Kronika Mazowiecka NR 3 (109) 2012 ROK / ISSN 1730 -749X

Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego

W kierunku smart specialization. Wywiad z prof. Zbigniewem Strzeleckim s. 10 Przyszłość Muzeum Kolejnictwa s. 9 „Z wikliny można upleść wszystko…” s. 46

Z prac samorządu Życzenia świąteczne XIV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego W komisjach Komentarz marszałka. Mamy coś do powiedzenia

1 2 4 8

Temat miesiąca Przyszłość Muzeum Kolejnictwa pod znakiem zapytania W kierunku smart specialization. Wywiad z prof. Zbigniewem Strzeleckim Samorządowe Forum Mazowsza

9 10 12

Warto wiedzieć Misja: ocalić tożsamość Czy wiesz, że…

14 16

Infrastruktura Co powie „szklana kula”, czyli model rozwoju Mazowsza Inwestycje na Mazowszu

17 18

Współpraca Komitat Peszt a Mazowsze Geodezja i kartografia

20 22

Zdrowie Z promocją zdrowia za pan brat

26

28 30

Stale współpracują: Pracownicy departamentów i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

25

Bezpieczeństwo Nowa jakość w pomocy społecznej Pozarządowe Mazowsze

Rolnictwo eKSpresOWy przegląd wydarzeń

31

Ekologia Mazowsze źródłem energii

33

Kultura Kulturalne Mazowsze O księdzu Skierkowskim na Mazowszu Książki z mazowieckiej półki

34 38 40

Turystyka Powiat kozienicki XVII Targi Turystyki i Wypoczynku LATO 2012 Szlakiem żołnierzy I wojny światowej

Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka tel. 22 59 07 792 Redaguje Zespół w składzie: Redaktor Naczelna Elwira Kasprzak Redaktorzy Agnieszka Bogucka Justyna Michniewicz Urszula Sabak Elżbieta Tomaszewska

Biznes Baza danych o rynku pracy. Przełom w dostępie do danych na poziomie regionalnym i lokalnym

Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Jagiellońska 26 03-719 Warszawa tel. 22 59 07 760 faks 22 59 07 759 e-mail: [email protected]

41 43 44

Projekt layoutu: Agencja Reklamowa Opus B Opracowanie graficzne i skład komputerowy: Pracownia C&C Sp. z o. o. www.pracowniacc.pl Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina Mapę wykonał: Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Nakład: 12 500 egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i „Kronika Mazowiecka” w Internecie: www.mazovia.pl

„Z wikliny można upleść wszystko…”

46

Na okładce: obraz Kazimierza Furgi „Wielkanoc” ze zbiorów Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie

W skrócie

48 49

Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania, adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów.

Folklor

Zarząd z przymrużeniem oka

Zdrowych i pogodnych Świąt Wielkiej Nocy, radosnych chwil spędzonych z najbliższymi

oraz wszelkiej pomyślności i wielu sukcesów życzą Mieszkańcom Mazowsza

Przewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego

Marszałek Województwa Mazowieckiego

Ludwik Rakowski

Adam Struzik

Z prac samorządu

Z prac samorządu

XIV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 12 marca

Budżet Brak możliwości zrealizowania w 2012 r. przychodów z  prywatyzacji oraz konieczność obniżenia planu dochodów, spowodowały znaczące zmiany w budżecie województwa na 2012 r. Prognozy wzrostu dochodów podatkowych CIT obniżono z 19,4 do 4,5 proc., natomiast PIT z 9,6 do 5,1 proc. Zarząd województwa w związku z tym zdecydował się na oszczędności, zmniejszając wydatki bieżące o 15 proc., a majątkowe o 41 proc. Radny Grzegorz Pietruczuk złożył wniosek o  zdjęcie tego punktu z  porządku obrad, tak aby wszystkie komisje merytoryczne mogły zapoznać się z tak dużymi zmianami. Wniosek został jednak odrzucony większością głosów. O to m.in., czy w związku z oszczędnościami będą zwolnienia w  mazowieckich instytucjach pytał radny Krzysztof Gawkowski. – Mamy dzisiaj do czynienia z pokłosiem kryzysu – zaznaczył na wstępie marszałek Adam Struzik. Znaczna część dochodów województwa pochodzi z  udziałów w  podatku CIT, który jest bardzo wrażliwy na sytuację w gospodarce. Zarząd nie planuje zwolnień. Zablokowana zostanie natomiast podwyżka wynagrodzeń. Radny Karol Tchórzewski, w  swoim wystąpieniu, przedstawił analizę Klubu PiS dotyczącą działań marszałka. – Niestety, ze strony grupy radnych PiS to podsumowanie wypadło tak, że możemy złożyć wniosek o odwołanie pana marszałka – powiedział radny. Po długiej dyskusji sejmik większością głosów przyjął zmiany w  budżecie województwa na 2012 r. wraz z  poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Budżetu i  Finansów, dotyczącymi przede wszystkim przeznaczenia z  rezerwy ogólnej 5 mln zł na ochronę zabytków, 2 mln zł na wsparcie zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe zajmujące się upowszechnianiem kultury i  promocją oraz 5 mln zł na program „Moje Boisko – Orlik 2012”.

Stanowisko sejmiku Radni przyjęli stanowisko, w  którym wyrażają głębokie zaniepokojenie planowanym przez ministra sprawiedliwości projektem zniesienia sądów rejonowych, w  których liczba etatów orzeczniczych nie przekracza włącznie czternastu. Zdaniem sejmiku, „podstawowym kryterium powinna być zatem

Fot. Konrad Wojnarowski

Sejmik przyjął m.in. zmiany w budżecie województwa na 2012 r. oraz stanowisko w sprawie projektu Ministerstwa Sprawiedliwości, dotyczącego zniesienia niektórych sądów rejonowych. Rok 2012 ogłoszono Rokiem kardynała Aleksandra Kakowskiego i Stanisława OstojaKotkowskiego na Mazowszu.

Stypendia dla doktorantów Rusza druga edycja projektu systemowego Samorządu Województwa Mazowieckiego realizowanego w ramach Poddziałania 8.2.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki „Potencjał naukowy wsparciem dla gospodarki Mazowsza – stypendia dla doktorantów”. W związku z tym radni przyjęli zmiany w regulaminie, które nasunęły się po pierwszej edycji. Zmiany te wychodzą przede wszystkim naprzeciw oczekiwaniom środowiska naukowego. Stypendia przyznawane są doktorantom prowadzącym innowacyjne badania naukowe w obszarach uznanych za szczególnie istotne z  punktu widzenia rozwoju województwa mazowieckiego (zdrowie, środowisko, rolnictwo i żywność, społeczeństwo, bezpieczeństwo, nowe materiały i  technologie, technologie informacyjne, transport i  energetyka), których rezultaty w  sposób praktyczny mogą zostać zastosowane i wdrożone.

Współpraca z obwodem winnickim To była najdłuższa z dotychczasowych sesji obecnej kadencji sejmiku

nie liczba etatów sędziowskich, o  których nie decydują władze danego sądu, ale liczba wpływających do sądu spraw, skuteczność i  szybkość w  ich rozpoznawaniu oraz odległości, jakie strony będą zmuszone pokonać w celu uzyskania orzeczenia”.

„Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba” Po raz szósty nagrodzone zostaną najlepsze wystawy muzealne i  imprezy plenerowe, odbywające się na Mazowszu, a po raz drugi także wydawnictwa muzealne. Sejmik przyjął regulamin konkursu „Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba”, który cieszy się dużym powodzeniem wśród mazowieckich placówek muzealnych. Przyczynia się bowiem do podnoszenia prestiżu muzeów mazowieckich, w pewien sposób wpływa na ich rozwój, a przede wszystkim wyrównuje szanse oraz zmniejsza różnice pomiędzy nimi. Wnioski składać mogą wszystkie jednostki muzealne, znajdujące się na Mazowszu, w terminie do 15 kwietnia 2012 r.

„Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami” Sejmik przyjął „Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2012-2015”. Dokument ten zawiera bilans strategiczny, informację na temat głównych obszarów opieki nad zabytkami oraz wizję, cele i kierunki działań, jak również zasady monitorowania i podstawowe źródła finansowania. Omówiono w nim zmieniające się uwarunkowania prawne, przed-

stawiono diagnozę zasobów kulturowych regionu, a  także ocenę efektów wdrażania poprzednio obowiązującego programu.

Nowi patroni Mazowsza w 2012 r. Sejmik ogłosił rok 2012 rokiem kardynała Aleksandra Kakowskiego z  okazji przypadającej 150. rocznicy urodzin oraz Stanisława Ostoja-Kotkowskiego, który urodził się 90 lat temu. Kardynał Aleksander Kakowski pochodził z Dębiny koło Przasnysza. Był metropolitą warszawskim, dożywotnio używającym tytułu prymasa Królestwa Polskiego, jednym z  najwybitniejszych Polaków z  przełomu XIX i XX w. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości prowadził działalność duszpasterską, organizacyjną i  oświatową. Brał aktywny udział w  rozwijaniu Akcji Katolickiej. Wspierał rozwój zakonów oraz prasy katolickiej. W 1926 r. przyczynił się do zawarcia konkordatu ze Stolicą Apostolską, za co uhonorowany został Orderem Orła Białego. Zmarł w Warszawie w 1938 r. Malarz, rzeźbiarz, scenograf, fotografik, twórca sztuki laserowej i  prekursor grafiki komputerowej Stanisław Ostoja-Kotkowski lata młodzieńcze spędził w  Przasnyszu. Po wojnie, z Niemiec wyemigrował do Australii. Okrzyknięty został mistrzem „sztuki kinetycznej” – w  swojej twórczości w  sposób perfekcyjny potrafił bowiem wykorzystać osiągnięcia najnowszej techniki. Jego dokonania artystyczne wpisane zostały na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Zmarł w 1994 r. w Australii.

Sejmik upoważnił zarząd województwa do wystąpienia do ministra spraw zagranicznych o wyrażenie zgody na zawarcie porozumienia o  współpracy między województwem mazowieckim a  obwodem winnickim na Ukrainie. Po raz pierwszy porozumienie ma być zawarte jednocześnie między władzami stanowiącymi i wykonawczymi regionów.

Edukacja Rektor Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w  Siedlcach wyraził chęć włączenia Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w  Siedlcach w  struktury uczelni. Obowiązek przekształcenia tego typu placówek nakłada znowelizowane Prawo o szkolnictwie wyższym. Radni przyjęli w  związku z tym uchwałę w sprawie zainicjowania stosownych działań. Przyjęto również „Regulamin przyznawania i przekazywania stypendiów dla uczniów gimnazjów i  szkół ponadgimnazjalnych w  Województwie Mazowieckim w  roku szkolnym 2012/2013 w  ramach projektu – Regionalny program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych”. Będzie to już piąta edycja, dzięki której przyznanych zostanie 418 stypendiów w wysokości 380 zł miesięcznie.

Bałtyk-Adriatyk Sejmik wyraził wolę przystąpienia województwa mazowieckiego do Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Bałtyk-Adriatyk. Zainteresowane województwa: pomorskie,

kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, wielkopolskie, łódzkie i  śląskie podpisały w  tym celu list intencyjny. Zadaniem stowarzyszenia będzie przede wszystkim wspieranie działań związanych z inwestycjami i modernizacją infrastruktury krajowej, znajdującej się w strefie wpływów korytarza Bałtyk-Adriatyk.

Zespół „Mazowsze” Marszałek Adam Struzik przedstawił informację o sytuacji w Państwowym Zespole Ludowym Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego. Po wnikliwej analizie finansowej i  dokonaniu korekty udało się uzyskać podwyżki w  wysokości 200 zł dla najmniej zarabiających pracowników pionu artystycznego. Prowadzone są również zabiegi pozyskania wsparcia z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla zespołu, który stał się wizytówką Polski. Radny Witold Kołodziejski zapytał, czy prawdą jest, że zarząd zamierza połączyć zespół „Mazowsze” z Teatrem Muzycznym im. Jana Kiepury oraz kiedy przeprowadzony będzie konkurs na dyrektora zespołu. Marszałek zapewnił, że „Mazowsze” zachowa swoją tożsamość, a forma działania obu tych instytucji jest obecnie dyskutowana. W Europejskim Centrum Promocji Kultury Regionalnej i Narodowej „Matecznik-Mazowsze” jest miejsce dla wielu instytucji kultury. Wybór dyrektora musi być natomiast poprzedzony wypracowaniem koncepcji działania, nad którą trwają prace.

Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał w sprawie: • p  rzyjęcia „Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 20112012”, • połączenia samorządowej instytucji kultury pn.: „Teatr Praga” z  samorządową instytucją kultury pn.: „Mazowieckie Centrum Kultury i  Sztuki” w  jedną instytucję pn. „Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki”, • nadania statutu samorządowej instytucji kultury pn. „Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki”, powstałej w wyniku połączenia Teatru Praga z Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki, • zamiaru likwidacji Liceum Profilowanego wchodzącego w skład Zespołu Szkół nr 3 im. Jana Kochanowskiego w Wyszkowie, • zamiaru likwidacji Dwuletniego Uzupełniającego Liceum Ogólnokształcącego wchodzącego w  skład Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Jana Kochanowskiego w Wyszkowie. Opracowała Justyna Michniewicz

Jakie według Pani/Pana konsekwencje spowoduje projekt zniesienia niektórych sądów rejonowych? Radna Maria Koc Zamiar likwidacji sądów rejonowych, ogłoszony przez ministra sprawiedliwości, wzbudził ogromne zaniepokojenie mieszkańców i samorządów z miejscowości, których dotyczy. Zapowiedź resortu, że w miejsce likwidowanych placówek powstaną wydziały zamiejscowe, nie oddala obaw o brak pełnej dostępności obywateli do tych instytucji. Ostatnie rozporządzenie ministra mówi wręcz o wnikliwym monitorowaniu nowo powołanych wydziałów w kontekście zasadności ich dalszego istnienia. Może z  tego wynikać, że obecna „reforma” jest tylko wstępem do całkowitej likwidacji sądów w wielu miastach powiatowych. 16 stycznia i  27 lutego 2012 r. złożyłam na ręce przewodniczącego Ludwika Rakowskiego i  marszałka Adama Struzika pismo w  sprawie wypracowania i  przyjęcia przez sejmik uchwały zawierającej sprzeciw wobec zamiaru zniesienia niektórych sądów rejonowych na Mazowszu, m.in. w Sokołowie Podlaskim, Garwolinie i  Węgrowie. Wniosek został przyjęty, a uchwała w tej sprawie przegłosowana. Możemy mieć tylko nadzieję, że minister Jarosław Gowin nie pozostanie obojętny na nasze stanowisko, wnoszące o  odstąpienie od wdrożenia przyjętego kierunku reform, jako społecznie nieuzasadnionego. Radny Witold Chrzanowski Reforma sądownictwa proponowana przez ministra sprawiedliwości może spowodować gorsze zarządzanie poszczególnymi sądami z  racji odległości dzielącej prezesa sądu od wydziału zamiejscowego. Może to oznaczać pogorszenie obsługi mieszkańców, a  ten aspekt powinien być nadrzędny przy planowaniu jakichkolwiek zmian. Zdecydowanie lepsza i  łatwiejsza do akceptacji, mam nadzieję przez wszystkich, jest zmiana ustawowa zaproponowana przez Klub Poselski PSL, która wychodzi naprzeciw potrzebom, nie burząc struktury sądów. Daje prezesowi sądu okręgowego uprawnienia do przesuwania spraw tam, gdzie jest ich mniej, jak również sędziów tam, gdzie jest taka potrzeba. Samorządowcy z miast, których sprawa dotyczy protestują słusznie. Miasta te stracą na znaczeniu, jako stolice powiatów, zwłaszcza że to nie pierwsze instytucje, których się ich pozbawia. W ten sposób dochodzi do osłabienia lokalnego środowiska samorządowego.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

3

Z prac samorządu

Komisja Prawa, Samorządu, Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego 20 lutego

W komisjach Komisja Kultury i Dziedzictwa Narodowego 16 lutego

Ministerstwo Sprawiedliwości zaproponowało wprowadzenie wielu zmian w sądownictwie, m.in. likwidację niektórych sądów rejonowych1.

Fot. Elżbieta Tomaszewska

Czy jest ktoś, kto nie słyszał o  Państwowym Zespole Ludowym Pieśni i  Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego, kto nie zna bodaj jednej wykonywanej przez niego piosenki? Zespół rozpoznawalny jest od sześćdziesięciu lat nie tylko w Polsce, ale i w szerokim świecie. Dziś „Mazowsze” walczy o przetrwanie.

Na posiedzenie Komisji Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaproszony został Olgierd Łukaszewicz, prezes Zrzeszenia Artystów Scen Polskich

W posiedzeniu Komisji Kultury i Dziedzictwa Narodowego Sejmiku Województwa Mazowieckiego uczestniczyli przedstawiciele zespołu „Mazowsze”, którzy zwrócili się do członków komisji z prośbą o wsparcie ekonomiczne i moralne. Naświetlili sytuację, w jakiej znajduje się zespół. Artyści mają niskie pensje i żeby utrzymać siebie, a często i rodziny, dorabiają, zatrudniając się jako kelnerzy lub parkingowi. Niegdyś wiodło im się dobrze, gdy – podczas licznych zagranicznych wojaży – otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie w obcej walucie. Komisja zwróciła się do członka Zarządu Województwa Mazowieckiego Wiesława Raboszuka oraz dyrektora Departamentu Kultury, Promocji i  Turystyki Jerzego Lacha z zapytaniem o wysokość dotacji dla zespołu „Mazowsze” oraz wynagrodzeń, a  także o  liczbę zatrudnionych osób. W  odpowiedzi radni usłyszeli, że dotacja na przestrzeni ostatnich dwóch lat wzrosła o  ponad 2  mln  zł i  obecnie wynosi

4

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

§ Z prac samorządu

9  mln  zł. Radni zapytali także, czy w  ramach tej dotacji zespół musi utrzymać oddany dwa lata temu do użytku obiekt „Matecznik Mazowsze” (sala koncertowa, sale do ćwiczeń dla chóru i  baletu, sale wykładowe) oraz zaplecze noclegowe i  zaadaptowaną na Karczmę Staropolską stajnię? Otrzymali odpowiedź twierdzącą. Swoje zdanie o  sytuacji, w  jakiej znalazł się zespół „Mazowsze” oraz inne placówki artystyczne, wyraził prezes Zrzeszenia Artystów Scen Polskich Olgierd Łukaszewicz. Mówił o budowaniu wielu nowych obiektów, powoływaniu w  całym kraju placówek kulturalnych, na których utrzymanie szybko kończą się środki finansowe. Nawiązując do zespołu „Mazowsze”, powołał się na Ustawę z dnia 31 sierpnia 2011  r. o  zmianie ustawy o  organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którą dyrektor instytucji kulturalnej powinien zostać wybrany w  drodze konkursu. Los takich placówek, powiedział,

zależy od dobrego menadżera, który powinien rozliczać się ze swoich działań. Prezes Olgierd Łukaszewicz podkreślił także, że strajk ogłoszony przez zespół wynika z  braku formy porozumienia. Zgodził się ze zdaniem komisji, że „Mazowsze” jest zespołem narodowym, instytucją, którą powinno dotować państwo i  taki też mieć status. Członkowie komisji uznali, że z tą sprawą sejmik powinien zwrócić się do ministra kultury i dziedzictwa narodowego, a  radni do mazowieckich posłów, by rozpoczęli lobbowanie w  Sejmie RP na rzecz rozwiązania tej sprawy. Muzyczne widowiska folklorystyczne wciąż mają wielu zwolenników. Istnienie takiego zespołu, propagowanie muzyki ludowej świadczy nie tylko o  regionalizmie (notabene zespół Mazowsze prezentuje muzykę trzydziestu dziewięciu regionów etnograficznych Polski), ale jest podkreśleniem naszej odrębności kulturowej i  wyróżnikiem w  tyglu pod nazwą y Europa.

Projekt rozporządzenia ministra sprawiedliwości zakłada m.in. likwidację sądów rejonowych o obsadzie do czternastu etatów sędziowskich włącznie oraz utworzenie w  ich miejsce wydziałów zamiejscowych (cywilnych, karnych, a w  niektórych przypadkach – rodzinnych i  ds. nieletnich), położonych w  innych miejscowościach. Wiadomość ta wywołała sprzeciw samorządów lokalnych oraz środowisk sędziowskich. Do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w  Warszawie zaczęły lawinowo wpływać pisma w  tej sprawie. Zaistniała więc konieczność zajęcia stanowiska przez Sejmik Województwa Mazowieckiego. Projekt uchwały przygotował zarząd województwa. W uzasadnieniu, przedstawionym Komisji Prawa, Samorządu, Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego, znalazły się m.in. poniższe stwierdzenia. • „Podstawowym kryterium powinna być nie liczba etatów sędziowskich, o których nie decydują władze danego sądu, ale liczba wpływających do sądu spraw, skuteczność i szybkość w ich rozpoznawaniu oraz odległości, jakie strony będą zmuszone pokonać w celu uzyskania orzeczenia. Sejmik Województwa Mazowieckiego rozumie, że w  dobie kryzysu niecelowe jest utrzymywanie sądów, do których

wpływa mało spraw. Nie należy jednak likwidować jednostek, które dobrze pracują, jedynie dlatego, że jest w nich mniej niż piętnaście etatów sędziowskich. • Rozwiązanie przedstawione w  rozporządzeniu stanowi wyraźne odejście od reformy administracji publicznej z  1998  r., polegającej na wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Odejście od wypracowanej w oparciu o wskazane powyżej zasady struktury, wiąże się nie tylko z ryzykiem odczuwalnego spadku efektywności działania wymiaru sprawiedliwości, ale burzy ponadto utrwalone historycznie poczucie społeczności lokalnych przynależności do sądu o określonej lokalizacji”. – To cenna inicjatywa zarządu – powiedział radny Krzysztof Żochowski. Sądy w  Garwolinie przetrwały setki lat, a teraz jednym posunięciem rząd chce to zmienić. Podobne zdanie mieli pozostali członkowie komisji, w  pełni solidaryzujący się z  propozycją zarządu, uznając, że ważna jest liczba postępowań sądowych rozpatrywanych przez dany sąd, a nie liczba sędziów. Poruszono również (przytaczając przykłady) sprawę odległości, jaką będą musieli pokonywać obywatele, by załatwić daną sprawę. Może to być nawet

kilkadziesiąt kilometrów od dotychczasowych siedzib sądów rejonowych. Radny Adam Orliński przyznał, że jest członkiem stowarzyszenia zawiązanego w obronie sądu w Sochaczewie. Zauważył, że likwidacja sądów będzie miała niekorzystny wpływ na stosunki społeczne, doprowadzi do obniżenia rangi miasta, które stanowi centrum administracyjno-gospodarcze dla wielu mieszkańców powiatu. Sądy przecież wpisują się w strukturę powiatu. Komisja uznała, że takie rozporządzenie jest niezgodne z  konstytucyjnym prawem dostępu do sądów, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że nawet z  banalnymi sprawami czeka się na rozprawę ponad pół roku. Ponadto, nie uwzględniono, że często sądy rejonowe bezpłatnie otrzymywały od gminy tereny oraz budynki, łącznie z pełnym wyposażeniem. Komisja przegłosowała wniesienie y projektu uchwały pod obrady sejmiku.

Projekt rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych, utworzenia zamiejscowych wydziałów w niektórych sądach rejonowych oraz zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości.

1

Komisja Promocji Województwa Mazowieckiego i Współpracy Zagranicznej 22 lutego

Obwód winnicki to kolejny region, który jest zainteresowany współpracą z Mazowszem. Podpiszemy porozumienie? Propozycja podpisania porozumienia z  naszym regionem wypłynęła od strony ukraińskiej (to porozumienie nowatorskie, tzn. podpisane pomiędzy władzą uchwałodawczą, czyli Sejmikiem Województwa Mazowieckiego i Radą Obwodu Winnickiego oraz wykonawczą – Zarządem Województwa Mazowieckiego i  Państwową Administracją Obwodu Winnickiego). Obwód winnicki leży w  środkowej części Ukrainy, przy granicy z  Mołdawią. Jego stolicą jest Winnica, blisko 600-letnie mia-

sto zamieszkałe przez 370 tys. osób, wśród których jest wielu Polaków. Związki tego regionu z Polską są oczywiste – to Podole, kraina historyczna, leżąca na Wyżynie Podolskiej. Wystarczy wymienić miasto Bar, znajdujące się właśnie w  tym obwodzie. Zastępca dyrektora Kancelarii Marszałka Rafał Zięba przybliżył komisji specyfikę obwodu winnickiego. Powiedział m.in. o  nastawieniu proeuropejskim władz obwodu, o  jego przedstawicielach aktywnie działających w  różnych europejskich organizacjach i  od wielu lat odwiedzających Polskę. Komisja była zainteresowana

możliwościami nawiązania współpracy handlowej z  tym obwodem, możliwością wspierania producentów – ogólnie ujmując, ekonomiczno-handlowymi aspektami wynikającymi z podpisania porozumienia. To już czwarty ukraiński obwód (poprzednie to: lwowski, odeski i  kijowski), który chce współpracować z Mazowszem. Województwo mazowieckie ma już podpisane umowy z  obwodem lwowskim (2004  r.) oraz obwodem kijowskim (2010 r.). Dyrektor Rafał Zięba zwrócił się do członków komisji o  wyrażenie zgody na zaakceptowanie porozumienia w  tej formule.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

5

Z prac samorządu

Fot. Anna Kowalska

Z prac samorządu

Winnica, blisko 600-letnie miasto zamieszkałe przez 370 tys. osób, jest stolicą obwodu winnickiego

Komisja zarekomendowała sejmikowi projekt uchwały w  sprawie upoważnienia Zarządu Województwa Mazowieckiego do wystąpienia do ministra właściwego do spraw zagranicznych o  wyrażenie zgody na zawarcie „Porozumienia o  współpracy pomiędzy Województwem Mazowieckim (Rzeczpospolita Polska) a  Obwodem Winnickim (Ukraina)”.

Spędzić wolny czas na Mazowszu Zachęcanie do zwiedzania Mazowsza, poznawania jego walorów kulturowych i przyrodniczych leży w  interesie naszego samorządu i  to z  wielu powodów. Znajomość regionu buduje poczucie przynależności do społeczności mazowieckiej, jest zachętą do prowadzenia zdrowego i  ciekawego trybu życia, wpływa na gospodarkę, promuje również region zarówno w kraju, jak i za granicą. Kierownik Wydziału Marketingu Terytorialnego Beata Antos (z Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki) omówiła ubiegłoroczną kampanię promocyjną „Mazowsze. Weekend dwa kroki stąd”, zainaugurowaną w sierpniu 2011  r. oraz przedstawiła wyniki badań jej skuteczności. Tak późny termin rozpoczęcia kampanii wzbudził zaniepokojenie radnej Erwiny Ryś-Ferens – przecież to już koniec lata? Pierwsze miesiące lata, brzmiała odpo-

wiedź kierownik Beaty Antos, ludzie spędzają zazwyczaj poza Mazowszem. Tak wykazują statystyki. Koniec lata i  początek jesieni to czas weekendów rekreacyjnych. Projekt związany z  promocją Mazowsza został w 85 proc. sfinansowany ze środków unijnych. Obejmował m.in. badanie skuteczności różnych sposobów przekazu zachęcającego do turystyki, od nośników wielkoformatowych, przez reklamy w  mediach, internet, foldery. Okazało się, że najlepiej sprawdza się telewizja – niestety, reklamy są bardzo drogie. Powstał więc pomysł, by w  telewizji regionalnej emitować krótkie filmy o  Mazowszu. Jak wynika z  badań fokusowych, przeprowadzonych w  ramach kampanii „Mazowsze. Weekend dwa kroki stąd”, wyjazdy krótkoterminowe (do pięciu dni) bardzo rzadko są wybierane przez Mazowszan. Zdecydowanie wolą oni wyjazdy jedno- lub dwudniowe – weekendowe. Coraz więcej ludzi docenia wartość ruchu – korzysta ze ścieżek rowerowych, wycieczek pieszych po wyznaczonych szlakach, spływów kajakowych. Dodatkowo mieszkańcy centralnie położonej Warszawy chętnie wybierają wyjazdy krótkoterminowe. Interesują ich miejsca położone maksimum w odległości do dwóch godzin jazdy, tj. około 100 km od domu. Aktywność turystyczna badanych wskazuje, że podstawę dla budowania przewagi

konkurencyjnej województwa mazowieckiego w  turystyce stanowić mogą walory kulturowe. Wiele osób chętnie skorzystałoby z oznakowanych szlaków, które bardzo często wychodzą poza granice województwa. Powinno to prowadzić do współpracy z dysponentami konkurencyjnych marek, by razem wypracować wspólne produkty turystyczne. Z  badań fokusowych można wyciągnąć wnioski, będące zaleceniami dla naszego samorządu. • Z  uwagi na brak silnej tożsamości regionalnej i  trudności w  jej formowaniu, a zarazem z uwagi na występujące w niektórych miejscach i  społecznościach tendencje do wzmacniania tożsamości lokalnych, działania na rzecz tożsamości regionu oprzeć można na współpracy takich podmiotów, jak LGD1 czy lokalne organizacje pozarządowe. Koordynatorem działań powinien być Samorząd Województwa Mazowieckiego. • Przedsięwzięcia różnych podmiotów związane z marką Mazowsze wymagają koordynacji. Wydaje się konieczne powołanie kapituły marki Mazowsze jako ciała doradczo-koordynującego przy komórce urzędu marszałkowskiego zajmującej się promocją turystyczną województwa. Jej członkami mogliby być przedstawiciele środowisk naukowych, biznesu, instytucji kultury, samorządów gminnych i  miejskich, przedstawiciele mazowieckiej sieci LGD. • Należy stworzyć sieć na rzecz tożsamości Mazowsza – skupiającą podmioty działające na rzecz tożsamości lokalnych. Jej inicjatorem i  koordynatorem powinien być Samorząd Województwa Mazowieckiego. Podczas dyskusji członkowie komisji podsuwali przedstawicielom Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki różne rozwiązania, pomysły związane z  promocją May zowsza. 1

LGD – lokalne grupy działania.

