PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

GMINA CHOJNICE PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014

PRZEDSIĘBIORSTWO PROJEKTOWO-REALIZACYJNE

sp. z o.o. ul. Kościuszki 34G 83-200 Starogard Gdański
(0-58) 56-220-57 DYREKTOR PRACOWNI

mgr inŜ. arch. Maria Kiełb-Stańczuk członek Izby Urbanistów, nr ewid. G-006/2002 POIU Gdańsk

mgr Regina Pernak OPRACOWANIE

DATA

mgr inŜ. Marta Dąbrowska MARZEC 2010

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

1. WSTĘP................................................................................................................ 2 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI...................................................................................................... 2 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE ................................................................................................................ 3 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO....................................................................................................... 4 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami................................................................................................................ 4 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa ............................................................. 5 5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO....................................................................................................... 9 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy)....... 9 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy ................................................................................................ 12 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy................................................................ 12 5.2.2. Krajobraz kulturowy............................................................................. 13 5.2.3. Zabytki nieruchome............................................................................. 13 5.2.4. Zabytki ruchome.................................................................................. 16 5.2.5. Zabytki archeologiczne ...................................................................... 16 5.2.6. Dziedzictwo niematerialne................................................................... 17 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ................................................. 18 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków ....................................................... 23 5.5. Zabytki o najwyŜszym znaczeniu dla gminy ............................................... 24 6. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROśEŃ ............................................................................................................. 27 7. ZAŁOśENIA PROGRAMOWE.......................................................................... 27 7.1. Priorytety programu opieki ......................................................................... 27 7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki w ramach poszczególnych priorytetów ............................................................................................................ 27 8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 31 9. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKMI ........ 31 10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI......... 32 11. REALIZACJA I FINANSOWANIE PRZEZ GMINĘ ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKÓW.......................................................................................... 33 12. CZĘŚĆ GRAFICZNA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI................... 34 13. ANEKSY........................................................................................................ 34

1

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

1. WSTĘP Przedmiotem niniejszego opracowania, wykonanego przez Przedsiębiorstwo Projektowo – Realizacyjne „DOM” w Starogardzie Gdańskim, jest dziedzictwo kulturowe znajdujące się w granicach administracyjnych gminy Chojnice. Podmiotem formułującym program jest samorząd gminy. Realizacja programu odbywa się poprzez szereg działań gminy, które powinny doprowadzić do osiągnięcia zawartych w nim celów. Przyjęty przez radę gminy w formie uchwały gminny program opieki nad zabytkami jest elementem polityki samorządowej. Zachowane dziedzictwo kulturowe wyróŜnia obszar – określa jego atrakcyjność i toŜsamość. Konieczne jest uznanie potrzeby zachowania zasobów dziedzictwa kulturowego, za waŜny czynnik wpływający na kształtowanie się toŜsamości regionalnej oraz promocji turystycznej gminy. Celem opracowania jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami gminy Chojnice. Poprzez te działania naleŜy dąŜyć do poprawy stanu dziedzictwa kulturowego gminy, w szczególności w zakresie stanu zachowania i utrzymania obiektów zabytkowych oraz zachowania krajobrazu kulturowego regionu. Głównym odbiorcą programu jest społeczność lokalna, która powinna bezpośrednio odczuć efekty jego działania. Gminny program opieki nad zabytkami jest opracowywany na okres 4 lat. Co 2 lata wójt sporządza sprawozdanie z realizacji programu, które przedstawia radzie gminy.

2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Obowiązek wykonania programu opieki nad zabytkami określa art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Wg przywołanej ustawy, celem opracowania programu jest: „1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umoŜliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami.” 1

1

Art. 87, ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.)

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE Obowiązujące uregulowania prawne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. •

Zabytki zostały objęte ochroną zadeklarowaną jako konstytucyjny obowiązek państwa i kaŜdego obywatela. W myśl art. 5 i art. 6 Konstytucji RP „…Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem toŜsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju (…) strzeŜe dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównowaŜonego rozwoju.” Natomiast art. 86 wskazuje, iŜ „KaŜdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie.”

•

Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami z Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). W myśl art. 6: „ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności: a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki uŜytkowej, b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984), f)instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności: a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. 2. Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.”2

2

NaleŜy równieŜ zwrócić uwagę na następujące przepisy cytowanej ustawy: art. 3, 4, 7, 16 ust. 1, art. 17, 18, 19 20, 21, 22 oraz art. 89.

3

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

•

Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) zostały określone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty naleŜy do zdań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (…) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”.

•

Inne uregulowania prawne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, znajdują się w wielu obowiązujących ustawach, w tym: 1) Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), 2) Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), 3) Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150), 4) Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz.880) 5) Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), 6) Ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz 123), 7) Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm).

•

Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i bibliotekach zostały określone w ustawach: 1) Z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), 2) Z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.).

•

Natomiast ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.).

4. UWARUNKOWANIA

ZEWNĘTRZNE

OCHRONY

DZIEDZICTWA

KULTUROWEGO

4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Kierunki działań w sferze polityki kulturalnej państwa wyznacza Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013. Celem strategicznym przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 21 września 2004 roku dokumentu jest zrównowaŜenie rozwoju kultury w regionach. Natomiast celem cząstkowym, ściśle związanym z Programem Opieki jest: cel 7. Zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków.

4

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

Dokumentem wdroŜeniowym Narodowej Strategii jest NARODOWY PROGRAM KULTURY „OCHRONA ZABYTKÓW I DZIEDZICTWA KULTUROWEGO”, którego celem jest poprawa stanu i dostępności zabytków poprzez: a) tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze dokumentacji i ochrony zabytków, b) kompleksową rewaloryzację zabytków i ich adaptację na cele społeczne, c) zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości, d) tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, e) promocję polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą, f) wzmocnienie zasobów ludzkich w sferze ochrony zabytków, g) podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej dziedzictwa kulturowego, h) zabezpieczenie zabytków i archiwaliów przed nielegalnym wywozem za granicę. Programy Operacyjne, ogłaszane co roku decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowią podstawę do ubiegania się o środki na zadania z zakresu kultury. Wśród obecnie obowiązujących (Programy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2010), bezpośrednio dziedziny ochrony zabytków dotyczy program Dziedzictwo kulturowe, realizowany w ramach trzech priorytetów: 1) priorytet - Ochrona zabytków Celem priorytetu jest ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, konserwacja i rewaloryzacja zabytków oraz udostępnianie zabytków na cele publiczne. 2) priorytet - Wspieranie działań muzealnych Celem priorytetu jest ochrona, zachowanie, prezentacja i popularyzacja materialnego dziedzictwa kulturowego. 3) priorytet - Kultura ludowa Celem priorytetu jest wzmacnianie poczucia toŜsamości regionalnej, zachowanie, dokumentowanie i przekaz autentycznych wartości kultury tradycyjnej, a takŜe wspieranie róŜnorodnych form popularyzacji kultury ludowej.

4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa Problematyka ochrony dziedzictwa i krajobrazu kulturowego oraz opieki nad zabytkami została zawarta w przyjętej w dniu 18 lipca 2005 roku Uchwałą nr 587/XXXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020. Strategia określa sposób realizacji głównych celów rozwoju, m.in. zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego wytyczająca kierunki rozwoju województwa pomorskiego do roku 2020 obejmuje 14 celów strategicznych ujętych w ramach 3 priorytetów. Cele strategiczne mają charakter ogólny i określają poŜądane stany lub procesy. Są one doprecyzowane poprzez opis kierunków działań. Program Opieki jest zgodny z następującymi Priorytetami i celami strategicznymi SRWP 2020: Priorytet I. KONKURENCYJNOŚĆ Cel strategiczny 3 - Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne Opis kierunków działań

5

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

11) ochrona dziedzictwa historycznego, kulturowego i przyrodniczego sprzyjająca jego racjonalnemu wykorzystaniu w rozwoju społeczno-gospodarczym, w tym m.in. wspieranie rozwoju regionalnych przemysłów kultury oraz regionalnych produktów turystycznych; 12) budowa i modernizacja infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej, podnoszenie jakości usług turystycznych, poszerzanie partnerstwa i współpracy w turystyce oraz rozwój zintegrowanego systemu promocji i informacji turystycznej. Priorytet II. SPÓJNOŚĆ Cel strategiczny 3 - Rozwój społeczeństwa obywatelskiego Opis kierunków działań 4) promocja postaw obywatelskich i działalności prospołecznej; 5) wpieranie działań słuŜących umacnianiu róŜnorodności i toŜsamości regionalnej 6) wspieranie rozwoju kultury i poprawa dostępności mieszkańców regionu do oferty kulturalnej Cel strategiczny 4 - Kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości Ŝycia Opis kierunków działań 1) rewitalizacja obszarów regresu społeczno-gospodarczego, zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych, osiedli popegeerowskich, obszarów cennych kulturowo oraz obszarów zdegradowanych przyrodniczo; 2) wspieranie kompleksowej odnowy wsi pomorskiej;

Celem strategicznym Programu Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010 jest ZACHOWANIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO POMORZA SŁUśĄCE BUDOWANIU TOśSAMOŚCI REGIONALNEJ ORAZ PROMOCJI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA Cel ten będzie realizowany w ramach 3 priorytetów: Priorytet 1: ODNOWA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO MIAST I WSI Priorytet 2: OCHRONA KULTUROWEGO DZIEDZICTWA MORSKIEGO I RZECZNEGO Priorytet 3: BADANIE, DOKUMENTACJA I PROMOCJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Program Opieki jest zgodny w szczególności z Priorytetami 1 i 3 Programu Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010: W ramach priorytetu 1 ustanowiono następujące kierunki działań: 1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi regionu słuŜące budowaniu toŜsamości mieszkańców oraz promocji turystycznej. 2. Ochrona charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego wsi – regionalnego budownictwa wiejskiego. 3. Odnowa krajobrazu kulturowego wsi pomorskiej. 4. OŜywienie obszarów zabytkowych zespołów ruralistycznych oraz urbanistycznych. 5. Zachowanie dziedzictwa obronnego i techniki. 6. Poprawa stanu ochrony i opieki nad zbiorami muzealnymi i archiwalnymi. 7. Trwałe zachowanie i bezpieczeństwo obiektów zabytkowych. 8. Ekspozycja najcenniejszych zabytków dziedzictwa kulturowego miast i wsi. Oraz następujące typy wsparcia działań:

6

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

1. Działania uwzględniające w szczególności konserwację, renowację, rewaloryzację, poprawę stanu zachowania: - obiektów sakralnych (kościoły, klasztory, kaplice, domy modlitwy, kapliczki przydroŜne, cmentarze, kalwarie itp.), - obiektów mieszkalnych miast i wsi (dwory, pałace, wille, kamienice, domy, tradycyjne obiekty budownictwa wiejskiego, zagrody itp.), - obiektów uŜyteczności publicznej (ratusze, szkoły, szpitale, przytułki, sądy, dworce, karczmy itp.), - obiektów budownictwa obronnego (mury, baszty, zamki, twierdze, zespoły fortyfikacji, zespoły koszarowe, budowle obronne itp.), - obiektów techniki (fabryki, młyny, wiatraki, kuźnie, wieŜe ciśnień, hale produkcyjne, browary, gorzelnie itp.), - obiektów gospodarczych (budynki folwarczne, spichrze, stodoły, inne obiekty w obrębie zespołów, zagród itp.), - parków, ogrodów, zieleni komponowanej. 2. Rewitalizacja zabytkowych zespołów ruralistycznych i urbanistycznych. 3. Rewaloryzacja, adaptacja na cele kulturalne, edukacyjne, turystyczne obszarów i obiektów poprzemysłowych i powojskowych, pokolejowych. 4. Konserwacja i rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ruchomych (w archeologicznych) polegająca na odtworzeniu ich pierwotnego, historycznego wyglądu.

tym

5. MontaŜ w obiektach zabytkowych niezbędnych urządzeń technicznych, instalacji dla zapewnienia właściwych warunków przechowywania i eksponowania zabytków ruchomych, muzealiów oraz trwałego zachowania i uŜytkowania tych budowli. 6. Zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed poŜarem, zniszczeniem i kradzieŜą (montaŜ instalacji przeciwpoŜarowej i alarmowej, zabezpieczeń przeciw włamaniom, znakowanie i ewidencjonowanie zabytków ruchomych itp.). 7. Iluminacja najcenniejszych zabytków dziedzictwa kulturowego miast i wsi. W ramach priorytetu 3 ustanowiono następujące kierunki działań: 1. Specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym. 2. Rozpoznanie zasobów i specyfiki regionalnego dziedzictwa kulturowego. 3. Promowanie tradycyjnych form i cech regionalnej architektury (w zakresie bryły, detalu architektonicznego, materiału, kolorystyki, rozwiązań konstrukcyjnych). 4. Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym. 5. Promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego słuŜąca kreacji produktów turystyki kulturowej. 6. Szeroki dostęp do informacji o dorobku kultury regionalnej. Oraz następujące typy wsparcia działań: 1. Specjalistyczne opracowania badawczo-dokumentacyjne obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym obejmujące:

7

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

- ekspertyzy techniczne i konserwatorskie, - badania konserwatorskie, architektoniczne, archeologiczne, - program prac konserwatorskich i restauratorskich, - dokumentacje projektowe, - inwentaryzacje architektoniczno-konserwatorskie. 2. Współpraca z instytucjami kultury w zakresie rozpoznania oraz wymiany informacji o zasobach regionalnego dziedzictwa kulturowego, 3. Rozpoznanie i promocja najcenniejszych zabytków regionu – w szczególności obejmująca charakterystyczne zabytki świadczące o ich odrębności i specyfice: dziedzictwa morskiego i rzecznego, dziedzictwa budownictwa ceglanego (przede wszystkim najstarsze kościoły i załoŜenia klasztorne, zamki krzyŜackie) i drewnianego (przede wszystkim dziedzictwo kulturowe Ziemi Słupskiej, śuław, Kaszub i Kociewia). 4. Wspieranie działań edukacyjnych i promocyjnych oraz popularyzujących wiedzę o dziedzictwie kulturowym województwa pomorskiego – w szczególności: - przygotowanie i organizacja konferencji naukowych, - opracowanie i wydruk publikacji, - organizacja konkursów, - popularyzacja dobrych realizacji konserwatorskich i budowlanych przy zabytkach, popularyzacja dobrych praktyk projektowych przy zabytkach, a takŜe zagospodarowaniu obszarów oraz terenów cennych kulturowo, przyrodniczo i krajobrazowo. 5. Wspieranie tworzenia oraz promocji produktów markowych i turystycznych województwa opartych na zasobach dziedzictwa kulturowego i przyrody. 6. Rozbudowa Przestrzennej.

warstwy

dziedzictwa

kulturowego

w

ramach

Systemu

Informacji

Szeroko pojęta polityka w dziedzinie opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego województwa pomorskiego będzie zmierzała między innymi do kreowania modelu odpowiedzialności za zasoby dziedzictwa kulturowego w regionie wśród mieszkańców oraz we władzach samorządowych. W Programie Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010 wymieniono szczególnie cenne obiekty województwa, wśród nich, z tereny gminy Chojnice znalazły się: kościół w Swornegaciach, dwór w Zbeninach oraz cmentarz ewangelicki w Ciechocinie. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego uchwalony w dniu 26 października 2009 r. Uchwałą nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego, przewiduje w systemie ochrony środowiska kulturowego, kierunki zagospodarowania przestrzennego, m. in.: 1) Ochrona i odnowa charakterystycznych zasobów dziedzictwa kulturowego regionu, m.in.: układów urbanistycznych i ruralistycznych, zabytków wsi pomorskiej, dziedzictwa morskiego i rzecznego, dziedzictwa budownictwa ceglanego (przede wszystkim najstarsze kościoły i załoŜenia klasztorne, zamki krzyŜackie) i drewnianego (przede wszystkim dziedzictwo kulturowe Ziemi Słupskiej, śuław, Powiśla, Kaszub i Kociewia), obiektów dziedzictwa obronnego i techniki (w tym systemów hydrotechnicznych), kultury materialnej portów morskich i rzecznych oraz wsi rybackich, materialnych reliktów dziedzictwa solidarnościowego, zespołów rezydencjalnych, zespołów zieleni urządzonej, wybitnych dóbr kultury współczesnej.

