Kronika Mazowiecka NR 4 (98) 2011 ROK / ISSN 1730 -749X

Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego

Przyszłość Mazowsza w naszych rękach s. 11 Nowocześnie acz historycznie. Rewitalizacja mazowieckich miast s. 22 Wielkanoc. Radości czas s. 44

Z PRAC SAMORZąDU Życzenia świąteczne IV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego Rok ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu W komisjach Z pomocną dłonią

1 2 4 5 9

TEMAT MIESIąCA Wójt Roku 2010 z Mazowsza Strażak Miesiąca Stycznia nagrodzony Przyszłość Mazowsza w naszych rękach Samorządowe Forum Mazowsza

10 10 11 14

WARTO WIEDZIEć Protokół dyplomatyczny Czy wiesz, że…

16 17

INfRASTRUKTURA Inwestycje na Mazowszu Nowocześnie acz historycznie. Rewitalizacja mazowieckich miast

18 22

WSPółPRACA ZAGRANICZNA Tradycyjna kurpiowska Wielkanoc w Parlamencie Europejskim Czy czeka nas fala emigracji do Niemiec i Austrii?

26 27

SPORT/EDUKACJA Młodzi i bardzo zdolni

28

ZDROWIE 50 lat minęło… Skuteczna profilaktyka

30 31

KUlTURA Kulturalne Mazowsze „Dane mi było przeżyć…” Wolontariat w oczach najmłodszych

32 36 37

HISTORIA Kolejek wąskotorowych czar

38

fOlKlOR Kurpiki 2010 rozdane! Wielkanoc. Radości czas

42 44

W SKRóCIE

48 49

Zarząd z przymrużeniem oka

Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Jagiellońska 26 03-719 Warszawa tel. 22 59 07 760 faks 22 59 07 759 e-mail: [email protected] Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka Redaguje Zespół w składzie: Redaktor Naczelna Elwira Kasprzak Redaktorzy Justyna Michniewicz Urszula Sabak Elżbieta Tomaszewska Stale współpracują: Sylwia Burzycka Barbara Chmielewska Barbara Chrzanowska Marta Dębek Iwona Dybowska Monika Guzowska Renata Jurzyk Adolf Krzemiński Agnieszka Stabińska Marek Ślufarski Agnieszka Tchórznicka Projekt layoutu: Agencja Reklamowa Opus B Opracowanie graficzne i skład komputerowy: Pracownia C&C Sp. z o. o. www.pracowniacc.pl Druk: Drukarnia „Art” Kazimierz Jannasz Mapę wykonał: Departament Geodezji i Kartografii Nakład: 12 500 egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i „Kronika Mazowiecka” w Internecie: www.mazovia.pl Zdjęcie na okładce: Jan Pachniewicz Departament Geodezji i Kartografii Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania nadesłanych materiałów.

˚yczymy mieszkaƒcom Mazowsza Âwiàt Wielkiej Nocy sp´dzonych w gronie rodziny i przyjaciół, wszelkiej pomyÊlnoÊci i pogody ducha. Niech odradzajàce si´ ˝ycie wniesie do naszych domów du˝o radoÊci i wiosennego optymizmu. Marszałek Województwa Mazowieckiego

Przewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego

Adam Struzik

Ludwik Rakowski

Z prac samorządu

Z prac samorządu

gowego – w Warszawie, Radomiu, Płocku, Ostrołęce, Siedlcach i Ciechanowie. Sejmik ujednolicił ich statuty.

IV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 21 marca

Służba zdrowia

Sejmik Województwa Mazowieckiego ogłosił rok 2011 – Rokiem ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu. Przyjęto również uchwały dotyczące regulaminów przyznawania stypendiów dla uzdolnionych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz dla doktorantów. Radni wyrazili także zgodę na dofinansowanie w 2011 r. budowy 60 nowych „Orlików”.

W sierpniu 2011 r. minie 70 lat od śmierci w  obozie hitlerowskim w Działdowie ks. Władysława Skierkowskiego, jednego z  najwybitniejszych polskich etnomuzykologów. Ta okrągła rocznica stała się przyczynkiem do uhonorowania Wielkiego Mazowszanina. Więcej na ten temat piszemy na stronie 4.

Fot. Elwira Kasprzak

Rok ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu

Aby usprawnić proces decyzyjny, dotyczący natychmiastowego umieszczenia osoby w  zakładzie opieki długoterminowej (ze względu na jej stan zdrowia), radni przyjęli uchwałę, która rozszerza katalog osób upoważnionych do podejmowania decyzji o  skierowaniu pacjentów do zakładów opiekuńczo-leczniczych i  pielęgnacyjno-opiekuńczych o  pracowników Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

Do komisji: Strategii Rozwoju Regionalnego i  Zagospodarowania Przestrzennego; Rozwoju Regionalnego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowano projekt uchwały w  sprawie stanowiska na temat „Studium Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Warszawy”.

Stypendia

Wysoka frekwencja na sali obrad – dobry przykład dla młodzieży w Dniu Wagarowicza

„Orliki” Fot. Elwira Kasprzak

W  2011 r. powstanie na Mazowszu 60 nowych „Orlików”. Radni przyjęli projekt uchwały w  sprawie pomocy finansowej – w  wysokości blisko 20 mln zł – jednostkom samorządu terytorialnego, realizującym projekt „Moje Boisko – Orlik 2012”.

Kultura

Szybkie konsultacje w Klubie Radnych SLD

2

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał: • w  sprawie wygaśnięcia mandatu radnego województwa mazowieckiego • w  sprawie wyboru biegłego rewidenta do przeprowadzenia badania rocznego sprawozdania finansowego województwa mazowieckiego oraz wybranych jednostek budżetowych za 2010 r. – w postępowaniu przetargowym wyłoniono firmę Global Audit Partner Sp. z o.o.

Radni zgodzili się na wprowadzenie do statutu Teatru Polskiego w  Warszawie zapisów umożliwiających produkowanie filmów i  nagrań audiowizualnych z  prób i  widowisk prezentowanych na scenie teatru. Umożliwiono również upowszechnianie kultury nie

tylko przez teatralne zespoły zawodowe, ale i amatorskie, które mają mnóstwo ciekawych dokonań artystycznych.

PFRON W  2011 r. województwo mazowieckie otrzyma od Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych blisko 8 mln zł. Pieniądze te przeznaczone zostaną na: dofinansowanie robót budowlanych (1 mln zł), rehabilitację zawodową i  społeczną osób niepełnosprawnych, prowadzoną przez organizacje pozarządowe (3 mln zł) oraz utworzenie i działanie zakładów aktywności zawodowej (prawie 4 mln zł).

Fot. Elwira Kasprzak

Po raz czwarty uczniowie mazowieckich szkół – wybitnie uzdolnieni w  przedmiotach matematyczno-przyrodniczych i technicznych – których sytuacja materialna nie pozwala na rozwój edukacyjny, będą mogli skorzystać ze stypendiów, finansowanych z  Europejskiego Funduszu Społecznego oraz przez budżet państwa i  województwa mazowieckiego. Procedurą przyznawania stypendiów zajmie się w Urzędzie Marszałkowskim Departament Edukacji Publicznej i Sportu.

• zmieniającej uchwałę w  sprawie uchwały budżetowej województwa mazowieckiego na 2011 r. • w sprawie nadania statutu Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie • w  sprawie powołania członków Rady Nadzorczej WFOŚiGW • w  sprawach zatwierdzenia: „Cennika Usług Nr 14/11 Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z  siedzibą w  Warszawie”, „Zmian w  planie finansowym na 2011 rok Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z  siedzibą w  Warszawie”, „Sprawozdania z  realizacji rocznego programu działalności Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w  Warszawie w 2010 roku” • w sprawie stanowisk SejmikuWojewództwa Mazowieckiego dotyczących wystąpienia: Międzyzakładowego Związku Zawodowego Techników Analityki Medycznej, Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy Organizacja Terenowa Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w  Siedlcach, Zakładowej Organizacji Związkowej OZZPiP w  Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w  Siedlcach, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Region Mazowsze Międzyzakładowa Komisja Nr 1280 Pracowników Siedleckiej Służby Zdrowia – z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa • w sprawie zaakceptowania odpowiedzi naskargęorazudzieleniapełnomocnictwa procesowego.

Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego Na terenie województwa mazowieckiego funkcjonuje sześć ośrodków ruchu dro-

Justyna Michniewicz

Na Mazowszu powstało już 158 „Orlików”. Jak Pani ocenia efektywność tego programu? Radna Jolanta Koczorowska To bardzo dobry program i jak widać, cieszy się dużym zainteresowaniem samorządów. Montaż finansowy powoduje, że łatwiej jest wyasygnować część pieniędzy na realizację zadania. Szkoda, że trudności finansowe samorządu województwa nie pozwalają na przeznaczenie wystarczających środków na wszystkie zgłoszone potrzeby i  musimy pozostawić część wniosków na liście rezerwowej. Dzięki rozwojowi i większej dostępności bazy sportowej młodzież ma szansę na rozwijanie talentów. Pojawiają się ciekawe inicjatywy, np. w  Warszawie zorganizowano turniej piłkarski dla dzieci i  młodzieży „2012 talentów”. W pierwszym roku były to rozgrywki międzydzielnicowe, potem turniej objął swym zasięgiem również inne miasta Polski. Ta inicjatywa powstała z  inspiracji przygotowaniami do Mistrzostw Europy w piłce nożnej, ale również właśnie budową Orlików. I o to chodziło, aby dzięki nim rodziły się ciekawe i  pożyteczne pomysły, służące rozwojowi zainteresowań sportowych wśród młodzieży. Radna Erwina Ryś-Ferens Wszystkie inicjatywy, które dotyczą młodzieży, a szczególnie ich rozwoju fizycznego, są bardzo cenne. Uważam, że boisko sportowe powinno znajdować się w  każdym sołectwie. Cieszę się, że ta inicjatywa nie kończy się w momencie wybudowania obiektu, ale organizowane są ciekawe projekty uzupełniające. Przede wszystkim program „Animator”, finansowany przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, który pokrywa koszty zatrudnienia osób organizujących i  prowadzących zajęcia sportowe na wszystkich, oddanych do użytku obiektach. Dzięki temu można realizować inne programy, jak np. „Akademia Orlika”, której celem jest zachęcenie dzieci do regularnego uprawiania sportu oraz organizowanie na wybranych Orlikach dziesięciomiesięcznych szkół dla utalentowanych sportowo uczniów.

Jak widać, młodzi radni chętnie korzystają z doświadczenia starszych kolegów

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

3

Z prac samorządu

Z prac samorządu

Sejmik Województwa Mazowieckiego ogłosił rok 2011 Rokiem ks. Władysława Skierkowskiego – duszpasterza, etnomuzykologa, którego trzytomowe dzieło „Puszcza Kurpiowska w  pieśni” stało się jednym z  najwybitniejszych opracowań muzyki ludowej. W  organizację obchodów Roku ks. Skierkowskiego włączyło się wiele instytucji i organizacji: Regionalne Centrum Kultury Kurpiowskiej, Urząd Miasta i parafia w Myszyńcu, Towarzystwo Promocji Muzyki „Przez Muzykę do Serc”, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Płockie Towarzystwo Kultury, Muzeum Kultury Kurpiowskiej, Starostwo Powiatowe w Ostrołęce oraz Związek Kurpiów. Obchody towarzyszyć będą wielu cyklicznym uroczystościom, m.in.: XXII Jarmarkowi Kurpiowskiemu i  świętu Bożego Ciała oraz Miodobraniu w  Myszyńcu czy V Spotkaniom na Kopańskim Moście. Przygotowano konferencje popularnonaukowe, lokalne imprezy szkolne, promujące wiedzę na temat życia i  działalności oraz wycieczki śladami ks. Skierkowskiego. Na rynku wydawniczym pojawi się monografia poświęcona życiu i  działalności księdza, a  we wrześniu Regionalne Centrum Kultury Kurpiowskiej i Towarszystwo Przyjaciół Muszyńca wydadzą płytę z pieśniami kurpiowskimi w  wykonaniu tradycyjnym. Wydarzenia związane z  obchodami Roku ks. Skierkowskiego wyjdą poza granice Mazowsza. W październiku w jerozolimskim kościele Pater Noster zostanie umieszczona tablica z gwarowym zapisem modlitwy „Ojcze Nasz”. Zapraszamy – w imieniu organizatorów – na uroczystości przygotowane w związku z obchodami Roku ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu. Justyna Michniewicz

Radny Marian Krupiński W  tym roku przypada 125. rocznica urodzin ks. Władysława Skierkowskiego i  70. zamordowania w  hitlerowskim obozie w Działdowie. Ksiądz Skierkowski był jednym z  najwybitniejszych etnomuzykologów, który ocalił od zapomnienia ponad 2 tys. pieśni, dziś zabytków kultury duchowej Kurpiów. Utwory wydane w zbiorze „Puszcza Kurpiowska w pieśni” stały się inspiracją dla twórczości kompozytorów polskich. To Karol Szymanow-

Radny Benedykt Pszczółkowski Decyzja o  ogłoszeniu Roku ks. Władysława Skierkowskiego to bez wątpienia bardzo dobra okazja do tego, by popularyzować tę znaczącą w dziejach Mazowsza postać, która dotychczas pozostawała, niestety, niemal nieznaną szerszej publiczności. Imponujący dorobek ks. Skierkowskiego jest najlepszym dowodem jego wielkiej wytrwałości, talentu, poświęcenia i  nakładu pracy dokonywanej, co należy podkreślić, obok codziennej działalności duszpasterskiej. Postać ks. Skierkowskiego, osoby o  wielkim bogactwie duchowym i  wrażliwości, łączy w  sobie tradycje kurpiowskiej kultury ludowej z  dorobkiem licznych mazowieckich naukowców i  twórców kultury wysokiej. Śmierć księdza w roku 1941 w  niemieckim obozie w Działdowie wpisuje się natomiast w tragiczne dzieje Mazowsza i  całej Polski w  okresie ludobójczej hitlerowskiej okupacji. Ksiądz Władysław Skierkowski urodził się 13 marca 1886 r. we wsi Głużek w  parafii Bogurzyn na terenie gminy Wiśniewo w powiecie mławskim. Był najstarszym spośród sześciorga dzieci Jana i  Ewy z  Woźniaków. Krewni ks. Skierkowskiego do dziś zamieszkują na terenie jego rodzinnej parafii. Po ukończeniu szkoły elementarnej w  Wojnówce, młody Władysław Skierkowski zdobywał wiedzę muzyczną w  Mławie, a  następnie w tajnej szkole organistów w Płocku. Tu, w  roku 1906 wstąpił do Seminarium Duchownego, by sześć lat później uzyskać święcenia kapłańskie. Jego działalność dusz-

ski i  inni kompozytorzy mogli podnieść do rangi narodowej i  światowej ludowe motywy muzyki kurpiowskiej. Mimo wielkiego dorobku, ks. Władysław Skierkowski pozostaje postacią mało znaną. Poprzez obchody Roku ks. Skierkowskiego upowszechniony zostanie dorobek wybitnego etnomuzykologa i chociaż w części wypełniona zostanie luka w  wiedzy społeczeństwa Mazowsza o tym Człowieku.

pasterska objęła parafie Dzierzgowo, Myszyniec (lata 1913-1915), Krasnosielc, Różan, Ciachcin oraz Imielnica. Od pracy w  parafii Myszyniec rozpoczęło się jego zaangażowanie w  zbieranie i  katalogowanie kurpiowskiej twórczości ludowej. W  ramach współpracy z  Towarzystwem Naukowym Płockim opublikował w  latach 1928-1934 cykl czterech zeszytów „Puszcza Kurpiowska w  pieśni”. Jest również autorem sztuki „Wesele kurpiowskie”, po raz pierwszy wystawionej w Płocku w roku 1928, która w kolejnych latach zdobyła wielką popularność w Polsce i za granicą. Działalność ks. Skierkowskiego przyczyniła się do popularyzacji w  Polsce kultury kurpiowskiej oraz pozwoliła na ocalenie od zapomnienia tej bogatej spuścizny. Stała się również inspiracją dla twórczości wielu znanych kompozytorów, takich jak Karol Szymanowski czy Witold Lutosławski. O  swoim rodaku nie zapomnieli bogurzyńscy parafianie, którzy wraz z  ks. kanonikiem Józefem Gałązką w listopadzie 2000 r. ufundowali tablicę pamiątkową. Ich inicjatywa została wsparta przez władze samorządowe gminy Wiśniewo i  powiatu mławskiego. Życie, działalność duszpasterska i  twórcza ks. Skierkowskiego staną się niebawem tematem monografii przygotowywanej przez ks. prof. Michała Grzybowskiego. Za ułatwienie kontaktu z  rodziną ks. Skierkowskiego dziękuję panu M. Linkowskiemu.

Komisja Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu 7 marca Mazowszan interesuje modernizacja dróg, ich stan techniczny, plany budowy i remontów. Wszyscy jesteśmy ich użytkownikami, nic więc dziwnego, że temat ten zawsze budzi duże zainteresowanie. Do Komisji Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i  Przeciwdziałania Bezrobociu wpływają listy od mieszkańców Mazowsza zainteresowanych budową lub remontami dróg. Ten temat interesuje również członków komisji – radnych, przedstawicieli poszczególnych rejonów Mazowsza. Komisja otrzymała dokładną informację, przygotowaną przez Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich (MZDW). Zapoznano się m.in. z  planem zadań inwestycyjnych dróg i  mostów na 2011 r., oceną stanu dróg oraz analizą finansową wydatków poniesionych na inwestycje drogowe w latach 2006-2010. Po prezentacji materiałów rozpoczęła się dyskusja. Radny Wojciech Bartelski zaniepokojony był stanem drogi 721 Piaseczno – Sękocin, ulegającej szybkiej degradacji. Zaproponował ograniczenie ruchu ciężarówek na tej trasie. Dopytywał również o możliwość poprawienia jakości drogi 633, prowadzą-

cej nad Zalew Zegrzyński. Nie dość, że ma złą geometrię i  nawierzchnię, to jest wyjątkowo intensywnie wykorzystywana w  okresie wiosenno-jesiennym, głównie w weekendy. Radny przedstawił propozycję położenia na niej nakładek. Radnego Mirosława Augustyniaka interesowały wszystkie drogi wiodące do Ostrołęki. Dopytywał o  szosę z Ostrołęki do Nowej Wsi. Twierdzi, że ograniczenie prędkości do 60 km/h nie rozwiązuje sprawy braku wyprofilowania tej drogi i  załamanych poboczy. Poruszył również sprawę nieodpowiedniego wykonania, skądinąd nowej i ładnej drogi 626, biegnącej od Nowej Wsi do Makowa Mazowieckiego. Tu na odcinku znajdującym się na wysokości Sypniewa cały czas stoi woda. Przypomniał, że w związku z nową inwestycją powstającą w Ostrołęce oraz budową elektrociepłowni na biomasę konieczne będzie rozwiązanie sprawy remontów i budowy dróg w tym rejonie.

Radnego Jacka Sasina interesowały perspektywy realizacji, od lat planowanej, przebudowy drogi 634 Warszawa – Wołomin – Wólka Kozłowska. Radny Krzysztof Gawkowski poruszył kwestię trudnego przejazdu przez Kobyłkę i  Wołomin – czy będzie rozważana koncepcja nowego jej przebiegu? Co dalej z drogą 555 (Srebrne – Murzynowo), wiodącą donikąd? Radny Leszek Przybytniak przywiózł petycję mieszkańców miasta i  gminy Mogielnica w  sprawie fatalnego stanu drogi 728, na której dochodzi do wielu wypadków. W  piśmie czytamy, że jest przygotowana kompletna dokumentacja tej drogi. Radny zgłosił również konieczność remontu 500-metrowego odcinka drogi 731 w Warce. Przypomniał, że w tym roku dokumentacja na remont tego odcinka traci ważność. – Pora rozpocząć prace, bo w innym przypadku trzeba będzie proceFot. arch. MZDW

Rok ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu

Gdyby wszystkie mazowieckie drogi tak wyglądały...

4

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

5

Z prac samorządu

Z prac samorządu

Liczba kilometrów dróg zarządzanych przez MZDW w Warszawie w podziale na rejony drogowe km 500 400

478,190 441,722

412,750 371,694

300

350,196 265,093

284,072 211,052

200 100

dury rozpoczynać od początku – apelował radny. Radny Paweł Czekalski uznał, że Mazowszu należą się co najmniej dwie przeprawy mostowe. – Czy samorząd województwa rozważał ich budowę przez Wisłę w śladzie dróg wojewódzkich? – dopytywał. Radnego Marka Martynowskiego interesowało wykorzystanie środków unijnych, przeznaczonych na budowę mazowieckich dróg, a  radny Mateusz Baj przypomniał, od kilku lat dyskutowaną, sprawę ewentualnego przebiegu nowym śladem drogi Warszawa – Konstancin. Na liczne, czasem drobiazgowe pytania, odpowiadał zaproszony na posiedzenie komisji Zbigniew Ostrowski, p.o. dyrektora MZDW. W ramach wyjaśnień tłumaczył: • opóźnienia są spowodowane najczęściej brakiem decyzji środowiskowych lub bardzo długim oczekiwaniem na nie; decyzja środowiskowa jest kluczowym dokumentem dla każdej inwestycji drogowej • mosty są wyjątkowo kosztowną inwestycją – wynoszącą minimum milion złotych, niemniej jednak rozważana jest budowa przeprawy mostowej w ciągu drogi 721; drogowcy rozpoczęli prace przy odbudowie mostu w Sochaczewie w ciągu drogi wojewódzkiej 705; zgodnie z umową nowy obiekt zostanie oddany do końca lipca br., środki w całości (3,5 mln zł) pochodzą z budżetu województwa mazowieckiego • w  minionym roku został oddany do użytku most na Bugu w Małkini w ciągu drogi wojewódzkiej 627. Do tego czasu

6

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Otwock – Piaseczno

Radom

Węgrów – Siedlce

Wołomin – Nowy Dwór

Źródło: dane MZDW

Ostrołęka

Grodzisk Maz.

Ciechanów

Gostynin – Płock

0

mieszkańcy Małkini, aby dostać się na drugi brzeg rzeki, musieli pokonywać blisko 30-kilometrowy objazd. Inwestycja kosztowała ponad 82 mln zł, z czego 85 proc. to środki pochodzące z  RPO WM 2007-2013 • kwotą 50 mln zł Samorząd Województwa Mazowieckiego wesprze województwo lubelskie przy budowie przeprawy mostowej na Wiśle w Solcu • w  ubiegłym roku wykorzystano na remonty i  inwestycje drogowe ponad 187 mln zł; w  bieżącym roku będzie tych pieniędzy dwa razy więcej • nie jest rozważana koncepcja nowego przebiegu drogi omijającej Kobyłkę i Wołomin • obwodnica Warszawa – Konstancin jest w planach, ale cały czas nie ma decyzji środowiskowej, ani żadnego realnego terminu jej otrzymania • droga 626 została niewłaściwie wykonana; na odcinkach źle wyremontowanych w  ramach rękojmi wady zostaną usunięte. W tym roku na wybranych odcinkach (o łącznej długości 18 km) między Makowem Mazowieckim a  Nową Wsią, jezdnia zostanie wyremontowana. W  2011 r. przewidziano w  budżecie 360 mln zł na remonty, inwestycje, przygotowanie dokumentacji projektowej i  modernizacje. W  tę kwotę wliczone jest planowane dofinansowanie do projektów unijnych, wynoszące przeszło 141 mln zł. W  ramach RPO w  tym roku przeznaczone zostanie: 65 mln zł na drogę nr 637, 30 mln zł na drogę 724 oraz 26 mln na

drogę 617 i  ponad 20 mln zł na drogę 732. Pozostała kwota z 360 mln zł to środki własne samorządu, które zostaną wykorzystane na realizację innych zadań na pozostałych drogach wojewódzkich. Przypomnijmy, że Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich ma w  swojej pieczy 125 dróg o łącznej długości ponad 2800 km. Kierowców bardziej niż nowe drogi interesuje remont już istniejących, bowiem ich zły stan techniczny jest nie tylko przyczyną wielu uszkodzeń pojazdów, ale powoduje różne ograniczenia w poruszaniu się. W 2011 r. remontowana będzie nawierzchnia 33 dróg wojewódzkich o  długości blisko 70 km. Do najdłuższych przebudowywanych lub remontowanych odcinków dróg wojewódzkich można zaliczyć: Krzywe – Gostynin (droga 265), Chorzele – Myszyniec (droga 614), Wierzbica – Osiny (droga 744), Otwock – Piaseczno (droga 683). Przebudowane zostaną skrzyżowania: drogi 567 w  miejscowości Rogozino, w Mławie – rondo na drodze nr 544, skrzyżowanie drogi 705 z ulicami Polną i Pokoju w Sochaczewie, a na zbiegu dróg 733 z 744 – w miejscowości Parzenice – zakończone zostaną prace przy budowie ronda1. Narzekając na stan dróg, a robią to wszyscy, powinniśmy sobie uzmysłowić, że z roku na rok wzrasta natężenie ruchu (obliczane na dobę). Na niektórych, w  ciągu ostatnich pięciu lat, nawet dziesięciokrotnie. Największe nasilenie notuje się na drodze 719, na odcinku Warszawa – Pruszków oraz na drodze 629, między Warszawą a Markami. To blisko 42 tys. pojazdów. Ponad 27 tys. (na dobę) przemierza trasę 631 Ząbki – Warszawa. Z kolei na drogach: 633 (na odcinku Warszawa – Nieporęt), 724 (Warszawa – Konstancin), 634 (Zielonka – Kobyłka – Wołomin), 719 (Milanówek – Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów)), 728 (Grójec – Belsk Duży) zanotowano 16-23 tys. pojazdów na dobę. Nie sposób wymienić wszystkich wojewódzkich dróg, ale na większości pozostałych również notuje się niemały ruch – przeciętnie od 5 do 10 tys. pojazdów na dobę. To wszystko nie wpływa korzystnie na stan nawierzchni. Jednak ocenia się, że 50 proc. dróg wojewódzkich nie wymaga większych remontów. Od 2006 r. Samorząd Województwa Mazowieckiego przeznaczył ze swojego budżetu na ich przebudowę i  remonty kwotę 1,1 mld zł, za którą zmodernizoy wano 970 km dróg. 1 Więcej o drogach i planowanych inwestycjach w „Kronice Mazowieckiej” 2/2011.

Komisja Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższego 17 marca Podczas posiedzenia komisji omówiono sprawy ważne dla mazowieckich naukowców oraz dla nauczycieli. Niestety, sytuacja finansowa wymusza oszczędne gospodarowanie pieniędzmi, nawet w dziedzinie edukacji. Mazowieckie Stypendium Doktoranckie W ramach planowanego do realizacji w latach akademickich 2011/2012 i 2012/2013 projektu pn. „Potencjał naukowy wsparciem dla gospodarki Mazowsza – stypendia dla doktorantów” (Poddziałanie 8.2.2 PO KL), 8 mln zł trafi do mazowieckich naukowców. Zostaną oni również objęci tzw. wsparciem towarzyszącym w formie konferencji naukowych i  szkoleń. Większość wspomnianej kwoty, tj. 6,8 mln zł, to środki otrzymane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Pozostałe 1,2 mln zł, w równych częściach pochodzić będą z  budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego oraz z budżetu państwa. Przedsięwzięcie takie jest realizowane na Mazowszu po raz drugi. Merytorycznie odpowiedzialny jest za nie Departament Edukacji Publicznej i  Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Dwa lata temu z pozostałych

środków ZPORR, w  ramach Działania 2.6, stypendia otrzymało 1062 doktorantów – w tym roku otrzyma je 256 stypendystów. Przyznawane środki finansowe mają pomóc doktorantom w prowadzeniu prac badawczych, które w konsekwencji przyczynią się do wzrostu podaży nowoczesnych technologii i rozwiązań naukowych w regionie. Aby otrzymać środki unijne, wymagany jest regulamin określający m.in. zasady rekrutacji i  tryb przyznawania stypendiów. Zgodnie z  ustawą Prawo o  szkolnictwie wyższym z  25 lipca 2005 r., projekt regulaminu powinien zostać zaakceptowany przez Komisję Edukacji, Nauki i  Szkolnictwa Wyższego, a  następnie skierowany pod obrady Sejmiku Województwa Mazowieckiego.

Program oszczędnościowy Realizacja programu oszczędnościowego, związanego z  trudną sytuacją finansową Samorządu Województwa Mazowieckiego,

wymusza wprowadzenie zmian w  regulaminie określającym wysokość stawek dodatków: motywacyjnego, funkcyjnego, mieszkaniowego, za wysługę lat i  warunki pracy. W regulaminie znaleźć można szczegółowe zasady ich przyznawania, a  także sposób obliczania niektórych innych składników wynagrodzenia nauczycieli, podział środków oraz wysokość nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego i nagród dyrektorów placówek. Komisja dyskutowała nad propozycją wprowadzonych zmian, dotyczących m.in. zmniejszenia dodatków motywacyjnych dla nauczycieli, obniżenia maksymalnych wysokości dodatków funkcyjnych i niektórych innych dodatków. Regulamin został skierowany do konsultacji ze związkami zawodowymi. Uzgodniono m.in., że wprowadzone do regulaminu nowe zapisy związane z  wysokością wynagrodzeń zostaną ograniczone do jednego roku. Będą obowiązywać od 1 września 2011 r. do y 31 sierpnia 2012 r.

Komisja Promocji Województwa Mazowieckiego i Współpracy Zagranicznej 31 marca Mazowsze prowadzi współpracę międzynarodową z  regionami z  kilkunastu krajów świata. Zgodnie z „Priorytetami Współpracy Zagranicznej Województwa Mazowieckiego” przygotowujemy się do podpisania kolejnych porozumień. Jesteśmy bowiem otwarci na nowych partnerów. Współpracujemy z naszymi zagranicznymi partnerami głównie w takich dziedzinach, jak: ochrona zdrowia i polityka społeczna, planowanie regionalne, kultura, edukacja, innowacyjność i tworzenie społeczeństwa informacyjnego oraz gospodarka, rolnictwo, ochrona środowiska, (w  tym gospodarka odpadami) rewitalizacja regionów poprzemysłowych czy transport regionalny.