Komisja Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższego 23 lutego Kolegia muszą zostać przekształcone1, a zdolni uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych powinni dostać stypendia. I tymi tematami zajęła się komisja. Kolegia Zgodnie z  ustawą o  szkolnictwie wyższym z  2009  r., Samorząd Województwa Mazowieckiego rozpoczął proces przekształcenia placówek edukacyjnych, dla których jest

jednostką prowadzącą, tj. kolegiów nauczycielskich, kolegiów języków obcych i  Kolegium Pracowników Służb Społecznych w Warszawie. Warszawa. W  lipcu i  we wrześniu 2011  r. sejmik podjął uchwały o zainicjowaniu dzia-

łań na rzecz włączenia Kolegium Pracowników Służb Społecznych oraz Kolegium Nauczycielskiego w struktury Uniwersytetu Warszawskiego. Ciechanów. Należy przekształcić dwie znajdujące się tu placówki oświatowe. Kolegium

Nauczycielskie zostanie przejęte przez ciechanowską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową, natomiast Kolegium Języków Obcych do 2015 r. będzie pod opieką UW (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w  Ciechanowie nie ma takiego kierunku studiów). Ostrołęka. Kolegium Języków Obcych, w  związku z  trudnościami w  pozyskaniu samodzielnej kadry naukowej, prawdopodobnie zostanie filią Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Rozmowy trwają. Siedlce. Komisja przyjęła na tym posiedzeniu projekt uchwały w sprawie zainicjowania działań na rzecz włączenia Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Siedlcach do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Radom. Najlepszym rozwiązaniem byłoby przyłączenie Kolegium Nauczycielskiego do Politechniki Radomskiej. Na razie jednak nie ma jasnej deklaracji ze strony tej uczelni.

Stypendia dla uczniów Komisja zajęła się uchwałą w  sprawie „Regulaminu przyznawania i  przekazywania

stypendiów dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych w  Województwie Mazowieckim w  roku szkolnym 2012/2013 w  ramach projektu – Regionalny program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych”. Celem tego projektu jest wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów, których  zła sytuacja materialna jest barierą w  ich rozwoju edukacyjnym. Dotyczy to zwłaszcza uczniów uzdolnionych w kierunkach matematyczno-przyrodniczych i technicznych lub zawodowych. W  tegorocznej edycji weźmie udział 418 uczniów, którzy otrzymają stypendium w wysokości 380 zł miesięcznie. Stypendyści, zgodnie z  założeniami projektu, objęci zostaną opieką dydaktyczną. Nauczyciel-opiekun otrzyma za to wynagrodzenie w  kwocie 1000  zł. Na realizację projektu zaplanowano 2  360 506  zł, z  czego większość to środki unijne. Z budżetu naszego województwa przeznaczono na ten cel 35 408 zł. Novum tej edycji jest wzmocnienie udziału rodziców na etapie składania wniosków poprzez m.in. ich uczestnic-

two w  procesie rejestracji przez szkołę dokumentów rekrutacyjnych na portalu informatycznym (zdarzały się przypadki, że szkoły o  tym nie pomyślały) i  możliwość sprawdzania, czy wnioski o  przyznanie stypendium zostały przez szkołę wysłane do merytorycznego departamentu urzędu marszałkowskiego. Opracowała Elżbieta Tomaszewska

1 Przepisy Ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo o  szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 202, poz. 1553) wprowadziły zmiany prawne dotyczące zakładów kształcenia nauczycieli oraz kolegiów pracowników służb społecznych. Zgodnie z  art. 261a ust. 2 ustawy, na wniosek organu prowadzącego, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego może w drodze rozporządzenia: 1) przekształcić w publiczną szkołę pomaturalną, kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych albo kolegium pracowników służb społecznych w publiczną uczelnię zawodową; 2) włączyć ww. placówki do uczelni publicznej, po uzyskaniu zgody senatu tej uczelni; 3) połączyć ww. placówki w publiczną uczelnię zawodową.

Komisja Ochrony Środowiska 23 lutego Członkowie komisji zapoznali się z zaplanowanymi na 2012 r. zadaniami Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Najważniejszym tegorocznym zadaniem – powiedziała zastępca dyrektora Departamentu Środowiska Małgorzata Krzyżanowska – będzie przede wszystkim opracowanie „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012-2017, z  uwzględnieniem lat 2018-2023”. Plany te będą tworzone tylko na szczeblu krajowym i wojewódzkim. Dlatego też muszą być bardzo szczegółowe, tak aby gminy na ich podstawie mogły przygotować i uchwalić regulaminy utrzymania czystości i porządku oraz prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami. Jest to skomplikowany proces, w którym uczestniczyć powinny jednostki samorządów, administracji rządowej, ośrodki naukowo-badawcze, inspekcje i  służby ochrony środowiska, organizacje ekologiczne i inne. W tym celu powołano komitet monitorujący, jako ciało doradcze i opiniodawcze, którego zadaniem będzie czuwanie nad zgodnością zapisów planu z innymi dokumentami o  znaczeniu regionalnym oraz proponowanie rozwiązań systemowych, pozwalających na prawidłową gospodarkę odpadami na Mazowszu. Przedstawicielem

Komisji Ochrony Środowiska w  komitecie jest radny Marek Papuga. Podczas dyskusji nad planem radna Wiesława Krawczyk poddała pod rozważenie, w procesie tworzenia tego dokumentu, rozwiązanie problemu odpadów gastronomicznych. Radny Marek Papuga podkreślił natomiast problem braku na Mazowszu stacji utylizacji odpadów medycznych, których nie można przewozić poza granice województwa. Kolejnym ważnym zadaniem departamentu w  2012  r. będzie doprowadzenie do likwidacji ostatniego na Mazowszu obiektu przechowywania przeterminowanych środków ochrony roślin – mogilnika w Zajezierzu koło Kozienic oraz pozyskanie na ten cel środków finansowych z  Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wydział Geologii UMWM przeprowadzi natomiast m.in. kontrolę trzydziestu przedsiębiorców wydobywających kopaliny ze  złóż, zgodnie z posiadaną koncesją oraz egzaminy dla kandydatów ubiegających się o uzyskanie uprawnień geologicznych. Ze względu na brak pełnej dokumentacji parków krajobrazowych i  obszarów chro-

nionego krajobrazu, przejętych dwa lata temu przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, departament podejmie działania zmierzające do opracowania spójnego systemu obszarów chronionych w województwie mazowieckim. Po wielu latach starań dojdzie do przyjęcia i  realizacji „Programu Odbudowy Populacji Zwierzyny Drobnej w Województwie Mazowieckim”. – Znowu będzie można zobaczyć i usłyszeć na Mazowszu kuropatwy – podsumował radny Marek Papuga, który zaangażował się w realizację tego przedsięwzięcia. Wykonanie programu sfinansowane zostanie przez WFOŚiGW, województwo mazowieckie oraz koła łowieckie. Obok wielu różnych zadań, departament przygotuje programy ochrony przed hałasem, ochrony powietrza oraz środowiska, będzie przyjmować coroczne sprawozdania gmin w  ramach „Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych”, a także wyznaczać i aktualizować aglomeracje ściekowe. Opracowała Justyna Michniewicz

Z prac samorządu

temat miesiĄca

Przyszłość Muzeum Kolejnictwa pod znakiem zapytania

Mamy coś do powiedzenia

Kolej była w Polsce podstawowym środkiem transportu. I chociaż, wypierana przez wynalazki bardziej ekonomiczne, lata świetności ma już za sobą, warto pamiętać, jak dynamicznie rozwijały się nasze żelazne drogi. Możliwość obcowania z zabytkowym taborem daje współczesnym m.in. warszawskie Muzeum Kolejnictwa. Jak długo jeszcze? Sprawa jest w toku.

Inteligentny, zrównoważony oraz sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój to główne założenia strategii Unii Europejskiej do 2020 r. Plan zaakceptowany i wdrażany przez kraje członkowskie wymaga przemyślanego podejścia zarówno do posiadanych zasobów, jak i oferowanej z zewnątrz pomocy. W skali regionu to wyzwanie – sprawdzian naszej obywatelskiej dojrzałości. Kto lepiej sprecyzuje podstawowe potrzeby województwa niż jego mieszkańcy? Jakie podjąć działania zaradcze w  sytuacjach kryzysowych? Jak usprawniać? Na co zwrócić uwagę? Czym już możemy się pochwalić? Świadomość, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za podejmowanie konkretnych prac, powinna mobilizować i zachęcać do aktywnego udziału w życiu publicznym. Każdy z nas ma coś do powiedzenia – z  tego założenia wychodzą władze regionu, przygotowując wieloletnie dokumenty programowe. Do takich należy m.in. „Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku”. Kluczowym elementem w  procedurze opracowania „Strategii” są konsultacje społeczne. Wnoszone uwagi powinny uwzględniać interesy wszystkich zaangażowanych stron. W kolejnej fazie pozwalają zaś dostosować zapisy dokumentów do realnych potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Za sobą mamy już pierwszy etap konsultacji. Wyciągamy też pierwsze wnioski. Profil podejmowanych dyskusji potwierdza rosnącą świadomość obywatelską Mazowszan. Uczymy się oszczędzać i efektywnie planować wydatki. Mimo że to bardzo trudne i  zawsze kontrowersyjne, z  powodu „janosikowego”, dokonujemy selekcji najpotrzebniejszych inwestycji. A co najważniejsze, wreszcie postrzegamy województwo jako spójny organizm, wymagający zaspokajania lokalnych potrzeb, ale też współpracy przynoszącej szerokie korzyści. Nasz społeczny dobrobyt jest uzależniony od sprawnego funkcjonowania regionu jako całości, mimo wewnętrznych dysproporcji. A tych, niestety, wciąż mamy wiele.

Dysonans rozwojowy dzielący Warszawę i  pozostałe subregiony Mazowsza – największy w  kraju, należy do największych również w  skali UE. Procesy migracyjne i  inwestycje są korzystne dla stolicy i  obszaru metropolitarnego. Odbywają się jednak kosztem peryferii województwa, tym samym potęgując stopień zróżnicowania regionu. Chociażby na przykładzie miejscowości oddalonych 70-90 km od Warszawy można zauważyć proces „wsysania” lokalnych mieszkańców do stolicy. Aż 67 proc. powierzchni naszego regionu stanowią tereny rolne. Stąd pochodzi ponad połowa krajowych zbiorów jabłek, Do miast migrują głównie ludzie młodzi, ambitni, przebojowi, którzy uważają, że w rodzinnych stronach nie ma dla nich perspektyw rozwoju. Nic bardziej mylnego – przekonuje Samorząd Województwa Mazowieckiego. Mazowsze to nie tylko Warszawa. To również serce polskiego rolnictwa. 24 proc. truskawek czy 18 proc. produkcji warzyw. Mazowieckie rolnictwo potrzebuje dziś dynamicznych i otwartych na innowacyjne rozwiązania specjalistów. W ich rękach spoczywa przyszłość tego sektora. Od nich też zależy konkurencyjność regionalnego rynku. Dlatego, by zainteresować studentów i  absolwentów potrzebami oraz możliwościami mazowieckiej wsi, zapadła decyzja o  organizacji drugiej edycji konkursu na najlepszą pracę magisterską z  zakresu rozwoju obszarów wiejskich. Wiele zgłoszeń w  zeszłorocznych zmaganiach oraz ciekawe rozwiązania zapropo-

Nie było nam równych

nowane przez uczestników dobrze rokują. Po pierwsze – szukamy kierunków wieloaspektowego i  wielobranżowego postępu. Po drugie, zachęcamy młodzież do badań naukowych, podnoszenia kwalifikacji i innowacyjności. A to przecież jeden z  wyznaczników inteligentnego rozwoju województwa. Sukcesywnie więc niwelujemy rozwojowe dysproporcje. Ważne, byśmy działali spójnie i pamiętali, że w procesie dynamizacji lokalnej gospodarki najważniejszy jest człowiek. Wszelkie formalne rozwiązania mają służyć przede wszystkim nam – mieszkańcom. Samorząd Województwa Mazowieckiego ma to na uwadze. Formą uszczegółowienia „Strategii” jest „Program przeciwdziałania wybranym problemom zdrowotnym w  województwie mazowieckim na lata 2012-2017”. Projekt dokumentu w  minionym miesiącu przyjął zarząd województwa. Nacisk kładziemy na profilaktykę, kształtowanie postaw ratowniczych i  aktywizację zdrowotną. Wierzę, że wdrażane strategie edukacyjne, planowane konferencje, organizowane badania, działania prewencyjne i  stymulujące nie tylko przybliżą nam założenia unijnych dyrektyw, ale przede wszystkim nauczą nas postępować zgodnie z naszymi fundamentalnymi ludzkimi i społecznymi potrzebami. Żyjmy zdrowo i  świadomie. A angażując się w przygotowywane strategie, pamiętajmy, że mamy prawo głosu, bo jesteśmy pełnoprawnymi obywatelami Europy. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik

Od 1 do 29 lutego odbyło się 6 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których podjęto 148 uchwał. Są one dostępne na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego. www.mazovia.pl

8

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Polska kolej ma na swoim koncie wiele spektakularnych osiągnięć. Już przed II wojną światową słynna luxtorpeda ustanowiła, dotychczas niepobity, rekord prędkości na trasie Kraków-Zakopane. Pokonanie tego dystansu w  dwie godziny i  osiemnaście minut to aż o godzinę krócej niż najszybszy obecnie ekspres. Dużym wyczynem była też budowa, w  dwudziestoleciu międzywojennym, linii średnicowej, która obecnie ułatwia dojazd do centrum stolicy z peryferii i podwarszawskich miejscowości. O „Pięknej Helenie” wciąż krążą legendy – w 1937 r. konstrukcja parowozu serii Pm36 była jednym z największych sukcesów polskiej techniki kolejnictwa. Helena cieszyła się urodą, ale i popularnością, ponieważ do wybuchu II wojny światowej prowadziła słynny „NordExpress” na odcinku Kutno – Poznań – Zbąszyń. Z  sentymentem zwiedzana jest również salonka Bieruta, zbudowana w zakładach Ceglarskiego w 1939 r. Wyposażona w kuchnię na węgiel i toaletę z prysznicem, a  także stół konferencyjny, kanapy i  biurka służyła po wojnie m.in. towarzyszowi Bolesławowi Bierutowi, uchodząc za komunikacyjny symbol wygody i elegancji.

Lekcja zapału i entuzjazmu Nie dziwi więc fakt, że minione czasy zainspirowały do powołania specjalistycznej placówki kultury. Stołeczne Muzeum Kolejnictwa powstało dzięki determinacji entuzjastów kolei oraz poczuciu więzi i  wspólnoty pomiędzy kolejarzami. Włożyli oni dużo wysiłku, trudu oraz osobistego poświęcenia w pozyskiwanie zbiorów, tworzenie modeli czy makiet. Zarządzanie placówką i doprowadzenie do uzyskania przez nią pozycji liczącej się instytucji to efekt zaangażowania całej muzealnej społeczności. Ich praca nie powinna pójść na marne.

Postawiliśmy na rozwój… Historia polskiej kolei sprawia, że muzeum cieszy się popularnością nie tylko wśród miłośników pojazdów szynowych. Chociaż ci szczególnie aktywnie śledzą ekspozycje

KALENDARIUM – 1972  r. – Muzeum Kolejnictwa w  strukturach PKP S.A.; siedziba placówki w  dawnym budynku dworca Warszawa Główna Osobowa przy ul. Towarowej 1; – 1 stycznia 1995 r. – placówka wspólną instytucją kultury prowadzoną przez PKP S.A. i ministra transportu i gospodarki morskiej (poprzednik prawny ministra infrastruktury); – 1 stycznia 1999 r. – Samorząd Województwa Mazowieckiego organem prowadzącym dla Muzeum Kolejnictwa (w  efekcie reformy ustrojowej); placówka przekazana bez obiektu i  prawa do ziemi (dotychczasowa siedziba użytkowana na podstawie umowy użyczenia z 1996 r. na czas nieokreślony); – 2004 r. – pierwsza informacja o konieczności pilnego opuszczenia przez muzeum siedziby przy ul. Towarowej 1 i decyzja ministra infrastruktury o nałożeniu na PKP S.A. obowiązku zapewnienia placówce nowej siedziby w przypadku sprzedaży nieruchomości (decyzja ważna tylko do 2005 r.); – 30 lipca 2009 r. – wypowiedzenie przez PKP S.A. umowy użyczenia i żądanie zwrotu nieruchomości z dniem 31 sierpnia 2009 r.; – 18 stycznia 2010  r. – wniosek Marszałka Województwa Mazowieckiego do ministra infrastruktury o stwierdzenie nieważności decyzji przyznającej PKP S.A. prawa użytkowania wieczystego terenu przy ul. Towarowej 1 (odmowa wszczęcia postępowania); – 2011 r. – pozew PKP S.A. przeciwko Muzeum Kolejnictwa do Sądu Okręgowego w Warszawie o wydanie nieruchomości (obecnie – ustalanie wartości przedmiotu sporu).

i  sukcesywnie zgłaszają pomysły uatrakcyjniania oferty. Społeczna aktywność jest chyba najlepszym wskaźnikiem potwierdzającym zapotrzebowanie na tego typu obiekty kultury. Statystyki jedynie dokumentują tę tendencję. Tylko w Noc Muzeów w 2011 r. placówkę odwiedziło ponad 8 tys. osób, z  nowej propozycji – muzealnej lekcji edukacyjnej – skorzystało prawie 2,5 tys. uczestników, a  podczas V Dni Techniki Kolejowej muzeum odwiedziło niemal 1,5 tys. rodzin. Wyniki godne uwagi. Nie można jednak pominąć faktu, że niewątpliwym atutem Muzeum Kolejnictwa jest jego lokalizacja. Usytuowanie w centrum stolicy sprawia, że jest ono zauważane przez mieszkańców Warszawy i  chętnie odwiedzane przez turystów z całego świata. Rosnąca frekwencja staje się natomiast motorem modernizacji. Tylko w ciągu dwóch ostatnich lat muzeum zostało odnowione, otworzyło się na gości, a  organizowane tu koncerty, imprezy i  festiwale skutecznie zaszczepiają nawet najmłodszym kolejowego bakcyla.

…i co dalej? Dlaczego tak ważnej instytucji kultury nie zabezpieczono prawa do obiektu w  atrakcyjnej lokalizacji? To pytanie powinien zadawać sobie każdy, komu nie jest obojętna kwestia naszego narodowego dziedzictwa. Trzeba też działać i poszukiwać funkcjonal-

nych rozwiązań. Próbę znalezienia kompromisu podjęto podczas debaty „Warszawa Główna… i co dalej”, zorganizowanej w siedzibie Muzeum Kolejnictwa. Sytuacja jest trudna. Samorządu Województwa Mazowieckiego nie stać na wykupienie dogodnego lokum – rekordowo wysokie janosikowe drastycznie zredukowało wydatki inwestycyjne. Przeniesienie muzealnych zasobów np. na obrzeża miasta, również nie rozwiązuje problemu. Tu działa szeroko rozumiana ekonomia – by obiekt się utrzymał, musi być nie tylko ciekawie, ale też blisko, wygodnie i  kompleksowo. Opracowywane są więc nowe koncepcje rozwoju i  zagospodarowania spornej przestrzeni – jedną z nich jest wkomponowanie placówki w infrastrukturę Centrum Techniki i  Cywilizacji. Centrum, które miałoby powstać pomiędzy Alejami Jerozolimskimi, ul. Towarową i  ul. Kolejową, z  pewnością stałoby się nie tylko kulturalną wizytówką stolicy, ale także przyniosłoby miastu znaczne zyski. Plan śmiały i  ryzykowny, jak twierdzą sceptycy. A może po prostu wymagający kreatywności, perspektywicznego myślenia i  współpracy? Bez wątpienia już dziś potrzebne są decyzje na najwyższym szczeblu, bo sercu historii polskiego kolejnictwa grozi likwidacja. Jest jeszcze szansa? Iwona Dybowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

temat miesiĄca

temat miesiĄca

W kierunku smart specialization1 Trwają prace nad aktualizacją strategicznych dokumentów województwa mazowieckiego – „Strategii Rozwoju” i „Planu Zagospodarowania Przestrzennego”. Zapytaliśmy dyrektora Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie, dr hab. prof. SGH Zbigniewa Strzeleckiego, o  efekty dotychczasowych działań oraz zagadnienia, na które koniecznie należy zwrócić uwagę. projektowana na terenie gminy nitka. Uważam, że większa aktywność społeczna podczas aktualizacji „Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja)” i „Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego” wynika m.in. ze świadomości, że otrzymanie unijnego dofinansowania w 1/3 zależne jest od oceny strategicznej wniosku. Jeśli zgłoszony projekt nie ma przełożenia na cele „Strategii” i zapisy w „Planie”, nie otrzyma wsparcia z UE. Dlatego teraz jest czas, by zadbać o to, żeby kierunki rozwoju gminy, powiatu czy przedsiębiorstwa były uwzględnione w dokumentach strategicznych dla województwa. W jakiej relacji pozostają do siebie strategia rozwoju i plan zagospodarowania przestrzennego?

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

1

Inteligentna specjalizacja regionalna.

CJ A •

AK

ZA

Pierwszy etap konsultacji pozwolił nam przybliżyć, w jakim kierunku chcemy kształtować „Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego” i „Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego”. Chcę podkreślić, że żaden z  zapisów naszych propozycji, które co prawda mają obecnie bardzo

T U AL

CJ A •

10

Czy możemy mówić już o  efektach rozmów społecznych nad aktualizacją?

A IZ

W  ostatnich siedmiu, ośmiu latach wyraźnie widać wzrost zainteresowania partycypacją społeczną. Frekwencja na spotkaniach, organizowanych przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego od października do grudnia ubiegłego roku, pokazała, że określenie przyszłych priorytetów Mazowsza jest kwestią fundamentalną dla wielu osób, instytucji i przedsiębiorstw. Miernikiem zaangażowania Mazowszan była za każdym razem ożywiona i  merytoryczna dyskusja. Pokazała ona, jak zmienia się perspektywa patrzenia na własną gminę czy firmę. Zauważyłem, że wypowiadający się, przykładowo, wójt nie ogranicza się do swojej gminy, ale typowe dla niej problemy wykorzystuje jako ilustrację szerszych zagadnień. Innymi słowy, nie mówi, że w jego gminie potrzebna jest dobra droga, ale podejmuje kwestię powiązań komunikacyjnych – skorelowania i zintegrowania sieci drogowej regionu, do której chciałby, aby spójnie należała

Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie wytypowało już dość szeroką listę działań, których potrzeba realizacji wynika z  opracowanych wcześniej studiów i  analiz oraz efektów badań w ramach projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza”. Jednak ich ostateczny kształt określimy po zakończeniu obecnie trwającej konsultacji. W  czerwcu przygotujemy już draft projektów dokumentów strategicznych i poddamy je ponownej konsultacji społecznej. Proszę pamiętać, że wszystkie uwagi i uzupełnienia, które wpływają teraz i zostaną nam przekazane podczas drugiego etapu konsultacji, muszą zostać przeanalizowane pod kątem zasadności i możliwości realizacji w porozumieniu z wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnymi. Następnie zapisy projektów dokumentów musimy uzgodnić z podmiotami rządowymi, a po drodze mamy także Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie,

T U AL I

28 marca kończy się pierwszy etap konsultacji społecznych dokumentów strategicznych województwa mazowieckiego. Jak ocenia Pan dotychczasowe zaangażowanie Mazowszan?

Co przed nami?

AK

Dr hab. prof. SGH Zbigniew Strzelecki, dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie

Strategia jest dokumentem o  charakterze kierunkowym, de facto zapisy tam są bardzo zagregowane, czyli globalne, ogólne. Natomiast plan musi te zapisy przełożyć na konkretne lokalizacje w  przestrzeni i  określić: co, gdzie, kiedy, przez kogo i za ile zostanie zrealizowane. Plan jest zatem dokumentem bardzo skonkretyzowanym, a strategia ma wskazać cele rozwojowe oraz źródła finansowania zadań nie tylko samorządu województwa, ale też innych jednostek, które mają realny wpływ na kierunki rozwoju regionu. Strategia obejmuje także uwarunkowania zewnętrzne – unijne i krajowe oraz musi dostrzegać poziom lokalny i  aktywność samorządów niższego poziomu, bowiem dopiero suma tych elementów składa się na rezultaty, które możemy osiągnąć. Strategia musi również zawierać wskaźniki do monitorowania (np. zatrudnienie, stopa bezrobocia, urbanizacja, produkt krajowy brutto). W  oparciu o  ich realizację ocenia się skuteczność danej strategii. Wskaźniki stanowią podstawę zarządzania finansowego środkami europejskimi, a  co za tym idzie – efektywnego gospodarowania nimi. Musimy pamiętać, że istnieje zagrożenie, iż brak realizacji wspomnianych wskaźników rozwoju województwa może być podstawą do zatrzymania środków zewnętrznych. Mamy już tego przykład – pod koniec lutego Unia Europejska wstrzymała transzę na politykę spójności dla Węgier, właśnie ze względu na fakt, że kraj ten nie osiąga założonych celów.

ogólny charakter, nie został zakwestionowany. Nie oznacza to oczywiście, że nie powstają lokalne propozycje, które napływają oficjalnie w  postaci wniosków. Podczas prowadzonych konsultacji zwrócono nam uwagę na szereg rzeczy ważnych dla subregionów. Proszę pamiętać, że konstruujemy dokumenty strategiczne województwa z  uwzględnieniem tzw. terytorializacji, co oznacza, że musimy spróbować sprowadzić cele strategiczne do konkretnej przestrzeni. Stąd na początku przyjęliśmy rozwiązanie, że kierunki działań w poszczególnych celach będą się odnosić do całego regionu, do obszarów miejskich i obszarów wiejskich. Jednym z efektów spotkania organizowanego w Otrębusach dla Obszaru Metropolitalnego Warszawy był, wprowadzony już w życie, wniosek zweryfikowania ujęcia terytorialnego. W  związku z tym mamy obecnie, nie trzy, a cztery obszary terytorialne: region jako całe województwo, Warszawę i obszar metropolitalny – jako ten, który „ciągnie” rozwój województwa, pozostałe miasta, przede wszystkim te o  znaczeniu subregionalnym (Płock, Ciechanów, Ostrołęka, Siedlce i Radom) oraz tereny wiejskie.

z którą jesteśmy na etapie określania zakresu oddziaływania na środowisko obu dokumentów – otrzymaliśmy wytyczne, co powinny zawierać oceny oddziaływania na środowisko i przystąpiliśmy do pracy nad nimi. Zatem w IV kwartale tego roku cztery dokumenty, czyli „Strategia”, „Plan” oraz towarzyszące im oceny oddziaływania na środowisko, będą uruchamiane w procedurze uchwalania, najpierw przez zarząd województwa, a następnie przez sejmik. Etap ten będzie także związany z  działaniami z  zakresu partycypacji społecznej, ponieważ każdy radny reprezentuje określony obszar terytorialny i naturalne jest, że będzie odwoływał się do danego środowiska i ekspertów. Po tej plenarnej dyskusji liczymy, że przygotowana aktualizacja dokumentów strategicznych województwa mazowieckiego zacznie obowiązywać. Pod tym krótkim opisem kryje się potężna praca i duże koszty. Istotnym elementem wskazanych etapów aktualizacji jest to, że musimy zrobić wszystko, aby „Strategia” i „Plan” nie były odbierane jako dokumenty urzędników samorządu województwa. Cele, które będą w nich zapisane nie są zależne tylko od aktywności samorządu województwa, ale od wszystkich podmiotów, które funkcjonują na Mazowszu, z mieszkańcami włącznie. Podczas oceny wniosków aplikacyjnych będą brane pod uwagę zapisy zaktualizowanych „Strategii” i „Planu”? Kierunki rozwoju województwa, uwzględniając specyfikę regionu, muszą być podporządkowane celom wyższym, nakreślonym przez UE w dokumencie „Europa 2020” oraz w „Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego”. Dzisiaj dokładnie jeszcze nie wiemy, jak będzie wyglądać przyszły okres programowania, ale na pewno możemy powiedzieć, że wnioski składane do dofinansowania w ramach regionalnego programu operacyjnego będą oceniane pod względem zbieżności z  celami określonymi w  dokumentach strategicznych województwa mazowieckiego. Co więcej, prawdopodobnie wsparcie unijne będzie teraz oparte na zarządzaniu zintegrowanym. Czyli nie pojedyncze inwestycje, ale ich suma będzie brana pod uwagę, ponieważ daje ona o wiele większą wartość sumaryczną, a także pozwala na synergię (współdziałanie różnych czynników). Jeśli przyjmiemy, że w  następnym okresie programowania będziemy stosować te same metody kwalifikacji projektów, to znaczenie „Strategii” i „Planu” będzie jeszcze większe niż obecnie, ponieważ zostanie ograniczony zakres interwencji, zmniejszy się pula pieniędzy i  de facto w  regionalnym programie operacyjnym skoncentrujemy się na tych dziedzinach, które w najszerszym zakresie realizują strategię „Europa 2020”, „Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego” oraz cele województwa. Musimy również zwrócić baczną uwagę na coś, co zaczyna dzisiaj być podstawą dyskusji i  rozmów o  rozwoju regionalnym w  przyszłości, czyli na smart specialization (inteligentną specjalizację regionalną) – a  to już innowacyjność. Konieczna jest zatem zmiana sposobu myślenia, tak aby realizować generalną przesłankę, która w aktualizacji „Strategii” się pojawi; mianowicie dokument ten ma służyć pomnażaniu środków, a nie ich redystrybucji przez samorząd województwa. I  to jest wyzwanie, na które obydwa dokumenty strategiczne województwa mazowieckiego muszą odpowiedzieć. Dziękujemy za rozmowę.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

11

TEMAT miesiąca

Wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski

temat miesiĄca

Inwestycja w  człowieka to lokata o  największej stopie zwrotu, która nie niesie za sobą kosztów utrzymania, napraw, przebudowy czy modernizacji. To przedsięwzięcie przekładające się bezpośrednio na rozwój gospodarczy, społeczny czy kulturalny. Pozwala również efektywnie wykorzystać wszystkie pozostałe inwestycje, nadając im potrzebę realizacji i  zapewnienie celowości i prawidłowości korzystnego zagospodarowania. Fundamentem rozwoju kapitału ludzkiego jest działalność edukacyjna, pozwalająca na zdobywanie wiedzy i podnoszenie kwalifikacji, ale nie tylko. To również wspieranie osób najaktywniejszych i  najzdolniejszych, którzy w  przyszłości będą nadawać kierunek dotychczasowej nauce. Realizując zadania edukacyjne, należy również pamiętać, że zdobyta wiedza i  umiejętności muszą być przez nich wykorzystywane. Stąd pod hasłem inwestycji w  człowieka kryje się również wspieranie

jego aktywności zawodowej poprzez opiekę przy poszukiwaniu pracy, ale również przy tworzeniu nowych podmiotów gospodarczych czy nowych miejsc pracy. Aby człowiek mógł właściwie się rozwijać, powinien mieć zapewniony dostęp do ośrodków kultury i  sztuki, zbiorów muzealnych, warsztatów tematycznych, występów artystycznych czy teatrów. Mając powyższe na uwadze, Samorząd Województwa Mazowieckiego realizuje szereg projektów służących wszechstronnemu rozwojowi kapitału ludzkiego. Należą do nich konkursy i programy wsparcia wdrażane bezpośrednio przez urząd marszałkowski oraz podległe samorządowi jednostki, choćby Wojewódzki Urząd Pracy, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Mazowiecką Jednostkę Wdrażania Programów Unijnych czy placówki kultury – muzea i teatry.

