GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Iwanowice 2014

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ....................................................................................................................................... 4 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. ....................................................................................................................................................... 5 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE ................ 6 3.1. DEFINICJE. ......................................................................................................................................... 6 3.2. OPIEKA NAD ZABYTKAMI JAKO ZADANIE WŁASNE GMINY. ........................................................................... 6 3.3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE................................................. 7

4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. ............... 8 4.1. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PAŃSTWA W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI. .......... 8 4.2. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z DOKUMENTAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA I POWIATU. ........................................................................................................................10

5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. ............ 15 5.1. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z DOKUMENTAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE GMINY (ANALIZA DOKUMENTÓW PROGRAMOWYCH GMINY). .......................................................................................15 5.1.1. Dokumenty o charakterze strategicznym. .................................................................................. 15 5.1.1.1. Program Ochrony środowiska w Gminie Iwanowice. ............................................................... 15 5.1.1.2. Strategia Rozwoju Gminy Iwanowice na lata 2014-2020. ........................................................ 15 5.1.2. Dokumenty wyznaczające kierunki polityki przestrzennej gminy. ............................................... 16 5.1.2.1 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. ....................... 16 5.1.2.2 Plan zagospodarowania przestrzennego gminy. ...................................................................... 16 5.2. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY. ..........17 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy. ..................................................................................................... 17 5.2.2. Krajobraz kulturowy. ................................................................................................................. 19 5.2.3. Zabytki nieruchome ujęte w wojewódzkim rejestrze zabytków. .................................................. 20 5.2.4. Zasoby muzealne...................................................................................................................... 20 5.2.5. Stanowiska archeologiczne. ...................................................................................................... 21 5.3. ZABYTKI W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW . ..........................................................................................27 5.4. ZABYTKI O NAJWYŻSZYM ZNACZENIU DLA GMINY. ....................................................................................31

6. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ.. 33 7. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE. ................................................................................................. 35 7.1. PRIORYTETY PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. ...................................................................................35 7.2. KIERUNKI DZIAŁAŃ I DZIAŁANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. ..........................................................35

8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI .......................... 38 9. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. ................................ 39 10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. .................................... 41 11. REALIZACJA I FINANSOWANIE PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. ........................... 43 12. LITERATURA.......................................................................................................................... 44 Spis tabel: Tabela 1. Zabytki nieruchome w WRZ. ......................................................................................... 20 Tabela 2. Zbiorczy wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Iwanowice. ................... 22 Tabela 3. Zabytkowe obiekty w Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ). ........................................... 27 Tabela 4. Wskaźniki efektywności realizacji celów programu ochrony zabytków dla Gminy Iwanowice. .................................................................................................................................... 39 Tabela 5. Zadania i przedsięwzięcia na terenie Gminy Iwanowice w latach 2014-2017 ................ 43 ZAŁĄCZNIK 1. Karty adresowe zabytków nieruchomych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Iwanowice………………………………….………………………………………………………45

2

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

GEZ GPONZ GUS RPO WM UE WFOŚiGW WUKZ WRZ

WYKAZ SKRÓTÓW Gminna Ewidencja Zabytków Gminny Program Opieki Nad Zabytkami Główny Urząd Statystyczny Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego Unia Europejska Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Urząd Konserwatora Zabytków Wojewódzki Rejestr Zabytków

3

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

1. WSTĘP Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) nakłada na gminy obowiązek sporządzenia programu opieki nad zabytkami. Mówi o tym artykuł 87 Ustawy. Głównym beneficjentem realizacji programu jest społeczność lokalna, która bezpośrednio powinna odczuć efekty jego wdrażania. Dotyczy to nie tylko właścicieli i użytkowników obszarów i obiektów zabytkowych, ale również wszystkich mieszkańców. Przyjęty przez Radę Gminy w formie uchwały, gminny program opieki nad zabytkami jest elementem polityki samorządowej. Będzie służyć podejmowaniu planowych działań dotyczących inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program opieki nad zabytkami ma pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wskazane w programie działania są skierowane na poprawę stanu zabytków, ich rewaloryzację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców i turystów. Gminny program opieki nad zabytkami, m.in. poprzez działania edukacyjne, ma też budzić w lokalnej społeczności świadomość wspólnoty kulturowej, roli i znaczenia lokalnych wartości i wspólnych korzeni. Wspólna dbałość o zachowanie wartości kulturowych wzmacnia poczucie tożsamości, wspiera identyfikacje jednostki z tzw. małą ojczyzną. Głównym celem gminnego programu opieki nad zabytkami jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami Gminy Iwanowice. Cele i priorytety wyznaczone w programie wynikają zarówno z wymagań ustawowych, jak również podporządkowane są głównemu celowi działań samorządu, jakim jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju gminy, prowadzącego do poprawy jakości życia lokalnej społeczności. Podporządkowane jest temu planowanie strategiczne gminy, które łączy problematykę społeczną, gospodarczą i przestrzenną. W strategii określone zostały misje rozwojowe gminy: - wykorzystanie rolnictwa i potencjału gminy do wzmocnienia gospodarki lokalnej, - rozwój potencjału gospodarczego gminy, - zwiększenie atrakcyjności turystyczno – rekreacyjnej gminy, - wspieranie edukacji, kultury i sportu. Gminny program opieki nad zabytkami realizować będzie tę sferę działań prorozwojowych, która ma na celu poprawę funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego decydującego w znacznym stopniu o zasobach i walorach gminy. Program opieki nad zabytkami powinien pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wszelkie działania związane z rozwojem gminy muszą opierać się przede wszystkim na jej zasobach i walorach. Wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturowego powinno stanowić jedną z głównych polityk gminnych, a procesy rozwoju gminy powinny zachodzić przy zapewnieniu warunków trwania i wzbogacania materialnego dziedzictwa kulturowego. Współpraca środowisk samorządowych i konserwatorskich przy realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami powinna przynieść wszystkim stronom wymierne korzyści: zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń, poprawę stanu obiektów zabytkowych, zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych, rozwój społeczno-gospodarczy.

4

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

2.

PODSTAWA PRAWNA ZABYTKAMI.

OPRACOWANIA

GMINNEGO

PROGRAMU

OPIEKI

NAD

Podstawą prawną sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 , poz. 1568). Ustawa ta wprowadziła obowiązek sporządzania przez samorządy zarówno wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych programów opieki nad zabytkami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) określiła zasadnicze cele programów opieki nad zabytkami: - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; - określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystywaniem tych zabytków; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami sporządzono zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków opublikowanymi w 2008 r. w formie poradnika metodycznego.

5

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 3.1. Definicje. Z uwagi na konieczność precyzyjnego odnoszenia się w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami do zapisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), przyjęto za ustawą następujące definicje: 1) zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; 2) zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o których mowa w pkt. 1; 3) zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt. 1; 4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem; 5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami – instytucję kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami; 6) prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań; 7) prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań; 8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku; 9) badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich; 10) badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń; 11) badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego; 12) historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg; 13) historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi; 14) krajobraz kulturowy - przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze; 15) otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków, w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. 3.2. Opieka nad zabytkami jako zadanie własne gminy. Obowiązki jednostek samorządowych określają zarówno przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), jak

6

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

również ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 1990 r., Nr 16 poz. 95 1568 z późn. zm.). Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określa obowiązki oraz kompetencje gminy w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Obowiązki są określone m.in. w art.22, pkt.4 narzucającym obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków, art.87 regulującym sporządzenie na okres czteroletni gminnych programów opieki nad zabytkami, oraz w art.18 i 19 nakazujących uwzględnianie zapisów tych programów przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania. Ponadto w nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia z dnia 18 marca 2010 r., która weszła w życie 5 czerwca 2010 r., do art. 19 dodano ust. 1a wskazujący zabytki, których ochrona musi być bezwarunkowo uwzględniona w decyzjach o ustaleniu inwestycji celu publicznego, decyzjach o warunkach zabudowy, decyzjach o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzjach o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej oraz decyzjach o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. Są to zabytki wpisane do rejestru wraz z ich otoczeniem oraz zabytki nieruchome, znajdujące się w gminnej ewidencji zabytków. Dodatkowo w artykułach 5, 25, 26, 28, 30, 31, 36, 71 i 72 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zawarte są szczegółowe określenia obowiązków samorządu dla objętych ochroną zabytków, które są własnością gminy lub są w jej posiadaniu. Dodatkowo art. 81 i 82 regulują możliwość udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru przez organ stanowiący gminy, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Na podstawie art. 96 istnieje także możliwość, iż wojewoda, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć, w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej właściwości, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, gminom i powiatom, a także związkom gmin i powiatów, położonym na terenie województwa. W Ustawie o samorządzie gminnym, w rozdziale 2, określone są zadania odnoszące się wprost lub pośrednio do ochrony zabytków. Art. 6. 1. mówi, iż do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, co za tym idzie również opieka nad zabytkami. Art. 7. 1. doprecyzowuje, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, co może się przekładać na działania związane z opieką nad zabytkami w kontekście: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, kultury fizycznej i turystyki, zieleni gminnej i zadrzewień, cmentarzy gminnych, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, promocji gminy i współpracy z organizacjami pozarządowymi.

3.3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce. Zabytki zostały objęte ochroną zadeklarowaną jako konstytucyjny obowiązek państwa i każdego obywatela (art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 86 Konstytucji RP). Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest wskazywana wcześniej ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Przy opracowywaniu programu opieki nad zabytkami należy uwzględnia się przepisy cyt. wyżej ustawy: art. 3, 4, 6, 7, 16 ust. 1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 oraz art. 89. Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) zostały określone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (...) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”. Istotne jest uwzględnienie innych uregulowań prawnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, które znajdują się w wielu obowiązujących ustawach, w tym w:

7

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

1. ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), 2. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), 3. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), 4. ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880), 5. ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), 6. ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 13, poz. 123), 7. ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.). Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i w bibliotekach zostały określone w: 1. ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), 2. ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.). Ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy: 1. ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.). 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. 4.1. Strategiczne cele polityki Państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Iwanowice jest zbieżny ze strategicznymi celami państwa w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami. Cele te wymienione są w dokumentach: Krajowy programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. W Tezach do Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami znajduje się szereg zapisów mających istotny wpływ na niniejszy dokument. Należą do nich zapisy określające cele Programu i zasady ochrony konserwatorskiej. We wstępie do Tez określono główne cele programu, którymi jest wzmocnienie ochrony i opieki nad tą istotną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w Polsce. Celem jest także stworzenie wykładni porządkującej sferę ochrony poprzez wskazanie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich: 1) Zasady primum non nocere (po pierwsze nie szkodzić); 2) Zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (materialnych i niematerialnych), 3) Zasady minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych), 4) Zasady, zgodnie, z którą usuwać należy to (i tylko to), co na oryginał działa niszcząco, 5) Zasady czytelności i odróżnialności ingerencji, 6) Zasady odwracalności metod i materiałów, 7) Zasady wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. W rozdziale 2 „Uwarunkowania ochrony i opieki nad zabytkami”, zagadnienia zostały opisane w sposób określający po pierwsze cel, a następnie kierunki działania. Dotyczy to w szczególności stanu zabytków nieruchomych, ruchomych i archeologicznych, stanu zabytków techniki, pomników historii, obiektów z Listy Dziedzictwa Światowego UNESCO, (dla tych tematów wspólnym jest utworzenie krajowej ewidencji w systemie cyfrowym oraz monitoring stanu i sposobów wykorzystania), stanu służb konserwatorskich, stanu opieki nad zabytkami i wreszcie stanu uregulowań prawnych. Rozdział 3 „Działania o charakterze systemowym” mówi o powiązaniu ochrony zabytków z polityką ekologiczną, dotyczącą ochrony przyrody, architektoniczną i przestrzenną, celną i polityką bezpieczeństwa państwa oraz o wypracowaniu strategii ochrony dziedzictwa i wprowadzeniu jej do polityk sektorowych. W rozdziale 4 „System finansowania” omówione są aspekty stworzenia sprawnego systemu finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej.

8

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

W rozdziale 5 „Dokumentowanie, monitorowanie i standaryzacja metod działania” omówione jest dokumentowanie poprzez tworzenie systemu i stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji o zasobach oraz stanie zabytków w Polsce i ich dokumentacji; wypracowanie spójnego systemu dokumentowania badań, stanu zachowania oraz określania i certyfikacji wartości zabytkowych, wspólnego dla wszystkich typów zabytków; monitorowanie - poprzez gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postępach i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagrożeniach, prawidłowości zarządzania i bezpieczeństwie użytkowania obiektów zabytkowych oraz o innych formach ochrony dziedzictwa oraz ujednolicenie metod działań profilaktycznych, konserwatorskich, restauratorskich i ochronnych. Rozdział 6 „Kształcenie i edukacja”, porusza fundamentalne zagadnienie stałej pracy nad wzrostem świadomości, dotyczącym wartości dziedzictwa kulturowego i jego ochrony w życiu i prawidłowym funkcjonowaniu społeczeństwa. W rozdziale 7 „Współpraca międzynarodowa” opisane są zagadnienia mające na celu wzmocnienie obecności Polski w światowym i europejskim środowisku działającym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich osiągnięć w tej dziedzinie. Narodowa strategia rozwoju kultury na lata 2004 – 2013 formułuje jako cel strategiczny zrównoważenie rozwoju kultury w regionach, w ramach którego jednym z celów szczegółowych określa zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywną ochronę zabytków. Instrumentami realizacji strategii mają być m.in. Narodowe Programy Kultury, wśród których znajduje się Narodowy Program Kultury - „Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego”. Celem tego programu jest poprawa stanu i dostępności zabytków poprzez: - tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze ochrony zabytków, - kompleksową rewaloryzację zabytków i ich adaptację na cele społeczne, - zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości, - tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, - promocję polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą, - wzmocnienie zasobów ludzkich w sferze ochrony zabytków, - podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej dziedzictwa kulturowego, - zabezpieczanie zabytków i archiwaliów przed nielegalnym wywozem za granicę. Priorytetem I działania Narodowego programu kultury „Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego” jest aktywne zarządzanie zasobem stanowiącym materialne dziedzictwo kulturowe. Działania realizowane w ramach niniejszego priorytetu mają na celu materialną poprawę stanu zabytków, ich adaptację i rewitalizację oraz zwiększenie ich dostępności dla mieszkańców, turystów i inwestorów. Realizacja zadań ma pozwolić na zwiększenie atrakcyjności regionów, a także wykorzystanie przez nie potencjału związanego z posiadanym dziedzictwem kulturowym. Priorytetem II jest edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Działania realizowane w ramach tego priorytetu to rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie tożsamości społecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem przez granice. W Uzupełnieniu narodowej strategii rozwoju kultury na lata 2004 – 2020 przewidziano wśród instrumentów wdrożenia m. in. programy operacyjne. Należą do nich m.in.: „Dziedzictwo kulturowe” - realizowany w ramach dwóch komplementarnych priorytetów: rewaloryzacja zabytków nieruchomych oraz rozwój kolekcji muzealnych. Podstawowym celem pierwszego priorytetu jest poprawa stanu zachowania zabytków, zwiększenie narodowego zasobu dziedzictwa kulturowego, kompleksowa rewaloryzacja zabytków, zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki, poprawa warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w zakresie ochrony zabytków i ich dokumentacji, wreszcie zabezpieczenia zabytków, muzealiów i archiwaliów przed skutkami klęsk żywiołowych, kradzieżami i nielegalnym wywozem za granicę oraz na wypadek sytuacji kryzysowych i konfliktu zbrojnego. Priorytet drugi koncentruje się natomiast na zadaniach związanych z zakupami dzieł sztuki i kolekcji dla instytucji muzealnych. - „Edukacja kulturalna i upowszechnianie kultury” – głównym celem programu jest podnoszenie kompetencji kulturalnych społeczeństwa, przygotowanie dzieci i młodzieży do aktywnego uczestnictwa w kulturze, tworzenie warunków do rozwijania aktywności twórczej, wzbogacenie