Nasi partnerzy Region Ile-de-France, Francja (od 2000 r.), pierwszy partner województwa mazowieckiego. W ramach współpracy oba regiony podejmują różnorodną tematykę – od gospodarki odpadami, innowacyjności, po edukację i  kulturę. Jednym z  przykładów tej współpracy mogą być stypendia przeznaczone dla studentów mazowiec-

kich szkół wyższych, którzy chcieliby odbyć rok lub dwa lata studiów magisterskich na wybranej uczelni z  regionu Ile-de-France. Warto podkreślić znaczenie pomocy ze strony tego regionu w  przygotowaniu kadr wdrażających fundusze unijne. Kraj związkowy Brandenburgia; Niemcy (od 2002 r.), jeden z dwóch niemieckich regionów partnerskich województwa mazowieckiego, aktywnie współpracujący m.in.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

7

Z prac samorządu

Z prac samorządu

w  obszarze innowacyjności przy opracowaniu „Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza RIS Mazovia” i  nowoczesnych technologii, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, kultury. Od 2006 r. województwo mazowieckie prowadzi współpracę trójstronną w  ramach „Wspólnej Deklaracji o  Współpracy” z  regionem Ile-de-France i Brandenburgią. Stanowi to nawiązanie do współpracy na szczeblu rządowym Polski, Niemiec i Francji. Region Sztokholmski; Szwecja (od 2002 r.), jeden z najaktywniejszych regionów partnerskich naszego województwa. Wspólne przedsięwzięcia uzgadniane są w  formie rocznych programów współpracy, podpisywanych naprzemiennie na Mazowszu i  w  regionie sztokholmskim. Główne obszary współpracy to ochrona zdrowia, planowanie regionalne (np. wymiany planistyczne z Mazowieckim Biurem Rozwoju Regionalnego w Warszawie), a w ostatnim czasie również innowacyjność i  ochrona środowiska. Region sztokholmski czynnie włączył się w  obchody Roku Chopinowskiego. Bruksela-Stolica; Belgia (od 2001 r.), udzieliła nam ważnego wsparcia, dzięki któremu województwo mazowieckie – jako jedno z  pierwszych polskich województw – otworzyło swoje biuro przedstawicielskie w Brukseli. W kontaktach z tym regionem tematem dominującym jest ochrona środowiska. Komitat Peszt; Węgry (od 2002 r.), podzielił się z nami doświadczeniami we wdrażaniu normy jakości ISO. Współpracuje również czynnie z naszym samorządem w zakresie ochrony zdrowia, kultury i  promocji gospodarczej. Kraj związkowy Saksonia-Anhalt (od 2003 r.), drugi niemiecki, aktywny partner Mazowsza. Wspólnie prowadzimy kampanię na

rzecz utrzymania wsparcia unijnego na dotychczasowym poziomie, czyli zakwalifikowanie naszych regionów do grupy tzw. regionów przejściowych. Współpracę wzbogacają dodatkowo cenne inicjatywy skierowane do młodzieży. Niezmiernie ważna była dla nas pomoc udzielona podczas powodzi (200 tys. worków z piaskiem i  wakacje dla dzieci z  terenów popowodziowych). Obwód Moskiewski; Rosja (od 2004 r.), jest partnerem, z którym realizujemy m.in. ciekawe przedsięwzięcia kulturalne oraz tematy związane z ochroną zdrowia, głównie problematyką uzależnień. Współpraca zagraniczna, realizowana z tym regionem, istnieje również na podstawie odrębnego porozumienia – między organami uchwałodawczymi, tj. między Sejmikiem i Dumą. Obwód Kijowski; Ukraina (od 2010 r.) to nowy partner, z  którym zamierzamy realizować projekty inwestycyjne, w  tym współfinansowane ze środków UE oraz realizowane w ramach Partnerstwa Wschodniego. Współpraca obu regionów będzie dotyczyć sfery gospodarczej, szczególnie obustronnego wspierania inwestycji. Samorządowe województwo bratysławskie; Słowacja (od 2004 r.) oraz województwo środkowoczeskie; Czechy (od 2005 r.), wraz z węgierskim regionem Peszt i Mazowszem, doskonale działają wspólnie w  ramach Grupy Wyszehradzkiej. Regiony należące do niej mają podobne doświadczenia historyczne oraz dysponują ciekawym i dużym potencjałem turystycznym. Przywołana grupa realizuje współpracę na szczeblu regionalnym międzypaństwowej Grupy Wyszehradzkiej. W  poprzedniej kadencji Samorządu Województwa Mazowieckiego do grona

Zbliża się termin sesji absolutoryjnej

śnie rozpoczęły się posiedzenia komisji poświęcone tej sprawie. Pierwszymi komisjami, które zajęły się tym tematem były: Ochrony Środowiska oraz Rolnictwa i  Terenów Wiejskich. Na wspólnym posiedzeniu (7 kwietnia) wykonanie budżetu, w obszarze dotyczącym zainteresowania komisji, omówiła Małgorzata Więckowska, zastępca dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów oraz przedstawiciele Departamentu Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich – zastępca dyrektora Kazimierz Porębski, a także Departamentu Środowiska – dyrektor Katarzyna Młodawska. Obydwie komisje wydały pozytywną opinię.

Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie województwa, Sejmik zobligowany jest do podjęcia uchwały w  sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium Zarządowi Województwa Mazowieckiego. Absolutorium to forma służąca sprawowaniu przez organ stanowiący (uchwałodawczy), czyli sejmik, kontroli nad wykonaniem budżetu przez organ wykonawczy, czyli zarząd województwa. Chociaż kadencja obecnych radnych dopiero się rozpoczęła, to będą musieli oni ocenić wykonanie budżetu z  roku ubiegłego. Wła-

partnerów dołączyli: obwód akmoliński (Kazachstan) oraz region Uusimaa (Finlandia). Fiński region jest naszym partnerem dopiero od dwóch lat, ale w  tym czasie oba regiony opracowały szczegółowy program współpracy oraz nawiązały kontakty, m.in. w  dziedzinie ochrony środowiska i  planowania regionalnego. Interesująco przedstawia się współdziałanie z  zakresu innowacyjności, a  konkretnie modelowego transferu wiedzy do przemysłu. Wraz z  regionem fińskim przystąpiliśmy także do międzynarodowego projektu „Rail Baltica Growth Corridor”.

Nowe porozumienia organów stanowiących Ważnym punktem posiedzenia komisji było wydanie opinii na temat nawiązania współpracy międzyregionalnej organów stanowiących, tj. Sejmiku Województwa Mazowieckiego z  dwoma ukraińskimi radami obwodowymi (obwód odesski oraz obwód kijowski). Sejmik Województwa w  obydwu porozumieniach reprezentowany będzie przez przewodniczącego Ludwika Rakowskiego. Radę Obwodu Odesskiego będzie reprezentował jego przewodniczący, Mykoła Pundik, a  Radę Obwodu Kijowskiego – Oleksander Kacznij, również przewodniczący. Komisja wypracowała treść obu projektów porozumień. Dotyczą one głównie wymiany doświadczeń z  zakresu samorządności, promocji rozwoju wspólnoty regionalnej, wspólnego inicjowania projektów regionalnych, pomocy w  kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego i  bardzo ważnej sprawy – wspierania kontaktów gospodarczych między podmiotami z terenu województwa mazowieckiego a obwodu kijowskiego i analogicznie obwodu odesskiego. Wypracowując porozumienia, komisja kierowała się dążeniem do rozwoju współpracy międzyregionalnej na zasadach partnerstwa i wzajemnej korzyści oraz wspierania procesu integracji europejskiej. Międzynarodowa wymiana doświadczeń dotyczy przede wszystkim współpracy między radnymi1. Trzeba przyznać, że takie porozumienia, podpisane z zagranicznymi partnerami, są promocją Mazowsza. Stajemy się widoczni, a przede wszystkim podnosimy rangę naszego regionu. Elżbieta Tomaszewska 1 Porozumienie z obwodem kijowskim zostało podpisane w 2010 r., ale na poziomie regionów.

Z pomocną dłonią Miarą skuteczności programów i strategii jest zakres, w jakim udaje się je wprowadzić w życie. Dlatego też, opracowując dokumenty dla województwa mazowieckiego, mamy na uwadze, aby wynikały one z aktualnej wiedzy w danej dziedzinie – przeprowadzamy odpowiednie analizy i zapraszamy do współpracy ekspertów. Dokonujemy także, opierając się na dotychczasowym doświadczeniu, ich ewaluacji. Oczywiście, nie jesteśmy w  stanie przewidzieć wszystkich możliwych aspektów mających wpływ na stopień realizacji naszych programów. Tak było w przypadku spowolnienia gospodarczego, a  co za tym idzie – konsekwencji finansowych, jakie wszyscy odczuliśmy. W  tym czasie zmuszeni byliśmy do podejmowania trudnych, często niepopularnych, ale koniecznych decyzji. Teraz nasze działania skupiliśmy na odbudowaniu mocnej i  stabilnej pozycji finansowej wojewódz-

dużą wagę przykłada do realizacji programów dotyczących profilaktyki uzależnień oraz przemocy w rodzinie – naszą uwagę skupiamy na osobach nią dotkniętych, ale także staramy się pomóc tym, którzy przemoc stosują. Organizujemy również warsztaty i szkolenia dla grup zawodowych stykających się na co dzień z tymi zjawiskami oraz współpracujemy z  organizacjami przeciwdziałającymi im w  środowiskach lokalnych. Uzależnienia i  przemoc w  rodzinie są bowiem problemami społecz-

Poprzez realizowane programy profilaktyczno-terapeutyczne, zwłaszcza te organizowane w formie letniego wypoczynku, możemy pokazać dzieciom, że jest w ich zasięgu inny świat, w którym ważne są relacje międzyludzkie, pozbawione agresji, oparte na jasnych zasadach prospołecznych i zaufaniu. twa. To ona pozwalała dotychczas w sposób celowy i efektywny realizować zapisy naszych programów, m.in. Samorządowego Instrumentu Wsparcia Rozwoju Mazowsza, Samorządowego Programu Wsparcia Ochotniczych Straży Pożarnych w Województwie Mazowieckim czy działań, dzięki którym możemy nieść pomoc osobom z różnymi dysfunkcjami. Samorząd Województwa Mazowieckiego

nymi, nad którymi nie można przejść do porządku dziennego. Nie można ich nie dostrzegać. Co jednak należy robić, jeśli ich skala, mimo podejmowanych działań, narasta? Na pewno trzeba pamiętać, że żadna złotówka wydana na przeciwdziałanie tym zjawiskom nie jest złotówką zmarnowaną. Skuteczna pomoc choćby jednej osobie, jednej rodzinie ma znaczenie. Zdaję sobie sprawę, że szczególnie przemoc domowa

jest trudna do rozpoznania. Dlatego ważna jest tutaj rola osób z  grup zawodowych tzw. pierwszego kontaktu. Ich wiedza, spostrzegawczość, swoista umiejętność diagnozy pozwalają określić zakres i  specyfikę problemu, a tym samym skierować odpowiednią pomoc. Jedną z  form, jak sądzę, bardzo ważnych, jest praca z  dziećmi z  tzw. rodzin niewydolnych, dotkniętych skutkami alkoholizmu i przemocą. Najważniejsze jest to, aby w tych młodych ludziach zrodziło się przeświadczenie, że nie muszą w swoim dorosłym życiu powielać negatywnego schematu funkcjonowania rodziny, że może być inaczej, że są osoby, które im w  tym pomogą. Dlatego też Samorząd Województwa Mazowieckiego, współpracując z  organizacjami pozarządowymi, od lat realizuje akcje pod hasłami „Pogodne lato” i „Na wakacje po uśmiech”. Pokazują one, jak bardzo te dzieci potrzebują prawidłowych wzorców zachowań, jaki potencjał w nich drzemie, ile są w stanie z siebie dać, jeśli są motywowane do pracy nad sobą. To mali bohaterowie, którym przyszło się zmierzyć z  silniejszym przeciwnikiem – brutalną rzeczywistością. Dlatego muszą wiedzieć, że nie są pozostawieni samym sobie. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik

Od 1 do 31 marca odbyło się 10 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których podjęto 239 uchwał. Są one dostępne na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego. www.mazovia.pl

8

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

9

temat miesiĄca

Wójt Roku 2010 z Mazowsza Najbardziej wymierną oceną pracy samorządowców jest opinia lokalnych społeczności. Konkurs „Wójt Roku” organizowany jest od dziesięciu lat przez redakcję Audycji Rolnej Programu 1 TVP S.A. W tym roku honorowy patronat nad nim objęli Prezydent RP Bronisław Komorowski oraz Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki. Konkurs powstał, by prezentować sylwetki efektywnie działających wójtów, spośród których wyłaniany jest ten najlepszy. Kandydaturę Czesława Mariana Zalewskiego, Wójta Gminy Sterdyń, zgłosiła Ochotnicza Straż Pożarna w  Mursach, za namową dwóch mieszkanek tej wsi: Bogusławy Wiktorzak i Hanny Pogorzelskiej. Zasługi wójta zostały ocenione przez komisję konkursową na tyle wysoko, iż został nominowany do finałowej dziesiątki najlepszych wójtów w  Polsce. Wynik głosowania esemesowego przeszedł najśmielsze oczekiwania mieszkańców gminy Sterdyń. Czesław Marian Zalewski zdobył największą liczbę głosów i  otrzymał tytuł „Wójta Roku 2010”. Statuetkę w postaci podkowy z różą, wykutą przez artystę – kowala Romana Czernieca z Wojciechowa, wójt odebrał z rąk Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego.

temat miesiąca

Wójt Gminy Sterdyń Czesław Marian Zalewski Jestem bardzo dumny i  szczęśliwy z  faktu otrzymania tytułu „Wójta Roku 2010”. Zdaję sobie sprawę, że włodarzy gmin takich jak ja, którzy bardzo ciężko i  aktywnie pracują na rzecz swoich społeczności lokalnych, jest w Polsce wielu. Nobilitację tę odbieram jako dowód uznania społecznego dla mojej działalności. Mobilizuje mnie to do dalszej wytężonej pracy na rzecz rozwoju gminy i poprawy jakości życia jej mieszkańców. Na przestrzeni dwunastu lat, od kiedy jestem wójtem, gmina bardzo się zmieniła. Pomimo jej rolniczego charakteru i  niewielkiego budżetu, jakim dysponujemy, zrealizowaliśmy mnóstwo inwestycji, przeprowadziliśmy prace remontowe i  organizacyjne. Przebudowaliśmy wiele kilometrów dróg gminnych. W  zakresie gospodarki wodno-ściekowej zadbaliśmy o  wybudowanie i  modernizację gminnej oczyszczalni ścieków, powstały wodociągi i kanalizacja oraz przebudowana została stacja uzdatniania wody. Do większych inwestycji należą również zbiornik wodny i  sala sportowa. Budynki użyteczności publicznej i świetlice wiejskie, w większości, zo-

Na uroczyste podsumowanie konkursu „Wójt Roku 2010” w  Pałacu Ossolińskich w  Sterdyni zaproszeni zostali radni, urzędnicy gminy, mieszkańcy oraz przedstawiciele instytucji przyczyniających się do rozwoju gminy w ostatnich latach. Wśród osób składających gratulacje była też Janina Ewa

stały wyremontowane i  poddane termomodernizacji. Nasze działania skupiliśmy również na poprawie estetyki i  funkcjonalności przestrzeni ogólnodostępnych. Realizacja tych zadań nie była łatwa, ale dzięki dobrej współpracy z radą gminy, zaangażowaniu pracowników naszego urzędu i jednostek organizacyjnych udało się wiele zrobić. Gmina Sterdyń efektywnie wykorzystała warunki stworzone przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Jej dynamiczny rozwój był możliwy także dzięki instytucjom zewnętrznym, stwarzającym warunki do pozyskania przez gminę środków finansowych, co zostało zauważone przez lokalną społeczność, której przedstawiciele zgłosili moją kandydaturę. Korzystając z okazji, chciałbym serdecznie podziękować wszystkim mieszkańcom Mazowsza, którzy oddali na mnie głos, ponieważ to dzięki nim wspólnie możemy cieszyć się tym zaszczytnym wyróżnieniem.

Orzełowska – członek Zarządu Województwa Mazowieckiego, która oprócz słów uznania, przekazała album z osobistą dedykacją marszałka Adama Struzika. Renata Jurzyk Delegatura w Siedlcach

Strażak Miesiąca Stycznia nagrodzony Druh Stanisław Dębski, należący do Ochotniczej Straży Pożarnej w Kazanowie (powiat zwoleński), za swoją bohaterską postawę został uhonorowany tytułem „Strażak Miesiąca Stycznia 2011”. 29 marca laureatowi nagrodę wręczyli członkowie Zarządu Województwa Mazowieckiego – Janina Ewa Orzełowska i Leszek Ruszczyk oraz wiceprezes Zarządu Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP Zbigniew Gołąbek. Druh Stanisław Dębski, wracając z  balu sylwestrowego, ok. godz. 4.30, przed Skaryszewem (pow. radomski), zauważył leżącego na poboczu człowieka. Zatrzymał samochód i natychmiast ruszył z pomocą. Nie wyczuwając tętna i  oddechu u  poszkodowanego, przystąpił do resuscytacji oddechowo-krążeniowej. Asystowali mu żona oraz przypadkowy kierowca. W dość krótkim czasie udało się przywrócić czynności życiowe. Podczas oczekiwania na przyjazd karetki poszkodowany ponownie

10

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

stracił przytomność. Na szczęście kolejna próba resuscytacji powiodła się. Druh Stanisław ułożył mężczyznę w  pozycji bocznej ustalonej. Po odzyskaniu przytomności mężczyzna skarżył się na ból nóg i pleców. Jak się okazało, został potrącony przez samochód, a  sprawca uciekł z  miejsca wypadku. To wielkie szczęście, że zauważył go druh Stanisław Dębski. Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

Przyszłość Mazowsza w naszych rękach

lat PKB1 na jednego mieszkańca wzrosło niemal dwukrotnie, podczas gdy w innych regionach o 1/3 wartości) i wzrost zatrudnienia (przekracza 50 proc. osób powyżej piętnastu lat i jest najwyższy wśród wszystkich województw). Ponadto zmniejsza się zagrożenie ubóstwem, którego poziom nie zwiększył się na skutek kryzysu gospodarczego.

1 maja mija siedem lat od wejścia Polski do Unii Europejskiej. Nowe drogi, wodociągi, kanalizacja, informatyzacja, remonty szkół, szpitali, rozwój przedsiębiorczości, szkolenia dla bezrobotnych – to tylko niektóre z  korzyści wynikających dla nas z członkostwa w UE. Jak zatem doskonale widać, decyzje, które zapadają w  wydawałoby się odległej Brukseli są niezwykle istotne nie tylko dla Polski, Mazowsza, ale przede wszystkim dla każdego z nas. Obecny okres jest dla nas bardzo ważny. Po pierwsze dużymi krokami zbliża się Prezydencja Polski w Radzie UE, a po drugie właśnie teraz ważą się losy wsparcia, jakie otrzyma Mazowsze w kolejnej agendzie, czyli po 2014 r. Dlatego w  najbliższych wydaniach „Kroniki Mazowieckiej” chcielibyśmy przybliżyć Państwu historię Unii Europejskiej, cele jej działania oraz główne instytucje i organy pomocnicze.

Region przejściowy

Unia Europejska

Zagrożeniem dla naszego województwa paradoksalnie jest jego sukces. Mazowsze przekroczyło 75 proc. unijnego PKB, przez co po 2013 r. nie może być zaliczane do regionów najuboższych UE. Wpłynie to na ograniczenie środków pomocowych2. Według danych Europejskiego Urzędu Statystycznego, już w  2006 r. Mazowsze osiągnęło 83 proc. średniego unijnego PKB na osobę, w  2008 r. było to już 89 proc. Trzeba jednak pamiętać, że województwo mazowieckie jest regionem o silnym zróżnicowaniu wewnętrznym, co wiąże się z dużymi nakładami finansowymi. Dodatkowo wysokie PKB nie mówi wiele o rzeczywistej kondycji finansowej województwa. Nie uwzględnia bowiem olbrzymich środków, jakie co roku Mazowsze musi oddawać innym regionom w ramach tzw. janosikowego. Byłoby więc podwójnie poszkodowane – raz wewnętrznie poprzez „janosikowe” i  drugi raz – poprzez ograniczenie wsparcia unijnego. W  obliczu takiego zagrożenia polskie i niemieckie regiony (np. Saksonia-Anhalt, Meklemburgia-Pomorze Przednie) wspólnie prowadzą kampanię na rzecz utrzymania wsparcia i zakwalifikowania ich do grupy tzw. regionów przejściowych. W  podobnej sytuacji znajdują się regiony w Hiszpanii (np. Andaluzja oraz Galicja). Co istotne, regiony te, podobnie jak Mazowsze, mimo

1 listopada 1993 r. na mocy traktatu z  Maastricht powstał GospodarczoPolityczny Związek Demokratycznych Państw Europejskich. Obecnie skupia on 27 krajów członkowskich. Od 1 grudnia 2009 r. funkcjonuje jako organizacja międzynarodowa. Polska dołączyła do UE 1 maja 2004 r. wraz z  dziewięcioma innymi krajami, m.in. Węgrami, Słowacją, Czechami, Litwą czy Łotwą. Jednak proces jednoczenia i ścisłej współpracy pomiędzy państwami europejskimi rozpoczął się znacznie wcześniej, już po II wojnie światowej. Pierwszym krokiem było powołanie do życia w 1952 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Założyło ją sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Sześć lat później, w 1958 r., utworzono natomiast Europejską Wspólnotę Gospodarczą.

Ze względu na wysoki poziom rozwoju społeczno-gospodarczego naszego województwa, Unia Europejska może je zaliczyć do zamożnych regionów, ograniczając jednocześnie pomoc unijną. W takiej samej sytuacji znajduje się m.in. niemiecki region Saksonia-Anhalt, którego przedstawiciele, dr Michael Schneider oraz Heinz-Peter Knapp, gościli w marcu na mazowieckiej ziemi. Był to czas wykorzystany na wymianę doświadczeń oraz propozycji omawianych na forum UE, dotyczących tzw. regionów przejściowych. Doskonałą okazją do tego stała się konferencja „Wspólne budowanie przyszłości Mazowsza”, zorganizowana w ramach projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza”. Wicepremier Waldemar Pawlak, który również wziął w niej udział, omówił wyzwania strategiczne dla Polski, nawiązując do szczególnej sytuacji Mazowsza w  przyszłym okresie budżetowania Unii Europejskiej. Zagadnienie regionów przejściowych w przyszłej polityce spójności przedstawił dr Michael Schneider, natomiast marszałek Adam Struzik, omawiając specyficzną sytuację Mazowsza, wypowiedział się na temat priorytetów działań samorządu województwa.

Sukces Mazowsza W  porównaniu z  innym województwami w  Polsce, nasz region wyróżnia wysoki rozwój gospodarczy (w  ciągu dziesięciu Dla dalszego rozwoju naszego regionu ważne jest to, jaką politykę spójności Unia Europejska wybierze w  najbliższym okresie programowania. Sytuacja Mazowsza jest szczególna. Dlatego walczymy o to, by nasze województwo znalazło się w  grupie regionów przejściowych, co umożliwi nam otrzymywanie unijnego wsparcia na podobnym do obecnego poziomie. Należy pamiętać, że dotacje unijne są impulsem do rozwoju regionu. Są to inwestycje, a co za tym idzie – nowe miejsca pracy, to także dostęp do szerokopasmowego Internetu, nowe szpitale i  szkoły oraz szereg inwestycji drogowych i  kolejowych – podkreślił marszałek Adam Struzik.

Drodzy Czytelnicy!

Flaga, motto, hymn • Liczba gwiazd na fladze UE nawiązuje do starożytnej symboliki – liczby „12” oznaczającej doskonałość i  całość, a  nie jak często się wydaje do liczby państw członkowskich (w  momencie przyjęcia flagi do UE należało już 14 państw). Krąg, w który gwiazdy zostały ułożone, jest m.in. symbolem jedności.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

11

TEMAT MIESIĄCA

Środki z budżetu UE – Skąd? Na co? Środki finansowe UE gromadzone są przez państwa członkowskie (mogą nimi być tylko wolne, niepodległe, suwerenne i demokratyczne kraje) i przekazywane do unijnego budżetu. Według prawa środki te stanowią zasoby własne UE. Środki w budżecie UE pochodzą z trzech podstawowych źródeł: • z  ceł pobieranych od towarów importowanych z  państw, które nie są członkami UE (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii) • z  dochodów z  VAT (czyli podatku od wartości dodanej) – jest to określony procent, który dane państwo ma zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku VAT • ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (każde państwo płaci 0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB) do budżetu Unii. Jest to obecnie największe źródło środków finansowych UE3. Duża część przychodów do budżetu UE uzależniona jest od poziomu gospodarczego państw członkowskich. Oznacza to, że państwa bogatsze wpłacają do niego więcej niż kraje biedniejsze, nie otrzymując przy tym zwiększonej liczby dotacji unijnych. Polska należy do tych krajów, które wpłacają o  wiele mniej niż dostają z budżetu UE.

Co zyskała Polska? Do 2004 r. Polska korzystała z  tzw. pomocy przedakcesyjnej, czyli środków finansowych przeznaczonych dla krajów starających się o członkostwo w UE. Później mogliśmy wciąż wykorzystywać przyznaną nam pomoc przedakcesyjną, a dodatkowo, jako pełnoprawny członek UE, otrzymaliśmy nowe możliwości wsparcia. W  latach 2004-2006 po raz pierwszy korzystaliśmy ze środków unijnych na tych

12

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

wzrostu wskaźnika PKB, nie wykazują znaczącej, rzeczywistej poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej. Na przekroczenie przez nie pułapu 75 proc. średniego PKB w  dużym stopniu wpłynęło członkostwo w UE dwóch nowych krajów – Rumunii i  Bułgarii. Charakteryzują się one wskaźnikami PKB znacznie niższymi od średniej UE dla dwudziestu pięciu państw. Ich akcesja spowodowała obniżenie średniego wskaźnika PKB dla całej Wspólnoty.

O przyszłości Mazowsza – samorządy lokalne Dla zrównoważonego rozwoju województwa potrzebna jest współpraca między samorządami lokalnymi oraz realizacja projektów i  odpowiednie rozporządzanie środkami. Konkurencyjność naszego regionu, oprócz zharmonizowanych działań inwestycyjnych, budowana jest na kapitale społecznym, dlatego mieszkańcy powinni mieć zapewnione możliwości swojego rozwoju. Na ankietę odpowiedziało 200 jednostek samorządowych, które wskazały, że głównymi obszarami działań powinny zostać objęte: infrastruktura drogowa, transport publiczny, gospodarka wodno-kanalizacyjna, ochrona zdrowia, oświata oraz ochrona środowiska. Najważniejszym z nich jest rozwój infrastruktury, dzięki której poprawią się warunki życia i  zwiększą się inwestycje poprzez polepszenie dostępności obszarów. W ramach RPO WM na Mazowszu realizowanych jest ok. 190 projektów drogowych. Jednak skala potrzeb inwestycji drogowych jest ogromna, co udowodniły wyniki ankiet. W najbliższych latach planuje się realizację czterdziestu dziewięciu projektów Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich. W  ankiecie wspomniano też o inwestycjach niezbędnych dla rozwoju transportu szynowego. Aktualnie samorząd województwa współfinansuje rozwój spółek kolejowych, tj.: Kolei Mazowieckich i  Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Przewiduje się realizację projektu budowy systemu parkingów „Parkuj i Jedź”, by usprawnić komunikację między miastami subregionalnymi a Warszawą. Samorządowcy zgodni są także co do tego, by na Mazowszu nie było obszarów tzw. wykluczenia cyfrowego. Sprostać ma temu realizacja jednego z największych w Europie projektów kluczowych – dostępu do Internetu szerokopasmowego. Rozwój sieci teleinformatycznych jest niezbędnym warunkiem budowania społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy.

Prof. Zbigniew Strzelecki dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego podkreśla, że najważniejszy jest dialog społeczny, jaki chcemy prowadzić z naszymi partnerami: samorządami lokalnymi, instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi. Dzięki przeprowadzonej wśród samorządów lokalnych ankiecie dowiedzieliśmy się, jakie są ich priorytety i  oczekiwania odnośnie alokacji środków unijnych. Wynika z niej jednoznacznie, że cele samorządu województwa i  oczekiwania samorządów lokalnych są spójne.

organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego, do szkół wyższych działających na terenie Mazowsza. Będziemy dbać o  utrzymanie całego szeregu bibliotek pedagogicznych i  szkół specjalnych. Przewidujemy również kontynuację programów stypendialnych dla uczniów szczególnie uzdolnionych, wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez dodatkowe zajęcia rozwijające kompetencje oraz organizowanie „Mazowieckich Centrów Talentu i Kariery”. Zakres udzielanej pomocy finansowej obecnie i w latach

Autor był inżynierem, który stworzył pierwsze projekty rakiet. Podziwiano też niezwykłą kolorystykę drzeworytów, którymi były ozdobione teksty komentarzy do Biblii pt. „Postylla” (1520 r.). Mimo upływu czasu ich barwy nie straciły swej intensywności. Sposób, w jaki XVII-wieczni naukowcy postrzegali świat przybliżył Atlas Hondiusa z 1631 r. zawierający pięćdziesiąt pięć map. Niemieccy goście byli pod wielkim wrażeniem grafik Francisco Goyi z cyklu „Kaprysy” oraz kart rękopiśmiennych, z których jedna pochodziła z  XIV-wiecznego graduału

Fot. Katarzyna Mańska

• Motto UE brzmi „In varietate Concordia” co oznacza „Jedność w różnorodności”. • Hymn UE to „Oda do Radości” – finałowa kantata z  IX symfonii Ludwiga van Beethovena.