8

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

5. UWARUNKOWANIA

WEWNĘTRZNE

OCHRONY

DZIEDZICTWA

KULTUROWEGO

5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy) Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami naleŜy do zadań własnych gminy zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 9. ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. 1990 Nr 16 poz. 95). Zadania te są realizowane równieŜ w połączeniu z innymi zadaniami, zwłaszcza w sprawach ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody (art. 7 ust. 1 pkt. 9). Zadania w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego wykonywane są teŜ w ramach właściwości rady gminy jakimi jest uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (art. 18 ust. 2 pkt. 5). Problematyka ochrony środowiska kulturowego uwzględniana jest w aktach stanowionego prawa miejscowego jakim są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego sporządzane zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717). Dokumentem wyjściowym jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego”, które – nie będąc aktem prawnym nakreśla politykę przestrzenną gminy w zakresie zachowania i ochrony środowiska kulturowego. Bardziej szczegółowe ustalenia w zakresie ochrony środowiska kulturowego zawierają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy wynikające z: a) dokumentów o charakterze strategicznym Dokumentem o charakterze strategicznym jest „Strategia ekorozwoju gminy Chojnice” przyjęta Uchwałą Nr XXIX/468/2002 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie: przyjęcia Strategii Gminy Chojnice do roku 2015 – w dokumencie tym nie określono zasad rozwoju związanych z dziedzictwem kulturowym gminy. b) opracowań wyznaczających kierunki polityki przestrzennej gminy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Aktualny dokument studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chojnice został przyjęty uchwałą nr XXXII/418/98 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 30 kwietnia 1998 r. W dokumencie tym przyjęte zostały strefy ochrony konserwatorskiej, którymi objęto szereg terenów i obiektów, m.in.: pałace, dworki z parkami, zespoły folwarczne, kościoły oraz cmentarze zamknięte i czynne, ze znaczącymi w miejscowej historii nagrobkami. Ustalono, Ŝe wszelka działalność projektowa i wykonawcza prowadzona w obrębie tych stref powinna być uzgadniana z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Ochroną konserwatorską objęto takŜe takie obiekty jak: stare kaszubskie chaty, leśniczówka, młyn wodny, przydroŜne kapliczki oraz historyczne układy zabudowy wsi. W chwili sporządzania Programu Opieki nad Zabytkami trwają prace nad zmianą dokumentu studium, do sporządzania której przystąpiono Uchwałą Nr XVII/236/2004 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 kwietnia 2004 r.

9

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązujące w gminie Chojnice – terenów, na których znajdują się obiekty zabytkowe i stanowiska archeologiczne (wykaz w tabeli). lp.

uchwała Rady Gminy

obszar planu

ustanowiona ochrona

1.

Uchwała nr XLIII/553/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 14.09.2006 r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu pod budowę obwodnicy miasta Chojnice

•

•

2.

3.

4.

Uchwała nr XXVI/415/2001 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 20.12.2001 r.

Uchwała nr XIV/223/2000 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 21.06.2000 r.

Uchwała nr XXV/273/97 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26.03.1997 r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową, usługi i parking dz. nr 303/1 we wsi Lichnowy Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów pod zabudowę mieszkaniową i usługi połoŜonych na terenie gminy Chojnice Zmiany na planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Chojnice

wyznacza się strefę ochrony konserwatorskiej stanowiska archeologicznego NieŜychowice 1 AZP (25-33) o granicach oznaczonych odpowiednio na rysunku planu. Dla strefy ochrony konserwatorskiej stanowiska archeologicznego obowiązuje uzyskanie odpowiedniej decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków dotyczącej zakresu i rodzaju wykonania niezbędnych badań archeologicznych wyznacza się strefę ochrony konserwatorskiej występowania obiektów archeologicznych o granicach oznaczonych odpowiednio na rysunku planu. Dla strefy ochrony konserwatorskiej występowania obiektów archeologicznych obowiązuje uzyskanie odpowiedniej decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków dotyczącej zakresu i rodzaju wykonania niezbędnych badań archeologicznych

nie ustanowiono ochrony budynku plebanii

nie ustanowiono ochrony budynku domu kultury w Swornegaciach

Moszczenica, dz. 69/1: dworzec kolejowy – zmiana funkcji budynku stacyjnego na mieszkaniową – nie ustanowiono ochrony; dz. 148/1: „…połoŜenie terenu w strefie „B’ ochrony konserwatorskiej obliguje inwestora do zachowania rygorów z niej wynikających, w skali nowej zabudowy…”. Racławki, dz. 3: zmiana funkcji budynku stacyjnego na mieszkaniową – nie ustanowiono ochrony; Zbeniny: nie ustanowiono ochrony dawnego folwarku, moŜliwość przebudowy i modernizacji istniejącego obiektu i budowę nowych

Z powyŜszego zestawienia wynika, iŜ brak w gminie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stanowiących ochronę obiektów lub terenów zabytkowych. c) innych dokumentów Plany Odnowy Miejscowości Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem, którego opracowanie i uchwalenie stanowi m.in. niezbędny warunek ubiegania się o środki finansowe w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Dla terenu gminy Chojnice zostały uchwalone następujące plany odnowy:

10

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

- plan odnowy miejscowości Ogorzeliny (uchwała XXV/404/09 z dn. 09.06. 2009 r. Rady Gminy w Chojnicach) - plan odnowy sołectwa Angowice (Uchwała Nr XXXVIII/488/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 5 kwietnia 2006 r.) - plan odnowy sołectwa Chojniczki (Uchwała Nr XLIV/571/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 października 2006 r.) - plan odnowy sołectwa Czartołomie-Jarcewo (Uchwała Nr IV/41/07 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 lutego 2007 r.) - plan odnowy sołectwa Krojnaty (Uchwała Nr XXXVIII/489/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 5 kwietnia 2006 r.) - plan odnowy miejscowości Kłodawa (Uchwała Nr XXII/369/09 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 25 marca 2009 r.) - plan odnowy miejscowości Kruszka (Uchwała Nr XXII/368/09 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 25 marca 2009 r.) - plan odnowy miejscowości Gockowice – Objezierze (Uchwała Nr XIX/309/08 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 27 listopada 2008 r.) - plan odnowy sołectwa Pawłowo (Uchwała Nr V/64/07 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 30 marca 2007 r.) - plan odnowy sołectwa Nowa Cerkiew (Uchwała nr IV/40/07 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 lutego 2007 r.) - plan odnowy sołectwa Ostrowite ZR (Uchwała Nr XXXVIII/490/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 5 kwietnia 2006 r.) Niektóre projekty zapisane w ww. planach odnowy wpisujące się w cele programu opieki, zostały zebrane w poniŜszej tabeli: LP.

NAZWA PROJEKTU

SZACOWANA WARTOŚĆ Plan odnowy miejscowości Ogorzeliny /uchwała XXV/404/09 z dn. 09.06. 2009 r. Rady Gminy w Chojnicach/

1.

remont przydroŜnych kapliczek i krzyŜy

2.

folder o zabytkowym kościele parafialnym

2.500 zł /środki własne, PROW 2007-2013/ 1.000 zł /środki własne/

Plan odnowy sołectwa Angowice Uchwała Nr XXXVIII/488/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 5 kwietnia 2006 r. 1. 2. 3.

renowacja zabytkowej dzwonnicy Promocja lokalnej legendy Promocja tradycji historycznej (dot. walk ułańskich – utworzenie pamiątkowej tablicy i wydanie folderu informacyjnego)

5.000 zł nie podano 5.000 zł

Plan odnowy sołectwa Chojniczki Uchwała Nr XLIV/571/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 października 2006 r. 1. 2. 3.

Rozpowszechnienie zdarzeń historycznych związanych z sołectwem Wydanie folderu Utworzenie strony internetowej dla sołectwa

nie podano 1.000 zł /2007 r./ 1.000 zł /2007 r./

Plan odnowy sołectwa Czartołomie - Jarcewo /Uchwała IV/41/2007 z dn.26.02.2007 r. Rady Gminy Chojnice/ 1. 2. 3. 4. 5.

Budowa ścieŜek rowerowych, oznaczenie szlaków turystycznych, tworzenie ścieŜek ekologicznych Budowa drogi rowerowo – pieszej Czartołomie – Jarcewo Renowacja istniejących krzyŜy i kapliczek przydroŜnych. Wydanie historii wsi Czartołomia i Jarcewa Wydanie folderów ( w tym o florze i faunie sołectwa ze szczególnym uwzględnieniem zasobów przyrodniczych parków dworskich).

15.000 zł /2009 r./ 160.000 zł /2010 r./ 1.000 zł /2011 r./ 3.000 zł /2011 r./ 3.000 zł /2011 r./

11

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 6. 7.

Postawienie tablic informacyjnych. Utworzenie „Zielonej Szkoły”.

nie podano nie podano

Plan odnowy sołectwa Krojanty Uchwała Nr XXXVIII/489/2006 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 5 kwietnia 2006 r. 1. 2.

Rozpowszechnienie zdarzeń historycznych związanych z Krojantami (SzarŜa pod Krojantami), wydanie folderu Wydanie monografii o Krojantach

nie podano nie podano

Plan odnowy miejscowości Kruszka Uchwała Nr XXII/368/09 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 25 marca 2009 r. 1. 2. 3. 4. 5.

stworzenie miejsc zieleni na terenie wsi ( w tym zagospodarowanie rekultywacja parku) zagospodarowanie terenu przy stawie w Kruszce budowa ścieŜek rowerowych rozpowszechnienie zdarzeń historycznych związanych z sołectwem wydanie folderu

nie podano nie podano nie podano nie podano nie podano

Plan odnowy miejscowości Gockowice - Objezierze Uchwała Nr XIX/309/08 z dnia 27 listopada 2008 r. 1.

Renowacja przydroŜnej figury oraz uporządkowanie cmentarza

6.000 zł / środki własne, PROW 2007-2013 (LEADER)

Plan odnowy sołectwa Pawłowo Uchwała Nr V/64/07 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 30 marca 2007 r. 1. 2.

Wykonanie tablic informacyjnych ZałoŜenie kroniki – historii sołectwa

nie podano nie podano

Plan odnowy sołectwa Nowa Cerkiew Uchwała nr IV/40/07 Rady Gminy w Chojnicach z dnia 26 lutego 2007 r. 1. 2. 3. 4. 5.

rozpowszechnianie historii 18 Pułku Ułanów Pomorskich, która nierozerwalnie związana jest z naszym sołectwem i szkołą rozpowszechnianie i zbieranie dowodów o kandydacie na Ołtarze ks. J. Mańkowskim zamordowanym w czasie wojny w 1939 r. wykonanie tablicy informacyjnej przy zabytkowym kościele rozwój agroturystyki wydanie folderu o przyrodzie sołectwa i okolic

nie podano nie podano nie podano nie podano nie podano

5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy Północny obszar gminy Chojnice w XIII wieku stanowił zwarty kompleks leśny. Niewielkie siedliska ludzkie powstawały nad jeziorami, rzekami, czy strugami, natomiast grody obronne zakładano w miejscach obronnych z natury. Intensywny rozwój osadnictwa nastąpił tu dopiero w XVI wieku, kiedy to wskutek intensywnej trzebieŜy lasów powstawały polany śródleśne, a na nich siedziby ludzkie. Natomiast południowa część gminy Chojnice – zwana później Kosznajderią – otoczona w XIII wieku zwartymi kompleksami leśnymi, prawdopodobnie przeŜywała w tym czasie okres szybkiego rozwoju. Późniejsza kolonizacja krzyŜacka na tym obszarze ograniczała się przede wszystkim do przekształcania zastanych juŜ stosunków poprzez nadawanie po 1320 r. istniejącym juŜ osadom prawa niemieckiego. Zatem ówczesne zmiany nie polegały głównie na zakładaniu nowych wsi – tych liczba była niewielka – ale na nadawaniu tym istniejącym nowego prawa (najczęściej chełmińskiego). Kosznajderią nazwano obszar zmieniony wskutek napływu w XV w. ludności pochodzenia niemieckiego. Do wsi kosznajderskich na terenie gminy Chojnice naleŜą: ANGOWICE (niem. Henningsdorf), CIECHOCIN (Deutsch Cekzin), COŁDANKI (Zoldan), DORĘGOWICE (Döringsdorf), GRANOWO (Granau), KAMIONKA (Steinberg, Sterns), LICHNOWY (Lichtnau), MOSZCZENICA (Mosnitz), NIEśYCHOWICE (Schönfeld), NOWY DWÓR

12

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

(Neuhof), OGORZELINY (Gersdorf), OSTROWITE (Osterwick), SILNO (Frankenhagen), SŁAWĘCIN (Schlagenthin). W połowie XV w. zakon krzyŜacki starał się obsadzić spustoszone wsie czynszowe, które były jego własnością. Pierwsi nowi osadnicy zaczęli przybywać juŜ w 1435 roku sprowadzeni prawdopodobnie przez proboszcza z Ostrowitego Jana Ossenbrugge (tj. z Osnabrück). Najprawdopodobniej koloniści pochodzili z okolic Osnabrück, jak proboszcz oraz kupiec chojnicki Jakub Ossenbrugge, który moŜliwe, iŜ równieŜ miał udział w sprowadzeniu osadników. Potomkowie tych właśnie osadników to mieszkańcy „wsi kosznajderskich”, którzy Ŝyli tam do 1950 roku. Obszar ten podlegał tym samym zmianom i wpływom co sąsiadujące z nim tereny, zatem przypuszcza się, iŜ wspólnota kosznajderska wykształciła się wskutek występowania czynników, tj. pochodzenie etniczne kolonizatorów i związane z nim zwyczaje oraz specyficzny język.

5.2.2. Krajobraz kulturowy Obszar gminy rozciągający się w kierunku północ-południe warunkuje specyficzny charakter jej krajobrazu. W północnej części gminy dominują lasy przecinane łańcuchami jezior polodowcowych, licznymi rzekami i strumieniami (Brda, Zbrzyca, Chocina, Czerwona Struga). Walory przyrodnicze tego terenu pozwoliły na wyodrębnienie obszarów objętych róŜnymi formami ochrony prawnej. NajwaŜniejszym z nich jest Park Narodowy „Bory Tucholskie”. Wykorzystując walory przyrodnicze i krajobrazowe, istotną rolę w gospodarce tej części gminy odgrywa działalność turystyczna. Do najwaŜniejszych turystycznych wsi naleŜy zaliczyć Charzykowy, Funkę, Bachorze i Swornegacie. Krajobraz tej części gminy składa się generalnie z dwóch monumentalnych form: wielkich jezior oraz ciągnących się kilometrami kompleksów leśnych. Dominującą rolę odgrywają wielkie wnętrza wodne jezior Charzykowskiego i Karasińskiego oraz znacznie mniejsze wnętrza krajobrazowe leśne, czy dolinne. Atrakcją estetyczno-krajobrazową są tu przejścia z trasy kameralnego, leśnego ciągu widokowego ku brzegowi jeziora i spojrzenie na nieogarnięte otwarcie widokowe jego wód. Centralna część gminy związana jest z miastem Chojnice. Niektóre wsie stanowią niemalŜe część miasta, np. Topole i część Chojniczek. Inne zaś, w związku z budową obwodnicy Chojnic, zostały odcięte od miasta i ich powiązania komunikacyjne istotnie się zmieniły (np. Pawłówko, Chojnaty). Południowa część to teren wysoczyzny morenowej. Gleby są tu bardzo urodzajne i juŜ w średniowieczu rozwinęło się tu rolnictwo, które dominuje i obecnie. Krajobraz tej części gminy ma charakter wybitnie rolniczy (krajobraz upraw rolniczych, rolno-osadniczy). Znajdują się tu duŜe wsie, tj.: Ogorzeliny, Silno, Ostrowite, Lichnowy, Nowa Cerkiew i Sławęcin. Z uwagi na rozległe przedpola widokowe płaskiego terenu pól uprawnych, sylwety wsi charakteryzują się duŜą czytelnością w krajobrazie. Najczęściej występującą dominantą w panoramach wsi jest wieŜa kościoła (np. panorama wsi Lichnowy). Nieodłącznym elementem krajobrazu wiejskiego, dopełniającym panoramy wsi są grupy zieleni wysokiej stanowiące najczęściej dawne parki dworskie, a takŜe grupy zieleni towarzyszącej obiektom sakralnym.

5.2.3. Zabytki nieruchome W gminie Chojnice znajduje się wiele obiektów o wysokich walorach zabytkowych, do nich naleŜą zespoły sakralne: kościoły, kapliczki, plebanie, zespoły leśniczówek, zespoły dworsko – parkowe, zespoły zabudowy dworców kolejowych, całe zagrody z ciekawą architekturą budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz wiele innych, które ilustruje ewidencja zabytków gminy Chojnice.

13

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

Podstawowym zasobem konserwatorskim określającym zasób zabytków nieruchomych architektury i budownictwa są fiszki konserwatorskie, czyli karty adresowe zabytków. Jest to zbiór zespołów i obiektów o wartościach zabytkowych. W ewidencji konserwatorskiej gminy Chojnice znajdują się 173 obiekty, z czego 35 obiektów juŜ nie istnieje: zostały rozebrane lub całkowicie przebudowane 3. Wśród obiektów znajdują się zarówno zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków jak i nie wpisane do rejestru.  Załącznik – FISZKI KONSERWATORSKIE – zestawienie. W ostatnim ćwierćwieczu wiele zabytkowych obiektów, ujętych w ewidencji konserwatorskiej, uległo zniszczeniu. Domy drewniane, tak charakterystyczne dla regionu chojnickiego stanowią obecnie niewielką część historycznej zabudowy gminy. Zachowała się natomiast wspaniała architektura murowana z cegły czerwonej i Ŝółtej obiektów mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych. RóŜnorodne budynki mieszkalne od małych, przypominających dawne chaty drewniane, po okazałe domy jednorodzinne, a takŜe często spotykane w południowej części gminy niewielkie kamienice o charakterze małomiasteczkowym. Na uwagę zasługują wspaniałe budynki gospodarcze z czerwonej cegły o bogato zdobionych ścianach. Zabudowania nieczynnych młynów, mleczarni czy gorzelni zasługują na natychmiastową pomoc, poniewaŜ większość z nich jest w bardzo złym stanie technicznym. Zespoły dworsko – parkowe równieŜ wymagają opieki, szczególnie parki, które są mocno zaniedbane. Dla obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych oraz niektórych obiektów budowlanych i architektonicznych o wartościach kulturowych charakterystycznych dla krajobrazu gminy Chojnice wykonano karty ewidencyjne, tzw. „Białe Karty”. Białe karty posiada 45 obiektów gminy Chojnice. Dla cmentarzy powstałych przed 1945 rokiem załoŜono karty ewidencyjne cmentarzy. 21 cmentarzy gminy Chojnice posiada kartę w ewidencji konserwatorskiej.  Załącznik – BIAŁE KARTY I KARTY CMENTARZY – zestawienie.