9

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

oferty kulturalnej kierowanej do szerokiego grona odbiorców, zachowanie tradycji i przekazu ludowego dziedzictwa kulturowego, a także podnoszenie kwalifikacji i doskonalenie zawodowe osób działających w sferze upowszechniania kultury. Dla realizacji celu przewidziane zostały m.in. zadania z zakresu ochrony i rozwoju specyficznych dla regionów inicjatyw kulturalnych, szczególnie z zakresu kultury ludowej. - „Obserwatorium kultury” – celem programu jest stworzenie platformy wymiany poglądów i wiedzy oraz dyskusji na temat problemów i uwarunkowań rozwoju kultury. Dla realizacji celu przewidziane zostały m.in. zadania z zakresu realizacji prac badawczych i dokumentacyjnych oraz analiz dotyczących uczestnictwa w kulturze, ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego oraz tradycji regionalnych, rynku pracy w kulturze, finansowania kultury, zarządzania kulturą, systemów informacji o kulturze, statystyki kultury. - „Promesa Ministra Kultury” – celem jest zwiększenie efektywności wykorzystania środków europejskich na rzecz rozwoju kultury. Program polega na dofinansowaniu przez Ministra Kultury wkładu krajowego do wybranych projektów kulturalnych, realizowanych ze środków europejskich. - „Rozwój inicjatyw lokalnych” – celem programu jest wyrównywanie różnic w dostępie do kultury, pobudzanie inicjatyw lokalnych oraz stwarzanie na poziomie lokalnym warunków do rozwoju twórczości. 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu. Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Iwanowice wykazuje zgodność zarówno z programami o charakterze wojewódzkim jak i powiatowym, a w szczególności z następującymi programami strategicznymi i ich celami: - Strategia rozwoju województwa małopolskiego na lata 2011-2020 wskazuje, że unikalny charakter zasobów kultury oraz bogactwo krajobrazu kulturowego i przyrodniczego wymagają zmiany sposobu myślenia o kulturze i dziedzictwie regionalnym – w kontekście strategii gospodarczego rozwoju regionu. Nowe postrzeganie tych potencjałów powinno prowadzić do przypisania im roli ważnych czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego, kreujących znaczną część regionalnego PKB w sferze usług i produkcji oraz generujących dodatkowe zatrudnienie. Dziedzictwo regionalne odnoszone do wyjątkowego potencjału kultury, historii i tożsamości regionalnej, ale również walorów przyrodniczych – powinno być traktowane jako podstawowy element regionalnej szansy, warunkujący rozwój działalności opartej na przemysłach czasu wolnego. We wskazanym w strategii obszarze Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego wyznaczony został cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury. Wśród kierunków polityki rozwoju wskazanych dla tego celu strategicznego znajduje się Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej. Strategia postępowania dla tego kierunku oparta ma być na przejściu od pasywnej i biernej ochrony, polegającej głównie na działaniach konserwatorskich do efektywnego i racjonalnego zarządzania kulturą, zasobami dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego. Konieczne jest zatem podejmowanie przedsięwzięć, których głównym celem będzie nie tylko kompleksowa ochrona i zachowanie zasobów dziedzictwa kulturowego, ale również generowanie impulsów do dalszego ich rozwoju. Tak rozumiane działania powinny stanowić podstawę nowoczesnego modelu zarządzania kulturą, który umożliwi pełne wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych Małopolski. W tym celu niezbędne jest wdrożenie mechanizmów włączających dziedzictwo kulturowe w obieg gospodarczy przy zachowaniu priorytetowej roli dziedzictwa regionalnego. Ponadto należy dążyć, przy jednoczesnym eksponowaniu ich autentyzmu, do nadania zabytkowym nowych funkcji poprzez określenie i upowszechnienie nowoczesnego modelu „użytkowania zabytków”. Model taki będzie łączył ich ochronę, zwiększenie dostępności, poszukiwanie nowych form opieki nad zabytkami, ale również tworzył sprzyjające warunki dla rozwoju sektora przemysłów czasu wolnego. Działania wskazane do podjęcia w zakresie opieki nad regionalnym dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym oraz ochrony i kształtowania krajobrazu to: 1. kształtowanie zrównoważonego krajobrazu kulturowego,

10

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

2. poprawa stanu i sposobu użytkowania zabytków oraz przeciwdziałanie procesowi ich degradacji, 3. ochrona i kształtowanie zabudowy historycznej miast i miasteczek, 4. ochrona tradycyjnej zabudowy regionalnej i układów ruralistycznych, 5. powstrzymanie degradacji wartościowych krajobrazów kulturowych oraz dewastacji obiektów zabytkowych i ich otoczenia, 6. kompleksowa rewitalizacja obszarów zdegradowanych, 7. zachowanie i rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego, w tym przywrócenie rzeczywistej wartości zniszczonym obiektom oraz ponowne określenie dla poszczególnych obiektów ich wartości zabytkowych, wskazanych do bezwzględnego zachowania, 8. utrzymanie wielokulturowego bogactwa oraz tożsamości lokalnej i regionalnej szczególnie poprzez wspieranie folkloru, tradycji i sztuki ludowej, 9. funkcjonalne zarządzanie kulturą i dziedzictwem kulturowym, w tym rozwój partnerstwa sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego, 10. badanie i dokumentowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego, 11. poprawa funkcjonowania instytucji opieki nad zabytkami, 12. wdrożenie mechanizmów włączających wartości dziedzictwa w obieg gospodarczy, 13. zapobieganie degradacji i ochrona zasobów dziedzictwa przyrodniczego regionu, 14. stworzenie systemu oraz procedur zarządzania dziedzictwem przyrodniczym, 15. zintegrowana ochrona krajobrazu kulturowego i środowiska przyrodniczego, szczególnie w zakresie wysokiego poziomu estetycznego otoczenia i ładu przestrzennego. - Małopolska Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2007-2013 – w której zwraca się uwagę, iż podstawowym wyznacznikiem tożsamości województwa jest dziedzictwo kulturowe, na które składa się oprócz zasobu zabytków ruchomych i nieruchomych, niezwykle bogate dziedzictwo kultury niematerialnej. Województwo małopolskie jest także poza Krakowem obszarem zasobnym w obiekty i zespoły zabytkowe. Zachowały się liczne przykłady architektury sakralnej, wiele obiektów rezydencjonalnych, obronnych, mieszkalnych, użyteczności publicznej, zabytków techniki, etnograficznych oraz układy przestrzenne miast, wsi i uzdrowisk. - Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego 2014−2020 - według obecnego projektu dokumentu pn. „Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020” w ramach Osi Priorytetowej 6. Dziedzictwo regionalne. 1 kwietnia 2014 r. Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął czwartą wersję projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, Dokument został przekazany 9 kwietnia 2014 r. do Komisji Europejskiej w celu wynegocjowania jego ostatecznego kształtu. Na realizację programu zostanie przeznaczone 2 875,45 mln euro z funduszy europejskich, w tym 2 073,52 mln ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 801,93 mln ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jest to kwota niemal o 1 mld euro większa niż ta, którą Małopolska dysponowała w latach 2007-2013 łącznie na Małopolski Regionalny Program Operacyjny oraz komponent regionalny Program Operacyjny Kapitał Ludzki. W ramach Priorytetu Inwestycyjnego 6.3: Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego planowane jest osiągnięcie celu: „Zachowanie dziedzictwa kulturowego i włączanie go w obieg gospodarczy, społeczny i kulturowy poprzez twórcze wykorzystywanie jego zasobów”. W ramach priorytetu inwestycyjnego realizowane będą przedsięwzięcia z zakresu ochrony, rozwoju, udostępniania i promocji zasobów dziedzictwa kulturowego (materialnego i niematerialnego), w szczególności poprzez: - realizację prac konserwatorskich, restauratorskich i prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych (i robót górniczych w zabytkowych kopalniach), prowadzonych przy zabytkach ruchomych i zabytkach nieruchomych (wraz z ich otoczeniem). Podejmowanie działań zmierzających do ochrony krajobrazu kulturowego, w tym realizowanych na terenie parków kulturowych czy zabytkowych ogrodów. Dostosowywanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji gospodarczych i społecznych (m.in. turystycznych,

11

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

kulturalnych), z jednoczesnym wprowadzeniem działalności pozwalającej na utrzymanie obiektu (tam gdzie jest to zasadne i możliwe); - udostępnianie i promocję materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu oraz oferty turystycznej opartej na zasobach tego dziedzictwa, w szczególności poprzez realizację projektów kulturalnych, artystycznych i interdyscyplinarnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym oraz poprzez rozwój szlaków kulturowych. - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego – tom II Kierunki zagospodarowania przestrzennego. Zadaniem Planu jest określenie przestrzennych uwarunkowań rozwoju oraz kierunków i priorytetów kształtowania środowiska przyrodniczego, kulturowego i zurbanizowanego w ciągu najbliższych kilkunastu lat z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Istotnym celem opracowania jest wskazanie niebezpieczeństw, jakie mogą wyzwalać nowe inwestycje dla historycznie ukształtowanego zabytkowego krajobrazu kulturowego małopolski. Głównym celem polityki przestrzennej województwa jest kształtowanie struktury przestrzennej, która będzie pobudzała rozwój województwa, zapewniała konkurencyjność w stosunku do otoczenia zewnętrznego i eliminowała niekorzystne różnice w warunkach życia wewnątrz regionu. W ramach sfery kulturowej określono w Planie główne kierunki działań: - wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego dla ochrony tożsamości regionalnej oraz promocji województwa i jego rozwoju gospodarczego. - ochrona, utrzymanie i przywracanie zasobów dziedzictwa kulturowego, - wykorzystanie i udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego, - zachowanie, ochrona i rewaloryzacja historycznych układów przestrzennych, - zachowanie i ochrona krajobrazu kulturowego, - zachowanie, ochrona i kształtowanie architektury regionalnej - zachowanie, ochrona i rewaloryzacja obiektów i zespołów o najwyższej randze i szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej, - zachowanie i ochrona niematerialnych wartości kulturowych, stanowiących o tożsamości regionu, - podejmowanie działań organizacyjnych, badawczych i promocyjnych, - integracja ochrony środowiska kulturowego z ochroną środowiska przyrodniczego. - Wojewódzki program opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2010-2013 przyjęty przez Sejmik Województwa Małopolskiego jako załącznik do uchwały Nr LII/843/10 z dnia 8 listopada 2010 r., definiuje 2 cele strategiczne, priorytety i kierunki działań określone w wyniku przeprowadzonej analizy zasobu dziedzictwa kulturowego w regionie. Wyznaczono priorytety i działania o charakterze inspirującym, które mogą być realizowane przez różne podmioty i instytucje zarządzające. Cel strategiczny I. Ochrona regionalnej przestrzeni kulturowej z 2 priorytetami : I.1 Historyczna ciągłość dziedzictwa regionalnego I.2 Tożsamość regionalna i lokalna oraz bogactwo wielokulturowe Cel strategiczny II. Zarządzanie regionalną przestrzenią kulturową z 3 priorytetami: II.1 Aktywność społeczna i emocjonalne zaangażowanie w opiekę nad regionalnym dziedzictwem kulturowym II.2 Funkcjonalne zarządzanie regionalnym dziedzictwem kulturowym II.3 Ekonomiczne zorientowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego - przemysły kultury i czasu wolnego. Realizację poszczególnych celów i priorytetów określają uporządkowane działania, które będą wymagały współdziałania jednostek samorządu terytorialnego województwa z instytucjami i organizacjami pozarządowymi oraz realizującymi zadania w dziedzinie ochrony zabytków, środowiskiem naukowym, właścicielami i użytkownikami obiektów zabytkowych. - Strategia Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013-2020 Rada Powiatu w Krakowie w dniu 29 maja 2013 r. przyjęła uchwałą nr XXI/314/13 cele do realizacji przez Zarząd Powiatu w Krakowie, określone w Strategii Rozwoju Powiatu Krakowskiego na lata 2013-2020 – zał. do uchwały. Postępowania ujęto w 6 obszarach działalności, określając w nich cele strategiczne i kierunki działania. Kreując wizję ” Powiat krakowski 2020” uznano kwestie

