykorzystywania 68
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
środków unijnych na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej, jak i tworzeniem partnerstw dla zwiększenia środków finansowych na realizację wspólnych programów z zakresu pomocy społecznej; infrastruktura – podjęcie działań w kierunku tworzenia placówek i współpracy z istniejącymi placówkami aktywizacji życiowej oraz przeciwdziałanie pogłębiającemu się zjawisku niewystarczającej opieki medycznej, jak i profilaktyki zdrowotnej; podjęcie działań w kierunku utworzenia Instytucji Pomocy Społecznej niezbędnych dla prawidłowego realizowania polityki społecznej; problemy społeczne – podjęcie działań w kierunku zwiększenia aktywności społeczności lokalnej, przeciwdziałanie zjawisku marazmu społecznego i wyuczonej bezradności oraz przeciwdziałanie rosnącemu bezrobociu w gminie; społeczność lokalna – podjęcie działań na rzecz wzrostu świadomości społeczności lokalnej w zakresie istniejących potencjalnych zagrożeń; tworzenie warunków do lepszej koordynacji działań podmiotów realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej oraz podjęciem działań w kierunku rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy. Realizacja działań zaplanowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020, w szczególności wdrożenie kompleksowego programu integracji społecznej mieszkańców oraz wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, czy instalacja systemu monitoringu miejskiego, przyczynią się do niwelowania takich problemów społecznych jak: bezrobocie, przestępczość, marginalizacja społeczna, ubóstwo, a także pozytywnie wpłynie na wzrost integracji mieszkańców. Tym samym Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 wpisuje się w cele Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Mosina.
69
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
3. ZAŁOŻENIA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA MOSINA NA LATA 2010 -2020 Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji stanowią punkt wyjścia do zaplanowania procesu rewitalizacji. Rewitalizacja jest procesem przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych na zdegradowanych obszarach miast, przyczyniającym się do poprawy jakości życia mieszkańców, stanu środowiska naturalnego i kulturowego, przywrócenia ładu przestrzennego oraz do ożywienia gospodarczego i odbudowy więzi społecznych. Za rewitalizację uważa się działanie skupione na zdegradowanym obiekcie lub obszarze, którego celem jest przywrócenie jego pierwotnego stanu i funkcji, bądź też znalezienie dla niego nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obiekt ten staje się wartościowy i funkcjonalny. Celem opracowania i wdrożenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 jest zatem pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno – gospodarczego oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego w obrębie wyznaczonego do rewitalizacji obszaru. Celem projektów rewitalizacyjnych jest ożywienie społeczne i gospodarcze poprzez dostosowanie objętego nimi obszaru do potrzeb gospodarczych, społecznych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych oraz mieszkalnych. Uzasadnieniem podejmowanych w ramach rewitalizacji działań jest konieczność łagodzenia i rozwiązywania istotnych problemów gospodarczych i społecznych na obszarze rewitalizowanym oraz przywracania ładu przestrzeni publicznej.
3.1. Okres realizacji programu rewitalizacji Rewitalizacja nie jest jednorazowym działaniem na rzecz poprawy warunków obszarów problemowych lecz wieloletnim programem naprawczym i procesem odnowy tych obszarów. Kompleksowe, wieloletnie, długofalowe działania rewitalizacyjne są konieczne ze względu na ogrom zniszczeń i zużycie tkanki miasta praktycznie we wszystkich jej sferach, tj. przestrzennej, społecznej i gospodarczej. 70
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Niniejszy dokument jest wieloletnim planem tworzonym w celu wyprowadzenia ze stanu kryzysowego obszaru Mosiny wskazanego do rewitalizacji. Działania rewitalizacyjne będą realizowane w latach 2010 – 2020, ze szczególnym uwzględnieniem lat 2010 – 2015.
3.2. Charakterystyka obszaru wyznaczonego do rewitalizacji wraz z uzasadnieniem wyboru I.
Nazwa obszaru
„Centrum – Glinianki”
II. Zasięg obszaru
71
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Rewitalizacji ma zostać poddany obszar wyznaczony od północy – ulicą Zieleniec, od wschodu – ulicami Farbiarską, Kolejową, Czwartaków, od południa – parkiem gminnym „Strzelnica oraz ulicą Kasztanową, natomiast od zachodu - ulicą Skrzynecką oraz terenem „Glinianek”.
III. Charakterystyka obszaru Obszar zlokalizowany jest głównie w centralnej części miasta, ze względu na swoje położenie charakteryzuje
się
zwartą
zabudową,
usytuowane
są
tutaj
główne
osie
układu
komunikacyjnego – wzdłuż ulic Krotowskiego oraz Szosa Poznańska przebiega droga wojewódzka nr 431. Bardzo duże natężenie ruchu na tym odcinku oraz w całym centrum miasta w połączeniu ze złym stanem technicznym dróg, powoduje znaczne utrudnienia w przemieszczaniu się w obrębie miasta. Następstwem wzmożonego ruchu na drodze wojewódzkiej nr 431 jest wzrost natężenia ruchu w rejonie mieszkaniowym oraz miejsc reprezentacyjnych, takich jak Plac 20 Października. Duże natężenie hałasu, spalin i wibracji to jedna z przyczyn dużego stopnia degradacji wskazanego obszaru. Obszar jest
dobrze
skomunikowany z
innymi
częściami
miasta. Sprawne
przemieszczanie się utrudnia jednak zły stan techniczny dróg oraz duże natężenie ruchu pojazdów, co wynika przede wszystkim z faktu, iż przebiega tutaj droga wojewódzka nr 431. Problemem jest również brak wystarczającej liczby miejsc parkingowych. Obszar swym zasięgiem obejmuje tereny szczególnie ważne dla życia społecznego i kulturalnego miasta. Na terenie wyznaczonym do rewitalizacji zlokalizowane są obiekty infrastruktury społecznej, m. in.: Urząd Miejski; Gminne Centrum Informacji; Mosiński Ośrodek Kultury; Ośrodek Sportu i Rekreacji; Ośrodek Pomocy Społecznej; Mosińska Biblioteka Publiczna; Przedszkole Nr 4; Przedszkole Niepubliczne im. Janka Wędrowniczka; Prywatne Przedszkole „Koniczynka”; Prywatne Przedszkole „Truskawkowy Domek”; 72
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Szkoła podstawowa Nr 1; Gimnazjum Nr 1; Ośrodek Szkolno – Wychowawczy; Poradnia Stomatologiczna MODENT; Przychodnia Zdrowia VIS MEDICA; Zespół Przychodni Lekarza Rodzinnego CONSENSUS; Urząd Pocztowy; Banki, apteki. Na wyznaczonym obszarze znajdują się liczne zabytkowe obiekty architektoniczne, m. in.: budynek dawnej Bożnicy Żydowskiej (obecnie budynek Galerii Miejskiej i Izby Muzealnej) będący pamiątką po obecności ludności żydowskiej na terenie Mosiny, kościół p.w. Świętego Mikołaja, budynek o szachulcowej konstrukcji po dawnym sanatorium, pozostałości zespołu dworsko folwarcznego – majątek Budzyń. Wyznaczony obszar
charakteryzuje się dużym
potencjałem
turystycznym
i
rekreacyjnym. Przez obszar przepływa Kanał Mosiński, ponadto znajduje się tutaj Park Gminy Strzelnica, a także Stadion Piłkarski. Atrakcyjnym pod względem rekreacyjnym terenem po zrealizowaniu zaplanowanych inwestycji może stać się także teren Glinianek. Obecnie jest to jednak teren silnie zdegradowany. Teren ten wykorzystywany jest obecnie przez mieszkańców jako nielegalne kąpielisko co jest zjawiskiem bardzo niepokojącym. Dlatego też władze samorządowe postanowiły zagospodarować teren Glinianek i przekształcić go w strzeżone kąpielisko z pełnym zapleczem socjalnym. W przyszłości obszar stanowić może wizytówkę Mosiny i ulubione przez mieszkańców miejsce spędzania wolnego czasu, jednak obecnie jest to zdegradowana przestrzeń publiczna. Na obszarze można zaobserwować zarówno degradację społeczną (nagromadzenie patologii społecznych, utrzymujące się bezrobocie, niskie dochody mieszkańców), jak i degradację oraz niedostatki majątku trwałego (infrastruktury miejskiej oraz zabudowy i zagospodarowania terenu). Na wskazanym do rewitalizacji obszarze znajduje się duża liczba starych budynków wymagających prac remontowych i termomodernizacyjnych. W ostatnich latach działania termomodernizacyjne podejmowały niektóre spółdzielnie mieszkaniowe, jednak potrzeby w tym zakresie są ciągle bardzo duże.
73
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Sytuacja społeczno gospodarcza Obszar zamieszkuje 5212 osób, co stanowi 42% ogólnej liczby mieszkańców miasta. Wśród problemów społecznych zidentyfikowanych na obszarze wymienić należy duży odsetek osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Wartość tego wskaźnika na obszarze dysfunkcyjnym znacznie przewyższa jego poziom w odniesieniu do całego miasta. Opisane zjawisko prezentuje poniższy wykres. Wykres 21 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na 1000 mieszkańców
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Mosinie Na wyznaczonym obszarze z pomocy społecznej korzysta 85 osób co stanowi 54 % wszystkich osób korzystających z pomocy społecznej na terenie miasta. Kolejnym wskaźnikiem, który poddany został analizie jest liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten jest zdecydowanie wyższy na wskazanym obszarze niż na terenie całego miasta, co obrazuje poniższy wykres.
74
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 22 Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 mieszkańców
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Mosinie Trzecim analizowanym wskaźnikiem jest wskaźnik liczby popełnionych przestępstw i wykroczeń na 1000 mieszkańców. Wykres 23 Liczba popełnionych przestępstw i wykroczeń na 1000 mieszkańców
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisariatu Policji w Mosinie 75
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Jak wynika z powyższego wykresu przestępstwa w Mosinie znacznie częściej popełniane są na wyznaczonym do rewitalizacji obszarze niż poza nim. Wskaźnik popełnionych przestępstw i wykroczeń na 1000 mieszkańców na obszarze dysfunkcyjnym wynosi 5,76, podczas gdy dla całego miasta kształtuje się na poziomie 3,98.
IV. Główne funkcje obszaru Podstawowe funkcje wyznaczonego do rewitalizacji obszaru to: mieszkaniowa, usługowa, handlowa i gospodarcza. W ramach zaplanowanych działań rewitalizacyjnych planuje się podjęcie działań zmierzających do zwiększenia znaczenia funkcji turystycznej obszaru.