OBIEKTY I ZESPOŁY O DUśYM ZNACZENIU DLA GMINY Zespoły ruralistyczne: Na terenie gminy Chojnice zlokalizowanych jest około 30 zespołów ruralistycznych oraz ponad 20 osad - w tym osady leśne, folwarczne i przemysłowe. Do najcenniejszych zespołów ruralistycznych naleŜą: - zespoły ruralistyczne o cennym układzie i znacznym stopniu zachowania wartościowej struktury : Angowice, Ciechocin, Doręgowice, Granowo, Krojanty, Lichnowy, Moszczenica, Nowa Cerkiew, Ogorzeliny, Ostrowite, Silno, Sławęcin, Swornegacie - zespoły ruralistyczne o zachowanym układzie i znacznym stopniu zachowania struktury: Kruszka, Lotyń, NieŜychowice, Nowy Dwór, Pawłowo - zespoły ruralistyczne o cennym, dobrze zachowanym układzie i znacznym stopniu przekształcenia (degradacji) struktury: Chojniczki, Racławki, Zbeniny - zespoły osad (folwarcznych i leśnych) o znacznym stopniu zachowania układu i wartościowej struktury: Chociński Młyn, Ciechocin (folwark), Chojnaty, Czartołomie, Jarcewo, Klosnowo (osada przemysłowa i leśna), Pawłówko - zespoły ruralistyczne o zachowanych elementach układu i/lub struktury: Gockowice, Kłodawa, Objezierze 3

Wg fiszek konserwatorskich: lustracja przeprowadzona była w 2002 r. oraz wg lustracji w 2009r. przez firmę DOM w Starogardzie Gdańskim

14

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

- zespoły ruralistyczne zdekomponowane: Jeziorki, Małe Swornegacie Obiekty architektury i budownictwa Obiekty sakralne - kościoły katolickie: Ciechocin, Krojanty, Lichnowy, Moszczenica, NieŜychowice, Nowa Cerkiew, Ogorzeliny, Ostrowite, Sławęcin, Swornegacie - kapliczki: Angowice, Charzykowy, Ciechocin, Cołdanki, Gockowice, Granowo (2), Kłodawa, Kruszka, Lichnowy, Moszczenica, Nowa Cerkiew (2), Nowy Dwór, Ogorzeliny (2), Ostrowite, Sławęcin (2) - dzwonnice: Angowice, Doręgowice - kaplice grobowe: Jarcewo – Czartołomie, Ogorzeliny Obiekty rezydencjonalne Na terenie gminy Chojnice zlokalizowano 22 zespoły dworsko- parkowe, w tym: - zespoły dworsko - parkowe zachowane: Chociński Młyn, Chojnaty, Ciechocin, Cołdanki, Czartołomie, Gockowice, Jarcewo, Krojanty, Kruszka, Lichnowy, Lotyń, NieŜychowice, Objezierze, Ogorzeliny, Pawłowo, Pawłówko, Silno, Szlachetna Nowa Cerkiew, Topole. - pozostałości zespołów dworsko – parkowych: Jeziorki, Racławki, Sternowo, Zbeniny Obiekty uŜyteczności publicznej - szkoły (czynne i przekształcone): Angowice, Ciechocin, Charzykowy, Doręgowice, Gockowice, Krojanty, Kruszka, Lotyń, Małe Swornegacie, Moszczenica, NieŜychowice, Nowy Dwór, Ostrowite, Silno Zabytki techniki - gorzelnie: Gockowice, Jarcewo, Jeziorki, Krojanty - mleczarnie: Ogorzeliny, Silno - młyny: Doręgowice, Ogorzeliny - dworce kolejowe: Krojanty, Moszczenica, Powałki, Racławki, Silno Cmentarze Na terenie gminy Chojnice zachowało się 18 cmentarzy zabytkowych, znaczna część w bardzo złym stanie, w kilku przypadkach zachowały się tylko grupy zieleni pocmentarnej. W dobrym stanie są cmentarze przykościelne, a dwa z nich wpisane do rejestru zabytków (Ciechocin, Lichnowy). - cmentarze rzymskokatolickie przykościelne: Ciechocin, Krojanty, Lichnowy, NieŜychowice, Ogorzeliny, Ostrowite, Pawłowo, Sławęcin, Swornegacie - cmentarze rzymskokatolickie: Angowice, Charzykowy, Jarcewo – Czartołomie, Nowa Cerkiew, Silno, Kopernica (nieczynny), Gockowice (nieczynny) - cmentarze ewangelickie nieczynne: Chojniczki, Doręgowice, Powałki Zabytkowe zespoły zieleni Zabytkowe zespoły zieleni to przede wszystkim parki w załoŜeniach dworsko – parkowych, ogrody ozdobne w niewielkich zespołach folwarcznych, aleje wzdłuŜ dróg, zieleń cmentarna oraz zieleń wysoka związana z zabytkowymi siedliskami zagrodowymi.

15

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

W gminie Chojnice parki jako część zespołu dworsko – parkowego zachowały się w następujących miejscowościach: Chojnaty, Ciechocin, Cołdanki, Czartołomie, Jarcewo, Krojanty, Kruszka, Lichnowy, Lotyń, NieŜychowice, Objezierze, Pawłowo, Pawłówko, Silno, Szlachetna Nowa Cerkiew, Topole - parki stanowiące pozostałość po załoŜeniu dworsko – parkowym: Jeziorki, Racławki, Zbeniny Miejsca historyczne W gminie Chojnice występują miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne w postaci tablic pamiątkowych poświęconych między innymi mieszkańcom wsi poległym podczas II wojny światowej, np. w Swornegaciach, czy w Nowym Dworze, tablic fundowanych z okazji rocznic istnienia wsi np. w Angowicach, czy tablic poświęconych pamięci wybitnych mieszkańców np. Nowodworskiego w Nowym Dworze, czy Łukowicza w Chojniczkach.

5.2.4. Zabytki ruchome Do najcenniejszych zabytków ruchomych w gminie Chojnice naleŜą obiekty stanowiące wyposaŜenie kościołów. 30 obiektów wpisano do rejestru zabytków, 70 obiektów ujęto w kartach ewidencyjnych zabytków ruchomych Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku – całość postulowana jest do wpisania do rejestru. Zabytki ruchome postulowane do wpisania do rejestru zabytków na podstawie danych sporządzonych dnia 02.03.2010 r. w Dziale Zabytków Ruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku przedstawiono w załączniku.

 Załącznik – WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH POSTULOWANYCH DO WPISANIA DO REJESTRU ZABYTKÓW 5.2.5. Zabytki archeologiczne 4 Dla terenu gminy Chojnice, nie wykonano archeologicznych zdjęć Polski, na podstawie których moŜna by określić miejsca występowania potencjalnych stanowisk archeologicznych. Informacja na temat stanowisk na terenie gminy Chojnice pochodzi z penetracji terenu i obserwacji powierzchniowych oraz z prowadzonych prac wykopaliskowych. Zatem naleŜy uznać, iŜ informacje te mogą nie być pełne i konieczne są dalsze badania środowiska archeologicznego w gminie. Na terenie gminy Chojnice odkryte zostały obiekty archeologiczne niemal ze wszystkich epok i okresów pradziejów. Najstarsze obiekty pochodzące ze schyłku paleolitu i mezolitu pochodzą z rejonu Swornegaci i Zbrzycy, gdzie odkryte zostały pozostałości obozowisk ludności zbieracko-traperskiej z niezwykle bogatym materiałem zabytkowym, pozwalającym wyodrębnić tzw. kulturę chojnicko-pieńkowską. Młodsza epoka kamienia (neolit) reprezentowana jest tylko przez pojedyncze znaleziska, a pozostałości osad czekają na odkrycie. Epoka brązu, a praktycznie jej młodsza część, reprezentowana jest na stanowiskach wielokulturowych takich jak: Chojnaty, Ostrowite, czy Charzykowy. Wczesna epoka Ŝelaza reprezentowana jest przez niezwykle interesujące cmentarzysko w Gockowicach częściowo przebadane wykopaliskowo. Z tego okresu czasu pochodzą groby skrzynkowe odkryte m.in. w Chojnatach na stanowisku nr 2 i wielu innych stanowiskach, które uległy zniszczeniu. Okres rzymski reprezentowany jest na stanowisku 4

Informacje dotyczące archeologii, na podst. opracowania K. Walenty „Stanowiska archeologiczne na terenie gminy Chojnice” – w: „Studium walorów środowiska kulturowego i krajobrazu gminy Chojnice”, na potrzeby Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Chojnice

16

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

w Ostrowitem, na którym odkryto grób ksiąŜęcy z końca II w. n.e. Z okresu rzymskiego pochodziły zaginione zabytki z Gockowic i odkryty w czasie przypadkowych prac ziemnych grób w Lotyniu. Okres średniowiecza to przede wszystkim niezwykle interesujące stanowiska w Ostrowitem i grodziska w Charzykowach i Kamionce. Na terenie gminy Chojnice zinwentaryzowano 147 stanowisk archeologicznych, które podzielono na wymagające: - bezwzględnej ochrony archeologicznej, - nadzoru archeologicznego, - informacji i monitoringu archeologicznego. Poza tym miejscowości: Angowice, Charzykowy, Chojniczki, Jarcewo, Jeziorki, Klawkowo, Kłodawa, Krojanty, Lotyń, Moszczenica, NieŜychowice, Nowa Cerkiew, Ogorzeliny, Ostrowite, Swornegacie i Zbeniny zostały nazwane historycznym centrum gminy – są to wsie o najstarszej chronologii w gminie. W tych miejscowościach występują liczne wartości architektoniczne, archeologiczne i krajobrazowe, które naleŜy upowszechnić wśród lokalnych społeczności i moŜna je wykorzystać w promocji gminy.

5.2.6. Dziedzictwo niematerialne Niematerialne dziedzictwo kulturowe to kultywowanie oraz przekazywanie tradycyjnej kultury ludowej. Wpływ na róŜnorodność tej kultury na terenie gminy Chojnice miały przemiany społeczne, a takŜe zróŜnicowanie etniczne. Na niewielkiej przestrzeni przenikały się wpływy róŜnych grup ludnościowych. Dominowały dwie najstarsze grupy etniczne – Kaszubi w północnej części i Kosznajdrzy (od XV w. do 1945 r.) w południowej części gminy. Od najdawniejszych czasów przenikały teŜ od południa wpływy innych grup etnicznych – głównie Wielkopolan, Mazowszan i Kujawian, a od XIX wieku nasiliło się osadnictwo pruskie (majątki ziemskie w okolicach miasta Chojnice). Ślady kultury niematerialnej w/w grup zachowały się do chwili obecnej. RóŜnorodność kapliczek i krzyŜy przydroŜnych, fundowanych przez róŜne grupy społeczne lub pojedyncze osoby, występują na całym obszarze gminy. Kapliczki i krzyŜe stawiane były najczęściej na krańcach wsi, w lasach na rozwidleniu dróg, a takŜe w centralnej części wsi i ogródkach przydomowych. Dawniej pełniły rolę drogowskazu, z czasem fundowane były jako dziękczynne, chroniące przed czymś lub upamiętniające waŜne wydarzenia. Tradycja miejsca krzyŜy i kapliczek jest tak silna, Ŝe po zniszczeniach wojennych odbudowywano je w tych samych miejscach np. krzyŜ dziękczynny lekarza Jana Łukowicza w okolicach Chojniczek na polanie leśnej zwanej Gwiazdą św. Huberta (krzyŜ i obelisk św. Huberta wzniesiono 1931 r., w czasie wojny zniszczony, w 1945 r. odbudowany). Wielkim bogactwem kulturowym są miejsca pochówku. W przewaŜającej części gminy są to cmentarze katolickie przykościelne z zachowanymi nagrobkami dawnych jej mieszkańców. W miejscowościach, gdzie nie ma juŜ kościoła czy kaplicy, pozostały ślady w postaci krzyŜy (Silno – cmentarz), czy dzwonnic (Angowice i Doręgowice). Chronione są równieŜ pojedyncze grobowce dawnych właścicieli (Cołdanki – grobowiec rodziny Wolszlegierów, kaplica rodziny Prądzyńskich w Ogorzelinach, kaplica na cmentarzu w Jarcewie). Istniały równieŜ cmentarze ewangelickie w Chojniczkach, Kopernicy, Doręgowicach, Pawłówku i Powałkach – obecnie mało czytelne w terenie. Mieszkańcy gminy Chojnice posiadają duŜą samoświadomość etniczną i kulturową. Kaszubi zamieszkujący północną część gminy kontynuują tradycje swoich przodków między innymi poprzez propagowanie dawnej kultury. W miejscowości Swornegacie działa Kaszubski Dom Rękodzieła Ludowego. Kultura Kaszub z terenu powiatu chojnickiego, jej dzieje, obyczaje, Ŝycie codzienne coraz częściej jest omawiana na konferencjach naukowych, przedstawiana

17

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

w czasopismach ciągłych, czy monografiach poszczególnych wsi. Kultura niematerialna dawnych mieszkańców południowej części wsi – Kosznajdrów, doczekała się takŜe bogatej literatury, bowiem tylko z opracowań badaczy moŜemy poznać dawne dzieje nieistniejącej grupy społecznej. Na terenie gminy działa Muzeum Historyczno – Etnograficzne w Chojnicach, oddział w Silnie, Koło Haftu Kaszubskiego w Chojnicach oddział w Silnie, gdzie odbywają się kursy haftu. Organizowane są konkursy, wystawy dla pogłębienia wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego gminy Chojnice. W wielu wsiach istnieją tablice pamiątkowe poświęcone przodkom tej ziemi. W Swornegaciach tablica pamiątkowa poległych mieszkańców podczas II wojny światowej umieszczona jest na ścianie kościoła parafialnego. W Angowicach – tablica pamiątkowa ufundowana w 650 rocznicę powstania wsi (1357 – 2007). W Nowym Dworze – cmentarz poległych w czasie II wojny światowej, w centrum wsi – tablica pamiątkowa na ścianie budynku dawnej szkoły poświęcona kierownikowi T. Sękowskiemu – zginął w obozie Mathausen; przed budynkiem szkoły obelisk poświęcony Bartłomiejowi Nowodworskiemu (1544 – 1624) od mieszkańców wsi. RównieŜ nazwy ulic nawiązują do dawnych wydarzeń np. w Nowej Cerkwi i w Krojantach ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich. Dziedzictwo kulturowe w sferze kultury niematerialnej w gminie Chojnice jest niezwykle bogate, wiele jeszcze ciekawych historii oczekuje na zbadanie i opracowanie.

5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony Obiekt zabytkowy do rejestru zabytków wpisuje Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, wydając decyzje administracyjną. Do rejestru wpisane moŜe zostać takŜe otoczenie zabytku, nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna. Wpis do rejestru moŜe nastąpić z urzędu bądź na wniosek właściciela lub uŜytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy (art.10 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) Urząd Pomorskiego Konserwatora Wojewódzkiego prowadzi rejestr dla: - zabytków nieruchomych (są to zabytki architektury i budownictwa w tym techniki, inŜynierii), - zabytków ruchomych (dzieła sztuki, rzemiosła, zabytki techniki), - zabytków archeologicznych, nieruchomych (ruchome znajdują się w inwentarzach muzealnych). Z terenu gminy Chojnice, w rejestrze zabytków znajduje się 16 zabytków nieruchomych oraz 30 zabytków ruchomych (wykazy poniŜej). Brak natomiast nieruchomych zabytków archeologicznych.

18

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

Wykaz obiektów gminy Chojnice wpisanych do REJESTRU ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

lp.

nr rejestru zabytków województwa pomorskiego

nr dawnego rejestru zabytków

organ wpisujący do rejestru zabytków

data wpisu do rejestru zabytków

1.

2

30

Wojewoda Pomorski

1929-11-30

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego- nr 30 ( d.sygnatura I.E.25177/29)

kościół filialny p.w. Św. Bartłomieja

Moszczenica

Moszczenica

Chojnice

2.

3

31

Wojewoda Pomorski

1929-11-30

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego-nr 31 ( d. sygnatura I.E.25186/29)

kościół parafialny p.w.PodwyŜszeni a Św.KrzyŜa

Ogorzeliny

Ogorzeliny

Chojnice

3.

9

166

Konserwator Poznański i Pomorski

1936-07-13

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego- nr 166 (d.sygnatura KOK/5/15)

kościół parafialny p.w. Św.Jakuba Apostoła

Ostrowite

Ostrowite

Chojnice

4.

38

292

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1954-01-08

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 292

chata

Silno

44

Silno

Chojnice

31 (d.15)

Moszczenica

Chojnice

Szlachetna Nowa Cerkiew

Chojnice

Silno

Chojnice

uwagi

obiekt

adres

5.