12

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

dotyczące dziedzictwa kulturowego jako istotny obszar działania z racji posiadanych zasobów i ich znaczenia. Wyznaczono w tym zakresie dwa obszary działania i stosowne dla nich cele strategiczne i operacyjne: OBSZAR 2. TURYSTYKA I DZIEDZICTO KULTUROWE Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność turystyczna powiatu dzięki wykorzystaniu walorów przyrodniczych i kulturowych. 2.1 Budowa spójnej oferty turystycznej i kulturowej powiatu krakowskiego: Kluczowe działania: 1. Współpraca w zakresie uzgadniania spójnego kalendarza wydarzeń kulturalnych i turystycznych na terenie powiatu. 2. Kreowanie nowych atrakcji turystycznych na terenie powiatu – m.in. szlaki produktów lokalnych i kulturowych połączonych z ofertą kulturalną oraz gastronomiczną. 3. Organizacja tematycznych wydarzeń towarzyszących szlakom produktów lokalnych i kulturowych. 4. Współpraca między JST w zakresie spójnego i jednorodnego systemu promocji. 5. Aktywna i spójna oferta powiatu w Małopolskim Festiwalu Smaków. 6. Współpraca z biurami podróży oraz touroperatorami w zakresie popularyzacji oferty turystycznej powiatu wśród turystów odwiedzających Kraków. 7. Współpraca z miastem Krakowem w zakresie uzupełniania oferty krakowskiej elementami oferty turystycznej powiatu – turystyka wiejska, kulturowa, kulinarna, przyrodnicza. 8. Cykliczne badanie potrzeb odbiorców oferty turystycznej oraz profilu klienta usług turystycznych w powiecie – segmentacja klienta i rynku. 9. Poszerzenie miejsc dostępności materiałów promocyjnych. 10. Wsparcie działań w zakresie poprawy jakości świadczonych usług turystycznych i agroturystycznych oraz rozwój kadr dla tych branży gospodarki. OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych i zwiększenie dostępu do usług publicznych na terenach wiejskich. 5.2 Rozwój oferty kulturalnej i rekreacyjno-sportowej Kluczowe działania: 1.Promowanie i wspieranie lokalnych animatorów kultury oraz lokalnych twórców i artystów – pomoc finansowa w organizacji imprez, wydawnictw, promowanie w lokalnych materiałach informacyjnych. 2.Organizacja imprez i obchodów popularyzujących kulturę lokalną. 5.4 Rewitalizacja miast i terenów wiejskich oraz efektywne zarządzanie przestrzenią. Kluczowe działania: 1.Wspierania działań dotyczących kształtowania świadomości społecznej w zakresie ładu przestrzennego i ochrony krajobrazu. 2.Rewitalizacja układów urbanistycznych i ruralistycznych na terenie powiatu w oparciu o programy rewitalizacji. Rezultatem zaplanowanych działań ma być efektywne i racjonalne zarządzanie kulturą, zasobami dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego. Obowiązkowe jest podejmowanie przedsięwzięć, których głównym celem będzie nie tylko kompleksowa ochrona i zachowanie zasobów dziedzictwa kulturowego, ale także inicjowanie nowych rozwiązań do dalszego rozwoju. Ważnym działaniem w tym zakresie jest inwestowanie mieszkańców we własne zasoby zabytkowe, cenne kulturowo, poprzez włączanie ich do obiegu turystycznego. Przestrzeń kulturowa powinna charakteryzować się nie tylko zabytkami i układem urbanistycznym, ale również ładem przestrzennym i estetycznym wyglądem co tworzy swoisty, niepowtarzalny klimat oraz wyraźny obraz powiatu. W proponowanych miernikach realizacji znalazły się liczba obiektów (przestrzeni publicznych) poddanych rewitalizacji oraz nakłady finansowe poniesione na działania rewitalizacyjne, liczba wspólnie zrealizowanych przedsięwzięć oraz nakłady finansowe poniesione na wspólne działania z zakresu ochrony i wykorzystania dziedzictwa kulturowego na terenie powiatu.

13

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

- Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami na lata 2009-2012 został przyjęty Uchwałą Nr XXVI/209/09 Rady Powiatu w Krakowie z dnia 28 stycznia 2009 r., zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami(DZ.U Nr 162, poz.1568 z późn. zmianami). W opracowanym Programie określono 2 cele strategiczne : Cel strategiczny I – Ochrona i kształtowanie kulturowego obrazu powiatu. Priorytet: I.1. Historyczna ciągłość dziedzictwa regionalnego. Priorytet: I.2 Tożsamość regionalna i lokalna oraz bogactwo wielokulturowe. Cel strategiczny II.- Kształtowanie pozytywnych postaw społeczeństwa wobec dziedzictwa kulturowego regionu. Priorytet II.1. Aktywność społeczna i świadome zaangażowanie w opiekę nad regionalnym dziedzictwem kulturowym. Priorytet II.2. Funkcjonalne zarządzanie regionalnym dziedzictwem kulturowym. Priorytet II.3. Ekonomiczne zagospodarowanie dziedzictwa kulturowego – przemysł kultury i czasu wolnego. Program Opieki Nad Zabytkami dla Gminy Iwanowice na lata 2014-2017 został opracowany w korelacji i komplementarności z treścią omówionych wyżej dokumentów, co ma na celu ujednolicenie polityki wobec problemu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na wszystkich poziomach życia społecznego i stworzenie sprawnego systemu racjonalnego i skutecznego zarządzania dziedzictwem kulturowym.

14

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy). 5.1.1. Dokumenty o charakterze strategicznym. 5.1.1.1. Program Ochrony środowiska w Gminie Iwanowice. W Programie wymienione zostały obiekty wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków, umiejscowione na terenie gminy Iwanowice. Zaznaczone jest, iż na obszarze gminy istnieją również obiekty stanowiące dobra kultury objęte ochroną konserwatorską i wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Na obszarze gminy występuje szereg stanowisk archeologicznych. 5.1.1.2. Strategia Rozwoju Gminy Iwanowice na lata 2014-2020. Definiuje mocne i słabe strony gminy i w konsekwencji dochodzi do wizji i celów rozwoju Gminy na różnych płaszczyznach, w podziale na krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe. Wizja „Gmina Iwanowice 2020” to: „W 2020 roku Gmina Iwanowice w pełni korzysta ze swojego położenia w sąsiedztwie Krakowa, w Subregionie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. Stanowi atrakcyjny obszar osadniczy i rekreacyjno – wypoczynkowy dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej. Rozwinęła się lokalna gospodarka, bazująca na potencjale inwestycyjnymi atrakcyjności rekreacyjno – turystycznej gminy oraz przedsiębiorczości mieszkańców, generując nowe miejsca pracy. Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz doskonalenie usług publicznych przynoszą korzyści w postaci zwiększenia standardów życia”. Misja jest nadrzędnym celem rozwoju Gminy Iwanowice. Określa ona również rolę władz samorządowych w procesie rozwoju wspólnoty lokalnej. Zgodnie z misją, władze samorządowe pełnią rolę inicjatora dla realizacji przedsięwzięć zgodnych ze Strategią Rozwoju Gminy Iwanowice. Władze samorządowe są także realizatorem własnych projektów (leżących w zadaniach własnych oraz we współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego), zmierzających do rozwoju Gminy Iwanowice, upowszechniania jej walorów, ułatwiania współpracy partnerów lokalnych i wdrażania innowacyjnych rozwiązań. „Naszą misją jest wspieranie zrównoważonego rozwoju Gminy Iwanowice, bazującego na zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej, przestrzennej i społeczno – kulturowej. Chcemy w partnerstwie z sektorem biznesowym i pozarządowym ciągle poprawiać jakość życia mieszkańców oraz podnosić atrakcyjność inwestycyjną i rekreacyjno – wypoczynkową gminy, aby Gmina Iwanowice była miejscem przyjaznym do życia, prowadzenia działalności gospodarczej i odpoczynku”. Strategia określa plan operacyjny w trzech obszarach, wraz z celami operacyjnymi: Obszar I Rozwój gospodarczy: Cele operacyjne: Wykorzystanie rolnictwa i potencjału obszarów wiejskich do wzmocnienia gospodarki lokalnej Zwiększenie atrakcyjności turystyczno – rekreacyjnej gminy Rozwój potencjału gospodarczego gminy Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz przeciwdziałanie bezrobociu Obszar II Rozwój społeczny: Cele operacyjne: Dbałość o wspólne dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze oraz przestrzeń publiczną Wysoka jakość usług edukacyjnych

15

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Zapewnienie bezpieczeństwa na terenie gminy Wysoki wymiar bezpieczeństwa w wymiarze zdrowotnym i społecznym Sprawne zarządzanie rozwojem gminy Obszar III Infrastruktura i środowisko: Cele operacyjne: Rozwój systemów infrastruktury technicznej i ochrona środowiska Wysoka dostępność komunikacyjna gminy. 5.1.2. Dokumenty wyznaczające kierunki polityki przestrzennej gminy. 5.1.2.1 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Iwanowice zostało przyjęte Uchwałą Nr XXIII/147/2012 Rady Gminy Iwanowice z dnia 20 lipca 2012 r. Dokument określa, iż w rozwoju przestrzennym należy kierować się zasadami, uwzględniającymi zakres działań dotyczących sfery wartości kulturowych i krajobrazowych gminy. Prowadzona polityka przestrzenna gminy winna uwzględniać konserwację i rewaloryzację w odniesieniu do obiektów i terenów zabytkowych, ochronę terenów osadniczych przed niekontrolowaną, pod względem estetyki architektonicznej, zabudową nie dostosowaną do środowiska kulturowego i eksponowanie regionalnej odrębności terenu. 5.1.2.2 Plan zagospodarowania przestrzennego gminy. Gmina Iwanowice posiada Plany Zagospodarowania Przestrzennego przyjęte: 1.Uchwałą Nr XXXVI/233/2002 Rady Gminy Iwanowice z dnia 9 października 2002 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectw Gminy Iwanowice: 1) Biskupice, 2) Celiny, 3) Damice, 4) Grzegorzowice Małe, 5) Grzegorzowice Wielkie, 6) Iwanowice Dworskie, 7) Iwanowice Włościańskie, 8) Krasieniec Stary, 9) Krasieniec Zakupny, 10) Maszków, 11) Narama, 12) Przestańsko, 13) Sieciechowice, 14) Widoma, 15) Władysław, 16) Zagaje, 17) Żerkowice, z późniejszymi zmianami tej Uchwały zgodnie z: Uchwałą Nr L/281/06 Rady Gminy Iwanowice z dnia 25 października 2006 r., Uchwałą Nr XXXIX/304/10 Rady Gminy Iwanowice z dnia 25 lutego 2010 r., Uchwałą Nr XXIII/148/2012 Rady Gminy Iwanowice z dnia 20 lipca 2012 r. 2.Uchwałą Nr XI/61/03 Rady Gminy Iwanowice z dnia 1 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Lesieniec, z późniejszą zmianą tej Uchwały podjętą Uchwałą Rady Gminy Iwanowice Nr L/286/06 z dnia 25 października 2006 r. 3.Uchwałą Nr XI/62/03 Rady Gminy Iwanowice z dnia 1 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Sułkowice, z późniejszą zmianą tej Uchwały podjętą Uchwałą Rady Gminy Iwanowice Nr L/285/06 z dnia 25 października 2006 r. 4.Uchwałą Nr XI/63/03 Rady Gminy Iwanowice z dnia 1 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Poskwitów, z późniejszymi zmianami tej Uchwały zgodnie z: Uchwałą Nr L/282/06 Rady Gminy Iwanowice z dnia 25 października 2006 r., Uchwałą Nr XXXIX/305/10 Rady Gminy Iwanowice z dnia 25 lutego 2010 r., Uchwałą Nr XXXIX/191/12 Rady Gminy Iwanowice z dnia 19 grudnia 2012 r., Uchwałą Nr XXXVIII/265/2013 Rady Gminy Iwanowice z dnia 25 wrzesień 2013 r. 5.Uchwałą Nr XI/64/03 Rady Gminy Iwanowice z dnia 1 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Zalesie, z późniejszą zmianą tej Uchwały podjętą Uchwałą Rady Gminy Iwanowice Nr L/284/06 z dnia 25 października 2006 r. 6.Uchwałą Nr XI/63/03 Rady Gminy Iwanowice z dnia 1 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Domiarki, z późniejszą zmianą tej Uchwały podjętą Uchwałą Rady Gminy Iwanowice Nr L/283/06 z dnia 25 października 2006 r. Obecnie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gminy są aktualizowane

16

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

W obszarze objętym planami zlokalizowane są obiekty posiadające cechy zabytkowe i tradycyjne, figurujące w ewidencji zabytków i podlegające ochronie. Ustala się zasadę ochrony obiektów figurujących w ewidencji zabytków, zgodnie z przepisami odrębnymi oraz ustala się zasadę ochrony bezpośredniego ich otoczenia, w którym zakazuje się przekształceń powodujących obniżenie wartości historycznych, estetycznych i architektonicznych. 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy. Badania archeologiczne wykazały, że Kotlina Iwanowicka i otaczające ją wzgórza były zaludnione już w czasach prehistorycznych. Najdawniejsze ślady osadnictwa pochodzą z czwartego tysiąclecia przed Chrystusem. Wykopaliska prowadzone pod kierunkiem prof. Jana Machnika z PAN w Krakowie pozwoliły ustalić, że w młodszej epoce kamienia (neolit) omawiany teren był zamieszkany przez ludność trudniącą się rolnictwem i hodowlą bydła. Odkryto ponadto osadę obronną z okresu wczesnego brązu, grobowce całopalne i szkieletowe z wczesnej epoki żelaza oraz cmentarzysko szkieletowe wskazujące na wpływy celtyckie. Początki epoki brązu na terenie gminy wiążą się z dziejami iwanowickiego mikroregionu osadniczego. Jest to okres 2300-1600 lat p.n.e. System adaptacyjny ludności oparty o uprawę roli i hodowlę w dolinach rzek, wymógł zakładanie krótkotrwałych osad. Ślady takiej osady zostały odnalezione w Iwanowicach na Babiej Górze, w postaci nielicznych skorup z rozbitych naczyń, co dało początek badaniom archeologicznym . W latach 1850-1600 p.n.e. – w okresie brązu na Babiej Górze w Dolinie Dłubni istniała duża osada ludności kultury mierzanowickiej, zamieszkana przez około 200 osób. Stwierdzono tu istnienie wałów i fosy, przez co uważa się ją za jedno z pierwszych znanych w Polsce grodzisk. Produkowano w niej szeroki asortyment wyrobów z krzemienia, w tym również na eksport. Na pobliskim cmentarzu grzebano ludzi z podkurczonymi nogami, niekiedy z przedmiotami importowanymi znad Morza Śródziemnego; jedna z czaszek mężczyzny posiada ślady trepanacji czaszki. Ważne dla archeologii odkrycie dokonał prof. J. Machnik w 1974 r. dzięki przebadaniu układu stratygraficznego. Spostrzegł on, że rów i jamy mierzanowickie były wcięte w obiekty podgrupy Chłopice-Veselé. Jedną z jam tej podgrupy udało się datować metodą C14 na lata około 1850 p.n.e. Również na tym stanowisku odkryto fragmenty naczyń grupy Nyirseg (należącej do kręgu kultury Vucedol), wskazujące na kontakty z Węgrami lub Słowacją. W podgrupie iwanowicko-brzezińskiej (grupy mierzanowickiej) wyraźne jest oddziaływanie podłoża kultury badeńskiej (ceramiki promienistej). II w. p.n.e. – z samego schyłku środkowego podokresu lateńskiego pochodzą okazałe zabytki metalowe z cmentarzyska na Górze Klin. Należą do nich m.in. miecz żelazny, grot włóczni z bogato zdobioną tuleją, pas żelazny, okucia żelazne tarczy, zdobione zapinki żelazne oraz naczynia wykonane przy użyciu koła garncarskiego. Stan zachowania tych zabytków wskazuje, że pochodziły z grobów ciałopalnych. Calkiem prawdopodobne również jest, ze w IX wieku tereny gminy te należały do plemiennego państwa Wiślan, a przyłączone do państwa Mieszka I zostały prawdopodobnie w 988 roku. Średniowiecze Pierwsze pisane wzmianki o Iwanowicach pochodzą z XIII wieku (w dokumentach z 1218 roku), kiedy to Wiesław Prandota z Prandocina zakupił tę wieś. Związane są z utworzeniem parafii i budową kościoła. Wcześniej wieś była zamieszkana, ale z powodu braku źródeł informacje oparte są na domysłach i legendach. Jedna z nich mówi o grodzisku wybudowanym na wzniesieniu między Iwanowicami a Maszkowem. Miało ono istnieć od VIII do X wieku. Średniowieczne dokumenty dotyczące Iwanowic zawierają przede wszystkim informacje o właścicielach wsi oraz o historii tamtejszej parafii. Pierwszy kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy powstał w 1293 roku. Ufundował go biskup krakowski Prokop. Od końca XIII do początku XVI wieku Iwanowice były własnością rycerskiego rodu Pieniążków herbu Odrowąż. W tym czasie wieś rozwijała się i wzbogacała. W 1342 roku została przeniesiona z prawa polskiego na prawo niemieckie. Dobra iwanowickie obejmowały wówczas folwark, łany kmiece i łąki. Wieś posiadała młyn oraz karczmę. Na początku XV wieku spłonął pierwszy kościół. Ówczesny właściciel wsi, Mikołaj Pieniążek, odbudował świątynię i zadbał o wystrój jej wnętrza. W tym czasie do parafii iwanowickiej należały okoliczne wioski: Poskwitów, Maszków, Damice, Przestańsko i Biskupice.