V. Kryteria wyboru na podstawie których obszar został uznany jako wymagający rewitalizacji W celu wyznaczenia obszaru dysfunkcyjnego została przeprowadzona diagnoza obecnej sytuacji na terenie Miasta Mosina. Diagnoza ta przeprowadzona została w oparciu o analizę wskaźnikową. Z katalogu kryteriów i wskaźników zawartego w „Wytycznych w zakresie zasad opracowania programów umożliwiających ubieganie się o wsparcie w ramach Inicjatywy JESSICA oraz Działania 4.2 Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013” wybrane i zbadane zostały następujące wskaźniki: a) Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na 1000 mieszkańców obszaru – uwzględnia osoby, które zgodnie z ustawą z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej są uprawnione do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego; b) Liczba przestępstw i wykroczeń stwierdzonych (poza zdarzeniami drogowymi i przestępstwami gospodarczymi) w tym czyny karalne nieletnich na 1000 mieszkańców obszaru – uwzględnia ilość przestępstw i wykroczeń stwierdzonych nie obejmujących zdarzeń drogowych oraz przestępstw gospodarczych z uwzględnieniem czynów karalnych osób nieletnich, tj. do 17 – tego roku życia; c) Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 1000 mieszkańców obszaru – odsetek osób w wieku poprodukcyjnym; wiek produkcyjny – mężczyźni: 16 – 65 lat, kobiety: 16 - 60 lat. Dane niezbędne do określenia wartości wyżej wymienionych wskaźników zostały pozyskane na potrzeby Lokalnego Programu Rewitalizacji, a dostarczyli je: a) Ośrodek Pomocy Społecznej – liczba osób korzystających z zasiłków; b) Komisariat Policji w Mosinie – liczba stwierdzonych przestępstw; 76
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
c) Urząd Miejski w Mosinie – liczba ludności według ekonomicznych grup wieku. Wynik przeprowadzonej analizy wskaźnikowej przedstawia poniższa tabela. Wskaźnik Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na 1000 mieszkańców Liczba stwierdzonych przestępstw i wykroczeń na 1000 mieszkańców Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 1000 mieszkańców
Wartość dla obszaru
Średnia dla miasta
16,31
12,75
5,76
3,98
151,38
144,18
Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej na 1000 mieszkańców jest zdecydowanie wyższy na wskazanym obszarze (16,31) niż średnia dla całego miasta (12,75). Bardzo często przyczyną wystąpienia trudnej sytuacji życiowej i w efekcie konieczności sięgania po pomoc socjalną jest bezrobocie. Rodziny korzystające ze wsparcia społecznego często też dotknięte są kilkoma problemami jednocześnie. Długotrwałe utrzymywanie się takiego stanu generuje szereg innych problemów takich jak: alkoholizm, przemoc, a także większa liczba przestępstw, w szczególności popełnianych przez ludzi młodych. Dlatego też niezbędne jest wdrożenie projektów i działań, które przede wszystkim pozwolą stworzyć korzystne warunki do zakładania własnej działalności gospodarczej, co pozwoli zaktywizować osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Także wskaźnik przestępczości na wskazanym obszarze jest wyższy niż średnia dla miasta. Duże nagromadzenie czynów karalnych na tym obszarze spowodowane jest między innymi skupieniem w centralnej części miasta osób z problemami społecznymi. Także brak odpowiedniej infrastruktury sportowej i rekreacyjnej sprawia, iż młodzi ludzie z braku alternatywnych form spędzania wolnego czasu, nierzadko wchodzą w konflikt z prawem. Dlatego też celem działań rewitalizacyjnych zaplanowanych na obszarze jest stworzenie bezpiecznego centrum (m. in. poprzez instalację monitoringu) oferującego swoim mieszkańcom wiele ciekawych form spędzania wolnego czasu. Na analizowanym obszarze wartość wskaźnika obrazującego liczbę ludności w wieku 77
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
poprodukcyjnym w przeliczeniu na 1000 mieszkańców kształtuje się na zdecydowanie wyższym poziomie niż wartość tego wskaźnika będąca średnią dla całego miasta. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzić można, iż właśnie w centralnej części miasta nagromadzenie osób starszych, nieaktywnych zawodowo, jest większe niż w innych jego rejonach. Jak pokazuje doświadczenie innych miast, obszary, na których odsetek osób w wieku poprodukcyjnym kształtuje się na wysokim poziomie, rozwijają się dużo wolniej niż rejony, na których wskaźnik ten jest niższy. Osoby starsze statystycznie są gorzej uposażone materialnie i w mniejszym zakresie niż ludzie w wieku produkcyjnym inwestują w infrastrukturę mieszkalną. Są również mniej aktywne społecznie oraz wymagają większych nakładów z tytułu opieki zdrowotnej. Wskaźnik ten pośrednio wskazuje również, iż centralny obszar miasta opuszczany jest przez ludzi młodych z uwagi na nieatrakcyjność terenu jako miejsca zamieszkania. W dłuższej perspektywie utrzymujący się taki stan może doprowadzić do jeszcze większego spiętrzenia sytuacji problemowych w centralnej części miasta i spowodować jeszcze większy stopień degradacji tego obszaru. Dlatego też niezbędne jest wdrożenie projektów rewitalizacyjnych, mających na celu aktywizację społeczną osób starszych, nieczynnych już zawodowo, a także rewitalizację zabudowy mieszkalnej oraz modernizację infrastruktury drogowej, co w efekcie sprawi, iż obszar ten stanie się bardzo atrakcyjnym miejscem zamieszkania dla ludzi młodych. Jak wynika z powyższej analizy nagromadzenie sytuacji problemowych na wskazanym obszarze jest bardzo duże. Dlatego też niezbędne jest podjęcie kompleksowych zintegrowanych działań w sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej zmierzających do wyprowadzenia obszaru z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego rozwoju.
VI. Cele działań rewitalizacyjnych na obszarze Uporządkowanie funkcji handlowo – usługowych oraz rozwój funkcji turystycznych w obszarze centrum miasta; Poprawa funkcjonalności układu komunikacyjnego centrum; Poprawa stanu budynków, w tym mieszkalnych; Aktywizacja społeczna i gospodarcza ludności szczególnie zagrożonej wykluczeniem społecznym; Poprawa bezpieczeństwa na obszarze rewitalizowanym; Zwiększenie wykorzystania potencjału kulturowego miasta; 78
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Zwiększenie ruchu turystycznego na terenie Mosiny; Pobudzenie usług turystycznych .
VII. Rewitalizacja w sferze przestrzennej Zły stan infrastruktury technicznej, w szczególności drogowej; Niewystarczający
Problemy w sferze przestrzennej
poziom
zagospodarowania
i
wykorzystania terenów rekreacyjnych; Występowanie barier architektonicznych; Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych; Zły stan obiektów i przestrzeni zabytkowych; Zły stan budynku dworca PKP i słabe zagospodarowanie terenu wokół niego. Uporządkowanie funkcjonalne w centralnej części miasta; Poprawa stanu infrastruktury drogowej;
Zakładane cele w sferze przestrzennej
Likwidacja barier architektonicznych; Zwiększenie liczby miejsc parkingowych; Poprawa spójności funkcjonalno – przestrzennej obszaru; Poprawa estetyki budynków; Poprawa estetyki dworca PKP. Modernizacja i Rewitalizacja Placu 20 Października; Zagospodarowanie oraz rewitalizacja Parku Gminnego „Strzelnica”; Renowacja budynku dworca PKP;
Działania planowane
Zagospodarowanie terenu wokół dworca;
w sferze
Zagospodarowanie terenu Glinianek;
przestrzennej
Instalacja monitoringu wizyjnego; Rewitalizacja i zagospodarowanie terenów zielonych w Ptasim Parku; Ujednolicenie formy obiektów małej architektury w centrum.
79
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
VIII. Rewitalizacja w sferze gospodarczej Niska aktywność mieszkańców w zakresie podejmowania
Problemy w sferze gospodarczej
własnej działalności gospodarczej; Mała liczba podmiotów gospodarczych; Mała liczba terenów przeznaczonych pod inwestycje; Niewykorzystany potencjał turystyczny obszaru. Tworzenie warunków lokalowych i infrastrukturalnych dla rozwoju przedsiębiorczości;
Zakładane cele w
Podniesienie
sferze gospodarczej
prowadzenia działalności gospodarczej;
atrakcyjności
obszaru
jako
miejsca
Rozwój inicjatyw publiczno – prywatnych zmierzających do wzrostu dochodów lokalnych firm. Aktywizacja bezrobotnych na rynku pracy; Organizowanie i zarządzanie współpracą przedsiębiorców i instytucji publicznych w zakresie podejmowania
Działania planowane w sferze
wspólnych
inicjatyw
poprawiających
atrakcyjność
gospodarczą obszaru; Promocja obszaru jako terenu atrakcyjnego pod względem
gospodarczej
inwestycyjnym; Nadanie nowej, handlowo - usługowej funkcji Pl. 20 Października.
X. Rewitalizacja w sferze społecznej Duża liczba osób korzystających z pomocy społecznej na obszarze; Wysoki wskaźnik liczby osób w wieku poprodukcyjnym;
Problemy w sferze
Wysoki wskaźnik stwierdzonych przestępstw i wykroczeń
społecznej
na obszarze; Występowanie zjawiska starzenia się społeczeństwa; Duży udział osób młodych oraz kobiet wśród osób bezrobotnych. 80
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Zatrzymanie mechanizmów społecznego wykluczenia, zapobieganie
społecznej
izolacji
i
marginalizacji
najsłabszych i najbardziej zagrożonych grup społecznych;
Zakładane cele w
Podniesienie poziomu aktywności osób starszych;
sferze społecznej
Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców; Ograniczenie niekorzystnych zjawisk społecznych na obszarze; Zwiększenie aktywności ludzi młodych na rynku pracy. Instalacja systemu monitoringu wizyjnego; Realizacja programów edukacyjnych, sportowych i kulturalnych dla dzieci i młodzieży, które w sposób zorganizowany zagospodarują ich czas wolny; Realizacja zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych dla młodzieży szkolnej nastawionych na wyrównywanie szans edukacyjnych, w tym promowanie i rozwijanie
Działania planowane
uzdolnień;
w sferze społecznej
Redukcja bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy; Organizacja stałych i czasowych wystaw w Galerii Miejskiej; Zwiększenie bezpieczeństwa w parkach poprzez montaż oświetlenia; Rozwój usług rekreacyjno - gastronomicznych; Organizacja zawodów sportowych.
81
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
3.3. Projekty zaplanowane do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Głównym celem zaplanowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 działań jest ożywienie społeczno - gospodarcze obszaru dysfunkcyjnego poprzez stworzenie warunków i motywów do wykorzystania tego obszaru przez mieszkańców i potencjalnych inwestorów. Jak wynika z diagnozy obszar wskazany do interwencji
jest
przyczyniającym
predysponowany się
do
rozwoju
do tej
rozwoju
turystyki.