Człowiek

Starosta Makowski Zbigniew Roman Deptuła

12

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Samorząd powinien budować pozytywne wartości w  relacjach człowieka z  człowiekiem. Ma pośredniczyć w  rozwiązywaniu ludzkich problemów, wspomagać podejmowane działania oraz doceniać wartość człowieka. Uważam, że warto inwestować w  człowieka, choć czasami trudno ocenić jego indywidualne potrzeby. W  odróżnieniu od inwestycji w  infrastrukturę, efekty poniesionych nakładów w rozwój kapitału ludzkiego są rozłożone w czasie. Co więcej, trudno matematycznie określić, jak powinno wyglądać „podniesienie kwalifikacji” czy „poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników”. Z drugiej strony, nie sposób bagatelizować palących problemów społecznych wynikających z  bezrobocia. Ciągłe podnoszenie kwalifikacji stało się obecnie koniecznością. Jestem przekonany, że wciąż doskonalony i dobrze przygotowany pracownik wpływa na lepszą obsługę klienta. Jest wizytówką urzędu, firmy czy instytucji, w  której pracuje. Powiat makowski zrealizował wiele projektów, podjął mnóstwo inicjatyw mających na celu

zdobycie wykształcenia, poszerzenie kwalifikacji czy rozwój osobowy mieszkańców. Wsłuchując się w  potrzeby rynku zatrudnienia, na terenie powiatu organizujemy i  finansujemy szereg kursów i  szkoleń dla bezrobotnych przygotowujących ich do znalezienia zatrudnienia. Natomiast dostosowanie szkolnictwa do wymogów rynku pracy prowadzone jest m.in. poprzez cyklicznie organizowane forum edukacyjne, w  którym biorą udział również przedsiębiorcy. Człowiek – najlepsza inwestycja, to hasło, którego celem jest zwiększenie szans na powrót do aktywności zawodowej. Każdy może znaleźć coś dla siebie. Integracja społeczna, szkolnictwo to priorytety, które dofinansowujemy dzięki pozyskanym środkom. Wykorzystujemy każdą szansę, aby zapewnić potrzebującym nie tylko pracę, wykształcenie, ale i  rozrywkę. Realizacja potrzeb człowieka powinna być największą wartością służącą osobie, w którą się inwestuje. Ma też dawać radość tym, którzy realizują projekty z ogromnym osobistym zaangażowaniem.

Starosta Węgrowski Krzysztof Fedorczyk

Powiat węgrowski położony jest około 70 km na wschód od Warszawy. To piękny teren, przez który płynie rzeka Liwiec, a w północnej części rzeka Bug. To tu „Mazowsze z  Podlasiem ślub bierze”, a  nad wszystkim góruje „Sowia Góra”. Cieszę się, że nie tylko przyroda, piękne krajobrazy charakteryzują ziemię węgrowską. W  ostatnich latach mocno rozwija się infrastruktura drogowa – w ciągu ostatnich pięciu latach przybyło na terenie powiatu ponad 70 km dróg powiatowych. Obecnie ze środków RPO WM oraz budżetu województwa mazowieckiego przebudowuje się prawie czterdziestokilometrowy odcinek drogi wojewódzkiej nr 637 Węgrów – Stanisławów. Miasto Węgrów przeprowadziło rewitalizację rynku, za kwotę ponad 19 mln zł. Od wielu lat turystów przyciągają piękne, odrestaurowane zabytki Węgrowa, Miedzny, Starej Wsi, Łochowa, Suchej, Liwa czy zabytkowy Pałac w  Julinie – dawna własność rodziny Paderewskich. Ci, którzy kochają wodę i  spływy kajakowe, mogą

Samorządowe Forum Mazowsza

– najlepsza inwestycja

Starosta Sierpecki Jan Laskowski

miło i aktywnie spędzić czas nad Liwcem. Nasze placówki służby zdrowia spełniają wszystkie wymogi, dzięki czemu mieszkańcy i goście mogą czuć się tu bezpiecznie. Oświata jest nowoczesna i kształci na potrzeby nie tylko rynku lokalnego, ale i stolicy. Każda inwestycja, która jest podejmowana przez nasz samorząd ma na celu i  służy rozwojowi człowieka. Większość powiatowych jednostek organizacyjnych sięga po środki unijne w  tzw. projektach miękkich, czyli dotyczących właśnie kapitału ludzkiego. Do tej pory pozyskaliśmy z  zewnątrz około miliona złotych. Dzięki temu wiele młodych osób korzysta z  dodatkowych kursów i  szkoleń, zwiększając swoją konkurencyjność na rynku pracy. Jestem przekonany, że to są najlepsze inwestycje. Przy obecnej kondycji samorządów, środki zewnętrzne są niezwykle ważne. Umożliwiają inwestowanie bezpośrednio w rozwój nie tylko infrastruktury, ale także lokalnego społeczeństwa.

Staramy się podejmować różne inicjatywy, które przyczyniają się do poprawy poziomu edukacji i  rozwoju mieszkańców naszego regionu. Od 2010 r. powiat sierpecki realizuje cztery projekty, które zakładają poprawę szans edukacyjnych uczniów szkół zawodowych oraz rozszerzenie i  podniesienie jakości oferty kształcenia. Młodzież, biorąca udział w projektach, korzysta z możliwości doskonalenia swoich umiejętności m.in. z języka angielskiego, informatyki, matematyki, fizyki, rysunku technicznego, a  także ma możliwość zdobycia umiejętności spawacza MAG i MIG potwierdzonych certyfikatami. Nie zapominamy także o  osobach niepełnosprawnych. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w  Sierpcu, w  ramach kolejnej edycji projektu „Z Wami – dla Was”, zorganizowało wiele spotkań, które umożliwiły im rozmowy z  psychologiem i  doradcą zawodowym. Porady udzielone przez specjalistów pomogły niepełnosprawnym wytyczyć ścieżkę kariery zawodowej oraz określić profil szkoleń w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych.

Jak większość powiatów w  Polsce, borykamy się z  bezrobociem. Poprzez środki pozyskiwane przez Powiatowy Urząd Pracy próbujemy łagodzić postępującą skalę tego zjawiska. Środki, które udało się pozyskać na 2012 r. zostaną przeznaczone na organizację instrumentów rynku pracy takich jak: staże, prace w ramach robót publicznych, szkolenia indywidualne, utworzenie stanowisk pracy w  ramach refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia. Aby poznać i  określić potrzeby naszego powiatu, w  bieżącym roku przystąpiliśmy do realizacji projektu „Partnerstwo lokalne na rzecz rozwoju gospodarczego Subregionu Sierpeckiego”, którego celem jest poprawa spójności społeczno-gospodarczej powiatu poprzez nawiązanie partnerskiej współpracy subregionalnej i  ponadnarodowej. Udział w projekcie zakłada wypracowanie wspólnej wizji rozwoju naszego powiatu. W ramach projektu wraz ze słowackim partnerem zostanie opracowana Strategia Przewidywania i Zarządzania Zmianą Gospodarczą.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

13

warto wiedzieć

warto wiedzieć

Misja: ocalić tożsamość

à Õ

Jeśli znamy historię naszych przodków, czujemy, że mamy silne korzenie, których świadomość istnienia wpływa na nasze poczucie własnej wartości. Czasem wystarczy stara fotografia i ktoś, kto mógłby nam o niej opowiedzieć. Doskonale wykorzystały to autorki albumu „Ocalić tożsamość”, dzięki któremu mieszkańcy gminy Dąbrówka (powiat wołomiński) na nowo odkryli swoją przeszłość. Na ile miejsce, w którym przychodzimy na świat i  dorastamy stanowi o  naszej niepowtarzalności? Czy da się iść tak po prostu przed siebie i nie oglądać na to, co za nami? Czy nie jest tak, że nasze, odrębne i niepowtarzalne – „dzisiaj” istnieje dzięki temu, że pamiętamy o naszym „wczoraj”?

Dobrze wykorzystana szansa z programu Leader „Ocalić tożsamość” to autorski projekt Gminnego Centrum Kultury w Dąbrówce. Zaczął się od pomysłu przygotowania wystawy starych fotografii gminy. Odzew był ogromny, zaczęły napływać liczne fotografie, stare pamiętniki, dokumenty. Zebrano wtedy około 500 zdjęć. Już na wernisażu pojawiły się głosy, żeby zrobić z tego album. Ze względu na koszty przedsięwzięcia zdecydowano, by wniosek o przyznanie pomocy finansowej złożyć poprzez lokalną grupę działania w  ramach PROW 2007-2013, Działanie 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” (dla małych projektów). Dzięki temu uzyskano kwotę 20 491,80 zł.

Przeszłość na nowo odkryta Prace nad publikacją trwały ponad rok. Konieczne było poszerzenie posiadanego zbioru zdjęć i  dokumentów, zebranie informacji, dzięki którym udałoby się zidentyfikować, kogo one przedstawiają i  jakiej historii dotyczą. Korzystano tutaj z pomocy proboszczów (którzy informowali parafian o  projekcie), radnych, sołtysów, kół gospodyń wiejskich. Rozwieszano również plakaty i umieszczano ogłoszenia na lokalnych stronach internetowych. W  efekcie GCK w Dąbrówce zebrało około 1000 starych fotografii przedstawiających mieszkańców ziemi dąbróweckiej i  kilkadziesiąt dokumentów. Ułożenie tego w jedną księgę było możliwe dzięki wielomiesięcznej pracy całego zespołu Gminnego Centrum Kultury i Gminnej Biblioteki Publicznej w Dąbrówce. Do publikacji wybrano ponad 200 zdjęć i dokumentów. Najstarsze z nich są z końca XIX w. Powstające wydawnictwo wzbudziło olbrzymie emocje i  zintegrowało lokalną społeczność. Niemalże 200 osób wzięło

14

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

udział w  promocji publikacji „Ocalić tożsamość”. Fotografie prezentujące kolejne pokolenia mieszkańców ziemi dąbróweckiej tworzą album szczególny.

À

Utrwalić to, co najbardziej ulotne Każda fotografia to odrębna opowieść. Czytelnicy znajdą w  albumie zdjęcie małej Irenki, której ojca NKWD wywiozło w 1944 r. na Syberię. Miała wtedy kilka miesięcy. Kiedy Irenka miała 8 lat, mama uszyła sukienki dla siebie i dla niej, w których zrobiły sobie zdjęcie, a następnie wysłały je tacie. Po jedenastu latach ojciec stanął w drzwiach z tą właśnie fotografią. Ona też została zamieszczona w  albumie. Po oficjalnej prezentacji dzieła „Ocalić tożsamość” do jednej z autorek podeszła pewna pani, mówiąc: „to ja jestem tą małą Irenką i bardzo Pani dziękuję za to, że ta historia jest w albumie”. Dla mieszkańców gminy ukazanie się drukiem ich wspomnień było szczególnym wydarzeniem, w pewnym sensie są oni współautorami książki.

Ludzie, którzy tworzyli projekt Nad projektem całego albumu pracowały trzy panie: Anna Maniecka, Agnieszka Nowińska i  Magdalena Karłowicz-Iwanicka. W pracę zaangażowani byli także: Jarosław Stryjek – rys historyczny; dr Jacek Szczepański – recenzent; Bogusław Lackoroński – obsługa prawna. Teksty opracowała i zredagowała Agnieszka Nowińska. Przy weryfikacji faktów pomocne były dwie prace magisterskie dotyczące gminy Dąbrówka, których autorkami są Barbara Pasoń i Teresa Woźniak. Korzystano także ze wspomnień Stanisława Karłowicza, długoletniego naczelnika poczty w Dąbrówce. Koordynatorem projektu była Anna Maniecka.

Tożsamość ocalona Nic tak nie integruje, jak wspólne odkrywanie własnej przeszłości. Każdy ma przod-

Œ

œ

ków, a historie z nimi związane wypełniłyby niejeden album. Warto odkryć swą tożsamość na nowo. Mieszkańcy gminy Dąbrówka zgłębili ją dzięki projektowi „Ocalić tożsamość”, który potwierdził, że powinni być dumni ze swojej przeszłości. Na podst. zebr. mat. oprac. Urszula Sabak 1. Młodziutki Stanisław Karłowicz przy pracy na poczcie. Posadę naczelnika otrzymał w 1930 r. Miał wtedy 17 lat. (Fot. arch. Stanisława Karłowicza) 2. Rzeźbiarz Bolesław Jeziorański – twórca pomnika Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce. Fotografia pochodzi z końca XIX w. z czasów, gdy artysta dopiero szlifował swoje umiejętności. (Fot. arch. rodziny Reńskich) 3. Rodzina Romany z  Obiezierskich i  Bolesława Jeziorańskich, właścicieli dworku w Głuchach. Fotografię wykonano około 1907 r. (Fot. arch. rodziny Reńskich) 4. Rok 1917. Stanisławie i Janowi Karłowiczom z Dąbrówki przy wspólnej fotografii z dziećmi towarzyszy matka i teściowa Wiktoria Kuligowska (główna kucharka w majątku w Niegowie). (Fot. arch. Stanisława Karłowicza) 5. Połowa lat 30. XX w. Joachim Wojda (z lewej) wraz z  kolegami z  4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. W Wilnie służył w latach 1935-1936. W momencie rozpoczęcia służby miał 22 lata. (Fot. arch. Anny Niegowskiej) 6. Rok 1918. Żona Stefana Stryjczaka – Franciszka z  domu Sulejowska była kobietą niezwykle pobożną. Kiedy zmarło jej troje dzieci, udała się w  pieszą pielgrzymkę do Częstochowy. Stamtąd przywiozła obraz Matki Bożej, który zachował się w rodzinie do dzisiaj. (Fot. arch. Ewy Morawskiej) 7. Rok 1952. Zdjęcie Irenki i jej matki – Blandyny Pakuły. (Fot. arch. Sławomira Pakuły) 8. Garnitur, krawat, wypastowane buty. Młodzi przystojni kawalerowie z Małopola. Lata 20. minionego wieku. (Fot. arch. Anny Niegowskiej)

–

—

“

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

15

warto wiedzieć

infrastruktura

Czy wiesz, że… … Olgierd Vetesco (1913-1983), malarz i twórca biżuterii, artysta o rodowodzie ziemiańskim, najpiękniejsze lata, jak powiedziała kiedyś jego żona, spędził w majątku ojca w mazowieckim Karniewie? Artysta urodził się w  Mińsku na Białorusi. W 1925 r. wraz z rodziną osiadł w Karniewie w  gminie Regimin (powiat ciechanowski). Jego ojciec – Antoni Władysław, zauroczony ziemią mazowiecką, zakupił 365-hektarowy majątek ziemski ze starym modrzewiowym dworem. Dorastający Olgierd i jego dwaj bracia (Władysław i Zbigniew) chętnie spędzali w  majątku czas w  przerwach od nauki. Zapraszali wtedy koleżanki i kolegów, np. z Akademii Sztuk Pięknych. Z  relacji Haliny Vetesco, żony twórcy, wiemy, że w Karniewie przebywała m.in. Monika Żeromska. Olgierd Vetesco kształcił się w Warszawie. Tuż przed II wojną światową rozpoczął przygotowania do pierwszej wystawy indywidualnej. Zapowiadała się imponująco. Artysta zebrał około 100 prac; niestety, wszystkie spłonęły. Podczas okupacji znalazł się w  Ciechanowie, skąd trafił na kilka miesięcy do karnego obozu pracy. Po uwolnieniu przeniósł się do Przasnysza i  pracował jako robotnik. Tam też poznał, młodego wówczas chłopca, Stanisława Ostoja-Kotkowskiego1. Podjął się udzielać mu lekcji rysunku i malarstwa. Po zakończeniu wojny ani Olgierd, ani nikt z jego rodziny nie mógł wrócić do Karniewa. Majątek zabrany w 1940 r. przez Niemców, został wywłaszczony na podstawie dekretu o reformie rolnej z roku 1944, rozparcelowany i rozgrabiony. Dziś pozostał tylko

Fot. arch. Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie

16

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

zdewastowany dwór. Odebranie domu rodzinnego, który kojarzył się z  bezpieczeństwem i beztroską młodością, Olgierd Vetesco musiał bardzo przeżyć. Po wojnie nie przekroczył już progu dworu w Karniewie. Przyjechał tam tylko raz, z bratankami w  roku 1975, ale nawet nie wysiadł z  samochodu. Pamiątką po czasach młodości pozostał niewielki obrazek namalowany około 1937  r., przedstawiający dworek w  otoczeniu zieleni – jedyny, jaki ocalał z zawieruchy wojennej. W  1947  r. wziął ślub z  Haliną Tańską, poznaną cztery lata wcześniej w Przasnyszu. Rozpoczął kolejny etap życia i działalności artystycznej – w  Warszawie, w  nowych, trudnych czasach. Mimo organizowanych wystaw, nie brał aktywnego udziału w  zjazdach i  dyskusjach. Nie należał do żadnej partii ani koterii. Nie zabiegał o rozgłos i mecenat państwowy. Taka postawa wynikała nie tylko z zachowania człowieka o  ziemiańskim rodowodzie, który nie akceptował sytuacji polityczno-społecznej kraju, ale zapewne i  z  jego usposobienia. Był człowiekiem spokojnym. Bardzo wyważonym, a dla obcych może nawet wydawał się „zamkniętym”. Czuł się dobrze w małym gronie rodziny i kolegów, z którymi wielokrotnie wyjeżdżał na plenery. Malarstwo Olgierda Vetesco, uznane za realistyczne, jest istotnie odbiciem rzeczywistości, z mistrzowskim ukazaniem uroku ziemi ojczystej. Artysta uprawiał malarstwo sztalugowe, głównie pejzaż, ale też martwą naturę i  portret. Znany był jednak bardziej z  wykonywania bi-

Źródło: album „Olgierd Vetesco 1913-1983. Malarstwo i Biżuteria”, wydany przez Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie w 2009 r.

żuterii artystycznej. I z perspektywy czasu wydaje się, że to właśnie ona przyniosła mu największy rozgłos. Dziś w  zbiorach Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, przede wszystkim dzięki żonie artysty, znajduje się reprezentatywna kolekcja malarstwa i biżuterii artystycznej Olgierda Vetesco. Warto ją poznać. Hanna Długoszewska-Nadratowska Dyrektor Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie Artysta ten był bohaterem rubryki „Czy wiesz, że…” w nr. 12 (106) 2011 „Kroniki”, a 12 marca Sejmik Województwa Mazowieckiego ogłosił rok 2012 m.in. Rokiem Stanisława Ostoja-Kotkowskiego na Mazowszu.

1

Co powie „szklana kula”, czyli model rozwoju Mazowsza Jaka przyszłość czeka Mazowsze? Na to pytanie, wspólnie z Instytutem Badań Systemowych PAN, stara się odpowiedzieć Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie. Głównym celem projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza” jest stworzenie uniwersalnych i  inteligentnych narzędzi wspomagających zarządzanie rozwojem województwa. Do końca 2014 r. powinien powstać system monitorowania zmian społecznych, gospodarczych i przestrzennych na Mazowszu. Uda się to m.in. dzięki zastosowaniu modeli matematycznych, prognoz, projekcji i scenariuszy. Model jest uproszczeniem rzeczywistości. Żeby zrozumieć wszystkie zależności otaczającego nas świata, trzeba je w  pierwszej kolejności zidentyfikować, a  potem sprawdzić, jak wzajemnie na siebie oddziałują. Wszystkie zależności opisuje się wyrażeniami matematycznymi, dzięki czemu można obserwować, w jaki sposób zmiana jednego elementu wpływa na pozostałe. Model jest wzorem, który pozwoli nam obliczyć przyszłe wskaźniki rozwoju przy zastosowaniu innych, powszechnie dostępnych informacji statystycznych. Istotnymi cechami modeli konstruowanych na potrzeby projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza” będą: – prostota, czyli użycie możliwie niewielkiej liczby zmiennych i  parametrów (składowych wzoru) oraz nieskomplikowana postać matematyczna modelu, – interpretowalność, tj. umożliwienie wytłumaczenia związków przyczynowo-skutkowych modelowanych zjawisk (np.: jakości kapitału społecznego, przedsiębiorczości i  zatrudnienia czy skali i tempa urbanizacji), – odniesienie do przestrzeni uzyskanych wyników modelowania, czyli możliwe będzie zaobserwowanie, jak dane zjawisko będzie się kształtować na danym obszarze (docelowo wyniki modelowania mają odnosić się do obszaru powiatu, a w miarę możliwości – również gminy). Opracowane modele odwoływać się będą do zaprojektowanej i sporządzonej w tym celu bazy danych, zawierającej zarówno dane statystyczne, jak i  wartości parametrów o  charakterze scenariuszowym. Te ostatnie związane będą z  opracowanymi na potrzeby modelowania scenariuszami, służącymi do określenia uwarunkowań zewnętrznych, niezależnych od procesów rozwojowych na Mazowszu.

Przyszłość Mazowsza może różnie wyglądać, w zależności od uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. Im dalej patrzymy w przyszłość, tym bardziej rośnie nasza niepewność. Tylko bieżące monitorowanie i obserwacja aktualnej pozycji województwa umożliwi odpowiednie dostosowanie realizowanej polityki rozwoju regionu. Projekt „Trendy rozwojowe Mazowsza” usprawni podejmowanie dobrych decyzji.

Źródło: opracowało Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie

Model, baza danych i scenariusze posłużą do określenia prognozy dla naszego regionu. Samorząd Województwa Mazowieckiego będzie miał własną „szklaną Zakończył się etap zbierania najważniejszych informacji nt. sytuacji społeczno-gospodarczej województwa, prowadzony w  ramach projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza”. Wykonano dwadzieścia pięć raportów zawierających badania z  zakresu konkurencyjności, innowacyjności, policentryczności, spójności i polaryzacji województwa. Większość z nich zostanie opublikowana w ramach nowej serii wydawniczej, zatytułowanej również „Trendy rozwojowe Mazowsza”. Pierwszy numer periodyku ukaże się już w kwietniu, a dotyczyć będzie najważniejszych i  najpilniejszych inwestycji na Mazowszu wskazanych przez samorządy gminne i powiatowe.

kulę” zbudowaną z  algorytmów matematycznych. Dzięki niej będzie mógł określić np. liczbę mieszkańców i  jakość ich życia w  2020  r., poziom innowacyjności czy przyszłą dostępność transportową Siedlec, Radomia, Płocka, Ciechanowa i Ostrołęki. Dzięki prognozom dotyczącym przyszłej, optymalnej ścieżki rozwoju województwa mazowieckiego, wszystkie samorządy w regionie będą mogły elastycznie reagować na zmieniające się uwarunkowania społeczno-ekonomiczne. Zgodnie z zasadami inteligentnego rozwoju, stałe

monitorowanie zmian umożliwi określenie działań, które trzeba podjąć dzisiaj, aby ich korzystne skutki wpłynęły na pozycję samorządu lokalnego czy regionalnego w  niedalekiej przyszłości. Również mieszkańcy Mazowsza będą mieli sposobność oceny bieżącej i  przyszłej sytuacji społeczno-ekonomicznej gminy, powiatu i województwa. W 2013 r. planowane jest uruchomienie platformy internetowej, dzięki której każdy będzie mógł samodzielnie konstruować przyszłość Mazowsza oraz poznać czynniki, które na nią wpływają. Już teraz dostępne jest narzędzie (na razie w wersji testowej), które umożliwia monitorowanie zmian społecznych i  gospodarczych w  województwie. Jego premierę przygotowujemy na połowę tego roku. Zgromadzenie dużego zasobu informacji o  otaczających nas zjawiskach i  zależnościach oraz stosowne ich uporządkowanie i  zinterpretowanie znacznie wspomoże i  ułatwi proces decyzyjny. Chociażby dlatego, że zastosowanie omówionych powyżej narzędzi pozwoli przewidzieć konsekwencje poszczególnych wyborów. W ten sposób ryzyko podjęcia złej decyzji, która niekorzystnie wpłynie na rozwój regionu, zostanie zminimalizowana. Zespół projektowy „Trendy rozwojowe Mazowsza” MBPR w Warszawie

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

17

infrastruktura

Płock

Prace na obwodnicy przebiegały w dwóch etapach. W  pierwszej kolejności przebudowane zostało m.in. skrzyżowanie ulic Jana Pawła II (droga krajowa nr 60) i ks. Jerzego Popiełuszki (droga powiatowa). Następnie pod nowo wybudowaną

drogą powstał tunel wraz z  oświetleniem. Zbudowano także pięciowylotowe rondo oraz most na Skrwie. Po obu stronach jezdni stworzono ścieżki rowerowe i chodniki. Wykonano oświetlenie uliczne, kanalizację deszczową, a  na wybranych odcinkach zamontowano ekrany akustyczne i  mury oporowe. Mała obwodnica Gostynina służyć będzie poprawie bezpieczeństwa wszystkich podróżujących, wpłynie także na wyższy komfort życia mieszkańców, zwłaszcza w centrum miasta. Inwestycję sfinansował Samorząd Województwa Mazowieckiego.

Fot. Michał Górecki, MZDW

Mała obwodnica Gostynina włączona do ruchu

Wartość projektu: 3 994 639,99 zł Kwota dofinansowania: 2 494 652,67 zł Beneficjent: gmina Platerów (w powiecie łosickim)

Wartość projektu: 43 000 000 zł Kwota dofinansowania: 43 000 000 zł Beneficjent: Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich

Komfortowo i nowocześnie Już wkrótce pracownicy i  studenci Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego będą mogli pracować i uczyć się w  odnowionych i  lepiej wyposażonych pracowniach. Remont obejmie w sumie około osiemnastu pomieszczeń o łącznej powierzchni 500 m². Wykonane zostaną m.in. prace związane z  izolacją stropu, fundamentów, posadzek tarasu, połączenia stropu tarasu z  budynkiem oraz wymienione okna. Modernizacja obejmie również wejście od strony parkingu,

18

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

schody tarasu oraz instalacje: c.o., wodno-kanalizacyjną, elektryczną, wentylacyjną i  klimatyzacyjną. Wszystkie wyremontowane pomieszczenia będą dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Dodatkowo w ramach projektu zakupione zostanie nowoczesne wyposażenie laboratoryjne m.in. separator magnetyczny minerałów, spektrometr masowy, piec wysokotemperaturowy, wytrząsarka wibracyjna, młynek laboratoryjny, aparatura geofizyczna do tomografii elektrooporowej, mikroskopy stereoskopowe, a  także przecinarka do skał. Inwestycja pozwoli w  komfortowych warunkach prowadzić działalność badawczo-rozwojową wydziału.