17

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Czasy nowożytne Na początku XVI wieku Iwanowice zmieniły właściciela. Stanisław Pieniążek sprzedał wieś i okoliczne dobra swemu ojczymowi, Piotrowi Dłuskiemu herbu Kotwicz. Nowy dziedzic i jego rodzina byli zwolennikami reformacji. W 1551 roku Mikołaj Dłuski, który należał do braci polskich, przekształcił kościół parafialny w zbór. Przez ponad 70 lat Iwanowice były lokalnym ośrodkiem arian. W 1557 roku został tam zwołany synod braci polskich. Iwanowice odwiedzali także bracia czescy oraz kalwini. Na początku XVII wieku rodzina Dłuskich przeszła na katolicyzm. W 1624 roku kościół został odrestaurowany i na nowo konsekrowany. W 1637 roku w Iwanowicach powstał szpital, który przetrwał do 1938 roku. Pod koniec XVII wieku właścicielem wsi był Zbigniew Firlej. Sprzedał on dobra iwanowickie księciu Augustowi Aleksandrowi Czartoryskiemu. Nowy dziedzic ufundował trzeci z kolei kościół parafialny, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Uroczysta konsekracja odbyła się w 1749 roku. Kolejnym właścicielem Iwanowic został książę Stanisław Lubomirski, który poślubił córkę Augusta Czartoryskiego. Po jego śmierci wieś odziedziczyła Izabella Lubomirska. W tym czasie Iwanowice były miejscowością zamożną. Dwór z pomieszczeniami folwarcznymi, 117 chałup chłopskich i plebania z zabudowaniami inwentarskimi były tego najlepszym dowodem. Ponadto wieś posiadała: trzy młyny, tartak, olejarnię, browar, 2 karczmy i folusz. Oprócz chłopów-rolników w Iwanowicach mieszkali rzemieślnicy: dwaj tkacze, sukiennik, kowal, kołodziej, rymarz, czterej krawcy i czterej szewcy. Od 1792 roku dobra iwanowickie stały się własnością Salomei i Michała z rodu Kolumna Walewskich. Nowi dziedzice zamieszkali we dworze. Założyli oni sad owocowy oraz szklarnię. Pod zaborami W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, Iwanowice znalazły się w zaborze austriackim. Wieś została przyłączona do powiatu olkuskiego, który należał do tak zwanej Galicji Zachodniej. W 1809 roku tereny te weszły w skład Księstwa Warszawskiego, a po jego likwidacji do Królestwa Polskiego. W 1817 roku Iwanowice były miejscem ostatniego postoju konduktu pogrzebowego, wiozącego zwłoki księcia Józefa Poniatowskiego na Wawel. We wsi odbyła się wtedy wielka manifestacja patriotyczna. W czasie powstania styczniowego w Iwanowicach nieustannie dochodziło do potyczek między oddziałami Apolinarego Kurowskiego z obozu w Ojcowie, a Kozakami stacjonującymi w Słomnikach. Rok później, na mocy wydanego przez cara Aleksandra II dekretu uwłaszczeniowego, chłopi otrzymali prawo własności użytkowanej ziemi. W Iwanowicach utworzono gminę zbiorową. Wieś była też siedzibą sądu gminnego. W tym czasie majątek folwarczny podupadał. Stanisław Walewski sprzedał go Wilhelmowi Zawadzkiemu. Nowy dziedzic wybudował gorzelnię, która pod względem produkcji zajmowała pierwsze miejsce w całej guberni kieleckiej. Pod koniec XIX wieku dwór iwanowicki trzykrotnie zmieniał właściciela. Najpierw nabyli go żydowscy kupcy Heineman i Herszla Lubliner, potem rządca Wawrzyniec Okrajny, następnie ponownie spółka żydowska. Jeszcze przez wybuchem powstania styczniowego, w 1862 roku, ówczesny proboszcz Ludwik Myszkowski zorganizował na plebanii pierwszą szkołę, do której uczęszczało 50 dzieci. Osobny budynek szkoły powstał dopiero w 1904 roku. I wojna światowa W 1914 roku w Iwanowicach utworzono oddział Polskiej Organizacji Wojskowej, który pod kierunkiem instruktorów z Krakowa przygotowywał się do działań zbrojnych. 17 listopada rozgorzała bitwa między wojskami rosyjskimi i austriackimi. Wieś została doszczętnie zniszczona. Po odzyskaniu niepodległości mieszkańcy przystąpili do odbudowy domostw. W Iwanowicach powstały partie polityczne: Katolicka, Stronnictwo Ludowe Piast i Wyzwolenie. Założono Ochotniczą Straż Pożarną i Gminną Kasę Pożyczkowo-Oszczędnościową. Wybudowano remizę strażacką, pierwszą siedzibę Urzędu Gminy oraz nową szkołę. We wsi działała agencja pocztowa i telefoniczna. Ówczesny proboszcz parafii, ksiądz Tadeusz Liburski, otworzył bibliotekę parafialną. W 1927 roku ostatecznie rozparcelowano grunty dworskie, a dwór i zabudowania folwarczne rozebrano i sprzedano. II wojna światowa 3 IX 1939 roku do Iwanowic wkroczyły wojska hitlerowskie. Garnizon niemiecki zamieszkał

18

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

w nowo wybudowanej szkole. We wsi działały organizacje konspiracyjne: Armia Krajowa, Narodowe Siły Zbrojne, a także Gwardia Ludowa i Bataliony Chłopskie. Kapelanem partyzanckim został ksiądz Tomasz Banach. Zorganizował on na plebanii w Iwanowicach punkt kolportażu pisma „Odwet”. Niemcy krwawo tłumili działania partyzantów. Wieś była trzykrotnie pacyfikowana, a 15 sierpnia 1944 roku w pobliskiej wsi Barbarka zostali rozstrzelani mieszkańcy Iwanowic i Zagaja (63 osoby). 16 I 1945 roku, po trzygodzinnej bitwie, Iwanowice zostały wyzwolone przez wojska radzieckie dowodzone przez Iwana Koniewa. W 1952 roku Iwanowice zostały podzielone na Iwanowice Dworskie i Iwanowice Włościańskie. Funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego sprawują Iwanowice Włościańskie.

5.2.2. Krajobraz kulturowy. Nazwa miejscowości Istnieją dwie teorie wyjaśniające pochodzenie nazwy miejscowości. Pierwsza, bardziej prawdopodobna, odwołuje się do dokumentu wydanego w 1228 roku przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża. Znajduje się w nim wzmianka, że Iwan, syn Sieciesława z Dłubni, jest zobowiązany do płacenia dziesięciny na rzecz nowopowstałego klasztoru Norbertanek w Imbramowicach. Wynika z tego, że w XIII wieku Iwanowice były posiadłością rycerza Iwana i od jego imienia została utworzona nazwa wsi. Druga, mniej udokumentowana koncepcja zakłada, że nazwa miejscowości powstała od imienia wspomnianego biskupa krakowskiego, Iwo (Iwona) Odrowąża. Na początku XIII wieku Iwanowice były określane opisowo – villa Iwanij filii Setheslai de Dlubna. W 1279 roku w dokumencie wydanym przez Bolesława Wstydliwego pojawia się nazwa Iwanowice. Potem była ona różnie zapisywana: w 1295 roku Biwanowicze, w 1336 roku de Janowicz, w 1337 roku de Jwanowicz, w 1373 roku Giwanowicze. Pod koniec XV wieku powrócono do pierwotnej nazwy Iwanowice. Od tego czasu nie uległa ona zmianie. Podstawowe elementy dziedzictwa kulturowego Ślady osadnictwa przedhistorycznego występujące na terenie gminy wykazały istnienie wielu obiektów, głównie osad, z okresu brązu i neolitu. Zasoby kulturowe gminy obejmują zarówno ślady osadnictwa przedhistorycznego, ukształtowane w średniowieczu układy kościelne (kościoły, kaplice, dzwonnice, cmentarze) oraz sakralne zabytki małej architektury (kaplice, kapliczki, figury i krzyże przydrożne). Charakterystyka zachowanych układów urbanistycznych Zabudowa zasadniczo sytuuje się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych łączących poszczególne sołectwa, stanowiąc przeobrażony w wielu miejscach układ pasmowy. Sieć osadnicza jest stosunkowo zwarta i skupia się wzdłuż głównych dróg gminy. W zasadzie nie występują obszary zabudowy intensywnej – dominuje zabudowa mieszkalna niska i zagrodowa, zwarte obszary centralne wsi i zabudowa pasmowa przy drogach. Ochrona elementów zabytkowych. W gminie Iwanowice zachowały się cenne obiekty sakralne oraz zespoły dworsko-parkowe, jak również liczne kaplice i historyczna zabudowa zagrodową. Pięć obiektów zabytkowych zostało wpisanych do rejestru zabytków, pozostałe znajdują się w gminnej ewidencji zabytków. Szczególnej ochronie podlegają obiekty zabytkowe wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków WRZ). Wszelkie prace w tych obiektach wymagają pozwolenia Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W celu ochrony istniejących zasobów kulturowych w gminie obowiązują przepisy odrębne oraz wyodrębnione zostają strefy ochrony konserwatorskiej wyznaczone wokół obiektów i zespołów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków. W obszarach tych obowiązuje ochrona i właściwa ekspozycja zabytków, zachowanie historycznej sieci dróg i rzek, zieleni oraz granic działek. W przypadku otaczającej dysharmonijnej zabudowy obowiązuje poprawa jej wyglądu (w nawiązaniu do architektury obiektu zabytkowego). Wszystkie działania związane z zagospodarowaniem tych terenów wymagają akceptacji działań i dostosowania się do warunków podanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

19

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Zakres ochrony konserwatorskiej obiektów zabytkowych. Zakres ochrony konserwatorskiej ustalonej w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Iwanowice” dla obiektów zabytkowych, zgodnie z przepisami odrębnymi, określającymi zakres dopuszczonych prac na obiekcie i w jego otoczeniu, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji dotyczących ochrony cech stylowych zabudowy. W przypadku koniecznych wyburzeń obiektów każdorazowo należy uzyskać pozytywną opinię konserwatorską oraz wykonać konieczną dla celów archiwalnych dokumentację konserwatorską. Zasady rewaloryzacji zabytkowej substancji oraz kształtowania nowej zabudowy w zgodzie ze skalą i tradycją przestrzenno-historyczną, winny być szczegółowe sprecyzowane w zapisach planów miejscowych, a w szczególności zawierać ustalenia dotyczące: układu kalenicy, wysokości zabudowy, ukształtowania bryły obiektów; w tym form dachów i rzutu budynków, rozwiązań elewacji; detali architektonicznych, stolarki okiennej i drzwiowej, kolorystyki i materiałów wykończeniowych. Stanowiska archeologiczne. Do elementów zachowanego dziedzictwa kulturowego należą również stanowiska archeologiczne. Historia badań archeologicznych w Iwanowicach i ich najbliższym otoczeniu, zaczyna się w 1911 r., kiedy to Jan Czarnowski na wschodnim stoku góry Klin wykopał ”naczynie gliniane w rękach lepione, zdobione w kreski ukośne, tuż obok czaszkę ludzką zgniecioną z kółkiem brązowym pokrytym zieloną patyną stanowiącą rodzaj zausznicy od której kość czaszki koło otworu usznego również zazieleniała”. Nieco później do zbierania wyorywanych z pól zabytków, dołączył Julian Wiśnicki. Systematyczne badania wykopaliskowe w 1911 r. rozpoczął Leon Kozłowski. Trzy lata trwały pierwsze wykopaliska, do których wrócono dopiero w 1964 r. Po trzech latach inwentaryzacji powierzchniowej w 1967 wznowiono gruntowne badania prowadzone do 1974 r. Później prowadzono jeszcze prace sondażowe na Górze Piorunek i Górze Wysyłek, a w latach 1979 i 1981 kontynuowano prace na Górze Klin. Badania pozwoliły na stwierdzenie, że ok. 2200 r. p.n.e., grupa ludzi zasiedliła ten teren i zbudowała osadę na górze Klin. Druga grupa osiedliła się na Babiej Górze. Część osadników z tej grupy zasiedliła górę Wysyłek na przeciwległym brzegu rzeki Minożki. 5.2.3. Zabytki nieruchome ujęte w wojewódzkim rejestrze zabytków. Tabela 1. Zabytki nieruchome w WRZ. Lp. Miejscowość Obiekt i adres obecny

Nr rejestru*, data

A-220 z 26.01.1971 [A-283/M] Kościół parafialny p.w. św. Trójcy, otoczenie, starodrzew A-659 z 02.09.1993 [A-359/M] 2. Iwanowice Kaplica św. Rocha, otoczenie w obrębie działki, drzewostan, A-502 z 12.03.1985 [A-558/M] 3. Iwanowice Karczma z działką A-384 z 03.06.1957 [A-324/M] 4. Sieciechowice Kościół par. p.w. św. Andrzeja, dzwonnica, otoczenie A-439 z 21.01.1977 [A-629/M] 5. Sieciechowice Zespół dworski: dwór, park Źródło: Rejestr zabytków nieruchomych województwa małopolskiego, WUKZ Kraków * w nawiasach kwadratowych nowe numery rejestru dla obiektów przeniesionych do księgi rejestru woj. małopolskiego 1.