84

393

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1957-11-30

dawny rejestr zabytków woj. bydgoskiego -nr 393

chata

Moszczenica

6.

1045

128

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1983-12-15

dawny rejestr zabytków woj. bydgoskiego - 128

zespół dworskoparkowy ( dwór, park)

Szlachetna Nowa Cerkiew

7.

1080

164

Wojewódzki Konserwator

1985-01-15

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr

zespół dworskoparkowy

Główna

nr

118 c

miejscowość

gmina

19

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Zabytków w Bydgoszczy

164

(dwór,park)

8.

1354

271/1-2

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1991-09-09

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 271/1-2

zespół kościoła filialnego p.w.Św. Marcina: /kościół; cmentarz/

Ciechocin

Ciechocin

Chojnice

9.

1606

474/1-2

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1996-08-30

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego -nr 474/1-2

zespół dworskoparkowy /dwór, park/

Zbeniny

Zbeniny

Chojnice

10

1621

482/1

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1997-03-03

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 482/1

kościół parafialny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP

18 Pułku Ułanów Pomorskich

Krojanty

Chojnice

11

1641

493/1

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1997-08-22

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 493/1

kościół parafialny p.w.Św.Marii Magdaleny

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

Chojnice

12

1677

513/1

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1998-11-09

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 513/1

kościół parafialny p.w. Św. Barbary

Swornegacie

Swornegacie

Chojnice

13

1680

515/1-2

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1998-12-16

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 515/1-2

zespół dworskoparkowy /dwór,park/

Czartołomie

Czartołomie

Chojnice

14

1681

230/1-7

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1987-06-10

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 230/1-7

zespół dworskoparkowy z folwarkiem /dwór, park, gorzelnia, dwie obory,stodoła, stajnia/

Jarcewo

Jarcewo

Chojnice

44

20

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 15

1682

16

1843

129

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Bydgoszczy

1984-12-15

Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku

2009-01-13

dawny rejestr zabytków woj.bydgoskiego - nr 129

zespół dworskoparkowy /dwór,park/

Krojanty

zespół kościoła parafialnego rzymskokatolicki ego p.w. Św.Jadwigi Śląskiej wraz z cmentarzem przykościelnym , murem ceglanokamiennym otaczającym cmentarz, zachowanymi płytami i krzyŜami nagrobnymi i znajdującym się na cmentarzu starodrzewem oraz częścią działki , na której połoŜone są w.w. zabytki

Szkolna d.Rybacka

3

Krojanty

Chojnice

Lichnowy

Chojnice

Stan na 27.11.2009 r. Źródło: POMORSKI WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW W GDAŃSKU, http://www.ochronazabytkow.gda.pl

21

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Wykaz obiektów gminy Chojnice wpisanych do REJESTRU ZABYTKÓW RUCHOMYCH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO l.p.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28 29. 30.

miejscowość – miejsce przechowywania obiektów zabytkowych Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

obiekt

nr rej.

data wpisu

ołtarz główny, barok, ok. 1700 r.

B-448

21.01.2010 r.

ambona, klasycyzm, 1 poł. XIX w.

B-448

21.01.2010 r.

krucyfiks, barok, XVIII w.

B-448

21.01.2010 r.

prospekt organowy, neoklasycyzm, 1911 r.

B-448

21.01.2010 r.

feretron, neobarok, k. XIX w.

B-448

21.01.2010 r.

dzwon duŜy i dwie sygnaturki, 1843 r.

B-448

21.01.2010 r.

ołtarz główny, barok, pocz. XVIII w.

B-365

ołtarz główny, rzeźba – św. Andrzej, pocz. XVIII w. ołtarz główny, rzeźba – św. Jan Ewangelista, pocz. XVIII w. ołtarz główny, obraz- św. Maria Magdalena, pocz. XVIII w. ołtarz główny, obraz- św. Antoni z Dzieciątkiem, pocz. XVIII w. ołtarz boczny (lewy), rokoko, pocz. XVIII w.

B-365

09.12.2005 r. r. 09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-365

09.12.2005 r.

B-398

27.08.2007 r.

B-398

27.08.2007 r.

B-398

27.08.2007 r.

B-398

27.08.2007 r.

B-60-1

30.09.1998 r.

B-360

19.05.2005 r.

B-360

19.05.2005 r.

B-360

19.05.2005 r.

B-360

19.05.2005 r.

ołtarz boczny (lewy), obraz ludowy- św. Wawrzyniec, barok ołtarz boczny (prawy), rokoko, 3 ćw. XVIII w. ołtarz boczny (prawy), obraz – Koronacja Matki Boskiej, barok, 2 poł. XVIII w. zwieńczenie ołtarza bocznego (prawy), rokoko, 3 ćw. XVIII w. ołtarz boczny (prawy), obraz- św. Teresa, XIX/XX w. feretron – obraz z ramą, neorokoko, 2 poł. XIX w. feretron – obraz z ramą, neorokoko, poł. XIX w. prospekt organowy wraz z instrumentem muzycznym, neobarok, 1915 r. ołtarz główny, neobarok, 1 poł. XIX w. ołtarz główny, płaskorzeźba- św. Maria Magdalena, XIX w. ołtarz główny, rzeźba- Chrystus UkrzyŜowany, ok. poł XVIII w. ołtarz główny, rzeźba – św. Jan Ewangelista, XVIII w. ołtarz główny, rzeźba – Matka Boska Bolesna, XVIII w. ambona, barok, k. XVII w.

B-360

19.05.2005 r.

B-360

19.05.2005 r.

feretron (owalny z obrazami), 2 poł. XIX w.

B-360

19.05.2005 r.

ołtarz boczny p.w. UkrzyŜowania, rokoko, ok. 1750 r. ołtarz boczny p.w. św. Jakuba, rokoko, ok. 1750 r. prospekt organowy wraz z instrumentem muzycznym, eklektyzm, l.80. XIX w.

B-390

01.02.2007 r.

B-390

01.02.2007 r.

B-404

17.10.2007 r.

22

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków Ewidencję zabytków stanowią zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków, zabytki nieruchome nie wpisane do rejestru zabytków oraz parki kulturowe. Ewidencję zabytków na terenie gminy prowadzi wójt w formie zbioru kart adresowych zabytków, objętych gminną ewidencją zabytków (art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Ewidencję zabytków znajdujących się na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków w formie kart ewidencyjnych (art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). W skład wojewódzkiej ewidencji zabytków wchodzą zabytki ujęte w gminnych ewidencjach zabytków. Obok zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz parków kulturowych, ochronę zabytków objętych gminną ewidencją uwzględnia się w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (art.19 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami gminna ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programu opieki nad zabytkami. Rozpoznanie zasobów, stanu zachowania obiektów zabytkowych pozwala na wskazanie zagroŜeń oraz sposobów reagowania w celu ochrony i powstrzymania degradacji zewidencjonowanych zabytków oraz ich otoczenia. Dlatego obiekty te zostają ujęte w programach opieki oraz wskazane do ochrony w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia gminnego programu opieki nad zabytkami uwzględnia się zarówno w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, jak i w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 19 ust. 2). Ewidencja zabytków gminy Chojnice obejmuje 371 obiektów. Są to zespoły sakralne: kościoły, kapliczki, plebanie, zespoły leśniczówek, zespoły dworsko – parkowe, zespoły zabudowy dworców kolejowych całe zagrody z ciekawą architekturą budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz wiele innych. PoniŜsza tabela przedstawia ilość w poszczególnych miejscowościach.

zewidencjonowanych

obiektów

zabytkowych

L.P.

OBRĘB

ILOŚĆ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

Angowice Bachorze Charzykowy Chociński Młyn Chojnaty Chojniczki Ciechocin Cołdanki Czartołomie Doręgowice Drzewicz Funka Gockowice Granowo Jarcewo Jeziorki Kamionka - Swornegacie Kamionka Klawkowo Klosnowo

14 5 11 8 2 4 7 5 6 16 3 3 5 8 15 7 1 2 4 11

23

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47.

Kłodawa Kokoszka Krojanty Kruszka Lichnowy Lotyń Małe Swornegacie Moszczenica NieŜychowice Nowa Cerkiew Nowy Dwór Objezierze Ogorzeliny Ostrowite Pawłowo Pawłówko Powałki Racławki Silno Sławęcin Stary Młyn Sternowo Swornegacie Szlachetna Nowa Cerkiew Topole Wączos Zbeniny

14 1 10 6 22 4 2 12 10 15 8 2 22 26 3 3 9 7 16 12 2 4 12 2 2 5 3

Szczegółowy wykaz obiektów znajdujących się w ewidencji zabytków stanowi załącznik nr 4.

 Załącznik – WYKAZ OBIEKTÓW GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 5.5. Zabytki o najwyŜszym znaczeniu dla gminy Podsumowując analizę dziedzictwa kulturowego gminy Chojnice naleŜy wskazać elementy charakterystyczne dla obszaru gminy, wyróŜniające ją na tle innych w regionie. Na terenie gminy wyróŜniają się obszary ukazujące charakterystyczny krajobraz kulturowy gminy. Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami „…rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały, moŜe utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróŜniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej…”. Obszary ukazujące szczególnie wartościowy krajobraz kulturowy gminy Chojnice to: - osada Chociński Młyn tworząca zespół trzech róŜnych elementów zabudowy: duŜego, domu drewnianego (dom młynarza), bardzo skromnych domków drewnianych pracowników leśnych i okazałego budynku murowanego – dworu z XVIII wieku. - osada Klosnowo – załoŜona w XIX wieku jako leśna i przemysłowa, usytuowana po obu stronach torów kolejowych. W części zachodniej znajduje się osada przemysłowa – wyłuszczarnia nasion z niewielkim osiedlem mieszkaniowym pracowników zakładu. W części wschodniej osada leśna – siedziba leśnictwa i domu wielorodzinnego robotników leśnych. Za szczególnie wartościowe wśród obiektów nieruchomych, umieszczonych w ewidencji zabytków gminy Chojnice uznano pojedyncze obiekty bądź całe zespoły, które postanowiono zaproponować do ochrony przez wpis do rejestru. Wśród tych obiektów najwięcej jest załoŜeń dworsko-parkowych (lub ich pozostałości), charakterystycznych dla folwarcznego

24

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

krajobrazu gminy. Za waŜne uznano takŜe objęcie ochroną cmentarzy przykościelnych ogrodzonych murami przy kościołach wpisanych do rejestru jako same budynki.

OBIEKTY POSTULOWANE DO WPISANIA DO REJESTRU ZABYTKÓW lp.

adres

obiekt

czas powstania

własność państwowa

1.

Angowice

dzwonnica

1900 r.

2.

Charzykowy, ul. Długa

kapliczka

ok. 1900 r.

gminna

3.

Chociński Młyn nr 6

dwór

poł. XIX w.

nieustalona

4.

Chociński Młyn nr 5

budynek mieszkalny w zespole młyna

2 poł. XIX W.; 1926 R.; 1972 R.

5.

Chojnaty

dwór z parkiem dworskim

4 ćw. XIX w., 3 ćw. XX w.

6.

Ciechocin nr 56

zespół folwarczny: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, park, mur ceglany

XIX/XX w., l. 20. XX w.

prywatna, gminna

7.

Ciechocin nr 50

budynek mieszkalny

ok. 1900 r.

prywatna

8.

Cołdanki nr 3

dwór z parkiem

k. XIX w., 3 ćw. XX w., 2005 r.

9.

Doręgowice nr 30

budynek mieszkalny

3 ćw. XIX w.

10. Doręgowice

dzwonnica

l. 10.-20. XX w.

11. Jarcewo - Czartołomie

kaplica cmentarna, cmentarz

pocz. XX w.

państwowa

12. Jeziorki

budynek gorzelni z dawnego zespołu folwarcznego, park dworski

4 ćw. XIX w.

nieustalona

13. Klosnowo nr 1

budynek przemysłowy wyłuszczarni nasion, garaŜ w zespole

1913 r.

państwowa

14. Kłodawa nr 32

budynek mieszkalny

ok.1900 r.; 2009 r.

prywatna

15. Kruszka nr 16

zespół dworsko – parkowy: dwór i park

XIX/XX w., 1963 r.

prywatna, gminna

16. Lichnowy, ul. Parkowa nr 7

zespół dworsko – parkowy: dwór, park

poł. XIXw., XIX/XX w.

17. Lichnowy, ul. Szkolna nr 2

budynek gospodarczy

k. XIX w.

prywatna

18. Lotyń

zespół dworsko – parkowy: dwór, park

XVIII/XIX w., 2 ćw. XIX w.

prywatna

19. Moszczenica

cmentarz przykościelny, mur kamienny cmentarny

XVI w., pocz. XIX w.

kościelna

20. Moszczenica nr 41

budynek mieszkalny

3 ćw. XIX w.

prywatna

21. NieŜychowice

kościół, cmentarz, mur kamienny cmentarny

1581 r., pocz. XIX w., 1983 r.

kościelna

22. NieŜychowice

pałac z dwiema oficynami

pocz. XIX w., 1915 r., 1969 r.

państwowa

prywatna państwowa

gminna prywatna gminna

prywatna, państwowa

25

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 23. Nowa Cerkiew, ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich 32

budynek mieszkalny

poł XIX w.

prywatna

24. Nowa Cerkiew, ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich 30

budynek mieszkalny

poł XIX w.

prywatna

25.

kaplica grobowa rodziny Prądzyńskich

1823 r.

kościelna

26. Ogorzeliny, ul. Stary dwór nr 6

zespół folwarczny: dwór, dwa budynki gospodarcze

XVIII w., 3 ćw. XIX w., pocz. XX w.

prywatna

27. Ogorzeliny

zespół budynków młyna

1919 r.

prywatna

28. Ostrowite

cmentarz przykościelny, mur ceglany, starodrzew

2 ćw. XIX w.

kościelna

29. Ostrowite, ul. Szkolna nr 12 - 14

budynek mieszkalny

1 ćw. XX w.

prywatna, państwowa

30. Ostrowite, ul. Szkolna nr 16 - 18

budynek mieszkalny

1 ćw. XX w.

prywatna

31. Ostrowite, ul. Główna nr 17 - 19

budynek mieszkalny

l. 10-20 XX w.

prywatna

32. Ostrowite, ul. Główna nr 29

budynek mieszkalny

1 ćw. XX w.

prywatna

33. Pawłówko

zespół dworsko – parkowy; dwór, park

pocz. XX w.

prywatna

34. Pawłowo

zespół dworsko – parkowy: dwór, park

relikty z 1 poł. XIX w., k. XIX w.

prywatna

35. Powałki, ul. Kościerska nr 2

budynek mieszkalny / drewniany

k. XIX w.

prywatna

36. Racławki

park dworski, krajobrazowy

XIX w.

37. Silno

cmentarz, mur cmentarny

XIV w., XIX w.

kościelna

38. Sławęcin

kościół p.w. św. Katarzyny wraz z cmentarzem przykościelnym i murem kamiennym

XVI w., 1743 r., 2003 r. – remont dachu

kościelna

39. Swornegacie, ul. Mestwina nr 5

budynek mieszkalny

k. XIX w.

prywatna

40. Swornegacie, ul. Międzymostowa nr 2

budynek mieszkalny

1 ćw. XX w.

prywatna

41. Topole

zespół dworsko – parkowy: dwór, park

XIX/XX w.

prywatna

42. Wączos nr 8

zagroda: budynek mieszkalny, inwentarski, stodoła

4 ćw. XIX w.

prywatna

Ogorzeliny - cmentarz

nieustalona

Wśród stanowisk archeologicznych zinwentaryzowanych na terenie gminy bezwzględnej ochronie powinny podlegać: cmentarzysko w Gockowicach, wielokulturowa osada w Ostrowitem i osada na wyspie w Ostrowitem, a takŜe grodziska w Charzykowach i Kamionce – na tych stanowiskach wszelkie prace ziemne powinny być poprzedzone badaniami wykopaliskowymi tak jak to miało miejsce na trasie obwodnicy Chojnic, podczas jej budowy. Stanowiska te proponuje się wpisać do rejestru zabytków archeologicznych.