Wartość projektu: 3 909 399,89 zł Kwota dofinansowania: 3 322 989,90 zł Beneficjent: Uniwersytet Warszawski Fot. arch. Wydziału Geologii UW

Warszawa

Wartość projektu: 284 200 000 zł Kwota dofinansowania: w ramach RPO WM – 109 600 000 zł, dotacja rządowa – 7 300 000 zł, fundusz kolejowy – 18 700 000 zł oraz zewnętrzne źródła finansowania (m.in. pożyczka z EBI) Beneficjent: Warszawska Kolej Dojazdowa

„Wspólny bilet” utrzymany

Mieszkańcy powiatu wołomińskiego będą mogli w dalszym ciągu podróżować pociągami Kolei Mazowieckich na podstawie biletów ZTM. Porozumienie w sprawie „wspólnego biletu” będzie obowiązywało do końca czerwca 2016 r., z możliwością przedłużenia o kolejne cztery lata. Zasady funkcjonowania nie zmienią się dla pasażerów z  Zielonki, Kobyłki i Wołomina. Natomiast mieszkańcy Ząbek, korzystający z komunikacji kolejowej, będą zobowiązani posiadać bilety na II strefę (po wejściu w życie uchwały Rady m.st. Warszawy w sprawie przeniesienia przystanku granicznego na linii kolejowej z Ząbek na Dworzec Wileński). W pociągach Kolei Mazowieckich będą honorowane bilety ZTM (dobowe, 3-dniowe, 30-dniowe, 90-dniowe i bilet seniora) oraz wszystkie uprawnienia do przejazdów bezpłatnych lub ulgowych, które obowiązują w komunikacji organizowanej przez ZTM. Kontrolą biletów oraz windykacją należności za przejazd bez biletu zajmować się będą pracownicy Kolei Mazowieckich.

Unijne dofinansowanie na budowę kanalizacji w Tłuszczu Do końca 2013 r. na terenie gminy Tłuszcz rozbudowana zostanie sieć kanalizacji. Zmodernizowana będzie także oczyszczalnia ścieków. Dzięki funduszom unijnym dostęp do niej zyska blisko tysiąc mieszkańców. W ramach inwestycji wymienione zostaną wyeksploatowane urządzenia technologiczne. Powstaną: nowa kontenerowa stacja zlewna dla ścieków dowożonych, tzw. komory OBF, stabilizujące nadmierny osad czynny, silos do magazynowania wapna oraz kontenerowa stacja gospodarki osadowej wyposażona w filtr powietrza. Aby ograniczyć emisję nieprzyjemnych zapachów, zmodernizowana zostanie pompownia ścieków, a także reaktory biologiczne. Pojawią się też hermetyczne zbiorniki. Ponadto system kanalizacyjny zostanie wydłużony o  ponad 7 km, a sieć wodociągowa o ponad 17,5 km. Wartość projektu: 33 325 997,33 zł Kwota dofinansowania: 19 912 283,40 zł Beneficjent: gmina Tłuszcz (w powiecie wołomińskim)

Rozwój technologii wykorzystujących promieniowanie jonizujące Projekt pozwoli stworzyć ośrodek na światowym poziomie, umożliwiający prowadzenie wysokiej jakości prac badawczych, których efekty wykorzystywane będą w nauce, przemyśle i  medycynie. Wzmocni to potencjał naukowy ośrodka w  Świerku, zwiększy też transfer innowacji, przyczyniając się do lepszego sprzężenia polskiej nauki z  gospodarką. Do końca 2014 r. zmodernizowane i doposażone w  nową aparaturę zostaną cztery laboratoria: Struktur Akceleracyjnych, Wiązek Jonowo-Plazmowych, Radiograficzne oraz Pomiarów Środowiskowych. Przeprowadzone zostaną prace renowacyjne i  remontowo-budowlane. Będzie służyło to badaniom naukowym i  rozwojowym, np. plazmowym, technologiom materiałowym, w  zakresie ochrony zdrowia i  środowiska. Ponadto zmodernizowana zostanie infrastruktura informatyczna. Dzięki temu uda się nie tylko podnieść jej wydajność, ale też uruchomić nowe usługi, np. wideokonferencje, e-learning. Wartość projektu: 39 705 882,35 zł Kwota dofinansowania: 33 705 882,35 zł Beneficjent: Narodowe Centrum Badań Jądrowych w Świerku (w powiecie otwockim)

Centrum Laboratoryjne Nauk Przyrodniczych UKSW Placówka wyposażona będzie w  specjalistyczne laboratoria, które mają pełnić funkcję zaplecza doświadczalnego dla uczelni na kierunkach chemii, fizyki i  biologii. Prosta, czysta i  nowoczesna forma, funkcjonalny i  czytelny układ pomieszczeń, otwarte powierzchnie wspólne oraz przeszklone patio z roślinnością dadzą naturalne tło dla działalności naukowej. Jednym z celów inwestycji jest zwiększenie transferu wiedzy ze świata nauki do gospodarki, dzięki wzmocnieniu infrastruktury badawczo-rozwojowej, oraz efektywne zaspokajanie naukowych potrzeb regionu. Inwestycja ubiega się o dofinansowanie z UE w ramach RPO WM 2007-2013. Fot. arch. UKSW

Gmina Platerów, ze względu na swoje usytuowanie, jest stale narażana na różnego typu zagrożenia. Rzeki, zwarte kompleksy leśne, ścisła zabudowa drewniana i  trasy transportu substancji niebezpiecznych powodują ryzyko powodziowe, pożarowe lub skażenia powietrza gazami silnie toksycznymi. Stąd decyzja o zakupie siedmiu

Od połowy lutego br., w ramach regularnego rozkładu jazdy WKD, kursuje nowy pociąg. Jego producentem jest przedsiębiorstwo Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. Kolejnych trzynaście pojazdów wyjedzie na tory do końca 2012  r. Wnętrza nowych EZT-ów są przestronne, klimatyzowane i  dostosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, rodziców z  małymi dziećmi oraz turystów podróżujących z  rowerami. Obniżona podłoga w  przestrzeni wejściowej ma usprawnić przemieszczanie się pasażerów. Dla bezpieczeństwa podróżnych wagony zostały wyposażone w monitoring. Po zakończeniu dostaw we wszystkich pojazdach zostaną zamontowane automaty biletowe. Wymiana taboru WKD nie byłaby możliwa bez środków unijnych. Inwestycja

ta została wpisana na listę projektów kluczowych, realizowanych w ramach RPO WM 2007-2013.

Fot. Monika Guzowska

Platerów stawia na bezpieczeństwo

samochodów ratowniczo-gaśniczych dla jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. Pojazdy trafią do Lipna, Kisielewa, Hruszewa, Ruskowa, Hruszniewa, Mężenina i Platerowa. Dzięki nim podwyższona zostanie gotowość bojowa strażaków, ich mobilność, efektywność w  gaszeniu pożarów (lepsze autopompy i układy gaśnicze), usuwaniu wody (dodatkowe pompy pływające i szlamowe). Szybkość i jakość działania to ograniczenie liczby ofiar, strat materialnych, społecznych, ekonomicznych i przyrodniczych.

Fot. arch. UMWM

Siedlce

Nowy tabor WKD już na trasie

Fot. Eliza Albrechcińska

Inwestycje na Mazowszu

Wartość projektu 64 549 700 zł • Kwota dofinansowania: 28 000 000 zł Beneficjent: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Wybrała Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

19

współpraca

Fot. arch. UMWM

Komitat Peszt a Mazowsze Peszt to nazwa jednego z dziewiętnastu komitatów, położonego w samym sercu Węgier. Komitat zajmuje powierzchnię 6394 km², którą zamieszkuje ponad milion mieszkańców. Charakteryzuje się dość niezwykłym kształtem, bowiem z  jego obszaru wydzielono centralnie umiejscowiony Budapeszt, kwalifikując go jako oddzielną jednostkę administracyjną oraz siedzibę władz komitatu. Współpraca Mazowsza z tym regionem zaczęła się jeszcze za czasów istnienia województwa warszawskiego. Komitat Peszt (jego oficjalna nazwa brzmi: Zgromadzenie Ogólne Komitatu Peszt) w  swojej obecnej postaci powstał w  1950  r. z  podziału wielkiego komitatu Pest-Pilis-Solt-Kiskun. Przepływają tutaj dwie rzeki: Dunaj i  Ipoly. Ukształtowanie terenu oraz bliskość budapesztańskiej aglomeracji w  znacznej mierze determinuje charakter tego regionu. O ile w jego południowej części wykorzystuje się duży

Herb Zgromadzenia Ogólnego Komitatu Peszt

Mapa Zgromadzenia Ogólnego Komitatu Peszt

Źródło: arch. Zgromadzenia Ogólnego Komitatu Peszt

Najważniejsze daty: • lipiec 2010  r. – oficjalna delegacja z Węgier oraz Orkiestra Symfoniczna Komitatu Peszt wzięła udział w festiwalu Chopiniana – VIII Dni Fryderyka Chopina w Warszawie; • marzec 2009  r. – delegacja województwa mazowieckiego uczestniczyła w uroczystościach związanych z  obchodami Dni Przyjaźni PolskoWęgierskiej; • 3 maja 2007 r. – w Budapeszcie odbyła się uroczystość związana z  obchodami Święta Konstytucji 3 maja; • 8-12 sierpnia 2005  r. – wizyta delegacji z  Mazowsza w  Budapeszcie, podczas której dyskutowano o tworzeniu systemu e-urząd w komitacie Peszt oraz węgierskim prawodawstwie w zakresie e-zarządzania; • 27 maja 2002 r. (Budapeszt) – podpisanie porozumienia o współpracy.

stopień nasłonecznienia, dobre gleby nizinne i  sprzyjające ilości opadów do rozwoju rolnictwa, o  tyle pozostałe obszary pozostają niezwykle silnie zurbanizowane i uprzemysłowione.

Wzajemne relacje

Źródło: arch. Zgromadzenia Ogólnego Komitatu Peszt

20

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Współpraca z komitatem Peszt została zapoczątkowana przez byłe województwo warszawskie, które 6 listopada 1996 r. podpisało w  Budapeszcie stosowne porozumienie. W maju 2002 r. oficjalna delegacja z Mazowsza, reprezentowana przez radnych oraz przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego,  złożyła wizytę w Budapeszcie. Jej zwieńczeniem było podpisanie 27 maja 2002  r. porozumienia między województwem mazowieckim a  komitatem Peszt o  współpracy międzyregionalnej. Węgierski region to partner, którego doświadczenia we wdrażaniu normy jakości

Koncertu Orkiestry Symfonicznej Komitatu Peszt, który odbył się w Bazylice św. Krzyża z okazji festiwalu „Chopiniana – VIII Dni Fryderyka Chopina w Warszawie”, wysłuchało kilkuset mieszkańców Warszawy i Mazowsza oraz turyści

ISO stały się cennym wkładem w  proces przygotowywania się Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego do uzyskania tego samego certyfikatu. To także dobry wspólnik we współpracy w zakresie ochrony zdrowia, kultury i promocji, zwłaszcza gospodarczej.

Wspólnie chronimy zdrowie W  ramach ochrony zdrowia trwa intensywna wymiana doświadczeń w  zakresie rozwiązań dotyczących restrukturyzacji placówek służby zdrowia, wymiany informacji związanych z realizacją zdrowotnych programów prewencyjnych, polityki walki z uzależnieniami wśród dzieci i młodzieży oraz kształcenia personelu medycznego. W  listopadzie 2005  r. oficjalna delegacja z  województwa mazowieckiego  złożyła w  Budapeszcie wizytę studyjną, poświęconą węgierskiemu systemowi kształcenia personelu medycznego. Była to okazja do zapoznania się z działalnością m.in. Węgierskiej Izby Pracowników Służby Zdrowia, Instytutu Szkolenia Personelu Medycznego oraz szkoły medycznej funkcjonującej przy jednym ze szpitali komitatu Peszt. Ponadto województwo mazowieckie, komitat Peszt, obwód moskiewski i  region sztokholmski współpracują w zakresie profilaktyki i leczenia uzależnień. Dzięki temu udało się zrealizować kilka wspólnych przedsięwzięć, m.in. międzynarodowe seminarium pt. „Profilaktyka i leczenie uzależnień wśród dzieci i młodzieży”.

Jak nas widzą w komitacie Peszt? Promocji turystycznej i  gospodarczej Mazowsza sprzyjały obchody święta Konstytucji 3 maja, które zorganizowano w Budapeszcie w 2007 r. Kulturę i tradycję naszego regionu przybliżyły wtedy występy PZLPiT „Mazowsze”, widowisko plenerowe przygotowane przez Teatr Plastyczny Makata oraz koncert zespołu jazzowego „Andrzej Jagodziński Trio”. Przedsięwzięcie zainicjowała była Ambasada RP oraz Instytut Polski w  Budapeszcie. Gośćmi uroczystości byli m.in. węgierscy politycy na czele z  przewodniczącą Zgromadzenia Narodowego Republiki Węgierskiej Katalin Szili, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, władz komitatu Peszt, Budapesztu, mediów węgierskich i polonijnych. Natomiast w  marcu 2009  r. delegacja województwa mazowieckiego uczestniczyła w  uroczystościach związanych z  obchodami Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej1, w czasie których wzięli udział w spotkaniu oficjalnych delegacji miast Polski i Węgier z udziałem prezydentów obu krajów oraz w  uroczystym odsłonięciu przez prezydentów Węgier i Polski tablicy upamiętniającej Bramę Węgierską2. W lipcu 2010 r. w ramach obchodów Roku Chopinowskiego Orkiestra Symfoniczna Komitatu Peszt uczestniczyła w  festiwalu Chopiniana – VIII Dni Fryderyka Chopina w  Warszawie, zorganizowanym przez Mazowieckie Centrum Kultury i  Sztuki. Orkiestrze pod batutą Tibora Nosedy to-

warzyszyli wybitni soliści, pianiści z Polski, Słowacji i  Węgier. Koncert symfoniczny odbył się w  Bazylice Świętego Krzyża, gdzie wysłuchało go kilkuset mieszkańców Mazowsza oraz turyści. Wizyta orkiestry była efektem wieloletniej współpracy w  dziedzinie kultury między województwem mazowieckim i węgierskim komitatem Peszt. Współpraca międzyregionalna to nie tylko oficjalne spotkania. W  dniach 3-10 sierpnia 2006  r. dzieci z  województwa mazowieckiego brały udział w  międzynarodowym obozie młodzieżowym w Zamardi na Węgrzech. Jego uczestnikami byli również uczniowie z innych regionów partnerskich komitatu. Była to świetna okazja do wzięcia udziału w  zawodach sportowych, doskonalenia znajomości języka angielskiego oraz zwiedzania Węgier. Opracowała Justyna Niedzielak Wydział Współpracy z Zagranicą UMWM

Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej organizowany jest 23 marca naprzemiennie przez oba kraje od 2006  r. Pierwszy raz odbył się w Győr na Węgrzech, natomiast w 2009 r. miejscem obchodów było Krosno. 2 Nazwa bramy wywodzi się od ulicy Węgierskiej – głównego traktu komunikacyjnego, który z krośnieńskiego Rynku, przez Bramę Węgierską i Przedmieście Wyższe prowadził na Duklę i Węgry. Brama Węgierska była potężną budowlą z podwójnymi wrotami i wieżą z bali dębowych. 1

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

21

współpraca

Geodezja i kartografia Samorząd Województwa Mazowieckiego zdaje sobie sprawę z tego, jak ważny jest zharmonizowany rozwój gmin, powiatów i województwa. Właśnie działalność Departamentu Geodezji i Kartografii ukierunkowana została na wsparcie samorządu województwa w zapewnieniu danych i mechanizmów, które w rezultacie mają się przyczynić do zrównoważonego rozwoju całego obszaru Mazowsza. Wojewódzki zasób geodezyjny i kartograficzny – dane referencyjne Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej W 2011 r. wojewódzki zasób wzbogacił się o ponad 2 tys. arkuszy ortoobrazów w skali 1:5000 z  lat 2009-2010 oraz numeryczny model terenu północnej części województwa mazowieckiego. Dzięki porozumieniu między Głównym Geodetą Kraju a  Marszałkiem Województwa Mazowieckiego zaktualizowano i uzupełniono Bazę Danych Obiektów Topograficznych (BDOT) o stopniu szczegółowości 1:10 000 dla powiatów centralnej części województwa mazowieckiego. Powołano też wspólny zespół kontrolujący wykonane prace. W pierwszej połowie października 2011  r. baza danych została włączona do wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Mazowiecki System Informacji Przestrzennej (MSIP) Rozwojowi Mazowsza sprzyja jego promocja jako regionu przyjaznego dla przedsiębiorców i  inwestorów. Szczególnym jej narzędziem jest MSIP, który udostępnia kompleksową informację o  walorach gospodarczych i  przyrodniczych danego obszaru, a  także o  jego zagospodarowaniu i przeznaczeniu. MSIP jest systemem teleinformatycznym, który funkcjonuje na poziomie gminnym, powiatowym i  wojewódzkim. Wspiera działalność samorządowych jednostek organizacyjnych poprzez elektroniczny obieg dokumentów. Udostępnia też informacje o  obiektach, procesach i  zjawiskach (istniejących, projektowanych lub prognozowanych w  ich przestrzennym odniesieniu). Informacje utrzymywane i  aktualizowane w  bazach danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej publikowane są w  serwisie internetowym www.wrotamazowsza.pl . Obecnie dostępnych jest ponad 200 warstw informacyjnych interaktywnej mapy. Warstwy te pogrupowane są w  osiemnaście kategorii tematycznych. Ciągle są poszerzane

22

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

i aktualizowane. W roku 2011 uruchomiono też nowy serwis metadanych, pozwalający na wyszukiwanie zbiorów danych MSIP poprzez wybranie odpowiednich kryteriów tematycznych, słów kluczowych lub zasięgu przestrzennego zbioru.

Rok 2011 to między innymi: • wspólne działania z  Głównym Geodetą Kraju na rzecz aktualizacji Bazy Danych Obiektów Topograficznych (BDOT), • stały rozwój Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej, czyli systemu teleinformatycznego umożliwiającego publikację danych pochodzących z różnych źródeł, • stworzenie mechanizmów informatycznych zapewniających wymianę danych pomiędzy bazami danych ewidencji gruntów i budynków, mapy zasadniczej, rejestru cen i  wartości nieruchomości oraz bazy danych obiektów topograficznych o stopniu szczegółowości 1:10 000, • działania na rzecz zapewnienia samorządom o  mniejszym potencjale organizacyjnym i  finansowym jak najmniej ograniczonego dostępu do nowoczesnych i  funkcjonalnych instrumentów pozwalających urzędnikom, a w konsekwencji obywatelom i przedsiębiorcom na szerszy dostęp do urzędu, jego usług oraz przetwarzanych danych, • międzynarodowa współpraca na rzecz rozwoju technologii pozyskiwania, zarządzania i  wykorzystywania danych oraz wzajemnej wymiany doświadczeń.

Integracja i harmonizacja danych przestrzennych Rok 2011 to czas intensywnej pracy nad projektem „Wypracowanie i  wdrożenie innowacyjnych metod integracji danych katastralnych, mapy zasadniczej i  Bazy Danych Topograficznych oraz modernizacja usług publicznych świadczonych przez Służbę Geodezyjną i Kartograficzną”. Został on zrealizowany wspólnie przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, Głównego Geodetę Kraju oraz samorządy powiatu piaseczyńskiego i miasta Płocka1. Jego główną ideą jest harmonizacja zbiorów danych. Dzięki temu będą one spójne i przystosowane do wspólnego i łącznego wykorzystywania, a  także udostępnione do powszechnego użytku w  Internecie. Dzięki zintegrowanemu systemowi teleinformatycznemu starostowie mogą prowadzić zbiory danych państwowego zasobu geodezyjnego i  kartograficznego, a w szczególności: • ewidencji gruntów i budynków, • geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, • rejestru cen i wartości nieruchomości, • bazy danych szczegółowych osnów geodezyjnych, • bazy danych obiektów topograficznych o  szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:500-1:5000. Takie zbiory bazy danych obiektów topograficznych (o  szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w  skali 1:10  000) prowadzą również marszałkowie województw. Systemy te pozwolą przedsiębiorcom, mieszkańcom Płocka i powiatu piaseczyńskiego zgłaszać zapotrzebowanie na dane i odbierać je za pośrednictwem Internetu. Będzie też można

skaner wielkoformatowy służył Partnerom projektu kluczowego do skanowania analogowych map powiatowego zasobu geodezyjnego i  kartograficznego. Samorząd Województwa Mazowieckiego jako jeden z pierwszych w Polsce na tak szeroką skalę wdraża mechanizmy budowy i utrzymania infrastruktury informacji przestrzennej.

Projekty kluczowe Samorządu Województwa Mazowieckiego dotyczące elektronicznej administracji oraz budowy baz wiedzy o Mazowszu. Projekt EA (Elektroniczna Administracja)2 Ma służyć poprawie funkcjonowania jst województwa mazowieckiego i optymalizacji kosztów ich utrzymania, zwiększeniu efektywności wykorzystania zasobów informacyjnych administracji publicznej oraz usprawnieniu obsługi obywateli i  przedsiębiorców. W ramach projektu stworzony zostanie system e-urząd – na szczeblu wo-

Projekt BW Projekt „Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego, przez budowanie społeczeństwa informacyjnego i  gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu”4 wdrażany jest przez Samorząd Województwa Mazowieckiego wspólnie

Stan aktualności Bazy Danych Obiektów Topograficznych w województwie mazowieckim

Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska Samorząd województwa nakreślił w „Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020” wizję Mazowsza jako regionu konkurencyjnego w  układzie europejskim i  globalnym. Mazowsze, najbardziej rozwinięte gospodarczo województwo w  Polsce, uczestniczy w  rywalizacji z  innymi rozwiniętymi regionami. Eliminuje dysproporcje rozwojowe, wspiera rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewnia mieszkańcom Mazowsza optymalne warunki do rozwoju jednostki, rodziny, jak i całej społeczności, przy jednoczesnym zachowaniu spójnego i  zrównoważonego rozwoju. Przyczynia się do niego m.in. wysoki standard obsługi obywateli i inwestorów, a także upowszechnienie korzystania z  komunikacji elektronicznej w  społecznościach lokalnych. Dzięki niej mieszkańcy naszego regionu mogą mieć dostęp do jak najbardziej aktualnych informacji o  Mazowszu, które zapewnia ciągły rozwój Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej oraz Bazy Danych Obiektów Topograficznych.

z 39 powiatami i 283 gminami województwa mazowieckiego, co stanowi ponad 90 proc. samorządów lokalnych na Mazowszu. Dzięki tak dużej liczbie partnerów zostaną zlikwidowane bariery informacyjne w regionie. Projekt „Rozwój elektronicznej administracji w  samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa” jest projektem kluczowym wpisanym do Indykatywnego Planu Inwestycyjnego w  ramach „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013” w Priorytecie II, Działaniu 2.2, którego okres realizacji przypada na lata 2009-2013, a jego budżet został ustalony na poziomie 60 mln zł, z czego 85 proc., tj. 51 mln zł pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, natomiast pozostałe 15 proc. w wysokości 9 mln zł stanowią środki własne województwa mazowieckiego oraz partnerów projektu (gmin i powiatów). 3 Więcej informacji: www.emazovia.eu . 4 Projekt – jako kluczowy – został wpisany do Indykatywnego Planu Inwestycyjnego w  ramach RPO WM 2007-2013 w  Priorytecie I, Działaniu 1.7. Jego okres realizacji przypada na lata 2009-2013. Budżet Projektu został ustalony na poziomie 180  mln  zł, z  czego 85 proc., tj. 153 mln zł stanowią środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego natomiast pozostałe 15 proc. w wysokości 27 mln zł stanowią środki własne województwa mazowieckiego oraz partnerów projektu. 2

korzystać z  kart inteligentnych (podpisu elektronicznego). W 2011 r. w Płocku i powiecie piaseczyńskim stworzono też cyfrowe zbiory danych mapy zasadniczej, ewidencji gruntów i budynków oraz rejestru cen i wartości nieruchomości. Zakupiony w latach minionych Współfinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego w ramach Priorytetu 2.4.„Rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. programowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w  samorządzie i  jego instytucjach potencjału z  zakresu administracji lub służby publicznej, a  także wzmacnianie wspierających go procesów demokratycznych”. Projekt został zainicjowany w 2005 r., a jego zakończenie planowane jest na kwiecień 2012 r.

jewódzkim będzie funkcjonował portal internetowy, zapewniający w  szczególności elektroniczną obsługę klientów jednostek samorządu terytorialnego województwa mazowieckiego. Umożliwi on  złożenie przez interesanta drogą elektroniczną do odpowiedniego organu podania lub wniosku oraz uzyskanie informacji na temat etapu realizacji sprawy. Portal zapewni publikację informacji z  różnych dziedzin życia województwa oraz zbieranie w  jednym miejscu informacji dotyczących gmin i  powiatów całego regionu. System ponadto będzie współpracować z modułem przestrzennej lokalizacji pism i spraw3.

1

Źródło: opracował Departament Geodezji i Kartografii UMWM

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

23

współpraca

zdrowie

Źródło: opracował Departament Geodezji i Kartografii UMWM

Nadrzędnym celem projektu jest stworzenie regionalnej infrastruktury informacji przestrzennej, której podstawą będą ujednolicone i  zharmonizowane bazy danych przestrzennych, zawierające informacje o  sposobie zagospodarowania i  przeznaczenia terenu województwa, a  także o jego walorach gospodarczych i przyrodniczych.

Osiągnięcia w ramach projektów EA i BW Dotychczasowe wspólne przedsięwzięcia mazowieckich samorządów osiągnęły sukces. Pozyskano środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w  ramach działań 1.7 i  2.2 RPO WM 2007-2013 na kwoty odpowiednio 153 i 51 mln zł, z czego ponad 28  mln  zł zostało już wydatkowanych do końca 2011r. Na obszarze około 2/3 województwa mazowieckiego zrealizowano kluczowe dla obu projektów zamówienia publiczne. W szczególności dotyczy to zakupu sprzętu komputerowego (serwery, stacje robocze, urządzenia sieciowe i  peryferyjne) dla samorządów mazowieckich wraz

24

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

z usługą jego odbioru i serwisu o wartości blisko 23 mln zł oraz wypracowano szczegółowe rozwiązania techniczne i organizacyjne budowy rdzenia e-urzędu, będącego podstawą funkcjonowania elektronicznej administracji w województwie. W  2011  r. zamówiono również opracowanie projektu standardowych modeli danych i  profilu metadanych dla opracowań planistycznych (planu zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i  kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego). Zakupiono też usługę konwersji danych Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego dla dziewięciu powiatów województwa mazowieckiego wraz z  ich monitoringiem i  odbiorami (o  wartości ponad 18  mln  zł). Zamówienie to zostało udzielone dzięki stałej i  bliskiej współpracy z  samorządami i  Wojewodą Mazowieckim. Zadanie będzie realizowane łącznie z  trzydziestoma ośmioma powiatami, z  czego dla kolejnych dwudziestu jeden rozstrzygane jest postępowanie przetargowe.

NEREUS – założenia i efekty działania

Z promocją zdrowia za pan brat

W Polsce Stowarzyszenie NEREUS (którego członkiem i  założycielem zarazem jest też Samorząd Województwa Mazowieckiego) zainteresowało Instytut Geodezji i  Kartografii (IGiK) z  uwagi na jego działalność, zbieżną z pracami badawczo-rozwojowymi Instytutu. W  styczniu 2011 r. Instytut podpisał porozumienie o  współpracy z  Samorządem Województwa Mazowieckiego. Obecnie prowadzone są z  udziałem IGiK-u konsultacje włączenia się w inicjatywę pod nazwą „Regiony wiedzy” finansowaną z Siódmego Programu Ramowego Komisji Europejskiej. Jej celem jest wzmocnienie potencjału badawczego regionów europejskich, m.in. poprzez wspieranie i zachęcanie do rozwoju w  Europie regionalnych klastrów badawczych, skupiających uniwersytety, ośrodki badawcze, przedsiębiorstwa i  władze regionalne. Dzięki tej inicjatywie zwiększy się zdolność regionów europejskich do inwestowania oraz zaangażowanie w  badania, które mogą znacząco przyczynić się do rozwoju gospodarczego. Aktywność w Stowarzyszeniu NEREUS przyczyniła się również do powstania Klastra Kosmicznego Mazovia działającego przy wsparciu Agencji Rozwoju Mazowsza S.A. i  skupiającego dwudziestu członków – instytucji sektora biznesu i badawczo-rozwojowego zainteresowanych wykorzystaniem i rozwijaniem technologii kosmicznych. Celem głównym stowarzyszenia jest wypracowanie nowoczesnych rozwiązań komunikacyjnych i dostosowanie ich do specyfiki regionów. W wyniku działalności stowarzyszenia podjęta została kolejna międzynarodowa inicjatywa – Projekt „Transport, Zdrowie i Środowisko, Inteligentne rozwiązania w  kierunku zrównoważonej gospodarki miejskiej” („Traffic, Health and Environment, Intelligent Solutions for Sustaining Urban Economies” – THE ISSUE). Strona brytyjska do udziału w definiowaniu projektu zaprosiła – współpracujący z  województwem mazowieckim w  ramach Stowarzyszenia NEREUS – Instytut Geodezji i  Kartografii oraz Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Ponadto udział w  konsorcjum realizującym projekt strona brytyjska zaproponowała Regionowi Moliza z  Włoch oraz Środkowym Pirenejom z Francji.

Kolejny już raz, zgodnie z wytycznymi rozporządzenia ministra zdrowia1, jednostki samorządu terytorialnego przekazały informacje o zrealizowanych w ubiegłym roku na terenie województwa mazowieckiego programach zdrowotnych.

Na podst. mat. Departamentu Geodezji i Kartografii oprac. Urszula Sabak 5

Więcej informacji: www.bazywiedzy.eu .

Działania na rzecz promocji zdrowia w roku 2011 prowadzone były na terenie trzydziestu trzech powiatów. Najwięcej programów realizowanych było z  zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii, przemocy w  rodzinie oraz chorobom nowotworowym. W  przedsięwzięcia te włączyły się gminy z  dwudziestu ośmiu powiatów. Ponadto w  dwunastu powiatach wdrożono, ukierunkowane na poprawę zdrowia oraz życia dzieci i  młodzieży, programy wczesnego wykrywania wad wzroku, słuchu oraz w zakresie profi-

Zdrowie psychiczne 28 marca 2012  r. Departament Zdrowia UMWM organizuje wspólne posiedzenie Mazowieckiej Rady Zdrowia Psychicznego i Rady Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Przedmiotem debaty będzie omówienie rozwiązań w zakresie finansowania opieki psychiatrycznej oraz związanych z tym barier w kontekście założeń „Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015”.