Iwanowice

5.2.4. Zasoby muzealne. Iwanowice gm. Iwanowice - Muzeum Regionalne PTTK i Urzędu Gminy Iwanowice Muzeum mieści się w zabytkowym budynku dawnej karczmy, z czasów kiedy na tym terenie funkcjonowała poczta dyliżansowa. W 1988 roku zdewastowany zabytkowy obiekt kupiło PTTK z przeznaczeniem na muzeum. Placówka muzealna w Iwanowicach powstała w 1977 roku z inicjatywy społecznych działaczy PTTK, głównie Jana Jasiówki i Antoniego Walaszczyka. Przez okres pierwszych 10 lat działalności była to Izba Regionalna i Pamięci Narodowej, mieszcząca się w tymczasowych pomieszczeniach przeznaczonych do rozbiórki. W 1988 roku Izba uzyskała status Muzeum, a zbiory przeniesiono do

20

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

obszernych pomieszczeń dawnej karczmy. Placówka prowadzona jest wspólnie z Urzędem Gminy w Iwanowicach. Oficjalne otwarcie Muzeum w nowych pomieszczeniach nastąpiło w 1992 roku. Zbiory liczą około 4 000 muzealiów. Część z nich pochodzi z wykopalisk archeologicznych w Iwanowicach, pozostałe to dar miejscowego społeczeństwa oraz zakupy. Ekspozycja stała mieści się w pięciu pomieszczeniach o łącznej powierzchni 130 m2 i składa się z działów: archeologicznego, geologicznego, etnograficznego, historycznego i działu pamięci narodowej. Wśród muzealiów na uwagę zasługuje odtworzone wnętrze XIX-wiecznej izby chłopskiej wraz z wyposażeniem. Przedmioty znajdujące się tam pochodzą z obszaru obecnej gminy Iwanowice i dawnego powiatu miechowskiego. W dziale pamięci narodowej zgromadzono kopie portretów i pamiątki po ważnych osobach, które bywały w Iwanowicach: księcia Józefa Poniatowskiego, Tadeusza Kościuszki, Józefa Piłsudskiego, Mariana Langiewicza Maszków gm. Iwanowice - Zbiory Prywatne Anny i Antoniego Walaszczyków Gromadzone przez pp. Walaszczyków od 1975 r. przedmioty pochodzą z Maszkowa i okolic, wiele zostało przywiezionych z podróży kolekcjonerów na Podhale, do Nowego Sącza, Paszyna, Krynicy, Nowego Targu i Wieliczki. Wśród eksponatów przeważa rzeźba ludowa i ceramiczna oraz obrazy na szkle. Na uwagę zasługują m.in. obraz Nikifora, obrazy na szkle Eweliny Pęksowej, rzeźba Jędrzeja Wawry, XVIII-wieczny obraz epitafijny, rzeźbione krzesła z dworu w Maszkowie, XIX-wieczny krzyż przydrożny, kamienna rzeźba Chrystusa Frasobliwego (liczba eksponatów: ok. 200). 5.2.5. Stanowiska archeologiczne. Na obszarze gminy występują bardzo liczne i cenne stanowiska archeologiczne, zaliczone do I i II kategorii ochrony. Kategoria I – stanowiska archeologiczne wpisane lub przewidziane do wpisu do rejestru zabytków nieruchomych woj. małopolskiego, przeznaczone do trwałego i bezwzględnego zachowania. W skład tej kategorii stanowisk wchodzą grodziska, kurhany, jaskinie, obiekty tworzące rezerwaty archeologiczne oraz inne stanowiska o szczególnie dużej wartości naukowo-konserwatorskiej. Na tych stanowiskach prowadzenie prac budowlanych jest niemożliwe. Kategoria II – stanowiska archeologiczne wpisane lub przewidziane do wpisu do rejestru zabytków nieruchomych woj. małopolskiego, przeznaczone do trwałego zachowania. W skład tej kategorii wchodzą m.in. cmentarzyska, osady mieszkalne i produkcyjne, obozowiska itp.; z uwagi jednak na niejednolitą intensywność występowania na ich obszarze obiektów zabytkowych w szczególnych przypadkach istnieje możliwość prowadzenia, w niektórych partiach tych stanowisk, prac ziemnych lub budowlanych, jednakże po uprzednim przebadaniu niszczonego obszaru metodami wykopaliskowymi na koszt inwestora. Ziemia iwanowicka była obszarem stanowiącym bezpośrednie zaplecze najważniejszego skupiska osadniczego w zachodniej Małopolsce, zlokalizowanego nad Wisłą w rejonie dzisiejszego miasta Krakowa. Środkowy bieg Dłubni wraz z tzw. Kotliną Iwanowicką (przyległe do doliny Dłubni tereny Iwanowic Dworskich i Włościańskich, Poskwitowa i Biskupic) wyróżniało dodatkowo bliskie sąsiedztwo Jury Krakowsko-Częstochowskiej z łatwo dostępnymi złożami krzemienia. Surowce krzemienne, obok innych gatunków kamienia oraz materiałów organicznych, w tym głównie drewna, stanowiły podstawę wytwórczości narzędzi i przedmiotów codziennego użytku w młodszej epoce kamienia (neolicie). Ważna z punktu widzenia działalności gospodarczej – i to niezależnie od epoki pradziejowej – była też eksploatacja słonych źródeł, występujących na obszarach solonośnych w nieodległym regionie wielicko-bocheńskim. Ludność zamieszkująca okolice Iwanowic mogła sama zaopatrywać się w sól lub pozyskiwać ją w drodze wymiany handlowej. Położenie terenów naddłubniańskich w pobliżu najważniejszych i najcenniejszych w owych czasach złóż surowców naturalnych miało wymiar wręcz strategiczny. W sposób trwały wpłynęło to na rozwój i atrakcyjność tego regionu. Przejawem tego jest duża ilość stanowisk archeologicznych odkrytych na tym terenie. Ich odsłonięcie i szczegółowa interpretacja możliwe są już tylko podczas archeologicznych badań wykopaliskowych (były one jednak prowadzone tylko na nielicznych stanowiskach, a i to przeważnie na niewielka skalę). W oparciu o różnorodne przesłanki ocenia się, że obecna wiedza obejmuje najwyżej 50 % rzeczywistej liczby stanowisk. Nie większa jest także wiarygodność wykreślonych ich zasięgów (decydują o tym czynniki wpływające na rezultaty poszukiwań

21

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

powierzchniowych – dostępność pól, obecność zabudowy itp.). Dlatego też wszelkie działania inwestycyjne, wymagające prowadzenia robót ziemnych w zasięgu granicy strefy nadzoru archeologicznego, rejonów stanowisk archeologicznych winny być realizowane przy uwzględnieniu przepisów odrębnych o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Przy wydawaniu decyzji o pozwoleniu na budowę wymaga się podania informacji o obecności stanowiska archeologicznego i ustawowych obowiązkach wynikających z tego faktu. Tabela 2. Zbiorczy wykaz stanowisk archeologicznych na terenie gminy Iwanowice. L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47.

Miejscowość oraz nr stanowiska Biskupice st. 1 Biskupice st. 2 Biskupice st. 3 Biskupice st. 4 Biskupice st. 5 Biskupice st. 6 Biskupice st. 7 Biskupice st. 8 Biskupice st. 9 Biskupice st. 10 Biskupice st. 11 Biskupice st. 12 Biskupice st. 13 Biskupice st. 14 Biskupice st. 15 Biskupice st. 16 Biskupice st. 17 na terenie sołectwa Zagaje Celiny st. 1 Celiny st. 2 Celiny st. 3 Celiny st. 4 Celiny st. 5 Celiny st. 6 Celiny st. 7 Celiny st. 8 Damice st. 1 Damice st. 2 Damice st. 3 Damice st. 4 Damice st. 5 Damice st. 6 Damice st. 7 Damice st. 8 Damice st. 9 Damice st. 10 Damice st. 11 Damice st. 12 Damice st. 13 częściowo na terenie sołectwa Krasieniec Zakupny Domiarki st. 1 Domiarki st. 2 Domiarki st. 3 Grzegorzowice Wielkie st. 1 Grzegorzowice Wielkie st. 2 Grzegorzowice Wielkie st. 3 Grzegorzowice Wielkie st. 4

Charakterystyka chronologiczna osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki osada z epoki

neolitu neolitu neolitu neolitu neolitu neolitu neolitu neolitu neolitu i neolitu i neolitu neolitu i neolitu neolitu neolitu i neolitu neolitu

średniowiecza średniowiecza brązu

brązu

osada z epoki neolitu osada z okresu wpływów rzymskich osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu i brązu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna i z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu, brązu oraz grodzisko wczesnośredniowieczne osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu

osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna

22

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79.

Grzegorzowice Wielkie st. 5 Grzegorzowice Wielkie st. 6 Grzegorzowice Wielkie st. 7 Grzegorzowice Małe st. 8 Grzegorzowice Małe st. 9 Grzegorzowice Małe st. 10 Grzegorzowice Małe st. 11 Iwanowice Dworskie st. 1 Iwanowice Dworskie st. 2 Iwanowice Dworskie st. 3 Iwanowice Dworskie st. 4 Iwanowice Dworskie st. 5 Iwanowice Dworskie st. 6 Iwanowice Dworskie st. 7 Iwanowice Dworskie st. 8 Iwanowice Dworskie st. 9 Iwanowice Dworskie st. 10 Iwanowice Dworskie st. 11 Iwanowice Dworskie st. 12 Iwanowice Dworskie st. 13 Iwanowice Dworskie st. 14 Iwanowice Dworskie st. 15 Iwanowice Dworskie st. 16 Iwanowice Dworskie st. 17 częściowo na terenie sołectwa Poskwitów Iwanowice Dworskie st. 18 Iwanowice Dworskie st. 19 Iwanowice Dworskie st. 20 Iwanowice Dworskie st. 21 Iwanowice Dworskie st. 22 Iwanowice Dworskie st. 23 częściowo na terenie sołectwa Krasieniec Zakupny

80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. 102.

Iwanowice Włościańskie st. 1 Iwanowice Włościańskie st. 2 Iwanowice Włościańskie st. 3 Iwanowice Włościańskie st. 4 Iwanowice Włościańskie st. 5 Iwanowice Włościańskie st. 6 Iwanowice Włościańskie st. 7 Iwanowice Włościańskie st. 8 Iwanowice Włościańskie st. 9 Iwanowice Włościańskie st. 10 Iwanowice Włościańskie st. 11 Iwanowice Włościańskie st. 12 Iwanowice Włościańskie st. 13 Iwanowice Włościańskie st. 14 Iwanowice Włościańskie st. 15 Iwanowice Włościańskie st. 16 Iwanowice Włościańskie st. 17 Iwanowice Włościańskie st. 18 Iwanowice Włościańskie st. 19 Iwanowice Włościańskie st. 20 Iwanowice Włościańskie st. 21 Krasieniec Stary st. 1 Krasieniec Stary st. 2

osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osady prahistoryczna oraz cmentarzysko z epoki brązu osady z epoki brązu i późnego średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osady z epoki neolitu, brązu i średniowiecza oraz cmentarzysko z epoki średniowiecza osada z epoki brązu osada z epoki neolitu osada z epoki brązu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu

osady i cmentarzyska od epoki neolitu do średniowiecza osada z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu i cmentarzysko z epoki brązu osady z epoki neolitu do średniowiecza osady z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu

23

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159.

Krasieniec Stary st. 3 Krasieniec Zakupny st. 1 Krasieniec Zakupny st. 2 Krasieniec Zakupny st. 3 Krasieniec Zakupny st. 4 częściowo na terenie sołectwa Iwanowice Włościańskie Lesieniec st. 1 Lesieniec st. 2 Lesieniec st. 3 Lesieniec st. 4 Lesieniec st. 5 Lesieniec st. 6 Lesieniec st. 7 Lesieniec st. 8 Lesieniec st. 9 Lesieniec st. 10 Lesieniec st. 11 Maszków st. 1 Maszków st. 2 Maszków st. 3 Maszków st. 4 Maszków st. 5 Maszków st. 6 Maszków st. 7 Maszków st. 8 Maszków st. 9 Maszków st. 10 Maszków st. 11 Maszków st. 12 Maszków st. 13 Maszków st. 14 Maszków st. 15 Narama st. 1 Narama st. 2 Narama st. 3 Narama st. 4 Narama st. 5 Narama st. 6 Narama st. 7 Narama st. 8 Narama st. 9 Owczary, gm. Zielonki st. 2 częściowo na terenie sołectwa Narama, gm. Iwanowice Owczary, gm. Zielonki st. 3 na terenie sołectwa Narama, gm. Iwanowice Poskwitów st. 1 Poskwitów st. 2 Poskwitów st. 3 Poskwitów st. 4 Poskwitów st. 5 Poskwitów st. 6 Poskwitów st. 7 Poskwitów st. 8 Poskwitów st. 9 Poskwitów st. 10 Poskwitów st. 11 Poskwitów st. 12

osada prahistoryczna osada prahistoryczna osada z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu

osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada prahistoryczna osada prahistoryczna osada z epoki neolitu i brązu osada prahistoryczna osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu po średniowiecze osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu

osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu

24

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. 191. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218.