26

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

6. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROśEŃ Analiza SWOT jest podstawowym i powszechnie stosowanym narzędziem diagnostycznym w opracowaniach o charakterze strategicznym. Nazwa metody pochodzi od angielskich słów: Strenghts – oznaczające: silne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse, oraz Threats – zagroŜenia. Analiza SWOT jest podstawą dla wyznaczenia priorytetów programu oraz w konsekwencji szczegółowych zadań. SILNE STRONY

SŁABE STRONY

o

Walory krajobrazowe i przestrzenne gminy – naturalny podział gminy na część przyrodniczo-turystyczną oraz rolnoosadniczą,

o

Niewiele obiektów wpisanych do rejestru zabytków (16 obiektów) w stosunku do zachowanego zasobu obiektów zabytkowych,

o

Występowanie na obszarze gminy zabytków znaczących dla środowiska kulturowego województwa: 16 obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków; 3 obiekty wymienione w Programie opieki nad zabytkami województwa Pomorskiego),

o

Zły stan techniczny znacznej części obiektów zabytkowych – zwłaszcza zespołów dworsko-parkowych i folwarcznych, cmentarzy, zabytków postindustrialnych i związanych z produkcją rolną,

o

o

DuŜa ilość obiektów zabytkowych – ponad 370 obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zbytków,

Brak środków finansowych na konserwację i rewaloryzację obiektów zabytkowych i trudność pozyskiwania tych środków dla obiektów nie wpisanych do rejestru,

o

DuŜa ilość zespołów dworsko-parkowych i folwarcznych – zachowanych lub ich pozostałości,

o

o

Zachowane zabytki budownictwa i formy zagospodarowania przestrzennego związanego z majątkami ziemskimi a determinującymi charakter tradycyjnego krajobrazu kulturowego i przyrodniczokulturowego (folwarki, parki, aleje),

Tendencja do niekorzystnego przekształcania zabudowy historycznych wsi i zespołów podworskich a szczególnie ich otoczenia przez wprowadzanie nowej zabudowy, nie liczącej się z lokalną tradycją, architekturą i historycznymi uwarunkowaniami,

o

Zanikanie tradycyjnej sztuki budowlanej i form budowlanych oraz stosowania tradycyjnych materiałów.

o

Znaczny zasób zabytków związanych z zarządzaniem gospodarką leśną: szczególnie w północnej części gminy,

o

Występowanie kościołów i znacznej ilości pozostałości w terenie po cmentarzach stanowiących świadectwo nawarstwień kultur i narodów SZANSE

ZAGROśENIA

o

MoŜliwość wykorzystania obiektów zabytkowych występujących w zespołach przestrzennych,

o

Pomysły na promocje miejscowości / sołectw przy wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego ujęte w planach odnowy miejscowości / sołectw,

o

Zainteresowanie części właścicieli obiektów zabytkowych ochroną pracami konserwatorskimi,

o

Rosnąca

rola

samorządu

poprzez

o

Brak wiedzy i świadomości właścicieli i uŜytkowników o walorach i znaczeniu obiektów zabytkowych przy niedostatku mechanizmów promujących,

o

Pogarszający się stan techniczny tkanki zabytkowej spowodowany niewłaściwym uŜytkowaniem, dowolnym przekształcaniem a niejednokrotnie celowym niszczeniem obiektów i zespołów zabudowy,

o

Brak funkcji wielu obiektów zabytkowych,

27

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ włączenie ochrony zabytków w sferę rozwoju regionalnego i gminnego, o

o

o

MoŜliwość finansowania prac konserwatorskich i remontowych obiektów zabytkowych ze środków finansowych pochodzących z róŜnych źródeł: państwowe, samorządowe, prywatne, wyznaniowe, środki UE i in. Uwzględnianie problemów ochrony dziedzictwa kulturowego w programach, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, planach rozwoju oraz planach zagospodarowania przestrzennego, Rozwój i wzrost znaczenia inicjatyw lokalnych i organizacji pozarządowych w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego

o

Promocja przykładów dobrej architektury kontynuującej miejscową regionalną tradycję budowlaną,

o

Edukacja w dziedzinie dziedzictwem kulturowym,

o

Rozwój edukacji i podnoszenie poziomu świadomości toŜsamości kulturowej – regionalnej i miejscowej – wśród dzieci, młodzieŜy i lokalnej społeczności.

zarządzania

szczególnie poprzemysłowych zespołach popegeerowskich,

oraz

w

o

Brak środków na skuteczną ochronę i zabezpieczenie zabytków,

o

Niewłaściwe prowadzenie prac projektowych, budowlanych i konserwatorskich, niezgodnie ze sztuką budowlaną i konserwatorską prowadzące do niekorzystnych przekształceń obiektów zabytkowych i ich zewnętrznego wyglądu,

o

Presja inwestycyjna na obszarach historycznych zespołów wiejskich i zespołów pofolwarcznych (oraz popegeerowskich) ingerująca w historyczny układ i substancję zabytkową,

o

Presja inwestycyjna polegająca na lokalizowaniu zespołów współczesnej zabudowy mieszkalnej i innej w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów cennych kulturowo i krajobrazowo,

o

Występowanie współwłasności oraz dokonywanie wtórnych podziałów i parcelacji obiektów i zespołów zabytkowych,

o

Klęski Ŝywiołowe i zdarzenia losowe,

o

Dalsza degradacja nieuŜytkowanych obiektów zabytkowych, np. dawnych dworców kolejowych, młynów, etc.

7. ZAŁOśENIA PROGRAMOWE 7.1. Priorytety programu opieki Uwzględniając cele wymienione w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określono priorytety gminnego programu opieki nad zabytkami sformułowane w perspektywie wieloletniej: Priorytet I: BADANIE I DOKUMENTACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ORAZ PROMOCJA I EDUKACJA SŁUśĄCA BUDOWANIU TOśSAMOŚCI GMINY Priorytet II: REWALORYZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO ELEMENT ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY Priorytet III: OCHRONA KULTUROWEGO

I

ŚWIADOME

KSZTAŁTOWANIE

KRAJOBRAZU

7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki w ramach poszczególnych priorytetów Dla realizacji wyznaczonych priorytetów określa się długofalowe kierunki działań oraz wskazuje się zadania w ramach przyjętych kierunków działań.

28

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Priorytet I: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja słuŜąca budowaniu toŜsamości gminy Kierunki działań Szeroki dostęp do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy

Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym

Promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego słuŜąca kreacji produktów turystyki kulturowej

Zadania •

opracowanie elektronicznej bazy danych „Zabytki gminy Chojnice” – w oparciu o gminną ewidencję zabytków – udostępnionej na stronie internetowej gminy

•

opracowanie mapy zabytków gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji ułatwiającej dotarcie do wszystkich elementów dziedzictwa kulturowego

•

rejestrowanie fotograficzne stanu zabytków – co 2 lata

•

powiadomienie właścicieli obiektów o ujęciu ich obiektów w gminnej ewidencji zabytków i wskazanie im wartości i elementów, które winny podlegać ochronie

•

opracowanie ścieŜek turystyczno-edukacyjnych najciekawszych zabytkach gminy (z punktami widokowymi)

•

opracowanie folderów poświęconych problematyce dziedzictwa kulturowego gminy, dotyczących np. poszczególnych miejscowości, tematycznych (np. dwory gminy Chojnice), etc.

•

konkursy na szczeblu szkoły, miejscowości, gminy – plastyczne, fotograficzne, historyczne, internetowe zagadki: gdzie się znajduje obiekt ze zdjęcia…? (zdjęcia historyczne, fragmenty obiektów, etc.)

•

opracowanie edukacyjnych

•

opracowanie i wykonanie systemu oznakowania zabytków na terenie gminy – tablice, plansze, mapy

•

opracowanie szlaków turystycznych (np. pieszych, rowerowych, konnych, samochodowych, wodnych) ukazujących walory dziedzictwa kulturowego

Priorytet II: Rewaloryzacja gospodarczego gminy Kierunki działań Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania (poprzez konserwację / renowację)

dziedzictwa

szkolnych

i

kulturowego

przedszkolnych

jako

element

po

programów

rozwoju

społeczno-

Zadania •

remonty / renowacje przydroŜnych kapliczek i krzyŜy

•

zapewnienie lub wskazanie właściwego doradztwa budowlanokonserwatorskiego i popularyzowanie dobrych realizacji o charakterze konserwatorskim (rewaloryzacje, remonty, rozwiązania projektowe w zabytkach i ich sąsiedztwie); propagowanie i promowanie tradycyjnych form budownictwa w gminie

•

zacieśnienie współpracy z właściwym dla terenu gminy Chojnice konserwatorem zabytków oraz ze starostwem powiatowym a takŜe z konserwatorem diecezjalnym archidiecezji gdańskiej;

•

rozwaŜenie moŜliwości i określenie zasad wprowadzenia ulg w opłatach (dotacje, ulgi w podatku od nieruchomości) dla właścicieli obiektów zabytkowych w związku z realizowaniem przez nich działań remontowych o charakterze konserwatorskim

29

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Podejmowanie działań umoŜliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami

•

wspieranie inicjatyw lokalnych w tym ewentualnych społecznych opiekunów zabytków w zakresie ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego;

•

przeprowadzenie analizy sposobu uŜytkowania niektórych obiektów i podjęcie próby znalezienia właściwej funkcji (np. nieuŜytkowanych dworów, nieczynnych dworców kolejowych itp.)

Priorytet III: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego Kierunki działań Rozszerzenie zasobu i ochrony dziedzictwa kulturowego gminy

Zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego

Zadania •

wystąpienie do wojewódzkiego konserwatora zabytków z wnioskiem o wpisanie do rejestru zabytków najcenniejszych obiektów i zespołów oraz stanowisk archeologicznych, a takŜe stworzenie warunków i zasad bieŜącego prowadzenia gminnej ewidencji: − dokonywania nowych wpisów do ewidencji, − weryfikacji istniejących wpisów i systematycznych przeglądów technicznych

•

uzupełnianie danych stosownie do potrzeb i dalszych wymogów Krajowego Ośrodka Dokumentacji Zabytków zmierzających docelowo do utworzenia ogólnokrajowej bazy danych;

•

powołanie parków kulturowych: Osada Chociński Młyn i Osada Klosnowo – sporządzenie planów ich ochrony

•

podjęcie współpracy z uczelniami (np. Politechnika Gdańska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, WyŜsza Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu): prace studialne, praktyki wakacyjne.

•

włączenie programu opieki nad zabytkami do innych działań strategicznych gminy

•

ochrona panoram oraz przedpoli widokowych wsi o najwyŜszych walorach widokowych

•

ustanowienie w opracowywanym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego stref ochrony konserwatorskiej dla wartościowych zespołów ruralistycznych, zespołów dworsko-parkowych i pofolwarcznych, dworców kolejowych, zespołów leśniczówek i innych oraz właściwe sformułowanie zasad ochrony konserwatorskiej w zapisach w/w dokumentów;

•

ustanowienie w opracowywanym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wymogu sporządzenia planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz innych o wysokich walorach przestrzenno-kulturowych

•

ustanowienie w opracowywanym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszarów do sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ze względu na potrzebę ochrony zabytków.

30

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Realizacja programu będzie się odbywać poprzez wskazane zadania gminy na rzecz osiągnięcia priorytetów. Zakłada się, iŜ zadania te będą wykonywane za pomocą następujących instrumentów: 

Instrumentów prawnych – wynikających z przepisów ustawowych, czyli. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, budowa parków kulturowych, wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków obiektów będących własnością gminy, wykonywanie decyzji administracyjnych, np. wojewódzkiego konserwatora zabytków;



Instrumentów finansowych, czyli finansowanie prac konserwatorskich i remontowych przy obiektach zabytkowych będących własnością gminy, korzystanie z programów uwzględniających finansowanie z funduszy europejskich oraz dotacje, subwencje, dofinansowania, nagrody, zachęty finansowe dla właścicieli obiektów zabytkowych;



Instrumentów koordynacji, czyli poprzez realizację projektów i programów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w wojewódzkich strategiach, programach odnowy wsi, etc., oraz współpracy z organizacjami wyznaniowymi w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami



Instrumentów społecznych, czyli działania edukacyjne, promocyjne, współdziałanie z organizacjami społecznymi, działania prowadzące do tworzenia miejsc pracy związanych z opieka nad zabytkami



Instrumentów kontrolnych, czyli aktualizacja gminnej ewidencji zabytków, a takŜe monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania zabytków

9. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKMI Monitoring działań dotyczących realizacji poszczególnych zadań Programu Ochrony Zabytków stanowi podstawę oceny uzyskanych efektów oraz formułowania ewentualnych wytycznych i propozycji zmian dla kolejnych edycji programu. Proces monitorowania polega na przyglądaniu się zmianom, jakie zachodzą w wyniku realizacji danych zadań, na analizie zebranych danych i opracowaniu stosownych raportów oraz podejmowaniu inicjatyw warunkujących ich pozytywna realizację. Wskazane jest takŜe rejestrowanie wszelkich uwag i pomysłów zgłaszanych podczas realizacji programu, poprzez uczestników poszczególnych projektów. Na podstawie zebranych informacji będzie moŜna opracować dwuletnie sprawozdania z realizacji programu, które powinna sporządzić jednostka koordynująca wskazana lub powołana przez Wójta. Sprawozdanie Wójt przedstawi Radzie Gminy, a następnie prześle Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków, który wykorzysta je przy opracowywaniu aktualizacji i oceny realizacji wojewódzkiego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Przykładowe kryteria, które mogą być zastosowane do oceny realizacji zadań programu: W ramach priorytetu I: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja słuŜąca budowaniu toŜsamości gminy: 

Potwierdzenie udostępnienia bezy informacji na temat dziedzictwa kulturowego gminy

31

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________



Liczba zrealizowanych konkursów, wystaw, działań edukacyjnych na terenie gminy, dotyczących problematyki ochrony środowiska kulturowego oraz liczba uczestników tych wydarzeń



Liczba opracowanych, wydanych wydawnictw (ulotek, folderów promocyjnych, etc.)



Liczba opracowanych prac studialnych (studia historyczno-urbanistyczne, studia krajobrazowe, katalogi typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego, etc.)



Liczba utworzonych szlaków turystycznych, ścieŜek edukacyjnych etc.



Dokonanie okresowej oceny aktualności gminnej ewidencji zabytków



Określenie efektów i ilości kontroli sprawdzających stan utrzymania i uŜytkowania obiektów objętych ochroną konserwatorską



Potwierdzenie opracowania szkolnych i przedszkolnych programów edukacyjnych



Inne

W ramach priorytetu II: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno-gospodarczego gminy: 

Poziom wydatków budŜetu gminy na ochronę i opiekę nad zabytkami



Wartość finansowa wykonanych prac remontowo-konserwatorskich przy zabytkach oraz liczba obiektów poddanych ww. pracom



Liczba podjętych remontów obiektów zabytkowych



Inne

W ramach priorytetu III: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego: 

Liczba wykonanych / uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ustanawiających ochronę obiektów z gminnej ewidencji zabytków



Liczba utworzonych parków kulturowych



Liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obiektów i zespołów zabytkowych



Liczba szkoleń lub liczba pracowników Urzędu Gminy biorących udział w szkolenia dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego



Inne

10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Program finansowany moŜe być ze środków budŜetowych: województwa, samorządu, państwa, środków UE i funduszy prywatnych. Są to: - środki własne budŜetu gminy - dotacje podmiotowe dla instytucji, których organizatorem jest samorząd gminy - środki znajdujące się w gestii wojewódzkiego konserwatora zabytków - dotacje samorządu województwa dla jednostek samorządu terytorialnego innych szczebli realizacji zadań z zakresu kultury i sztuki - dotacje, granty, nagrody samorządu województwa dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych - dochody własne instytucji kultury

32

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

- środki w ramach Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: „Dziedzictwo kulturowe”, „Promesa Ministra Kultury” - kredyty bankowe zaciągane przez Zarząd Gminy na realizację określonych celów i inwestycji - zyski z działalności statutowej i gospodarczej - odsetki z kont i rachunków bankowych - dotacje i fundusze celowe rządowych i pozarządowych programów pomocowych - składki i zbiórki publiczne i finansowe ze środków ludności - fundusze krajowe i zagraniczne Unii Europejskiej - inne środki przewidziane prawem Ze środków budŜetowych zasadnicze znaczenie maja: - środki Generalnego Konserwatora Zabytków - środki Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (środki specjalne – z gier losowych) - Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji – Fundusz na remont i konserwację obiektów sakralnych - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (finansowanie zabytkowych parków wpisanych do rejestru zabytków oraz finansowania publikacji związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego) - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego i programy sektorowe

11. REALIZACJA I FINANSOWANIE PRZEZ GMINĘ ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKÓW Program wdraŜany będzie prze Wójta gminy Chojnice, w imieniu którego działa Gminny Ośrodek Kultury. Wójt moŜe wyznaczyć Koordynatora projektu. WdraŜanie odbywać się będzie przy współpracy Wydziałów Urzędu Gminy, jednostek budŜetowych gminy, Urzędu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, właścicieli obiektów zabytkowych, organizacji pozarządowych, instytucji, dla których opieka nad zabytkami jest działalnością statutową, osób fizycznych i prawnych. Wójt / Koordynator zapewni: •

Przepływ informacji pomiędzy jednostkami odpowiedzialnymi za realizacje zadań

•

Zorganizuje forum wymiany informacji i doświadczeń

•

Określi zasady prowadzenia monitoringu wdraŜania poszczególnych zadań

•

Wykona ocenę stopnia realizacji priorytetów programu i określi szczegółowe kryteria oceny realizacji po czterech latach wdraŜania programu oraz w przedziałach cząstkowych (np. corocznych lub w okresie dwuletnim).