Wysokość środków przeznaczonych przez Samorząd Województwa Mazowieckiego na realizację programów promocji zdrowia w latach 2006-2011 1 051 000

2011

691 000

2010

918 944

2009 2008

1 378 430

2007

1 130 000

1 500 000

2 000 000

1 520 000

2006 1 000 000

laktyki i korekcji wad postawy. Prowadzony był także program szczepień. Inną formą działań promocji zdrowia na terenie województwa mazowieckiego były przedsięwzięcia, które realizowano w  ramach akcji promocyjno-edukacyjnych, tzw. białych niedziel. Przeprowadzono je na terenie trzydziestu powiatów. Ich tematyka dotyczyła m.in. zagadnień z  zakresu profilaktyki raka: szyjki macicy, piersi, prostaty, a także chorób układu krążenia. Jak pokazują zebrane dane, udział poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego w finansowaniu ochrony zdrowia jest różny: od niezaangażowanych w realizację programów, poprzez przeznaczające niewielkie kwoty, aż po samorządy dysponujące kilkusettysięcznymi lub kilkumilionowymi nakładami. Porównując sprawozdawczość za rok 2010 i 2011, dostrzegamy wzrost aktywności jst, zarówno w zakresie realizacji programów promocji zdrowia, jak też przekazywania dokumentów sprawozdawczych. Dzięki realizacji programów profilaktycznych poprawia się świadomość społeczeństwa na temat potrzeby systematycznych badań kontrolnych. Tego typu profilaktyka zwiększa wykrywalność m.in. wczesnych przypadków nowotworów oraz chorób układu krążenia. Jest szansą na wykształcenie prozdrowotnej postawy oraz poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie. Kontynuując zadania z  zakresu promocji zdrowia, Zarząd Województwa Mazowieckiego przyjął do realizacji drugą edycję „Programu przeciwdziałania wybranym problemom zdrowotnym w województwie

500 000

Schemat organizacyjny zbiorów danych infrastruktury informacji przestrzennej prowadzonych przez Służbę Geodezyjną i Kartograficzną

mazowieckim na lata 2012-2017”2. Dokument ten, w oparciu o analizę sytuacji zdrowotnej w  regionie, wskazuje główne problemy zdrowotne oraz określa priorytetowe działania w zakresie promocji zdrowia. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazywania informacji o programach zdrowotnych oraz wzoru zawierającego te informacje (Dz. U. z 2008 r. Nr 168, poz. 1024). 2 Uchwała 409/136/12 z dnia 28 lutego 2012 r. w sprawie przyjęcia przez Zarząd Województwa Mazowieckiego „Programu przeciwdziałania wybranym problemom zdrowotnym w województwie mazowieckim na lata 2012-2017”. 1

Leczenie odwykowe Samorząd Województwa Mazowieckiego na realizację zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w roku 2011 przeznaczył kwotę w wysokości około 930 tys. zł. Dotację z przekazaniem na poprawę jakości udzielanych świadczeń w oddziałach detoksykacji alkoholowej otrzymało siedem marszałkowskich szpitali.

Opracowała Hanna Ajdukiewicz Departament Zdrowia UMWM KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

25

biznes

Baza danych o rynku pracy. Przełom w dostępie do danych na poziomie regionalnym i lokalnym Bogata baza danych na temat regionalnego i lokalnych rynków pracy, stworzona w ramach projektu „Mazowieckie Obserwatorium Rynku Pracy II” (Moduł I „Monitoring oparty na danych dostępnych”), może stanowić przydatne narzędzie do diagnozowania, planowania, a także ewaluacji na potrzeby lokalnych i regionalnych polityk związanych z problemami rynku pracy.

Kształtowanie polityki w tym obszarze wymaga bowiem dobrego poznania oraz zrozumienia procesów i zjawisk zachodzących na nim, a tego nie można osiągnąć bez regularnego i rzetelnego monitoringu.

nej Ludności (BAEL), baz danych Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia (KRAZ) oraz Rejestru Instytucji Szkoleniowych (RIS). Baza danych to jednak nie tylko dane absolutne i  wskaźniki. Zawiera ona również narzędzie do kreowania wykresów, które pozwala na wizualizację zestawień danych zarówno w  ujęciu dynamicznym (ukazując porównania zmian wybranych zjawisk w  czasie), jak i  przestrzennym (porównania wartości wybranych zjawisk między powiatami, a także w województwie mazowieckim na tle innych województw w kraju).

Strona startowa przeglądarki danych

Charakterystyka bazy danych Baza danych dostępna jest bezpłatnie dla wszystkich zainteresowanych (m.in. pracodawców, pracowników instytucji obsługujących rynek pracy, analityków rynku pracy) na stronie obserwatorium: www.obserwatorium.mazowsze.pl  . Skonstruowano ją w  oparciu o  arkusz kalkulacyjny Excel, może więc być wykorzystywana bez konieczności instalowania specjalnego oprogramowania statystycznego (wystarczy pakiet MS Office w  wersji z 2007 bądź 2010 r.). Baza danych (dostępna przez przeglądarkę danych) zawiera dwa moduły – bazę cech i wskaźników. W  bazie cech użytkownicy znajdą absolutne wartości dla wielu zmiennych, pogrupowanych w  dziesięciu katego-

Fragment bazy danych z przykładowo wczytanymi wskaźnikami dotyczącymi dojazdów do pracy

Źródło: www.obserwatorium.mazowsze.pl

26

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Do czego wykorzystywać?

Źródło: www.obserwatorium.mazowsze.pl

riach (ludność, zatrudnienie, mobilność przestrzenna, wynagrodzenia za pracę, bezrobocie, polityki rynku pracy, bierność zawodowa, sytuacja przedsiębiorstw, sytuacja gospodarstw domowych i edukacja). Ich wartości, w zależności od zewnętrznej dostępności, podawane są dla poziomu

Współcześnie, dzięki możliwościom technologicznym, mamy dostęp do wielu elektronicznych baz danych. Ich aktualność i szczegółowość jest różna. Dotychczas, ze względu na poziom ich skomplikowania, umieli z nich korzystać nieliczni. Dziś zmienia się ta tendencja. Przyczyniają się do tego prorozwojowe projekty, które z powodzeniem uzyskują dofinansowanie z  funduszy europejskich. Efektem jednego z  nich jest Mazowieckie Obserwatorium Rynku Pracy utworzone w strukturach Wojewódzkiego Urzędu w Warszawie. Powstało ono przede wszystkim, by wypełnić lukę w  danych o  mazowieckim rynku pracy – gromadzić, niewątpliwie konieczne, informacje dotyczące lokalnych, czyli powiatowych rynków pracy na Mazowszu i powszechnie je udostępnić, m.in. za pomocą bazy danych i wskaźników. Jak wiele daje to możliwości, sprawdzić może każdy. Uzyskane od ręki dane i wskaźniki dają gwarancję podejmowania decyzji, których podstawą jest merytoryczna wiedza w obszarze zatrudnienia, edukacji zawodowej, szkoleń, budowania jednostkowych ścieżek kariery zawodowej, poszukiwanych zawodów czy oczekiwań pracodawców.

województwa i/lub powiatów, w  ujęciu rocznym i/lub kwartalnym. Są tu między innymi informacje o  liczbie pracujących – według płci, wieku, zawodu, wymiaru i  czasu pracy; wielkości, własności przedsiębiorstwa; poziomie wynagrodzeń; liczbie bezrobotnych – według płci, wieku, wykształcenia i formy, czasu czy sposobów poszukiwania pracy. Baza wskaźników zawiera z  kolei odpowiednio skonstruowane wskaźniki (czyli wartości względne) dotyczące rynku pracy, takie jak: stopy bezrobocia – zdezagregowane (podzielone) według wielu różnych zmiennych, wskaźniki zatrudnienia, skuteczności aktywnych polityk rynku pracy (brutto) czy mobilności przestrzennej. Różnią się one od danych absolutnych przede wszystkim tym, że umożliwiają prawidłowe dokonywanie porównań w czasie oraz w przestrzeni (między powiatami lub ocenę sytuacji województwa mazowieckiego na tle kraju i innych województw). Baza danych zawiera statystyki pochodzące z bardzo różnych źródeł, jak np. Bank Danych Lokalnych GUS, bazy MPiPS 01 oraz MPiPS 02, Badania Aktywności Ekonomicz-

Istnienie dostępnych, wiarygodnych i przejrzystych danych, a w szczególności wskaźników, umożliwia dokonywanie m.in. wszechstronnej diagnozy nie tylko ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale i szczegóło-

wych jej aspektów. Diagnoza taka przede wszystkim daje odpowiedź na pytania: „jak było?” i „jak jest?”. Jednak gdy analizowane wskaźniki wykorzystamy w  badaniu zależności między zmiennymi, stosując odpowiednie metody statystyczne (analiza korelacji czy regresji), pomoże to również w  odpowiedzi na pytanie „dlaczego tak jest?”. Z  kolei gdy wskaźniki zastosujemy w  prognozowaniu (zarówno w  oparciu o  modele jakościowe/heurystyczne, jak i  formalne), możemy szukać odpowiedzi na pytanie „jak będzie w przyszłości?”. W  wielu krajach wysoko rozwiniętych wskaźniki są podstawą dla kreowania tzw. evidence based policy, a  więc polityki opartej na wiedzy i twardych danych. Diagnoza i  prognoza z  wykorzystaniem wskaźników są więc dodatkowo podstawą w  planowaniu społecznym. Wskaźniki sytuacji na rynku pracy mogą i powinny być wykorzystywane również w  planowaniu regionalnej i lokalnej polityki rynku pracy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w wybranych powiatach na tle kraju i województwa jako procent wynagrodzenia w województwie mazowieckim w 2009 r.

Źródło: www.obserwatorium.mazowsze.pl

Poprzez planowanie rozumiemy tu proces formułowania celów tej polityki, określania konkretnych działań i  metod zmierzających do ich realizacji, którego efektem końcowym są dokumenty planistyczne, takie jak misje, strategie, plany czy programy. Wskaźniki w tym wąskim zakresie służą przede wszystkim do precyzowania celów, a więc ich wyraźnego powiązania z  rzeczywistością. Plan czy program, w którym pojawiają się takie cele, jak: „ograniczenie bezrobocia wśród osób młodych”, „zwiększenie aktywności zawodowej osób w  wieku 50+”, „zwiększenie mobilności przestrzennej osób w  wieku produkcyjnym” czy „zwiększenie skuteczności aktywnych programów rynku pracy”, ale w którym brakuje wskaźników umożliwiających z  jednej strony skonkretyzowanie docelowych wartości, a  z  drugiej ocenę stopnia realizacji tych celów, może okazać się bezużyteczny. Jeśli chcemy rzeczywiście uzyskać zamierzone rezultaty, musimy precyzyjnie określać to, co chcemy osiągnąć wraz z dostarczeniem narzędzi umożliwiających ich pomiar. Tu planowanie bardzo silnie wiąże się z kolejnym procesem, w  którym wskaźniki okazują się być niezbędne – ewaluacją.

Obniża koszty i czas Baza danych o  rynku pracy to duże usprawnienie w  zakresie dostępności, przydatności, przejrzystości i  wiarygodności danych wykorzystywanych w  analizach rynku pracy na poziomie lokalnym czy regionalnym. Obniża ona znacząco nie tylko czas, ale i koszty związane z przygotowywaniem odpowiedniej dokumentacji na potrzeby regionalnej i  lokalnych polityk. Mamy nadzieję, że dostępność tych danych oraz możliwość ich analizy, poprzez wizualizację na wykresach czasowo-przestrzennych, przyczynią się do znacznie większego zakresu wykorzystania statystyk rynku pracy przez lokalne i  regionalne władze w  województwie mazowieckim i dzięki temu podwyższona zostanie jakość planowania publicznego i (auto)ewaluacji podejmowanych działań. Oczywiście, aby baza rzeczywiście mogła stać się narzędziem rzetelnej diagnozy, prognozy, planowania czy ewaluacji musi być na bieżąco uzupełniana o nowe dane oraz modyfikowana w reakcji na oczekiwania jej użytkowników. Zespół Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy WUP w Warszawie

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

27

bezpieczeństwo

Kampanie w mediach

Nowa jakość w pomocy społecznej

Fot. arch. MCPS

Z  całą pewnością można tak powiedzieć o  kampaniach promocyjno-informacyjnych, które są jednym z zadań projektu systemowego „Razem dla Mazowsza – Edukacja w działaniu” PO KL – Poddziałanie 7.1.3. W 2011 r. MCPS zrealizował cztery takie kampanie. Powstały filmy edukacyjne i reportaże, ponad setka audycji radiowych i telewizyjnych, konferencje i szkolenia, poradniki i informatory. Zapoczątkowały one zmiany w świadomości społeczeństwa Mazowsza na temat nowoczesnych form profesjonalnego pomagania.

Kadr z reportażu „Dobre praktyki wolontariatu w domach pomocy społecznej”, zrealizowanego podczas „Dni Otwartych Mazowieckich Domów Pomocy Społecznej 2011”

„Razem dla Mazowsza – Edukacja w działaniu” Ten projekt systemowy, współfinansowany z  Europejskiego Funduszu Społecznego, realizuje Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej od 2007  r. Jest on skierowany do pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej, m.in. ośrodków pomocy społecznej, powiatowych centrów pomocy rodzinie, dziennych ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej i środowiskowych domów samopomocy. W  ramach projektu odbywają się szkolenia i  wizyty studyjne, organizowane są seminaria i konferencje, a także powstają partnerstwa powiatowe. Można też skorzystać z  doradztwa oraz wydawanych książek i czasopism. Od 2011 r. jednym z zadań wpisanych do projektu są również kampanie. Pomysł ich realizacji narodził się rok wcześniej. Na podsumowującej kolejną edycję projektu kon-

28

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

ferencji „Rola pomocy społecznej w aktywnej integracji na Mazowszu”, która odbyła się w  listopadzie 2010  r. Barbara Kucharska, zastępca dyrektora Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej, powiedziała: – Mamy w  naszych działaniach społecznych wiele sukcesów, ale nie umiemy się nimi chwalić i  cieszyć. Myślę zatem, że w  naszym przyszłorocznym projekcie będziemy razem z  Państwem uczyli się, jak promować działania pomocy społecznej, bo my naprawdę przez te 20 lat zbudowaliśmy na Mazowszu spójny system. Podejmujemy wiele bardzo dobrych działań, ale jeszcze nie umiemy ich sprzedawać. Podstawy tego spójnego systemu to 850 instytucji pomocy i  integracji społecznej, blisko 2500 zatrudnionych w nich pracowników socjalnych, a  także projekty systemowe realizowane przez te instytucje na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działania nowoczesnego, pro-

fesjonalnego systemu pomagania zostały pokazane w  czterech odrębnych kampaniach promujących: – aktywną integrację w  społecznościach lokalnych, – przeciwdziałanie dziedziczeniu biedy i  wykluczeniu społecznemu oraz podmioty ekonomii społecznej, – wolontariat i jego rolę w aktywnej integracji osób wykluczonych oraz – pracę socjalną i instytucje aktywnej integracji i ich rolę w aktywizacji osób wykluczonych. O pożytku płynącym z systemu, jego rozbudowaniu i  wielości usług, jakie świadczy, trzeba było najpierw przekonać dziennikarzy. Nie było to zadanie łatwe. Pomaganie także wśród przedstawicieli mediów kojarzy się wciąż jeszcze z  działalnością charytatywną, a zamiast „pomoc społeczna” używa się określenia „opieka społeczna”.

Do współpracy MCPS zaprosił stacje radiowe i  telewizyjne, mające doświadczenie w  realizacji kampanii społecznych o  zasięgu ogólnopolskim i  regionalnym – mazowieckim. Pierwszą kampanię pod hasłem „Aktywna integracja – jak pomagać rodzinom w  potrzebie” zrealizowali dziennikarze radiowej „Jedynki”. Było to trudne zadanie, bo wymagające poznania specyfiki pracy zarówno instytucji pomocy społecznej, jak i dziennikarzy. Jak się potem okazało, obie strony poradziły sobie z  tym zupełnie dobrze. Efekt to kilkadziesiąt kilkuminutowych reportaży radiowych i  wywiadów. To również rozmowy ze słuchaczami zainteresowanymi pracą instytucji pomocy społecznej, a  także możliwością uczestniczenia w  projektach przez nią realizowanych. Cotygodniowym podsumowaniem kampanii radiowej była rozmowa w studiu. We współpracy z  radiową „Jedynką” zrealizowaliśmy także kampanię poświęconą wolontariatowi w  domach pomocy społecznej i  ośrodkach pomocy społecznej. „Nie daj się biedzie” to tytuł kolejnej kilkutygodniowej kampanii promującej przeciwdziałanie dziedziczeniu biedy i  wykluczeniu społecznemu. Wspólnie z  RdC uczulaliśmy również na zatrudnienie socjalne i podmioty ekonomii społecznej. Radiosłuchacze dowiedzieli się, czym jest ekonomia społeczna i  w  jaki sposób przeciwdziała dziedziczeniu biedy oraz wykluczeniu społecznemu. Rolę aktywnej integracji w  społecznościach lokalnych promowała także kampania „Przywrócić marzenia”, zrealizowana we współpracy z TVP. W  drugiej części kampanii odwiedziliśmy tym razem z  kamerą działające na Mazowszu spółdzielnie socjalne i zakłady aktywności zawodowej.

podmiotów ekonomii społecznej, sposobom aktywizacji społecznej osób niepełnosprawnych oraz Programowi Aktywności Lokalnej.

Konferencje i publikacje Kampanie promocyjno-informacyjne MCPS to także dwie dwudniowe konferencje, w  których uczestniczyło sto kilkadziesiąt osób. Konferencja inaugurująca kampanię „Zawsze pomocni” była pierwszym spotkaniem pracowników instytucji pomocy i  integracji społecznej z  przedstawicielami mediów. Wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski, otwierając obrady, nawiązał do konieczności zaangażowania wielu środowisk, m.in. właśnie dziennikarzy, w  inicjatywy świadomościowe, które zmienić mogą podejście do pomocy społecznej, pomagania i  ludzi, do których pomoc jest skierowana. Kolejną, listopadową konferencję pt. „Pomoc i  aktywna integracja na Mazowszu”, kończącą działania w ramach projektu „Razem dla Mazowsza – Edukacja w działaniu”, zorganizowano podczas obchodów Dnia Pracownika Socjalnego. I  znowu, dzięki realizowanym przez MCPS kampaniom po raz pierwszy o  listopadowym święcie na Mazowszu tak wiele mówiły media. Wszystkie cztery kampanie doczekały się też publikacji – są to poradniki i  informatory skierowane zarówno do kadry instytucji pomocy i integracji społecznej, jak i beneficjentów ich działań, a także do samorządowców.

Filmy i reportaże Kolejne efekty kampanii promocyjno-informacyjnych to kilkudziesięciominutowe filmy i  reportaże. Pierwszy z  nich, nagrany podczas zorganizowanych w  październiku „Dni Otwartych Mazowieckich Domów Pomocy Społecznej 2011”, wyświetlany był już wielokrotnie, budząc za każdym razem wielkie wzruszenie widzów. Reportaż „Dobre praktyki wolontariatu w  domach pomocy społecznej” przygotowała profesjonalna ekipa telewizyjna podobnie, jak sześć kolejnych filmów zrealizowanych w  ramach kampanii „Zawsze pomocni”, która promowała pracę socjalną oraz instytucje aktywnej integracji i ich rolę w aktywizacji osób wykluczonych. Poświęcono je metodom prowadzenia pracy socjalnej z  dzieckiem i  rodziną, tworzeniu

Warsztaty dziennikarskie i logo Pracownicy instytucji pomocy i integracji z  całego Mazowsza zapoznali się z  tajnikami pracy dziennikarskiej podczas zorganizowanych specjalnie dla nich, w  ramach kampanii, warsztatów. Swoje umiejętności wykorzystali potem podczas kolejnych nagrań radiowo-telewizyjnych. Uczestnicy warsztatów zgodnie twierdzili, że było to bardzo przydatne w pracy doświadczenie, choć niełatwo było przełamać się i stanąć przed kamerą. Efektem kampanii jest też logo, rozpoznawalne już w wielu mazowieckich instytu-

cjach pomocy społecznej. Charakterystyczny znak, który jednym kojarzy się z opiekuńczą dłonią, innym z bezpiecznym drzewem. Być może w  przyszłości stanie się znakiem mazowieckiej pomocy społecznej.

Przed nami długa droga… Przy realizacji kampanii współpracowało z  nami ponad dwudziestu dziennikarzy prasy, radia i  telewizji. W  nagraniach uczestniczyli przedstawiciele kilkudziesięciu gmin i powiatów, pracownicy miejskich, gminnych i  dzielnicowych ośrodków pomocy społecznej, powiatowych centrów rodzinie oraz domów pomocy społecznej. Przedstawiciele organizacji pozarządowych opowiadali o  swoich działaniach w  podmiotach ekonomii społecznej. O teorii i praktyce profesjonalnego pomagania wypowiadali się na antenie pracownicy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, Instytutu Rozwoju Służb Społecznych, naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie. Audycje radiowe i telewizyjne oraz filmy i publikacje zrealizowane w ramach kampanii dostępne są na stronie internetowej projektu „Razem dla Mazowsza – Edukacja w działaniu” www.mcps-efs.pl . To także najlepszy sposób na informowanie o  usługach społecznych oraz upowszechnianie aktywnej integracji nie tylko wśród mieszkańców Mazowsza. Ważne jest również ukazanie aktywności mazowieckich samorządów. Profesjonalne pomaganie wymaga dziś bowiem współpracy i  aktywności wielu służb i  instytucji, a  także lokalnej społeczności. Sytuacja kryzysowa, wymagająca profesjonalnego wsparcia, może się przydarzyć na każdym etapie życia. Dotyczy to nie tylko chorego, starszego czy niepełnosprawnego, ale także osoby młodej, zdrowej, która utraciła pracę. Realizując te kampanie, zdajemy sobie sprawę, że zmiana świadomości społecznej wymaga wielu lat pracy. Podkreślali to wielokrotnie w  trakcie kampanii zarówno sami pracownicy socjalni, jak i dziennikarze. Kontynuację działań promocyjno-informacyjnych planujemy w  następnych latach. Halina Guzowska Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

29

bezpieczeństwo

rolnictwo

pozarządowe Mazowsze Czy istnieje idealna współpraca? Model współpracy samorządu i organizacji pozarządowych Organizacje pozarządowe są ważnym partnerem województwa mazowieckiego w  realizacji jego zadań statutowych. Samorząd Województwa Mazowieckiego współpracuje z  sektorem pozarządowym, wiedząc, że organizacje znające potrzeby lokalne mogą realizować powierzone im zadania skuteczniej i  efektywniej. Podejmuje również działania na rzecz wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz wzmacniania dialogu międzysektorowego w  województwie mazowieckim. Jaki jest jednak idealny stan współpracy, do którego należy dążyć? Prace nad uzyskaniem odpowiedzi na to pytanie prowadzone były w  ramach partnerskiego projektu systemowego Ministerstwa Pracy i  Polityki Społecznej pn. „Model współpracy administracji publicznej i  organizacji pozarządowych – wypraŹródło: Departament Pożytku Publicznego cowanie i  upowszechnianie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej standardów współpracy”, rehttp://www.pokl541.pozytek.gov.pl alizowanego w  ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Jednym z efektów projektu, w  którym uczestniczył również nasz samorząd, jest publikacja opisująca model współpracy. Opracowanie to stara się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób „ułożyć” współpracę między samorządem a  sektorem pozarządowym, aby połączyć potencjały sektorów; sprawić, by współpraca opierała się na solidnych podstawach prawnych, wysokiej kulturze, zaufaniu i zrozumieniu partnerów. Powstała również koncepcja badania ankietowego pn. „Ocena jakości współpracy organizacji pozarządowych z administracją samorządową”. Zostało ono przeprowadzone w województwie mazowieckim w maju ubiegłego roku i przyniosło wiele ciekawych opinii organizacji pozarządowych nt. współpracy z samorządem województwa. „Model współpracy…” to niezwykle ciekawy przewodnik dla samorządów i organizacji pozarządowych. Z pewnością wskazuje drogę, jaką należy na co dzień pokonywać, dążąc do idealnej współpracy między tymi dwoma sektorami. Wiedza zgromadzona w ww. publikacji powinna być wykorzystywana szczególnie w zakresie kształtowania kultury codziennej współpracy, która – jak piszą autorzy publikacji – pozostaje wciąż w tyle za współpracą formalno-prawną. Wersję elektroniczną przewodnika można pobrać ze strony internetowej Samorządowego Forum Dialogu Obywatelskiego: www. dialog.mazovia.pl, z zakładki „Ciekawe inicjatywy”.

30

Co w prawie piszczy?

Jak nie odpaść, czyli gdzie szukać pomocy, przygotowując ofertę na konkurs? Za nami rozstrzygnięcia pierwszych konkursów ofert ogłoszonych w 2012 r. Niestety, jak co roku wielu oferentom noga powinęła się na etapie oceny formalnej. Sytuacja, w której potencjalnie dobre pomysły realizacji zadań publicznych przepadają z powodu niedopełnienia formalnych warunków konkursu nie jest komfortowa ani dla organizacji pozarządowych, ani dla samorządu województwa. Jesienią ubiegłego roku prowadziliśmy instruktaże dla organizacji zamierzających startować w konkursach. Omawialiśmy, w jaki sposób przygotować ofertę, by uniknąć błędów formalnych, eliminujących organizację. Przed nami kolejne konkursy, warto zatem przypomnieć podstawowe zasady.

Z okazji tego małego jubileuszu proponujemy wspólną zabawę, czyli konkurs z nagrodami. Wystarczy: – rozwiązać quiz i krzyżówkę, rozszyfrować hasło końcowe, – wpisać poniżej swoje dane i podpisać oświadczenie, – wyciąć tę stronę z „Kroniki Mazowieckiej” – i odesłać ją w kopercie do końca kwietnia br. na adres:

W quizie należy wybrać poprawną odpowiedź, a następnie przypisaną do niej literę przenieść do tabeli poniżej. Na większość pytań odpowiedź znajdą Państwo w poprzednich numerach „Kroniki Mazowieckiej”.

7. W dniach 19-20 października ubiegłego roku w Warszawie odbył się: 5 Europejski Kongres Gmin Wiejskich (S),

1. W ubiegłym roku KSOW organizował po raz pierwszy konkurs na: 5 najlepszą pracę magisterską (P),

Przed przystąpieniem do wypełniania druku oferty należy dokładnie przeczytać treść ogłoszenia konkursowego. Znajdują się w nim wszystkie niezbędne informacje, w tym: na realizację jakiego zadania możemy uzyskać wsparcie, czy niezbędne jest wniesienie wkładu własnego i w jakiej wysokości, jakie są limity wydatków na koszty administracyjne czy zakup sprzętu, o  jaką maksymalną kwotę dofinansowania można się ubiegać, do kiedy można składać oferty i w jakim terminie można spodziewać się rozstrzygnięcia konkursu. Nie warto tworzyć dokumentów na zasadzie: „podobną ofertę złożyliśmy w konkursie ogłoszonym przez gminę i było dobrze”. Każdy konkurs jest inny i choć różnice w wymogach formalnych mogą być niewielkie, to diabeł tkwi w szczegółach.

5 Światowy Zlot Hodowców Nutrii (T),

5 najładniejsze podwórko przydomowe (S),

5 Ogólnopolski Kongres Rozwoju Agroturystyki (R).

5 najdłuższe wąsy sołtysa (K).

8. Mazowiecki KSOW w 2011 r. organizował dla partnerów z całej Polski spartakiadę w:

2. Strukturę KSOW w Polsce tworzą: 5 oddziały gminne, powiatowe i wojewódzkie (L),

5 Kozienicach (O),

5 sztaby (T),

5 Warszawie (U),

5 sekretariaty regionalne i sekretariat centralny (R).

5 Gdyni (P).

3. Zwycięzcami konkursu „Przyjazna Wieś 2011” w województwie mazowieckim były:

9. Największą liczbę partnerów KSOW w województwie mazowieckim w 2011 r. stanowiły:

5 Warszawa i Radom (F),

5 ochotnicze straże pożarne i jednostki policji (R),

5 Borowie i Kałuszyn (O),

Po drugie: czytajmy „Zasady”

5 lokalne grupy działania i samorządy (W),

5 Nowy Duninów i Ostrów Mazowiecka (A).

5 absolwenci wyższych uczelni (S).

4. V Mazowiecki Kongres Rozwoju Obszarów Wiejskich odbył się w:

Dodatkowo pomocne będą „Zasady przyznawania i rozliczania dotacji z  budżetu województwa mazowieckiego przyznawanych organizacjom pozarządowym oraz podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o  działalności pożytku publicznego i  o  wolontariacie”, które naświetlają wiele kwestii związanych zarówno z ubieganiem się o dotacje, jak również z późniejszym ich rozliczaniem. Aktualnie obowiązująca wersja „Zasad” dostępna jest na stronie www.dialog.mazovia.pl, na której znajdziemy również pomoc w  postaci instrukcji wypełniania oferty oraz zestawienia najczęściej popełnianych błędów wraz z komentarzem wskazującym sposób postępowania, by ich uniknąć. Są one dostępne w zakładce „Otwarte konkursy ofert – formularze i instrukcje”.