Poskwitów st. 13 Poskwitów st. 14 Przestańsko st. 1 Przestańsko st. 2 Przestańsko st. 3 Przestańsko st. 4 Przestańsko st. 5 Sieciechowice st. 1 Sieciechowice st. 2 Sieciechowice st. 3 Sieciechowice st. 4 Sieciechowice st. 5 Sieciechowice st. 6 Sieciechowice st. 7 Sieciechowice st. 8 Sieciechowice st. 9 Sieciechowice st. 10 Sieciechowice st. 11 Sieciechowice st. 12 Sieciechowice st. 13 Sieciechowice st. 14 Sieciechowice st. 15 Sieciechowice st. 16 Sieciechowice st. 17 Sieciechowice st. 18 Sieciechowice st. 19 Sieciechowice st. 20 Sieciechowice st. 21 Sieciechowice st. 22 Sieciechowice st. 23 Sieciechowice st. 24 Sieciechowice st. 25 Sieciechowice st. 26 Sieciechowice st. 27 Sieciechowice st. 28 Sieciechowice st. 29 Sieciechowice st. 30 Sieciechowice st. 31 Sieciechowice st. 32 Sieciechowice st. 33 Sieciechowice st. 34 Sieciechowice st. 35 Sieciechowice st. 36 Sieciechowice st. 37 Sieciechowice st. 38 Sieciechowice st. 39 Sieciechowice st. 40 Sieciechowice st. 41 Sieciechowice st. 42 Sieciechowice st. 43 Sieciechowice st. 44 Sieciechowice st. 45 Sieciechowice st. 46 Sieciechowice st. 47 Sieciechowice st. 48 Sieciechowice st. 49 Sieciechowice st. 50 Sieciechowice st. 51 Sieciechowice st. 52

osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki średniowiecza osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki średniowiecza osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i okresu wpływów rzymskich osada z epoki neolitu i średniowiecza osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada prahistoryczna osada z epoki neolitu i brązu osada z epoki neolitu osada z epoki brązu osady z epoki neolitu i okresu wpływów rzymskich osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu osada z epoki brązu osada prahistoryczna osada prahistoryczna osada z epoki neolitu osada z epoki neolitu i średniowiecza osada prahistoryczna

25

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

219. 220. 221. 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. 229. 230. 231. 232. 233. 234. 235.

Sieciechowice st. 53 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 1 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 2 osada z epoki neolitu częściowo na terenie sołectwa Zagaje Sułkowice st. 3 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 4 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 5 osada prahistoryczna Sułkowice st. 6 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 7 osada prahistoryczna Sułkowice st. 8 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 9 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 10 osada prahistoryczna Sułkowice st. 11 osady z epoki neolitu i brązu Sułkowice st. 12 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 13 osada z epoki neolitu Sułkowice st. 14 osada z epoki neolitu częściowo na terenie sołectwa Krasieniec Zakupny 236. Sułkowice st. 15 osada prahistoryczna 237. częściowo na terenie sołectwa Iwanowice Włościańskie 238. Widoma st. 1 osada z epoki neolitu 239. Widoma st. 2 osada z epoki neolitu 240. Widoma st. 3 osada z epoki neolitu 241. Widoma st. 4 osada z epoki neolitu 242. Widoma st. 5 osada z epoki neolitu 243. Wilczkowice st. 8, gm. Michałowice osada z epoki neolitu i brązu 244. częściowo na terenie sołectwa Maszków, gm. Iwanowice 245. Władysław st. 1 osada z epoki neolitu 246. Władysław st. 2 osada z epoki neolitu 247. Władysław st. 3 osada z epoki neolitu 248. Władysław st. 4 osada z epoki neolitu 249. Zalesie st. 1 osada z epoki neolitu 250. Zalesie st. 2 osada z epoki neolitu 251. Żerkowice st. 1 osada z epoki neolitu 252. Żerkowice st. 2 osada z epoki neolitu 253. Żerkowice st. 3 osada z epoki neolitu 254. Żerkowice st. 4 osada z epoki neolitu 255. Żerkowice st. 5 osada z epoki neolitu Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Iwanowice.

.

26

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

5.3. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków. Tabela 3. Zabytkowe obiekty w Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ). Numer w GEZ

Miejscowość

Nazwa

Opis

Iwanowice Włościańskie 1

Kościół parafialny p.w. św. Trójcy Iwanowice Włościańskie Iwanowice Włościańskie

I ćw. XXw.

Obok kościoła, w płn. części miejscowości, obok placu, naprzeciw zespołu szkół

2 poł XIXw.

W płn. części miejscowości, przy drodze na cmentarz, za zespołem szkół

XVIII/XIXw.

We wsch. części miejscowości, na stoku nad Dłubnią, przy drodze do Poskwitowa

1854, odbud. 1915r.

W centralnej części miejscowości, przy drodze głównej

Kaplica św. Rocha

4 Iwanowice Włościańskie

W płn. części miejscowości, obok placu, naprzeciw zespołu szkół

Kaplica p.w. Zmartwychwstania Pańskiego

3 Iwanowice Dworskie

1745r.

Dzwonnica kościelna

2

Kaplica p.w. Matki Boskiej

5

Lokalizacja

6

Iwanowice Dworskie

Zajazd (karczma)

1840, przebudow. pocz. XXw.

Nr 76

7

Iwanowice Dworskie

Młyn

XIX/XXw., przebud. 1945

Nr 87

8

Iwanowice Dworskie

Dom młynarski

1945r.

Nr 87

9

Iwanowice Włościańskie

Chałupa nr 4

1895r.

10

Iwanowice Dworskie

Krzyż przydrożny (z Maszkowa)

1 poł. XIXw.

11

Iwanowice Włościańskie

Kapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena

1800r.

12

Iwanowice Włościańskie

Krzyż przydrożny

1864r i 1938r

14

Biskupice

Kapliczka

l. 30 XXw.

15

Biskupice

Dom nr 9

ok. 1914r.

Przestańsko

Dom

Skwer przy placu przed kościołem

13

16 17 18

l. 30 XXw. Biskupice

Dom nr 62

Celiny

Krzyż przydrożny

Przy krzyżówce drogi z Poskwitowa do Kacic

ok. 1924r. XIX/XXw.

Skwer (starodrzew na placu przed kościołem) 27

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

19

Celiny

Chałupa nr 93

ok. 1923r.

20

Celiny

Chałupa nr 125

ok. 1925r.

21

Damice

Kapliczka

2 poł. XIXw.

22

Domiarki

Dom nr 68

1 ćw. XXw.

23

Domiarki

Dom nr 64

ok. 1920r.

24

Domiarki

Dom nr 62

pocz. XXw.

25

Grzegorzowice Wielkie

Kapliczka

2 poł. XIXw.

Na wzgórzu za wsią

Grzegorzowice Wielkie

Dwór ost. ćw. XIXw.

Przy skrzyżowaniu drogi głównej z drogą do Grzegorzowic Małych Przy drodze głównej, naprzeciw dworu

26 27

Grzegorzowice Wielkie

Spichlerz dworski

l. 30 XXw.

28

Grzegorzowice Wielkie

Stodoła dworska

l. 30 XXw.

Grzegorzowice Wielkie

D. obora dworska

29 Grzegorzowice Wielkie Grzegorzowice Wielkie

W obrębie dawnego zespołu dworskiego, przy drodze do Grzegorzowic Mł.

ok. 1940r.

W płn. części wsi, poza zabudową, przy drodze do Wysocic

ok. 1940r.

Obok młyna, w płn. części wsi, poza zabudową, przy drodze do Wysocic

ok. 1940r.

Na płd. od młyna, w płn. części wsi, poza zabudową, przy drodze do Wysocic

ok. 1940r.

Naprzeciw zagrody młyńskiej, w płn. części wsi, poza zabudową, przy drodze do Wysocic

Stajnia młynarska

33 Grzegorzowice Wielkie

l. 30 XXw.

Dom młynarski

32 Grzegorzowice Wielkie

Obok (po płn. stronie) dworu, przy drodze

Młyn

31 Grzegorzowice Wielkie

XIX/XXw. D. stajnia dworska

30

Piwnica młyńska

34

Przy drodze na Krasieniec

35

Grzegorzowice Wielkie

Chałupa nr 7

1925r.

36

Grzegorzowice Wielkie

Krzyż przydrożny

1937r.

Przy chałupie nr 7

37

Grzegorzowice Wielkie

Krzyż przydrożny

1939r.

Przy drodze głównej, obok dworu

38

Krasieniec Stary

Chałupa nr 3

XIX/XXw.

Krasieniec Stary

Kapliczka

39

2 poł. XIXw.

Przy skrzyżowaniu dróg na Damice/Krasieniec Zakupny 28

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

40

Krasieniec Stary

D. kuźnia

Lesieniec

Kapliczka

41 42

Lesieniec

Chałupa nr 10

Maszków

Kapliczka

43

XIX/XXw.

Nr 12

XVIII/XIXw.

Na stoku przy drodze z Sieciechowic, na skraju wsi, poza zabudową

ok. 1890, 1930 1863r, rem. XXw.

Poza zabudową wsi, przy drodze ZerwanaIwanowice

44

Maszków

Dom nr 70

1934r.

45

Poskwitów

Dom nr 71

1923r.

46

Przestańsko

Kapliczka

Obecnie trzecia na tym miejscu m. 7/9

47

Przestańsko

Kapliczka

Ok. 1950r.

Obok nr 21

Sieciechowice

Kościół parafialny p.w. św. Andrzeja

1312r. , przebud. 1739, zakrystia XIXw.

W centrum wsi, obok głównego placu

48 Sieciechowice 49 Sieciechowice

Dzwonnica w zespole kościoła par. p.w. św. Andrzeja

XVIIIw.

Kaplica cmentarna

50

2 poł. XIXw.

Na cmentarzu parafialnym, przy drodze do Iwanowic

51

Sieciechowice

D. plebania

2 poł. XIXw.

52

Sieciechowice

Kapliczka św. Jana Nepomucena

XIX/XXw., remont. 2 poł. XXw.

Na głównym placu

Sieciechowice

Dwór k. XIXw.

W płn. części miejscowości, poza zabudową, w parku

53 54

Sieciechowice

Chałupa nr 11

2 poł. XIXw.

55

Sułkowice

Kaplica

1 poł. XIXw.

W centrum wsi przy kościele (ob. kruchta)

56

Sułkowice

Młyn

1942r.

Nr 98

57

Widoma

Kapliczka

k. XIXw.

Przy drodze krajowej z Krakowa do Słomnik

58

Żerkowice

Dom nr 20

ok. 1930r.

Żerkowice

Dom nr 49

59

ok. 1930r. Żerkowice

Dom nr 46

60

ok. 1930r. Żerkowice

61

Dom nr 48 1931r. 29

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

62

Żerkowice

Dom nr 50

1939r.

Sieciechowice

Park dworski

XVIII/XIXw. i XIXw.

63 64

W płn. cz. wsi, koło d. dworu

30

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

5.4. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy. Największe znaczenie ze względu na wartość historyczną, bądź architektoniczną przedstawiają następujące obiekty: - Kaplica p.w. M. B. Pocieszenia w Iwanowicach. Kaplica murowana, pochodzi z 1854 r. (zniszczona w 1914 roku, odbudowana w roku następnym). Wewnątrz znajduje się posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem (ok. 480-1490 r.). - Kaplica p.w. Zmartwychwstania Pańskiego w Iwanowicach. Pochodzi zapewne z 2 poł. XIX w. W kaplicy znajduje się posąg Chrystusa Zmartwychwstałego z XVI w. - Kaplica św. Rocha w Iwanowicach – murowana, klasycystyczna, wzniesiona została na przełomie XVIII/XIX w. w formie portyku z parzystymi kolumnami toskańskim, dźwigającymi drewniane belkowanie. Pośrodku ściany wschodniej znajduje się mensa ołtarzowa w kształcie sarkofagu. Kaplicę nakrywa dach siodłowy. - Kapliczka dworska w Sieciechowicach. Pochodzi z 1 poł. XIX w., klasycystyczna, usytuowana na stoku doliny. Ma kształt czterokolumnowego portyku z trójkątnym frontonem. - Figura św. Jana Nepomucena w Sieciechowicach. Usytuowana na placu wiejskim, drewn., pochodzi z początku XIX w. Pod zadaszeniem wspartym na 4. drewnianych słupach rzeźba św. Jana Nepomucena. - Zespół dworski w Grzegorzowicach Wielkich. Zespół tworzą murowany dwór z przełomu wieków XIX/XX, składający się z dwóch części parterowej i piętrowej. Przy części parterowej znajduje się otwarty ganek. Dwór kryty dachem dwuspadowym (łamanym). W skład zespołu wchodzi ponadto budynek stajni drewn.-mur. (powstałej ok. 1930 r.), obora mur., spichlerz mur. i stodoła drewn.-mur. Całość położona jest w parku krajobrazowym współczesnym dworowi. - Park dworski w Maszkowie. Park pochodzi z XIX w. Dziś zachowane tylko nieliczne okazy starodrzewia. - Zagroda młynarska w Grzegorzowicach Wielkich. Składa się z drewnianego domu młynarza, murowanej stajni, piwniczki oraz młyna wodnego. Powstała ok. 1940 r. - Zagroda młynarska w Iwanowicach. Składa się z mur.-drewn. młyna pochodzącego z przełomu XIX/XX w. Przebudowana w 1945 r. W zagrodzie zachował się również dom młynarza drewn.-mur. z 1920 r. - Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Trójcy w Iwanowicach – pierwszy kościół istniał tu już w latach 1292-1295, obecny został zbudowany w roku 1745, w miejscu pochodzącego z 1408 r. Jest to kościół drewniany, orientowany, o konstrukcji zrębowej. Posiada prezbiterium zamknięte wielobocznie z dobudowaną od południa murowaną zakrystią i kaplicą św. Anny Samotrzeć od północy. Nawa ma kształt prostokątny i poprzedzają ja dwie wieże z kruchtą pośrodku. Nawa została przekryta stropem z fasetą. Nad prezbiterium wzniesiono pozorne sklepienie kolebkowe, pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się spłaszczony łuk tęczowy. Nawę i prezbiterium nakrywa dach o jednej kalenicy oparty na więźbie typu storczykowego. Na dachu barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Dwie wieże od frontu wieńczą kopulaste hełmy z czworobocznymi ślepymi latarniami. We wnętrzu kościoła zachowało się cenne wyposażenie barokowe: ambona oraz ołtarz główny i jeden z bocznych. Najstarszym elementem pochodzącym jeszcze z budowli gotyckiej (1408 r.) jest ostrołukowy portal z zachowanymi odrzwiami i kowalskimi okuciami. Z okresu późnego gotyku pochodzi krucyfiks umieszczony w środkowym polu barokowego ołtarza głównego oraz rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz datowany również na późny gotyk posążek św. Krzysztofa. Na uwagę zasługują ponadto manierystyczne obrazy ołtarzowe oraz cenne monstrancje i kielichy rokokowe. - Karczma w Iwanowicach – zbudowana została w latach 1838-1840 przez dwór przy dawnej Drodze Królewskiej, murowana z kamienia i cegły, na rzucie prostokąta. Jest to budynek parterowy, niepodpiwniczony. Karczmę pokrywa dach dwuspadowy. Zachowała ona do dziś swój pierwotny układ i charakter. - Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Andrzeja wraz z dzwonnicą w Sieciechowicach – kościół został wzniesiony prawdopodobnie w roku 1312. Przebudowa w 1739 r. zatarła jednak częściowo jego cechy stylowe. Kościół gotycki murowany, jednonawowy,