Niezbędnym
dziedziny gospodarki
jest
elementem
wyeliminowanie
występujących na nim niekorzystnych zjawisk, zarówno w sferze przestrzennej jak i społecznej. Zwiększenie walorów estetycznych obszaru, właściwe zagospodarowanie, redukcja zanieczyszczenia środowiska naturalnego i zminimalizowanie patologii społecznych są niezbędnymi działaniami, które należy przeprowadzić, aby móc wykorzystać walory przyrodnicze i kulturowe w celu wykreowania obszaru jako interesującego produktu turystycznego. Ukierunkowanie rozwoju obszaru na turystykę gwarantuje powstanie nowych miejsc pracy, w tym skierowanych do osób nieposiadających wysokich kwalifikacji zawodowych, które stanowią grupę w największym stopniu zagrożoną wykluczeniem społecznym. Projekty, które zostały opisane poniżej, zostały uznane za kluczowe i szczegółowo opisane w niniejszym opracowaniu ze względu na ich kompleksowy charakter obejmujący działania inwestycyjne, społeczne i gospodarcze, a także ogólnomiejski zasięg oddziaływania. Wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej wymaga równoczesnego wdrożenia działań rewitalizacyjnych w życie, bowiem tylko kompleksowe rozwiązanie istniejących problemów gwarantuje
rozwój.
82
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Modernizacja i rewitalizacja Placu 20 Października w Mosinie
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina
Lokalizacja projektu Mosina, Plac 20 Października
Cel projektu Celem projektu jest przekształcenie centralnego placu – rynku w Mosinie, polegające na podniesieniu jego atrakcyjności przestrzennej i funkcjonalnej jako „salonu” miasta oraz uhonorowanie
historycznych
założeń
kompozycyjnych.
Modernizacja
nawierzchni,
likwidacja barier architektonicznych oraz budowa odpowiedniej infrastruktury nada rynkowi i okolicznym ulicom reprezentacyjnego charakteru. Poprawa estetyki centrum Mosiny ma na celu stworzenie atrakcyjnego miejsca, w którym możliwe będzie m. in. organizowanie imprez kulturalnych. Obecny stan i charakter centrum miasta negatywnie wpływa na poczucie tożsamości lokalnej mieszkańców i obniża możliwość promocji zewnętrznej miasta. W efekcie przeprowadzonych działań rynek ma stać się miejscem organizowania uroczystości (lokalnych, państwowych i kościelnych), festynów, targów, happeningów, wystaw oraz pokazów. Rynek będzie więc spełniał funkcje reprezentacyjne, handlowe i rekreacyjne.
Opis projektu Przedmiotem projektu jest kompleksowa modernizacja Placu 20 Października w Mosinie. Zakres prac będzie obejmował: modernizację nawierzchni (projekt zakłada wykonanie nawierzchni z kostki brukowej i płyt granitowych; wykonane zostaną obniżenia w krawężnikach umożliwiające w pełni korzystanie z rynku osobom niepełnosprawnym); modernizację systemu odwodnienia prace związane z reorganizacją ruchu; modernizację systemu oświetlenia; budowę obiektu usługowego; 83
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
instalację zadaszeń oraz pawilonów; instalację elementów małej architektury (siedziska, pachołki, kosze na śmieci, stojaki na rowery, tablice informacji turystycznej); budowę podświetlanej fontanny; nasadzenia drzew w istniejącym już skwerze w centralnej części placu; rewaloryzację zieleni (nowe nasadzenia). Projekt zakłada podzielenie placu na dwie części zróżnicowane co do funkcji i formy. W części południowej zostaną zainstalowane ażurowe zadaszenia z lekkimi przeszklonymi pawilonami. Możliwa będzie tutaj organizacja plenerowych wystaw, zadaszona scena będzie służyć organizacji różnego rodzaju występów artystycznych. Drobny handel, usługi lub gastronomia zlokalizowane zostaną na placu w przeszklonych pawilonach, których przydział będzie koncesjonowany przez miasto. W części północnej została zaprojektowana część reprezentacyjna placu. Projekt zakłada modernizację nawierzchni, która nawiązywać ma do istniejącego tutaj niegdyś bruku. Posadzka zaprojektowana została z kostki brukowej przedzielonej pasami o odmiennej fakturze i kolorze. Zainstalowane elementy małej architektury cechować się będą prostotą, odpornością na wandalizm oraz trwałością. Zmodernizowany zostanie również system oświetlenia, który poza podstawową funkcją oświetlenia terenu ma także podkreślać jego główne elementy. Planuje się instalację tradycyjnych lamp oświetlających ciągi przyuliczne oraz rynek a także oświetlenia reflektorowego w podłożu skierowanego na zieleń, dominantę, oraz na urząd miasta jako najważniejszy budynek na placu. W toku podejmowanych prac uporządkowana zostanie cała infrastruktura techniczna w obrębie placu, wykonane zostaną także obniżenia w krawężnikach umożliwiające w pełni korzystanie z rynku i ulic przez osoby niepełnosprawne. Inwestycja ze względu na wysokie koszty realizacji będzie etapowana.
Harmonogram realizacji projektu 2011 - 2014
Wartość projektu 7 540 000,00 zł
84
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Rewitalizacja Galerii Miejskiej
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina, organizacje pozarządowe
Lokalizacja projektu Galeria Miejska, Mosina ul. Niezłomnych 1
Cel projektu Celem projektu jest powiększenie powierzchni ekspozycyjnej Izby Muzealnej i Galerii Miejskiej. Rewitalizacja Galerii Miejskiej umożliwi stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju zainteresowań, zdolności artystycznych a także podnoszenia poziomu wiedzy kulturalnej mieszkańców Gminy i Miasta Mosina. Obecny stan obiektu uniemożliwia mieszkańcom swobodne korzystanie z jego funkcji przez co mosińska społeczność traci jedyne miejsce obcowania ze sztuką i twórczością także lokalnych artystów. Celem projektu jest również lepsze wykorzystanie potencjału kulturowego Mosiny co z kolei przełożyć się ma na zwiększenie ruchu turystycznego w mieście. Galeria Miejska działa pod patronatem artystycznym Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu oraz Poznańskiego Związku Artystów Polskich. Galeria silnie związana jest ze środowiskiem artystycznym Poznania m. in. galeriami : „Profil” i „U Jezuitów”. Galeria jest ponadto jedyną instytucją na obszarze powiatu poznańskiego znajdującą się w obiekcie zabytkowym, w którym tak często odbywają się wernisaże oraz prezentacje dzieł sztuki. Remont trzeciej kondygnacji budynku i adaptacja znajdujących się tam pomieszczeń pozwoli na zorganizowanie obok wystaw artystycznych i tematycznych dotyczących np. Powstania Wielkopolskiego, ekspozycji stałej dotyczącej lokalnej historii w kontekście dziejów regionu. Poprawią się także warunki przechowywania eksponatów. Dobrze zachowana więźba dachowa i stan techniczny pozwalają na adaptację poddasza i odpowiednie wyeksponowanie zachowanej substancji zabytkowej.
Opis projektu Przedmiotem projektu jest zaadaptowanie nieużytkowanego obecnie strychu na poddasze użytkowe jako pomieszczenie jednoprzestrzenne z przeznaczeniem na cele 85
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
muzealne. Projekt przewiduje połączenie poddasza z I piętrem schodami wewnętrznymi, które ze względu na potrzebę zminimalizowania ich powierzchni zostały zaprojektowane jako schody zabiegowe, ażurowe z 20 stopniami w konstrukcji żelbetowo – stalowej. Połączenie I piętra z poddaszem za pomocą wewnętrznych otwartych schodów sprawi, że powierzchnie sal ekspozycyjnych na obu poziomach tworzyć będą jedną wspólną przestrzeń. Sala ekspozycyjna na adaptowanym poddaszu oddzielona zostanie od konstrukcji dachu przegrodami o odpowiednim stopniu odporności ogniowej. Zakres prac będzie obejmował: rozbiórkę fragmentów stropów; montaż schodów; przebudowę stropu poddasza; renowację podłogi (zdjęcie wierzchniej warstwy, wyłożenie warstwy keramzytu stabilizowanego cementem, wylanie wylewki samopoziomującej z siatką z włókna szklanego, ułożenie podłogi z deski barlineckiej); odnowienie wnęki magazynowej na eksponaty (zabezpieczenie ppoż. Elementów drewnianej konstrukcji, malowanie skosów, położenie płyty OSB w miejsce desek); prace remontowe w Sali na poddaszu; instalacja oświetlenia; wyposażenie wnętrza. Zwiększenie powierzchni ekspozycyjnej i oddanie do użytku trzeciej Sali wystawienniczej umożliwi rozwój Izby Muzealnej oraz Galerii Miejskiej bowiem zwiększy się liczba wystaw zarówno artystycznych jak i historycznych.
Harmonogram realizacji projektu 2012 Wartość projektu 200 000,00 zł
86
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Rewaloryzacja terenów rekreacyjnych
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina, związki międzygminne, podmioty prywatne
Cel projektu Celem projektu jest przeprowadzenie zintegrowanych działań rewaloryzacyjnych ukierunkowanych na odnowę terenów o walorach krajobrazowo – przyrodniczych. Założeniem projektu jest odnowa i poprawa funkcjonalności zdegradowanych i zagrożonych marginalizacją terenów zielonych. Realizacja projektu przyczynić się ma do stworzenia z Mosiny terenu chętnie odwiedzanego szczególnie przez mieszkańców pobliskiego Poznania, poszukujących atrakcyjnego i spokojnego miejsca spędzania wolnego czasu. Mosina, z racji swojego położenia w bezpośrednim sąsiedztwie Wielkopolskiego Parku Narodowego, posiada bardzo duże, niewykorzystane dotąd możliwości rozwoju turystyki. Odpowiednio rozwinięta baza rekreacyjna zachęci szerszą grupę osób do poznania tych niezwykle urokliwych terenów. Realizacja projektu ma także na celu zagospodarowanie tych obszarów na miejsca chętniej
uczęszczane przez
mieszkańców Mosiny.
Obecnie stopień
zagospodarowania tych obszarów i zakres ich wykorzystania na rzecz mieszkańców jest ograniczony z powodu ich zaniedbania, małej atrakcyjności i zniszczenia tkanki przyrodniczej.