10. Największe targi owocowo-warzywne, na których obecny jest KSOW, to:

5 Zegrzu (W),

5 FRUIT ZBYT w Tczewie (C),

5 Zakopanem (S),

5 FRUIT and VEGETABLES w Moskwie (P),

5 Płocku (I).

5 FRUIT LOGISTICA w Berlinie (T).

5. Plan Działania KSOW każdorazowo zatwierdza:

11. Szczegółowych informacji na temat KSOW należy szukać na:

5 premier (E), 5 zarząd województwa (I),

5 www.ksow.pl i www.mazowieckie.ksow.pl (O),

5 marszałek województwa (A).

5 www.ksowdobremnarodu.pl (A),

6. Wyjazdy studyjne KSOW w 2011 r. dotarły m.in. do:

5 www.mazowieckie.ksow.mazovia.pl (D).

5 Cypru i Malty (W),

Po trzecie: urzędnik pomoże Pamiętajmy również o możliwości zadawania pytań, a nawet zgłoszenia się do urzędników wskazanych w ogłoszeniu konkursowym z przygotowaną ofertą, by zweryfikować, czy nie zawiera ona błędów formalnych!

Departament Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, ul. Skoczylasa 4, 03-469 Warszawa z dopiskiem: „Konkurs KSOW” (decyduje data stempla pocztowego) Wśród osób, które przyślą prawidłowe rozwiązanie rozlosujemy pięć kompletów cennych upominków KSOW!

eKSpresOWy QUIZ

Po pierwsze: ogłoszenie to podstawa

Joanna Malarczyk, Michał Jakubowski Biuro Dialogu Obywatelskiego UMWM KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Już sześć miesięcy „eKSpresOWy przegląd wydarzeń” gości na łamach „Kroniki Mazowieckiej”, przybliżając Państwu działalność Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.

5 Czech i Słowacji (Z), 5 Austrii i Włoch (K).

#

Aktualności

ekspresowy przegląd wydarzeń

Wybrane litery, uporządkowane od 1 do 11, utworzą pierwszą część hasła.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11

rolnictwo

ekologia

eKSpresOWa KRZYŻÓWKA

Mazowsze źródłem energii To tytuł kolejnej stałej rubryki w „Kronice Mazowieckiej”. Poruszać w niej będziemy tematy związane z działalnością Mazowieckiej Agencji Energetycznej (MAE): odnawialnymi źródłami energii i wspieraniem wdrażania rozwiązań racjonalizujących użytkowanie energii na Mazowszu. W tym miesiącu zajmiemy się badaniami nad systemami magazynowania energii i projektem EINSTEIN. 1 

Intensywny proces pozyskiwania energii z promieniowania słonecznego wymusza rozbudowę zasobników do jej magazynowania i  to na niespotykaną dotąd skalę. Skoro odnawialne źródła energii (OZE) w  znacznym stopniu zależą od pogody, nie ma innego sposobu na zapewnienie jej równomiernej dostawy odbiorcom. Tymczasem system magazynowania energii, w instalacjach demonstracyjnych, jest nie tylko relatywnie kosztowny, ale w  niektórych przypadkach z  powodu niedoboru odpowiednich lokalizacji znacznie ograniczony.

2 

W  tej sytuacji wiele jednostek badawczych pracuje nad nowymi technologiami magazynowania energii. MAE wraz z partnerami naukowymi, m.in. z  Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Holandii czy Wielkiej Brytanii, też przygotowuje się do budowy instalacji pilotażowej w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Drewnica” w Ząbkach. Po zakończeniu prac badawczych w 2014 r. rozpocznie się tam montaż innowacyjnego systemu pozwalającego pozyskiwać energię odnawialną w lecie, magazynować ją, a następnie wykorzystywać przez cały rok.

POZIOMO: PIONOWO: 1. Z  organizowany sposób obserwacji, także długotrwała ocena 1. Zasiada w rządzie. funkcjonowania KSOW. 2. Gmina w północno-wschodniej części województwa 3. Bystry w rzece. mazowieckiego. 5. Działanie na pierwszym planie. 4. Roślina z astrowatych z kolcami. 6. As karciany. 7. Targi agroturystyczne w Kielcach. 10. Staropolskie narzędzie rolnicze. 8. Miasto daleko od Wrocławia i „bliskie” zarazem. 11. Wojciech Pokora lub Jan Kobuszewski. 9. U Krzysztofa Krawczyka był na szkle. 12. Pole wyłączone z rolniczego użytkowania. 13. Jedna z platform wymiany informacji w ramach KSOW. 15. Budowla obronna w murze zamkowym. 14. Nie netto i nie brutto. 16. Protoplasta karty kredytowej. 18. Podejmuje decyzje w spółce lub w województwie. 17. Kłuta lub szarpana. 21. Przyprawa o intensywnym zapachu stosowana także 19. „Filozoficzny” na spodniach. w medycynie. 20. Zdrowe odżywianie. 22. Budynek na placu budowy. 23. Największa impreza rolnicza w regionie. 25. Zapomogowo-pożyczkowe. Litery uporządkowane od 1 do 12 utworzą drugą część hasła. 24. Może być studyjna lub kurtuazyjna.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

3 

Projekt badawczy, w  ramach którego od stycznia 2012  r. MAE prowadzi powyższą inwestycję, zatytułowany jest EINSTEIN – jest to akronim (skrótowiec) oficjalnej, angielskiej nazwy „Effective INtegration of Seasonal Thermal Energy storage system IN existing building”. Inwestycja uzyskała dofinansowanie w ramach unijnego 7. Programu Ramowego z zakresu badań i rozwoju technologicznego. Projekt zakłada montaż urządzeń pozyskiwania i  wykorzystania energii odnawialnej w cyklu całorocznym. Pozwala znacznie ograniczyć zużycie energii, przy jednoczesnym respektowaniu wymogów środowiskowych.

4 

10 11 12

Ideą projektu jest stworzenie wysoko wydajnego systemu ogrzewania pomieszczeń i wody dla budynków, opartego na okresowym magazynowaniu ciepła (STES). Nasze działania obejmują opracowanie systemu ogrzewania, który będzie bazował na odnawialnych źródłach energii. Zainicjujemy również badania nad efektywnymi metodami wytwarzania energii, uwzględniającymi techniczne i ekonomiczne wymagania istniejących budynków.

Piotr Marzec i Marcin Rzońca Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich

5 

Dane uczestnika konkursu:

Realizatorzy projektu planują opracowanie narzędzi służących do projektowania systemów ogrzewania opartych na okresowym magazynowaniu energii, które będą możliwe do zastosowania w  różnych strefach klimatycznych (równolegle magazyn energii powstanie w Hiszpanii). Zakłada się także stworzenie oprogramowania służącego do wymiarowania systemów cieplnych

Imię i nazwisko ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Adres (ulica, numer domu/mieszkania, kod pocztowy, miejscowość) Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji konkursu KSOW, zgodnie z  ustawą z  dnia 29 sierpnia 1997  r. o  ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.). W przypadku wygrania konkursu, wyrażam zgodę na umieszczenie moich danych osobowych w zakresie: imię, nazwisko, miejsce zamieszkania w „Kronice Mazowieckiej” oraz na stronach internetowych: www.mazowieckie.ksow.pl i www.mazovia.pl . Dane będą przetwarzane w celu wyłonienia zwycięzców konkursu z nagrodami KSOW, a podanie ich jest dobrowolne. Udostępnianie danych nie jest przewidywane. Oświadczam, że zostałam/-em poinformowana/y o przysługującym mi prawie do dostępu do treści moich danych i ich poprawieniu.

…………………………….. Czytelny podpis

#

…………………………….. Miejscowość, data

umożliwiających inżynierom i projektantom oferowanie klientom bardziej efektywnych systemów ogrzewania.

6 

W przypadku Mazowsza o wyborze szpitala „Drewnica” zadecydowała jego struktura właścicielska oraz warunki techniczne obiektu – wcześniejsza wymiana poszycia dachowego i instalacji c.o. wraz z kotłownią. Jednocześnie, z uwagi na charakter inwestycji, wymagane było posiadanie dużego terenu wokół budynków szpitalnych, na którym możliwe będzie wybudowanie zbiornika do magazynowania energii o średnicy kilkunastu metrów. W granicach kompleksu „Drewnica” tego typu obiekt nie tylko nie będzie zakłócał porządku urbanistycznego, ale także gwarantuje dostępność infrastruktury również dla planowanego w  bezpośrednim sąsiedztwie nowego szpitala. Powyższa lokalizacja zapewnia osiągnięcie wszystkich zakładanych wskaźników projektowych, w tym efektu ekologicznego. Szacuje się, że niskoenergetyczny system ogrzewania pozwoli na ograniczenie zużycia energii pierwotnej aż o  70 proc., natomiast koszty eksploatacyjne zostaną zredukowane o kilkadziesiąt procent.

7 

Niewątpliwie samo zagadnienie magazynowania energii – szczególnie w  kontekście jej pozyskania z  tak niestabilnego źródła, jakim jest promieniowanie słoneczne – staje się niezmiernie istotne i będzie stanowiło jedno z większych wyzwań przed realizującymi projekt EINSTEIN. Energia słoneczna jest źródłem nieadekwatnym ilościowo do potrzeb. Na terytorium Polski w  półroczu letnim dochodzi blisko 80 proc. całkowitej energii, jaka dociera wraz z  promieniowaniem w  ciągu roku. Jedynie jej 20 proc. przypada na półrocze zimowe. Zatem w  okresie, w  którym najwięcej potrzebujemy energii, praktycznie jest ona nieosiągalna. I  tu istotną rolę odgrywają różne odmiany magazynów. Ciepło można bowiem gromadzić w  warstwie wody, gruntu lub też w połączeniu gruntu i wody (cieczy). W Polsce, tak jak w pozostałej części Europy Środkowo-Wschodniej, temat ten nie został jeszcze dostatecznie rozpoznany. Wszystko to stanowi przedmiot badań projektu EINSTEIN.

8 

Sezonowe magazyny energii wydają się być ciekawym rozwiązaniem gromadzącym darmową energię słoneczną w okresie letnim, celem wykorzystania jej w okresie chłodnym. Złożoność zagadnienia, jak i koszty związane z przedsięwzięciem powodują, iż nie jest to jeszcze rozwiązanie komercyjne, jednak liczne badania w tym zakresie pozwalają wierzyć, że w niedalekiej przyszłości takie systemy będą powszechne. Bartosz Dubiński Prezes Zarządu Mazowieckiej Agencji Energetycznej Sp. z o.o.

KULTURA

Kulturalne Mazowsze

Plener u wójta otwarcie wystawy 29 marca, godz. 17.00 (ekspozycja do 22 kwietnia) Muzeum Mazowieckie w Płocku www.muzeumplock.art.pl

Scena E12/ Warsztaty rękodzieła do 30 marca Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie www.mckis.waw.pl

Zapraszamy na spotkania z artystami ludowymi z terenu Mazowsza, którzy zaprezentują niezwykle kolorowe rękodzieło związane z  Wielkanocą. Razem z  nimi będzie można wykonać piękne palmy, kolorowe pisanki, koszyczki z  rogożyny czy koguty i  baranki z  gliny. Formuła spotkań wzbogacona będzie prezentacją krótkich filmów o artystach ludowych. Ofertę kierujemy do warszawskich szkół i przedszkoli.

Lotniczki. Wykład prof. Agnieszki Cieślikowej 27 marca, godz. 18.30 Muzeum Andrzeja Struga w Warszawie. Oddział Muzeum Literatury www.muzeumliteratury.pl

Kobiety lotniczki to warty przypomnienia epizod nie tylko z dziejów lotnictwa, ale także historii ruchu emancypacyjnego. Kobiety zasiadły w  Polsce za sterami maszyn lotniczych już w  pierwszych dziesięcioleciach XX w. W okresie dwudziestolecia międzywojennego szkoliły się na kursach pilotażu i wstępowały do Ligi Obrony Powietrznej Państwa.

XXII Tradycje wielkanocne 31 marca, godz. 11.00 Muzeum Regionalne oraz Centrum Kultury i Sztuki w Siedlcach www.muzeumsiedlce.art.pl

Zapraszamy na doroczne prezentacje: wspomnień i  opowieści, pieśni, zdobnictwa ludowego i  potraw świątecznych jadanych do połowy XX w. Do najcenniejszych momentów tych prezentacji należą unikalne współcześnie pieśni wielkopostne i pasyjne o chorałowej konstrukcji melodii, staropolskiej składni i słownictwie, a także zanikające wielkanocne pieśni kolędnicze, zwane „dyngusami” lub „racyjkami”. Imprezie towarzyszy kiermasz wielkanocny.

Niedziela Palmowa w skansenie 1 kwietnia, w godz. 10.00-18.00 Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu www.mwmskansen.pl

Głównym punktem Niedzieli Palmowej będzie uroczysta msza św. w drewnianym kościele z Drążdżewa. Zwiedzający obejrzą też wystawę „Wielkanoc na Mazowszu”, przedstawiającą zapomniany świat związany z  przygotowaniami do Świąt Wielkiej Nocy. Goście odwiedzający skansen wybiorą najładniejsze palmy zgłoszone do konkursu „Tradycyjna palma wielkanocna”, a  na wielkanocnym kiermaszu sztuki ludowej zaopatrzą się w  świąteczne akcesoria. Serdecznie zapraszamy.

Wystawa zorganizowana została we współpracy z  Gminnym Centrum Kultury i Tradycji Wsi Gminy Gostynin. Jest pokłosiem XIII Pleneru „U Wójta”. Wzięło w  nim udział 16 artystów profesjonalnych oraz pod okiem Anny Michalak – gimnazjaliści uczestniczący w zajęciach plenerowych.

Koncert chopinowski dedykowany pamięci Tatiany Shebanowej i Krzysztofa Kolbergera 1 kwietnia, godz. 14.00 Sala koncertowa Urzędu Gminy w Sannikach www.ecasanniki.pl

Tego dnia przy fortepianie zasiądą: Jarosław Drzewiecki, Jekaterina SarajewaDrzewiecka, Stanisław Drzewiecki. Recytować będzie zaś znana aktorka Anna Romantowska. Po koncercie odbędzie się wystawa malarstwa Tadeusza Zaremby pt. ,,Sanniki bliżej morza”.

Inwazja motyli w Malczewskim od marca do kwietnia Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu www.muzeum.edu.pl

Wystawa będzie obejmowała prace powstałe na II Ogólnopolskim Plenerze Malarsko-Rzeźbiarskim Chalecczyzna 2011. Zaprezentowana zostanie twórczość ukazująca piękno koni, wsi podlaskiej i krajobrazu.

Usłyszymy i zobaczymy chór, balet i orkiestrę PZLPiT„Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego oraz zaproszonych gości, m.in. solistów Polskiego Baletu Narodowego, tancerzy flamenco, tańców irlandzkich i hip-hopu. Bilety w cenie 70 zł dostępne w kasie Matecznika lub on-line.

Sławomir Marzec zaprezentuje 12 niemal identycznych obrazów oraz film wideo. Odmienności obrazów nie potrafimy uchwycić, jest bowiem zbyt subtelna, zanadto złożona i dynamiczna, jest także skutkiem niedoskonałości ludzkiej percepcji. Połowa z  obrazów posiada tytuły będące oryginalnymi łacińskimi sentencjami, tytuły drugiej połowy to nagłówki z  internetowych newsów z dnia ukończenia danego płótna. Konfrontowana jest tu łacina uniwersalizmu z  basic English aktualności; jednoczesności kronikarskiego rejestru historii z alegorycznością mitu i poetyzacji.

Rodzinna Niedziela w Muzeum Niepodległości 15 kwietnia, godz. 11.00 lub 13.00 Muzeum Niepodległości w Warszawie www.muzeumniepodleglosci.art.pl

To podpowiedź dla rodziców, jak spędzić niedzielę w sposób twórczy, jak zaspokajać naturalną ciekawość dziecka, co zaproponować zamiast telewizji i komputera. Na uczestników spotkania czekają zadania, których rozwiązywanie zaangażuje całą rodzinę, będzie okazją do wspólnej twórczej zabawy.

otwarcie wystawy 26 marca, godz. 18.00 (ekspozycja do 24 kwietnia) Galeria Elektor MCKiS w Warszawie www.mckis.waw.pl

od 30 marca do 17 kwietnia Muzeum Regionalne w Siedlcach www.muzeumsiedlce.art.pl

27 kwietnia, godz. 19.00 Matecznik Mazowsze w Otrębusach www.mazowsze.waw.pl

do 6 kwietnia Galeria Foksal MCKiS w Warszawie www.galeriafoksal.pl

Anna Masiul-Gozdecka. Malarstwo

Chalecczyzna 2011

Koncert z okazji Dnia Tańca

Sławomir Marzec, wszystko; i 12 obrazów

W zaprezentowanym, barwnym i egzotycznym świecie owadów tropikalnych większość to motyle dzienne i  nocne. Wśród nich największy nocny motyl świata (do 30 cm rozpiętości skrzydeł), żyjący w dorosłej postaci zaledwie kilka dni. Bajecznie połyskujące lazurem skrzydła to duma licznie prezentowanych południowoamerykańskich motyli dziennych. Będzie też peruwiańska ćma Fulgoria latenaria oraz budzące respekt olbrzymie kilkunastocentymetrowe okazy chrząszczy.

Artystka zajmuje się malarstwem realistycznym i  abstrakcyjnym, w  technikach akwareli, akrylu na płótnie oraz technikach mieszanych. Jej obrazy znajdują się w  kolekcjach w  Polsce, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Australii oraz na Tajwanie.

Pamiątka z podróży na Wschód do 19 maja Galeria Azjatycka Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie www.muzeumazji.pl

Koncert chopinowski poświęcony pamięci Wojciecha Siemiona 22 kwietnia, godz. 14.00 Sala koncertowa Urzędu Gminy w Sannikach www.ecasanniki.pl

Wykonawcami tego niezwykłego koncertu będą Joanna Maklakiewicz (fortepian) i  Joanna Kasperska. Tego dnia odbędzie się promocja książki Józefa Plesy „Wieża malowana – wspomnienia o Wojciechu Siemionie”. Całość dopełni wystawa fotograficzna ukazująca wspomnienia o  Wojciechu Siemionie w opracowaniu Anny Sobol.

Pamiątki z podróży obecne są zarówno w naszych domach, jak i w muzealnych kolekcjach. Dla muzealników obiekty te są spuścizną nieco kłopotliwą. Kiedy jednak przyjrzeć się im bliżej, spoza wątpliwej estetyki wyłania się specyficzny obraz dalekich krajów, stworzony zarazem przez i dla tych, którzy je przywozili – zbudowany ze wspomnień i  wyobrażeń, marzeń i oczekiwań. Wychodząc od tych ulotnych składników oraz „pamiątek” ze zbiorów muzeum, zaprosiliśmy do udziału w  wystawie współczesnych podróżników, którzy użyczyli nam nie tylko przedmiotów ze swoich kolekcji, ale i towarzyszących im opowieści.

Sztuka i krytyka u nas, czyli tortura czarownicy. Marian Wawrzeniecki (1863-1943) do 6 maja Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie www.muzeumliteratury.pl

Kalejdoskop Barw Polski 13 i 20 kwietnia, godz. 19.00 Matecznik Mazowsze w Otrębusach www.mazowsze.waw.pl

To koncert w  wykonaniu chóru, baletu i orkiestry PZLPiT„Mazowsze” im.Tadeusza Sygietyńskiego. Bilety w  cenie 70 zł dostępne w kasie Matecznika lub on-line.

Dudy w staropolskiej tradycji muzycznej 27 kwietnia, godz. 17.00 Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu www.muzeuminstrumentow.pl

Wykład wygłosi prof. dr hab. Zbigniew Przerembski. Przedstawi dzieje dud w  okresie od średniowiecza, z  którego pochodzą najstarsze, nieliczne ślady znajomości tego instrumentu w naszym kraju, przez XVI- i XVII-wieczny okres jego rozkwitu, aż do XVIII w., kiedy poświadczenia praktyki dudziarskiej są nieliczne.

Zgromadzone obiekty pochodzą z prywatnej kolekcji, z odnalezionej stosunkowo niedawno teki. Uzupełnieniem są obrazy olejne ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Literatury, egzemplarze „Chimery” i „Sfinksa” z  ilustracjami Wawrzenieckiego oraz rękopis testamentu. Narrację wystawy stanowią cytaty z  wypowiedzi artysty dotyczące rozumienia przez niego roli i znaczenia sztuki. Sam Marian Wawrzeniecki – artysta-malarz, rysownik, scenograf, archeolog, religioznawca – był postacią kontrowersyjną. Swoje własne poglądy na sztukę i  krytykę prezentował w  pracach, których tematem było męczeństwo i tortura czarownic.

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

35

KULTURA

Trzech mężczyzn w różnym wieku

Świat toruńskiego piernika

prapremiera 30 marca, godz. 19.00 spektakle: 1, 15, 19, 24, 26, 29 kwietnia Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku www.teatrplock.pl

od 18 kwietnia do 30 czerwca Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce www.muzeum.ostroleka.pl

Lech Grabowski. Malarstwo i rysunek

Ekspozycja przybliży życie codzienne mieszkańców Torunia z  przełomu XV i  XVI w. Pokażemy miejsce pracy mistrza piernikarskiego, oryginalne klocki z  XVII i  XVIII w., pochodzące głównie z dwóch toruńskich warsztatów piernikarskich, które dały początek największym, XIX-wiecznym firmom: Gustawa Weesego i Hermana Thomasa. Podczas zwiedzania wystawy przewidziano liczne atrakcje, m.in. będziemy wytwarzać ozdobne pierniki – w  tym celu przygotowano kopie historycznych form piernikowych.

Autor zaprezentuje 37 prac malarskich i rysunkowych. Dominuje tematyka pejzażowa, ale są też kompozycje kwiatowe i abstrakcyjne. Znaczna część ekspozycji została wykonana w  technice pastelowej. Ponadto na wystawie znajdą się publikacje, których Lech Grabowski jest autorem lub współautorem.

Sztuka Szymona Bogacza w  reżyserii Julii Pawłowskiej. 49-letni operator dźwigu pracuje przy budowie wielopiętrowego parkingu. Obserwuje mieszkańców bloku stojącego nieopodal. Podoba mu się kobieta, która zawsze po powrocie do domu smaży dwa kotlety i nakrywa dla dwóch osób, ale nigdy nikt nie przychodzi. Któregoś dnia na obiedzie pojawia się młody mężczyzna... Trzeci z  tytułowych bohaterów to 69-letni emeryt, były donosiciel, nienawidzący wszystkiego i  wszystkich. Monologi każdego z  mężczyzn opowiadają o  samotności, tęsknotach, dają upust ich frustracjom. Autor zadbał o autentyczność szczegółów i języka. Występują: Henryk Jóźwiak, Krzysztof Bień, Sebastian Ryś.

Socjalizm twórz, wspólnotę twórz! Polski plakat socrealistyczny 1949-1955

Grzegorz Kwiecień. Dziwny ogród

Gry i zabawy wielkanocne

Galeria Krytyków Pokaz MCKiS w Warszawie www.galeriapokaz.pl 28 marca, godz. 19.00 (ekspozycja do 21 kwietnia)

9 kwietnia, w godz. 10.00-18.00 Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu www.mwmskansen.pl

Grzegorz Kwiecień jest kontynuatorem krakowskiego koloryzmu. Nieustannie szuka własnej struktury obrazu. Jego prace wydają się bliskie abstrakcji, a  jednak po chwili rozpoznajemy na nich fragmenty pejzażu – z gęstą, bujną roślinnością.

Impreza plenerowa popularyzuje powszechne dawniej na mazowieckich wsiach gry i  zabawy podwórkowe. Uczestnicy poznają zasady gry w „kręga”, w  turlanie jaj, dowiedzą się, jak wyglądała i czemu służyła huśtawka wielkanocna czy sikawka dyngusowa. Serdecznie zapraszamy.

Zwyczaje wielkanocne – wystawa malarstwa rodzajowego

otwarcie wystawy 26 marca, godz. 12.00 (ekspozycja do 10 kwietnia) Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie www.muzeumniepodleglosci.art.pl

Ekspozycja obrazów o  tematyce wielkanocnej, przedstawiających zarówno praktyki religijne, jak i  tradycje i  obyczaje ludowe, związane ze Świętami Wielkiej Nocy. Tematyka prezentowana będzie w wielu rodzajach malarstwa, dzięki czemu wzmocni siłę wrażeń i  odbioru folkloru ludowego.

do maja Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Oddział Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu www.muzeum-radom.pl

otwarcie wystawy 29 marca, godz. 18.00 (ekspozycja do 6 maja) Muzeum Regionalne w Siedlcach www.muzeumsiedlce.art.pl

Zaprezentowane zostaną kobiety – prekursorki postaw pozytywistycznych i feministycznych, osoby wykształcone, świadome swej wartości, realizujące własne zainteresowania zawodowe i  twórcze. Pokażemy zbiory Instytutu im. Oskara Kolberga, Biblioteki PAU-PAN w Krakowie, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Muzeum Botanicznego w  Krakowie oraz własnych Muzeum im. Oskara Kolberga.

Mazepa

Festiwal Filmów Piłkarskich

premiera 24 marca, godz. 19.00 spektakle: 25, 27, 28, 29 marca Teatr Polski w Warszawie www.teatrpolski.waw.pl  

do 26 kwietnia Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie www.muzeumsportu.waw.pl

Zwiedzający będą mogli zobaczyć 67 oryginalnych plakatów, które mówią o  przyjaźni polsko-radzieckiej, propagują święta państwowe, zachęcają do odbudowy kraju, potępiają bezrobotnych oraz agitują obywateli do budowy socjalistycznej ojczyzny. Pomysł na wystawę i  pierwsza jej prezentacja odbyła się w  Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni.

otwarcie wystawy 5 kwietnia, godz. 17.00 (ekspozycja do 31 maja) Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie www.mhprl.pl

Kobiety w kręgu przyjaciół i współpracowników Oskara Kolberga

Iwan Mazepa-Kołodyński urodził się 20 marca 1639 r. na Ukrainie. Za młodu był paziem na dworze króla Jana Kazimierza Wazy. Zasłynął tam głównie z  romansów, które rozpalały nie tylko wyobraźnię plotkarzy nad Wisłą i Dnieprem, ale też artystów. Ten sam Mazepa jest pierwowzorem tytułowego bohatera znanego dramatu Juliusza Słowackiego. Tym razem zobaczymy go w reżyserii Piotra Tomaszuka. Wystąpią: Daniel Olbrychski, Jarosław Gajewski, Paweł Ciołkosz, Katarzyna Zawadzka, Maksymilian Rogacki, Adam Biedrzycki, Paweł Krucz, Katarzyna Stanisławska.

Program festiwalu jest podzielony na bloki tematyczne, skierowane zarówno do młodzieży (godz.11.00), jak i  dorosłych (godz. 17.00). Tematy obejmują zagadnienia z  zakresu futbolu polskiego (pod wodzą Górskiego, polskie rocznice) i  światowego (futbol na różnych kontynentach, kontrowersje w  piłce nożnej, gwiazdy futbolu polskiego i  światowego). Spotkania uświetnią wystąpienia wybitnych postaci związanych ze środowiskiem piłkarskim. Po każdym seansie odbywa się konkurs z nagrodami.

Kulturalne Mazowsze 3. koncert Gustaw Holoubek in Memoriam 21 kwietnia, godz.19.00 Zamek Królewski w Warszawie www.mtmteatr.eu 

Konfrontacje Historyczne 19 kwietnia, godz. 13.00 (dla szkół średnich) i 17.00 Muzeum Mazowieckie w Płocku www.muzeumplock.art.pl

„Czy konfederacja barska była przyczyną pierwszego rozbioru? – czyli Rzeczypospolita pomiędzy Prusami i Rosją  w latach 60. i 70. XVIII w.”. Doktor Dorota Dukwicz z  Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk przedstawi najnowsze wyniki badań, które pozwalają zweryfikować wiele dotychczasowych sądów dotyczących sytuacji Rzeczypospolitej w  szeroko rozumianej dobie pierwszego rozbioru.

Pani Magdalena Zawadzka i  Mazowiecki Teatr Muzyczny są współorganizatorami tego niezwykłego koncertu, po raz trzeci, w  dniu urodzin Wielkiego Aktora. Wystąpią: Orkiestra Mazowieckiego Teatru Muzycznego im. Jana Kiepury pod batutą Tomasza Biernackiego oraz Wiesław Ochman i jego goście.

Kazimierz Furga „Koniec Postu”

36

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

37

KULTURA

Podczas sprawowania posługi duszpasterskiej w  Myszyńcu, młody wikary, zetknął się z muzyką kurpiowską. Uległ jej urokowi, a fascynacja ta miała zaowocować dziełem życia: przez kolejne 26 lat ksiądz Skierkowski zbierał kurpiowskie pieśni, spisywał teksty i  melodie, dokumentował miejscowe zwyczaje i obrzędy. Ocalił od zapomnienia ponad 2 tys. ludowych pieśni z  terenów Puszczy Zielonej.