Rada Gminy w drodze uchwały moŜe określić corocznie wysokość wydatków na ochronę środowiska kulturowego, w tym na realizację Programu Opieki nad Zabytkami. Wydatki na realizację zadań inwestycyjnych, w tym:

33

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

- zadania inwestycyjne związane z ochroną zabytków stanowiących własność komunalną (np. prace remontowo-budowlane, konserwatorskie, związane z konserwacja i pielęgnacją zieleni zabytkowej) - zadania inwestycyjne wprowadzone do gminnych programów przyjętych uchwałami Rady Gminy (np. programami rozwoju lokalnego, ochrony środowiska i gospodarki komunalnej itp.) wprowadzone zostaną do rocznych i wieloletnich planów inwestycyjnych Finansowane z budŜetu gminy mogą i powinny być ponadto inne, nieinwestycyjne działania, w tym takie jak np. prace studialne, badawcze, dokumentacyjne, konkursy, działania promocyjne, edukacyjne itd. Celowym byłoby określenie poziomu – wysokości planowanego przez miasto dofinansowania zadań zakresu opieki nad zabytkami (np. % w corocznym budŜecie gminy), a takŜe ustalenie, opracowanie zasad udzielania dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach. Przede wszystkim dotyczyć to moŜe zabytków wpisanych do rejestru zabytków (tych jest w gminie Chojnice stosunkowo niewiele), ale takŜe innych, np. figurujących w ewidencji zabytków i wskazywanych do ochrony ustaleniami planu miejscowego. Wskazane jest równieŜ opracowanie zasad dofinansowania z budŜetu gminy zadań z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami podmiotów, które prowadzą działalność kulturalną, takich jak np. muzeum, izby tradycji (np. realizowane przy szkołach, czy świetlicach wiejskich), biblioteki, stowarzyszenia, organizacje turystyczne itp.

12. CZĘŚĆ GRAFICZNA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Załącznik graficzny zawiera syntezę stanu istniejącego dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego oraz przyjęte elementy programu opieki.  Załącznik graficzny, plansza pt. – Synteza stanu istniejącego dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego – mapa w skali 1:20 000

13. ANEKSY Wykaz załączników:  Załącznik 1 – BIAŁE KARTY I KARTY CMENTARZY – zestawienie  Załącznik 2 – FISZKI KONSERWATORSKIE – zestawienie.  Załącznik 3 – WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH POSTULOWANYCH DO

WPISANIA DO REJESTRU ZABYTKÓW  Załącznik 4 – WYKAZ OBIEKTÓW GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

34

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

ZAŁĄCZNIK 1 Gmina Chojnice – BIAŁE KARTY I KARTY CMENTARZY – zestawienie l.p.

miejscowość

białe karty

karty cmentarzy

1.

Angowice

kat.- czynny; poł. XIX w.;

2.

Charzykowy

kat.- czynny; poł. XIX w.

3.

Chojnaty

4.

Chojniczki

5.

Ciechocin

Kościół p.w. św. Marcina, 2 poł. XVII w., przeb. 1877r.

6.

Ciechocin

Zespół folwarczny, k. XIX w., przełom XIX/XX w.

7.

Ciechocin

Dom mieszkalny nr 43/3, XIX/XX w., lata 20. XX w.

8.

Cołdanki

Ogorzeliny- Cołdanki - Zespół folwarczny, XIX/XX w.

9.

Czartołomie

Zespół folwarczny, 4 ćw. XIX w.

10.

Czartołomie

Dwór w zespole, 1 poł. XIX w., przebudowany k. XIX w.,

11.

Czartołomie

Magazyn zboŜowy, ob.. magazyn paszowy, k. XIX w.

12.

Czartołomie

Dom mieszkalny nr 3

Dwór 4 ćw. XIX w.; ew.- nieczynny; poł. XIX w. stan zachow. zły

Doręgowice

kat.- czynny; poł. XIX w.; w środku wsi

13.

ew.- nieczynny; poł. XIX w.; stan zachow. zły; przy szosie Sępólno Krajeńskie - Chojnice

14.

kat. nieczynny; poł. XIX w.; stan zachow. zły; prywatny rodziny Konietzkich; przy szosie z Silna do Objezierza nad strumieniem

Gockowice Zespół folwarczny, 4 ćw. XIX w., lata 20. i 30. XX w.

15.

Jarcewo

16.

Jarcewo

Dwór, 1 poł. XIX w.

17.

Jarcewo

Gorzelnia, pocz. XIX w (?)

18.

Jarcewo

Obora, 1 ćw. XX w.

19.

Jarcewo

Stodoła, 1928/29 r.

kat.- czynny; ew. czynny; poł. XIX w.; na wschód od wsi; ew. nieczynny; k. XIX w., kaplica sprzed 1914 r.

35

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 20.

21.

Kłodawa

Dom mieszkalny nr 2 z 1894 r. kat. nieczynny; przed 1914 r.; stan zachow. zły, w formie szczątkowej; ew. nieczynny; poł.XIX w.; stan zachow. zły; krzyz z 1876 r.

Kopernica Krojanty

Kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. Niepokalane Poczęcie NMP, 1892 r., rozbudowany w 1996 r.

23.

Krojanty

Zespół folwarczny, 4 ćw. XIX w.

24.

Krojanty

Dom mieszkalny "ośmiorak", k. XIX w.

Krojanty

Dwór, 1 połowaq XVIII w., relikty z XVII w., przebudowa 3 ćw. XIX w. i przełom XX/XXI w.

26.

Krojanty

obora, 1885r.

27.

Kruszka

Zespół dworsko - folwarczny, k. XIX w.

28.

Kruszka

Dwór z XIX/XX w.

Lichnowy

Kościół par. p.w. św. Jadwigi Śląskiej, 1864-66 r.

Lichnowy

Dwór w zespole dworsko - folwarcznym z parkiem, przełom XIX/XX w.

Lotyń

Dwór we zespole dworsko -folwarcznym z parkiem, dwór: XVIII/XIX w., 2 poł. XIX w.; zespół: poł. XIX w.

Moszczenica

Kościół filialny p.w. św. Bartłomieja Apostoła, XVI w., 1738 r. dzwonnica; 1829 r. - odbudowa

kat.- czynny; ok. poł. XIX w.; 1874 r. krzyŜ nagrobny Reginy Karau

Zespół folwarczny, pocz. XIX w., k. XIX w.

kat.- nieczynny, przykościelny; pocz. XIX w.; grób rodziny Wolszlegerów; 1844r. najstarszy zachowany nagrobek

22.

25.

29. 30. 31. 32.

kat.- czynny; pocz. XX w. - wcześniej ewang.;

kat.- czynny; 1 poł. XIX w.; najstarszy zachowany nagrobek 1837 r.

33.

NieŜychowice

34.

NieŜychowice

Pałac z poł. XIX w., przebudowany w 1915 r.

Nowa Cerkiew

Kościół filialny p.w. św.Marii Magdaleny, 1911 - 1913 r.

kat.- czynny? (sprawdzić - na karcie brak danych); 2 poł. XIX w.; ogrodzenie metalowe z 1906 r.

Kościół par. p.w. PodwyŜszenia KrzyŜa św., nawa ok.. poł. XIV w., wieŜa i kruchta poł. XVIII w., przebudowany 1974 r.

kat.- czynny, przykościelny; 1 poł. XIX w.; 1885 r. najstarszy zachowany nagrobek

35.

36.

Ogorzeliny

36

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Ogorzeliny

Zespół dworsko - folwarczny, układ przestrzenny przed 1800 r., zabudowa 3 ćw. XIX w., pocz. XX w.

38.

Ogorzeliny

Dwór, koniec XVIII w., 1 poł. XIX w., przebudowany XIX/XX w.

39.

Ogorzeliny

Młyn, 1919 r.

Ostrowite

Kościół parafialny p.w. św. Jakuba, 1402 r.,

kat.- czynny, przykościelny; poł. XIX w.; 1882 r. najstarszy zachowany nagrobek

Pałac z końca XIX w., relikty z 1 połowy XIX w.

kat.- czynny, przykościelny; 1332 r. wzmiankowana parafia, 1635 r. kościół filialny; 1929 r. najstarszy zachowany nagrobek

37.

40.

41.

Pawłowo Pawłówko

ew.- nieczynny; 2 poł. XIX w.; stan zachowania b. zły, brak śladów nagrobków

43.

Powałki

ew.- nieczynny; 2 poł. XIX w.; stan zachowania zły

44.

Racławki

42.

Zespół dworsko- folwarczny, przełom XIX/XX w. Zespół dworsko- folwarczny, przełom XIX/XX w.

45.

Silno

46.

Silno

Dwór, 2 poł. XIX w.

47.

Silno

Dwór, 2 poł. XIX w.

48.

Sławęcin

Kościół filialny p.w. św. Katarzyny, 1742 r.

49.

Sternowo

Zespół dworsko - folwarczny, 1853, XIX/XX w.

Swornegacie

Kościół par. p.w. św. Barbary 1912 - 1916 r.

50. 51.

Szlachetna Nowa Dwór, 4 ćw. XIX w. Cerkiew

52.

Zbeniny

Zespół folwarczny, k. XIX w., pocz. XX w.

53.

Zbeniny

Dwór w zespole

kat.-czynny; parafia erygowana przed 1348 r., od 1435 r. koścół filialny; 1915 r. najstarszy zachowany nagrobek

kat.-czynny; poł. XIX w.; 1895 r. krzyŜ nagrobny Ŝeliwny

kat.-czynny, przykościelny; poł. XIX w.; 1899r. krzyŜ nagrobny

Źródło: zbiory archiwum Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku i Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Gdańsku

37

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

Gmina Chojnice – FISZKI KONSERWATORSKIE, (wyk. w latach 80. XX w., poprawione w 2002 r. przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku, oraz w 2009 r. przez PPR „DOM” w Starogardzie Gd.)

l.p.

Miejscowość

adres

obiekt

materiał ścian

data

1

Angowice

dzwonnica

mur.

1900 r.

2

Angowice

kapliczka

mur.

1900 r.

3

Angowice

nr 26

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

2poł. XIX w.

4

Angowice

nr 35

budynek mieszkalny

mur.

ok. 1900 r.

właściciel

uwagi

Wirowiński

5

Charzykowy

ul. Długa

kaplica

mur.

ok. 1900 r.

kaplica rektorska p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej

6

Charzykowy

ul. Długa nr 70

budynek mieszkalny - chałupa

drewn./mur.

przed 1900 r.

Stolp M.

7

Charzykowy

nr 35

budynek mieszkalny

drewn./mur.

przed 1900 r.

śak A.

8

Chociński Młyn

nr 6

leśniczówka

mur.

poł. XIX w.

Nadleśnictwo Przymuszewo

tartak wodny

drewn.

XIX w., przeb. przed 1923 r., rozebrany l.50.XX w.

9

Chociński Młyn

nie istnieje

10

Chociński Młyn

nr 1

budynek mieszkalny

drewn.

pocz. XX w.

Kontek J.

11

Chociński Młyn

nr 2

budynek mieszkalny

drewn.

pocz. XX w.

Kroll P.

12

Chociński Młyn

nr 1

stodoła

drewn.

pocz. XX w.

Kontek J.

13

Chociński Młyn

nr 2

stodoła

drewn.

pocz.XX w.

Kroll P.

38

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

14

15

Chociński Młyn

Chociński Młyn

nr 5

budynek mieszkalny - chałupa

budynek mieszkalny - chałupa

16

Chojnaty

dwór

17

Chojnaty

park dworski

18

19

Ciechocin

Ciechocin

kościół filialny p.w. św. Marcina

drewn.

drewn.

mur.

2 poł.XIX w., przeb. i odnowiona w 1926 r. i 1972 r. Łosiński

2 poł.XIX w.,

4 ćw. XIX w.

Ciechocin

park dworski

21

Ciechocin

budynek inwentarski w zespole folwarcznym

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w Zamartem

XIX w. ok. 1,5 ha drewn., o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą

2 poł. XVII w., przeb. w 1877 r.

rej. zab.

PGR; Agencja Własności Rolnej; k. l. 90. XX w. wykupiony na własność

dwór

20

brak fotografii na fiszce i nr domu, nie istnieje

bez fot. i opisu; przypuszczalnie dotyczy bud. nr 43/3 i naleŜący do zespołu folwarcznego bez fot. i opisu; przypuszczalnie naleŜący do zespołu folwarcznego

mur.

ok..1800 r.

39

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

22

Ciechocin

nr 8

budynek mieszkalny - chałupa

drewn., konstr. sumik.- łątk.

budynek mieszkalny

mur., konstr. ryglowa, dachówka

1 poł. XIX w.

nie istnieje; brak fotografii na fiszce

ok.. 1900 r.

brak fotografii na fiszce; notatka na fiszce z 2002 r.: jeŜeli to dom k/ kościoła, to stoi

23

Ciechocin

dawny nr 17; obecny 50

24

Ciechocin

nr 18

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

1 poł. XIX w.

nie istnieje

25

Ciechocin

nr 30

budynek mieszkalny - chałupa

drewn., strzecha

1 poł. XIX w.

nie istnieje

26

Ciechocin

nr 36

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

1 poł. XIX w.

nie istnieje

27

Ciechocin

nr 36

bud. inwentarski

drewn.

1 poł. XIX w.

nie istnieje

mur.

k. XIX w.; przebud. po 1945 r.

28

29

30

Cołdanki

Cołdanki

Cołdanki

dwór

Zakład Doświadczalny Ziemniaka

park 1,16 ha

Zakład Doświadczalny Ziemniaka

budynek gospodarczy

XIX/XX w.

Zakład Doświadczalny Ziemniaka

brak fotografii na fiszce i nr domu

Zakład Doświadczalny Ziemniaka

przebudowany; brak fotografii na fiszce i nr domu

Zakład Doświadczalny

przebudowany; brak fotografii na

mur.

31

Cołdanki

stodoła I

drewn.

pocz. XX w.

32

Cołdanki

stodoła II

drewn.

pocz. XX w.

40

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ Ziemniaka

33

34

35

36

Czartołomie

dwór

Czartołomie

park dworski

Czartołomie

spichlerz

budynek inwentarski w zespole folwarcznym

Czartołomie

37

Czartołomie

38

Doręgowice

39

Gockowice

mur.

mur

mur

1 poł. XIX w.; przeb. B. Rekowska, k. XIX w.; 2002 r. w Warszawa, ul. trakcie remontu Parkowa 13/17

fiszce i nr domu

wpisany do rejestru zabytków

XIX w.; 6 ha

B. Rekowska, Warszawa, ul. Parkowa 13/18

4 ćw. XIX w.; przebudowany

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w Zamartem, Zakł. Przem. Rolnego w Czartołomie

k. XIX w.

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w Zamartem, Zakł. Przem. Rolnego w Czartołomie

brak fotografii na fiszce

brak fotografii na fiszce

stodoła

mur

k. XIX w.

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w Zamartem, Zakł. Przem. Rolnego w Czartołomie

dawny nr 28; obecny nr 30

budynek mieszkalny - chata

szalowana

2 poł. XIX w.

Pestka A.

nr 7

dwór

mur., cegła, dachówka

1 poł. XIX w.

Czerwiński R.

wpisany do rejestru zabytkówczęść parku 3 ha

41

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 40

Gockowice

kapliczka przydroŜna

41

Granowo

nr 18

budynek mieszkalny

42

Granowo

nr 25

budynek mieszkalny

mur.

1927 r. nie istnieje; skreślony z rej. zab. 31.07.2002 r.

drewn.

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w Zamartem, Zakł. Przem. Rolnego w Czartołomie

wpisany do rejestru zabytków

Jarcewo

dwór

44

Jarcewo

park dworski

XIX w., pow. 2,37 ha

wpisany do rejestru zabytków

budynek gorzelni, pierwotnie mleczarnia

Zakład Doświadczalny Ziemniaka w 1 poł.XIX w., przeb. Zamartem, Zakł. na gorzelnię w 2 poł. Przem. Rolnego w XIX w. Czartołomie

wpisany do rejestru zabytków

pocz. XX w.

wpisany do rejestru zabytków; brak fot. na fiszce

pocz. XX w.

wpisany do rejestru zabytków; brak fot. na fiszce

l.30. XX w.

wpisany do rejestru zabytków; brak fot. na fiszce

46

47

48

Jarcewo

Jarcewo

Jarcewo

Jarcewo

obora I

obora I

stodoła

mur.

mur.

mur.

mur.

1 poł. XIX w.

nie istnieje

43

45

mur.

1 poł. XIX w.

42

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

49

Jarcewo

stajnia

mur.

l.20. XX w.

wpisany do rejestru zabytków; brak fot. na fiszce

50

Jarcewo

ogrodzenie, fragm.

mur.

l.30. XX w.

brak fot. na fiszce

51

Jarcewo

waga

mur.

pocz. XX w.

brak fot. na fiszce

52

Jarcewo

dwojak I

mur.

pocz. XX w.

brak fot. na fiszce

53

Jarcewo

dwojak II

mur.

pocz. XX w.

brak fot. na fiszce

kaplica

mur.

przed 1914 r.

na starym cmentarzu ewang.

54

Jarcewo

55

Jeziorki

56

Kamionka Swornegacie

nr 3

budynek mieszkalny

mur.

ok. 1920 r.

Nadleśnictwo Kamionka

57

Kamionka Swornegacie

nr 3

budynek gospodarczy

mur.

ok. 1920 r.

Nadleśnictwo Kamionka

58

Kamionka

nr 4

budynek mieszkalny

mur.

ok. 1910 r.

Kumor G.

59

Kamionka

nr 5

gajówka

mur.

ok. 1920 r.

Leśnictwo Kamień Krajeński

60

Kamionka

budynek mieszkalny

mur.

ok. 1915 r.

Leśnictwo Kamień Krajeński

61

Kamionka

budynek gospodarczy

mur.

ok. 1915 r.

Leśnictwo Kamień Krajeński

62

Kłodawa

budynek mieszkalny

mur.

1894 r.