Podprojekt 1 Rewaloryzacja Parku Gminnego „Strzelnica” Lokalizacja podprojektu Parku Gminny „Strzelnica” usytuowany w Mosinie u zbiegu ulic Strzeleckiej, Leszczyńskiej i Strzałowej. Opis podprojektu Projekt zakłada odnowę i renowację terenu Parku Gminnego „Strzelnica”, polegającą na zagospodarowaniu, po uprzedniej renowacji i rewitalizacji, terenu parkowego oraz jego elementów przyrodniczo – krajobrazowych i funkcjonalnych.. Przedmiotowy projekt 87
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
obejmuje: rozbiórkę istniejących elementów wyposażenia; przebudowę i poszerzenie ścieżek rekreacyjnych; budowę nowych alejek i placów; instalację oświetlenia alejek; budowę i wyposażenie placu zabaw dla dzieci; budowę „ścieżki zdrowia” oraz instalację urządzeń do ćwiczeń; montaż elementów wyposażenia małej architektury (ławki, kosze na śmieci); urządzenie nowej szaty roślinnej oraz jej pielęgnację. Teren lokalizacji projektu charakteryzuje się otwartą przestrzenią widokową, stanowiącą potencjalną możliwość rozwoju obszaru parkowego, który pełnić będzie rolę „zielonego rynku” Mosiny i wpłynie na integrację społeczną
miasta. Projekt zakłada
wykorzystanie obszaru dla wybudowania m. in. ścieżek spacerowych, rekreacyjnych oraz „ścieżki zdrowia”. Z punktu widzenia technicznej realizacji inwestycja dotyczy wykonania robót budowlano – montażowych oraz instalacji zróżnicowanych elementów infrastruktury rekreacyjno – sportowej. Istotnym aspektem projektu jest zagospodarowanie terenu dla funkcji rekreacyjnych, turystycznych, usługowych oraz kulturalnych i sportowych. Pod względem technicznym określone zostały zakresy prac budowlano – architektonicznych (wybudowanie
infrastruktury
technicznej
dla
potrzeb
zagospodarowania
parku:
uporządkowanie zieleni, zagospodarowanie terenu pod funkcje sportowo – rekreacyjne, budowa
infrastruktury rekreacyjnej i komunikacyjnej). Pierwszym etapem realizacji
projektu
będzie
wykonanie
koncepcji
zagospodarowania
terenu
oraz
projektu
wykonawczego. Harmonogram realizacji 2011 - 2012 Wartość podprojektu 70 000,00 zł
Podprojekt 2 Rewaloryzacja Ptasiego Parku Lokalizacja podprojektu 88
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Mosina ul. Dworcowa Opis podprojektu Przedmiotem projektu jest rewaloryzacja parku miejskiego przy ul. Dworcowej. Projekt obejmie uzupełnienie ubytków szaty roślinnej poprzez dokonanie nowych nasadzeń, pielęgnację istniejącej zieleni oraz doposażenie parku w odpowiednią infrastrukturę rekreacyjną. W ramach inwestycji planuje się: przebudowę i budowę ciągów pieszych; urządzenie i pielęgnację zieleni; wyposażenie w elementy małej architektury (ławki, kosze, tablice informacyjne, pamiątkowe; instalację oświetlenia w parku. Harmonogram realizacji 2012 - 2013 Wartość podprojektu 400 000,00 zł
Podprojekt 3 Zagospodarowanie na cele rekreacyjne terenu Glinianek Lokalizacja podprojektu Mosina, Glinianki Opis podprojektu Przedmiotem projektu jest zagospodarowanie terenu Glinianek na strzeżone i w pełni wyposażone kąpielisko z zapleczem socjalnym oraz gastronomicznym. Inwestycja obejmuje: oczyszczenie zbiornika wodnego; oczyszczenie, zabezpieczenie i wyprofilowanie linii brzegowej; budowę pomostów; budowę utwardzonego parkingu; instalację wiat biwakowych; 89
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
instalację obiektów małej architektury; budowę w pełni wyposażonego zaplecza socjalnego; budowę i wyposażenie punktów gastronomicznych; dokonanie nowych nasadzeń drzew i krzewów. Teren ten charakteryzuje się obecnie wysokim stopniem degradacji, bardzo często dochodzi do jego zaśmiecania oraz niszczenia zieleni. Zagospodarowanie tego obszaru na strzeżone kąpielisko przyczyni się do poprawy estetyki tego miejsca, co jest niezwykle ważne ze względu na jego położenie w bezpośrednim sąsiedztwie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Projekt wpłynie także znacząco na poprawę bezpieczeństwa osób korzystających z kąpieliska. Zagospodarowanie terenu Glinianek to inwestycja, która będzie etapowana. W pierwszym etapie zostanie zrealizowana m.in. wieża widokowa, kładka, parking oraz mała architektura i infrastruktura towarzysząca tej inwestycji. Harmonogram realizacji 2011 - 2012 Wartość podprojektu 320 000,00 zł (I etap)
90
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Instalacja systemu monitoringu miejskiego
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina
Lokalizacja projektu Teren miasta Mosina
Cel projektu Instalacja systemu monitoringu wizyjnego ma na celu znaczącą poprawę poziomu bezpieczeństwa na terenie Mosiny co z kolei wpłynąć ma na podniesienie jakości życia mieszkańców. Celem projektu jest montaż zintegrowanego systemu monitoringu miejskiego co doprowadzić ma do radykalnego zmniejszenia ilości napadów, wybryków huligańskich, kradzieży, niszczenia mienia, a także do wzrostu przestrzegania zasad ruchu drogowego. System monitoringu miejskiego ma być także pomocny w zabezpieczaniu imprez sportowych i kulturalnych oraz służyć ma do szybkiej oceny sytuacji na ulicach i skrzyżowaniach, co znacznie ułatwi kierowanie ruchem.
Opis projektu Przedmiotem projektu jest instalacja zintegrowanego systemu monitoringu wizyjnego w Mosinie. Projekt obejmuje: wykonanie przyłączy energetycznych; montaż masztów antenowych; montaż kamer; utworzenie i wyposażenie centrum monitoringu. W I etapie realizacji projektu monitoringiem objęte zostaną: Plac 20 Października, parking przy ul. Rzecznej, skrzyżowania ul. Wawrzyniaka i Niezłomnych, parking przy ul. Dworcowej, targowisko, parking przy kościele. W II etapie system monitoringu ma objąć swym zasięgiem także: stadion KS „1920 Mosina”, skrzyżowanie ul. Kolejowej i Śremskiej, dworzec PKP, parking przy bibliotece, osiedle przy ul. Sowinieckiej, kort tenisowy i boisko przy Szkole Podstawowej Nr 1, ul. Dworcową, ul. Poznańską. I etap realizacji projektu zakłada instalację 7 kamer obrotowych i 23 stacjonarnych, natomiast II -
9 kamer 91
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
obrotowych i 15 stacjonarnych. W związku z brakiem możliwości zastosowania linii kablowych
dla
potrzeb
projektowanego
systemu,
projekt
zakłada
zastosowanie
bezprzewodowej transmisji sygnałów wizyjnych z kamer do głównego węzła systemu (centrum monitorowania) oraz transmisję danych sterujących w kierunku przeciwnym, za pomocą nadawczych i odbiorczych urządzeń sterowanych drogą radiową. Nowoczesna technologia oraz rozbudowana obróbka sygnału wizyjnego zapewnią wysoką jakość sygnału oraz wyeliminują ryzyko występowania interferencji. Projekt zakłada także utworzenie centrum obsługi monitoringu i wyposażenie go w urządzenia rejestrujące obrazy z kamer.
Harmonogram realizacji projektu 2011 (I etap)
Wartość projektu 400 000,00 zł (I etap)
92
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Remont budynku Dworca Kolejowego
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina, PKP, podmioty prywatne
Lokalizacja projektu Budynek Dworca Kolejowego, Mosina ul. Kolejowa 26
Cel projektu Celem projektu jest modernizacja Dworca Kolejowego w Mosinie, w wyniku której obiekt stanie się przyjazny pasażerom, bezpieczny, oraz będzie atrakcyjną wizytówką miasta. Obecnie budynek charakteryzuje się zniszczoną elewacją zewnętrzną, licznymi brakami w wyposażeniu, oraz zdewastowanymi przestrzeniami wewnętrznymi. Celem projektu jest także rewitalizacja wysoce problemowego obszaru położonego wokół dworca, przekształcenie obszaru prowadzące do rozwiązania problemów w sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej. Rewaloryzacja budynku dworca kolejowego ma także wpłynąć na zwiększenie ruchu turystycznego w Mosinie.
Opis projektu Projekt polega na remoncie obiektu Dworca Kolejowego w Mosinie. Zakres prac będzie obejmował: renowację zewnętrznej elewacji budynku i dachu; wymianę stolarki okiennej i drzwiowej; wymianę instalacji technicznych; remont wnętrza budynku; wyposażenie poczekalni w nowe miejsca siedzące; remont toalet; likwidacja barier utrudniających dostęp osobom niepełnosprawnym; zagospodarowanie terenu wokół dworca; adaptacja na cele turystyczne.
Harmonogram realizacji projektu 93
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
2012
Wartość projektu 400 000,00 zł
Tytuł projektu Renowacja Pałacu Budzyń
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina, podmioty prywatne
Lokalizacja projektu Mosina ul. Krotowskiego 16
Cel projektu Celem projektu jest renowacja zdegradowanego budynku przy ul. Krotowskiego 16 i nadanie mu nowych funkcji. Założeniem projektu jest adaptacja budynku na hotel z niewielkim zapleczem restauracyjnym oraz utworzenie Sali konferencyjnej. Realizacja projektu przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności miasta Mosina, rozwoju lokalnego oraz lepszego wykorzystania potencjału turystycznego.
Opis projektu Przedmiotem projektu jest kompleksowa renowacja budynku przy ul. Krotowskiego 16 oraz zaadaptowanie go na hotel z niewielkim zapleczem restauracyjnym oraz salę konferencyjną. Prace modernizacyjne obejmować będą: dokonanie niezbędnych napraw połaci dachowych; restaurację murów zewnętrznych; 94
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
wymianę lub naprawę posadzek; wymianę instalacji technicznych; wyposażenie obiektu w elementy niezbędne do pełnienia nowych funkcji usługowych; zagospodarowanie terenu wokół obiektu, budowę parkingu; rewaloryzację przyległego do budynku parku polegającą na uporządkowaniu terenu, dokonaniu nowych nasadzeń, instalacji obiektów małej architektury. Realizacja projektu przyczyni się do rozwoju miasta, poprawi estetykę przestrzeni miejskiej oraz wpłynie znacząco na poprawę stanu bazy noclegowej, co jest niezwykle istotne dla stworzenia odpowiednich warunków do rozwoju turystyki. Utworzone zostanie także miejsce, w którym będą mogły odbywać się różnego rodzaju konferencje, szkolenia, zebrania. Obecnie takiego miejsca brakuje w Mosinie. Inwestycja będzie etapowana. W pierwszym etapie zostanie opracowana koncepcja adaptacji budynku.