TEMAT MIESIĄCA

I co zyskało Mazowsze?

Pomoc dla samorządów lokalnych Samorząd Województwa Mazowieckiego jest instytucją zarządzającą ok. 920 projektami wdrażanymi z RPO WM na łączną wartość blisko 6,5 mld zł, z  czego dofinansowanie wynosi przeszło 4 mld zł. Szczególne wsparcie kierowane jest do samorządów słabszych ekonomicznie – gminnych i powiatowych. W  tym celu stworzono na poziomie regionu Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza, który otrzymał nagrodę Kongresu Władz Lokalnych i  Regionalnych Rady Europy. W „Wieloletnim Planie Inwestycyjnym Województwa Mazowieckiego” przewidziana jest ciągła rozbudowa sieci infrastruktury technicznej i  społecznej, utworzenie Mazowieckiej Sieci Ośrodków Doradczo-Informacyjnych, wsparcie dla projektów z  zakresu rozwoju przedsiębiorczości oraz podwyższania kwalifikacji zawodowych, wyrównywania szans edukacyjnych oraz pomocy stypendialnej dla uczniów szczególnie uzdolnionych. Istotne zadania będą realizowane również w zakresie polityki zdrowotnej. Inwestycje w służbie zdrowia skoncentrują się wokół modernizacji i  rozbudowy obiektów szpitalnych oraz adaptacji pomieszczeń na potrzeby medyczne, zakupu sprzętu medycznego czy budowy sieci informatycznej szpitali. Kontynuowane będzie także przekształcanie placówek ochrony zdrowia.

Budowanie kapitału społecznego Poprawie poziomu wykształcenia i jakości kadr w  regionie służyć ma wsparcie dla państwowych szkół wyższych. Planowane jest włączenie kolegiów nauczycielskich, również językowych, dla których obecnie

samych zasadach, co pozostałe państwa członkowskie. Lata 2007-2013 to kolejny okres programowania, w  ramach którego Polsce zostało przyznane wsparcie na rozwój poszczególnych regionów i  całego kraju, rozwój zasobów ludzkich oraz na zbliżenie poziomu życia ludności w  Polsce do standardów europejskich. Przyznane nam środki pochodzą z  Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), a także Funduszu Spójności – instrumentu wdrażanego na poziomie wybranych, słabiej rozwiniętych państw poprzez realizację dużych inwestycji, zwłaszcza transportowych.

Przewodniczącego Europejskiej Partii Ludowej w Komitecie Regionów Michaela Schneidera szczególnie interesowały granice państw z XVII w. Czy znajdę u Hondiusa także Saksonię-Anhalt?

następnych zależy przede wszystkim od dochodów województwa mazowieckiego i wysokości „janosikowego”.

Mazowieckie dziedzictwo – powód do dumy Konferencja stała się również okazją, by przybliżyć niemieckim gościom historię, kulturę i niezwykłe dziedzictwo narodowe znajdujące się na Mazowszu i świadczące o wielkiej przeszłości Europy. Goście zwiedzający siedzibę Towarzystwa Naukowego Płockiego z  zainteresowaniem podziwiali inkunabuły, czyli najwcześniejsze druki powstałe przed 1501 r. Należy do nich Biblia Norymberska z 1478 r. oraz „Boska Komedia” Dantego z 1487 r. O wielkiej myśli konstruktorskiej XVII-wiecznych inżynierów przekonało ich dzieło Kazimierza Siemionowicza pt. „Wielka księga artylerii” z 1650 r.

(zbioru pieśni kościelnych). Naocznie przekonali się też, jak wykorzystywane są fundusze unijne na renowację zabytków na przykładzie Muzeum Diecezjalnego i  Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Na podst. mat. MBPR-u  oraz Biura Prasowego UMWM oprac. Urszula Sabak 1 Produkt Krajowy Brutto – podstawowy wskaźnik ekonomiczny, służący do pomiaru poziomu rozwoju gospodarczego. 2 W  obecnym okresie programowania na lata 2007-2013 środki finansowe z Unii Europejskiej rozdzielane są między regiony według trzech celów: 1. Konwergencja 2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie; 3. Europejska Współpraca Terytorialna. W ramach Celu 1. „Konwergencja” wsparcie unijne mogą otrzymać regiony, które nie przekroczyły 75 proc. średniego unijnego PKB. Są to regiony najbiedniejsze, o najsłabszych możliwościach rozwoju, dlatego są wspierane w  największym stopniu, przez ogromne środki finansowe. Na ten cel przeznaczonych jest prawie 82 proc. wszystkich środków w ramach polityki spójności. Regiony o PKB wyższym od 75 proc. średniej unijnej mogą otrzymać wsparcie z Celu 2. „Konkurencyjność regionalna i  zatrudnienie”, na który jednak przeznacza się tylko 16 proc. środków z ok. 350 mld euro dostępnych na politykę spójności. 3 Źródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.

W latach 2004-2006 w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego udało się dofinansować ok. 350 inwestycji o  wartości ok. 300 mln euro. W  latach 2007-2013 Mazowsze otrzymało wielokrotnie większe wsparcie niż w  pierwszym okresie programowania – czyli aż 1,8 mld euro w ramach RPO WM oraz 907 mln euro w  ramach komponentu regionalnego PO KL. To także czas, kiedy regiony, w  tym nasze województwo, miały możliwość dostosowywania programów pomocowych do swoich indywidualnych potrzeb. Tak powstał Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego, w  ramach którego dziś ogłaszane i rozstrzygane są konkursy na unijne dofinansowanie. Od 1 lipca polska prezydencja Co sześć miesięcy kolejne państwo członkowskie UE ma zaszczyt sprawować prezydencję, czyli przewodniczyć pracom Rady UE. Co to oznacza w  praktyce? Oczywiście prestiż, ale i obowiązki. W tym czasie państwo takie staje się gospodarzem większości unijnych wydarzeń i jest odpowiedzialne za organizację spotkań UE. Ma jednak realną szansę wpływać na kształt polityki Unii, rozwój jej regionów, a także integrację oraz bezpieczeństwo. 1 lipca 2011 r. przewodnictwo w  Radzie UE obejmie Polska, wspólnie z Danią i Cyprem. Irmina Szymska Biuro Prasowe UMWM

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

13

temat miesiąca

Wicemarszałek Marcin Kierwiński Wykształcenie odgrywa w  dzisiejszych czasach tak ważną rolę, że wymaga systemowego wdrożenia form edukacji i  możliwości korzystania z  usług edukacyjnych. Samorząd Województwa Mazowieckiego

temat miesiąca

wspiera działania mające na celu wzmocnienie potencjału uczniów. Wiemy, jak potrzebna jest edukacja – i  to już na etapie przedszkolnym. Staramy się zapewnić równy i  szeroki dostęp do instytucji edukacyjnych. Dzięki funduszom unijnym udaje się realizować przedsięwzięcia, które wyrównują szanse edukacyjne dzieci i młodzieży. Szczególnie widać to na obszarach wiejskich. Młodzi mieszkańcy Mazowsza w ramach komponentu regionalnego PO KL korzystają z  dodatkowych miejsc przedszkolnych, zajęć pozalekcyjnych, specjalistycznych zajęć terapeutycznych dla dzieci niepełnosprawnych (np.: hipoterapii, muzykoterapii, dogoterapii). Szkoły wprowadzają nowe, innowacyjne formy nauczania, wspierają uczniów z problemami w nauce, przeciwdziałają uzależnieniom oraz patologiom społecznym. Unijne środki wydawane są również na programy stypendialne dla uczniów uzdolnionych, szczególnie w  zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych. Środki z RPO WM przezna-



Burmistrz Miasta Mławy Sławomir Kowalewski Motto mojej samorządowej pracy brzmi: „Miasto to ludzie”. W  związku z  tym, od pięciu lat realizujemy w  Mławie działania, które mają na celu zrównanie szans wszystkich mieszkańców w  zdobywaniu i  poszerzaniu wiedzy oraz ich aktywizacji na polu samorządowym. Szczególne

14

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

znaczenie ma dla nas stwarzanie możliwości rozwoju najmłodszych obywateli naszego miasta. W  2010 r. rozpoczęliśmy realizację projektu ,,Wypożyczam z domu, czyli e-usługi w bibliotece”, którego celem jest umożliwienie mieszkańcom Mławy korzystania z zasobów Miejskiej Biblioteki Publicznej za pośrednictwem Internetu. Projekt zyskał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach RPO WM. Z myślą o  młodzieży gimnazjalnej wdrażamy projekt ,,Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów poprzez dodatkowe zajęcia rozwijające kompetencje kluczowe – Zagrajmy o sukces” w ramach PO KL. Premiujemy młodych ludzi, którzy systematycznymi treningami i wytrwałą pracą osiągają znakomite wyniki w różnych dyscyplinach poprzez specjalne Stypendia Burmistrza dla wybitnie uzdolnionej młodzieży. Korzystając z zewnętrznych środków, budujemy nowe obiekty sportowe. W  ramach Programu Rozwoju Bazy Sportowej Województwa Mazowieckiego zbudowaliśmy salę sportową przy Gimnazjum nr 1 w Mławie. Przy tej samej placówce powstało

czane są natomiast na szkolną infrastrukturę. Dzięki nim powstają – są rozbudowywane bądź doposażone – przedszkola, szkoły, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, laboratoria dydaktyczne, pracownie specjalistyczne, biblioteki, świetlice, sale gimnastyczne, baseny oraz hale sportowe. Realizowane projekty podnoszą jakość kształcenia dzieci oraz młodzieży, co więcej – pozwalają rozwijać ich pasje i zainteresowania. Fundusze europejskie zmieniają naszą rzeczywistość. Warto dodać, że wprowadzane programy rozwojowe w  szkołach oraz placówkach oświatowych trwale wyrównują szanse edukacyjne uczniów i zmniejszają dysproporcje w tym zakresie. Człowiek to najlepsza inwestycja, dlatego warto dbać o jakość edukacji dzieci od najmłodszych lat. W  rezultacie ma to wpływ na późniejszą sytuację na rynku pracy. Zdajemy sobie z  tego sprawę i  dlatego popieramy wszelkie działania i  inicjatywy polepszające system szkolnictwa w naszym województwie.

Z myślą o przyszłości.

ogólnodostępne, wielofunkcyjne boisko. Podobny obiekt wcześniej uruchomiliśmy przy Szkole Podstawowej nr 7, natomiast przy Szkole Podstawowej nr 6 funkcjonuje „Orlik”. Mławskie placówki oświatowe mają nowe pomoce dydaktyczne, zakupione dzięki Programowi Rządowemu ,,Radosna Szkoła’’. Zapewniliśmy także lepsze warunki niepełnosprawnym dzieciom i  młodzieży poprzez usunięcie barier uniemożliwiających łatwe poruszanie się po budynkach Szkoły Podstawowej nr 6 oraz Miejskiego Przedszkola Samorządowego nr 4. Od kilku lat na naszym terenie działa Centrum Integracji Społecznej i  Zawodowej, które aktywizuje społecznie mławskich mieszkańców poprzez prowadzone szkolenia. Funkcjonuje przy nim także kawiarenka obywatelska, klub filmowy, klub rodziców i  świetlica dla dzieci. Podejmując te działania, chcieliśmy uwrażliwić ludzi, sprawić, aby czuli się współodpowiedzialni za to, co się dzieje w najbliższym otoczeniu, na ich ulicy, w ich mieście. Cieszę się, że realizowane przez nas przedsięwzięcia przynoszą zamierzone efekty.

Burmistrz Radzymina Zbigniew Piotrowski „Z  myślą o  przyszłości” – to motto, które powinno towarzyszyć wszystkim chcącym inwestować w szeroko rozumiany rozwój. Parlament, rząd, samorząd i obywatel Rzeczypospolitej winni być zgodni, że przyszłość rodzi się dzisiaj. Obecnie bowiem

najlepszym „wyposażeniem” w  przyszłość jest wykształcenie. Każdy samorząd powinien uczynić z  edukacji priorytet. Radzymin korzysta z  programów europejskich, by cel ten osiągnąć. Jestem przekonany, że należy rozwijać bazę edukacyjną. Projekty realizowane w  szkołach stają się dzisiaj standardem, podobnie jak szkoły dla dorosłych umożliwiające przekwalifikowanie. W roku 2009 gmina Radzymin otrzymała dofinansowanie, w wysokości 942 693 zł, na realizację projektu „Młodzi, wykształceni”, współfinansowanego  ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w  ramach PO KL.  Program uwzględniał prowadzenie w szkołach podstawowych i  gimnazjach na terenie miasta i  gminy Radzymin zajęć matematyczno-przyrodniczych, wyrównawczych, językowych i  komputerowych, a  także psychologicznych. Objęliśmy nim łącznie 1500 uczniów, co stanowi  70 proc. wszystkich uczniów szkół na tym szczeblu edukacyjnym. Na podkreślenie zasługuje fakt, że część zajęć językowych została za-

Edukacja

Starosta Miński Antoni Jan Tarczyński Stworzenie równych szans edukacyjnych jest dla mnie i  całego Zarządu Powiatu Mińskiego zagadnieniem niezwykle ważnym. Jednym z  naszych priorytetów jest

kończona egzaminem TELC (międzynarodowy certyfikat potwierdzający znajomość języka, honorowany we wszystkich państwach UE). W  ramach ww. projektu gmina mogła również zakupić platformę e-learningową. Chcieliśmy w  ten sposób zachęcić młodych ludzi do efektywnej nauki, poprzez wykorzystanie nowoczesnych, innowacyjnych metod  i  narzędzi. W  2010 r. nasza gmina uzyskała kolejne 2 mln zł dofinansowania na realizację programów edukacyjnych pn. „Nasza przyszłość w  naszych rękach” oraz „Wiedza – klucz do przyszłości”. To również pieniądze ze środków  EFS w ramach PO KL 2007-2013. Zarządzanie projektami, realizowanymi z udziałem środków zewnętrznych wiąże się z  dużą odpowiedzialnością, wymaga wysiłku organizacyjnego i zaangażowania ze strony pracowników urzędu, dyrekcji szkół oraz nauczycieli.  Prawidłowa ich realizacja  nie byłaby również  możliwa bez  zaangażowania i pomocy  rodziców i opiekunów.

Samorządowe Forum Mazowsza budowa warunków sprzyjających rozwojowi nowoczesnego szkolnictwa – ogólnokształcącego, zawodowego i  specjalnego. Myśląc o przyszłości, konsekwentnie realizujemy politykę oświatową zmierzającą do tego, by młodzież mogła zdobyć odpowiednie wykształcenie oraz pracę na miarę swoich aspiracji. Pozyskujemy dodatkowe środki finansowe z  programów unijnych i krajowych. W 2009 r. zostaliśmy wyróżnieni tytułem Ambasadora EFS za zaangażowanie w  realizację projektów w  ramach PO KL 2007-2013. Nasze jednostki oświatowe pozyskały łącznie prawie 6 mln zł na realizację szesnastu projektów. Dzięki nim zorganizowano zajęcia pozalekcyjne z zakresu: nauki języków obcych, matematyki, przedsiębiorczości, technologii informacyjno-komunikacyjnych, kursów zawodowych. Przygotowaliśmy także ciekawą ofertę dla uczniów szkół specjalnych – cykle zajęć wyrównawczych, np. teatralne, sportowe, muzyczno-ruchowe,

rehabilitacji ruchowej i pływania. Doposażyliśmy szkoły w komputery, skanery, rzutniki multimedialne, drukarki, sprzęt do sal terapii integracji sensorycznej oraz stymulacji polisensorycznej itp. Udało nam się także przeprowadzić szereg prac remontowo-modernizacyjnych, dzięki którym podniósł się standard naszych placówek, co ważne, stały się one dostępne dla osób niepełnosprawnych. Uruchomiliśmy także poradnię psychologiczno-pedagogiczną, która wspomaga dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, prowadzi badania, terapie oraz orzecznictwo dla dzieci i  młodzieży z  różnorodnymi problemami rozwojowymi. Jestem przekonany, że realizowane przez nas przedsięwzięcia, mające na celu niwelowanie istniejących dysproporcji w  zakresie edukacji najmłodszych, w  przyszłości zaowocują rzeszą młodych ludzi wszechstronnie wykształconych i posiadających szereg umiejętności potrzebnych na rynku pacy.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

15

Warto wiedzieć

WARTO WIEDZIEĆ

Protokół dyplomatyczny. Precedencja oraz eksponowanie flag1

Precedencja najwyższych stanowisk w RP Precedencja państwowa ustanawiana jest w każdym państwie wewnętrznym aktem prawnym, zazwyczaj dekretem prezydenta, monarchy lub rozporządzeniem rządu. W RP precedencja najwyższych stanowisk państwowych, obowiązujących od 1990 r., określona jest rozporządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych. Na jej podstawie najważniejsze stanowiska w państwie to: 1. Prezydent Rzeczypospolitej 2. Marszałek Sejmu RP 3. Marszałek Senatu RP 4. Prezes Rady Ministrów. Kolejne miejsca przypadają szefom głównych instytucji sądowych, co realizuje zasadę trójpodziału władzy między ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Precedencja państw i stanowisk w Unii Europejskiej UE stworzyła specyficzny system precedencji: zasadę pierwszeństwa alfabetycznego, uwzględnienie potrzeby zachowania równowagi między państwami mniejszymi i  dużymi oraz uznanie języków wszystkich państw członkowskich za oficjalne. Pamiętając o tych niuansach, stworzono szczególną formę precedencji

16

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

państw członkowskich, która opiera się na porządku alfabetycznym ich nazw w językach oficjalnych. Ten porządek jest podstawą do wyznaczania kolejności pełnienia przez każde z  państw półrocznego przewodnictwa Rady Unii Europejskiej, czyli prezydencji.

Gdzie umieścić flagę?

5 8. Flaga organizacji międzynarodowej 9. Flaga służbowa (policji, straży miejskiej, straży pożarnej, poczty itp.) 10. F laga firmowa (instytucji, organizacji, uczelni, szkoły, klubu sportowego itp.) 11. F laga okolicznościowa (związana z rocznicą lub imprezą). Jeśli eksponujemy więcej flag obcych państw, ich kolejność (po fladze RP) wyznaczają nazwy tych państw w języku polskim lub angielskim. Mając do wywieszenia flagę państwową RP i UE, pierwszą od lewej umieścimy polską, a po jej prawej stronie – unijną.

Zawsze dużym problemem, podczas organizowania różnych uroczystości, jest właściwe rozmieszczenie symboli państwa, które pełni funkcję gospodarza oraz państw Flagi na masztach pionowych goszczących. Odwołując się do protokołu flagowego (opracowanego przez Instytut Dysponując jednym masztem, ustawiamy Heraldyczno-Weksylologiczny), warto pago przed budynkiem po tej stronie wejmiętać o  niepodważalnej zasadzie – flaga ścia, która dla patrzącego na budynek jest gospodarza zawsze zajmuje miejsce hostroną lewą. Dwa lub więcej masztów roznorowe. Tak więc flaga RP ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Analogicznie – Kolejność flag w rzędzie flagi polskich samorzą2 flagi dów mają pierwszeństwo przed flagami 1 2 zagranicznych jedno3 flagi stek terytorialnych tego samego rzędu. Miejscem honorowym 2 1 3 dla symboli jest strona 4 flagi lewa, a  porządek ich eksponowania układa się od lewej do prawej. 1 2 3 4 Flagę czyta się więc tak 5 flag jak pismo – od lewej do prawej i  z  góry na dół. W  przypadku flagi 5 2 1 3 5 państwowej RP, z  per6 lub więcej flag spektywy patrzącego, kolor biały powinien znajdować się nad 1 2 3 4 5 6 czerwonym, a gdy flagę wywieszamy pionowo na ruchomym drążku Za: www.pl.info.pl/IHW_WWW obracającym się wokół mieszczamy w  linii prostej wzdłuż fasady masztu, kolor biały zawsze powinien znajbudynku (bądź prostopadle do niej), po dować się od strony drzewca. jednej lub po obu stronach alei prowadząFlagi umieszcza się zgodnie z następującą cej do głównego wejścia. Trzy lub więcej hierarchią: masztów można rozłożyć w  półkolu, sie1. Flaga RP dem czy więcej – w kole. 2. Flaga innego państwa Wszystkie maszty muszą mieć tę samą wy3. Flaga województwa sokość, a  odległość między nimi nie może 4. Flaga powiatu być mniejsza niż 1/5 wysokości masztu. 5. Flaga gminy Nie możemy też podkreślać czy pomniej6. Flaga Unii Europejskiej szać wagi państwa poprzez umieszczenie 7. Flaga organizacji ogólnopolskiej

4

6

3

7 2

nieść tylko jedną flagę. Jeśli flaga RP eksponowana jest obok innych, wciąga się ją na maszt jako pierwszą i opuszcza jako ostatnią. Kiedy mamy podnieść flagi na dwóch masztach, miejsce pierwsze od lewej rezerwowane jest dla flagi RP. Gdy trzy – środkowe, cztery – pierwsze od lewej, a  gdy więcej niż pięć – pierwsze lub ostatnie (w  zależności od której strony zaczniemy zawieszać flagi). Wejście

8 1

Za: www.pl.info.pl/IHW_WWW

mniejszej bądź większej flagi. To ważne, by wszystkie miały ten sam rozmiar i mieściły się w wyznaczonych granicach, które narzucają, że szerokość flagi nie może być mniejsza niż 1/6 i większa niż 1/4 wysokości masztu. Na każdym maszcie można, oczywiście, pod-

1

Flagę RP podnosi się na budynkach (lub przed nimi), które są siedzibami urzędów bądź miejscem obrad m.in. organów samorządu terytorialnego (w czasie ich sesji), a  także jednostek samorządu terytorialnego i  samorządowych jednostek organizacyjnych – z okazji uroczystości i świąt państwowych. Zdaniem Biura Analiz Sejmowych, flaga na otwartym powietrzu powinna być eksponowana od świtu do zachodu słońca. Jeśli ma pozostać na maszcie dłużej, koniecznie musi być odpowiednio podświetlona. Opracowała Dorota Matlakiewicz-Papis Kierownik Wydziału Komunikacji Zewnętrznej

Wejście

1

Kiedy sięgamy po flagę?

2

Za: www.pl.info.pl/IHW_WWW

1 Na podst. mat. Biura Analiz Sejmowych „Precedencja stanowisk w  Polsce”, „Etykieta flagowa”  – Dobromir Dziewulak; Instytutu Heraldyczno-Weksylologicznego „Protokół flagowy – jak postępować z flagami”.

Czy wiesz, że…

Fot. Stanisław Fitak, z arch. Roberta Sypka

Już 1 lipca br. Polska obejmie przewodnictwo w  Radzie Unii Europejskiej. Prezydencja, czyli przewodniczenie pracom Rady Unii Europejskiej, jest wydarzeniem historycznym. Po raz pierwszy nasz kraj będzie kierować pracami unijnych instytucji, proponować ważne dla całej Unii zmiany i sprawować pieczę nad toczącym się we wspólnocie procesem legislacyjnym. Przed nami sześciomiesięczny czas wypełniony spotkaniami, goszczeniem delegatów, a  zatem doskonały moment, by przypomnieć kilka podstawowych reguł związanych z  precedencją. W  dyplomacji jest to zasada ustalania pierwszeństwa pomiędzy państwami i ich przedstawicielami, co m.in. reguluje protokół dyplomatyczny. Jest to również porządek pierwszeństwa stanowisk kierowniczych w  państwie, a  więc np. kolejność witania, zabierania głosu, zajmowania miejsc podczas oficjalnych spotkań z udziałem władz państwowych i samorządowych.

Wejście

… odkrycie trzech glinianych tabliczek na terenie wczesnośredniowiecznej osady w Podebłociu wywołało burzę w środowisku archeologicznym? Niektórzy badacze widzą w zagadkowych znakach, odciśniętych w  glinie, pozostałości najstarszego pisma na ziemiach polskich. Inni twierdzą, że powstały przypadkowo.

Podebłocie (gmina Trojanów, powiat garwoliński) leży ok. 100 km na południe od Warszawy, na wschód od Kozienic, kilka kilometrów od brzegu Wisły, na granicy województwa mazowieckiego i lubelskiego. Tu, na lewym brzegu Wisły, w 1986 r., odkryto cały średniowieczny zespół osadniczy (grodziska, osady podgrodowe, cmentarzysko). W  trakcie ośmioletnich badań wyodrębniono na tym terenie dwie fazy osadnictwa – pierwsza z przełomu VII/VIII w. do końca IX w., druga od końca IX w. do połowy XI w. Łączą je tabliczki gliniane, na które natrafiono podczas badań dwóch wczesnośredniowiecznych osad. Są to kawałki (ułamki) wypalonej gliny z  tajemniczymi znakami. Badacze zgadzają się, co do pochodzenia tych symboli. Znaki umieszczone na dwóch tabliczkach przypominają litery z  alfabetu greckiego i  są interpretowane jako grecki monogram imienia Chrystusa – IC XC. Trzecia tabliczka nosi ślady ornamentu figuralnego, niezwykle rzadko eksponowanego

„Tabliczki z Podebłocia” – obecnie najstarsze tego rodzaju znalezisko na ziemiach polskich

na naczyniach wczesnośredniowiecznych. To znalezisko przeszło do historii pod nazwą „tabliczki z Podebłocia”. Na tabliczkach widać ślady wgłębień, rozmieszczone w dwóch rzędach. Teoria o przypadkowym odciśnięciu w  glinie łodyżek roślin ostatecznie upadła po tym, jak przeprowadzono specjalistyczne badania w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP w  Warszawie. Potwierdziły one, że tabliczki noszą znaki wykonane celowo, zaostrzonym narzędziem, na glinianej powierzchni, którą następnie wypalono. Jeszcze bardziej intrygujące są wyniki badań petrograficznych, które wykazały podobieństwo składu

dwóch tabliczek glinianych do fragmentów polepy z  półziemianek w  Podebłociu, czyli pochodzącej z  terenów rodzimych. Natomiast skład gliny trzeciej z nich jest zupełnie niespotykany na ziemiach polskich. Prawdopodobnie pochodzi z okolic basenu Morza Śródziemnego. Może glina ta pojawiła się wraz z  pierwszymi chrześcijanami, zanim jeszcze dotarła do nas nowa religia? Czyżby gliniane tabliczki z  Podebłocia były nośnikiem najstarszego pisma o  treściach religijnych na ziemiach polskich? Na podst. mat. Roberta Sypka oprac. Elżbieta Tomaszewska

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

17

infrastruktura

infrastruktura

Inwestycje na Mazowszu

W  ramach projektu w  gminie Celestynów powstanie Park Innowacyjny. Budynki dostosowane wielkością i  uzbrojeniem do konkretnych potrzeb badawczo-technologicznych będą udostępniane placówkom naukowym – do zakończenia procesu badań oraz nowym firmom – do komercyjnego wdrażania nowoczesnych technologii. Modularna, uniwersalna konstrukcja hal laboratoryjno-produkcyjnych umożliwi ich rozbudowę lub zmianę przeznaczenia w  miarę zmieniających się potrzeb technologicznych. W parku będzie można instalować specjalistyczne urządzenia i linie doświadczalne, umożliwiające opracowanie technologii gotowych do wdrożenia przemysłowego. W wielu przypadkach powstałe prototypy umożliwią rozpoznanie rynku i promocję wstępną produktu oraz dalsze doskonalenie technologii równolegle z wdrażaniem przemysłowym.

Wartość projektu: 1 350 845 zł Kwota dofinansowania: 1 148 218,25 zł Beneficjent: Stowarzyszenie Rozwoju Społeczno-Gospodarczego „Wiedza” w Warszawie

Szacowana wartość projektu: 10 050 000 zł Szacowana kwota dofinansowania: 8 542 500 zł Beneficjent: Instytut Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Budowa Centrum Turystyczno-Rekreacyjno-Sportowego w Ząbkach W  ramach projektu zaplanowano budowę krytej pływalni wraz z  niezbędnymi pomieszczeniami towarzyszącymi, tj. szatniami i pomieszczeniami sanitarnymi. W piwnicy znajdą się garaż oraz urządzenia techniczne, natomiast na piętrze zaprojektowano widownię i kręgielnię. Centrum będzie bazą pobytową dla drużyn w ramach „Euro 2012”. Po zakończeniu mistrzostw stanie się idealnym miejscem wypoczynku zarówno dla turystów, jak i mieszkańców Ząbek. Wartość projektu: 21 190 051 zł • Kwota dofinansowania: 13 345 494,12 zł Beneficjent: miasto Ząbki (w powiecie wołomińskim)

Fot. arch. Pracowni C&C

Już wkrótce dostęp do usług świadczonych przez NZOZ Centrum Medyczne na Białołęce i  komunikacja personelu z  pacjentem będą szybsze i  sprawniejsze. Wszystko za sprawą nowego systemu informatycznego. Dzięki inwestycji możliwe będzie umawianie wizyt przez Internet, elektroniczny transfer recept (informacja zwrotna o tym, czy pacjent wykupił receptę, kiedy i gdzie, czy zostały wydane zamienniki leków) oraz elektroniczny obieg kart pacjentów między gabinetami lekarskimi. Będą funkcjonowały również elektroniczne identyfikatory pacjentów, a także wymiana danych z NFZ. Historia zdrowia, choroby i  leczenia dostępna będzie w  formie elektronicznej. Z  usług skorzystają też osoby niedowidzące, dzięki specjalnemu oprogramowaniu, syntetycznie naśladującemu polską mowę. Dodatkowo na terenie przychodni pacjenci uzyskają dostęp do bezprzewodowego Internetu. Wartość projektu: 115 143 zł Kwota dofinansowania: 97 871,55 zł Beneficjent: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Medyczne Białołęka w Warszawie

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Składanie dokumentów i formularzy online, zgłaszanie za pomocą Internetu uszkodzeń dróg, możliwość zapoznania się oraz komentowania najważniejszych przedsięwzięć podejmowanych przez władze gminy, uzyskanie bezpłatnych porad z zakresu ochrony praw konsumenta czy też zapoznanie się z ofertą kulturalną – to tylko niektóre możliwości, jakie jeszcze w tym roku zyskają mieszkańcy gminy Rybno. Projekt zakłada także montaż dwudziestu trzech infokiosków, dzięki którym każdy mieszkaniec będzie miał dostęp do Internetu. Zostaną one umieszczone we wszystkich sołectwach oraz w Zespole Szkół i Ośrodku Zdrowia w Rybnie. Utworzone będzie także specjalne stanowisko, umożliwiające osobom niepełnosprawnym korzystanie z oferowanych przez urząd e-usług.