GS Chojnice

park o pow. 1,6 ha

nr 2

brak fot. na fiszce

43

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 63

Kłodawa

nr 6

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1914 r.

Kedrowski B.

64

Kłodawa

nr 10

budynek mieszkalny

drewn.

poł. XIX w.

nie istnieje; brak fot. na fiszce

65

Kłodawa

nr 12

budynek mieszkalny

drewn.

poł. XIX w.

nie istnieje; brak fot. na fiszce

66

Kłodawa

nr 15

budynek mieszkalny

drewn.

poł. XIX w.

nie istnieje; brak fot. na fiszce

67

Kłodawa

nr 21

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Półczyński J.

nie istnieje; brak fot. na fiszce

68

Kłodawa

nr 23

budynek mieszkalny- chałupa

szachulcowa

poł. XIX w.

Pepliński L.

nie istnieje; brak fot. na fiszce

69

Kłodawa

nr 24

stodoła

drewn.

przed 1900 r.

Schlum J.

70

Kłodawa

nr 27

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

1 poł. XIX w.

Kopischke B.

w duŜym stopniu przebudowany nie posiada wartościowych cech kulturowych

71

Kłodawa

nr 28

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Karcz D.

wykreślony z ewidencji

72

Kłodawa

nr 32

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Batoszyński Wł.

73

Krojanty

kościół paraf. p.w. Niepok. Poczęcia NMP

mur.

1892 r.; wieŜa zburzona w 1944 r.

74

Krojanty

mur.

przed 1900 r.

MG Chojnice

75

Krojanty

mur.

1 poł. XIX w.; 1884 r.

Winiecki T.

40 budynek szkoły

dwór

wpisany do rejestru zabytków

wpisany do rejestru zabytków

44

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

76

Krojanty

park dworski

77

Krojanty

budynek gospodarczy

mur.

1884 r.

78

Krojanty

budynek gorzelni

mur.

l. 80. XIX w.

79

Krojanty

obora

mur.

1885 r.

Zakłady Mięsne Chojnice

80

Krojanty

budynek mieszkalny ośmiorak

mur.

k. XIX w.

Landowska A., Laska Z.

81

Lichnowy

82

Lichnowy

83

ul. Lipowa nr 4

Winiecki T.

brak fotografii i opisu na fiszce

par. p.w. św. Jadwigi Śląskiej

1864-66 r.

dawny zespół folwarczny

dwór

poł. XIX w.; XIX/XX w.

Lichnowy

dawny zespół folwarczny

park dworski

XIX w.

84

Lichnowy

dawny zespół folwarczny

owczarnia

mur.

85

Lotyń

w centrum wsi

krzyŜ przydroŜny

drewn.

przed 1939 r.

86

Lotyń

nr 16 i 17

dwór

mur.

XVIII/XIX w.; 2 ćw. XIX w.

Pałubicki M.

87

Lotyń

park dworski, pow. 1,93 ha

XIX w.

UG

Moszczenica

kościół par. p.w. św. Bartłomieja Apostoła

88

mur.

XVI w.

wpisany do rejestru zabytków

brak fot. na fiszce

brak fot. na fiszce

brak fot. na fiszce

brak fot. na fiszce wpisany do rejestru zabytków w 1929 r.

45

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 89

90

91

Moszczenica

Moszczenica

nr 13

Moszczenica

dawny nr 33; obecny nr 41

kapliczka przydroŜna

mur.

przed 1900 r.

budynek mieszkalny - chata

drewn., konstr. zrębowa

XVIII/XIX w.

budynek mieszkalny - chata

drewn., konstr. sumik.- łątka

poł. XIX w.

nie istnieje, rozebrana, brak fot. na fiszce

Gretka M. w trakcie przebudowy wydłuŜenia korpusu

92

NieŜychowice

kościół p.w. św. Trójcy

mur, cegła

1581 r.; przeb. pocz. XIX w.; 1983 r.

93

NieŜychowice

mur cmentarny

kamienny

XIX w.

94

NieŜychowice

pałac

mur.

poł. XIX w.; przeb. 1915 r. i 1969 r.

95

NieŜychowice

park dworski

96

NieŜychowice

oficyna I

mur.

ok. poł. XIX w.; przeb. 1915 r.

brak fot. na fiszce

97

NieŜychowice

oficyna II

mur.

ok. poł. XIX w.; przeb. 1915 r.

brak fot. na fiszce

98

NieŜychowice

magazyn zboŜowy

mur.

k. XIX w.

brak fot. na fiszce

99

Nowa Cerkiew

kościół

mur., cegła

1911-13 r.

100

Nowa Cerkiew

kapliczka

mur., cegła

1933 r.

101

Nowa Cerkiew

krzyŜ drewniany

drewn.

przed 1939 r.

XIX w., pow. 2,0 ha

Instytut Ziemniaka Bonin

brak fot. na fiszce

Szynszycki J.

46

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

102

103

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

nr 4/5

nr 7

budynek mieszkalny - chałupa

budynek mieszkalny - chata

drewn.

drewn.

pocz. XIX w.

dach kryty eternitem przypuszczalnie nie istnieje

poł. XIX w.

śakowski B.

dach kryty eternitem; nie istnieje

Łosin G.

prawdopodobnie rozebrana - lustr. z 2002 r., brak fot. na fiszce

104

Nowa Cerkiew

nr 13

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

poł. XIX w.

105

Nowa Cerkiew

nr 19

budynek mieszkalny

szachulcowy, otynkowany

przed 1900 r.

106

Nowa Cerkiew

dawny nr 62; obecny 32

budynek mieszkalny - chata

drewn.

poł. XIX w.

Pszczółkowski A.

107

Nowa Cerkiew

dawny nr 63; obecny 30

budynek mieszkalny - chata

drewn.

poł. XIX w.

Sawicka H.

108

Objezierze

nr 3

dwór

mur.

przed 1900 r.

Wiencławek M.R.

mur.

XIV w.; XVIII w.; 1973 r. -remont

109

Ogorzeliny

kościół par. p.w. św. KrzyŜa

110

Ogorzeliny

na cmentarzu przykościelnym

kaplica grobowa Prądzyńskich mur.

1823 r.

111

Ogorzeliny

nr 6

dwór

2 ćw. XIX w.

112

Ogorzeliny

park dworski

113

Ostrowite

kościół par. p.w. św. Jakuba

mur.

mur.

1402r.; 1652 r.;

dach kryty eternitem

wpisany do rejestru zabytków w 1929 r.

Gutowska Z.

rej. zab. nr KOK 5/15 z dn.

47

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 1956 r. przy wyjeździe do Ciechocina

114

Ostrowite

115

Ostrowite

dwór

brak danych; brak fot. na fiszce

116

Ostrowite

park

brak danych; brak fot. na fiszce

budynek mieszkalny

drewn.

skreślony z rej. zab. - nie istnieje; brak fot. na fiszce

drewn.

skreślony z rej. zab. - nie istnieje; brak fot. na fiszce

drewn.

Pastewscy U. i J.

skreślony z rej. zab. - nie istnieje; brak fot. na fiszce

117

118

119

120

121

Ostrowite

nr 5

Ostrowite

nr 6

Ostrowite

nr 19, ob. ul. Główna 26

kapliczka przydroŜna

budynek mieszkalny

budynek mieszkalny

mur.

13.07.1936 r.

l.80.XIX w.

Ostrowite

nr 25

budynek mieszkalny

drewn.

1800 r.

Wysocki W.

nie istnieje rozebrany; brak fot. na fiszce

Ostrowite

dawny nr 42; obecnie ul. Szkolna nr 8

budynek mieszkalny

mur.

k. XIX w.

Gańcza Z.

otynkowany parter

Wejher H.

nie istnieje rozebrany; brak fot. na fiszce

122

Ostrowite

123

Pawłowo

nr 65

budynek mieszkalny

drewn.

1819 r.

Kościół p.w. św. Mikołaja

drewn.

po 1945 r.

nie istnieje, rozebrany

48

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

mur.

relikty z 1 poł. XIX w. k. XIX w.;

124

Pawłowo

pałac

125

Pawłowo

park dworski

126

Pawłowo

oficyna dworska

mur.

k. XIX w.

PGR Chojnice

127

Powałki

dawny nr 1; obecny nr 2

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Stoltman B.

128

Powałki

nr 4

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Bendykowa L.

129

Racławki

XIX w. ; pow. 4,13 ha

UG

130

Sepiot

nr 5

budynek mieszkalny

drewn.

przed 1900 r.

Hamernik F.M.

131

Sepiot

nr 5

budynek gospodarczy

drewn.

przed 1900 r.

Hamernik F.M.

132

Sepiot

nr 4

budynek mieszkalny

drewn.

1 poł. XIXw.

Peplińska R.

133

Silno

dwór

mur.

2 poł. XIX w.; 1923 r.

PGR Chojnice, Zakład w Silnie

134

Silno

park dworski

135

Silno

136

Sławęcin

137

Sławęcin

138

Sławęcin

XIX w.; pow. 5,44 ha AWR SP

park dworski

w zespole folwarcznym

przy wyjeździe na Lichnowy

PGR Chojnice

XIX w.; pow. 1,08 ha AWR SP

obora

mur.

ok. 1900 r.

kościół paraf. p.w. św. Katarzyny

mur., szach.

XVI w.; 1741 r. rozbudowany

kapliczka przydroŜna

mur.

przed 1900 r.

kapliczka przydroŜna

mur.

k. XIX w.

nie istnieje

nie istnieje

wpisany do rejestru zabytków wpisany do rejestru zabytków

PGR Chojnice, Zakład w Silnie

49

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

139

Sławęcin

nr 2 dawn. nr 1

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

poł. XIX w.

Kucharska M.

nie istnieje

140

Sławęcin

nr 7

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

poł. XIX w.

Adamczyk Cz.

nie istnieje

141

Sławęcin

nr 8

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

1 poł. XIX w.

Rolbecki

nie istnieje

142

Sternowo

na skrzyŜowaniu dróg do Sternowa i Lotynia krzyŜ przydroŜny

drewn.

przed 1939 r.

143

Sternowo

budynek szkoły

mur.

przed 1914 r.

MG Chojnice; Ciesielski H.

144

Sternowo

zespół szkoły

stodoła

mur.

k.XIX w.

MG Chojnice; Ciesielski H.

145

Sternowo

zespół folwarczny

gorzelnia

mur.

k.XIX w.

MG Chojnice

146

Sternowo

zespół folwarczny

budynek gospodarczy

mur.

k.XIX w.

Kabelak I.

147

Sternowo

zespół dworskofolwarczny park dworski

148

Swornegacie

kościół par. p.w. św. Barbary

149

Swornegacie

150

Swornegacie

151

Swornegacie

nr 10

nie istnieje

XIX w.; pow. 0,84 ha

nie istnieje

mur.

1912 - 16 r. proj. Fritz Kunst

wpisany do rejestru zabytków

plebania

mur

1901 r.

kapliczka przydroŜna

drew.

przed 1939 r.

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

k. XIX w.

nowa na dawnym miejscu Piekarski J.

50

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

152

Swornegacie

dawny,nr 13, obeny ul. Mestwina nr 8

153

Swornegacie

nr 16, ul. Mestwina

budynek mieszkalny - chata

drewn., strzecha

1 poł. XIX w.

154

Swornegacie

dawny nr 20, obecny ul. Mestwina 5

budynek mieszkalny

drewn./mur.

k.XIX w.

155

Swornegacie

nr 22

budynek mieszkalny

drewn.

k.XIX w.

Jakubowski Wł.

156

Swornegacie

nr 22

stodoła

drewn.

k.XIX w.

Jakubowski Wł.

nie istnieje

157

Szlachetna Nowa Cerkiew

dwór

mur.

1 poł. XIX w.

AWR

wpisany do rejestru zabytków

158

Szlachetna Nowa Cerkiew

park dworski

XIX w.; pow. 0,66 ha AWR

wpisany do rejestru zabytków

159

Wączos

nr 4

budynek mieszkalny - chałupa

drewn./szach.

2 poł. XIX w.

Werachowska K.

160

Wączos

nr 4

budynek gospodarczy

drew.

2 poł. XIX w.

Werachowska K.

161

Wączos

nr 16

budynek mieszkalny - chałupa

drew.

2 poł. XIX w.

Frenkenstein H.; Lipińska M.

162

Wielkie Zanie

nr 11

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

ok. 1880 r.

Zabrocka J.

163

Wielkie Zanie

nr 11

stodoła

drewn.

przed 1900 r.

Zabrocka J.

164

Wielkie Zanie

nr 11

budynek inwentarski

drewn./glinobit y przed 1900 r.

Zabrocka J.

165

Wielkie Zanie

nr 12

budynek mieszkalny - chałupa

drewn.

Meyer H.

budynek szkoły

drewn./mur.

pocz. XX w.

2 poł. XIX w.

MG Chojnice

nie istnieje

51

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 166

Wielkie Zanie

167

Władysławek

dwór

brak opisu i fot. na fiszce

168

Władysławek

park

brak opisu i fot. na fiszce

169

Władysławek

stodoła

brak opisu i fot. na fiszce

Zbeniny

w zespole dworskofolwarcznym

dwór

Zbeniny

w zespole dworskofolwarcznym

park

Zbeniny

w zespole dworskofolwarcznym

spichlerz

Zbeniny

w zespole dworskofolwarcznym

budynek gospodarczy

170

171

172

173

nr 12

stodoła

drewn.

pocz. XX w.

Meyer H.

1860 r.; przeb. w latach 1926 i 1970

GS Chojnice

wpisany do rejestru zabytków; rozebrany w 2009 r.

XIX w.; pow. ok. 1,5 ha

UG

wpisany do rejestru zabytków

mur.

2 poł. XIX w.

GS Chojnice

mur.

2 poł. XIX w.

mur.

brak fotografii na fiszce

obiekty nie istnieją – zostały rozebrane lub całkowicie przebudowane (wg fiszek konserwatorskich: lustracja przeprowadzona była w 2002 r. i wg lustracji w 2009 r. "DOM" w Starogardzie Gd.)

52

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

ZAŁĄCZNIK 3 WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH POSTULOWANYCH DO WPISANIA DO REJESTRU ZABYTKÓW Zabytki ruchome postulowane do wpisania do rejestru zabytków na podstawie danych sporządzonych dnia 02.03.2010 r. w Dziale Zabytków Ruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. l.p.

miejscowość i miejsce przechowywania obiektów zabytkowych

obiekt

1.

Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina

4 świeczniki barokowe

2.

Ciechocin - kościół filialny p.w. św. Marcina

kielich mszalny i patena kielichowa, późny barok

3.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ołtarz główny, neogotyk, 1866 r.

4.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ołtarz główny, obraz św. Jadwigi

5.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ołtarzyk boczny, drewniany z obrazem, 1870 r.

6.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ołtarz boczny, strona pn. 1866 r., w tym obraz NMP Niepokalanego Poczęcia

7.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ołtarz boczny, strona pn. 1866 r., w tym obraz św. Rocha

8.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

ambona, neogotyk, 1866 r.

9.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

chrzcielnica, neogotyk, 1866 r.

10.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

obraz olejny na desce św. ElŜbieta rozdająca jałmuŜnę, XVIII – poł. XIX w.

11.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

kropielnica (drewno), rokoko, XVIII w.

12.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

świecznik, neogotyk, poł. XIX w.

13.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

świecznik, eklektyzm, 2 poł. XIX w.

14.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

krucyfiks, neogotyk, 2 poł. XIX w.

15.

Lichnowy, kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej

2 dzwony: spiŜowy, 1633 r. i drugi bez oznaczeń

16.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

ołtarz główny, barok, XVIII w.

17.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

ołtarz główny – obraz, Matka Boska z Dzieciątkiem, XVIII w.

18.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

ołtarz główny – obraz, św. Bartłomiej, XVIII w.

19.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

ołtarz główny – 4 rzeźby, XVIII w.

20.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

2 rzeźby wolnostojące, XVIII w.

21.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

świecznik korpusowy, XIX w.

22.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

fragment nagrobka, poł. XVII w.

53

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 23.

Moszczenica, kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła

para świeczników przyściennych, XIX w.

24.

NieŜychowice, kościół p.w. św. Trójcy

ołtarz główny, późny barok, XVIII w.

25.

NieŜychowice, kościół p.w. św. Trójcy

ołtarz główny, 2 poł. XVIII w.

26.

NieŜychowice, kościół p.w. św. Trójcy

epitafium rodziny Wolszlegierów, 1844 r.

27.

Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny

chrzcielnica, późny barok, po 1805 r.

28.

Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny

monstrancja, neobarok, k. XIX w.

29.

Nowa Cerkiew, kościół p.w. Marii Magdaleny

monstrancja, barok, 3 ćw. XVIII w.

30.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

krucyfiks naścienny, ludowy, pocz. XIX w.

31.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

krucyfiks procesyjny, ludowy, XIX w.

32.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

monstrancja, XIX w.

33.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

kielich mszalny, 2 poł. XVII w.

34.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

łódka na kadzidło, neogotyk, 2 poł. XIX w.

35.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

dzwon, gotyk, XV w.

36.

Ogorzeliny, kościół parafialny p.w. św. KrzyŜa

dzwon, barok, 1617 r.

37.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

ołtarz główny, 2 poł. XVIII w.

38.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

ambona, rokoko, 1766 r.

39.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

konfesjonał, barok, 2 poł. XVIIIw.