Harmonogram realizacji projektu 2011 (I etap)
Wartość projektu 100 000,00 zł
95
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tytuł projektu Kompleksowy program integracji społecznej mieszkańców oraz wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
Podmioty zaangażowane w realizację projektu Gmina Mosina, podmioty prywatne, organizacje pozarządowe
Lokalizacja projektu Miasto Mosina
Cel projektu Celem projektu jest rozwiązywanie problemów społecznych występujących w Mosinie, ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Projekt zakłada kompleksowe podejście do spraw rodziny i jej najważniejszych potrzeb.
Opis projektu Niniejszy program obejmuje: organizację szkoleń i innych form doskonalenia zawodowego dla osób bezrobotnych, w tym szczególnie długotrwale bezrobotnych; rozwijanie form wolontariatu, głównie w sferze opiekuńczej oraz wychowawczej; realizację programów edukacyjnych, sportowych i kulturalnych dla dzieci i młodzieży, ukierunkowanych również na eliminowanie skutków doświadczania problemów życiowych rodziny; realizację
zajęć
pozalekcyjnych
i
pozaszkolnych
dla
młodzieży szkolnej
nastawionych na wyrównywanie szans edukacyjnych, w tym promowanie i rozwijanie uzdolnień organizowanie i udzielanie poradnictwa prawnego, psychologicznego i wsparcia emocjonalnego dla osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym; inicjowanie i rozwijanie programów edukacyjno - wychowawczych ze szczególnym naciskiem na profilaktykę uzależnień; rozwój form współpracy środowisk działających na rzecz rozwiązywania problemów społecznych;
96
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
organizacja imprez i wydarzeń kulturalnych. Działania podejmowane w ramach programu skupiać się będą na przeciwdziałaniu problemom społecznym oraz eliminowaniu już istniejących. Grupy społeczne, które zostaną objęte wsparciem to przede wszystkim osoby zagrożone lub dotknięte wykluczeniem społecznym lub zawodowym. Podejmowane działania będą miały charakter zarówno systemowy jak i pojedynczych inicjatyw podejmowanych przez mniejsze organizacje pozarządowe.
Harmonogram realizacji projektu 2011 - 2013
Wartość projektu 900 000,00 zł
3.4. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Lokalnego Programu Rewitalizacji W celu zbadania, w jakim stopniu zadania ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 wpływać będą na funkcjonowanie miasta i jego mieszkańców, należy wskazać mierzalne i porównywalne wskaźniki opisujące rezultaty rewitalizacji. W niniejszym dokumencie wykorzystano wskaźniki produktu i rezultatu, dzięki którym będzie możliwe określenie skuteczności podjętych działań oraz wyznaczenie kierunków ewaluacji Programu Rewitalizacji. Produkty są to materialne, bezpośrednie efekty realizacji przedsięwzięcia mierzone konkretnymi wielkościami. Rezultaty natomiast, to korzyści beneficjenta w wyniku zakończenia projektów w związku ze zrealizowanymi kompleksowo działaniami. W poniższym zestawieniu zaprezentowano wybrane wskaźniki produktu i rezultatu.
97
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Tabela 22 Wskaźniki produktu i rezultatu dla LPR Wartość w L. p.
Wyszczególnienie
roku bazowym (2010)
Źródło weryfikacji wskaźnika
Wartość w roku docelowym (2020)
Źródło weryfikacji wskaźnika
Wskaźniki produktu Liczba przebudowanych/ 1.
zmodernizowanych obiektów
0 szt.
użyteczności publicznej 2.
3.
Ilość zagospodarowanych parków Liczba zainstalowanych kamer monitoringu miejskiego
0 szt.
0 szt.
UM w Mosinie UM w Mosinie UM w Mosinie
3 szt.
2 szt.
54 szt.
UM w Mosinie UM w Mosinie UM w Mosinie
Liczba zorganizowanych 4.
wydarzeń kulturalno -
0 szt.
MOK
35 szt.
MOK
0 szt.
PUP
15 szt.
PUP
rozrywkowych 5.
Liczba zorganizowanych szkoleń, kursów zawodowych
Wskaźniki rezultatu 1.
2.
3.
4. 5.
Ilość zrewitalizowanych obszarów Powierzchnia zagospodarowanych parków Liczba utworzonych podmiotów gospodarczych Liczba osób korzystających z obiektów kultury Liczba osób biorących udział w
0 szt.
0 ha
0 szt.
UM w Mosinie UM w Mosinie UM w Mosinie
1 szt.
7,92 ha
15 szt.
UM w Mosinie UM w Mosinie UM w Mosinie
0 os.
MOK
2500 os.
MOK
0 os.
MOK
8000 os.
MOK 98
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
wydarzeniach kulturalno rozrywkowych 6.
Liczba osób bezrobotnych, które znalazły pracę
0 os.
PUP
25 os.
PUP
Źródło: Opracowanie własne
4.
PLAN FINANSOWY REALIZACJI LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI W Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 określono
obszar wsparcia, gdzie występuje nagromadzenie problemów przestrzennych, społecznych i gospodarczych. Osiągnięcie założonych celów wymaga uruchomienia znacznych środków finansowych na realizację poszczególnych zadań. Projekty będą realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorców oraz inne podmioty. Ze względu na duże potrzeby w zakresie działań rewitalizacyjnych, a także ograniczone zasoby finansowe poszczególnych inwestorów, konieczne będzie korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania projektów. Jednym z takich źródeł może być inicjatywa JESSICA. JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) to inicjatywa Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady Europy mająca na celu wspieranie rozwoju obszarów miejskich. Założeniem tego instrumentu jest umożliwienie wykorzystania części środków unijnych z funduszy strukturalnych w postaci zwrotnych inwestycji w projekty dotyczące trwałego rozwoju obszarów miejskich oraz ich rewitalizacja, zarówno w aspekcie ekonomicznym, jak i społecznym.
W
województwie wielkopolskim preferencyjne wsparcie finansowe, inwestorom planującym realizację miejskich projektów rewitalizacyjnych w ramach inicjatywy JESSICA, oferuje Bank Gospodarstwa Krajowego działający jako Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich. Inwestorami mogą być m. in. przedsiębiorcy, miasta, spółki komunalne, wyższe uczelnie. Przedmiotem finansowania mogą być inwestycje miejskie na obszarach zdegradowanych ujęte w Lokalnych Programach Rewitalizacji, umożliwiające zwrot zainwestowanego kapitału 99
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
i spłatę zaciągniętej pożyczki, ale jednocześnie, ze względu na komponent społeczny, nie mające możliwości uzyskania pełnego finansowania komercyjnego. Celem inicjatywy jest zapewnienie państwom członkowskim i organom zarządzającym dostosowanego do potrzeb rozwiązania w zakresie finansowania projektów dotyczących odnowy i rozwoju obszarów miejskich z wykorzystaniem odpowiedniej kombinacji kredytów oraz innych produktów finansowych. Oznacza to, że zasoby finansowe mogą być wielokrotnie wykorzystywane w celu wsparcia i przyspieszenia inwestycji na obszarach miejskich. Poniższa tabela przedstawia szacunkowe wartości projektów zaplanowanych do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 wraz z informacjami o latach wydatkowania oraz źródłach finansowania. Z racji dłuższego horyzontu czasowego realizacji niektórych inwestycji, w tabeli uwzględniono jedynie ich początkowe etapy. Dokładne podanie całkowitych kosztów poszczególnych przedsięwzięć na tym etapie nie jest możliwe.
100
L.p.
Nazwa inwestycji
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016 - 2020
Wartość w zł
Modernizacja i rewitalizacja 1.
Placu 20 Października w
160 000,00
3 075 000,00
2 460 000,00
1 845 000,00
Mosinie 2. 3. 4. 5.
6.
7.
8.
Rewitalizacja Galerii Miejskiej
200 000,00
Rewaloryzacja Parku
50 000,00
20 000,00
Gminnego „Strzelnica”
(I etap)
( I etap)
Rewaloryzacja Ptasiego Parku
50 000,00
Zagospodarowanie na cele
320 000,00
rekreacyjne terenu Glinianek
(I etap)
Instalacja systemu monitoringu
400 000,00
miejskiego
(I etap)
Remont budynku Dworca
400 000,00
Kolejowego Renowacja Pałacu Budzyń
350 000,00
100 000,00 (I etap)
Kompleksowy program integracji społecznej 9.
mieszkańców oraz wsparcia dla
300 000,00
300 000,00
300 000,00
osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
101
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
5. WDRAŻANIE, SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI
5.1. System wdrażania Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010-2020 zostanie przyjęty w drodze uchwały Rady Miejskiej. W tym samym trybie dokonywane będą również ewentualne późniejsze aktualizacje tego dokumentu. Również Radzie Miejskiej składane będą okresowe oraz końcowy raport z realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji. W celu wdrożenia Lokalnego Programu Rewitalizacji zarządzeniem Burmistrza Gminy Mosina zostanie powołany zespół ds. rewitalizacji miasta Mosina oraz pełnomocnik ds. rewitalizacji. Pełnomocnik pełnił będzie funkcję koordynatora oraz członka zespołu ekspertów. Do zadań członków zespołu ds. rewitalizacji należy m. in.: aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji; koordynowanie procesu wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji; promowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji. Praca zespołu zadaniowego ds. rewitalizacji jest zarządzana i koordynowana przez Burmistrza Gminy Mosina. Burmistrz w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, po rozpatrzeniu wniosków uczestników procesu rewitalizacji, wydaje decyzje, zarządzenia w ramach działań rewitalizacyjnych na wyznaczonych obszarach. Uczestnikami procesu rewitalizacji są: Urząd Miejski w Mosinie; organizacje pozarządowe; podmioty gospodarcze; mieszkańcy Mosiny; właściciele nieruchomości położonych na obszarze dysfunkcyjnym; wspólnoty mieszkaniowe; pozostałe jednostki samorządowe; 102
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Powiatowa Komenda Policji; instytucje naukowe; uczelnie wyższe; podmioty świadczące usługi z zakresu edukacji dzieci, młodzieży i dorosłych; jednostki wyznaniowe. W strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego w Mosinie można wskazać uczestników procesu rewitalizacji miasta, którzy na zasadzie konsultacji współdziałać będą w procesie wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 i jego okresowej aktualizacji. Są to: Referat Planowania Przestrzennego i Budownictwa; Referat Inwestycji; Referat Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa; Referat Oświaty; Referat Finansowo – Budżetowy; Referat Geodezji i Nieruchomości; Biuro Promocji i Komunikacji Społecznej. Powyższe jednostki organizacyjne Urzędu Miejskiego w Mosinie działają w ramach swoich kompetencji i regulaminu organizacyjnego urzędu oraz pod kontrolą Burmistrza Gminy Mosina i jego współpracowników. Za wdrażanie poszczególnych projektów odpowiedzialni będą ich beneficjenci. W przypadku projektów własnych Miasta, przygotowanie i wdrożenie projektu spoczywać będzie na pracownikach odpowiednich komórek organizacyjnych. Ważnym
elementem
wdrażania
Lokalnego
Programu
Rewitalizacji
jest
zaangażowanie jak największej liczby podmiotów uczestniczących w tym procesie. Dla pełnego powodzenia przedsięwzięcia istotnym jest więc , aby aktywnie występowały w nim nie tylko podmioty publiczne, ale także jak najliczniej reprezentowani partnerzy społeczni. Cenna będzie znajomość zagadnień związanych z lokalnymi problemami społecznymi i doświadczenie w ich rozwiązywaniu, jakie mają instytucje trzeciego sektora, natomiast firmy prywatne będą mogły wspomóc realizację Programu doświadczeniem w zarządzaniu inwestycjami oraz wnieść nowe rozwiązania technologiczne.