31

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

-

orientowany. Posiada prawie kwadratowe prezbiterium sklepione krzyżowo-żebrowo z narożami wspartymi na szkarpach, nawę przykrywa strop płaski. Pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się ostrołukowa tęcza z barokowym krucyfiksem. Do prezbiterium od północy przystaje zakrystia. Dach kościoła wieńczy barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Kościół posiada trzy ołtarze rokokowe. Ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (z XVI w.). Z późnego baroku pochodzi chór muzyczny (1739 r.). W kościele znajduje się ponadto szesnastowieczne kamienne tabernakulum i rokokowa ambona oraz marmurowe siedemnastowieczne epitafia jak również portrety Stanisława Augusta Poniatowskiego i prymasa Michała Poniatowskiego z 1787 r. malowane na blasze. Wolnostojąca dzwonnica – brama pochodzi z wieku XVIII. Posiada ona konstrukcję słupoworamową. Pochyłe ściany dzwonnicy ze ściętymi narożami, uskokiem i daszkiem podzielone zostały niejako na dwie kondygnacje. Wieżę wieńczy hełm kopulasty. Dwór w Sieciechowicach – dwór składał się z dwóch części: starszej pochodzącej z 2 poł. XVIII w. oraz młodszej zabudowanej w 2 poł. XIX w. Część starsza (nieistniejąca) była parterowa drewniana, posiadała konstrukcję zrębową. Zdobiona była gankami wspartymi na filarach i facjatą. Zachowana część dworu jest murowana, piętrowa, nakrywa ją dach mansardowy z lukarnami. W jednym z pokoi zachował się kominek o falistych gzymsach z 2 poł. XVIII w. Dwór położony jest w widłach rzeki Dłubni, w parku krajobrazowym z cennymi okazami starodrzewia.

Pozostałe obiekty, w większości budynki prywatne i zabudowania gospodarskie w części zachowane są w stanie niezadowalającym i następuje ich powolna degradacja. Jednocześnie należy zauważyć, iż rozwiązanie problemu właściwego utrzymania, przede wszystkim w zakresie wykorzystania i rewitalizacji obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków przekracza możliwości i kompetencje organów samorządowych. W gminie Iwanowice zachowała się ponadto jeszcze nieliczna reliktowa zabudowa zagrodowa i mieszkalna wsi. Są to domy mieszkalne budowane na rzucie prostokąta, drewniane, o konstrukcji sumikowo-łątkowej, rzadziej zrębowej. Kryte są dachami dwuspadowymi o kącie nachylenia ok. 37o-45o (pierwotnie były to zapewne dachy czterospadowe kryte strzechą). Posiadają okna cztero- lub sześciodzielne z ozdobnym obramowaniem w kształcie łuku (podobnie ozdabiano drzwi). Dość często na osi pojawia się ganek otwarty, bądź przeszklony, o daszku dwuspadowym, z trójkątnym wykładanym deseczkami szczycikiem. Zabudowa gospodarcza (stajnie, stodoły) również najczęściej były wznoszone z drewna, szalowane deskami o dachach czterospadowych, krytych słomą, obecnie podobnie jak w domach mieszkalnych wymienione na dachówkę. Nieodłącznie związane z krajobrazem były i pozostały kapliczki i krzyże przydrożne, budowane są w postaci „domków”, kolumn zakończonych latarniami bądź metalowymi krzyżami, kapliczek „szafkowych” lub kamiennych figur świętych ustawianych na ozdobnych cokołach. Znajdują się one w każdej miejscowości, a często także na rozdrożach, w środku pól.

32

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

6. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ. W celu określenia priorytetów i kierunków działań Programu Opieki nad Zabytkami oraz możliwości w zakresie ochrony zabytków Gminy Iwanowice opracowano analizę SWOT (Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Określono w niej słabe i mocne strony (czynniki wewnętrzne) oraz szanse i zagrożenia (czynniki zewnętrzne) mające realny wpływ na stan dziedzictwa kulturowego gminy i perspektywy jego ochrony. Silne strony - korzystne położenie komunikacyjne, bliskość aglomeracji krakowskiej, - wysoka dostępność komunikacyjna gminy, - bogactwo walorów przyrodniczo – krajobrazowych – położenie na pograniczu Wyżyny Miechowskiej i Jury Krakowsko - Częstochowskiej, - bogactwo dziedzictwa kulturowego, historia i tradycja, - Muzeum Regionalne w zabytkowym XVIII wiecznym budynku dawnej karczmy, dokumentujące i prezentujące historię i wytwory osadnictwa w dolnie Dłubni, - aktywność władz samorządowych, - zachowane charakterystyczne elementy krajobrazu kulturowego, z zespołami zabudowy mieszkalnej oraz obiektami sakralnymi, - tradycje pszczelarskie, - dobre pokrycie gminy siecią szlaków turystycznych, - działalność społeczno – kulturowa OSP i Koła Gospodyń Wiejskich, - działalność Jurajskiego Stowarzyszenia Gospodarczego, - sukcesy gminy w pozyskiwaniu środków zewnętrznych o doświadczenie w zakresie realizacji projektów realizowanych ze źródeł zewnętrznych, Słabe strony - brak gminnych terenów inwestycyjnych, - brak budynku Ośrodka Kultury, - niewystarczająca promocja turystyczna gminy, brak rozpoznawalnych produktów lokalnych, - niewystarczający poziom usług turystycznych, - brak środków w budżecie gminy na wsparcie działań z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego, - niewielka popularyzacja wiedzy z zakresu ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego, - brak środków na prowadzenie dokładnych badań archeologicznych, architektonicznych i historycznych, - w dużej mierze nienajlepszy stan techniczny obiektów zabytkowych i związane z tym małe możliwości właścicieli z uzyskaniem środków finansowych na remont tych obiektów - brak inwestorów zewnętrznych zainteresowanych rewitalizacją obiektów zabytkowych, - niewystarczające dofinansowanie do projektów dotyczących remontów, konserwacji zabytków, w tym dla prywatnych właścicieli, - niewystarczająca oferta kulturalna i integracyjna, - niewystarczająca sieć ścieżek rowerowych Szanse - możliwość rewaloryzacji zabytków z wykorzystaniem dotacji krajowych i unijnych, szczególnie w nowym okresie programowania, - dostępność zewnętrznych źródeł finansowania, w tym nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej, - stosunkowo duży zasób obiektów i zespołów zabytkowych, podnoszących atrakcyjność obszaru gminy, bogactwo dziedzictwa kulturowego, - czytelne historyczne układy przestrzenne wsi – typ ulicowy w odmianie jedno-, dwu- lub wielodrożnym z rozwiniętymi przysiółkami, - szersza promocja walorów kulturowych i przyrodniczych gminy, przyciągająca turystów, - wzrastająca świadomość mieszkańców w zakresie poprawy estetyki poszczególnych miejscowości, - wzrost poszanowania dla obiektów posiadających walory historyczne, 33

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

- rozwój współpracy terytorialnej, międzysektorowej i miedzyorganizacyjnej, - moda na turystykę weekendową, - zachowanie tożsamości regionalnej mieszkańców od edukacji szkolnej poprzez festyny, lokalne święta, konkursy etc., - ujmowanie w uchwalanych planach zagospodarowania przestrzennego zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego, - intensyfikacja przepływu informacji dotyczących walorów turystycznych gminy poprzez wprowadzenie nowoczesnych metod informacji turystycznej oraz nowych mediów, - korzystne tendencje i prognozy w zakresie rozwoju turystyki kulturowej Zagrożenia - niepewna sytuacja gospodarcza kraju i państw Unii Europejskiej (globalny kryzys gospodarczy), - trudny dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania opieki nad zabytkami, - zanieczyszczenie środowiska związane ze zwiększoną liczbą pojazdów, - degradacja obiektów zabytkowych i o znaczeniu historycznym, - brak odpowiednich przepisów pobudzających sponsorowanie kultury i ochrony zabytków, - niewystarczająca współpraca państwa i samorządu terytorialnego na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego dla rozwoju lokalnego.

34

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

7. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE. Nadrzędnym celem polityki gminnej w zakresie ochrony zabytków jest zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, jego ochrona przed degradacją, systematyczna poprawa stanu technicznego, promocja oraz wykorzystanie zabytkowych zasobów w rozwoju turystki i gospodarki. Osiągnięcie tego celu pozwoli w pełni wykorzystać potencjał związany z posiadanym lokalnym dziedzictwem kulturowym. Pełna realizacja poniższych celów i zadań dotyczących ochrony zabytków z terenu Gminy Iwanowice uzależniona jest z jednej strony od planowych i konsekwentnych działań samorządu w zakresie ochrony zabytków, z drugiej od włączenia problematyki ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych gminy. 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami. W Programie określa się następujące priorytety opieki nad zabytkami: I Priorytet : Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego II Priorytet : Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno - gospodarczego gminy III Priorytet : Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości

7.2. Kierunki działań i działania programu opieki nad zabytkami. W ramach określonych wyżej priorytetów w programie formułuje się kierunki działań i działania na lata 2014-2017 programu opieki nad zabytkami:

35

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

I PIORYTET : Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego. Główne kierunki działań i działania na lata 2014-2017 realizujące założone cele: Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego Ścisłe powiązanie zadań służących opiece nad zabytkami ze Strategią Gmina Iwanowice Rozwoju Gminy i innymi dokumentami strategicznymi oraz polityką przestrzenną Gminy Prowadzenie monitoringu i weryfikacji obiektów uwzględnionych Gmina Iwanowice, w gminnej ewidencji zabytków WUKZ Stowarzyszenia, Współpraca instytucji, stowarzyszeń, sektora prywatnego na rzecz opieki przedsiębiorcy, nad zabytkami organizacje pozarządowe Rozszerzenie zasobu i ochrony dziedzictwa kulturowego gminy Wprowadzanie zmian w gminnej ewidencji zabytków w oparciu o Gmina Iwanowice aktualizowany wykaz obiektów zabytkowych - regularna aktualizacja gminnej ewidencji zabytków Inwentaryzacja obiektów małej architektury, jako świadectwa kulturalnej Gmina Iwanowice przeszłości regionu (krzyże, kapliczki przydrożne, miejsca pamięci) przeprowadzenie inwentaryzacji terenowej dla poszczególnych typów obiektów - wpisanie najcenniejszych z nich do gminnej ewidencji zabytków Współpraca z gminami ościennymi przy realizacji przedsięwzięć z Gmina Iwanowice, zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego sąsiednie gminy - identyfikacja wspólnych celów w Programie Opieki nad Zabytkami - realizacja wspólnych przedsięwzięć promujących najcenniejsze walory regionu Poprawa dostępności do poszczególnych obiektów zabytkowych Gmina Iwanowice, - odpowiednie oznakowanie na drogach i szlakach turystycznych właściciele i zarządcy - poprawa jakości nawierzchni dróg i szlaków zabytków Działania

II PIORYTET : Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno gospodarczego gminy Główne kierunki działań i działania na lata 2014-2017 realizujące założone cele: Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania Prowadzenie prac remontowo-konserwatorskich przy obiektach Właściciel obiektu zabytkowych stanowiących własność gminy (w ramach opracowanego planu remontów) Działania

36

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Gmina Iwanowice, organizacje pozarządowe Zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed pożarem, zniszczeniem i Właściciel obiektu kradzieżą (montaż instalacji przeciwpożarowej i alarmowej, zabezpieczeń przeciw włamaniom, znakowanie i ewidencjonowanie zabytków ruchomych itp.) Podjęcie działań promocyjnych w celu znalezienia użytkowników dla Gmina Iwanowice, zdegradowanych obiektów zabytkowych na terenie gminy; prowadzenie organizacje na oficjalnej stronie internetowej oferty inwestycyjnej pozarządowe - regularna aktualizacja zawartości strony internetowej - promocja gminy na zewnątrz Interwencja władz gminy przy rażących naruszeniach prawa Gmina Iwanowice budowlanego (zwłaszcza w zakresie samowoli budowlanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską), przy obiektach zabytkowych oraz ujętych w ewidencji gminnej (zwłaszcza jeśli chodzi o rozbudowy i przebudowy zmieniające bryłę budynków) - działania we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków na potrzeby społeczne, turystyczne i edukacyjne Prowadzenie bieżących prac porządkowych przy zabytkowych Właściciel obiektu, zespołach zieleni, gminnych parkach, cmentarzach, obszarach organizacje nieczynnych cmentarzy, dawnych parkach dworskich itp. pozarządowe Wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych w zabytkowych Gmina Iwanowice, obiektach budownictwa drewnianego oferujących wypoczynek i organizacje rozrywkę (regionalne potrawy, zwyczaje itp.) oparte na miejscowych pozarządowe tradycjach Gmina Iwanowice, Wspieranie rozwoju muzeów regionalnych, skansenów, izb pamięci itp. organizacje pozarządowe Podejmowanie starań o uzyskanie środków zewnętrznych rewaloryzację zabytków będących własnością gminy

na

III PIORYTET : Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości Główne kierunki działań i działania na lata 2014-2017 realizujące założone cele: Jednostka odpowiedzialna i współpracująca Rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym Pomoc w przygotowaniu właścicieli i dysponentów obiektów Gmina Iwanowice, zabytkowych do wykorzystania w opiece nad zabytkami funduszy organizacje unijnych, ministerialnych i samorządowych pozarządowe Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym Organizowanie szkoleń związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego i Organizacje udział w nich pozarządowe Organizowanie i wspieranie realizacji konkursów, wystaw i innych Gmina Iwanowice, działań edukacyjnych z zakresu szeroko rozumianej opieki nad organizacje zabytkami pozarządowe Działania