Inwestycje na Mazowszu

Wartość projektu: 454 909,59 zł • Kwota dofinansowania: 386 673,15 zł Beneficjent: gmina Rybno (w powiecie sochaczewskim)

Komputeryzacja przychodni

18

E-gmina Rybno

Informatyzacja Urzędu m.st. Warszawy Projekt zakłada rozbudowę i  modernizację infrastruktury teleinformatycznej urzędu, a  także instalację punktów publicznego dostępu do Internetu (PIAP). PIAP-y zostaną zlokalizowane we wszystkich urzędach dzielnic (25 lokalizacji). Korzystanie z  nich będzie nieodpłatne, jednak poszczególne sesje zostaną ograniczone czasowo do 15 minut. Sukcesywnie PIAP-y będą montowane w  kolejnych instytucjach, m.in. bibliotekach, stacjach metra, szpitalach miejskich, punktach informacji turystycznej, domach kultury itp. Szacowana wartość projektu: 15 188 485 zł Szacowana kwota dofinansowania: 12 858 571 zł Beneficjent: m.st. Warszawa

Kompleksowa modernizacja gospodarki odpadami komunalnymi Fot. arch. UM w Grodzisku Mazowieckim

Projekt zakłada utworzenie specjalnej platformy internetowej, umożliwiającej przedsiębiorcom z  Mazowieckiego Klastra ICT komunikację online. Pozwoli ona m.in. na zarządzanie projektami przez Internet, kojarzenie inwestorów, tworzenie internetowych zespołów roboczych oraz e-learning. W  ramach mazowieckiego klastra funkcjonuje około dziesięciu przedsiębiorstw. Zajmują się one m.in. tworzeniem oprogramowania (softwarehouse), jego sprzedażą, integracją i  wdrażaniem. Należą do niego także firmy dostarczające sprzęt komputerowy i  podmioty świadczące usługi utrzymania systemów IT.

Fot. arch. UM w Ząbkach

Warszawa

Współpraca online w ramach klastra ICT

Fot. Biuro Projektów Kazimierski i  Ryba Sp.J.

Park Innowacyjny Celestynów Unipress

Planowane przedsięwzięcie zakłada gruntowną reorganizację gospodarki odpadami w gminie Grodzisk Mazowiecki. Przebudowana zostanie m.in. kompostownia odpadów komunalnych w Krąśniczej Woli. Rekultywacja składowiska pozwoli na zwiększenie jego pojemności. Kolejnym etapem będzie modernizacja kompostowni oraz budowa sortowni odpadów. Projekt zakłada także wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w całej gminie.  Szacowana wartość projektu: 17 000 000 zł • Szacowana kwota dofinansowania: 14 450 000 zł Beneficjent: gmina Grodzisk Mazowiecki

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

19

infrastruktura

infrastruktura

Siedlce

Ciechanów

Warszawa

Centrum Innowacji Filtrowa 1a Warszawska Przestrzeń Technologiczna (WPT) to kompleksowy program m.st. Warszawy, który zakłada współpracę ze środowiskiem naukowym i badawczym, zmierzającą do zwiększenia efektywności transferu wiedzy z sektora nauki do gospodarki Warszawy. Projekt skierowany jest przede wszystkim do naukowców, studentów i absolwentów. Budowa Centrum Innowacji Filtrowa 1a jest rozwinięciem projektu Centrum Przedsiębiorczości Smolna 6. Zakłada on powstanie nowego obiektu w bezpośrednim sąsiedztwie Politechniki Warszawskiej. W nowoczesnym budynku mieścić się będą zarówno pomieszczenia biurowe, jak i laboratoryjne. Powstający obiekt będzie pełnił m.in. funkcję inkubatora przedsiębiorczości akademickiej. Szacowana wartość projektu: 30 000 000 zł Szacowana kwota dofinansowania: 25 500 000 zł Beneficjent: m.st. Warszawa

Już w  połowie przyszłego roku mieszkańcy gminy Łochów większość spraw urzędowych będą mogli załatwić przez Internet. Specjalny portal internetowy umożliwi nie tylko składanie wniosków, ale także śledzenie toku załatwiania sprawy, płacenie lokalnych podatków czy przeglądanie aktualnych ofert pracy. Gmina przewidziała również szkolenia dla przedsiębiorców poszerzające ich wiedzę o prowadzeniu firmy oraz możliwościach pozyskiwania środków unijnych, a  także kursy dla bezrobotnych (m.in. jak efektywnie poszukiwać pracy). Wartość projektu: 666 025,79 zł Kwota dofinansowania: 547 455,92 zł Beneficjent: gmina Łochów (w powiecie węgrowskim)

Płock

Fot. arch. ECA w Sannikach

Pod bacznym okiem konserwatora zabytków trwają prace remontowe w  Zespole Pałacowo-Parkowym im. Fryderyka Chopina w Sannikach. Dzięki przeprowadzeniu specjalistycznych badań konserwatorskich w trzech pomieszczeniach na pierwszym piętrze odkryto polichromie, na parterze zaś – zabytkowe posadzki. Kolejne roboty polegały na rozebraniu dobudówki od strony wschodniej pałacu. Jednocześnie trwają prace nad aranżacją zieleni parkowej. Udało się już przeprowadzić odpowiednie cięcie drzew i krzewów oraz wykarczować zbędne samosiewy. Projekt obejmie remont kapitalny oraz modernizację zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego wraz z otaczającym go parkiem. Wnętrza pałacu zostaną zmodernizowane i wyposażone tak, by swoim klimatem przenieść zwiedzających w atmosferę dawnych czasów. Nowo zaaranżowane pomieszczenia będą pełnić funkcje koncertowo-muzyczne, wystawiennicze i  edukacyjne. Dotychczasowe zbiory Biblioteki Chopinowskiej zyskają, większe, nowocześnie wyposażone pomieszczenie. Odtworzona zostanie również oranżeria – miejsce kawiarniano-cukiernicze, które z pewnością uprzyjemni turystom pobyt w Sannikach. Zespół pałacowo-parkowy będzie dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zmodernizowany obiekt będzie idealnym miejscem do organizacji koncertów muzycznych, przeglądów oraz festiwali kulturalnych o  zasięgu krajowym i  międzynarodowym. Wartość projektu: 20 000 000 zł Kwota dofinansowania: 17 000 000 zł Beneficjent: Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina w Sannikach (w powiecie gostynińskim)

20

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Fot. Tadeusz Szymańczak

Popowodziowe drogi na liście projektów kluczowych

Pałac w Sannikach zmienia oblicze

Projekt odbudowy dróg uszkodzonych podczas ubiegłorocznej powodzi w gminie Słubice znalazł się na liście projektów kluczowych. Prace obejmą ponad 21-kilometrową sieć dróg gminnych, które w  razie zagrożenia powodzią umożliwią szybką ewakuację ludzi z terenów znajdujących się w bliskim sąsiedztwie Wisły. Nawierzchnia dróg pokryta zostanie warstwą bitumiczną. Projekt zakłada wyrównanie profilu poprzecznego i podłużnego przy użyciu kruszywa łamanego, a  warstwy wiążąca i  ścieralna wykonane zostaną z betonu asfaltowego. Na drogach pojawią się przepusty oraz oznakowanie. Szacowana wartość projektu: 8 411 863 zł Szacowana kwota dofinansowania: 7 150 083 zł Beneficjent: gmina Słubice (w powiecie płockim)

Wyrównanie szans edukacyjnych

Fot. arch. Pracowni C&C

Informatyzacja Urzędu Miejskiego w Łochowie

„Patrz przed siebie, mierz wysoko” – to projekt, który da szansę ponad 300 uczniom z  gminy Ciechanów na uzyskanie najlepszego wykształcenia poprzez specjalne zajęcia z  języków obcych, technik komputerowych oraz przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. W projekcie weźmie udział także dwudziestu nauczycieli, którzy będą mogli poznać możliwości wykorzystania technik multimedialnych podczas zajęć. Wartość projektu: 730 651 zł Kwota dofinansowania: 708 376 zł Beneficjent: gmina Ciechanów

Pomoc edukacyjna dla uczniów „Wiem więcej, mogę więcej” – to tytuł projektu realizowanego w gminie Żuromin. Jego celem jest stworzenie warunków dla lepszego rozwoju i wyrównanie szans edukacyjnych najmłodszych. Uczestnicy będą mogli poszerzyć wiedzę m.in. z  języków obcych oraz przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Projekt obejmie 600 uczniów ze szkół podstawowych w Będzyminie, Chamsku i Żurominie oraz Gimnazjum nr 1 w  Żurominie. Weźmie w  nim udział także trzydziestu dwóch nauczycieli. Przyznane dofinansowanie pomoże wyposażyć szkoły w multimedialne środki dydaktyczne. Zajęcia będą odbywać się w roku szkolnym 2011/2012. Wartość projektu: 918 613 zł Kwota dofinansowania: 888 983 zł Beneficjent: gmina Żuromin

„My też mamy talent” Dzięki unijnemu wsparciu, dwudziestu czterech wychowanków Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w  Ciechanowie, pochodzących ze wsi lub miast do 5 tys. mieszkańców, będzie uczestniczyć w zajęciach z technik plastycznych i tkactwa. Podczas warsztatów samodzielnie wykonają różnego rodzaju prace, które będą eksponowane w holu SOSW. Nauczyciele prowadzący zajęcia, oprócz kwalifikacji z zakresu oligofrenopedagogiki, mają ukończone kursy i szkolenia, na których poznawali interesujące techniki plastyczne, prezentowane w trakcie zajęć. Zwieńczeniem projektu będzie wyjazd integracyjny dla dzieci i ich rodziców do ośrodka w Lidzbarku. Wartość projektu: 50 000 zł Kwota dofinansowania: 50 000 zł Beneficjent: powiat ciechanowski/Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Ciechanowie

Radom

Unijne dofinansowanie na siedzibę Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego w Radomiu Nowe miejsca pracy, komfortowe warunki obsługi klientów, świetlica dla dzieci i młodzieży, wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjno-medycznego dla osób ubogich, to tylko niektóre korzyści płynące z realizacji radomskiego projektu, czyli budowy Centralnego Ośrodka Szkolenia Inspekcji Transportu Drogowego. Budynki, w których mieści się obecnie WITD przejdą generalny remont – zostaną ocieplone, a azbestowe ściany – zdemontowane. Wymienione będą także okna oraz instalacja elektryczna. Ponadto zamontowane zostaną panele słoneczne i pompa cieplna. Szacowana wartość projektu: 6 211 877 zł Szacowana kwota dofinansowania: 5 280 095 zł Beneficjent: Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego w Radomiu

Wybrała Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

21

infrastruktura

infrastruktura

Nowocześnie acz historycznie. Rewitalizacja mazowieckich miast

22

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Ciekawie i funkcjonalnie zagospodarowana przestrzeń miejska, często o znaczeniu historycznym, to dodatkowy atut dla mazowieckich miast. Z  jednej strony mogą w  ten sposób podnieść swoje znaczenie w regionie, a z drugiej – stworzyć atrakcyjną ofertę spędzania wolnego czasu dla mieszkańców i osób przyjezdnych. Fot. arch. Urzędu Miejskiego w Grodzisku Mazowieckim

Charakter otoczenia, w którym się znajdujemy, ma olbrzymi wpływ na nasze zachowanie. Kiedyś mądry człowiek powiedział mi, jak wchodzisz do zaniedbanego lokalu, to nie masz skrupułów rzucać śmieci na podłogę; jednak gdy znajdziesz się w eleganckim miejscu, to już będziesz miał opory, aby tak postąpić. Z  przywracanych mieszkańcom parków chcemy stworzyć właśnie taką przestrzeń, która swoim wyglądem „wymusi” niejako pożądane zachowanie. Na „Rewitalizację wielofunkcyjnych obszarów centrum Grodziska Mazowieckiego, etap I – tereny zielone i zabytki miasta” składają się cztery „ciężkie” projekty techniczne. Przygotowując je, oparliśmy się na systemie rewitalizacji bardzo często stosowanym w Anglii. Polega on na wkomponowaniu nowego, atrakcyjnego pod względem wizualnym obiektu w  zaniedbaną przestrzeń miejską. Dzięki temu okolica zaczyna się pozytywnie zmieniać. Ludzie intuicyjnie starają się dostosować do zaproponowanego, wyższego standardu. Remontują domy, kładą nową elewację, sprzątają podwórka czy zaczynają dbać o  wygląd ogródków. Taki proces trwa wiele lat, ale efekt jest zdumiewający. Zależy mi, aby Grodzisk stał się nieformalną stolicą zachodniego pasma Warszawy. Ma bowiem mocne podstawy. Przez miasto przebiegają dwie linie kolejowe – podmiejska (WKD) i  główna; budowana jest autostrada A2, która wraz z  drogą ekspresową i  planowaną obwodnicą zapewni szybki dojazd do Warszawy. Grodzisk Mazowiecki, jako gmina, posiada tereny wiejskie, które zwiększają wielokierunkowe możliwości rozwoju. Mamy już dobrze funkcjonujące strefy przemysłowe oraz wyznaczone tereny pod zabudowę mieszkaniową w  atrakcyjnych częściach gminy. Wykorzystaliśmy szansę, jaka pojawiła się na początku lat 90. XX w. Dziś Grodzisk jest najbogatszym miastem po tej stronie Warszawy oraz jednym z czołowych pod tym względem w  Polsce. Nasze projekty uzyskują wsparcie zewnętrzne, unijne i krajowe. W ostatnich dwóch latach Grodzisk znalazł się w  trójce najlepszych gmin polskich według rankingu „Rzeczpospolitej”. Potencjał, którym dysponujemy obecnie, spowoduje, że w ciągu najbliższych lat nasze miasto stanie się liderem pasma zachodniego Mazowsza.

korzystaniem środków unijnych. Program podzielono na kilka etapów, jednak nie wyklucza to możliwości równoczesnego realizowania zadań inwestycyjnych. Pierwszy etap dotyczy terenów zielonych i  zabytków zlokalizowanych w  centrum miasta; drugi – terenów poprzemysłowych; docelowo mają tam powstać: hala sportowa, lodowisko, skatepark i  wieża widokowa. Kolejny związany jest z  tzw. ciągami spacerowymi – „deptak” przy ul. 11 Listopada został już oddany mieszkańcom kilkanaście lat temu – teraz należy „odświeżyć” projekt. Finalizowane są też prace projektowe terenów przed dworcem PKP; efekt zbliżony będzie wizualnie do Krakowskiego Przedmieścia. – Mamy też pomysł, myślę, że bardzo realny, związany z  przejęciem budynku dworca PKP – zdradza burmistrz Grodziska Mazowieckiego. – Polskie prawo dopuszcza już taką możliwość, jednak kwestie formalne będą wymagać czasu – dodaje.

Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska Sporo uwagi, co oczywiście jest zrozumiałe, poświęcamy obszarom wiejskim – ich potencjałowi, odnowie i perspektywom rozwoju. Pamiętać jednak należy, że zmiana wizerunku przestrzeni publicznej stanowi istotny element działań także dla miast. Atrakcyjnie zagospodarowane obszary centrum są bowiem równie ważne, jak rozbudowa infrastruktury miejskiej. Pozwala to zaadaptować obiekty o znaczeniu historycznym pod kątem współczesnych potrzeb społecznych. W ten sposób przywracamy im też dawną świetność i dbamy o zachowanie dziedzictwa kulturowego, nie pozostawiając ich jednocześnie „bezużytecznymi” jako zabytki same w sobie. Dzięki rewitalizacji mogą nadal służyć mieszkańcom, wpływać na stopień integracji społecznej i podnosić jakość życia w mieście. Bardzo potrzebne jest przemyślane zagospodarowanie otwartej przestrzeni miejskiej, parków czy większych skwerów. Tworzenie stref edukacyjnych i sportowo-rekreacyjnych oraz tych do typowego wypoczynku w otoczeniu terenów zielonych to doskonały sposób na to, by można było wolny czas spędzać w miejscu zamieszkania.   Projekty zgłoszone do konkursu w  ramach Działania 5.2 „Rewitalizacja miast” RPO WM 20072013 prezentują wachlarz ciekawych rozwiązań, tak naprawdę prospołecznych, czyli z myślą o mieszkańcach. W latach 2007-2013 na to działanie zaplanowano prawie 300 mln zł unijnego wsparcia. Jak pokazują dane, zainteresowanie nim jest ogromne. Do tej pory ogłoszony został jeden konkurs. W  roku 2009 wpłynęło 114 wniosków na kwotę dofinansowania 693 mln zł, która ponad pięciokrotnie przekroczyła dostępną alokację na konkurs (131,5 mln zł).

20,6 mln zł uzyskał wsparcie w  wysokości 17,5 mln zł. Składa się z  trzech zadań dotyczących willi „Radogoszcz”, Parku im. hr. Skarbków oraz Stawów Goliana wraz z  ulicami dojazdowymi. Za niecałe dwa lata staną się one wizytówką miasta. Dzięki umieszczonym na bilbordach wizualizacjom już dziś wiemy, jak się będą prezentować. Historyczna przestrzeń cen-

Rewaloryzacja willi „Radogoszcz” w Grodzisku Mazowieckim pozwoli zaadaptować jej pomieszczenia m.in. na galerię etnograficzną

Można powiedzieć, że trend ten doskonale wpisuje się w  – coraz bardziej zyskujące na znaczeniu – zarządzanie dziedzictwem kulturowym. Różni się ono od dotychczasowej, tradycyjnej ochrony zabytków tym, że dopuszcza zmiany, a dokładniej – nimi kieruje, czyli zarządza. Mówiąc dość ogólnie, podejście to traktuje wspomniane zmiany jako wartość dodatnią, jeśli tylko nie wpływają one negatywnie na zachowanie dziedzictwa kulturowego. Temu sposobowi myślenia wychodzi naprzeciw Unia Europejska, dofinansowując projekty w  ramach Działania 5.2 „Rewitalizacja miast” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013. Przyjrzyjmy się na

przykładzie trzech miast, jak rewaloryzując historyczne obiekty, nadają im nowe, potrzebne współczesnemu społeczeństwu funkcje.

Ważne, by się dobrze przygotować Miasta, którym zależy na pozyskaniu unijnego wsparcia, by realizować projekty dotyczące ożywienia zdegradowanych obszarów, muszą zadbać o  przygotowanie lokalnego programu rewitalizacji. Tak też zrobił Grodzisk Mazowiecki. Jak podkreśla burmistrz Grzegorz Benedykciński, dokument ten został sporządzony z  dużą starannością, objął wszystkie obiekty, które zostaną zrewitalizowane, nie tylko z  wy-

Fot. arch. Urzędu Miejskiego w Grodzisku Mazowieckim

Burmistrz Grodziska Mazowieckiego Grzegorz Benedykciński

Ostatni, czwarty etap dotyczy kamienic, zarówno wpisanych do rejestru zabytków, jak i  objętych ochroną konserwatorską. Ten projekt należy do najtrudniejszych – część budynków stanowi własność prywatną, a  w  obiektach należących do gminy, ale zajętych przez lokatorów, prace mogą być prowadzone tylko w częściach wspólnych (elewacje, klatki schodowe). Ważne jest jednak, że „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Grodziska Mazowieckiego” jest sukcesywnie i  konsekwentnie realizowany.

Grodzisk. Nowe oblicze z historią w tle W  czwartym kwartale ubiegłego roku podpisana została umowa na unijne dofinansowanie „Rewitalizacji wielofunkcyjnych obszarów centrum Grodziska Mazowieckiego, etap I  – tereny zielone i zabytki miasta”. Projekt o wartości ponad

Tereny zielone Parku im. hr. Skarbków w Grodzisku Mazowieckim w niedługiej przyszłości staną się naprawdę atrakcyjnym miejscem nie tylko spacerów

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

23

współpraca zagraniczna

Fot. arch. Urzędu Miejskiego w Grodzisku Mazowieckim

plac zabaw. Park przestanie służyć tylko jako „ciąg komunikacyjny”, ale stanie się miejscem, w którym chętnie i aktywnie spędzą czas rodzice ze swoimi pociechami. Stawy Goliana to kolejny obiekt, który czeka rewitalizacja. Władze samorządowe Grodziska chcą, aby służyły one mieszkańcom jako przestrzeń rekreacyjno-sportowa. Najpierw jednak konieczne są prace „porządkowe”, m.in. profilowanie dna stawów i  ich uszczelnienie; umocnienie i  zabezpieczenie brzegów. Zagospodarowane zostaną także tereny przybrzeżne, zgodnie z  zatwierdzonym projektem zieleni. Nad wodą nie może, oczywiście, zabraknąć pomostu, który jednocześnie będzie wykorzystywany jako scena podczas imprez plenerowych. Zaplanowano także budowę dwóch ogrodzonych boisk wielofunkcyjnych oraz placu zabaw. Pomiędzy tymi obiektami ustawione zostaną ławki parkowe, kosze na

Grodziskie Stawy Goliana będą miejscem, które zaprasza do skorzystania z atrakcyjnej formy wypoczynku

24

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

warsztaty o  różnej tematyce. Poza tym powstanie kafejka internetowa z  ogólnodostępnymi stanowiskami komputerowymi, wydzielone zostaną sale szkoleniowe z  zapleczem kuchennym oraz pomieszczenie dla Izby Regionalnej „Czarna Płyta”, w której gromadzone i  eksponowane

Ostrów Mazowiecka na przeszłości opiera przyszłość Jeszcze w tym roku przebudowany zostanie Ogródek Jordanowski. Planowana jest budowa dwóch placów zabaw dla starszych i  młodszych dzieci, fontanny, trawiastego boiska o  powierzchni 1000 m2 i  skateparku. Powstaną alejki spacerowe oraz fosa biegnąca wokół istniejącego już Grodu Książąt Mazowieckich, wzniesionego według tradycji tam, gdzie miał znajdować się książęcy dwór. Nie jest on jednak rekonstrukcją dawnego obiektu. Ma wymiar symboliczny. Realizacja projektu pn. „Przebudowa Ogródka Jordanowskiego w Ostrowi Mazowieckiej” to koszt 2,7 mln zł, z  czego z UE miasto otrzyma prawie 1,7 mln zł. 

Jedno Kasyno w Pionkach – wiele możliwości

Fot. arch. Urzędu Miasta Ostrowi Mazowieckiej

trum nie tylko zostanie zrewaloryzowana, ale zyska także rekreacyjny charakter, tak ważny dla mieszkańców miast. Brak atrakcyjnych, dostosowanych do liczby mieszkańców, terenów zielonych to problem, z  którym zmaga się wiele samorządów. Przykład Grodziska Mazowieckiego pokazuje, że warto zawalczyć o  unijne środki i realizować z ich udziałem samorządowe plany. Willa „Radogoszcz” jest jednym z  ważniejszych obiektów historycznej części miasta, powstała około 1885 r. W czasach świetności otaczał ją park. Dziś na jego miejscu stoją wieżowce z wielkiej płyty – efekt zagospodarowania przestrzennego drugiej połowy XX w. Rewaloryzacja, wpisanej do rejestru zabytków województwa mazowieckiego, willi zakłada zaadaptowanie jej pomieszczeń m.in. na galerię etnograficzną. Obecnie w  Parku im. hr. Skarbków, właściwie poza roślinnością, niewiele zachęca do spaceru. W niedalekiej przyszłości stan ten diametralnie się zmieni. Powstanie spójny i  przejrzysty układ terenu zielonego. Zostaną zmodernizowane lub zbudowane nowe alejki spacerowe, a także ścieżki rowerowe. Uzupełni je system kładek i mostków. Dla najmłodszych powstanie nowoczesny

śmieci i stojaki rowerowe. Całość zwieńczy modernizacja trzech ulic dojazdowych do XIX-wiecznych Stawów Goliana. Aby z  tak ciekawych rozwiązań rewitalizacyjnych mogli korzystać nie tylko mieszkańcy, ale i  turyści, należy równocześnie zadbać o infrastrukturę drogową i publiczny transport zbiorowy. Tutaj burmistrz Grzegorz Benedykciński upatruje rozwiązań w dobrej współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego.

Fot. Dariusz Dygas, Urząd Miasta Pionki

Infrastruktura

Zarówno dzieci, jak i młodzież znajdą coś dla siebie w rewitalizowanym Ogródku Jordanowskim w Ostrowi Mazowieckiej

Kasyno Urzędnicze wybudowała w Pionkach (powiat radomski) w  1928 r. Państwowa Wytwórnia Prochu i  Materiałów Kruszących. Budynek powstał w  unikalnym w skali naszego kraju stylu Art deco. Remont i adaptacja pomieszczeń pozwoli z jednej strony przywrócić im pierwotne funkcje, a z drugiej – stworzyć doskonałe miejsce szeroko rozumianej integracji i  działań prorozwojowych; a  wszystko pod nazwą Centrum Aktywności Lokalnej. Koszt rewitalizacji historycznego budynku Kasyna wyliczono na blisko 6,5 mln zł. Ponad 5,4 mln zł dołoży Unia. Inwestycja ta jest odpowiedzią na potrzeby mieszkańców, którzy wielokrotnie zwracali uwagę na brak odpowiednio zagospodarowanej przestrzeni publicznej, pozwalającej na realizację ciekawych przedsięwzięć o charakterze społecznym. I  tak, w  budynku swoją siedzibę znajdą centra – organizacji pozarządowych i wolontariatu oraz wspierania przedsiębiorczości i  biznesu, Uniwersytet Trzeciego Wieku, a także Galeria Sztuki „Format”, jak i  pracownie ekspresji kulturalnej, w  których prowadzone będą

Kasyno Urzędnicze w Pionkach to perła architektury. Nawet przed rewitalizacją przykuwa uwagę. We wnętrzach budynku widać już pierwsze efekty prac

będą przede wszystkim płyty gramofonowe „Pronit”, produkowane przez wiele lat w  Pionkach. Nie zabraknie również punktu informacji turystycznej, zorganizowanego, by nie tylko promować walory turystyczno-krajoznawcze regionu, ale również aktywnie współpracować z organizacjami pozarządowymi i instytucjami kultury w celu stworzenia produktu turystycznego. Ponadto udzielana będzie pomoc podczas zakładania gospodarstw agroturystycznych. Równie imponujące są plany zagospodarowania terenu wokół budynku Kasyna – budowa letniej sceny i pawilonu muzycznego,

montaż plenerowego ekranu do projekcji oraz elementów małej architektury, m.in. ławeczek. Pomyślano również o  alejkach spacerowych i miejscach parkingowych.

Zmiany, ale w dobrym kierunku Nie jesteśmy w stanie powstrzymać zmian – są one nieodłącznym elementem rozwoju. Ważne, aby na nich zyskiwać, a  nie tracić. Dobrym przykładem tej praktyki są projekty rewitalizacyjne wdrażane na Mazowszu. Na podst. zebr. mat. oprac. Elwira Kasprzak

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

25

wspóŁpraca Zagraniczna

współpraca zagraniczna

Tradycyjna kurpiowska Wielkanoc w Parlamencie Europejskim

Czy czeka nas fala emigracji do Niemiec i Austrii?

Fot. Nina Małachowska

Kurpiowszczyzna zawitała na dwa dni do siedziby Parlamentu Europejskiego w  Brukseli. Ozdobne jaja, kurpiowskie wycinanki i  imponujące, długie na kilka metrów palmy wielkanocne, charakterystyczne dla tego regionu, to jedne z wielu atrakcji, które można było podziwiać w kwietniowe dni.

Od 1 maja 2011 r. zostaną w pełni otwarte dla obywateli polskich rynki pracy w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. Kraje niemieckojęzyczne utrzymały najdłuższy, bo siedmioletni okres ochronny własnych rynków pracy. W przypadku Niemiec nie bez znaczenia był tu wpływ związków zawodowych, obawiających się konkurencji pracowników z krajów, które niedawno stały się członkami UE.