Miłość do Kurpiów Po wyjeździe z Myszyńca, pracował w parafiach odległych nawet o  kilkadziesiąt kilometrów od Kurpiowszczyzny (z  podpłockiej Imielnicy do Myszyńca było ponad 150 km!). Każdy urlop, każdą wolną chwilę poświęcał na dokumentację kurpiowskiego dziedzictwa. Spróbujmy uzmysłowić sobie, jak mogła wyglądać jego praca: ksiądz Władysław brał papier nutowy, ołówek i  wyruszał w  drogę. Przemierzał Puszczę na piechotę, dziennie zdarzało mu się pokonać nawet kilkanaście do kilkudziesięciu kilometrów leśnych, błotnistych dróg. Jak żmudną, benedyktyńską pracę wykonywał, pomoże uświadomić nam fakt, że melodie oraz słowa piosenek i przyśpiewek notował ze słuchu, na żywo! Wiadomości o  działalności duchownego dotarły do miłośników folkloru, zrzeszonych w  Towarzystwie Naukowym Płockim. On sam, już jako członek Towarzystwa, wielokrotnie wygłaszał prelekcje o  Kurpiach, ilustrując je własnym śpiewem i  akompaniamentem. Do opracowań ks. Skierkowskiego sięgnął również wybitny polski kompozytor, Karol Szymanowski, który opublikował „6 pieśni kurpiowskich na chór a cappella” oraz „12 pieśni kurpiowskich na głos z fortepianem”. Zbiór pieśni kurpiowskich spisanych przez ks. Skierkowskiego jest bezcennym źródłem inspiracji dla kompozytorów i  muzyków. Z  ich różnorodności czerpali m.in.: wspomniany już Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Henryk Mikołaj Górecki, Stanisław Moryto, Tadeusz Sygietyński, Andrzej Panufnik czy Paweł Łukaszewski. Ponadto pieśni zebrane przez ks. Skierkowskiego są podstawą repertuaru wielu współczesnych kapel folkowych.

38

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Fot.: arch. Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce

Rok 2011 został ogłoszony przez sejmik Rokiem ks. Władysława Skierkowskiego. W tym czasie na Mazowszu organizowane były różne imprezy i uroczystości związane z życiem i działalnością imielnickiego proboszcza.

Ksiądz Skierkowski na spotkaniu Towarzystwa Naukowego Płockiego prezentuje swoje materiały

Niezwykłe widowisko Ksiądz Władysław był również autorem przedstawienia obrzędowego „Wesele na Kurpiach”. Sztuka, opracowana scenicznie przez dyrektora Teatru Płockiego – Tadeusza Skarżyńskiego, była wystawiana na płockiej scenie aż trzydzieści razy. W  1928 r., przez dwa kolejne miesiące, przedstawienie było oklaskiwane w  warszawskim Teatrze Ateneum (wtedy Sala Związku Zawodowego Kolejarzy) i  stało się ważnym wydarzeniem artystycznym sezonu kulturalnego. Wilam Horzyca, reżyser i dyrektor teatrów, pisarz, tłumacz, krytyk teatralny, członek grupy Skamander, tak pisał o przedstawieniu: „Nie będzie w  tem żadnej przesady, gdy się powie, że lepiej rozumie się charakter twórczości Wyspiańskiego, gdy się widziało to niezwykłe misterium weselne (...) Tak więc nagie realne przeżycie, »prawda życiowa« jest tylko jakby odskocznią dla wysokiej obrzędowej formy artystycznej, nieskażonej żadnym kompromisem z realizmem”. Tadeusz Boy-Żeleński o „Weselu na Kurpiach”: „Wyczuł mianowicie [ks.  Wł.  Skierkowski], jak przedziwny dramat teatralny tkwi w  samej obrzędowej stronie wesela; zrozumiał,

że przydać tu jakąkolwiek bajeczkę, znaczyłoby rzecz osłabić. I nie dzieje się dosłownie nic ponad to, co mówią tytuły aktów: »Wypyty« – »Zrękowiny« – »Rozpleciny« – »Oczepiny«. Mało znam rzeczy równie patetycznych, jak ten moment oczepin na scenie. I te melodie...”. Piękne podziękowanie złożył ks. Skierkowskiemu sam Karol Szymanowski: „Niech mi wolno będzie (…) wyrazić Czcigodnemu Autorowi słowa, nie tylko już najgłębszego uznania dla jego tak pięknej i wartościowej pracy, lecz także szczerej wdzięczności za udostępnienie nam – muzykom polskim – tego, tak mało dotychczas znanego, a tak niezmiernie bogatego źródła najpilniejszej być może polskiej ludowej pieśni”.

Maj. Jedną z  najważniejszych propozycji była konferencja popularno-naukowa, zorganizowana przez Regionalne Centrum Kultury Kurpiowskiej w  Myszyńcu, Samorząd Województwa Mazowieckiego oraz Starostwo Powiatowe w  Ostrołęce. Spotkanie poświęcone było pamięci ks. Skierkowskiego oraz jego dążeniom do zachowania dziedzictwa kultury kurpiowskiej, uwzględniającym kurpiowskie pieśni i  obyczaje. Podczas konferencji dr Weronika GrozdewKołacińska referowała zagadnienie „Najbardziej charakterystyczne elementy śpiewu kurpiowskiego na podstawie archiwalnych nagrań śpiewaków i  prac ks. Władysława Skierkowskiego”. Sylwetkę księdza Skierkowskiego, jego życie i pracę przybliżył wszystkim ks. prof. Michał M. Grzybowski w  książce zatytułowanej „Ksiądz Władysław Skierkowski etnograf Kurpiowszczyzny 1886-1941”. Jej promocja odbyła się w Siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego. Podczas spotkania wystąpił ks. dr Andrzej Leleń, który zagrał i zaśpiewał pieśni kurpiowskie, spisane przez ks. Skierkowskiego. Lipiec. W Charciejbałdzie odbyły się warsztaty śpiewu, tańca i  wyrobu instrumentów muzycznych: Tabor Kurpiowski „Kurpiogranie”, z  udziałem ponad stu uczestników z  różnych miast Polski oraz Niemiec, Turcji, Danii i Ukrainy, a  także wielu solistów i  zespołów kurpiowskich. Sierpień. Główne uroczystości związane z  obchodami Roku ks. Skierkowskiego na Mazowszu miały miejsce pod koniec sierpnia, podczas XXXIV Miodobrania Kurpiowskiego – przygotowano widowisko folklorystyczne „Perła Kurpiowszczyzny, czyli rzecz o  ks. Władysławie Skierkowskim”. Również w  sierpniu oddano do użytku kompleks Regionalnego Centrum Kultury Kurpiow-

skiej w  Myszyńcu, któremu nadano imię ks. Władysława Skierkowskiego. W  tym samym miesiącu w  Muzeum Kultury Kurpiowskiej w  Ostrołęce odbył się wernisaż wystawy pt. „Leć głosie po rosie…”, prezentującej nietuzinkową postać ks. Władysława Skierkowskiego, wikariusza myszynieckiej parafii w latach 1913-1915. Październik. W  Warszawie, zorganizowano koncert pt. „W Hołdzie ks. Wł. Skierkowskiemu”. W Sali Koncertowej Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina wystąpili artyści kurpiowscy oraz najwybitniejsza interpretatorka twórczości Karola Szymanowskiego – śpiewaczka Olga Pasiecznik. Listopad. Koncert, połączony z  mszą żałobną za ks. Władysława Skierkowskiego, odbył się w  Kolegiacie Myszynieckiej. O oprawę uroczystości zadbał Chór Chłopięcy i  Męski Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Orkiestra Kameralna z Łomży i artyści kurpiowscy.

Przypadająca w  ubiegłym roku 70. rocznica śmierci ks. Władysława Skierkowskiego stała się doskonałą okazją do przypomnienia tego wybitnego człowieka, którego pasja i  zamiłowanie do muzyki pozwoliły zachować przyszłym pokoleniom niematerialne dziedzictwo Kurpiów. W  trakcie trwających obchodów Roku ks. Władysława Skierkowskiego samorząd dołożył wszelkich starań, aby oddać należny szacunek pamięci człowieka, który zapisał słownie i nutami ponad 2 tys. pieśni kurpiowskich. Inicjatywy organizowane w ramach obchodów Roku ks. Władysława Skierkowskiego na Mazowszu wzbudzały zainteresowanie mieszkańców całego województwa. Zainspirowały do działania również organizacje, instytucje i ludzi nauki, by promować wybitną postać. To dzięki ks. Skierkowskiemu kurpiowska muzyka ludowa stała się własnością ogólnonarodową. Do tej pory, pomimo wielkiego dorobku twórczego, postać ks. Skierkowskiego była mało znana. Dzięki obchodom mieszkańcy Mazowsza mieli okazję zapoznać się z twórczością tak wybitnego artysty. Ksiądz Skierkowski działał z pasją, zjednując sobie sympatię, pomoc i szacunek mieszkańców Puszczy Kurpiowskiej. Działalność, jaką prowadził dowodzi, jak ważna jest muzyka ludowa dla muzyki ogólnonarodowej i  światowej. Postawa ks. Władysława Skierkowskiego jest godna uznania oraz powinna być stawiana za wzór współczesnemu społeczeństwu, ludziom, którzy przestali wierzyć, że indywidualny wysiłek, może przynieść rezultaty ogromnej wagi.

Kontynuatorzy dzieła Nagroda im. Ks. Władysława Skierkowskiego ustanowiona została przez Radę Gminy i Miasta Myszyniec oraz przedstawicieli stowarzyszeń społeczno-kulturalnych z  terenu Kurpiowszczyzny. Tegorocznymi laureatami zostali: Przewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego Ludwik Rakowski, Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, Wojewoda Mazowiecki Jacek Kozłowski oraz Rektor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina Stanisław Moryto. Nagrody przyznawane są za szczególny wkład w  propagowanie kultury kurpiowskiej w Polsce i  na świecie, szczególnie w  dziedzinach sztuk plastycznych, literatury ludowej,

Rok w pigułce Kwiecień. W ramach Festiwalu „Wszystkie Mazurki Świata”, organizowanego w  Warszawie, odbył się 6. Wieczór Muzyki Kurpiowskiej. W programie koncertu znalazły się ludowe pieśni kurpiowskie, utwory Karola Szymanowskiego i Henryka M. Góreckiego, inspirowane ludową pieśnią kurpiowską.

Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Wiesław Raboszuk

Fot.: Gabor Lorinczy

O księdzu Skierkowskim na Mazowszu

Podczas konferencji zespół „Kurpiowszczyzna” zaprezentował widowisko „Oczepiny”, oparte na zapiskach ks. Skierkowskiego

muzyki instrumentalnej, śpiewu, tańca, a  także w  dziedzinie działalności badawczej, dokumentacyjnej, animacyjnej i upowszechniania kultury kurpiowskiej. Uroczystość wręczenia statuetek odbyła się 8 marca w Sali Koncertowej Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, podczas specjalnego koncertu, w którym wystąpili m.in. śpiewaczka Alicja Węgorzewska-Whiskerd, pianista Włodzimierz Nahorny oraz zespół „Kurpiowszczyzna”. Marszałek Adam Struzik swoją nagrodę pieniężną przekazał Muzeum Kultury Kurpiowskiej w  Ostrołęce, z  przeznaczeniem na organizację warsztatów etnograficznych pt. „Ginące zawody”. Opracowała Agnieszka Bogucka

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

39

kultura

turystyka

Książki z mazowieckiej półki

Powiat kozienicki

Każdy powinien być dumny z przynależności do swej małej ojczyzny, znać jej historię, lokalną tradycję, a także zakątki, którymi może się pochwalić. Prezentowane w tym numerze albumy „Ocalić tożsamość” oraz „Nasza Mała Ojczyzna – Południowe Mazowsze. Liryczny pejzaż” są właśnie przykładami na to, jak pobudzić poczucie lokalnej tożsamości.

Chcemy zaprosić Czytelników „Kroniki Mazowieckiej” w podróż po mazowieckich powiatach. Pokazać rzeczy, które poruszą wyobraźnię; obejrzeć miejsca, które pozostaną w pamięci i poznać ludzi, którzy stanowią o kolorycie tej ziemi.

„Ocalić tożsamość” – zdjęcia i dokumenty społeczności gminy Dąbrówka Gminne Centrum Kultury w Dąbrówce wydało niezwykle poruszający album, który zawiera dokumenty i  stare fotografie gminy Dąbrówka. Najstarsze pochodzą z  początku XX w. To pierwsza publikacja dotycząca mieszkańców gminy. Może właśnie dlatego okazała się tak ważna dla tej społeczności. Opowiada o życiu ich przodków. Zostały tu zapisane wspomnienia o ludziach, którzy tworzyli historię tej małej ojczyzny. Fakty zwyczajne, codzienne, ale również wydarzenia i losy zupełnie niezwykłe, które często odchodzą w zapomnienie wraz z ludźmi. Oprócz relacji o mieszkańcach, autorzy albumu opisują również miejsca ważne dla społeczności dąbróweckiej. Wokół nich toczyło się życie, tam integrowała się społeczność wiejska. Przede wszystkim jest to kościół, urząd gminy i pomnik Tadeusza Kościuszki, ale także remizy jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej i szkoły. W kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Dąbrówce ochrzczono urodzonego 24 września 1821 r. Cypriana Kamila Norwida. OSP to organizacja szczególna dla społeczności wiejskiej. Druhowie przede wszystkim nieśli pomoc, a także integrowali mieszkańców, inicjując akcje społeczne i kulturalne. W  ten oto sposób w  jakiejś części został ocalony od zapomnienia świat naszych dziadów i  pradziadów, została ocalona tożsamość. Album nie jest dostępny w sprzedaży – taki jest warunek wydawania publikacji finansowanych ze środków Unii Europejskiej1. Album otrzymały biblioteki, szkoły, właściciele fotografii. Sprzedaż jest możliwa dopiero przy wznowieniu publikacji. Chętni, którzy chcieliby zapisać się na kolejne wydanie albumu mogą kontaktować się z Gminnym Centrum Kultury w Dąbrówce, tel./fax 29 757 85 12, e-mail: [email protected] . Magdalena Karłowicz-Iwanicka Projekt „Ocalić tożsamość” – wydanie albumu zawierającego archiwalne zdjęcia i dokumenty społeczności gminy Dąbrówka było współfinansowane ze środków UE z zakresu małych projektów w ramach Działania 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” osi 4 – Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Więcej na ten temat w artykule pt. „Misja: ocalić tożsamość” na s. 14-15 „Kroniki”.

Leżący w widłach dwóch rzek: Wisły i  Pilicy, powiat kozienicki zajmuje powierzchnię 917 km2 i  jest zamieszkiwany przez 61  576 mieszkańców. Położony jest w południowo-wschodniej części województwa mazowieckiego i stanowi niespełna 3 proc. jego powierzchni. W  skład powiatu wchodzi jedna gmina miejsko-wiejska (Kozienice) i  sześć gmin wiejskich (Garbatka-Letnisko, Głowaczów, Gniewoszów, Grabów nad Pilicą, Magnuszew i Sieciechów). Jest wiele miejsc w powiecie kozienickim, które warto odwiedzić i poznać ich historię. Wystarczy tylko wybrać myśl przewodnią, szlak, według którego chcemy iść – wybór jest duży: od zabytków sakralnych przez perełki architektury aż do śladów zarówno najdawniejszych dziejów Polski, jak i wspominania wydarzeń, wciąż jeszcze żywych w pamięci.

Królewskie pamiątki

1

Krajobrazy południowego Mazowsza Z serii „Radomskie w poezji i fotografii” Stowarzyszenie Grupa Literacka ŁUCZYWO oraz Radomskie Towarzystwo Fotograficzne wydało album „Nasza Mała Ojczyzna – Południowe Mazowsze. Liryczny pejzaż”. Jest on zbiorem zdjęć krajobrazowych południowej części naszego regionu, poprzeplatanych wierszami lokalnych poetów. Publikacja przekonuje nas, jak urok mazowieckich pejzaży może skłonić do refleksji i zadumy nad tym, co codzienne, a także tym, co metafizyczne. We wstępie, autorstwa Leszka Żulińskiego, czytamy: „Niniejsza prezentacja poetów radomskich i z Ziemi Radomskiej jest – jak każda antologia – prezentacją różnej klasy talentów, wyrażających rozmaite emocje twórcze i tzw. »światy przedstawiane«. Jednak pewna cecha tego zbioru okazuje się zaskakująca, a mianowicie: ta amplituda jest niewielka, bowiem przedstawione wiersze w swej większości wywodzą się z tego samego świata i żyją tym samym światem. Znakomicie wyobrażam sobie, że w tym właśnie gronie autorskim mogłaby się zawiązać tzw. grupa programowa, skupiona wokół wspólnego »światopoglądu poetyckiego« i zbliżonej dykcji. Myślę, że główną cechą kojarzącą te utwory jest – jak przystało na zbiór zatytułowany »Liryczne pejzaże« – postautentyzm i neoautentyzm, jak kto woli to nazywać. Co to znaczy? Otóż to, że większość wierszy wynika z »refleksyjności intymnej«, bardzo osobistej, skupionej na tym wszystkim, co »w duszy gra«. Ponadto rzuca się w oczy »naturalizm« wielu wierszy. Nie ten, jaki wywodził się od Zoli, lecz ten, który ma swoje źródło i oparcie w przyrodzie i pejzażu. Ta tradycja jest szczególnie widoczna w poezji polskiej – ciągnie się od czasów Kochanowskiego i późniejszych sentymentalistów, a w czasach nam bliższych od autentystów okresu międzywojennego, powojennej grupy »Tylicz« czy tak znanych poetów, jak m.in. Jerzy Harasimowicz, Tadeusz Nowak lub Aleksander Rymkiewicz. W dobie panoszącej się epoki »miasta, masy, maszyny« jest to memento cenne i warte kontynuowania”. Opracowała Urszula Sabak

40

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Szalejąca zimą 1466 r. epidemia dżumy zmusiła króla Kazimierza Jagiellończyka do opuszczenia Krakowa. Wraz z  rodziną i  dworem schronił się w  swoich dobrach, w  Kozienicach. Królowa Elżbieta była wtedy w  zaawansowanej ciąży (ósmej z  kolei). I  tutaj właśnie, 1 stycznia 1467 r., urodził się przyszły król Polski Zygmunt I  Stary. Na pamiątkę tego wydarzenia, dumni kozieniczanie, wybudowali w 1517 r. pierwszy w  Polsce świecki pomnik – kolumnę Zygmunta (na niej wzorowano się, budując warszawską kolumnę – Zygmunta III Wazy). Obelisk stoi w tym samym miejscu, na terenie parku pałacowego, od blisko 500 lat! Inną pamiątką czasów królewskich jest kapliczka, nazywana „Jagiełłową”, stojąca niedaleko za wsią Wysokie Koło. Ma formę kolumny o wysokości prawie ośmiu metrów. Prawdopodobnie pełniła funkcję słupa milowego na Trakcie Królewskim, prowadzącym z  Krakowa do Wilna. Według lokalnej legendy, stoi ona w  tym samym miejscu już od czasów króla Władysława Jagiełły. Podobna kapliczka znajduje się w  okolicy Bąkowca.

Święty Jan Nepomucen Jan urodził się około 21 marca 1350 r., w miejscowości Pomuk lub Nepomuk, w  południowo-zachodnich Czechach. W  1380 r. przyjął święcenia kapłańskie, a  rok później wyjechał na studia najpierw do Pragi, a następnie do Padwy i  Bolonii. Po powrocie został mianowany wikariuszem generalnym arcybiskupa Jana z  Jenstjena i  kanonikiem w praskiej katedrze pw. św. Wita. Konflikt pomiędzy panującym królem Wacławem IV Luksemburczykiem a  praskim arcybiskupem przeniósł się również na inne osoby duchowne. Jan Nepomucen został aresztowany i uwięziony. Zamęczonego torturami, zrzucono go z mostu Karola do Wełtawy. Niektórzy historycy twierdzą, że Jan Nepomucen zginął w  obronie tajemnicy spowiedzi (był spowiednikiem królowej Joanny) – miał odmówić ujawnienia grzechów królowej, podejrzewanej przez męża o niewierność. Święty Jan Nepomucen jest patronem m.in. żeglarzy, flisaków, budowniczych mostów i młynarzy. Wzywano go podczas powodzi i widziano w nim opiekuna mostów. Piękna, kamienna figura świętego stoi na uboczu drogi w Regowie Nowym. Podobno pod jej cokołem pochowany jest jeden z  właścicieli Markowoli. Inne figury możemy znaleźć w m.in. w Brzózie i Magnuszewie.

Niezwykła kobieta Jest nią Maria Jakubina Komornicka, poetka młodopolska. Urodziła się 25 lipca 1876 r. w Grabowie nad Pilicą. Ponadprzeciętna inteligencja, pęd do wiedzy i ciekawość świata wyróżniały ją od najmłodszych lat. Gruntownie wykształcona, już w wieku 16 lat publikowała swoje opowiadania w  „Gazecie Warszawskiej”. Wkrótce poznała młodopolskich twórców – Cezarego Jellentę i  Wacława Nałkowskiego. Zaczął się okres dla Komornickiej bardzo twórczy – wydała „Forpocztę”, manifest zwiastujący nowy czas w  literaturze. Dużo pisała, recenzowała, publikowała. Z  jej twórczości wyłania się osoba utalentowana, ale też świadoma ograniczeń społecznych, jakie narzucane były ówcze-

snym kobietom. W wieku 22 lat wyszła za mąż za poetę Jana Lemańskiego. Małżeństwo było krótkie i burzliwe – chorobliwie zazdrosny o  żonę Lemański próbował zastrzelić ją w czasie podróży poślubnej, co słabo rokowało ich dalszemu pożyciu. Maria wiodła życie pełne wzlotów i upadków, euforii i  smutku, aż do momentu, gdy zaczęła zdradzać objawy załamania nerwowego. Z roku na rok kryzys się pogłębiał, a  przełomowym momentem był rok 1907. Wtedy to poetka spaliła kobiece ubrania, obcięła włosy, zaczęła się nosić po męsku. Usunęła sobie nawet kilka zębów, aby uzyskać nowy kształt twarzy. Tak narodził się Piotr Odmieniec Włast, jak kazała się nazywać (ród jej matki wywodził się od Piotra Własta, palatyna za panowania Bolesława Krzywoustego). Z początku traktowano ją jako ekscentryczną artystkę, potem napiętnowano jako osobę obłąkaną, chorą psychicznie. Dalsze jej losy to odosobnienie w zakładach dla zamkniętych, a potem w rodzinnym majątku. Mieszkając w  Grabowie, oddawała się pracy twórczej. Zmarła w 1949 r. w Izabelinie pod Warszawą, pochowana jest na Powązkach.

Sienkiewicz i solanka Właścicielem majątku Magnuszew był, nie kto inny, jak Mikołaj Powała z  Taczewa – słynny rycerz, bohater spod Grunwaldu, zwycięzca spod Koronowa, stolnik i  podkomorzy sandomierski. Kupił go w 1429 r. od Stanisława, syna pierwszego właściciela tych ziem. Postać sławnego jagiełłowego rycerza upamiętnił na stronach „Krzyżaków” Henryk Sienkiewicz. „Nienasycone to plemię, gorsze od Turków i Tatarów. Bo oni w duszy i króla, i  nas się boją, a  jednak od grabieży i mordów nie mogą się powstrzymać” – tak Powała opisuje zakon krzyżacki na kartach sienkiewiczowskiej powieści. Ciekawostką również jest fakt, że Magnuszew ma status uzdrowiska. W  latach 50. XX w. odkryto tu pokłady solanki termalnej o  właściwościach leczniczych, znajdujące zastosowanie w leczeniu chorób reumato-

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

41

turystyka

À

Ã

Õ

Pamiątki po działaniach wojennych można znaleźć niemal w  każdej wsi i  miasteczku powiatu. Począwszy od śladów po potopie szwedzkim (Wyborów), przez miejsca pamięci powstańców z 1830 i 1863 r. (Anielin Kępa, Lipa, Oleksów, Molendy, Rozniszew), aż do wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. (Zajezierze, Garbatka-Letnisko). Ale najwięcej wspomnień tej ziemi związanych jest z  I  i  II wojną światową. To przede wszystkim kwatery na miejscowych cmentarzach (Grabów nad Pilicą, Molendy, Wysokie Koło, Świerże Górne, Trzebień), a także skansen bojowy (Mniszew) czy miejsce pierwszej potyczki z  Niemcami oddziału majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.

O wstawiennictwo

Œ

œ

logicznych, alergiach oraz w celu poprawy przemiany materii.

Czołg i herb Jedną z najcięższych odsłon II wojny światowej na tych terenach były walki o przyczółek warecko-magnuszewski. W  ich centrum znalazła się wieś Studzianki. W  sierpniu 1944 r., oddziały 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte pokonały formacje niemieckiej Dywizji Pancerno-Spadochronowej „Hermann Göring”. Walka była zaciekła, świadczy o tym fakt, że Studzianki były przez oddziały polskie zdobywane aż siedem razy! Była to największa bitwa stoczona przez polskie czołgi na froncie wschodnim. Słynnym nawiązaniem literackim do tego wydarzenia jest fakt, że załoga czołgu „Rudy” z  książki Janusza Przymanowskiego „Czterej pancerni i pies” należała właśnie do 1. Brygady Pancernej, a  trzy odcinki słynnego serialu rozrywają się w trakcie tej bitwy. Dla upamiętnienia bitwy z  1944 r. do pierwotnej nazwy wsi – Studzianki – dodano w 1969 r. człon Pancerne. Jednocześnie nadano, jako jedynej wówczas polskiej wsi, własny herb. Jego autorem był słynny rysownik, Szymon Kobyliński.

–

1. Kolumna Zygmunta w Kozienicach (Fot. Krzysztof Gucman) 2. Św. Jan Nepomucen z Brzózy (Fot. Krzysztof Gucman) 3. Maria Jakubina Komornicka (Fot. arch. Starostwa Powiatowego w Kozienicach) 4. Kościół w Rozniszewie (Fot. Krzysztof Gucman) 5. Obraz Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego w Wysokim Kole (Fot. Krzysztof Gucman) 6. Pałac Zamojskich w Trzebieniu (Fot. Krzysztof Gucman)

42

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Wysokie Koło jest celem pielgrzymek do sanktuarium maryjnego – cudownego obrazu Najświętszej Marii Panny Królowej Różańca Świętego. Jego historia sięga XVII wieku., kiedy to Marianna Kalinowska, wdowa po cześniku czerwonogrodzkim, otrzymała go w prezencie od cara Aleksandra. W  1677 r. podarowała obraz swemu krewnemu, Antoniemu Krzysztofowi Bębnowskiemu. Obdarowany, który chorował przez kilkanaście tygodni, wspominał, że Matka Boża przywróciła mu zdrowie i  siły. Obraz został poświęcony przed cudownym wizerunkiem Matki Bożej Sokalskiej i  przewieziony do majątku właściciela, do Zarudzia koło Zamościa. Po jakimś czasie Bębnowski miał we śnie trzykrotne widzenie, podczas którego Matka Boża mówiła: „zawieź mnie i oddaj do pustego kościoła

w Wysokim Kole”. Wkrótce potem mężczyzna udał się z królem Janem III Sobieskim na odsiecz Wiednia. Tak wspomina: ,,(…) i za pomocą Matki Boskiej wyszliśmy wszyscy zdrowi, chociaż nieprzyjaciel turecki był przed nami, za nami i  po bokach”. Po powrocie do domu wyruszył do Wysokiego Koła i  6 lipca 1684 r. obraz został uroczyście wprowadzony do kościoła. Wkrótce zasłynął wieloma łaskami i  cudownymi uzdrowieniami.  Współczesny obraz jest XIX-wieczną kopią wcześniejszego wizerunku. Wykonany techniką holenderską, typu „Hodegetria”, czyli „Ta, która wskazuje drogę”. Drugi cudowny obraz znajduje się w pięknym neogotyckim kościele w Rozniszewie. Świątynia posiada trzy gotyckie ołtarze z obrazami: św. Franciszka i św. Antoniego (prawa nawa), św. Rozalii (lewa nawa) i słynący łaskami obraz Matki Boskiej w nawie głównej. Wizerunek Maryi namalowany jest na płótnie, na wzór częstochowskiej Madonny. Od 1743 r. prowadzona jest księga dokumentująca wota i  dary składane Matce Boskiej. Powiat kozienicki to również kościół benedyktyński z XVIII w. w Opactwie z unikatem sztuki sakralnej – chrzcielnicą szafkową; piękna barokowa ambona w  kościele w Brzózie, sprowadzona z opactwa cystersów w Oliwie; kościół pw. Świętego Krzyża w  Kozienicach, w  którym znajdziemy zabytkowe i  niezwykle cenne elementy wyposażenia – monstrancję wieżyczkową z 1587 r., puszkę na komunikanty z XVII w. oraz relikwiarz z  fragmentami drewna z  Krzyża Świętego; przykościelna dzwonnica w Sieciechowie, w której zawieszone

są trzy dzwony: z 1459, 1869 i 2000 r.

Śladami arystokracji Naprzeciwko kozienickiego kościoła Świętego Krzyża, w odległości ok. 200 metrów, rozciąga się okazały zespół pałacowo-parkowy z końca XVII w. Do dziś zachowała się jedynie prawa oficyna pałacowa, centralna część pałacu została odbudowana w  latach 60. XX w. Kolejny, warty uwagi, obiekt to pałac w Trzebieniu. Wybudowany w  XIX w. przez rodzinę Zamojskich, był wyrazem ówczesnej mody i  trendów w  architekturze. Przy pałacu znajduje się oficyna, w  której istniał kiedyś dwór myśliwski założony przez hr. Stanisława Lubomirskiego. W  1933 r. Trzebień stał się własnością Stanisława hr. Zamojskiego, który przebudował pałac i  nadał mu obecny wygląd. Podróżnik, utalentowany rysownik, pasjonat lotnictwa. Zginął tragicznie w wypadku lotniczym (razem z  towarzyszącym mu Janem hr. Tyszkiewiczem) w 1939 r. Obecnie pałac znajduje się w rękach prywatnych właścicieli, starających się przywrócić mu dawną świetność. Na podstawie książki „Tradycja Mazowsza – powiat kozienicki”1 opracowała Agnieszka Bogucka D. Delekta, K. Zając „Tradycja Mazowsza – powiat kozienicki. Przewodnik subiektywny.” Agencja Wydawnicza „Egros”, Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki. Książkę można kupić w księgarni internetowej www.egros.pl oraz www.mazowieckaksiazka.pl .