37

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Wydawanie i wspieranie publikacji (w tym folderów promocyjnych, Gmina Iwanowice, przewodników) poświęconych problematyce dziedzictwa kulturowego organizacje gminy pozarządowe Gmina Iwanowice, Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa organizacje kulturowego do systemu edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez pozarządowe, placówki organizowanie i wspieranie zajęć oświatowe Szeroki dostęp do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy Udostępnienie informacji o zabytkach gminy na stronie internetowej Gmina Iwanowice gminy Promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego służąca kreacji produktów turystyki kulturowej Gmina Iwanowice, Utrzymywanie szlaków turystycznych (np. pieszych, rowerowych, organizacje konnych, wodnych) wykorzystujących walory dziedzictwa kulturowego pozarządowe Gmina Iwanowice, Organizowanie i wspieranie imprez i wystaw o charakterze plenerowym organizacje na terenie gminy i jej obiektów zabytkowych pozarządowe Gmina Iwanowice, Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa placówki oświatowe, kulturowego do systemu edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organizacje organizację zajęć na temat zabytków i ich roli w dziedzictwie kulturowym pozarządowe Współpraca z mediami regionalnymi i lokalnymi w dziedzinie promocji Gmina Iwanowice, walorów i zasobów dziedzictwa kulturowego, ze szczególną uwagą organizacje zwróconą na problematykę rewitalizacji zabytkowych obszarów i pozarządowe, media obiektów 8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Zadania określone w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami dla Gminy Iwanowice będą wykonywane przy pomocy następujących instrumentów: - instrumentów prawnych – wynikających z przepisów ustawowych, obejmujących między innymi uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, stref ochrony konserwatorskiej, wykonywanie decyzji administracyjnych wojewódzkiego konserwatora zabytków; - instrumentów finansowych obejmujących między innymi finansowanie prac konserwatorskich, remontowych i archeologicznych, udzielanie dotacji na finansowanie prac konserwatorskich i restauratorskich, korzystanie z programów uwzględniających finansowanie z funduszy europejskich oraz dotacje, subwencje, dofinansowania dla właścicieli i posiadaczy obiektów zabytkowych; - instrumentów koordynacji obejmujących między innymi realizacje zapisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w dokumentach strategicznych województwa mazowieckiego; - instrumentów społecznych obejmujących między innymi działania edukacyjne promocyjne, współdziałanie z organizacjami społecznymi; - instrumentów kontrolnych obejmujących między innymi aktualizację gminnej ewidencji zabytków, monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania dziedzictwa kulturowego.

38

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

9. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwanowice, po zaopiniowaniu przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zostanie przedstawiony Radzie Gminy w Iwanowicach, w celu przyjęcia go uchwałą. Program został opracowany na okres czterech lat i stanowi dokument uzupełniający w stosunku do innych dokumentów planistycznych i aktów prawa miejscowego. Co dwa lata Wójt będzie sporządzał sprawozdania z realizacji zadań Programu i przedstawiał je Radzie Gminy oraz Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Wykonanie sprawozdania powinna poprzedzić ocena poziomu realizacji gminnego programu uwzględniająca: a) wykonanie zadań przyjętych do realizacji w okresie czteroletnim obowiązywania gminnego programu opieki nad zabytkami, b) efektywność ich wykonania, c) analizę przyczyn powstałych rozbieżności. Kolejne sporządzane programy opieki nad zabytkami powinny uwzględniać pojawiające się nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniające się warunki społeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektów wdrażania obowiązującego programu. Wyniki oceny stanowić będą podstawę kolejnej aktualizacji programu. Propozycja aktualizacji winna być formułowana przy znaczącym udziale przyjętego systemu ocen i monitorowania. System oceny realizacji programu powinien być oparty na odpowiednio dobranych wskaźnikach pozwalających kompleksowo ocenić i opisać zagadnienia skuteczności i realizacji programu opieki nad zabytkami. Do określenia powyższych wskaźników wykorzystywane są przede wszystkim informacje Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz dane własne Urzędu Gminy w Iwanowicach. Listę proponowanych wskaźników przedstawiono w tabeli poniżej: Tabela 4. Wskaźniki efektywności realizacji celów programu ochrony zabytków dla Gminy Iwanowice. Lp.

Wskaźnik

Jednostka

W ramach I priorytetu:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Poziom objęcia terenu gminy wykonanymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego Liczba utworzonych parków kulturowych Liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obszarów, obiektów i zespołów zabytkowych Liczba wniosków o uznanie obiektów i obszarów za pomniki historii Ilość nowych obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków Współpraca z organizacjami pozarządowymi

% szt. szt. szt. szt. szt.

W ramach II priorytetu: 7. 8.

9. 10. 11.

Poziom wydatków budżetu gminy na ochronę i opiekę nad zabytkami Wartość pozyskanych środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych przez gminę Wartość pozyskanych środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych przez właścicieli zabytkowych obiektów Wartość finansowa zrealizowanych kompleksowych programów rewaloryzacji i rewitalizacji Liczba (powierzchnia, kubatura) obiektów poddanych rewaloryzacji w ramach ww. programów

% zł. zł. zł. szt.

39

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Lp.

12. 13.

Wskaźnik

Wartość finansowa wykonanych konserwatorskich przy zabytkach Liczba obiektów poddanych ww. pracom

Jednostka

prac

remontowo-

zł. szt.

W ramach III priorytetu:

14. 15. 16. 17. 18. 19.

Liczba opracowanych prac studialnych (studia historycznourbanistyczne, studia krajobrazowe, katalogi typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego) Liczba przeprowadzonych konkursów, wystaw, działań edukacyjnych na terenie gminy Opracowane, wydane wydawnictwa (np. foldery promocyjny, przewodniki, monografie etc.) Liczba utworzonych, zmodernizowanych elementów infrastruktury służących funkcjonowaniu i rozwojowi turystyki kulturowej Liczba osób zwiedzających muzea, skanseny, izby regionalne itp. Liczba szkoleń lub liczba pracowników biorących udział w szkoleniach związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego

szt. szt. szt. szt. osoby szt./osób

40

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Jednym z najważniejszych elementów Programu są źródła finansowania ochrony dziedzictwa kulturowego, a w szczególności rewitalizacji, konserwacji, restauracji, prac budowlanych przy zabytkach, a także opracowywania dokumentacji. Środki z większości źródeł przeznaczane są (w formie dotacji celowych) wyłącznie na obiekty wpisane do rejestru zabytków, beneficjentami zaś najczęściej są kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego, rzadziej wspólnoty mieszkaniowe czy osoby prywatne. Natomiast właściciele zabytków nie wpisanych do rejestru mogą skorzystać z dotacji np. na remonty czy prace konserwatorskie w ramach funduszy lub programów związanych z obecną funkcją budynków i miejsc, realizując projekty bezpośrednio niezwiązane z ochroną zabytków. Dotyczy to głównie placówek oświatowych (szkoły, przedszkola, biblioteki) lub związanych z turystyką i ulokowanych w obiektach zabytkowych. Środki przeznaczone na ochronę zabytków pochodzić mogą z budżetów jednostek samorządów terytorialnych, budżetu państwa lub funduszy europejskich. W ostatnich latach zauważa się pozytywną tendencję uaktywniania nowych źródeł oraz do zwiększania kwot na dotacje wśród już funkcjonujących. Dotacje przeznaczane mogą być na prace wymienione w art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, na szczegółowych zasadach i w trybie ustalonym przez podmioty dotujące (oczywiście w ramach obowiązującego prawa). • Dotacje wojewódzkie Proces dofinansowania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, odbywa się zgodnie z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz na podstawie odpowiedniej uchwały Sejmiku Województwa w sprawie trybu i zasad przyznawania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, położonym na obszarze województwa. • Środki Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Zasady udzielania dotacji określa Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. Wniosek należy złożyć do 28 lutego roku, w którym ma być udzielona dotacja na dofinansowanie prac, które zostaną przeprowadzone lub do 30 czerwca roku, w którym dotacja ma być udzielona na dofinansowanie prac przeprowadzonych w okresie 3 lat poprzedzających rok złożenia wniosku. • Środki Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Programem Ministra dofinansowującym ochronę zabytków jest „Dziedzictwo kulturowe” Priorytet 1 „Ochrona zabytków”. Szczegółowe zasady określa Regulamin dostępny na stronie: http://www.mkidn.gov.pl/media/po2011/dokumenty/Dzidzictwo_kult--p1-chrona_zabytkow.pdf Drugim Programem wspierającym materialne dziedzictwo kulturowe był Priorytet 5 „Ochrona zabytków archeologicznych” (Instytucja Zarządzająca – Narodowy Instytut Dziedzictwa). Szczegółowe zasady określa Regulamin dostępny na stronie: http://www.mkidn.gov.pl/media/po2011/dokumenty/Dzidzictwo_kult--p5-Ochrona_zabyt-archeol.pdf Ponadto funkcjonuje Program „Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”, którego celem jest zwiększenie efektywności wykorzystania środków europejskich na rzecz rozwoju kultury. Program polega na dofinansowaniu przez Ministra wkładu krajowego do wybranych projektów kulturalnych, realizowanych ze środków europejskich. Szczegółowe zasady określa Regulamin dostępny na stronie: http://www.mkidn.gov.pl/media/po2011/dokumenty/Promesa_MKiDN.pdf • Środki Funduszu Kościelnego Fundusz, będący w dyspozycji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (Departament Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych), powstał w oparciu o art. 9 ust. 1 Ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego i § 1

41

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1990 r. w sprawie rozszerzenia celów Funduszu Kościelnego (Dz. U. Nr 61, poz. 354). Dotacje z Funduszu Kościelnego są udzielane wyłącznie na remonty i konserwację zabytkowych obiektów o charakterze sakralnym i to tylko na wykonywanie podstawowych prac zabezpieczających sam obiekt (w szczególności remonty dachów, stropów, ścian i elewacji, osuszanie i odgrzybianie, izolację, remonty i wymianę zużytej stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji elektrycznej, odgromowej, przeciwwłamaniowej i przeciwpożarowej itp.). Z Funduszu nie finansuje się remontów i konserwacji obiektów towarzyszących (takich jak np.: dzwonnice wolnostojące, krzyże), ruchomego wyposażenia obiektów sakralnych oraz otoczenia świątyni, a także stałych elementów wystroju wnętrz (takich jak np.: polichromie, freski, witraże i posadzki). • Środki prywatne Sektor prywatny jest istotnym, ale mało wykorzystanym źródłem wspomagania zadań publicznych sfery ochrony i opieki nad zabytkami, co jest uwarunkowane odpowiednimi rozwiązaniami prawnymi. Do zwiększenia udziału środków prywatnych w tym zakresie mogą przyczynić się działania państwa realizowane za pomocą tzw. partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) i pomocy publicznej (na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym). Istotą PPP jest współdziałanie w uzgadnianiu wspólnych celów i w skutecznej ich realizacji. Wspieranie działań przedsiębiorców na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami przez udzielenie pomocy ze środków publicznych jest dopuszczalne w Unii Europejskiej, lecz podlega zasadniczym ograniczeniom. Pomoc publiczna to określone zasady wsparcia podmiotu gospodarczego przez państwo, władze samorządowe lub np. organizacje, które oferują pomoc na podstawie zleceń pochodzących od organów państwowych w jakiejkolwiek formie (np. dotacji, rozłożenia spłaty podatku na raty, zwolnienia z zaległości podatkowych, udzielenia preferencyjnej pożyczki lub kredytu).

42

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

11. REALIZACJA I FINANSOWANIE PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Tabela 5. Zadania i przedsięwzięcia na terenie Gminy Iwanowice w latach 2014-2017 Kierunek działań Prowadzenie prac remontowokonserwatorskich Promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego służąca kreacji produktów turystyki kulturowej Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania

Instytucja koordynująca

Źródła finansowania

Szacunkowy koszt realizacji [zł]

Opis zadania/przedsięwzięcia 2014

Urząd Gminy

Budżet Gminy

Remont XIX – wiecznego budynku Muzeum w celu ratowania go przed zniszczeniem i ponownego udostępnienia zwiedzającym

Urząd Gminy

Budżet gminy, fundusze pomocowe

Dotacje podmiotowe – dla samorządowych instytucji kultury.

Parafia p.w. św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach Parafia p.w. Trójcy Świętej w Iwanowicach

Fundusz kościelny, datki wiernych, fundusze unijne i pomocowe

Kontynuacja rewaloryzacji obiektów sakralnych.

Prowadzenie prac remontowych i konserwacyjnych obiektów sakralnych

15 000

225 000

2015

2016

2017

15 000

b.d.

225 000

225 000

RAZEM:

225 000

900 000

b.d.

b.d.

b.d.

b.d.

Źródło: Budżet i Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Iwanowice, informacje pozyskane z Urzędu Gminy w Iwanowicach oraz parafii z terenu gminy.

Szacunkowe koszty realizacji zadań na lata 2014-2017 przedstawiono w oparciu o obowiązującą Wieloletnią Prognozę Finansową Gminy Iwanowice oraz dane podane przez Parafie z terenu Gminy Iwanowice. Wydatki na poszczególne zadania będą szczegółowo opracowywane w uchwałach budżetowych oraz zależeć będą od możliwości własnych Parafii i wielkości pozyskanych środków pomocowych.

43

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

12. LITERATURA. Gminny Program Opieki nad Zabytkami. Poradnik metodyczny. – Kurier konserwatorski. Materiały Urzędu Gminy w Iwanowicach. Wojewódzki Rejestr Zabytków, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Kraków Źródła archeologiczne na terenie gminy Iwanowice Studium uwarunkowań i kierunkow zagospodarowania przestrzennego Gminy Iwanowice. www.pttk.pl www.iwanowice.malopolska.pl www.podkrakowskie.pl Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Iwanowice. Rejestr zabytków nieruchomych województwa małopolskiego z uwzględnieniem na powiaty i gminy. 11. bialczynski.wordpress.com 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

44

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWANOWICE NA LATA 2014-2017

ZAŁĄCZNIK nr 1. Karty adresowe zabytków nieruchomych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Iwanowice – CD.

45