Mazowszanie wiedzą, że kurpiowskie palmy nie mają sobie równych. Największe osiągają długość do 14 m, a do ich zdobienia wykorzystuje się nawet dwadzieścia różnych rodzajów kwiatów, przygotowanych z bibuły. Ułożone w desenie i oryginalne wzory do złudzenia przypominają żywe rośliny. Obowiązkowym elementem ozdobnym jest też wstążka, jako symbol łącznika między niebem a ziemią. Tradycja wykonywania wielkanocnych ozdób jest na Kurpiach pieczołowicie pielęgnowana i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Palmy, dzięki swojej oryginalności w całej Polsce identyfikowane z  tym malowniczym zakątkiem Mazowsza, są niewątpliwie naszym wspólnym dobrem narodowym, którym warto się pochwalić. Dziedzictwo regionalne jest ważnym elementem kulturowej różnorodności, czynnikiem integrującym lokalne wspólnoty, a  także naturalnym bogactwem, które trzeba chronić i  w  odpowiedni sposób eksponować. Mieszkańcy niewielu europejskich regionów mają tak głęboko zakorzeniony szacunek dla dorobku minionych pokoleń. Jak podkreślił, podczas otwarcia wystawy, marszałek Adam Struzik efek-

26

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

tywna popularyzacja Kurpiowszczyzny wpływa na kreowanie atrakcyjnego wizerunku całego województwa. Dodał, że nadchodzące Święta to czas szczególny, do którego, zwłaszcza w ludowej obrzędowości, trzeba się należycie przygotować. Dlatego prezentowane zwyczaje powinny nie tylko zachęcić do wizyty na Mazowszu, ale także skłonić do chwili refleksji nad duchowym wymiarem Wielkiej Nocy. Wystawie „Tradycyjna Wielkanoc na Kurpiach” towarzyszył koncert zespołu „Swoją drogą trio” z solistką Apolonią Nowak, ekspozycja rękodzieła kurpiowskiego oraz pokazy twórców ludowych. Nie zabrakło stanowisk informacyjnych, prezentujących Kurpie i  najciekawsze zakątki Mazowsza. Odbyła się również degustacja potraw regionalnych i tradycyjnych dań świątecznych. Parlamentarzyści europejscy mogli też obejrzeć film poświęcony atrakcjom kurpiowszczyzny, a  szczególnie zainteresowanym mazowiecką kulturą wręczano wielkanocne upominki i  strojne kurpiowskie palemki. Podczas otwarcia wystawy Samorząd Województwa Mazowieckiego reprezentowali marszałek Adam Struzik oraz wicemarsza-

Fot. arch. UMWM

Kurpie wszędzie czują się świetnie. Tak też było w Brukseli

Fot. arch. UMWM

ch. . ar Fot

UM

WM

Setki tysięcy wakatów

łek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski. Inicjatorem i organizatorem przedsięwzięcia był europoseł Jarosław Kalinowski. Opracowała Iwona Dybowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

Jak wiadomo, w  ostatnich latach wzrost gospodarczy Niemiec nie należał do najwyższych. Jednak po okresie światowego kryzysu gospodarczego niemiecka gospodarka przyspieszyła, co wiąże się także z  zapotrzebowaniem na nowych pracowników. Szacuje się, że na niemieckim rynku pracy jest ok. 340 do 370 tys. wakatów. Do tej pory Niemcy chronili swój rynek przed całkowitym otwarciem, dopuszczając zatrudnienie pracowników sezonowych, pracowników gości, studentów i  specjalistów w  wybranych sektorach. Pozostali musieli uzyskiwać pozwolenia na pracę. Polacy mogli też w  Niemczech prowadzić własną działalność gospodarczą. Od 1 stycznia tego roku nie ma już ograniczeń w rolnictwie, gastronomii i hotelarstwie, ale pełne zniesienie ograniczeń nastąpi z dniem 1 maja. Niemcy to nasz największy sąsiad, stąd zrozumiałe, że pojawiają się oczekiwania pracowników polskich zamierzających szukać pracy za naszą zachodnią granicą. Z  drugiej strony w  Polsce już słychać głosy o możliwym odpływie specjalistów. Niepokoją się zapewne niektórzy Niemcy, zwłaszcza przedstawiciele związków zawodowych. Jak twierdzi dr Izabela Grabowska-Lusińska, z Uniwersytetu Warszawskiego, obawy jednej i drugiej strony wydają się przesadzone. Mało prawdopodobny jest „scenariusz brytyjski”, czyli gwałtowny odpływ wykwalifikowanych pracowników z Polski do Niemiec. Będzie to raczej proces rozłożony na lata. Dr Grabowska-Lusińska przypuszcza również, że po pełnym otwarciu rynku pracy wyruszy z Polski do Niemiec, by szukać tam pracy, wiele osób o  tzw. niskim kapitale społecznym.

Strona niemiecka, z  uwagi na starzenie się społeczeństwa, zainteresowana jest nie tylko zatrudnianiem pracowników tam, gdzie brakuje siły roboczej, ale także szkoleniem i  przygotowaniem młodych kadr. Stąd opinie, że warunki szkolenia proponowane w  Niemczech uczniom z  Polski, którzy będą chcieli nauczyć się zawodu, okażą się dużo bardziej atrakcyjne finansowo niż te, jakie mogą otrzymać w kraju.

W jakich branżach można szukać zatrudnienia w Niemczech? Wskazywane są takie sektory, jak rolnictwo, leśnictwo, hotelarstwo i gastronomia (zwłaszcza na północy i  południu kraju). Poszukiwani są także inżynierowie, zwłaszcza mechanicy i  elektrycy. Niemcom brakuje też specjalistów CNC i  operatorów, fachowców z  branży metalowej oraz IT. Duże zapotrzebowanie istnieje w sektorze medycznym. Poszukiwane są też wykwalifikowane osoby mogące zapewnić opiekę ludziom starszym.

Język niemiecki niezbędny Polacy poszukujący pracy w  Niemczech muszą jednak pamiętać o  jednym: potrzebna będzie znajomość języka niemieckiego. W przypadku osób o wysokich kwalifikacjach (np. lekarze, inżynierowie, specjaliści) nie może to być poziom komunikatywny.

Płace i podatki za zachodnią granicą Przygotowując się do wyjazdu do Niemiec, należy pamiętać, że każdy land ma własne regulacje dotyczące uznawania dyplomów. W przypadku aplikacji o pracę warto zadbać, aby w CV i  liście motywa-

cyjnym nie pojawiły się błędy językowe. Może być to powodem jej odrzucenia. Zwykle taka aplikacja składa się z  trzech części: CV, listu motywacyjnego oraz dokumentów potwierdzających zdobyte wykształcenie i  kwalifikacje. Wskazane są referencje. W  Niemczech pracodawcy podają wysokość wynagrodzenia brutto. Podatki w  Niemczech mogą się wydać skomplikowane. Połowę stawki opłaca pracownik, a  drugą część pracodawca. Podatki składają się z  kilku części, w  tym dochodowej, deklarowanego podatku na kościół (200 lat tradycji), podatku „solidarnościowego” (przeznaczanego od lat 90. XX w. na finansowanie zjednoczenia Niemiec). Obowiązują też podatki od bezrobocia, chorobowe, pielęgnacyjne oraz dla osób bezdzietnych. Są one odprowadzane od wynagrodzenia. Warto pamiętać, że w  Niemczech nie ma płacy minimalnej. W  niektórych branżach obowiązują natomiast układy zbiorowe, np. w budownictwie. Zarobki we wschodnich Niemczech są nawet do 30 proc. niższe niż w  zachodnich. W  Niemczech zwykle obowiązuje czterdziestogodzinny tydzień pracy. Pełny rejestr umów zbiorowych jest dostępny na stronach Ministerstwa Gospodarki www.bmwa.bund.de. Poszukiwać pracy można m.in. poprzez sieć Eures, prasę (najlepiej wydania weekendowe), Internet lub stronę Niemieckiego Federalnego Urzędu Pracy. Większe firmy na swoich stronach internetowych także zamieszczają informacje o naborach pracowników i wakatach. Trwają rozmowy ze stroną niemiecką, aby uruchomić specjalną stronę internetową z  informacjami o wolnych miejscach pracy dla pracowników sezonowych. Janusz Wojcieszek-Łyś Doradca Eures

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

27

sport/edukacja

Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Leszek Ruszczyk Samorząd Województwa Mazowieckiego stara się wychodzić naprzeciw potrzebom zdolnych, młodych ludzi. Wykorzystując środki unijne, realizujemy już trzecią edycję projektów stypendialnych dla uczniów i drugi projekt wspierający doktorantów. W tym roku trafi do nich 11mln zł. Ważne jest, że na pomoc może liczyć szczególnie młodzież pochodząca z  niezamożnych rodzin. Mam nadzieję, że uzyskane stypendium będzie motywacją do wytężonej pracy i przyczyni się do naukowego rozwoju uczniów i doktorantów, otwierając im drogę na wymarzone studia czy zachęcając do realizacji odkrywczych projektów. Tak wykształcone kadry to przyszłość województwa mazowieckiego – gwarant wzrostu konkurencyjności i wdrażania technik innowacyjnych w regionie. Nauczycielka informatyki w XIV LO im. Stanisława Staszica w Warszawie Urszula Dzwonowska Od 2008 r. już piętnastu uczniów naszej szkoły otrzymało stypendium w  ramach regionalnego programu stypendialnego. Ze wszystkimi pracowałam jako nauczyciel-opiekun. Za każdym razem, pracując z konkretnym stypendystą i  jego rodzicami, przygotowywałam roczny „Indywidualny plan rozwoju edukacyjnego ucznia”. Był on następnie konsultowany i  zatwierdzany przez MSCDN. Kolejny etap to realizacja planów – przygotowywanie sprawozdań z wykonanej pracy i opis osiągnięć. W poprzednich latach wiązało się to z  koniecznością sprostania wielu wymogom formalnym. Obecnie jest zdecydowanie łatwiej, bo procedury są nieskomplikowane, bardziej czytelne. Rokrocznie współpraca ze stypendystami daje mi bardzo dużo satysfakcji. Mam kontakt z otwartymi, mądrymi, dowcipnymi młodymi ludźmi. Uczniowie z entuzjazmem podejmują nowe wyzwania, chętnie dzielą się wiedzą i rozwiązują skomplikowane zadania. Ale przygotować sprawozdanie z własnej pracy i  osiągnięć… To chyba jedyny słaby punkt naszej współpracy… Potrzeba naprawdę silnych argumentów, żeby te twórcze umysły przekonać do uzupełnienia minimum formalności. Program, poprzez wsparcie finansowe, bezsprzecznie pomaga uczniom w rozwoju oraz realizacji obranych celów. Dlatego uważam, że należy go kontynuować. Z dumą patrzę na młodzież, która potrafi właściwie wykorzystać dane jej możliwości.

28

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

sport/edukacja

Młodzi i bardzo zdolni Światowa gospodarka przyspiesza. Na rynku pracy poszukiwani są ludzie twórczy i utalentowani, których nieszablonowe pomysły gwarantują sukces ekonomiczny. Ale kreatywność wymaga odpowiedniej kultury organizacyjnej i warunków wspierających rozwój. Ruszają programy stypendialne

Człowiek wyedukowany – najwyższy kapitał

W tym roku Samorząd Województwa MazoTaką młodzież trzeba docenić. Doświadwieckiego przygotował dwa duże projekty czenia krajów rozwiniętych ekonomicznie stypendialne, finansowane z  funduszy unijdowodzą, że sukcesy gospodarcze, niezanych w  ramach PO KL 2007-2013. Pierwszy chwiana pozycja na rynku światowym oraz dla uczniów, drugi dla doktorantów. Łącznie konkurencyjność w coraz większym stopniu do zdolnych, młodych ludzi trafi aż 11 mln zł. zależą od poziomu wiedzy społeczeństwa Z  pomocy samorządu województwa ma i umiejętności jej wykorzystania. Warto więc szansę skorzystać 530 uczniów i 256 doktozadbać o odpowiedni system motywacyjny, rantów. Podstawowe warunki, które należy aby – zgodnie z  kluczowym dziś priorytespełnić, to wysoka średnia i  ambitne plany, dotyczące własnego rozwoju. Machina stypendialna ruszy w maju, a aplikującym o wsparcie finansowe będzie o  tyle łatwiej, że program nie ma charakteru pionierskiego. Ścieżki zostały już kilkakrotnie przetarte. Przeprowadzone badania, opinie stypendystów, nauczycieli oraz rodziców pozwoliły uprościć wiele procedur. Doświadczeniem z dotychczasowych edycji chętnie dzielą się starsi koledzy, a  są i  tacy, którzy dzięki swoim wynikom i  ciężkiej pracy, efektywnie korzystali z  programu kilka lat z  rzędu. Cel jest jeden – uczniom gimnazjów i  szkół ponadgimnazjalnych z  obszaru województwa mazowieckiego należy umożliwić rozwój edukacyjny, pokonując bariery materialne. Doktorantom zaś trzeba dać szansę prowadzenia i wdrażania w  życie innowacyjnych badań naukowych. Wspieranie kreatywności, ambicji oraz wyszukiwanie talentów jest słuszną i  jedną z  najbardziej pewnych inwestycji w  rozwój regionu. Mają tego świadomość młodzi i  bardzo zdolni Mazowszanie. Składając wniosek o  dofinansoUbiegłorocznemu stypendyście Radosławowi Rzeplińskiemu pozywanie edukacji, udowadniają, skane pieniądze pozwoliły sfinansować m.in. tygodniowy wyjazd że aby realizować naukowe pa- do Portugalii, poświęcony badaniom „Geometria w sztuce gotyku”. sje, są w stanie pokonać zarówno Analizowano tam, z jakich figur geometrycznych składają się okna w jednej z gotyckich katedr. Wyniki prac uczniowie zaprezentowali trudności finansowe, jak i zawiło- w języku angielskim podczas wspólnej, polsko-portugalskiej konfeści formalne. rencji podsumowującej wymianę młodzieży

tem – budować przyszłość w oparciu o naukę. Stała się ona fundamentem rozwoju współczesnego świata. Rosnące zasoby ludzi dobrze wykształconych, twórczych i chętnie podejmujących innowacyjne wyzwania są niezbędnym warunkiem postępu technicznego, gospodarczego i społecznego. Dobra edukacja przekłada się na lepsze warunki pracy i  osobisty dobrobyt, a  pogłębiając wiedzę, budujemy podwaliny pod szybszy rozkwit regionu, w którym żyjemy. Samorządowe stypendia są jedynie kroplą w morzu potrzeb. I chociaż wydaje się, że sytuacja materialna nie powinna w dzisiejszych czasach ograniczać dostępu do oświaty, wciąż jest wiele do zrobienia w tym zakresie. A Mazowsze ma olbrzymi potencjał.

Pieniądze są potrzebne Pomocna dłoń wyciągnięta do uczniów i  doktorantów nie gwarantuje im sukcesu naukowego. To jedynie forma pomostu uła-

twiająca dostęp do narzędzi badawczych. Z drugiej strony, to stałe, w pełni zasłużone źródło dochodów, mobilizujące do jeszcze większego wysiłku intelektualnego. Ci, którzy zawalczyli o udział w programie samorządo-

wym doceniają jego znaczenie i  zachęcają młodsze roczniki do aplikowania o  środki na edukację. Podkreślają jego motywacyjny charakter, a  także satysfakcję, jaką daje doceniana praca i  osiąganie kolejnych celów naukowych. Realizowanie przez uczniów obranej ścieżki rozwoju pod okiem nauczycielaopiekuna pozwala odkryć najmocniejsze strony młodzieży i szlifować talenty zgodnie z  indywidualnymi potrzebami. Dostrzegają to wszyscy zaangażowani w  realizację projektów stypendialnych, również rodzice.

Jest o co walczyć Właściwe ukierunkowanie i  zgodne z  predyspozycjami dziecka wykorzystanie zdolności przynosi efekty – podkreśla Anna Rzeplińska – mama jednego ze stypendystów. – Cieszy mnie, że w  kolejnych edycjach programu, m.in. dzięki ankietom przeprowadzonym wśród rodziców, udało się uprościć procedury aplikacyjne. Na początku nie było łatwo. Skrupulatne sprawdzanie i  rozliczanie wszystkich rachunków, pilnowanie terminów, przygotowywanie szczegółowych sprawozdań... Dużo barier do pokonania. Z  czasem część uciążliwych formalności udało się zredukować, a  ja nabrałam wprawy w  gromadzeniu niezbędnej dokumentacji. Z  satysfakcją obserwowałam rozwój syna i  jego radość, gdy po raz pierwszy uzyskał stypendium. Nie sposób nie wspomnieć też o  kadrze nauczycielskiej, z  którą przyszło nam pracować. Syn uczęszczał do szkoły, w  której młodzież faktycznie chciała się uczyć. Zaangażowanie nauczycieli sprawiało, że uczniowie chłonęli wiedzę. W takiej grupie uczył się mój syn. Ma na swoim koncie wiele wspaniałych osiągnięć naukowych i  myślę, że impulsem do realizacji niektórych przedsięwzięć było otrzymywane stypendium. To jego osobisty sukces. Sam zdobył pieniądze na edukację. Jego zdolności i  możliwość swobodnego rozwijania zainteresowań przyczyniły się do tego, że jest towarzyskim, pewnym siebie i  pomocnym młodym człowiekiem. Wie, ile trudu trzeba włożyć, aby osiągnąć wyznaczony cel i chętnie dzieli się umiejętnościami i  zdobytym doświadczeniem z  rówieśnikami. Droga do uzyskania finansowego wsparcia i właściwe jego spo-

Stypendysta Radosław Rzepliński W programie stypendialnym wziąłem udział w roku szkolnym 2009/2010. Uczęszczałem wtedy do ursynowskiego Gimnazjum Przymierza Rodzin. Choć realizowałem projekt związany ze stechiometrią w  chemii, interesowałem się również innymi dziedzinami nauki, a przy tym nie rezygnowałem z  pasji (gra na pianinie i  gitarze). Pogłębiałem wiedzę przez udział w  szkolnych kołach przedmiotowych i wyjazdach naukowych. Dzięki stypendium udało mi się np. wyjechać do Portugalii – w ramach wymiany matematycznej. Przedsięwzięcie, którego pomysłodawcą i  koordynatorem był dr hab. Wojciech Guzicki – wykładowca UW, zorganizowane zostało pod hasłem „Geometria w sztuce gotyku”. Badaliśmy gotyckie okna katedry w Batalhi i próbowaliśmy odtworzyć geometryczną konstrukcję zdobień, a  rezultaty naszej pracy przedstawiliśmy na wspólnie przygotowanych plakatach. W  minionym roku szkolnym brałem też udział w konkursach przedmiotowych. Zostałem laureatem wojewódzkich konkursów: chemicznego, matematycznego, geograficznego oraz Olimpiady Matematycznej Gimnazjalistów. Jestem również finalistą konkursu fizycznego i  informatycznego, a także Konkursu Języka Niemieckiego. Osiągnięcia te pozwoliły mi na dostanie się bez egzaminu wstępnego do wymarzonego liceum i uczęszczam teraz do klasy z autorskim programem nauczania matematyki oraz rozszerzoną fizyką. Stypendium pozwoliło mi nie tylko na zakup fachowej literatury i udział w wyjazdach naukowych, ale także na swobodne korzystanie z kursów językowych. Muszę przyznać, że sam fakt otrzymywania środków finansowych stanowi impuls do rozwoju, do stawiania sobie celów i osiągania ich. Oprócz tego świadomość otrzymywania pieniędzy, na które się zapracowało i które służą dalszemu rozwojowi, jest motywująca. Uważam, że podejmowanie przez Samorząd Województwa Mazowieckiego podobnych działań jest jak najbardziej trafne. Procedury związane z  aplikowaniem o  stypendium zostały mocno zredukowane, zatem każdy, kto ma szansę takie stypendium otrzymać, powinien się o nie ubiegać.

żytkowanie uczy konsekwencji i skutecznie motywuje do pracy nad sobą – podsumowuje mama stypendysty. Iwona Dybowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

29

zdrowie

Dyrektor Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego Jarosław Rosłon Całe moje życie zawodowe związane jest z  Międzylesiem. Rozpocząłem tutaj pracę jako stażysta i… zostałem. Pracując na oddziale kardiologicznym i  prowadząc przyszpitalną spółdzielnię, uczestniczyłem we wszystkich zmianach i  reorganizacjach placówki. Jestem więc świadkiem czasów prosperity, jak i  kryzysu, który miał miejsce na przełomie wieków. W tym trudnym momencie zostałem powołany na stanowisko dyrektora. Musiałem wprowadzić szereg zmian organizacyjnych oraz podjąć wiele koniecznych, ale niepopularnych wśród personelu decyzji, które jak się okazało, uratowały szpital. Dziś mogę śmiało powiedzieć, że szpital wyszedł na prostą. Żeby jednak utrzymać ten stan, niewykluczone, że trzeba będzie zmierzyć się z  przekształceniem placówki.

30

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Skuteczna profilaktyka

Międzyleski Szpital Specjalistyczny (MSS) już od pół wieku świadczy usługi w zakresie ochrony zdrowia. Dzisiaj to prężnie działająca placówka, która dzięki wsparciu Samorządu Województwa Mazowieckiego zapewnia swoim pacjentom kompleksową opiekę na najwyższym poziomie.

Używanie środków psychoaktywnych jest powszechnym problemem społecznym. Najbardziej zagrożone są dzieci i młodzież. Wiek inicjacji narkotykowej stale się obniża. Młodzi ludzie nie radzą sobie z  negatywnymi emocjami, poprzez narkotyki często rozładowują napięcie, stres, problemy seksualne, rodzinne i rówieśnicze.

Placówka o  randze szpitala wojewódzkiego posiada II poziom referencyjny, co oznacza, że mogą się tutaj leczyć osoby z całego kraju, choć nie zawsze tak było…

Trochę historii Centralny Szpital Kolejowy oddano do użytku 31 października 1960 r., początkowo liczył 362 łóżka. Był placówką zamkniętą – szpitalem resortowym, z  którego usług korzystali pracownicy kolei, ich rodziny oraz emeryci. Wyposażony został w najnowocześniejszy, jak na tamte czasy, sprzęt i  aparaturę medyczną. Funkcjonowały w  nim wówczas zakłady – radiologii, anatomii patologicznej i  fizykoterapii, dział anestezjologii, laboratorium, punkt krwiodawstwa, oddziały: urologii, okulistyki, noworodkowy, oddziały wewnętrzne – neurologiczny, położniczo-ginekologiczny i  dwa oddziały chirurgiczne. Z  czasem utworzono Ośrodek Nadzoru i Intensywnej Terapii Kardiologicznej, by możliwe było wszczepianie stymulatorów serca. Powstała też pracownia badań naczyniowych i angiokardiograficznych oraz sala reanimacyjna, zaprojektowana przez tutejszy zespół anestezjologów. W styczniu 1999 r. organem założycielskim szpitala został Samorząd Województwa Mazowieckiego. W  latach 2002-2009, dzięki środkom pochodzącym z  budżetu województwa, udało się zrealizować szereg inwestycji budowlanych, zakupiono też nowoczesny sprzęt i aparaturę medyczną. W 2004 r. pozyskano środki unijne w ramach ZPORR na wyposażenie i  dostosowanie pomieszczeń dla pracowni naczyniowej-hemodynamicznej. Rok później Centralny Szpital Kolejowy w Warszawie-Międzylesiu zmienił nazwę na Międzyleski Szpital Specjalistyczny SPZOZ. W roku 2007, w wyniku procesu restrukturyzacji, w jego struktury włączono Szpital Dermatologiczny

Uzależnienie to choroba

im. św. Łazarza oraz Szpital im. dr. Michała Okońskiego w Warszawie. Od początku istnienia szpital szczycił się doskonałą kadrą i do dzisiaj utrzymuje najwyższy poziom świadczonych usług. Pracują tu wybitni lekarze, nauczyciele akademiccy, a także konsultanci wojewódzcy i krajowi. Personel medyczny stale podnosi swoje kwalifikacje.

W  dzisiejszych czasach uzależnienie dotyka wszystkich grup społecznych, bez względu na wiek, pochodzenie, wykształcenie, narodowość czy status społeczny. Badania monitorujące zjawisko narkomanii i  alkoholizmu w województwie mazowieckiem, na poziomie gmin i  powiatów, wykazują nasilenie się zjawiska narkomanii i alkoholizmu, które przybiera niekiedy postać epidemiologiczną. Należy przy tym pamiętać, że świadczenia w zakresie lecze-

W trosce o pacjentów Motto działalności międzyleskiej placówki brzmi: „Szpital naszym domem, pacjent naszą rodziną – leczymy nowocześnie, bezpiecznie i z sercem”. Trud włożony w rozwój i modernizację placówki zaowocował standardami na miarę XXI w. Fachowa opieka medyczna i  pielęgniarska, leczenie przy użyciu najnowszego sprzętu oraz pobyt w komfortowo wyposażonych dwu- lub trzyosobowych salach z węzłami sanitarnymi, zapewniają pacjentom komfort, także psychiczny, konieczny podczas hospitalizacji i rekonwalescencji. Obecnie szpital dysponuje szeregiem wyspecjalizowanych pracowni, umożliwiających wykonanie na miejscu pełnej diagnostyki pacjentów. Dodatkowo bogata oferta przychodni przyszpitalnej pozwala na kontynuowanie leczenia pod bacznym okiem profesjonalistów. Takie zaplecze sprawia, że rocznie hospitalizowanych jest tutaj blisko 22 tys. pacjentów. Tworzono nowoczesne zaplecze, ale równocześnie podnoszono jakość usług, w wyniku czego Międzyleski Szpital Specjalistyczny otrzymał Certyfikat ISO 9001:2008. W 2008 r. w Narodowym Rankingu Szpitali został wyróżniony tytułem „Najlepszy Szpital na Mazowszu”. Zajmuje także czołowe miejsca w rankingach „Rzeczpospolitej”.

z  rodzicami, to tylko niektóre z  przyczyn sięgania przez młodych ludzi po środki psychoaktywne, najczęściej marihuanę, amfetaminę, alkohol, halucynogeny czy heroinę. W  ramach wdrażania wojewódzkich i  gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, lokalne i  regionalne samorządy wspierają inicjatywy, które obejmują m.in.: szkolne programy edukacyjne dla rodziców, młodzieży z grup ryzyka i ich rodzin oraz zajęcia pozalekcyjne – szkolenia dla realizatorów.

„Powrót z U” Fot. arch. Siedleckiego Stowarzyszenia na rzecz Osób Uzależnionych „Powrót z U”

Międzyleski Szpital Specjalistyczny jest jedną z  dwudziestu dziewięciu jednostek ochrony zdrowia prowadzonych przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. W  momencie przejęcia, placówka była poważnie zadłużona, co więcej, trwała jej rozbudowa. Dlatego naszym najpilniejszym działaniem było przeprowadzenie restrukturyzacji oraz wsparcie finansowe szeregu przedsięwzięć służących poprawie warunków hospitalizacji pacjentów, jak również zakup niezbędnego sprzętu. Na przestrzeni blisko dwunastu lat udało się przeprowadzić większość z  zaplanowanych prac. W  tym roku przekazaliśmy kolejne środki – 12 mln zł. Dzięki nim uda się dokończyć modernizację bloku F – ostatniego etapu inwestycji. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z  planem, będzie można śmiało powiedzieć, że jest to jedna z najnowocześniejszych i  spełniających wszystkie wymogi placówek medycznych na Mazowszu.

50 lat minęło…

Opracowała Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej Fot. arch. MSS w Międzylesiu

Wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski

To nazwa Siedleckiego Stowarzyszenia na rzecz Osób Uzależnionych, działającego od 2002 r. Do prowadzonej przez stowarzyszanie Poradni Profilaktyczno-Rehabilitacyjnej dla Osób Uzależnionych i Współuzależnionych z roku na rok zgłasza się coraz więcej osób. W 2004 r. przyjęto 157 pacjentów, w  roku 2010 do poradni trafiło 669 osób. Liczba zgłaszających się rośnie w  zastraszającym tempie. Tylko Prelekcje skierowane do młodych ludzi muszą mieć ciekawą w  pierwszym kwartale 2011 r. zgłoformułę. Roman Chalupka podczas wykładu „Sztuka kontaktów interpersonalnych” w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych siły się 292 osoby. W 2010 r. stowarzynr 4 w Siedlcach szenie udzieliło 6860 porad osobom uzależnionym, współuzależnionym, nia, rehabilitacji i reintegracji są udzielane a także tym nieuzależnionym, ale zażywaosobie uzależnionej bezpłatnie, niezależjącym środki psychoaktywne w sposób rynie od jej miejsca zamieszkania, w oparciu zykowny. Średnia wieku zgłaszających się o sieć placówek ambulatoryjnych i stacjoz problemem alkoholowym to 35 lat, średnarnych, posiadających status publicznych nia wieku osób przyjmujących narkotyki – lub niepublicznych zakładów opieki zdro20 lat. Rośnie wśród pacjentów liczba osób wotnej. niepełnoletnich. W  ramach Poradni Profilaktyczno-Rehabilitacyjnej prowadzone są Chrońmy młodzież terapie indywidualne oraz grupowe, zajęcia motywacyjne dla osób, które wchodzą W  sidła uzależnienia coraz częściej wpana ścieżkę trzeźwienia, zajęcia dla osób, dają młodzi ludzie. Wiek i przeświadczenie które ukończyły terapię długoterminową, o  dobrym zdrowiu, mocnej głowie, małej a także dla osób współuzależnionych. Stoszkodliwości narkotyków nie wspomaga warzyszenie prowadzi także szeroko zakroleczenia. Duża grupa młodzieży nie dojoną działalność w formie profilaktyki uzastrzega lub nie przyjmuje za prawdziwe leżnień, szkoleń w  zakresie asertywności, informacji o  ich wysokiej szkodliwości. panowania nad agresją, poczucia własnej Pojawiają się głosy obojętnego stosunku wartości, prawidłowego funkcjonowania do narkotyków. Brak zainteresowań, sporo jednostki i rodziny. Głównym problemem wolnego czasu, słabe relacje emocjonalne dzisiejszej rodziny jest brak komunikacji

Prezes Siedleckiego Stowarzyszenia na rzecz Osób Uzależnionych „Powrót z U” Marianna Podniesińska Myślę, że w  drugiej edycji Akademii Promocji Zdrowia nie zabraknie szkoleń i działań integracyjnych. Wszystko zależy od środków finansowych, które pozyskujemy samodzielnie, gdyż każde spotkanie jest dla uczestników nieodpłatne. W  roku 2010 uzyskaliśmy wsparcie finansowe m.in. ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego. Mam nadzieję, że powtórzymy ubiegłoroczny sukces Akademii i  w  ten sposób będziemy zmieniać, ulepszać, udoskonalać i pomagać żyć. Nasze stowarzyszenie to przede wszystkim ludzie, którzy od prawie dziesięciu lat niosą pomoc i  wsparcie osobom dotkniętym uzależnieniem i  ich rodzinom. Zapraszam na naszą stronę www.powrotzu.com, na której znajduje się m.in. harmonogram spotkań w ramach Akademii Promocji Zdrowia.

między rodzicami i  dziećmi. Rodzice często bagatelizują zagadnienie uzależnień, uważając, iż w ich domu takie zagrożenie nie istnieje. Jest to rozumowanie błędne i  niebezpieczne, gdyż jak wykazują statystyki, problem uzależnień pojawia się w  najbardziej poprawnych i  wzorcowych rodzinach. Dlatego też, z  myślą o  prowadzeniu skutecznej profilaktyki, Stowarzyszenie „Powrót z U” w  2010 r. powołało Akademię Promocji Zdrowia. Przedsięwzięcie to opiera się na szkoleniach, warsztatach, wykładach, prelekcjach, wycieczkach, koncertach, spektaklach i  jest skierowane do każdego z  nas. W  2010 r. skorzystały z niego 3453 osoby. Angelika Walasek Robert Podniesiński Siedleckie Stowarzyszenie na rzecz Osób Uzależnionych „Powrót z U”

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

31

kultura

kultura

Kulturalne Mazowsze

Festiwal Teatralny InQbator Ulicy vol. 2

W poszukiwaniu minionego czasu. Polska zabawa i zabawka ludowa

od 19 do 21 maja Ostrołęka www.mckis.waw.pl

Gotowanie na polanie

Mazowsze w Koronie

1 maja, w godz. 10.00-18.00 Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu www.mwmskansen.pl

– 8 maja, godz.13.00 – Opactwo, kościół pw. Wniebowzięcia NMP – 15 maja, godz.19.00 – Wiązowna, kościół pw. św. Wojciecha – 22 maja, godz.16.00 – Chorzele, kościół pw. Świętej Trójcy www.mckis.waw.pl

Zapraszamy na kolejny cykl koncertów muzyki klasycznej w  zabytkowych budowlach architektury sakralnej Mazowsza. W  projekcie udział biorą wybitni soliści, najlepsze zespoły muzyki dawnej, znakomite chóry, orkiestry symfoniczne i kameralne. W majowym repertuarze nie zabraknie utworów czołowych europejskich kompozytorów: Bacha, Haendla, Mozarta, Beethovena, Francka, Chopina, Verdiego i Rossiniego; w Wiązownej Maria Pomianowska zaprezentuje utwory na styku muzyki etnicznej i utworów Fryderyka Chopina. Wstęp wolny.