1

LATO pełne wrażeń XVII Targi Turystyki i Wypoczynku LATO 2012 Darmowe wycieczki szlakiem filmowym lub historycznym, specjalne targowe zniżki na zagraniczne wyjazdy, atrakcje dla dzieci, występy, tradycyjne wyroby polskich regionów i  dziesiątki kolorowych stoisk, proponujących atrakcyjne oferty urlopowe – tak zapowiadają się nadchodzące targi LATO 2012. Siedemnasta edycja tego kiermaszu turystycznego odbędzie się już tradycyjnie w Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska przy ul. Marsa 56c w Warszawie, w dniach 20-22 kwietnia. Kompleksowy przegląd propozycji i specjalne promocyjne ceny gwarantują, że na targach LATO każdy zwiedzający znajdzie coś na własną kieszeń. Na kiermaszu turystycznym nie zabraknie ofert z kraju i z zagranicy, propozycji dla młodzieży, rodzin z dziećmi czy seniorów. Bogata oferta zadowoli zarówno zwolenników słodkiego, plażowego lenistwa, jak i  amatorów bardziej aktywnych form wypoczynku i sportów. Festyn, który co roku towarzyszy targom LATO to doskonały pomysł na spędzenie kwietniowego weekendu z rodziną lub ze znajomymi. Na przestrzeni lat targi stały się wyjątkowym miejscem spotkań warszawiaków i mieszkańców okolic stolicy. Na gości tradycyjnie będą czekać spotkania z podróżnikami, pokazy kulinarne, występy na scenie, degustacje regionalnych przysmaków i konkursy. Organizatorzy imprezy przygotowali również wiele atrakcji dla najmłodszych, w tym miasteczko rowerowe, namiot egipski czy warsztaty z ożywiania robotów. Więcej informacji na www.targilato.pl .

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

43

turystyka

Spichlerz Twierdzy Modlin, oprócz swojego podstawowego przeznaczenia, spełniał także funkcje obronne. Pozwalały na to rozwiązania projektowe pierwszej kondygnacji budynku

I  wojna światowa była ciężka i  okrutna, pochłonęła 10 mln istnień ludzkich. Brało w niej udział 3,5 mln Polaków, z których 400 tys. poległo. Do dziś można spotkać mogiły z tamtych lat wśród łąk i lasów – w każdym zakątku naszego kraju – na Mazurach, Mazowszu, Podlasiu, Lubelszczyźnie, Podkarpaciu, w Małopolsce, w Górach Świętokrzyskich, na ziemi łódzkiej. Pozostały okopy, bunkry, transzeje, twierdze, a  także dokumenty, hełmy, broń i  fotografie. Wbrew pozorom ludzie – i  to młodzi – szukają śladów historii związanych z  walkami wyzwoleńczymi. Dlatego istnieje duże zapotrzebowanie na wyznaczenie i przygotowanie na terenie Polski szlaku turystycznego związanego z  walkami frontu wschodniego, który upamiętni wydarzenia i  ludzi z  tamtego okresu. Przemierzenie go przybliży turyście dzieje Polski, wplecione nierozłącznie w historię Europy. To interesujący temat nie tylko dla Polaków.

Przedsięwzięcie międzyregionalne W  wytyczenie i  przygotowanie produktu turystycznego, jakim jest „Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” zaangażowały się samorządy województw, na terenie

44

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

których rozgrywały się decydujące walki: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego, lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego i  naszego – mazowieckiego. Przedstawiciele tych regionów podpisali list intencyjny dotyczący współpracy i koordynacji działań. Zadeklarowali, że inicjatywa ta zostanie zrealizowana do 2014 r., czyli do setnej rocznicy wybuchu tej strasznej, a zarazem dla Polski wyzwoleńczej wojny. Centralną osią szlaku ma być trasa samochodowa, obejmująca najważniejsze miasta i  miejscowości w  poszczególnych województwach, związane oczywiście z frontem I wojny światowej. Odnogi szlaku głównego – trasy rowerowe i  piesze zostaną wytyczone lokalnie. Ich przebieg i  układ pozostaje w gestii zespołów wojewódzkich.

Na Mazowszu Wstępne założenia części szlaku, przebiegającego na terenie województwa mazowieckiego, uwzględniają działania wojenne prowadzone od października 1914 r. do sierpnia 1915  r. Tu warto przypomnieć, że Polska w tym czasie była w niewoli, a polscy żołnierze walczyli pod sztandarami zaborców.

Operacja warszawsko-dęblińska. W październiku 1914 r. wojska niemieckie 9. Armii dotarły od zachodu na wysunięte przedpola Warszawy, gdzie stoczyły wiele walk z  oddziałami rosyjskimi. Po tej operacji pozostały liczne cmentarze na zachodnim Mazowszu, m.in. w  Rokitnie koło Błonia pochowano 274 strzelców syberyjskich wraz z dowódcą pułku płk. Stanisławem Różańskim. Równocześnie wojska austro-węgierskie oraz Legiony Polskie stoczyły bitwy na zachód od twierdzy Dęblin (Iwangorod), m.in. pod Laskami i Anielinem (powiat kozienicki). Operacja przasnyska. Rozpoczęła się w lutym 1915  r., a  główna ofensywa trwała od lipca do sierpnia. Najważniejsze walki to: – natarcie od północy na umocnioną linię Narwi przez Grupę Armijną „Gallwitz” gen. Maksymiliana von Gallwitza, – natarcie z pozycji Błonie-Grójec 9. Armii ks. Leopolda Bawarskiego i  zajęcie Warszawy 5 sierpnia 1915 r., –  zdobycie Twierdzy Modlin (Nowogieorgijewsk) przez gen. Hansa von Beselera 20 sierpnia 1915  r. i  wyparcie wojsk rosyjskich z Królestwa. Spektakularne zwycięstwo Niemców w I wojnie światowej, wykorzystywane propagandowo.

skiego Oddział Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej oraz Muzeum Katyńskie). To jeden z fortów Twierdzy Warszawa. Rosjanie, prowadząc tu walki opóźniające, wycofali się 5 sierpnia 1915 r. na prawy brzeg Wisły pod naporem wojsk niemieckiej 9. Armii feldmarszałka księcia Leopolda Bawarskiego.

Rozważane propozycje Przebieg proponowanego szlaku jest częściowo zdeterminowany linią fortyfikacji wzdłuż Narwi. Osią komunikacji na tym odcinku stanie się droga krajowa nr 61. Wypro-

Reduta Napoleona z około 1811 r. – jedna z najstarszych budowli obronnych w Modlinie

Szlak I  wojny światowej jest w  przygotowaniu, a  więc wciąż rozważane są miejsca, które powinny się na nim znaleźć. Ważne jest stworzenie pewnej ciągłości i  usystematyzowanie zwiedzania. Pojawia się również pytanie, czy szlak powinien uwzględnić tylko działania wojenne, czy także miejsca związane z polską historią okresu I wojny światowej, np. obóz internowany oficerów Legionów Polskich w Beniaminowie (dziś Białobrzegi), założony przez Niemców po kryzysie przysięgowym w 1917 r. I  wojna światowa przyniosła Mazowszu ogromne zniszczenia, spowodowane proFot. arch. Urząd Miejski w Łomży

Fot. arch. Urząd Miasta w Nowym Dworze Mazowieckim

Verdun, Somma, Ypres, Compiègne, to znane wszystkim nazwy miejscowości – symbole I wojny światowej frontu zachodniego. A co z frontem wschodnim, który przetoczył się przez nasz kraj? Przecież powojenne losy Europy decydowały się właśnie tu, na Wschodzie.

Na Mazowszu pozostały trwałe relikty I wojny światowej, przede wszystkim cmentarze i  fortyfikacje. Większość cmentarzy i kwater żołnierskich – a jest ich około 200 – znajduje się w złym stanie. Niektóre jednak są bardzo interesujące, jak np. nekropolie żołnierskie w Jednorożcu i Kaszewcu czy nekropolie powstałe po ataku gazowym na terenie mazowieckiego Bolimowa, ale znajdujące się na fragmencie szlaku województwa łódzkiego. Cmentarz w Jednorożcu (powiat przasnyski) należy do jednego z  największych cmentarzy wojennych na Mazowszu. Pochowano tam aż 3584 żołnierzy: 2119 rosyjskich i  1465 niemieckich. Zachowało się tu sześćdziesiąt pięć kamiennych steli1. Ważne będą z pewnością fortyfikacje rosyjskie, wybudowane na linii Narwi: – Twierdza Modlin (Nowogieorgijewsk) – wieloelementowy zespół fortyfikacji o  różnych formach własności. Szlak główny może uwzględniać zwiedzenie: cytadeli z wieżą widokową, Bramy Ostrołęckiej (mieści się w niej restauracja) oraz Fortu III w Pomiechówku i Fortu XVI w Psucinie (wraz z  cmentarzem wojennym), o które toczyły się ciężkie walki w sierpniu 1915 r., – przedmoście ufortyfikowane Różan (powiat makowski). Tu 23 i  24 lipca 1915  r. stoczono walki na przedpolu przedmościa. Pozostały tu: betonowy fort rosyjski nr I z początku XX w. (przy ul. Polnej 43), dzierżawiony przez inż. Wiesława Łaskarzewskiego, który zabiega o  istnienie w forcie Muzeum Garnizonu Różan i Ziemi Makowskiej. Obok Różana w  Kaszewcu (powiat makowski) znajduje się leśny cmentarz wojenny, odnowiony w 1999 r. i wpisany do rejestru zabytków, – Fort IX Sadyba w  Warszawie przy ul. Powsińskiej (obecnie Muzeum Wojska Pol-

Fort w Łomży – następny punkt na szlaku, tuż po przekroczeniu granicy Mazowsza

Fot. arch. Urząd Miasta w Nowym Dworze Mazowieckim

Szlakiem żołnierzy I wojny światowej

wadza ona jednocześnie szlak z Mazowsza w linie fortyfikacji znajdujących się w województwie podlaskim – w Łomży (przedmoście Piątnica) i dalej na Twierdzę Osowiec. Na szlaku południowym warte uwagi są z pewnością dobrze zachowane cmentarze wojenne Legionów Polskich w: – Żytkowicach (powiat kozienicki) – pochowano tu około 150 legionistów z 1. Pułku Piechoty Legionów, poległych 22-26 października 1914  r. w  bitwach pod Anielinem i Laskami; – Kozienicach – kwatera na cmentarzu parafialnym legionistów zmarłych w  szpitalu wojskowym; – Wysokim Kole (powiat kozienicki), cmentarz wojskowy założony w 1914 r. W zbiorowych mogiłach pochowani są żołnierze armii austriackiej, niemieckiej i  rosyjskiej, którzy w  październiku 1914 r. polegli podczas walk o twierdzę Dęblin (prawdopodobnie kilka tysięcy). Cmentarz został w  2006  r. zrekonstruowany ze środków Austriackiego Czarnego Krzyża oraz przez Wojewodę Mazowieckiego.

wadzoną przez Rosjan „polityką spalonej ziemi”. W  głąb Rosji przymusowo wysiedlono blisko 300 tys. osób. Miastem, które było przez dziesięciolecia permanentnie niszczone przez Rosjan była Ostrołęka i  to zarówno przed, jak i w czasie I wojny światowej. Rozważanych jest wiele możliwości, m.in. umieszczenie na szlaku miejsc opisywanych w  literaturze czy nawiązanie kontaktu z  grupami rekonstrukcji historycznej, które odtwarzają walki I  wojny światowej na Mazowszu. Mógłby to być stały, bardzo atrakcyjny element szlaku. Uporządkowanie tego wszystkiego zajmie najbliższe dwa sezony. Miejsca, które mają znaleźć się na tym szlaku są od stu lat w tych samych punktach. Można, nie czekając, już dziś je zobaczyć. Warto. Elżbieta Tomaszewska

Stela (kamień grobowy) – pionowa płyta kamienna, zdobiona zwykle dekoracją rzeźbiarską, często z  inskrypcją (źródło: www.poradnia.pwn.pl).

1

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

45

FOLKLOR

„Z wikliny można upleść wszystko…” Grzegorz Gordat – plecionkarz z Borka, animator kultury, instruktor kursów wikliniarskich, członek Stowarzyszenia Twórców Ludowych, popularyzator regionalnego dziedzictwa… Wiklina stała się jego pasją, sposobem na życie i kluczem do samorealizacji. Przekazuje zdobytą wiedzę i zaraża entuzjazmem. Ma 27 lat i głowę pełną pomysłów, bo jak przekonuje, wiklina to nie tylko zwykły koszyk. To nieograniczone możliwości twórcze. A jak Pan rozwijał warsztat? Na początku nie było łatwo. Szukałem książek o plecionkarstwie, materiałów szkoleniowych, których w Polsce jest, niestety, bardzo mało... Większości rozwiązań konstrukcyjnych, splotów uczyłem się drogą prób i błędów, przypatrując się gotowym wyrobom. Gdy już zdobyłem pewien warsztat, wziąłem udział w kursie dla początkujących i zaawansowanych w Ośrodku Szkolenia Instruktorów i Animatorów Kultury w Łucznicy. Tam poznałem Stanisława Dziubaka, artystę plastyka, który jest pasjonatem wikliny i  mistrzem w  tej dziedzinie. Dzięki niemu odkryłem kilka ciekawych trików w tym rzemiośle. Rozwijanie warsztatu plecionkarza nigdy się nie kończy. Podczas pracy nad jednym koszem pojawia się mnóstwo pomysłów dotyczących zastosowania innych rozwiązań, splotów… Tak powstają nowe, niepowtarzalne wzory. Często też materiał wymusza pewne rozwiązania konstrukcyjne, które stają się tajemnicą zawodową plecionkarza.

Mazowsze cieszy się bogatą obrzędowością. Czy również w dziedzinie wikliniarstwa nasz region może być skarbnicą inspiracji? Charakterystyczne wzory, techniki, kolory… Grzegorz Gordat

Czy w  Pana rodzinnym domu pielęgnowane były tradycje regionalne? Wikliniarstwem zaraził mnie mój wujek, który wyplatał kosze gospodarcze. Były to tradycyjne kobiałki z  płaską ścianą, oparte na pałąku. Początkowo pomagałem w  zbieraniu wikliny nad Wisłą. Potem jednak spróbowałem sam wyplatać. Oczywiście pierwszy kosz nie był zbyt zgrabny, ale kolejne okazały się lepsze… i tak to się zaczęło. Tak wyglądał początek mojej przygody z wikliną, która trwa już 10 lat. Pielęgnowanie tradycji regionalnych pierwotnie miało dość praktyczny charakter, ponieważ głównie wyplatało się kosze, które miały zastosowanie w  gospodarstwie – na owoce, święcone, warzywa, sieczkę, opał itd.

Tak, nasz region jest skarbnicą wielu inspiracji. W  samym pasie Kozienickiego Powiśla jest wiele rozwiązań konstrukcyjnych wykorzystywanych w  wikliniarstwie. Przykładem może być choćby kosz na owoce, który ma dwie prawe strony, tzn. wszystkie końcówki prętów zaplecione są w jego ścianę. Sprawia to, że kosz nie kaleczy owoców i nie niszczy ubrań. Dodatkowym atutem koszy ziemi kozienickiej jest różnorodność barw – nad Wisłą rośnie wiele odmian wikliny o przeróżnych korach – zielonej, czerwonej, żółtej, fioletowej...

Założeniem działu jest przybliżenie mieszkańcom województwa mazowieckiego sylwetek naszych regionalnych twórców. Rzemiosło, które odchodzi w niepamięć, rękodzieło artystyczne, folklor regionalny, bajarze, animatorzy kultury – interesują nas ludzie, ich pasja i  praca służąca pielęgnowaniu naszego kulturowego dorobku. Zachęcamy więc do współredagowania działu. Informacje poświęcone lokalnym działaczom prosimy przesyłać na adres: [email protected], w temacie wpisując: Twórcy ludowi.

Jakie możliwości daje wiklina? Czy jest szansa jakiejkolwiek kreacji w tej dziedzinie? Kiedyś mój znajomy powiedział: „Z wikliny można upleść wszystko, ale nie wszystko warto”. Wiklina daje olbrzymie możliwości, ogranicza nas tylko wyobraźnia. Ważne jest, aby nie zachłysnąć się tym i znaleźć swoją drogę w pracy z wikliną. Jedni lubią eksperymentować, łącząc ją z różnymi materiałami, drudzy wyplatać kosze na formach i meble, sztywno trzymając się zasad rzemiosła. Jeszcze inni poddają się giętkim, elastycznym prętom, pozwalając się im prowadzić. Ci ostatni, w  czasie gdy Polska była znana w  Europie ze swoich wyrobów wikliniarskich, stworzyli wiele ciekawych wzorów koszy, galanterii, mebli. Z  połączenia wyobraźni projektanta i doświadczenia rzemieślnika powstawały prawdziwe perełki wyrobów plecionkarskich.

Czy słuszne jest wrażenie, że wikliniarstwo jest zajęciem sezonowym? Skąd pozyskiwać materiał do pracy? Rzeczywiście, wikliniarstwo dla twórcy ludowego jest zajęciem raczej sezonowym. Wynika to z faktu, że od zawsze wyplatanie koszy było ściśle związane z rytmem pór roku. Wiklinę zbiera się od późnej jesieni do wiosny, kiedy nie ma liści na prętach i nie krążą soki. W zimie nie ma aż tylu prac w gospodarstwach i można poświęcić ten czas na wyplatanie. Materiału najczęściej szukamy nad rzekami. Przy czym najlepsze do wyplatania są jednoroczne pręty wikliny.

Prowadzi Pan warsztaty wikliniarskie. Czego można się nauczyć podczas tych spotkań? Jak kursanci reagują na tak młodego instruktora?

dziwy staruszek. Wiek kursantów też jest zróżnicowany, coraz częściej młodzież zapisuje się na zajęcia. Oczywiście większość stanowią osoby dorosłe, które w znacznym stopniu chcą tylko spróbować wypleść kosz. Nie traktują tego jako ewentualnego sposobu na życie. Podczas warsztatów poznają narzędzia plecionkarskie, organizację pracowni, technologię, podstawowe sploty, wzory prostych koszy, a  także legendy i wierzenia związane z wikliną i wierzbą. Pracując w Miejskim Domu Kultury w Dęblinie, prowadzę warsztaty i plenery wikliniarskie skierowane do młodzieży i dorosłych. Przy współpracy z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim organizujemy też Młodzieżowy Plener Wikliniarski dla uczniów techników specjalizujących się w architekturze krajobrazu.

Jakie są Pana obserwacje – czy młodzież, zamknięta w wirtualnym świecie smartfonów, interesuje się jeszcze regionalnym dziedzictwem? Smartfony są symbolem współczesnego świata. Jednak myślę, że nie mają wpływu na odrzucanie dziedzictwa regionalnego. Zauważyłem to podczas Jarmarku Jagiellońskiego w  Lublinie. Opiekunami twórców była duża grupa studentów, którzy na co dzień nie zajmują się żadnym rzemiosłem. Żywo interesowali się każdą dziedziną sztuki ludowej. Młodzi ludzie są ciekawi tego, co kiedyś było codziennością i mam wrażenie, że niekiedy żałują, że dziś obserwować to mogą wyłącznie na nielicznych targach sztuki ludowej.

Należy Pan do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, bierze udział w  imprezach plenerowych. Gdzie dokładnie można Pana spotkać? Gdzie można obejrzeć Pana prace? Najczęściej biorę udział w targach sztuki ludowej. Są to różnego rodzaju jarmarki, imprezy historyczno-rekonstrukcyjne, targi świąteczne. Stale współpracuję z Muzeum Wsi Radomskiej oraz Stowarzyszeniem Wikliniarzy Małopolskiego Przełomu Wisły.

Plany na przyszłość? Założyć izbę twórczą.

Na początku owszem, na twarzach kursantów pojawia się uśmiech i  da się zauważyć małe zaskoczenie, że instruktorem nie jest sę-

Rozmawiała Iwona Dybowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej

Dlaczego zdecydował się Pan na wikliniarstwo? Może dlatego, że jestem z powiśla (uśmiech). Wiklina zawsze była w  jakimś stopniu obecna w  moim życiu. Przedmiotów z  wikliny używałem na co dzień – okazały się nie tylko praktyczne, ale też inspirujące.

Jak zdobyć wikliniarskie szlify? Poleciłby Pan jakąś szkołę? Niestety, szkoły zawodowe oferujące takie szkolenia praktycznie już nie istnieją. Jest za to wiele pracowni proponujących specjalne kursy. Oczywiście, podczas takich warsztatów można jedynie poznać podstawy rzemiosła. Często stosuje się etapowość szkoleń (początkujący, zaawansowani), co ułatwia przyswojenie podstaw techniki.

46

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

Galeria prac

szałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski spotkał się z Prezydium Konwentu Starostów Województwa Mazowieckiego. Wspólnie dyskutowano nad planowanymi przez Wojewodę Mazowieckiego zmianami w zakresie rejonów operacyjnych i miejsc stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego. Szczególną uwagę zwrócono na konieczność zmian w zespołach ratownictwa medycznego w celu dostosowania ich do wymogów stawianych przez NFZ, tak aby zapewnić najwyższą jakość i niezawodność świadczonych usług. 27 lutego marszałek Adam Struzik uczestniczył w  spotkaniu w  Ministerstwie Transportu, Budownictwa i  Gospodarki Morskiej, podczas którego rozmawiano o  wzajemnej współpracy w  zakresie rozwoju śródlądowej drogi wodnej E-40 na odcinku od Warszawy do Gdańska w  ramach realizacji projektu INWAPO. Dzięki uzyskaniu przez województwo mazowieckie dofinansowania z  Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w  ramach Programu dla Europy Środkowej, pojawia się duża szansa na przygotowanie działań służących rozwojowi gospodarki wodnej na Mazowszu.

Ciechanów 29 lutego w przeddzień Narodowego Dnia

Pamięci Żołnierzy Wyklętych, pod tablicą pamiątkową na budynku byłej siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. 11 Pułku Ułanów Legionowych w Ciechanowie, rozpoczęły się uroczyste obchody. Ustanowione na dzień 1 marca święto dedykowane jest bohaterom pierwszych lat powojennych, którzy po II wojnie światowej stawiali opór próbie sowietyzacji Polski, realizowanej przez Armię Czerwoną, NKWD, UB i  KBW. Organizatorem uroczystości było Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 79 pułku piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy.   19 lutego w  rodowej siedzibie Krasińskich świętowano urodziny Zygmunta Krasińskiego. Niedzielne uroczystości rozpoczęły się mszą św. w  kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w  Opinogórze. Następnie złożono kwiaty w  krypcie, w  której spoczywają prochy poety. W  obchodach uczestniczył dyrektor ciechanowskiej delegatury UMWM Andrzej Kamasa.  (B.Sz.)

48

KRONIKA MAZOWIECKA NR 3 (109) 2012 ROK

rządowców oraz mieszkańców powiatu ostrowskiego z  wicemarszałkiem Krzysztofem Grzegorzem Strzałkowskim i  posłami na Sejm RP – Andrzejem Halickim i  Marcinem Kierwińskim. Dyskutowano o  inwestycjach w  powiecie. Zwrócono uwagę na oczekiwania samorządów lokalnych dotyczących możliwości przywrócenia finansowania inwestycji realizowanych w gminach i powiatach w ramach SIWRM. 21 lutego odbyło się w  Kadzidle (pow. ostrołęcki) doroczne spotkanie z  twórcami i  artystami ludowymi pn. „Śladami Kurpiów”. W  uznaniu działań na rzecz kultywowania i  promowania kultury kurpiowskiej uhonorowano Mariannę Staśkiewicz z  Kadzidła oraz Kazimierza Nurczyka z  Chudka (gm. Kadzidło) Medalem Pamiątkowym „Pro Masovia”. Odznaczenia w imieniu marszałka Adama Struzika wręczył radny województwa mazowieckiego Marian Krupiński.  (M.D.)

Płock 20 marca w  gminie Mała Wieś (pow. płocki) zorganizowano VI Targi Edukacji i  Pracy Szkół Ponadgimnazjalnych przy współpracy z Gimnazjum im. Anny Nakwaskiej i Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży Ochotniczych Hufców Pracy w  Płocku. Wybór kierunku kształcenia, jak i  dalszej drogi zawodowej, to bardzo istotne kwestie w życiu. W podjęciu decyzji pomagali przedstawiciele szkół ponadgimnazjalnych oraz doradcy zawodowi z  Centrum Informacji Zawodowej Ochotniczych Hufców Pracy w Płocku. 2 marca w  siedzibie Delegatury UMWM w  Płocku odbyło się spotkanie poświęcone rozwojowi turystyki wodnej. Dyskusja, w której wziął udział m.in. marszałek Adam Struzik, zainaugurowała działania aktywizujące do poszerzania oferty rekreacyjno-krajoznawczej w rejonie rzeki Skrwy i Zalewu Włocławskiego. Nowy szlak kajakowy czy wodna i  rowerowa ścieżka edukacyjnoekologiczna to tylko niektóre pomysły zachęcające do wizyty w  regionie. Dyskutowano także o konieczności odpowiedniego oznaczenia Skrwy Prawej. Do odpoczynku i relaksu miałaby też zachęcać wzbogacona baza noclegowa.  (R.K.)

Radom 3 i  4 marca w  Radomiu świętowano tzw.

Kaziki, Dni Świętego Kazimierza, patrona

Siedlce 18 lutego w  sali WLKS w  Siedlcach miał miejsce doroczny Bal Mistrzów Sportu, podczas którego zostały ogłoszone wyniki 32. Plebiscytu na Najlepszych i  Najpopularniejszych Sportowców oraz Trenerów 2011 r. Za najlepszego sportowca minionego roku kapituła konkursowa uznała Katarzynę Furmaniak – kickbokserkę i  bokserkę Powera Siedlce. Najlepszym trenerem 2011 r. został Tomasz Araszkiewicz – trener koszykarzy SKK Siedlce. Decyzją Czytelników „Tygodnika Siedleckiego” Najpopularniejszym Sportowcem 2011 r. został Tomasz Jaszczuk – lekkoatleta Pogoni Siedlce, a  jego trener Łukasz Nowosielski otrzymał tytuł Najpopularniejszego Trenera. 10 lutego odbyła się V Węgrowska Gala Sportu, podczas której uhonorowano Najlepszych Sportowców oraz ludzi, którzy wnieśli największy wkład w rozwój węgrowskiego sportu w  roku 2011. Gościem gali był również dyrektor Delegatury UMWM w Siedlcach Dariusz Napiórkowski. Nagrody wręczono w sześciu kategoriach: „Najlepszy sportowiec Roku 2011”, „Trener Roku 2011”, „Najciekawsza impreza sportowa w  Węgrowie w Roku 2011”, „Sponsor Roku 2011”, „Wybitny Sportowiec Rodem z  Węgrowa” i  „Zasłużony dla Węgrowskiego Sportu”. (E.J)

Informacje przesłali przedstawiciele delegatur UMWM: B.Sz. – Barbara Szemplińska (Ciechanów), M.D. – Marta Dębek (Ostrołęka), R.K. – Renata Kwiatkowska (Płock), M.Ś. – Marek Ślufarski (Radom), E.J. – Ewa Janoszka (Siedlce). CZYTAJ WIĘCEJ: www.mazovia.pl

Trzeba przyznać, że to był prawdziwy, męski uścisk dłoni…

Wolne żarty – leczenie kanałowe! Właściwie to już chyba przestał boleć… Może jeszcze zdążę się wymknąć… Fot. Piotr Stańczyk

7 marca w UMWM w Warszawie wicemar-

Nie da się zaprzeczyć, że w każdym z nas drzemie dziecko… Fot. Eliza Albrechcińska

22 lutego odbyło się spotkanie samo-

Fot. Milena Szymańska

Warszawa

miasta i  całej diecezji radomskiej. Książę Kazimierz często bywał w Radomiu i właśnie stąd rządził w  latach 1481-1483 całą Koroną jako namiestnik swojego ojca, króla Kazimierza Jagiellończyka. Ożywienie jego kultu w  Radomiu nastąpiło w  latach 80. ubiegłego wieku. W 1983 r., za zgodą Jana Pawła II, św. Kazimierz został patronem miasta, a w 1993 r. – diecezji radomskiej. 27 i  28 lutego w  Skaryszewie k. Radomia odbyły się tradycyjne Wstępy – Skaryszewski Jarmark Koński. Ta impreza handlowofolklorystyczna o  kilkusetletniej tradycji powstała z  przeobrażenia przywileju targowego nadanego Skaryszewowi przez króla Władysława IV w 1633 r. Zjeżdżają się na nią hodowcy koni, rolnicy i eksporterzy z całego kraju, a także z zagranicy. Wstępy odbywają się tylko raz do roku i  mają ruchomą datę – „wstępny”, czyli pierwszy poniedziałek Wielkiego Postu. Jest to największy w  Polsce jarmark koni pociągowych i roboczych.  (M.Ś.)

Fot. Łucja D. Cichocka

Ostrołęka

Zawsze chciałam stać na bramce! Fot. Radosław Strzaliński

W SKRÓCIE

Ok. Zemdleć, jak tylko zobaczę włamywacza… Może nie będzie to rola na miarę Złotych Lwów…, ale od czegoś przecież trzeba zacząć…

Zarząd z przymrużeniem oka

województwo mazowieckie BEZROBOCIE NA MAZOWSZU Stan NA koNIEC grudnia 2011 roku

Mapę wykonał Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie na podstawie danych GUS