103
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Istotnym założeniem jest, by realizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 doprowadziła do ożywienia społeczno – gospodarczego w wyniki wzrostu liczby inwestycji prywatnych towarzyszących inwestycjom publicznym.
5.2. System monitoringu oraz sposoby oceny Lokalnego Programu Rewitalizacji Rewitalizacja zgodnie z definicją jest wieloletnim procesem wymagającym podjęcia zsynchronizowanych działań w najważniejszych sferach życia mieszkańców, tj. przestrzennej, społecznej oraz gospodarczej. Aby móc właściwie zarządzać procesem rewitalizacji należy prowadzić ciągły nadzór i kontrolę nad podejmowanymi działaniami. Aby mówić o sprawnej kontroli postępów w realizacji celów Lokalnego Programu Rewitalizacji opracowano system ich monitoringu i oceny. Monitoring jest konieczny z punktu widzenia oceny Lokalnego Programu Rewitalizacji, wykrywania nieprawidłowości oraz podejmowania działań naprawczych. W trakcie monitoringu oraz oceny postępów w realizacji LPR istotne jest zwrócenie szczególnej uwagi na następujące elementy: przebieg realizacji założeń LPR – opis podejmowanych działań, weryfikacja czy zostały zrealizowane wszystkie zaplanowane zadania; jeśli nie – określenie przyczyn rozbieżności, propozycja działań naprawczych; osiąganie założonych wskaźników produktu i rezultatu; finansowy aspekt podejmowanych działań – np. weryfikacja zgodności ponoszonych w ramach działań wydatków z założeniami, zestawienie wydatków faktycznie ponoszonych na realizację założeń Lokalnego Programu Rewitalizacji; identyfikacja potencjalnych zagrożeń na dalszych etapach realizacji działań rewitalizowanych. Do realizacji monitoringu i ewaluacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 zostanie powołany zespół ds. rewitalizacji. Podstawą systemu monitoringu i oceny realizacji programu będzie ciągły dialog pomiędzy wyznaczonymi wcześniej uczestnikami procesu rewitalizacji. 104
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Za aktualizację Programu odpowiedzialny jest pełnomocnik ds. rewitalizacji miasta wraz z zespołem zadaniowym. Aktualizacja Programu powinna odbywać się przy współpracy z partnerami społecznymi. Rada Miejska w Mosinie stosowną uchwałą przyjmować będzie w miarę potrzeb – aktualizacje Lokalnego Programu Rewitalizacji. Ocena formalna realizacji Programu należeć będzie do Burmistrza Gminy a finalnie do Rady Miejskiej w Mosinie. Uwagi na temat przebiegu realizacji Programu mogą zgłaszać partnerzy społeczni oraz inne zainteresowane podmioty. Skuteczność i efektywność Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 będzie poddawana bieżącej ocenie przez zespół zadaniowy a sprawozdania przekazywane będą Burmistrzowi. Dopuszcza się powierzenie kontrolowania wykonalności i merytorycznej poprawności Lokalnego Programu Rewitalizacji zewnętrznemu audytorowi w postaci specjalistycznej jednostki lub specjalisty w dziedzinie rewitalizacji miast. Ewaluacja realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji odbywać się będzie na poziomie oceny realizacji poszczególnych działań strategicznych.
Systematyczna ocena
powinna pozwolić na natychmiastowe adaptowanie planowanych działań lub ich elementów do zmieniających się czynników zewnętrznych. Efekty działań zaplanowane w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji mierzone będą za pomocą wskaźników produktu i rezultatu. Produkty są to materialne, bezpośrednie efekty realizacji przedsięwzięcia mierzone konkretnymi wielkościami. Rezultaty natomiast, to korzyści beneficjenta w wyniku zakończenia projektów w związku ze zrealizowanymi kompleksowo działaniami.
5.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi Osiągnięcie efektów oczekiwanych poprzez realizację inwestycji zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 wymaga dobrej współpracy wszystkich zaangażowanych partnerów (instytucji, partnerów indywidualnych, właścicieli
nieruchomości
oraz
mieszkańców,
przedsiębiorców
i
zainteresowanych
organizacji pozarządowych). 105
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Bardzo ważnym elementem w trakcie realizacji Programu jest właściwa komunikacja społeczna, pozwalająca na uzyskanie zaangażowania społeczności lokalnej w proces rewitalizacji na poszczególnych jego etapach. Ważny jest udział mieszkańców w programowaniu oraz podejmowaniu kluczowych decyzji, a także w niektórych wypadkach finansowania inwestycji. Podstawą partycypacji w tych procesach jest informacja, która ma wyjaśniać mieszkańcom korzyści płynące z realizowanego programu rewitalizacji pomimo przejściowych zakłóceń normalnego trybu życia. Dlatego warto ustalić i upublicznić harmonogram spotkań zespołu ds. rewitalizacji z partnerami. Informacja i promocja realizacji założeń Programu będzie służyła pozyskaniu partnerów. Planuje się również zwiększenie zaangażowania organizacji pozarządowych w budowanie aktywnych postaw społecznych. Działania te przyczynią się do pogłębienia identyfikacji mieszkańców z ich miastem. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 jak i bieżące wiadomości dotyczące przebiegu poszczególnych prac związanych z wdrażaniem, będą udostępnione
wszystkim
zainteresowanym
w
formie
elektronicznej
na
stronie
http://www.mosina.pl.
5.4. Konsultacje społeczne Ważną rolę w
prawidłowym opracowaniu Lokalnego Programu Rewitalizacji
odgrywa przeprowadzenie konsultacji społecznych. W celu sporządzenia Programu będącego odpowiedzią na potrzeby mieszkańców, spełniającego ich oczekiwania i zapewniającego zrównoważony rozwój miasta i jego społeczności, niezbędne jest poznanie ich opinii, stanowisk i propozycji. Aby umożliwić mieszkańcom Mosiny udział w tworzeniu Lokalnego Programu Rewitalizacji na lata 2010 – 2020 zostały przeprowadzone konsultacje społeczne w formie badania ankietowego, w którym ankietowani mieli możliwość oceny zaproponowanych działań, oceny obecnego stanu oraz zaproponowania swoich propozycji dotyczących opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Badania ankietowe zostały przeprowadzone w grudniu 2010 roku (ankiety umieszczono w Internecie, rozdystrybuowano w szkołach, a 106
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
także w Urzędzie Miejskim w Mosinie), wyniki badania zostały opracowane, a raport z badania został przedstawiony w załączniku do Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 -2020.
5.5. Public Relations programu rewitalizacji Wdrażanie zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 będzie mało skuteczne bez odpowiedniej promocji towarzyszącej realizacji postanowień zawartych w dokumencie. Mieszkańcy obszarów wymagających rewitalizacji oraz podmioty gospodarcze i organizacje pozarządowe tam działające, powinni zostać objęci programem informacyjnym polegającym na przedstawianiu możliwości finansowania poszczególnych działań ze środków docelowych. Jednym z założeń Lokalnego Programu Rewitalizacji jest jego otwarta forma. Jest to dokument programowy, w którego przygotowanie, wdrażanie i monitorowanie w dużym stopniu zaangażowana jest społeczność lokalna. Dlatego niezwykle ważne jest właściwe informowanie i promocja Programu. Za realizację tych zadań odpowiedzialny będzie zespół ds. rewitalizacji. Dzięki działaniom promocyjnym możliwe stanie się dotarcie do szerokiego grona partnerów.
W ramach programu Rewitalizacji planuje się podjęcie następujących
działań z zakresu public relations: zapewnienie bieżącego informowania opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy wspólnotowej dla poszczególnych projektów i rezultatach działań; zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o możliwościach ubiegania się o wsparcie ze środków funduszy strukturalnych na realizację projektów służących rozwojowi regionalnemu dla wszystkich grup docelowych z terenu miasta; zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach; inicjowanie dodatkowych działań promocyjnych o zasięgu lokalnym; zapewnienie współpracy z instytucjami zaangażowanymi w monitorowanie i realizowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych poprzez wymianę informacji i wspólne przedsięwzięcia; 107
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
wykorzystanie nowoczesnych źródeł przekazu i technologii, m.in. takich jak: Internet, poczta elektroniczna, elektroniczna archiwizacja dokumentów, w celu usprawnienia komunikacji między podmiotami uczestniczącymi w realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji. Wszystkie informacje związane z zakresem podejmowanych zadań i ich ewaluacją w ramach realizacji Programu (np. wnioski z przeprowadzonego monitoringu, harmonogramy prac, ogłoszenia, komunikaty) planuje się udostępniać zainteresowanym na stronie internetowej miasta oraz w witrynach ogłoszeniowych Urzędu. Do działań informacyjnych i promocyjnych realizowanego Programu zobowiązane będą również wszystkie podmioty zaangażowane w realizację poszczególnych etapów rewitalizacji. Celem wszystkich działań podejmowanych w zakresie promocji jest: przekazanie mieszkańcom informacji na temat celów i problemów rewitalizacji miast; wyjaśnienie mieszkańcom korzyści płynących z procesu rewitalizacji, w zamian za tymczasowe zakłócenie normalnego rytmu życia i okresowy wysiłek, także finansowy; uzyskanie partycypacji społeczności lokalnej w procesie rewitalizacji – wyrażanie własnych opinii, aktywny udział w planowaniu kolejnych działań (zgłaszanie projektów), udział w realizacji i finansowaniu niektórych zadań rewitalizacyjnych; pobudzanie mieszkańców i innych partnerów społecznych do przedstawiania własnych projektów, które mogłyby być współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Szczególnie istotna jest potrzeba kształtowania pozytywnego wizerunku Programu Rewitalizacji. Za jego pośrednictwem należy kształtować świadomość w zakresie problematyki związanej z rewitalizacją oraz możliwości pozyskania środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej dla jednostek samorządu terytorialnego oraz innych potencjalnych beneficjentów. Aby osiągnąć cele związane z informacją i promocją Lokalnego Programu Rewitalizacji będą stosowane m.in. następujące środki i instrumenty: wizytacje projektów, ekspozycje projektów – mogą stanowić skuteczne metody prezentacji osiągnięć w zakresie inicjatyw z wykorzystaniem środków unijnych; przeprowadzanie okresowych badań ankietowych; informowanie o projektach i ich promocja przez beneficjentów;
108
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
oficjalna witryna internetowa miasta – informacje o postępach w realizacji poszczególnych projektów będą publikowane na stronie internetowej Mosiny; współpraca z mediami – publikacje prasowe, ogłoszenia.
6. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zgodnie z wytycznymi w zakresie opracowywania Lokalnych Programów Rewitalizacji
przeprowadzona
została
procedura
w
sprawie
Strategicznej
Oceny
Oddziaływania na Środowisko projektów ujętych w ramach w Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020. Pisma w tej sprawie zostały przesłane do odpowiednich instytucji, t. j. Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi z wyżej wymienionych instytucji Gmina Mosina została zobligowana do przeprowadzenia Prognozy Oddziaływania na Środowisko Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020. Prognoza została opracowana zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko i stanowi dokument uzupełniający dla LPR.
7. PODSUMOWANIE PROGRAMU Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 sporządzony został w celu zapewnienia długofalowego rozwoju Mosiny. Dla osiągnięcia takiego efektu niezbędne jest dokonanie analizy aktualnej sytuacji na terenie miasta w sferach przestrzennej, gospodarczej i społecznej oraz wskazanie miejsc, w których nasilenie niekorzystnych zjawisk jest największe. Analizę taką zawiera niniejszy dokument, a wnioski z niej płynące pozwoliły
109
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
zaplanować i opracować projekty działań, których realizacja pozwoli na kompleksowe i długotrwałe rozwiązanie problemów dotykających Mosinę. By zapobiec dalszej degradacji społeczno – ekonomicznej miasta, a w szczególności jego centralnej części, należy podjąć działania pobudzające rozwój nowych funkcji obszaru centralnego oraz przywracające terenowi dysfunkcyjnemu utracone funkcje społeczno – gospodarcze. Lokalny Program Rewitalizacji ma służyć całościowemu podejściu do problematycznych zagadnień, określając konkretne projekty oraz wskazując działania, koncentrujące się na wskazanym w Programie obszarze. Realizacja wskazanych przedsięwzięć doprowadzić ma do poprawy jakości życia mieszkańców, zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej oraz zrównoważonego rozwoju gospodarczego zarówno na obszarze dysfunkcyjnym, jak i na terenie całego miasta. Działania zawarte w Programie sprzyjają rozwojowi przedsiębiorczości, tworzeniu nowych miejsc pracy oraz aktywnej rekreacji. Wdrożenie w życie Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020 doprowadzi do gospodarczego wykorzystania położenia Mosiny, pomoże w zmniejszeniu migracji zarobkowej, podniesie poziom zadowolenia mieszkańców oraz wzmocni ich poczucie tożsamości z miejscem, w którym żyją.
110
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
8. Załączniki Załącznik nr 1 Decyzja RDOŚ w Poznaniu w sprawie Oceny Oddziaływania na Środowisko
111
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
112
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Załącznik
nr
2
Decyzja
Wielkopolskiego
Państwowego
Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego w Poznaniu w sprawie uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy oddziaływania na środowisko LPR
113
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
114
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Załącznik nr 3 Raport z konsultacji społecznych W celu sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji w pełni uwzględniającego potrzeby mieszkańców, niezbędne jest poznanie ich opinii i sugestii w na temat rewitalizacji oraz podejmowanych w jej ramach działań. W związku z tym mieszkańcy Mosiny zostali poproszeni o wypełnienie ankiet dotyczących Lokalnego Programu Rewitalizacji, w których mieli możliwość zgłoszenia swoich potrzeb i problemów, oceny zaproponowanych do realizacji projektów a także zaprezentowania własnych propozycji działań rewitalizacyjnych. Badanie ankietowe przeprowadzono w Mosinie w grudniu 2010 roku. Poniżej zamieszczony został wzór formularza ankietowego.
ANKIETA
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 - 2020 Władze Mosiny podjęły prace nad przygotowaniem Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Mosina na lata 2010 - 2020. Zgodnie z definicją rewitalizacja to proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych na zdegradowanych obszarach, przyczyniający się do poprawy jakości życia mieszkańców, stanu środowiska naturalnego i kulturalnego, przywrócenia ładu przestrzennego oraz ożywienia gospodarczego i odbudowy więzi społecznych. Lokalny Program Rewitalizacji to dokument, który określa kierunki działań rewitalizacyjnych. W wyniku analizy sytuacji społeczno gospodarczej wyznaczony został obszar, który wymaga
podjęcia
zintegrowanych
działań
zmierzających do wyprowadzenia go z sytuacji kryzysowej (zasięg obszaru prezentuje zamieszczona obok mapka). Poznanie
Państwa
opinii
na
temat
rewitalizacji tego obszaru pozwoli na opracowanie programu
możliwie
bliskiego
oczekiwaniom
mieszkańców Mosiny. Dlatego też zwracamy się do Państwa z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na
115
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
poniższe pytania. Ankieta jest anonimowa i powstała wyłącznie w celu wsparcia prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji. Z góry dziękujemy za dokładne i szczere odpowiedzi. Pyt. 1. Jakie problemy i z jakim nasileniem występują Pana/Pani zdaniem na wskazanym obszarze?
L L.p
Stopień zagrożenia problemem Wyszczególnienie Brak
1.
Bezrobocie
2.
Przestępczość
3.
Starzenie się społeczeństwa
4.
6.
Degradacja przestrzeni publicznych
9. 10.
Wysoki
mieszkańców Niski poziom przedsiębiorczości
8.
Średni
Niski poziom wykształcenia
5.
7.
Niski
Zły stan infrastruktury technicznej i komunikacyjnej Zły stan obiektów użyteczności publicznej Degradacja terenów zielonych Nie w pełni wykorzystany potencjał turystyczny
Pyt. 2. Podjęcie jakich działań Pana/Pani zdaniem będzie miało największy wpływ na rozwój obszaru i całego miasta? (proszę zaznaczyć max. 3 odpowiedzi). a) ochrona obiektów cennych kulturowo, b) poprawa infrastruktury drogowej, c) zaspokojenie oczekiwań kulturalnych mieszkańców, d) podnoszenie standardu usług świadczonych na rzecz mieszkańców, e) poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, f) przygotowanie atrakcyjnych miejsc do rekreacji, g) stworzenie odpowiednich warunków do organizacji imprez sportowych, h) rozwój gospodarczy poprzez zwiększenie atrakcyjności turystycznej,
116
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
i) zwiększenie liczby miejsc pracy, j) rewaloryzacja terenów zielonych. Pyt. 3. Proszę o ocenę inwestycji planowanych w ramach rewitalizacji w skali od 1 do 10 (przy założeniu, że 1 oznacza najniższą, a 10 - najwyższą ocenę).
L L.p.
Ocena (w Krótki opis i cele projektu
Projekty
skali od 1 do 10)
W ramach projektu zakłada się modernizację nawierzchni, Modernizacja i 1.
rewitalizacja Placu 20
systemu odwodnienia, oświetlenia, instalację pawilonów oraz fontanny.
Realizacja
projektu
spowoduje
podniesienie
Października w Mosinie atrakcyjności przestrzennej centralnej części miasta oraz nadanie jej nowej – usługowej funkcji. Przedmiotem projektu jest zaadaptowanie nieużytkowanego obecnie strychu na dodatkową salę ekspozycyjną. Zwiększenie powierzchni ekspozycyjnej i oddanie do użytku trzeciej sali 2.
Rewitalizacja Galerii
wystawienniczej umożliwi rozwój Izby Muzealnej oraz Galerii
Miejskiej
Miejskiej, bowiem zwiększy się liczba wystaw artystycznych i historycznych. Pozwoli to na lepsze wykorzystanie potencjału kulturowego Mosiny, co z kolei przełoży się na zwiększenie ruchu turystycznego. Projekt zakłada zagospodarowanie, po uprzedniej renowacji i
3Rewaloryzacja Parku 3.
Gminnego „Strzelnica”
rewitalizacji,
terenu
parkowego
oraz
jego
elementów
przyrodniczo - krajobrazowych i funkcjonalnych. Realizacja inwestycji ma na celu stworzenie atrakcyjnego miejsca rekreacji, relaksu i wypoczynku mieszkańców w różnym wieku. Przedmiotem projektu jest instalacja zintegrowanego systemu monitoringu wizyjnego w Mosinie w celu radykalnego
Instalacja systemu zmniejszenia liczby przestępstw i wykroczeń, która ponadto ma 4 monitoringu miejskiego pozytywnie wpłynąć na przestrzeganie zasad ruchu drogowego. System monitoringu ma jednocześnie zabezpieczać imprezy sportowe i kulturalne.
5.
Remont budynku Dworca Kolejowego
Projekt obejmuje renowację elewacji budynku, remont wnętrza budynku, wymianę instalacji technicznych, zagospodarowanie terenów wokół dworca. Rewaloryzacja dworca ma wpłynąć na
117
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
zwiększenie komfortu podróżnych, wzrost ich zadowolenia, a co za tym idzie także na zwiększenie ruchu turystycznego w Mosinie. Przedmiotem projektu jest zagospodarowanie terenu Glinianek Zagospodarowanie na 6.
cele rekreacyjne terenu Glinianek
na strzeżone i w pełni wyposażone kąpielisko z zapleczem socjalnym
oraz
punktami
gastronomicznymi.
Realizacja
projektu ma przyczynić się do utworzenia atrakcyjnego miejsca spędzania wolnego czasu dla mieszkańców i turystów w różnym wieku. Projekt zakłada renowację budynku przy ul. Krotowskiego 16 i nadanie mu nowych funkcji - adaptacja budynku na hotel z
7.
Renowacja Pałacu
niewielkim zapleczem restauracyjnym. Realizacja projektu
Budzyń
przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności miasta Mosina, rozwoju lokalnego oraz lepszego wykorzystania potencjału turystycznego. Przedmiotem projektu jest rewaloryzacja parku miejskiego przy ul. Dworcowej. Projekt obejmie uzupełnienie ubytków szaty
8.
Rewaloryzacja Ptasiego Parku
roślinnej poprzez dokonanie nowych nasadzeń, pielęgnację istniejącej zieleni oraz doposażenie parku w odpowiednią infrastrukturę rekreacyjną. Obszar ten posiada duży potencjał i może stać się atrakcyjnym miejscem wypoczynku mieszkańców i turystów.