Kwiaty Ogrodów 15 maja Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie – Oddział Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie www.muzeumciechanow.pl

Zapraszamy na wystawę połączoną ze sprzedażą kwiatów i krzewów ozdobnych, a  także rzeźb, obrazów o  tematyce florystycznej, plastyki obrzędowej, wyrobów pszczelarskich oraz z  surowców naturalnych o  przeznaczeniu ogrodowym. W  programie nie zabraknie także występów zespołów folklorystycznych.

Spotkanie z cyklu „Środa na Koszykowej” 18 maja, godz. 17.00 Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego www.koszykowa.pl

Biblioteka na Koszykowej i  Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego zapraszają na promocję książki Jerzego Marii Nowaka „Od hegemonii do agonii. Upadek Układu Warszawskiego – polska perspektywa” i dyskusję o tym, jaki wpływ na kształt współczesnej Europy miał ten sojusz.

„Gotowanie na polanie” to impreza plenerowa popularyzująca tradycje kulinarne Mazowsza. Ma charakter biesiady, a  jej głównym punktem jest konkurs kulinarny „Najsmaczniejsza potrawa mazowiecka”. Uczestnicy imprezy mogą degustować tradycyjnie przygotowane potrawy. Dla zwiedzających otwarte zostaną zagrody chłopskie z przełomu XIX i XX w. oraz dworek, powozownia i  galeria rzeźby. Czas umilą także występy zespołów ludowych, a także przejażdżki bryczką, wozem i w siodle.

Hermeneia 21 maja, godz. 19.00 Teatr Praga w Warszawie www.teatrpraga.pl

Prapremiera będąca w  całości produkcją Teatru Praga. Jest to wydarzenie z pogranicza teatru dramatycznego i teatru tańca. Bazuje na dramacie Samuela Becketta „Czekając na Godota”, ukazując sytuację oczekiwania na to, co nieznane, transcendentne wobec realiów codzienności. Świat Hermenei, tkwiący w  doświadczeniu„Shoah”(całkowitej zagłady), trwa w nadziei na pojawienie się sotera (zbawcy), którym może okazać się każdy człowiek.

Diagram – Jerzemu Ludwińskiemu otwarcie wystawy 20 maja, godz. 17.00 (ekspozycja do 12 czerwca) Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu www.elektrownia.art.pl

Jerzy Ludwiński, diagram z lat 70. XX w.

32

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Wystawa „Diagram” w  swoisty sposób przybliża twórczość Jerzego Ludwińskiego w 10. rocznicę jego śmierci, a jednocześnie pozwala przyjrzeć się różnym formom twórczej aktywności, w  których diagram jest punktem odniesienia. Jerzy Ludwiński niejednokrotnie uzupełniał swoje eseje i  wykłady prostymi rysunkami-diagramami, które w  sugestywny sposób obrazowały koncepty ujęcia wybranych zjawisk w sztuce. Jakby mimochodem doprowadził w  ten sposób do skrystalizowania formuły diagramu jako wizualno-pojęciowego komunikatu towarzyszącego dociekaniom związanym ze sztuką.

Festiwal jest zbiorem powiązanych ze sobą tematycznie działań: spektakli, warsztatów, paneli dyskusyjnych i spotkań twórców z publicznością. Każda edycja poświęcona jest innemu zagadnieniu i  innej formie teatralnej, która zostaje omówiona w jak najszerszym kontekście i stanowi punkt wyjścia do nowych poszukiwań twórczych. Wszystkie spektakle dzieją się w  przestrzeni miejskiej. Wyróżnia je innowacyjność tematyczna i inscenizacyjna. Wstęp wolny.

Fiesta w Hiszpanii. Niedzielny Piknik Literacki Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie 29 maja, w godz. 11.00-18.00 www.muzeumliteratury.pl

Impreza dla dzieci i dorosłych przygotowana została wspólnie z  portalem Maciejkowo i  Instytutem Cervantesa. W  programie wykłady dla dzieci i  22 warsztaty, w  tym: literackie, budowania książki, translatorskie, muzyczne, taneczne, plastyczne, teatralne czy kulinarne. Pokazy hiszpańskich, animowanych filmów dla dzieci oraz spotkanie z  grafikiem i  ilustratorem Edwardem Lutczynem.

Wystawa wprowadza zwiedzających w  tajemniczy i  intrygujący świat zabawy i  zabawek. Całość ekspozycji jest dynamiczna i  została podzielona na trzy kręgi tematyczne. Pierwsza sala wprowadza w atmosferę zabawy, druga odsłania arkana warsztatu zabawkarza – twórcy, a trzecia jest swoistą prezentacją jego dzieła.

Ludowa sztuka religijna w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach otwarcie wystawy 27 maja (ekspozycja do 15 września) Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu www.muzeuminstrumentow.pl

Kulturalne Mazowsze

Koncert chopinowski

Etnokolekcja 2011 – zabawki etno, eko, edu

8 maja, godz. 14.00 Sala koncertowa Przedszkola Samorządowego w Sannikach www.palacsanniki.pl

22 maja, w godz. 10.00-17.00 Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie www.ethnomuseum.pl

Zapraszamy na targi zabawek (fantastyczna okazja, by wybrać dla swojej pociechy prezent z okazji Dnia Dziecka) oraz tworzenie Etnokolekcji II z  zabawek – wytypowane przez twórców projekty wezmą udział w  konkursie, zaś po wyborze przez jury zostaną włączone do kolekcji PME. Zaplanowane zostały animacje i  atrakcje dla dzieci, prezentacje multimedialne i  pokazy ciekawych, rozwijających zabawek – dowiemy się, co piszczy w  trendach „zabawkowych”. Bilet wstępu: 5 zł (dorośli), dzieci – wstęp wolny.

Otwarcie wystawy 14 maja (ekspozycja do 31 lipca) Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce www.muzeum.ostroleka.pl

Anioł z harfą, wyk. Adam Zegadło

Na wystawie zaprezentowana zostanie kolekcja rzeźby, malarstwa i  ceramiki ludowej, poświęcona zwyczajom i  tradycjom religijnym, głównie kultowi Najświętszej Marii Panny. Będzie można również obejrzeć dzieła uznanych artystów ludowych, m.in. Adama Zegadły, Józefa Piłata, Tadeusza Żaka, Józefa Franusiaka i Mariana Porady.

W  repertuarze koncertu znajdą się utwory słynnego kompozytora oraz inne utwory muzyki klasycznej. Wystąpi Trio Fryderyk w  składzie: Joanna Ławrynowicz (fortepian), Józef Kolinek (skrzypce) i  Piotr Hausenplas (wiolonczela). Po koncercie odbędzie się promocja książki Tomasza Pruszaka pt. ,,… żem zawsze życzliwy temu domowi”. Autor zawarł w niej losy rodziny Pruszaków i Chopinów, od końca XVIII w. do lat 60. XIX w. Książkę promował będzie autor, a  prezentację historyczną dziejów zabytkowego obiektu i  jego właścicieli przedstawią Dorota Zaremba i Anna Lorek.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

33

kultura

kultura

BEATUS VIR

Muzyka Wsi

IX Festyn Archeologiczny na Zamku w Liwie

13 maja, godz. 20.00 Bazylika Archikatedralna w Warszawie pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela www.mtmteatr.eu

8 maja, w godz. 13.00-18.00 Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu www.muzeum-radom.pl

od 30 maja do 2 czerwca, w godz. 8.30-16.30 Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie www.liw-zamek.pl

Czwarta edycja imprezy przybliży muzykę wiejską w określonym kontekście, tak by uwypuklić funkcję, jaką spełniała podczas najważniejszych wydarzeń z życia wsi. Zaprezentowany zostanie powszechny niegdyś w  regionie radomskim, a  obecnie zanikły już zwyczaj „teatru weselnego”. Było to widowisko charakterystyczne dla drugiego dnia wesela, tworzone przez weselników przebranych za cyganów, dziadów itp., odgrywających zabawne scenki rodzajowe, będące parodią zachowań ludzkich, a nawet samej ceremonii ślubnej. Zapraszamy również na zabawę przy muzyce wiejskich kapel oraz warsztaty budowy trąbek z kory, adresowane do młodzieży i dorosłych. Nie zabraknie tradycyjnych zabaw połączonych z zajęciami plastycznymi dla najmłodszych.

Festyn nawiązuje do 180. rocznicy zwycięskich bitew powstania listopadowego pod Olszynką Grochowską, Dębem Wielkim i Iganiami. Motywem przewodnim dziewiątego spotkania z  przeszłością jest życie w  centralnej Polsce, od epoki napoleońskiej do powstania listopadowego. Odtworzone zostaną obozowiska wojsk regularnych i powstańców. Na głównym placu prezentowane będą pokazy musztry i rekonstrukcje bitew, w tym kilkudniowej bitwy o Liwskie Mosty oraz sceny z życia obozowego. Obok odbędą się interaktywne pokazy zawodów charakterystycznych dla tego okresu. Nie zabraknie też konkursów z nagrodami. IX Festyn Archeologiczny w atrakcyjnej formie połączy bowiem edukację z rozrywką. Pozwoli zwiedzającym przyjrzeć się codzienności ludzi żyjących w  pierwszej połowie XIX w., ich obyczajowości, strojom, pracy i wojskowości. Imprezie patronuje Marszałek Województwa Mazowieckiego.

Mazowiecki Teatr Muzyczny im. Jana Kiepury ma zaszczyt zaprosić na koncert dedykowany Janowi Pawłowi II, którego beatyfikacja odbędzie się 1 maja br. Wykonane zostaną dwie kompozycje Henryka Mikołaja Góreckiego „Beatus vir” („Błogosławiony mąż”) i „Totus Tuus” („Cały Twój”). Orkiestra Mazowieckiego Teatru Muzycznego zagra pod batutą Jerzego Maksymiuka. Partie solowe wykona znakomity baryton Adam Kruszewski. Chór MTM i Filharmonii Narodowej zaśpiewa pod kierunkiem chórmistrza Henryka Wojnarowskiego. Fragmenty z  „Testamentu” papieża Jana Pawła II odczyta wybitny krakowski aktor Jan Nowicki.

Wieś w malarstwie do 29 maja Muzeum Regionalne w Siedlcach www.muzeumsiedlce.art.pl

Kulturalne Mazowsze Reprodukcja obrazu Teodora Ziomka – „Łąka”

50-lecie Muzeum Romantyzmu 20 maja Muzeum Romantyzmu w Opinogórze www.muzeumromantyzmu.pl

Podczas jubileuszowych obchodów muzeum zaprasza m.in. na sesję popularnonaukową, poświęconą tej ważnej placówce kultury. Zostanie również otwarta wystawa „Pejzaż polski w XIX i XX wieku” ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu i kolekcji prywatnych. Natomiast dwa dni później odbędzie się piknik rodzinny na terenie zabytkowego parku.

Twórczość Bolesława Biegasa otwarcie wystawy stałej 14 maja Muzeum Mazowieckie w Płocku www.muzeumplock.pl

Artysta żyjący na przełomie XIX i XX w., rzeźbiarz i malarz, przedstawiciel nurtu symbolistycznego. Jego twórczość plastyczna zyskała rozgłos i uznanie krytyków oraz publiczności w Paryżu, dokąd wyjechał po przerwaniu studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych.

34

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Ekspozycja prezentuje 43 obrazy wybrane z liczącej ponad 400 obiektów kolekcji dzieł sztuki zgromadzonych przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. Na wystawę do Siedlec zostały przywiezione obrazy pejzażowe i rodzajowe, malowane m.in. przez takich artystów, jak Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski, Stanisław Czajkowski, Teodor Ziomek czy Bronisława Rychter-Janowska.

Dwór mazowiecki – przeszłość wciąż żywa (rozstrzygnięcie konkursu historycznego) 19 maja, godz. 11.00 Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie www.muzeumciechanow.pl

Jest to piąta edycja konkursu historycznego na temat dworków północnego Mazowsza, zachęcającego młodzież do poznania bogatej spuścizny kulturowej. Dworki stanowiły bowiem nie tylko o pięknie polskiego krajobrazu architektonicznego, ale też łączyły w  sobie niepowtarzalny styl życia kilku pokoleń. Prace uczniów są swoistą wędrówką intelektualną w czasie i przestrzeni. Dotykają historii odległej, a jednocześnie bliskiej i wciąż żywej. Tegoroczna edycja to spotkanie z  historią dworków w  powiatach: ciechanowskim, mławskim, płońskim i pułtuskim.

NOC MUZEÓW z 14 na 15 maja

Placówki kulturalne na Mazowszu, w  ramach „Nocy Muzeów”, zapraszają w  swoje progi. Zwiedzaniu po zmroku towarzyszyć będą liczne atrakcje. Na gości Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce czekać będą m.in. warsztaty z  aktorem i  lalką teatralną, tradycyjne zabawy ludowe dla dzieci czy warsztaty plastyczno-krawieckie; nie zabraknie straganów z zabawkami. Pokazy warsztatu bednarza oraz sposobu przędzenia na przęślicy i kołowrotku to początek atrakcji, jakie czekają nas w Muzeum Regionalnym w  Siedlcach. „Noc japońska” przygotowywana jest w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w  Radomiu; spotkanie z  Teatrem NO, tańcem japońskim, a  także warsztaty parzenia herbaty, ikebany, kaligrafii, origami – to tylko niektóre z propozycji, z  których trzeba skorzystać. Oj, dziać się będzie i  w  Muzeum Wsi Radomskiej. Zapraszamy na zabawę wiejską, typową dla lat 60.-80. XX w. – będzie i remiza strażacka, i  wozy ciągnięte przez traktor, i  potańcówka „na dechach”! Muzeum Romantyzmu w Opinogórze proponuje bardziej spokojne zwiedzanie – w  blasku świec, w  towarzystwie postaci z  epoki romantyzmu, koncert z  wieży neogotyckiego zameczku oraz teatr ognia. Warsztaty plastyczne i  muzyczne, spektakl Teatru Intryga „Grube Ryby”, koncert ciechanowskiego barda Wojtka Gęsickiego oraz nocne czytanie bajek czeka na gości Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie. W  jego oddziale w  Gołotczyź-

nie zaplanowano tajemnicze opowieści o Świętochowskim, koncert zespołu Maciej Fortuna Trio i ognisko. Szczególną atrakcją w  radomskiej „Elektrowni” będzie spektakl „Bruzda”, przygotowany przez Leszka Mądzika z  zespołem Sceny Plastycznej KUL. Nie zabraknie także uczty filmowej. W tym roku na wyjątkową nocną wizytę zaprasza także zespół „Mazowsze”. Proponuje zwiedzanie pałacu w Karolinie i obejrzenie zbiorów muzealnych oraz spacer po zabytkowym parku. Muzeum Azji i  Pacyfiku w Warszawie zorganizowało w Galerii Azjatyckiej spotkanie m.in. z mnichami tybetańskimi z klasztoru Drepung. „Indiańską Noc” przygotowuje Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, a podczas niej m.in. koncert bębniarski, warsztaty dla dzieci, kiermasz czy muzykowanie na wykonanych w  trakcie „Nocy Muzeów” instrumentach. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie nawiąże do obchodów 90. rocznicy śmierci Gabrieli Zapolskiej. Z  pewnością warto obejrzeć happening teatralny na Rynku Starego Miasta, przygotowany, na podstawie wybranych fragmentów dramatów autorki, przez studentów II roku łódzkiej filmówki, według scenariusza Tomasza Lipińskiego. Muzeum Niepodległości w Warszawie zaprasza natomiast m.in. na „Muzealną Noc z Kresami”, czyli projekcję filmów „Śladami bohaterów Ogniem i mieczem” i „Bastiony RP” z udziałem reżysera Adama Kulika. Warto zapamiętać, że w  Państwowym Muzeum Archeologicznym w  Warszawie (o  godz. 20.00, 21.30 i  23.00) odbędą się pokazy bicia monet

w  średniowiecznej mennicy, wprowadzające w  przestrzeń najnowszej wystawy pt. „Skarby średniowieczne Wielkopolski”. Natomiast w  Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie odbędzie się Festyn Łowicki i  Spotkanie Pokoleń Związku Młodzieży Wiejskiej – ciekawie spędzony czas gwarantowany. Aktywnie zapowiada się też noc w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie – pokaz judo i trening z udziałem Pawła Nastuli, pokazy filmów o tematyce sportowej i alpinistycznej w kinie muzeum oraz otwarcie wystawy fotografii konkursowej „Galeria rower – ja” z udziałem Cezarego Zamany. Koncert „Noc z  harfą”, spektakl „Prawda ekranu” w  wykonaniu Grupy Teatralnej „Mimochodem” oraz spotkanie autorskie z  Bohdanem Butenką to propozycje Biblioteki na Koszykowej. Proszę jeszcze pamiętać, że Muzeum Mazowieckie w Płocku zaprasza na nocne zwiedzanie w czerwcu, z 4 na 5. Po szczegółowe informacje warto zajrzeć na strony internetowe poszczególnych instytucji. Zapraszamy. Do zobaczenia!

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

35

kultura

„Dane mi było przeżyć…” Ta wiadomość skierowana do polskich przyjaciół przez wolontariuszkę Japońskiego Programu Wolontariatu Kulturalnego, ocalałą z trzęsienia ziemi w Japonii, wywołała falę radości.

Kayo i dzieci z zespołu połączyła więź przyjaźni i ciekawość kultur

36

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Fo t. J a

nW ać

ko ws

ki

sha”, po otrzymaniu pozwolenia z  MSWiA, rozpocznie m.in. dystrybucję wyjątkowej płyty – cegiełki. Znajdują się na niej japońskie piosenki w  wykonaniu Polaków i „Gaude Mater Polonia” śpiewana przez chór z  Kobe. Szczególne wsparcie komitet chce skierować do prefektury Miyagi i jej stolicy Sendai, regionów znajdujących się najbliżej epicentrum trzęsienia ziemi i  tsunami. Sercom płocczan są to miejsca tym bliższe, że właśnie tam zamieszkiwała Kayo i  jej rodzina. Dziś ich dom już nie istnieje. Jedenastego marca (w  dniu kataklizmu) wielu przyjaciół Kayo zamarło. Rozmawiając z  nią w  przeddzień trzęsienia ziemi, nie wiedzieli, że to na niej wkrótce skupi się ich cała uwaga i modlitwy, że z takimi emocjami będą czekali na kolejne wiadomości. Kayo, świadoma zagrożenia, postanowiła ewakuować się do brata mieszkającego w bezpiecznym regionie, w mieście Fukuoka na wyspie Kiusiu. Informacje o zniknięciu z powierzchni ziemi pociągu w  okolicach Sendai, którym miała praw-

Fot. Jan Waćkowski

Moment grozy, jaki przeżyli płocczanie po usłyszeniu wiadomości o trzęsieniu ziemi i tsunami, spotęgowany był powrotem do chwil spędzonych z Kayo Takase. Niezwykłą dziewczyną z Kraju Kwitnącej Wiśni, którą polubili za jej szczodre serce, bezinteresowną pomoc, misterne figury origami, harmonijne ikebany (kompozycje kwiatowe) i serdeczny uśmiech. Kayo była wolontariuszką Japońskiego Programu Wolontariatu Kulturalnego, realizowanego na terytorium Polski od stycznia 2009 r. Przez dwa lata pracowała dla Harcerskiego Zespołu Pieśni i  Tańca „Dzieci Płocka”. Ucząc młodych ludzi, pokonywała bariery językowe, a opowiadając o  swoim kraju, przełamywała stereotypy. Na zakończenie „misji” przyjaciele i  członkowie zespołu przygotowali Kayo nostalgiczne pożegnanie. W  drodze na lotnisko towarzyszył jej autobus wypełniony tymi, którzy w ten sposób chcieli wyrazić swoje „kansha” (jap. wdzięczność). Opuszczając Polskę w  ostatnią niedzielę lutego, Kayo nie zdawała sobie sprawy, że „przyjaźń jest silniejsza niż tsunami”. Takie hasło towarzyszyć będzie akcji organizowanej przez Komitet powstający przy Stowarzyszeniu Przyjaciół Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka” na rzecz poszkodowanej Japonii. Komitet „Kan-

dopodobnie podróżować, spotęgowały strach o jej losy. Płocczanie zaczęli poszukiwania Kayo. Z pomocą prof. PAN Stanisława Filipka (byłego radcy handlowego przy Ambasadzie RP w Tokio, pracującego wówczas w National Taiwan University w Taipei), dyrektor „Dzieci Płocka”, Tadeusz Milke umieścił Kayo na liście zaginionych. Trzynastego marca do Płocka dotarły przerażające wiadomości o  losach rodziny Takase. W  chaosie informacji podano, że rodzice wolontariuszki zginęli, a ona sama uznawana jest za zaginioną. Łzy rozpaczy przeplatały się z nadzieją, że to jednak nieprawda. Kolejnego dnia poszukiwań przyjaciele Kayo lawinowo zaczęli przesyłać między sobą krótką informację: „Kayo żyje!”. Schroniła się wraz z rodzicami w siedzibie prefektury Miyagi. Tragedia japońskiej ziemi skłania do refleksji na temat związku Polski z  Krajem Kwitnącej Wiśni. Dystans ponad 8 tys. km to faktyczna odległość między państwami. Wielu jednak udowodniło, że pokonać można ją z  łatwością. Lata 20. ubiegłego stulecia to akcja Japońskiego Czerwonego Krzyża, która pozwoliła ocalić setki polskich dzieci tułających się na Syberii. Swoją wdzięczność wyraził m.in. Płock, włączając się w  zbiórkę darów dla mieszkańców Tokio nawiedzonego wówczas przez trzęsienie ziemi. Lata 40. to japońskie „wizy życia” dla Polaków żydowskiego pochodzenia. Lata 90. – pomoc dla ogarniętego trzęsieniem ziemi Kobe. Celestynów, Gniezno, Kraków, Myślenice, Niepołomice i  Płock zaprosiły do siebie dzieci z  najbardziej poszkodowanych rodzin. Dziś „Dzieci Płocka” i Komitet „Kansha” chcą nam przypomnieć, że razem potrafimy wiele, że jesteśmy silniejsi niż tsunami, że skoro Kayo Takase dane było przeżyć, niech nam dane będzie podzielić się tym, co nam podarowane zostało. Barbara Chrzanowska Delegatura w Płocku

Wyróżnienie – Ewelina Kowalska I miejsce – Karolina Stępniak

Wolontariat w oczach najmłodszych Pragnących poświęcić swój wolny czas na pomoc innym na pewno zainteresuje wiadomość, że rok 2011 ustanowiono Europejskim Rokiem Wolontariatu i  Aktywności Obywatelskiej1. Samorząd Województwa Mazowieckiego chętnie włącza się w  powyższą inicjatywę, m.in. poprzez akcje propagujące tę ideę. Ostatnio rozstrzygnięto konkurs dotyczący wolontariatu, zorganizowany przez Bibliotekę Pedagogiczną w Płocku.

Wyróżnienie – Julia Domańska

Być wolontariuszem to być otwartym na świat, na innych ludzi, to także świadomość tego, że pomagając potrzebującym, sami stajemy się silniejsi, a nasze umiejętności społeczne są coraz lepsze. Nikogo nie trzeba przekonywać, że na wolontariacie zyskują nie tylko ci, którzy znajdują się w trudnej sytuacji, ale również osoby niosące pomoc. Tego rodzaju praca może przybierać różne formy – począwszy od praktyk studenckich czy staży, robienia zakupów starszym i schorowanym sąsiadom czy też pomocy w szpitalu. Wolontariat jest najbardziej popularny wśród młodzieży, dlatego warto wskazywać jego zalety dzieciom już od najmłodszych lat. Doskonałym pomysłem był zatem konkurs plastyczny pt. „Ćwicz pomaganie innym”, przeznaczony dla uczniów szkół gimnazjalnych. Wśród 52 prac, które wpłynęły, wybrano trzy najciekawsze oraz przyznano dziesięć wyróżnień. Pierwszą i drugą nagrodę uzyskały uczennice Gimnazjum nr 1 im. Księcia Mazowieckiego Siemowita IV w  Gostyninie – kolejno: Karolina Stępniak oraz Joanna Krzemińska. Trzecią zaś uhonorowano Wiolettę Kotarską, uczennicę Gimnazjum nr 5 im. Zygmunta Padlewskiego w Płocku. Wyróżnienie – Sylwia Krzętowska

Na podst. mat. Biblioteki Pedagogicznej w Płocku oprac. Urszula Sabak Zdjęcia: Radosław Manista 1 Polskim organem koordynującym ERW 2011 jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, zaś bezpośrednimi pracami nad Krajowym Planem Działania dla Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 kieruje Departament Pożytku Publicznego (DPP).

III miejsce – Wioletta Kotarska Wyróżnienie – Bartłomiej Kucharski

II miejsce – Joanna Krzemińska

historia

historia

Fot. arch. Piaseczyńskiego Towarzystwa Kolei Wąskotorowej

Kłęby dymu, drewniane wagony – to prawdziwa podróż w przeszłość

Kolejki wąskotorowe, kolejki leśne, ciuchcie pasażerskie – wydawałoby się, że ich czas się skończył. Na terenie kraju występowało takich wąskotorówek wiele, ale przez dziesięciolecia były zaniedbywane, rozgrabiane. Pamiętają o  nich jednak kolejne pokolenia kolejarzy, młodzież dostrzegająca w  nich czar dawnych czasów i  dziedzictwo kulturowe. Wciąż budzą zainteresowanie. Skutkuje to przywracaniem ich „do życia”, chociaż z  wielkim trudem, spowodowanym koniecznymi nakładami finansowymi. W podejmowaniu wyzwania „uruchamiamy kolejkę na naszym terenie” starają się pomóc samorządy, poszukuje się środków unijnych i  angażuje sponsorów. Na Mazowszu również. Pierwszym

38

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

takim przykładem może być międzyregionalna kolejka – starachowicka.

Kolejka starachowicka Mazowszanie wiedzą, że Starachowice nie leżą w  naszym regionie, ale właśnie trasa tej kolejki łączy obydwa województwa – mazowieckie ze świętokrzyskim. Służyła od 1950 r. do początku 1990 r. jako kolejka przemysłowa, a potem osobowa na trasie Starachowice – Iłża. Przez lata zaniedbywana i  nieużywana linia stała się łatwym łupem złodziei złomu, rozkradziono tory i podkłady. Projekt rewitalizacji tej zabytkowej linii wąskotorowej realizuje Starostwo Powiatowe w  Starachowicach, które od

2003 r. zarządza kolejką. W  pierwszą podróż wycieczkową wyruszyła w 2004 r., na odcinku ze Starachowic do Lipia, a cztery lata później na odcinku Iłża – Marcule. Środkowy jej odcinek, między Marculami a Lipiem, zieje pustymi nasypami. Jeśli znajdzie się sposób na sfinansowanie położenia torów po starym śladzie, Kolej kursuje w  każdą niedzielę, od 1 maja do 30 września. Bilet w  cenie kilku złotych, rodzinny – kilkunastu. Istnieje możliwość wynajęcia jej na specjalne przejazdy. Kontakt: Starachowicka Kolej Wąskotorowa, 27-200 Starachowice, ul. Targowa 17, tel. 41 276 09 41, [email protected].

Fot.  arch. Starostwa Powiatowego w Starachowicach

Jadąca przez las lokomotywa, ciągnąca stare wagoniki po wąskich torach, często biegnących przez las, budzi nostalgię za dawnym, spokojnym światem z niespiesznie płynącym czasem. Dlatego chociaż raz w roku warto wybrać się na weekendową wycieczkę zabytkowymi kolejkami wąskotorowymi. Zabiorą nas one w nieco archaiczną, wyciszającą podróż, pełną ciekawych miejsc.

to kolejka będzie kursowała z Iłży do Starachowic i  z  powrotem, czyli na trasie 19 km. Odbudowa zdewastowanego odcinka toru wydłuży znacznie trasę turystyczną i zwiększy jej atrakcyjność, zapewniając możliwość odwiedzenia ciekawych miejsc znajdujących się dziś na dwóch niezależnych odcinkach tej trasy. Na wszystko jednak potrzebne są przede wszystkim pieniądze. Ogromną rolę odgrywają w odbudowie osoby prywatne i  instytucje zaangażowane w sprawę rewitalizacji wąskotorówki. To przedstawiciele gminy Iłża, wolontariusze i leśnicy. Pomoc finansowa nadeszła również ze strony Samorządu Województwa Mazowieckiego. Podróż ciuchcią starachowicką jest godna polecenia. Turyści jadą otwartymi wagonami letnimi, ciągniętymi przez nienagannie utrzymaną, zawsze lśniącą czystością, lokomotywę spalinową. Maszynista, w odprasowanym mundurze, błyszczącym z oddali orzełkiem na kolejowej rogatywce i białymi rękawiczkami, sprawia niedzisiejsze wrażenie. To przywołuje wspomnienie czasów, kiedy kolej była wzorem porządku, a  służba kolejarza zaszczytem. Obie linie cieszą się dużym powodzeniem, zwłaszcza że w  przeważającej części biegną przez las, malownicze tereny Puszczy Iłżeckiej oraz doliny Młynówki i Pogórza Iłżeckiego. W kolejce na odcinku Starachowice – Lipie można przewozić rowery. Przejażdżka na każdej z dwóch tras trwa ponad godzinę. W Lipiu jest przerwa, którą można spędzić

Starachowicka Kolejka Wąskotorowa kończy bieg w Lipiu

Fot.  Starostwa Powiatowego w Starachowicach

Kolejek wąskotorowych czar

na „drezynowaniu” po końcowym odcinku trasy. Z  kolei na odcinku Iłża – Marcule rozkład jazdy jest skonstruowany tak, aby turyści mogli w Marculach zwiedzić arboretum1 i wrócić kolejką do Iłży. W Starachowicach trzeba koniecznie odwiedzić, znajdujące się w pobliżu stacji kolejki, Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum”. Tu na obszarze 8 ha technika sąsiaduje z przyrodą. W  XIX-wiecznych zakładach wielkopiecowych, w  ogromnych starachowickich halach, każdy znajdzie dla siebie coś ciekawego, m.in. zespół dawnego Wielkiego Pieca, maszynę parową z  Powszechnej Wystawy Przemysłowej w Paryżu, wystawę obrazującą dzieje hutnictwa czy papamobile. W  starachowickich halach powstał również Archeopark i dinopark. Dinozaury – ulubiony temat dzieci, tu doskonale zwizualizowany. W planach starostwa jest stworzenie możliwości dotarcia wąskotorówką wprost do tego, bardzo ciekawego, muzeum. Takie rozwiązanie uczyniłoby z niego jeden z unikatowych zabytków techniki w Polsce, skutecznie konkurujący z podobnymi, znajdującymi się na Górnym Śląsku. A  po mazowieckiej stronie warta odwiedzin jest Iłża ze wspaniałymi ruinami zamku, górującymi ponad miastem i  kościołami z XVI w. Może podczas majowego turnieju rycerskiego?

Kolejka sochaczewska Fragment „Ekomuzeum” – stuletni tabor kolejki wewnątrzzakładowej, niegdyś dowożący rudę żelaza do Wielkiego Pieca

Zaprasza w  podróż, która zapewni wspomnienia na całe życie. To wycieczka z Sochaczewa do Puszczy Kampinoskiej ko-

lejką wąskotorową, której wagony ciągnie jedyny czynny, ostatni na świecie, zabytkowy parowóz wąskotorowy. Można go zobaczyć na małym i dużyn ekranie, m.in. w serialu telewizyjnym „Alternatywy 4”. Budowę linii kolejki rozpoczęto w 1921 r. Tory biegły najpierw z  Sochaczewa do Tułowic. Dwa lata później przedłużono je do Piasków Królewskich w  głąb puszczy, gdzie znajdował się tartak. Zaraz po tym rozbudowano trasę, robiąc rozgałęzienie z  Tułowic do Wyszogrodu. Pierwotnym założeniem było przeznaczenie tej linii do transportu drewna, ale już od początku Piaski Królewskie. Ciuchcia wprawdzie już nie dojeżdża do Piasków Królewskich, ale warto tam dotrzeć szlakami turystycznymi – rowerowymi lub pieszymi, biegnącymi wzdłuż torów. Piaski Królewskie to osada założona w  XVIII w., której mieszkańcy zajmowali się karczowaniem lasu i  przerobem drewna. W  1903 r. postawiono tu tartak. W  związku z  tym niemieccy zaborcy zbudowali kolejkę wąskotorową, którą wywożono drewno nad Wisłę, skąd je spławiano. Gdy do Piasków Królewskich dotarła wąskotorówka z  Sochaczewa, osada stała się ważnym węzłem kolejowym. Do dziś można na zalesionym już fragmencie znaleźć dawne ślady trójkąta do obracania parowozów oraz dobrze zachowany budynek stacyjny, a  zagłębiając się w  puszczę, zobaczyć przepiękne Białe Góry Śladowskie (góry: Wilczą, Czerwińską i Kurlandzką).

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

39

historia

Kampinoskiej oraz ognisko na polanie w  Tułowicach (trzeba tylko zabrać własny prowiant). Kolejka, wyruszając ze stacji w  Sochaczewie, przejeżdża przez miasto, mija stacje w Chodakowie i w Brochowie, gdzie znajduje się unikalny w  Europie obronny kościół gotycko-renesansowy. Sochaczewska wąskotorówka kursuje zgodnie z  rozkładem jazdy w  każdą sobotę od 28 maja do 17 września. Podróż zaczyna się o  10.00, a  powrót o  14.50. Istnieje możliwość zorganizowania przejazdu w  innym terminie, ale już za dodatkową opłatą. Przed rozpoczęciem wycieczki warto zwiedzić, znajdujące się przy stacji, Muzeum Kolei Wąskotorowej (cena wliczona w bilet), by obejrzeć największy w Europie, liczący ponad 200 jednostek, tabor wąskotorowy, w tym przede wszystkim parowozy. Niektóre pochodzą z końca XIX w. Są też i drezyny – jedna z nich to umieszczona na kołach kolejowych poczciwa warszawa, nasz pierwszy polski samochód.

W tym roku sochaczewskie Muzeum Kolei Wąskotorowej zorganizuje kilka przejazdów okolicznościowych, część na zaproszenie, a trzy ogólnodostępne: 1 czerwca – „Dzień Dziecka” – impreza odpłatna 12 czerwca – „Dni Sochaczewa” – impreza nieodpłatna 10 września – „Spotkanie dzieci z  Koziołkiem Matołkiem” – impreza odpłatna. Podczas imprez zapewnione są liczne, dodatkowe atrakcje, m.in. występy artystów, pokazy sprawnościowe, konkursy. Ceny biletów: normalny – 26 zł, ulgowy – 20 zł, dzieci do lat 4-8 zł, przewóz roweru – 11 zł. Kontakt: 96-500 Sochaczew, ul. Towarowa 7, tel./fax 46 862 59 75, tel. 46 864 93 41.

Fot. arch. Muzeum Kolejnictwa w Warszawie

zaczęły nią kursować regularne pociągi pasażerskie. I  tak to trwało do 1984 r. – wtedy właśnie kolejka przestała istnieć. Nie na długo. Dzięki staraniom wielu osób już dwa lata później powstało w Sochaczewie Muzeum Kolei Wąskotorowej, filia Muzeum Kolejnictwa w  Warszawie. Sochaczewska Kolej Wąskotorowa rozpoczęła swoje drugie życie, ale już turystycznie i  na krótszym odcinku – Sochaczew – Wilcze Tułowskie (skraj Puszczy Kampinoskiej) i z powrotem. Sochaczewska Kolejka Wąskotorowa jest niewątpliwie atrakcją turystyczną. Ciągnie ją parowóz zbudowany w  Warszawie ponad 80 lat temu. Nosi nazwę fabryczną „Wilno” i oznaczony jest numerem Px29-1704. Podczas sześciogodzinnej wyprawy tą zabytkową kolejką podróżnym towarzyszy przewodnik. W  programie przewidziano również spacer po Puszczy

Kolejka piaseczyńska Wycieczki Piaseczyńską Koleją Wąskotorową można porównać z  wyprawą na „majówkę”. Cieszą się ogromnym powodzeniem, przede wszystkim mieszkańców aglomeracji warszawskiej, żądnych

kontaktu z  przyrodą. Z  tego też powodu kolejka jest uruchamiana od marca do października, w  każdą niedzielę. Wagony kolejki są ogrzewane! Koncesję na budowę kolejki od ul. Puławskiej w Warszawie do Góry Kalwarii, przez Piaseczno, otrzymał u  schyłku XIX stulecia słynny krawiec warszawski, Eugeniusz Paszkowski. Utworzył spółkę m.in. z ks. Stefanem Lubomirskim, hr. Tomaszem Zamoyskim i (nieoficjalnie) z cadykiem z Góry Kalwarii, któremu zależało na ułatwieniu podróży żydowskim pielgrzymom, którzy przybywali do tego miasta z  całej niemal Europy. Od 1914 r. pociągi zaczęły kursować pomiędzy Warszawą a  Grójcem. Potem linię przedłużono do Nowego Miasta n/Pilicą. W 1971 r. zamknięto linię od Piaseczna do Dworca Południowego, od Iwicznej do Wilanowa i od Piaseczna do Góry Kalwarii. Kolej grójecka, bo taką nosiła nazwę, pozostała w  stanie szczątkowym na odcinku między Piasecznem a Nowym Miastem. Na tej trasie przewoziła pasażerów i  towary do 1991 r., a gdy wycofał się główny klient przewozów – wojsko, pięć lat poźniej przestała istnieć. Na szczęście została wpisana do rejestru zabytków i działa dziś jako kolej turystyczna. Prowadzi również działalność komercyjną, uruchamiając pociągi na zamówienie, przede wszystkim dla grup turystycznych. Obsługuje także imprezy okolicznościowe, m.in.: integracyjne,  urodzinowe, imieninowe, wesela, koncerty i  szkolenia oraz wycieczki dla szkół i przedszkoli. Wzdłuż trasy kolejki można podziwiać budynki pięknych zabytkowych dworców, dworków z lat 30. XX w. oraz przyrodę. Wycieczka na trasie Piaseczno – Tarczyn – Pia-

W tym sezonie, poza normalnymi niedzielnymi wyprawami, wąskotorówka piaseczyńska proponuje: 1, 2, 3 maja – „Majówkę z Ciuchcią” 28, 29 maja – „Dzień Dziecka” 11, 12 czerwca – „Zielone Świątki z Kolejką Wąskotorową” 23 czerwca – „Boże Ciało z Kolejką Wąskotorową” 15 sierpnia – „Dzień Wojska Polskiego” 18 września – „Pożegnanie Lata – Pieczenie Ziemniaka” 25 września – „Początek Sezonu Jesienno-Zimowego” 3, 4 grudnia – „Podróże ze Świętym Mikołajem” 31 grudnia – „Sylwester z Kolejką Wąskotorową”. Ceny biletów: normalny – 25 zł, dla dzieci i młodzieży w wieku 4-17 lat – 12 zł. Kontakt: 05-500 Piaseczno, ul. Sienkiewicza 14, tel. 22 756 76 38, e-mail: [email protected]. Po wojażach czeka na podróżników pieczenie kiełbasek

40

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

seczno, o  długości 15 km w  jedną stronę, trwa od 11.00 do 16.00. Ciuchcia staje na blisko trzygodzinny postój na polanie w  Runowie, gdzie znajduje się dziesięć drewnianych wiat ze stołami i  ławkami. Obsługa pociągu rozpala ogniska i  dostarcza kije do pieczenia kiełbasek. Można skorzystać z  cateringu, który zapewnia doskonałe dania z  grilla. Podczas postoju można liczyć na inne rozmaite atrakcje, m.in. przewozy drezynami – ręczną i spalinową, zabawy w Miasteczku Country, a w ostatnią niedzielę miesiąca wizytę w  gospodarstwie agroturystycznym, by obejrzeć m.in. strusie, pawie Wycieczki kolejką mławską, mimo krótkiej, jak na razie trasy, cieszą się dużą popularnością i osiołki. Dla miłośników akłacza społecznego, oświatowego, gospotywnego spędzania czasu przygotowano sować, ale nie na długo. Chęć współpracy darczego i politycznego. Ten obiekt gmina miejsca do gry w  piłkę nożną, siatkówkę, w  jej uruchomieniu zgłosiły gminy: CzerCzernice Borowe chce zaadaptować na minihokej. Nie trzeba zabierać ze sobą nice Borowe, Grudusk i samorząd naszego ośrodek konferencyjno-gastronomiczny. akcesoriów sportowych – wszystkie jadą województwa. Ale to za mało, by przyWarto, by ciuchcia mławska dojeżdżała do z nami do Runowa. wrócić całą trasę. Dostrzegając szansę na Krasnego przez Przasnysz. To już niewiele rozwój swoich gmin oraz uatrakcyjnienie Kolejka mławska kilometrów od Rostkowa. Przasnysz to jeterenów, samorządowcy z  gmin Czernice den wielki zabytek (dwa gotyckie kościoły, Borowe, Krasne i  Grudusk uruchamiają Mazowsze potrzebuje promocji, a  kursuratusz barokowy, obecnie muzeum, wiele kolejkę tylko na 12-kilometrowym, jakże jące, wycieczkowe kolejki wąskotorowe ciekawych budynków z  początku XX w.). ciekawym, odcinku między Gruduskiem są niewątpliwie atrakcją, mogącą przyciąZ kolei Krasne to nazwa znana miłośnikom a Górkami. Trasa biegnie poprzez urokliwe gnąć turystów. Zdają sobie sprawę z tego koni, gniazdo rodowe Krasińskich. Z zamku pola i lasy, a mijane miejscowości warte są włodarze wielu gmin, ale nie zawsze idzie wprawdzie pozostały ruiny, ale jest tu naodwiedzin. Grudusk to ostatnio najnowsze to w parze z możliwościami finansowymi. dal ciekawy park i  znana stadnina koni. odkrycie. Nazywane jest „mazowieckim BiTak też dzieje się z ciuchcią mławską. W  krypcie grobowej zabytkowej bazyliki skupinem”, w dodatku znacznie większym. Mławska Kolej Dojazdowa liczy sobie praznajduje się urna z  sercami bohaterów Pełną parą prowadzone są tu badania wie sto lat. Została zbudowana w  błyskapoległych pod Somosierrą. Pozostawiona archeologiczne. W  ciągu najbliższych lat wicznym tempie kilku tygodni. Przewoziła sama sobie gmina Krasne nie jest w  stamoże stać się atrakcją dla całego kraju. w okresie międzywojennym towary na tranie sprostać finansowo takiemu zadaniu, Czernice Borowe, gmina z doskonale oznasie Mława – Przasnysz – Krasne (cukrownia a szkoda. kowanymi szlakami biegnącymi przez wioKrasińskich) – Maków Mazowiecki. WczeKorzystanie z  funkcjonujących wąskotoróski, w których można spotkać ciekawe zaśniej (w  okresie I  wojny świtowej) trasa wek to wsparcie dla takich inicjatyw, udobytki – stare dwory, neogotyckie kościoły, kończyła się we wsi Pasieki, gdzie przebiewodnienie przydatności i przedłużenie istgospodarstwa agroturystyczne i  lasy. To gała linia kolejowa normalnotorowa. Przez nienia romantycznych ciuchci. teren zaliczany do obszaru Zielonych Płuc czterdzieści lat, od 1946 r. wąskotorówka Łatwo przychodzi niszczenie historycznych Polski. Mówi się, że to gmina o magicznej woziła pasażerów na trasie Mława – Mamiejsc, tras, budynków, pomników przyrody atmosferze. Miejscowością najbardziej ków Mazowiecki, pokonując drogę długoitd. Odbudowa ich – po niewczasie – to już znaną, nawet poza granicami Polski, jest ści ok. 70 km. Kolejka przez mieszkańców nie to samo. Miłośnikom wędrówek po MaRostkowo. Tu bowiem urodził się św. Stanazywana była „niezawodnym środkiem zowszu, a zarazem kolejek wąskotorowych nisław Kostka – polski patron dzieci i młotransportu”. Dojeżdżała (robiąc pętlę) aż można polecić również inny sposób poznadzieży. To jedno z najważniejszych miejsc do Ciechanowa. A  potem coraz bardziej wania zabytkowych tras – piesze wyprawy kultu na Mazowszu, miejsce uznawane za podupadała. Mława, w  której znajduje wzdłuż torów bądź po ich śladach. święte i  tłumnie odwiedzane przez pielsię wspaniała, zabytkowa parowozownia, grzymów. w której jakby czas zatrzymał się w latach Opracowała Elżbieta Tomaszewska Obok, w Chojnowie, znajduje się zabytkowy 30. XX w., zrezygnowała z  wąskotorówki. dwór z końca XIX w. otoczony przepięknym 1 Arboretum (łac. arbor – drzewo) – obszar, na którym znajduje się Od grudnia 2002 r. kolejka jest własnością parkiem z  sadzawką. Dwór stanowił właspecjalnie utrzymywana dla celów naukowo-badawczych kolekcja drzew i krzewów. gminy Krasne. W 2003 r. znów zaczęła kursność Stanisława Chełchowskiego, dzia-

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

41

Fot. UG Czernice Borowe

historia

folklor

Promowanie regionu

Muzyka i Taniec

Zespół Instrumentów Dawnych Ars Nova Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Kurpiowsko-Mazowiecki Związek Pszczelarzy w Ostrołęce

Prezes Związku Kurpiów Mirosław Grzyb wręcza nagrodę przedstawicielom Kurpiowsko-Mazowieckiego Związku Pszczelarzy

Kultywuje tradycje pszczelarskie, które na Kurpiach sięgają XV w. Był jedną z pierwszych organizacji w  kraju i  pierwszą na

42

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Istnieje od 1981r. Specjalizuje się w muzyce europejskiej wieków – od XIII do XVI i należy do czołowych grup tego rodzaju w Polsce. Występował Jacek Urbaniak, kierownik w najważniejszych Zespołu Ars Nova salach koncertowych w kraju i za granicą. Zdobywca Fryderyka za płytę z muzyką polskiego renesansu. Od wielu lat współpracuje z kurpiowską artystką Apolonią Nowak. Doceniając profesjonalizm i  artyzm zes-

Budzenie tożsamości Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Ksiądz Stanisław Grosfeld

Twórczość ludowa Zofia Gadomska

Edukacja regionalna Tadeusz Grec

Z profesji nauczyciel, z  zamiłowania regionalista i  poeta. Obecny w  każdym przejawie życia regionalnego – na konferencjach, warsztatach, spotkaniach, imprezach folklorystycznych. Jeden z  założycieli Związku Kurpiów. Miłośnik historii. Od kilku lat swoją pracę i energię skupia na gwarze kurpiowskiej. Z  pełnym zaangażowaniem poświęcił się pracy nad zapisem dialektu kurpiowskiego, który opracował prof. Jerzy Rubach. W  ubiegłym roku zajął się wdrażaniem tych zasad w  pracy nauczycieli i regionalistów. Za tę właśnie działalność – ważną dla tworzenia, upowszechniania i  nauczania zasad pisowni dialektu kurpiowskiego – został doceniony przez kapitułę.

Jest wybitną wycinankarką i  autorką wyrobów plastyki obrzędodowej. Sztuka ludowa i  miejscowe rękodzieło towarzyszą twórczyni od najmłodszych lat. Rodzicami jej są znani artyści ludowi, Stefania i Stanisław Konopkowie. Rodzina kultywuje przekazywanie tradycji tworzenia z pokolenia na pokolenie. Niejednokrotnie reprezentowała Kurpie poza granicami kraju: w  Szwajcarii, Francji czy Szwecji. Dzieła plastyczne artystki można oglądać w każdym ważniejszym muzeum etnograficznym.

Jest wszechstronnie uzdolnioną artystką ludową. Specjalizuje się w haftowaniu, koronczarstwie, tańcu i śpiewie ludowym. Jako córka hafciarki i muzykanta ludowego Józefa Chrostka, od dzieciństwa zaangażowana jest w  kurpiowski folklor. W całym regionie artystka słynie z umiejętności krawieckich, dzięki którym wiele lokalnych zespołów oraz indywidualnych artystów może szczycić się pięknymi strojami, uszytymi według tradycyjnych wzorów. Swoją wiedzę przekazuje dzieciom i młodzieży podczas licznych warsztatów. Zaangażowana jest także w  działalność społeczną.

Nauka i pióro

Stanisław Pajka O laureacie można byłoby mówić długo i  kwieciście. Autor niezliczonych książek, publikacji, artykułów i  rozpraw. Społecznik, regionalista, naukowiec, badacz. Założyciel Związku Kurpiów. Osoba kreująca życie społeczne i regionalne na Kurpiach. Inicjator wielu konferencji, spotkań, seminariów i  lokalnych

Jest człowiekiem niezwykle przywiązanym do tradycji i  zwyczajów kurpiowskich, odnoszącym się z  wielkim uznaniem i  szacunkiem do spuścizny ludu puszczańskiego. Nie zamyka się w  działalności duszpasterskiej, ale daje poznać jako aktywny działacz na rzecz lokalnej społeczności. Z  jego inicjatywy i  przy wielkim zaangażowaniu reaktywowano pielgrzymowanie do miejsca objawień Matki Bożej na cudownej barci w Dąbrówce, dzięki księdzu kościół, miejsce objawień, podniesiono do rangi sanktuarium. Jako proboszcz parafii w Dąbrówce, z  wielkim oddaniem odnosi się do przekazywania i utrwalania dorobku pokoleń.  

Działalność publiczna

Gminna Biblioteka Publiczna w Kadzidle im. Wojciecha Woźniaka Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Właściciele Gospodarstwa Agroturystycznego „EWA” działają od 1998 r. Od tego czasu najważniejsze dla nich jest promowanie kultury kurpiowskiej w całej Polsce i  kultywowanie tradycji oraz obrzędów. Są laureatami licznych nagród. Miejsce, w  którym działają jest oazą kultury, tradycji i… smakowitej kuchni kurpiowskiej. Współpracują z twórcami ludowymi, młodzieżą, szkołami. Przywiązanie do małej ojczyzny przekazują dzieciom, a  gościom pokazują piękno Kurpiów.

Firma rodzinna, która na początku zatrudniała osiem osób, a  dziś blisko sto. Jej wysokiej jakości produkty znajdują uznanie wśród mieszAdam Ciężar, współwłaściciel kańców regionu, firmy SIZER a  także wielu miast Polski i Unii Europejskiej. Zakład wspiera wiele przedsięwzięć kulturalnych i sportowych, które odbywają się w regionie, dofinansowuje przedszkola i szkoły na terenie gminy Kadzidło, włącza się w życie społeczne Kurpiów.

Z wykształcenia pedagog, z zamiłowania społecznik, wielbiciel sztuki i  kultury Kurpiów. Związany z  Myszyńcem z  faktu urodzenia i obecnej pracy. Wpaja najmłodszym i tym starszym miłość do Kurpiów, tamtejszej gwary, muzyki, tańca i stroju. Założyciel i  kierownik zespołu „Kurpiaki”. Organizuje życie kulturalne w  gminie Myszyniec. Na co dzień dyrektor Myszynieckiego Ośrodka Kultury, Sportu i  Rekreacji.

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Adam i Ewa Krzyżewscy z dziećmi

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Firma SIZER

Zdzisław Ścibek

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Pracodawca

Ochrona dziedzictwa kulturowego Fot. arch. MOKSiR-u w Myszyńcu

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Ewa i Adam Krzyżewscy

połu, kapituła w szczególności podkreśliła umiejętne prezentowanie, aranżacje i  łączenie muzyki kurpiowskiej z  muzyką poważną i dawną.

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Mazowszu, która rozpoczęła starania o zarejestrowanie produktu regionalnego – miodu kurpiowskiego. Zrzesza ponad 300 pszczelarzy, którzy posiadają ok. 5 tys. rodzin pszczelich. W ubiegłym roku, za sprawą starań związku, zostały wręczone pierwsze certyfikaty na miód kurpiowski, które są gwarancją najwyższej jakości produktu.

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Już po raz dziesiąty nagrodzone zostały osoby zaangażowane w ochronę dziedzictwa kulturowego, promocję i rozwój Kurpiów. Jubileuszowe wręczenie statuetek było jednocześnie świętem organizatora, czyli Związku Kurpiów. Z tej okazji uhonorowano także Mirosława Grzyba, prezesa organizacji, który jest pomysłodawcą i inicjatorem przyznawania Kurpików. W tym roku w dziesięciu kategoriach wyróżniono łącznie dwanaście osób, organizacji i podmiotów. Promowanie regionu

imprez. Kapituła doceniła w szczególności ostatnie książki laureata, a przede wszystkim „Słownik Biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku”.

Maria Chrostek

Jej działalność edukacyjna, kulturalna, integrująca lokalne społeczeństwo prowadzi do ochrony dużej części naszego kurpiowskiego dziedzictwa. W ciągu roku setki Wiesława Sobiech, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej osób bierze udział w Kadzidle w  organizowanych konkursach regionalnych, spotkaniach, dyskusjach, odczytach, warsztatach. Bibliotekarka współpracuje z  różnymi środowiskami, ale dużą część działalności poświęca dzieciom i młodzieży, a tym samym przekazywaniu naszych tradycji i historii. Prezentuje zasłużonych twórców ludowych, artystów i przybliża tajniki kurpiowskiej sztuki ludowej.

Talent

Karol Samsel Chociaż niezwykle młody, jest już laureatem wielu nagród i  wyróżnień. Uczeń I  klasy Publicznego Gimnazjum w Czarni

i Szkoły Muzykantów Ludowych działającej przy Zespole Szkół w Czarni. Od czterech lat gra na harmonii pedałowej. Umie też grać na harmonii guzikowej i akordeonie. Tworzy podstawowy skład kapeli ludowej przygrywającej Kurpiowskiemu Zespołowi Folklorystycznemu „Carniacy”. Bierze udział w różnych konkursach, przeglądach i festiwalach, nie tylko z zespołem, ale również jako harmonista solowo i wespół z kapelą rodzinną. Podczas uroczystości prezes Związku Kurpiów Mirosław Grzyb również został uhonorowany. Otrzymał Medal Pro Masovia. W imieniu marszałka Adama Struzika, który objął patronat honorowy nad wydarzeniem, odznaczenie przekazał Marian Krupiński, radny Sejmiku Województwa

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

Twórczość ludowa

Kurpiki 2010 rozdane!

Fot. Adam Kazimierz Bakuła

folklor

Marian Krupiński, radny Sejmiku Województwa Mazowieckiego, wręcza Prezesowi Związku Kurpiów Medal Pro Masovia

Mazowieckiego. Natomiast Prezydent Ostrołęki Janusz Kotowski i  Przewodniczący Rady Miasta Dariusz Maciak wręczyli prezesowi odznakę „Za zasługi dla Ostrołęki”. Ten szczególny wieczór uświetnili swoim występem – Zespół Instrumentów Dawnych Ars Nova i  kurpiowska śpiewaczka Apolonia Nowak. Iwona Choroszewska-Zyśk Wiceprezes Związku Kurpiów

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

43

folklor

Przed nami kolejne Święta. Dla wielu to perspektywa sklepowej gorączki, kulinarnych przygotowań, zbyt obfitego ucztowania i dłuższego weekendu. Zwyczaje Wielkiego Postu, choć wciąż pielęgnowane, w wielu domach tracą swoje pierwotne znaczenie. Czy potrafimy jeszcze poczuć ducha nadchodzących Świąt? Warto się do nich należycie przygotować. Bułki z serem i kminkiem do wędlin Składniki: 1/2 kg mąki, 1/2 paczki drożdży, 1/4 kg białego sera, szklanka mleka, 3 jajka, kminek. Przygotowanie: rozprowadzić drożdże w  mleku. Do mąki wlać rozczyn z  mleka i  drożdży, dołożyć 2 jajka. Zagnieść na ciasto. Ser przetrzeć przez sito, doprawić solą i  utrzeć z  żółtkiem. W  wyrośniętym, rozwałkowanym cieście wyciąć szklanką kółka, wyrobić w nich wgłębienia, w które należy nałożyć nadzienie z sera. Całość posmarować roztrzepanym jajkiem i posypać kminkiem „dobrym na trawienie, jak się mięso je”. Piec około godziny.

Według tradycji chrześcijańskiej, przełomowym wydarzeniem w dziejach ludzkości jest data narodzin Chrystusa. Została ona słusznie wyeksponowana tak dalece, że właśnie od przyjścia na świat Syna Bożego liczy się lata nowej ery. Gdyby Jezus nie powstał z grobu, nie obchodzilibyśmy żadnych innych świąt. Wydarzenie to upamiętnia wiele obyczajów i  obrzędów ludowych coraz mniej rozumianych i coraz częściej wypieranych przez agresywny rynek reklamy. A przecież tradycja to nasze największe, wypracowane przez pokolenia, dobro. Również Mazowsze cieszy się bogatą obyczajowością.

Fot. arch. UMWM

„Wielkanoc nie śmie zastać w domu stare śmiecie…”

Kołacz z serowym nadzieniem Składniki na ciasto: 25 dag mąki, 12 dag masła, 1 torebka cukru waniliowego, 1 żółtko, szczypta soli, 5 łyżek cukru pudru. Składniki na nadzienie: 45 dag twarogu, 2 jajka, 12 dag cukru. Przygotowanie: mąkę przesiać, dodać cukier waniliowy, szczyptę soli, żółtko i schłodzone, pokrojone masło. Wyrobić jednolite ciasto. Przykryć i włożyć do lodówki. Twaróg utrzeć z cukrem i jajkami. Ciasto wyjąć z  lodówki, wylepić nim formę o  średnicy 24 cm. Ponakłuwać widelcem. Piec 15 minut w  temperaturze 190 st. C . Przykryć twarogiem, wyrównać powierzchnię, równomiernie posypać cukrem. Wstawić do rozgrzanego piekarnika na kolejne 7-8 minut. Cukier powinien się skarmelizować.