Pyt. 4. Proszę opisać poniżej własne propozycje działań na wskazanym obszarze.
.................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... Metryczka
Płeć:
A) mężczyzna
Wiek:
A) do 25 lat
Wykształcenie:
B) kobieta B) 25 - 36 lat
A) podstawowe
Mieszkam w Mosinie:
A) do 1 roku
C) 37 -50 lat B) zawodowe
D) 51 - 65 lat C) średnie
B) od 1 roku do 3 lat
E) powyżej 65 lat D) wyższe
C) od 3 do 5 lat
D) powyżej 5 lat 118
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
W wyniku przeprowadzenia konsultacji społecznych do Urzędu Miejskiego w Mosinie spłynęło 150 poprawnie wypełnionych ankiet. W badaniu uczestniczyły zarówno osoby młode, osoby w wieku średnim a także osoby starsze, o różnym poziomie wykształcenia. Udział ankietowanych z różnych środowisk i grup społecznych umożliwił obiektywną i wiarygodną ocenę sytuacji w mieście, pozwolił poznać odczucia i potrzeby mieszkańców a także, co niezwykle istotne, dał szansę oceny zaplanowanych do realizacji projektów. Analizując strukturę ankietowanych wg płci, zauważyć należy znaczną przewagę kobiet, które stanowiły 70% wszystkich ankietowanych. Wykres 24 Struktura ankietowanych wg płci
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych
Wśród ankietowanych największy odsetek stanowiły osoby w wieku 25 – 36 lat (61, 33%) oraz w wieku 37 – 50 lat (32%). Najmniej liczną grupą ankietowanych były osoby w wieku do 25 oraz powyżej 65 lat (1,33% dla obydwu grup).
119
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 25 Struktura ankietowanych wg wieku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Prawie połowa badanych to osoby z wykształceniem średnim. Drugą co do wielkości przebadaną grupą biorąc pod uwagę poziom wykształcenia były osoby z wykształceniem wyższym (30%). Najmniej liczna grupa to mieszkańcy z wykształceniem podstawowym (2,67%). Wykres 26 Poziom wykształcenia ankietowanych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych Aż 90% ankietowanych to osoby, które zamieszkują w Mosinie dłużej niż 5 lat, co może wskazywać na to iż doskonale znają one potrzeby oraz słabości miasta.
120
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 27 Struktura ankietowanych wg długości zamieszkiwania w Mosinie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych.
W opinii ankietowanych Mosinie w największym stopniu zagrażają problemy związane ze słabym wykorzystaniem potencjału turystycznego miasta. Aż 86,67% badanych określiła stopień zagrożenia tym problem jako średni lub wysoki. Kolejnymi problemami, które wg mieszkańców mogą w kolejnych latach w znaczący sposób zagrażać Mosinie, są starzenie się społeczeństwa, pogarszający się stan infrastruktury technicznej i komunikacyjnej a także degradacja przestrzeni publicznych (stopień zagrożenia tymi problemami jako średni lub wysoki oceniło ponad 80% badanych). Aspekty, którymi zagrożenie mieszkańcy częściej wskazywali jako niskie to poziom przedsiębiorczości, przestępczość oraz poziom wykształcenia mieszkańców. Z analizy tej wynika iż zdaniem ankietowanych w pierwszej kolejności powinno się zwrócić szczególną uwagę na lepsze wykorzystanie terenów charakteryzujących się potencjałem turystycznym, zadbać o modernizację infrastruktury technicznej oraz poprawić estetykę przestrzeni publicznych.
121
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 28 Stopień zagrożenia problemami (wg ankietowanych)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych
Zdaniem ankietowanych największy wpływ na rozwój obszaru miasta będzie miało podjęcie działań polegających na poprawie stanu infrastruktury drogowej (107 wskazań), a także wdrażane inicjatywy mające na celu zwiększenie ilości miejsc pracy (101 wskazań). Często wskazywanym przez badanych działaniem, które w znaczący sposób wpłynęłoby na ożywienie obszaru dysfunkcyjnego i przyczyniłoby się do wyprowadzenia go z sytuacji kryzysowej jest rozwój bazy rekreacyjnej (74 wskazania). Wg mosinian działanie, które ma najmniejszy wpływ na rozwój miasta to ochrona obiektów cennych kulturowo.
122
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 29 Wpływ działań na rozwój miasta (wg ankietowanych)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych
Spośród zaplanowanych do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji projektów najistotniejsze wg ankietowanych są: „Zagospodarowanie na cele rekreacyjne terenu Glinianek”, „Remont budynku Dworca Kolejowego”, a także „Instalacja systemu monitoringu miejskiego” (projekty te uzyskały średnią ocen powyżej 7,00 pkt). Należy także zwrócić uwagę na fakt iż wszystkie zaplanowane projekty są dobrze oceniane przez mosińską społeczność (żaden z projektów nie uzyskał średniej oceny niższej niż 4 pkt).
123
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Wykres 30 Średnia ocen zaplanowanych projektów
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych
Ankietowani
mieli
również
możliwość
zgłaszania
własnych
propozycji
przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Najwięcej zgłaszanych propozycji dotyczyło: Poprawy
stanu
infrastruktury
technicznej
(w
szczególności
modernizacja
nawierzchni dróg osiedlowych oraz budowa obwodnicy); Inwestycji mających na celu poszerzenie bazy rozrywkowo – rekreacyjnej (budowa krytego basenu, kina, klubu dla młodzieży); Organizacji większej liczby imprez kulturalnych; Poszerzenia oferty edukacyjnej dla dzieci i młodzieży (organizacja zajęć pozalekcyjnych); Budowy placów zabaw; Przeciwdziałania problemowi zaśmiecania i dewastacji terenów zielonych.
124
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Mosina na lata 2010 – 2020
Spis tabel Tabela 1 Zasoby mieszkaniowe w Mosinie w latach 2004 -2008…………………………….. 9 Tabela 2 Wyposażenie mieszkań w podstawowe media w Mosinie w latach 2004 - 2008….. 10 Tabela 3 Liczba odbiorców energii elektrycznej na terenie gminy Mosina…………………..13 Tabela 4 Dane dotyczące sieci gazowej na terenie Mosiny w 2008 r………………………... 14 Tabela 5 Liczba odbiorców gazu w gminie Mosina w latach 2007 - 2008…………………...14 Tabela 6 Sieć wodociągowa w Mosinie w latach 2006 – 2009……………………………….15 Tabela 7 Sieć kanalizacyjna w Mosinie w latach 2006 -2009……………………………….. 16 Tabela 8 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane wg sektorów własnościowych….. 29 Tabela 9 Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Mosinie wg sekcji PKD w latach 2006 - 2009……………………………………………………………………………. 30 Tabela 10 Liczba osób pracujących w Mosinie w latach 2006 - 2009………………………. 33 Tabela 11 Dochody i wydatki gminy Mosina w latach 2006 – 2010 (w zł)…………………. 37 Tabela 12 Prognoza wskaźnika zadłużenie/dochody………………………………………… 39 Tabela 13 Liczba mieszkańców Mosiny wg miejsca zamieszkania w latach 2004 - 2009…...40 Tabela 14 Przyrost naturalny w Mosinie w latach 2004 – 2005……………………………... 42 Tabela 15 Migracje ludności w Mosinie w latach 2004 – 2009………………………………42 Tabela 16 Ludność Mosiny wg ekonomicznych grup wieku…………………………………43 Tabela 17 Bezrobotni w gminie Mosina w latach 2004 – 2009………………………………45 Tabela 18 Liczba bezrobotnych w gminie Mosina wg płci w latach 2004 - 2009……………46 Tabela 19 Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej oraz powody wystąpienia trudnej sytuacji życiowej w latach 2004-2009 w Mosinie…………………………………… 51 Tabela 20 Współczynniki skolaryzacji w Mosinie w latach 2004 – 2009…………………… 54 Tabela 21 Liczba komputerów w szkołach w Mosinie w latach 2004 – 2009………………..56 Tabela 22 Wskaźniki produktu i rezultatu dla LPR………………………………………….. 98
125
Spis wykresów Wykres 1 Struktura gruntów w Mosinie………………………………………………………. 9 Wykres 2 Procentowy udział mieszkań wg form własności w 2007 roku……………………10 Wykres 3 Struktura podmiotów gospodarczych w Mosinie wg sekcji PKD w 2009 r………. 32 Wykres 4 Struktura podmiotów gospodarczych w Mosinie wg liczby zatrudnionych pracowników w 2009 r……………………………………………………………………….. 32 Wykres 5 Struktura osób pracujących w Mosinie wg płci…………………………………… 33 Wykres 7 Struktura wydatków gminy Mosina w latach 2006 – 2009……………………….. 38 Wykres 8 Prognoza wskaźnika zadłużenie/dochody………………………………………….39 Wykres 9 Liczba ludności w Mosinie wg płci w latach 2004 – 2009………………………...40 Wykres 10 Struktura ludności Mosiny wg wieku…………………………………………… 41 Wykres 11 Przyrost naturalny w Mosinie w latach 2004 -2009……………………………... 42 Wykres 12 Struktura ludności Mosiny wg ekonomicznych grup wieku na koniec 2009 r….. 44 Wykres 13 Struktura wykształcenia mieszkańców Mosiny (2002 r.)………………………... 45 Wykres 14 Struktura gospodarstw domowych w Mosinie w 2002 r………………………….47 Wykres 15 Źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mosnie w 2002 r……………….. 48 Wykres 16 Źródła utrzymania gospodarstw domowych z tytułu pracy najemnej…………… 48 Wykres 17 Źródła utrzymania gosp. domowych z tytułu pracy na rachunek własny………...49 Wykres 18 Źródła utrzymania gospodarstw domowych z niezarobkowych form dochodu…. 49 Wykres 19 Liczba uczniów w Mosinie w latach 2006 – 2009………………………………. 55 Wykres 20 Liczba absolwentów w Mosinie w latach 2006 -2009……………………………55 Wykres 21 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na 1000 mieszkańców………. 74 Wykres 22 Liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 1000 mieszkańców…………………..75 Wykres 23 Liczba popełnionych przestępstw i wykroczeń na 1000 mieszkańców…………..75 Wykres 24 Struktura ankietowanych wg płci………………………………………………. 119 Wykres 25 Struktura ankietowanych wg wieku……………………………………………..120 Wykres 26 Poziom wykształcenia ankietowanych…………………………………………..120 Wykres 27 Struktura ankietowanych wg długości zamieszkiwania w Mosinie……………..121 Wykres 28 Stopień zagrożenia problemami (wg ankietowanych)………………………….. 122 Wykres 29 Wpływ działań na rozwój miasta (wg ankietowanych)………………………… 123 Wykres 30 Średnia ocen zaplanowanych projektów……………………………………….. 124
126