44

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Przygotowania do Wielkiej Nocy trwają aż czterdzieści dni. Zgodnie z  tradycją, im bliżej Świąt, tym modlitwa stawała się bardziej żarliwa, a wzmożone prace planowane były według ściśle określonego porządku. Ważnym punktem Wielkiego Postu zawsze była Niedziela Palmowa, nazywana też Wierzbną lub Kwietną. Od wieków w  tym dniu Kościół święci tryumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy, kiedy to Syna Bożego witano kwiatami i  palmowymi gałązkami. Do dziś wierni święcą w kościołach wcześniej przygotowane wielkanocne palmy. Tradycyjne wykonywano własnoręcznie. Składano je z  witek wierzbowych przewiązanych bibułą. Wykorzystywano również gałązki bazi, widłaka, borówki, porzeczek oraz malin zerwanych i  włożonych do wody w  środę popielcową. Zielone gałązki symbolizowały życie, siły witalne i  radość związaną z  wiosennym odradzaniem się przyrody. Palmy przystrajało się bukszpanem i  sztucznymi lub suszonymi kwiatami, wstążeczkami czy farbowanymi trawami lub zbożami. Tak przygotowane zanoszono do kościoła, aby je poświęcić. Po nabożeństwie zabierano palmy do domu. Kropiono nimi chałupę, obejście i bydło w oborze. Gładzono nimi boki krów, zwłaszcza tych, które wiosną po raz pierwszy wychodziły na pastwiska, aby się dobrze do-

iły i pasły oraz żeby czarownice nie odbierały im i  nie psuły mleka. Także domowników uderzano lub chociaż dotykano palmami, by przekazać ich symboliczną moc. Poświęcone gałązki, włożone za święty obraz lub belkę stropową, miały chronić dom przed różnego rodzaju nieszczęściami. Przypisywano im moc leczenia chorób, odpędzania burzy i darzenia pól urodzajem. Ponadto na wsi radomskiej oraz na Kurpiach połykano bazie z  poświęconej palemki, ponieważ miało to uchronić przed chorobami gardła.

„Za sześć noc – Wielkanoc” Wielki Tydzień, zapoczątkowany Niedzielą Palmową, był dla wiernych czasem szczególnych przygotowań do Misterium Męki Pańskiej, śmierci i zmartwychwstania. Okres ten obfitował w  liczne obrzędy kościelne i ludowe rytuały. Zwłaszcza na wsiach dawało się zauważyć radość z  wiosennego odradzania się natury. Pierwsze oznaki budzącego się w przyrodzie życia stawały się impulsem do odnowy duchowej i  fizycznej. W  Wielkim Tygodniu kończono wiosenne porządki – odświeżano domy, malowano i odświętnie dekorowano izby, wymieniano pościel, kupowano nowe ubrania. Zdobiono też jaja, przygotowywano potrawy świąteczne oraz uczestniczono w  nabożeństwach. Trzeba było wysprzątać obejście i oczyścić umysł. Należało przebaczyć dotychczasowym wrogom i puścić w niepamięć wszelkie urazy, bo Wielkanoc to odnowa – stary człowiek musiał „umrzeć”, by mógł się narodzić nowy, lepszy. Gesty i codzienne czynności nabierały symbolicznego znaczenia. Gotowanie i  zdobienie ogromnej liczby jaj również miało rytualne znaczenie. Były one symbolem życia. W  wierzeniach ludowych przeciwdziałały wszelkiemu złu. Dzielone i  spożywane podczas śniadania rezurekcyjnego miały zapewnić zdrowie, pomyślność i  płodność, a  podawane kawalerom były dowodem życzliwości, sympatii, a  nawet miłości. Część jaj tylko

barwiono, ale większość ze starannością zdobiono. Jednobarwne, bez wzorów nosiły nazwę malowanek lub kraszanek, a  zdobione wzorem nazywano pisankami. „Pisaniem” jaj tradycyjnie zajmowały się kobiety. Używały w  tym celu żelazka, czyli patyczka z  blaszaną końcówką. Nabierały nim roztopiony wosk i  rysowały wymyślne wzory. Następnie wkładano jaja do roztworu wody i  barwnika, po czym ściągano wosk ze skorupki. Do kraszenia jaj używano domowych sposobów. Popularnością cieszyły się łupiny cebuli – dające kolor od żółci do brązu, żyto ozime – dzięki któremu uzyskiwano odcienie zieleni oraz kora dębu lub olchy – barwiąca na czarno.

Wielkanocne wypieki Od Wielkiego Czwartku rozpoczynało się przygotowywanie świątecznego jadła. Po czterdziestodniowym poście wreszcie zbliżała się pora posiłków mięsnych. Gospodynie prześcigały się w  przyrządzaniu wymyślnych potraw. Pieczono chleby, bułki, kołacze, ciasta i  baby drożdżowe, a  w  bogatych domach także mazurki. Wędzono kiełbasy, gotowano szynki i szykowano pieczenie. Przyprawiano bigos, sosy do mięs, gotowano tłusty żurek. Jednak żadnego z  tych specjałów nie można było spróbować aż do rezurekcji. Z wypiekiem wielkanocnych bab wiązało się wiele tradycyjnych zaleceń. Naczynie, w  którym rosło ciasto, opatulano białym obrusem i  umieszczano na zapiecku lub w łóżku. Z troską starano się nie robić przeciągów, nie trzaskać drzwiami, a rozmowy prowadzono ściszonym głosem, by ciasto nie opadło. Pieczenie bab należało do powinności kobiecych. Mężczyzn wyganiano więc z  izby, by wzrokiem nie zauroczyli ciasta, które mogło opaść, przypalić się

lub dostać zakalca. Dla gospodyni oznaczałoby to zniweczenie włożonego w wypieki trudu i wstyd na całą wieś.

„Ponętna jak jabłko” W Wielki Czwartek czas powagi na krótko przerywali chłopcy, hałasując kołatkami, które zastępowały bicie kościelnych dzwonów. Tego dnia przykład pokory Jezusa naśladowali królowie, magnaci i  biskupi, którzy umywali stopy dwunastu starcom, a  potem usługiwali im i  sowicie obdarowywali. Wieczorem gromadzono się na Eucharystii, aby spełnić święty obowiązek, później wracano do przedświątecznej krzątaniny. Młode dziewczęta poświęcały czas urodzie. Każda chciała się podobać, a tylko w Wielki Czwartek woda w źródłach, strumieniach i  rzekach nabierała cudownej mocy. Wierzono, że panna, która wykąpie się o  zmroku w  bieżącej wodzie, będzie przez cały rok „biała jak śmietana, zdrowa jak orzech i ponętna jak jabłko”.

Palmy wielkanocne przygotowywano z dużą starannością. Powinny być piękne, by dzieci były równie urodziwe, a ich wielkość – na Kurpiach nawet do 4 m – miała zapewnić gospodarzom długie życie

„Jeśli w Wielki Piątek rosa – ładne będą prosa” Wielki Piątek w  tradycji religijnej to najsmutniejszy czas w  roku – Bóg spocznie w grobie. Milczą dzwony, które zazwyczaj przeganiają złe duchy, więc wszędzie panoszy się zło. Wierzono, że w tym dniu po świecie chodzą wiedźmy, rzucające uroki na dzieci, bydło i obejście. Roiło się również od pobożnych bab i proszalnych dziadów. A  ponieważ odmowę jałmużny w  dzień Męki Pana traktowano jako grzech ciężki, miały gospodynie nie lada kłopot, aby nie pomylić czarownicy z proszącym o datek. Istniał przesąd, że w  Wielki Piątek woda w rzekach i strumieniach nabierała cudow-

Fot. Marcin Stańczuk, Muzeum Wsi Radomskiej

Fot. Monika Guzowska

Wielkanoc. Radości czas

Fot. Dariusz Krześniak, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

folklor

Dawniej święcono wszystko, co zamierzano w czasie Świąt spożyć. Dziś święconka ma charakter symboliczny – do koszyczka wkładamy te same produkty, ale po kawałku, by następnie podzielić się nimi przed rozpoczęciem wielkanocnego śniadania

nych, uzdrawiających mocy. Z  nadzieją prowadzono więc chorych na najbliższy brzeg, by pomóc im obmyć schorowane ciało. Z  ogromną radością przyjmowano też deszcz, który wróżył dobre plony. Smutek Wielkiego Piątku podkreślano poprzez zasłanianie luster w domach. Zdejmowano też krzyże ze ścian, owijano w  białe płótno i  składano do skrzyń jak do grobu. Starano się również zachować ścisły post – dorośli często nie jadali wcale, a  niektórzy nawet nie przyjmowali żadnych napojów na pamiątkę cierpienia Jezusa. W  kościołach odbywały się ostatnie misteria Męki Pańskiej i drogi krzyżowe. Jednak o prawdziwym nastroju Wielkiego Piątku świadczyły Groby Pańskie. Każdy pragnął odwiedzić grób Chrystusa, zazwyczaj przypominający grotę skalną. Do dzisiaj przetrwał zwyczaj pełnienia przez strażaków warty, przypominającej o żołnierzach pilnujących grobu Jezusa w  Jerozolimie. Na Mazowszu nazywano ich Turkami. Ubrani byli w tekturowe czapy i zbroje, w rękach zaś trzymali drewniane halabardy oraz dzidy. Straż pełnili do rezurekcji. Przed Grobem Pańskim czuwali nie tylko strażacy, ale również młode dziewczyny ubrane w  regionalne stroje, mieszkańcy wsi oraz ministranci.

„Uciekajcie pchły z przyzby, bo święcone do izby” Wielka Sobota to dzień adorowania pogrzebanego Chrystusa. Na wsiach czas ten wiązał się z  ogromem obowiązków. Gospodynie i  gospodarze przygotowy-

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

45

folklor

wali strawę dla siebie i inwentarza na całe Święta. Na dziedzińcach wiejskich kościołów palono stos cierni (gałęzi tarniny) i  ustawiano naczynie z  wodą. Płonący ogień oraz wodę święcił ksiądz, a uczestnicy ceremonii nabierali do przygotowanych naczyń wodę, wyciągali żarzące się ciernie, podpalali woskowe świece i wszystko zanosili do domów. Od tlących się gałązek rozpalano tzw. nowy ogień, który miał uchronić całe gospodarstwo od nieszczęść i ingerencji sił nieczystych. Woda natomiast posiadała właściwości lecznicze oraz zapewniała urodzaj. Kropiono nią obejście, zwierzęta i  domowników. Najważniejszym wielkosobotnim zadaniem dla każdej białogłowy było przygotowanie święconego. Dawniej musieli najeść się nim wszyscy domownicy. Pokarmy, przyozdo„Pisanki, kraszanki, jaja malowane...” – przygotowanie czasem nawet kopy jaj było bardzo czasochłonnym zajęciem. Trud wynagradzała przychylność oblubieńca obdarowanego najpiękniejszą pisanką

46

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

„I choćbyś spotkał śmiertelnego wroga, musisz tego dnia darować” Po czterdziestodniowym poście przychodził czas Wielkanocy. W  izbach panował świąteczny nastrój – ozdabiano je wycinankami wykonanymi z  kolorowego papieru. Przygotowywano też pająki ze słomy i bibuły, które wieszano pod sufitem. Święto Zmartwychwstania rozpoczynano, odprawianą o  świcie, rezurekcją. Zgodnie z tradycją, przed udaniem się na mszę należało umyć się w zimnej wodzie. Miało to chronić przed liszajami i innymi chorobami skóry. Po rezurekcji wymieniano pocałunki i składano sobie świąteczne życzenia. Gospodarze ścigali się, który szybciej dotrze do swojego domostwa. Zwycięstwo gwarantowało bowiem najlepsze we wsi plony. Następnie gospodarz kropił zagrodę wodą święconą, aby chronić ją przed nieszczęściami. Pszczelarze pukali w  ule na znak, że Pan Zmartwychwstał. Był to czas przebaczenia i  zgody, bo w  duszy człowieka zmartwychwstał Chrystus. Po uroczystej rezurekcji można było zasiąść do wielkanocnego śniadania. Stoły zasłane białym obrusem uginały się pod ciężarem

Pierwotnie znaczenie określenia śmigus-dyngus odbiegało od współczesnego wyobrażenia. Zgodnie z opisem Bernarda Kielaka w „Zwyczajach dorocznych Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”, śmigus wywodził się z  uderzania – śmigania rózgą wierzbową. Dyngowaniem z  kolei nazywano chodzenie po krewnych i znajomych z życzeniami oraz wypraszanie drobnych podarunków. Nie oznaczało to jednak, że tego dnia nie polewano się wodą. Oblewanie miało wymiar magiczny. Gospodarze wychodzili na pola, by pokropić je święconą wodą, chroniąc uprawy przed szkodnikami i  klęskami żywiołowymi. „Śmigusiarze” zbierali po chatach „dyngus” – pisanki, wypieki, mięsiwa – dar za wizytę, która była wyczekiwana zwłaszcza przez panny na wydaniu. Mimo zamieszania i  bałaganu oblewanie wodą dopełniało uświęcony obyczaj oznaczający wiosenne przebudzenie i  oczyszczenie.

oznaczającą aprobatę dalszych zalotów. Dziewczęta, których nikt nie przyszedł oblać płakały, ponieważ wróżyło to, że w ciągu najbliższego roku nie wyjdą za mąż. Suche ubranie oznaczało, że panna nie ma powodzenia u płci przeciwnej.

Fot. arch. Wikipedia

„Przez podwórko płynie woda, jest tu dziewczę jak jagoda!”

szynek, placków, mazurków, bab i  innych potraw. Nawet najbiedniejsi chłopi starali się kupić na Wielkanoc trochę kiełbasy, by zaznaczyć podniosłość chwili. W  ubogim domu nie mogło zabraknąć chleba, masła, baranka w  wysianym owsem naczyniu oraz jaj, którymi członkowie rodziny dzielili się, składając sobie życzenia. Ceremonia ta nawiązywała do obrzędu łamania się opłatkiem w Wigilię Bożego Narodzenia i była wyrazem więzi, wzajemnej życzliwości i  miłości. Tego dnia nie marnowano święconych skorupek. Rozsypane po kątach izby, komory i  sieni zapobiegały szkodom robionym przez myszy i  szczury. Sypano garstkę za płot, na rolę oraz obficie częstowano nimi kury, aby dobrze jajka znosiły. Kości z  poświęconego mięsa dawano zaś do zjedzenia kotom i psom, co miało uchronić zwierzęta przed wścieklizną. W  pierwszy dzień Wielkanocy obowiązywał zakaz jakiejkolwiek pracy i spotkań towarzyskich. Czas miał upływać wyłącznie na odpoczynku i rozmowach w rodzinnym gronie. Młodzież jednak nie potrafiła długo usiedzieć na miejscu. Po południu spotykała się na tzw. tłuczeniu jaj. Uderzano pisanką o  pisankę, a  zwycięzcą zostawał posiadacz najbardziej wytrzymałej. Jajka były symbolem odradzającego się życia, siły witalnej i płodności, dlatego ogromne znaczenie miał zwyczaj wzajemnego obdarowywania się pisankami przez zakochanych.

„Lato idzie, zima schodzi, wasz kogutek boso chodzi” Po południu można było spotkać grupy młodzieży chodzącej po wykupie, bo lany poniedziałek był przede wszystkim czasem odwiedzin. Od domu do domu wędrowały rozśpiewane grupy przebierańców. Panny chodziły z  gaikiem – wiecznie zielonym drzewkiem, przyozdobionym kolorowymi kwiatami i  wstążkami. Śpiewały wielkanocne pieśni lub recytowały rymowane pozdrowienia. Chłopcy, zwani kurcorzami, obchodzili wieś z podobizną koguta. Kurki dyngusowe, wykonane z papieru i piór, zatykano na kiju. Symbolizowały one aktywność i wojowniczość, a ich obecność w obejściu

Nóżki w galarecie Składniki: 2 sztuki nóżek wieprzowych, 2 sztuki nóżek cielęcych, 1 udko kurze, pęczek włoszczyzny, 1 liść laurowy, 5 ziaren ziela angielskiego, sól, pieprz. Przygotowanie: nóżki sparzyć, zalać dwoma litrami wody, dodać włoszczyznę i przyprawy. Gotować na małym ogniu trzy godziny. Gdy nóżki będą prawie miękkie, włożyć udko. Miękkie mięso wyjąć, pokroić w paseczki i ułożyć w salaterce. Następnie zalać zimnym, przecedzonym wywarem i ostudzić. Fot. Krzysztof Cabaj, Muzeum Regionalne w Siedlcach

Żur wielkanocny Składniki na zakwas: 3/4 szklanki żytniej mąki, 2 duże ząbki czosnku, 2 szklanki przegotowanej letniej wody, skórki razowego chleba. Pozostałe składniki: 2 litry wody, kilka ziaren pieprzu i ziela angielskiego, listek bobkowy, garść suszonych grzybów, 20 dag wędzonego boczku lub kiełbasy, 3 łyżki kwaśnej śmietany, majeranek. Przygotowanie: 5 dni wcześniej przygotować zakwas – do słoika wsypać mąkę, zalać ciepłą wodą, włożyć ząbki czosnku i skórki chleba razowego. Wierzch obwiązać płótnem i odstawić w ciepłe miejsce. Wodę na żur zagotować z  zielem angielskim, pieprzem, listkiem laurowym oraz suszonymi grzybami. Wywar połączyć z  zakwasem i  zagotować. Dodać podsmażony boczek lub kiełbasę, zabielić śmietaną. Dosolić do smaku i  wsypać majeranek. Podawać z ziemniakami i jajkiem ugotowanym na twardo, pokrojonym na ćwiartki.

bione gałązkami bukszpanu, umieszczano w wielkich koszach lub drewnianych nieckach do wyrabiania ciasta. Naczynia moszczono białym obrusem i lnianymi serwetami, a w środku układano najbardziej udany bochen chleba, pęta kiełbas, gomółkę białego sera, osełkę masła, sól, chrzan, kraszanki i  pisanki oraz najpiękniejsze wielkanocne baby. Nie mogło też zabraknąć baranka symbolizującego pokornego i  łagodnego zmartwychwstałego Chrystusa. Święcenie pokarmów z całej wsi zwykle odbywało się u  jednego z  gospodarzy, którego powinnością było przywiezienie księdza. Rodzaj i  zasobność święconego zależały od zamożności gospodarzy. Szybko dało się zauważyć nie tylko dysproporcje materialne, ale także rywalizację i próżność gospodyń, które prześcigały się w ilości gromadzonych do poświęcenia wiktuałów. Dlatego dzisiaj święconka ma wymiar symboliczny – po kawałku każdego ze składników, którymi dzielimy się przed rozpoczęciem śniadania.

„Przyszli my tu po dyngusie” Za godność i powagę Wielkiej Niedzieli brano sobie odwet w  wielkanocny poniedziałek. Był to dzień zabaw, psot i  żartów, obfitujący w  obyczaje i  obrzędy. Gospodarze wczesnym rankiem obmywali się w  strumieniu lub źródle tzw. żywą wodą, by zachować zdrowie i  urodę. Na wsiach oraz w  miastach woda lała się z wiader, dzbanków i kubków. Tylko na dworach arystokratyczni kawalerowie dystyngowanie skrapiali panny wodą różaną.

Po uroczystej rezurekcji można było zasiąść do wielkanocnego śniadania. We wszystkich domach stoły uginały się od szynek, kiełbas, mazurków i babek. Śniadanie rozpoczynano modlitwą i dzieleniem się święconym jajkiem

Fot. Dariusz Krześniak, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Fot. Błażej Pieczyński

folklor

Świadczyło też o akceptacji i zainteresowaniu, jakim cieszyła się mieszkająca w domu panna. Na ładne i lubiane dziewczęta wylewano wiadra wody. Niekiedy nawet wrzucano je do stawów i  sadzawek, a  dumny z  powodzenia córki gospodarz częstował „dyngusiarzy” alkoholem. Panny, które chciały się wykupić od dalszego oblewania obdarowywały kawalerów pisankami. Młodzieniec uhonorowany malowanymi jajami, owiniętymi wyhaftowaną w Środę Popielcową chusteczkę, traktował podarunek jako szczególną przychylność dziewczyny,

broniła porządku i  chroniła przed demonami. Chłopcy mieli też ze sobą drewniane klekotki, którymi głośno hałasowali. Wizycie kurcorzy towarzyszyły obrzędowe pieśni zaklinające szczęście domowników i udany rok w  gospodarce. Życzenia traktowano z pełną powagą, wierząc w magiczną moc słowa. W zamian za wizytę młodzież otrzymywała poczęstunek. Wreszcie minął czas zakazu gry na instrumentach. Kapela, tradycyjnie składająca się z harmonisty, skrzypka i bębniarza, przemierzała wieś, wesoło przyśpiewując.

Może warto to przeżyć Tradycja religijna przeplatająca się z  wierzeniami ludowymi nadaje Wielkanocy niezwykłego charakteru. To czas rytuałów, duchowej przemiany i  przygotowań do wiosennej odnowy. Nadchodzące Święta niosą ze sobą wiele optymizmu i nadzieję, że należyte przygotowanie oraz godne wypełnienie ludowych obrzędów zapewnią nam zdrowie, powodzenie i  dostatek. Pamiętajmy, że odrobina wysiłku, minimum zaangażowania i chwila refleksji nad cudem Wielkanocy, przenoszą w zapominany świat codziennych drobnych radości. Za merytoryczną pomoc w  przygotowaniu tekstu i nadesłane artykuły dziękuję pracownikom muzeów na Mazowszu. W obrzędowość kultywowaną w  subregionie radomskim wprowadził nas Marcin Stańczuk z Muzeum Wsi Radomskiej; ze zwyczajami Mazowsza północno-zachodniego zapoznały Anita GadTuralska i Joanna Szewczykowska z Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu oraz Magdalena Banasiak z  Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie; o  obrzędach na Kurpiach opowiadała Katarzyna Rarot z  Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, a  siedleckie zwyczaje przybliżył Krzysztof Cabaj z Muzeum Regionalnego w Siedlcach. Opracowała Iwona Dybowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

47

Radom

Od 26 marca swoje zdolności matema-

tyczne i przyrodnicze rozwijają uczestnicy zajęć Młodzieżowej Akademii Umiejętności w  Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 6 im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. Szkoła ta to lider projektu „Mazowieckie Centra Talentu i  Kariery”. Na Mazowszu wyłoniono w drodze konkursu 7 centrów, czyli 7 szkół ponadgimnazjalnych, w  których będzie działać Młodzieżowa Akademia Umiejętności. 8 kwietnia w  salach Ośrodka Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” można było uczestniczyć w Targach Wiedzy i Umiejętności, organizowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy Filia w Radomiu, radomski PUP oraz Zakład Doskonalenia Zawodowego.

Płock

23 marca po raz kolejny odbyły się Płockie Targi Edukacyjne. Swoją ofertę zaprezen-

48

Siedlce

18 marca w  Siedlcach odbyła się konfe-

rencja podsumowująca unijny projekt pn. „Czas na biznes”, realizowany w ramach Działania 6.2 PO KL. Podczas zorganizowanego spotkania przez WUP Filię w Siedlcach, zaprezentowano przebieg oraz rezultaty projektu, którego wsparciem objętych zostało 36 osób z terenu powiatów: łosickiego, siedleckiego, sokołowskiego oraz Siedlec, chcących założyć i prowadzić działalność na własny rachunek. 24 marca zainaugurowano współpracę między Sokołowem Podlaskim a  podmoskiewskim miastem Kotielniki. W tym celu w Urzędzie Miejskim w  Sokołowie Podlaskim spotkali się samorządowcy z  obu miast. W  wydarzeniu wzięła również udział m.in.  członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska. Podczas dyskusji omawiano możliwość ekonomicznej współpracy między miastami, wymiany młodzieży w  ramach turnusów sportowych oraz organizacji i  uczestnictwa w  uroczystościach kulturalnych. 2 kwietnia w  Hali Sportowej Zespołu Oświatowego w  Iganiach Nowych k. Siedlec odbyły się Mistrzostwa Polski Juniorek w  zapasach kobiet. W  zawodach wzięły udział zawodniczki z roczników 1991-1993 w ośmiu kategoriach wagowych. Mazowsze reprezentował m.in. Wojewódzki Ludowy Klub Sportowy Siedlce – gospodarz mistrzostw. Honorowy patronat nad imprezą objął m.in. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.

Ostrołęka

26 marca w sali Gminnej Spółdzielni w Ły-

sych odbyło się podsumowanie projektu „Outplacement – monitorowany powrót do aktywności zawodowej”. Projekt dotyczący przygotowania osób do aktywności zawodowej wśród pracowników Zakładów Mięsnych JBB w Łysych przez ostatnie półtora roku wdrażało Biuro Łomżyńskiej Rady FSNT NOT. Jego celem były działania na

22 marca w  Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Ciechanowie można było wziąć udział w  konferencji pt. „Dopalacze – wyzwanie dla profilaktyki”. Jej organizatorem była Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna w Ciechanowie oraz Kuratorium Oświaty w  Warszawie Delegatura w Ciechanowie. Konferencji przewodniczyła radna Sejmiku Województwa Mazowieckiego – Przewodnicząca Komisji Edukacji, Nauki i  Szkolnictwa Wyższego Wiesława Krawczyk. 24 marca w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie odbyło się spotkanie z mławskim muzealnikiem i archeologiem Andrzejem Grzymkowskim. Wykład przybliżył historyczny obraz naszego regionu na przestrzeni wielu stuleci, nawet przed początkiem naszej ery. 11 kwietnia Bank Żywności wraz z wykładowcami i studentami Kolegium Nauczycielskiego w Ciechanowie zorganizował mecz, na który biletami wstępu były… jaja lub inne produkty spożywcze. W  ten sposób zebrano żywność na Święta dla potrzebujących rodzin. W  meczu zagrały drużyny VIP-ów, zarówno ze sceny politycznej, jak też ciechanowskie rekiny biznesu. Honorowy patronat nad imprezą objął Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.

Fot. Agnieszka Stabińska

Fot. Katarzyna Mańska

LEWA, lekko Panowie i z uśmiechem!

Ciechanów

Zarząd z przymrużeniem oka

Trudne pytania to moja specjalność. Tylko pojedynczo proszę.

Proszę się nie stresować. Tylko demonstruję swoje umiejętności wschodnich sztuk walki.

Wybrała Urszula Sabak CZYTAJ WIĘCEJ: www.mazovia.pl

KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (98) 2011 ROK

Już teraz wszyscy wiemy, czego brakuje w gabinecie marszałka Adama Struzika.

Fot. Monika Guzowska

28 marca najnowsze prace dotyczące polityki miejskiej zaprezentowano na dwudniowej konferencji „Miasta w  polityce rozwoju – wyzwania, szanse i  dylematy”. W  dyskusji wziął udział Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik. Spotkanie, zorganizowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, jest odpowiedzią na toczącą się na forum krajowym i  europejskim dyskusję na temat rosnącego znaczenia wymiaru terytorialnego polityk publicznych i roli miast w generowaniu wzrostu społeczno-gospodarczego regionów, państw i całej UE. W dniach 31 marca – 1 kwietnia odbyło się w  Warszawie III Międzynarodowe Forum Efektywności Energetycznej „Mniej znaczy Więcej”. Wśród poruszanych tematów znalazł się dostęp do efektywnych źródeł energii poza obszarami miejskimi, skuteczne zarządzanie energią w  zakładach produkcyjnych oraz sposoby finansowania efektywności energetycznej. W  spotkaniu wzięła udział m.in. członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska. W dniach 1 – 3 kwietnia podczas XVI Targów Turystyki i Wypoczynku LATO 2011można było zapoznać się z  ofertami na sezon wiosenno-letni ponad 400 wystawców z 18 krajów. Na uroczystym otwarciu Samorząd Województwa Mazowieckiego reprezentował wicemarszałek Marcin Kierwiński.

rzecz tych, którzy utracili pracę w  wyniku pożaru zakładów w czerwcu 2009 r. W spotkaniu udział wziął m.in. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik. 31 marca młodzież z Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 w Ostrołęce miała możliwość spotkać się z  przedstawicielami różnych zawodów, by poznać specyfikę ich pracy. Inicjatywa ta została zorganizowana w ramach ogólnopolskiego programu „Dzień przedsiębiorczości”. 7 kwietnia w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Ostrołęce odbyły się warsztaty „Ekoinnowacje na Mazowszu” organizowane w ramach projektu „Wypracowanie metod transferu technologii w  dziedzinie ochrony środowiska w  regionie Mazowsza”. Podczas spotkania omawiano tematy związane z gospodarką ściekami na terenach wiejskich, ochroną przed powodzią, a  także z  odnawialnymi źródłami energii. Organizatorem warsztatów było Centrum Transferu Technologii i Rozwoju Przedsiębiorczości Politechniki Warszawskiej.

Fot. arch. SWPZZPOZ w Radomiu

Warszawa

towało 67 instytucji. Była ona skierowana przede wszystkim do młodzieży, która stoi przed wyborem dalszego kierunku nauki, jak również do tych, którzy są zainteresowani podniesieniem bądź zmianą swoich kwalifikacji. Organizatorami imprezy byli m.in.: WUP Filia w  Płocku, PUP w  Płocku, Miejski Urząd Pracy w Płocku oraz płocka delegatura Kuratorium Oświaty w  Warszawie. Patronat honorowy nad targami objął Marszałek Województwa Mazowieckiego.

Fot. arch. UM w Sokołowie Podlasmim

W SKRÓCIE

Majowy weekendzik blisko. Pojechałoby się..., żona by się ucieszyła.

województwo mazowieckie DZIAłANIE 5.2 „REWITALIZACJA MIAST” REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACyJNEGO WOJEWóDZTWA MAZOWIECKIEGO 2007-2013. Stan na 1 kwietnia 2011 roku