40.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

świecznik wiszący 12- ramienny, neogotyk

41.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

feretron- rama, rokoko, 2 poł. XVIII w. – obraz z 2 poł. XIX w.

42.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

feretron- rama, rokoko, 2 poł. XVIII w. – obraz z 2 poł. XIX w.

43.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

monstrancja, neogotyk, 3ćw. XIX w.

44.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

kielich mszalny, barok, 3 ćw. XVII w.

45.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

kadzielnica (trybularz)

46.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

rzeźba - św. Jakub

47.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

obraz z konfesjonału – św. Wawrzyniec, barok, 2 poł. XVIII w.

48.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

epitafium rodziny Kalkstein - Prądzyńskich

49.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

dzwon, barok, 1654 r. (nieczynny)

50.

Ostrowite, kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła

dzwon, 1876 r.

54

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 51.

Silno, kościół p.w. Niepokalanego Serca NMP

obraz: Jan Chrzciciel, 2 poł. XVII w.

52.

Silno, kościół p.w. Niepokalanego Serca NMP

2 lichtarze: pierwsza poł. XIX w. i poł. XIX w.

53.

Silno, kościół p.w. Niepokalanego Serca NMP

dzwon , 1872 r.

54.

Silno, kościół p.w. Niepokalanego Serca NMP

kielich mszalny, 3 ćw. XVIII w.

55.

Silno, kościół p.w. Niepokalanego Serca NMP

kropielnica kamienna (brak daty)

56.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

prospekt organowy wraz z instrumentem muzycznym, k. XIX w.

57.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

ołtarz główny wraz z rzeźbami, rokoko, 3 ćw. XVIII w.

58.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

obraz św. Katarzyny z ołtarza głównego, 1654 r.

59.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

ambona, rokoko, 2 poł. XVIII w.

60.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

świecznik korpusowy, neogotyk, k. XIX w.

61.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

monstrancja, neobarok, XIX w.

62.

Sławęcin, kościół p.w. św. Katarzyny

2 dzwony: 1741 r. i z XVIII w. (brak szczegółowej daty)

63.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

prospekt organowy wraz z instrumentem muzycznym, neobarok, po 1917 r.

64.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

ołtarz główny w tym: obraz św. Barbary z 1913 r. i obraz św. Antoniego z 1916 r.

65.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

ołtarz boczny p.w. Marii Niepokalanej, neobarok, 1916 r.

66.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

ołtarz boczny p.w. św. Józefa, neobarok, 1916 r.

67.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

feretron, neobarok, 2 poł. XIX w.

68.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

feretron, rokoko, 2 poł. XVIII w.

69.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

dwa konfesjonały, neobarok, 1916 r.

70.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

chrzcielnica, 1913 r.

71.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

krucyfiks: rzeźba barokowa, k. XVIII w., krzyŜ z XX w.

72.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

dekoracja ścian: polichromia prezbiterium, 1913 r.

73.

Swornegacie, kościół p.w. św. Barbary

ornat – stuła – palka, XVIII w.

55

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

ZAŁĄCZNIK 4 WYKAZ OBIEKTÓW GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW L.P.

MIEJSCOWOŚĆ

ADRES

OBIEKT

NR KARTY

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice Angowice

nr 36 nr 48 -48A nr 48 nr 15 nr 17 nr21-21A nr 22 nr 28

gCh – 001 gCh – 002 gCh – 003 gCh – 004 gCh – 005 gCh – 006 gCh – 007 gCh – 008 gCh – 009 gCh – 010 gCh – 011

11. 12. 13. 14.

Angowice Angowice Angowice Angowice

nr 31 - 31a nr 35 nr 39 nr 45

dzwonnica kapliczka budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny, dawna szkoła budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny

15. 16. 17. 18. 19.

Bachorze Bachorze Bachorze Bachorze Bachorze

b/d nr 3 nr 4 nr 6 nr 6

stodoła budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy

gCh – 015 gCh – 016 gCh – 017 gCh – 018 gCh – 019

20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.

Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy Charzykowy

ul. Długa ul. Długa nr 35 ul. Długa nr 46 ul. Długa nr 51 ul. Długa nr 68 ul. Długa nr 68 ul. Długa Nr 71 ul. Długa Nr 71 ul. Długa Nr 72 ul. Długa Nr 72 ul. Długa Nr 102

kaplica budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny - szkoła budynek gospodarczy - szkoła budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny

gCh – 020 gCh – 021 gCh – 022 gCh – 023 gCh – 024 gCh – 025 gCh - 026 gCh – 027 gCh – 028 gCh – 029 gCh – 030

31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38.

Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn Chociński Młyn

nr 6 nr 5 nr 5 nr 2 nr 2 nr 3 nr 3 b/d

dwór budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny stodoła budynek mieszkalny stodoła budynek gospodarczy

gCh – 031 gCh – 032 gCh – 033 gCh – 034 gCh – 035 gCh – 036 gCh – 037 gCh – 038

39. 40.

Chojnaty Chojnaty

nr 6 -

dwór park dworski

gCh – 039 gCh – 040

41. 42. 43. 44.

Chojniczki Chojniczki Chojniczki Chojniczki

ul. Wiejska nr 11 ul. Wiejska nr 11 ul. Wiejska nr 13

cmentarz budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny

gCh – 041 gCh – 042 gCh – 043 gCh – 044

45. 46.

Ciechocin Ciechocin

nr 27 nr 27

kościół filialny p.w. św. Marcina cmentarz

gCh – 045 gCh – 046

gCh – 012 gCh – 013 gCh – 014

56

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ budynek mieszkalny budynek inwentarski w zespole folwarcznym budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny

gCh – 047 gCh – 048

dwór park 1,16 ha

gCh – 052 gCh – 053 gCh – 054

47.

Ciechocin

nr 56

48. 49. 50. 51.

Ciechocin Ciechocin Ciechocin Ciechocin

nr 56 nr 50 nr 44 nr 26

52. 53.

Cołdanki Cołdanki

54. 55. 56.

Cołdanki Cołdanki Cołdanki

nr 3 zespół folwarczny nr 4

57. 58. 59.

Czartołomie Czartołomie Czartołomie

nr 7 -

60. 61. 62.

Czartołomie Czartołomie Czartołomie

nr 5 nr 6 -

63. 64. 65. 66. 67. 68.

Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice

nr 30 nr 52 -54 nr 52 -54 nr 56 nr 12 nr 6

69.

Doręgowice

nr 8

70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78.

Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice Doręgowice

nr 37 nr 7 nr 13 nr 14a nr 24 nr 31 nr 39 nr 55 -

79.

Drzewicz

80.

Drzewicz

81.

Drzewicz

nr 5, zagroda Leśniczówki nr 5, zagroda Leśniczówki nr 5, zagroda Leśniczówki

82. 83. 84.

Funka Funka Funka

Leśnictwo Funka Leśnictwo Funka Leśnictwo Funka

budynek mieszkalny budynek gospodarczy stodoła

gCh – 082 gCh – 083 gCh – 084

85. 86.

Gockowice Gockowice

dwór kapliczka przydroŜna

gCh – 085 gCh – 086 gCh – 087

87.

Gockowice

nr 24 przy drodze do wsi Wysoka

88.

Gockowice

nr 25

budynek gospodarczy kapliczka przydroŜna budynek mieszkalny - czworak dwór park dworski spichlerz budynek gospodarski wielofunkcyjny dawna rządcówka ogrodzenie budynek mieszkalny - chata budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalno gospodarczy budynek mieszkalny, d. zespół szkoły budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny dzwonnica i kapliczka

gCh – 049 gCh – 050 gCh – 051

gCh – 055 gCh – 056 gCh – 057 gCh – 058 gCh – 059 gCh – 060 gCh – 061 gCh – 062 gCh – 063 gCh – 064 gCh – 065 gCh – 066 gCh – 067 gCh – 068 gCh – 069 gCh – 070 gCh – 071 gCh – 072 gCh – 073 gCh – 074 gCh – 075 gCh – 076 gCh – 077 gCh – 078 gCh – 079

budynek mieszkalny gCh – 080 budynek gospodarczy gCh – 081 stodoła

budynek gorzelni budynek mieszkalny - dawna szkoła

gCh – 088

57

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 89.

Gockowice

nr 22

budynek mieszkalny

gCh – 089

90. 91. 92. 93. 94. 95.

Granowo Granowo Granowo Granowo Granowo Granowo

budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny

gCh – 090 gCh – 091 gCh – 092 gCh – 093 gCh – 094 gCh – 095 gCh – 096

96.

Granowo

97.

Granowo

nr 18 nr 19 nr 19 nr 19 nr 22 nr 29 we wsch. części wsi w zach. części wsi

98. 99. 100.

Jarcewo Jarcewo Jarcewo

ul. Kasztanowa nr 2 -

101.

Jarcewo

ul. Kasztanowa

kapliczka przydroŜna gCh – 097 kapliczka przydroŜna gCh – 098 dwór park dworski ogrodzenie parku i dworu wielofunkcyjny budynek gospodarczy budynek gorzelni, pierwotnie mleczarnia dom mieszkalny

112.

Jarcewo

ul. Kasztanowa nr 3 ul. Kasztanowa nr 4 załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne załoŜenie folwarczne na starym cmentarzu ewang.

113. 114.

Jeziorki Jeziorki

-

115.

Jeziorki

nr 13

116. 117.

Jeziorki Jeziorki

nr 13 nr 13

118.

Jeziorki

nr 14

119.

Jeziorki

nr 14

park o pow. 1,6 ha budynek gorzelni zagroda - "poniatówka", bud. mieszkalny zagroda - "poniatówka", bud. gospodarczy zagroda - "poniatówka", stodoła zagroda - "poniatówka", bud. mieszkalny zagroda - "poniatówka", bud. gospodarczy

120.

Kamionka Swornegacie

nr 1

budynek mieszkalny

102.

Jarcewo

103.

Jarcewo

104.

Jarcewo

105.

Jarcewo

106.

Jarcewo

107.

Jarcewo

108.

Jarcewo

109.

Jarcewo

110.

Jarcewo

111.

Jarcewo

gCh – 099 gCh – 100 gCh - 101 gCh – 102

gCh – 103 dom mieszkalny, rządcówka gCh – 104 obora I gCh – 105 obora II gCh – 106 stajnia gCh – 107 stodoła gCh - 108 waga gCh – 109 remiza gCh - 110 kurnik gCh - 111 ogrodzenie, fragm. gCh - 112 kaplica na cmentarzu gCh – 113 gCh – 114 gCh – 115 gCh – 116 gCh – 117 gCh – 118 gCh – 119

gCh – 120

58

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 121. 122.

Kamionka Kamionka

nr 4 nr 7

budynek mieszkalny budynek mieszkalny

gCh – 121 gCh – 122

123. 124. 125. 126.

Klawkowo Klawkowo Klawkowo Klawkowo

ul. Chojnicka 1 ul. Leśna 3 ul. Leśna 2 ul. Leśna 4

budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek gospodarczy budynek mieszkalny

gCh – 123 gCh – 124 gCh – 125 gCh – 126

127.

Klosnowo

128. 129. 130. 131. 132.

Klosnowo Klosnowo Klosnowo Klosnowo Klosnowo

133.

Klosnowo

134. 135. 136. 137.

Klosnowo Klosnowo Klosnowo Klosnowo

wyłuszczarnia szyszek wyłuszczarnia szyszek nr 1A nr 1A nr 1B nr 1B leśniczówka nr 4a zespół leśnictwa nr 3 leśnictwo Powałki leśnictwo Powałki leśnictwo Powałki

138.

Kłodawa

nr 2

139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151.

Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa Kłodawa

152.

Kokoszka

153.

Krojanty

154. 155.

Krojanty Krojanty

156.

Krojanty

157. 158. 159. 160.

Krojanty Krojanty Krojanty Krojanty

gCh – 127 budynek przemysłowy gCh – 128 garaŜ budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy

gCh – 129 gCh – 130 gCh – 131 gCh – 132 gCh – 133

budynek mieszkalny gCh – 134 budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy stodoła

gCh – 135 gCh – 136 gCh – 137 gCh – 138 gCh – 139

nr 12 nr 13 nr 14 nr 24 nr 24 nr 29 nr 29 nr 29 nr 32 nr 51 nr 51 nr 22 przed bud. nr 2

budynek mieszkalny budynek mieszkalnogospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny stodoła budynek mieszkalny budynek gospodarczy stodoła budynek mieszkalny budynek mieszkalny stodoła budynek mieszkalny kapliczka

nr 4

budynek mieszkalny

gCh – 152

ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich 44 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 33 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich 40 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich 40 ul. Kasztanowa 1 ul. Szkolna 2 ul. 18 Pułku

gCh – 140 gCh – 141 gCh – 142 gCh – 143 gCh – 144 gCh – 145 gCh – 146 gCh – 147 gCh – 148 gCh – 149 gCh – 150 gCh – 151

gCh – 153 kościół paraf. p.w. Niepok. Poczęcia NMP gCh – 154 dwór park dworski

gCh – 155 gCh – 156

budynek szkoły gCh – 157 budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy obora

gCh – 158 gCh – 159 gCh – 160

59

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

161.

Krojanty

162.

Krojanty

Ułanów Pomorskich 7 ul. Lipowa nr 4 zespół dworca kolejowego zespół dworsko – folwarczny nr 16 zespół dworsko folwarczny zespół dworsko folwarczny nr 4 nr 4 nr 7

163.

Kruszka

164.

Kruszka

165. 166. 167. 168.

Kruszka Kruszka Kruszka Kruszka

169.

Lichnowy

170.

Lichnowy

171.

Lichnowy

172.

Lichnowy

173. 174. 175. 176. 177. 178.

Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy

179.

Lichnowy

180. 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190.

Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy Lichnowy

ul. OkręŜna nr 2 ul. OkręŜna nr 10 ul. OkręŜna nr 18 ul. OkręŜna nr 32 ul. OkręŜna nr34 ul. OkręŜna ul. OkręŜna 42 44 ul. OkręŜna 42 44 ul. Szkolna nr 6 ul. Szkolna nr 6 ul. Szkolna nr 7 ul. Główna 1 ul. Główna nr 3 ul. Główna nr 7 ul. Główna nr 11 ul. Główna nr 15 ul. Szkolna 2 ul. Szkolna 3

191. 192.

Lotyń Lotyń

nr 16 i 17 -

193. 194.

Lotyń Lotyń

nr 34 w centrum wsi

195.

Małe Swornegacie

196.

Małe Swornegacie

ul. Szkolna 3 ul. Parkowa , 7dawny zespół folwarczny dawny zespół folwarczny dawny zespół folwarczny

zespół bud. dawnej szkoły zespół bud. dawnej szkoły

budynek mieszkalny - ośmiorak

gCh – 161 gCh – 162

budynek mieszkalny gCh – 163 dwór gCh – 164 park dworski gCh – 165 stajnia z oborą budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny par. p.w. św. Jadwigi Śląskiej

gCh – 166 gCh – 167 gCh – 168 gCh – 169 gCh – 170

dwór gCh – 171 park dworski gCh – 172 owczarnia budynek mieszkalny – kamienica budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny kapliczka przydroŜna

gCh – 173 gCh – 174 gCh – 175 gCh – 176 gCh – 177 gCh – 178 gCh – 179

budynek mieszkalny gCh – 180 budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny bud. usługowo – mieszk. budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy plebania dwór park dworski budynek mieszkalny wielorodzinny - dawna szkoła krzyŜ przydroŜny

gCh – 181 gCh – 182 gCh – 183 gCh – 184 gCh – 185 gCh – 186 gCh – 187 gCh – 188 gCh – 189 gCh – 190 gCh - 191 gCh – 192 gCh – 193 gCh – 194 gCh – 195

budynek mieszkalny gCh - 196 budynek gospodarczy

60

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208.

Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica Moszczenica

nr 41 nr 5 nr 5 nr 6 nr 6 nr 31 nr 37 nr 39 – 39a nr 39 – 39a -

209. 210. 211. 212.

NieŜychowice NieŜychowice NieŜychowice NieŜychowice

-

213.

NieŜychowice

nr 15

214.

NieŜychowice

nr 16

215.

NieŜychowice

nr 17

216.

NieŜychowice

nr 56

217.

NieŜychowice

218.

NieŜychowice

nr 56 nr 68 poza zwartą zabudową wsi

219. 220.

Nowa Cerkiew Nowa Cerkiew

221.

Nowa Cerkiew

222.

223.

224.

225.

226.

227.

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

Nowa Cerkiew

228.

Nowa Cerkiew

229.

Nowa Cerkiew

ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 19 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 32 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 30 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 13 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 26 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 28 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 34 ul. 18 Pułku Ułanów Pomorskich nr 17 ul. 18 Pułku Ułanów

kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła kapliczka przydroŜna budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny, d. szkoła budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek dworca kolejowego

gCh – 197 gCh – 198 gCh – 199 gCh – 200 gCh – 201 gCh – 202 gCh – 203 gCh – 204 gCh – 205 gCh – 206 gCh – 207 gCh – 208

kościół p.w. św. Trójcy cmentarz i mur cmentarny pałac + oficyna I i II magazyn zboŜowy budynek mieszkalny wielorodzinny budynek mieszkalny wielorodzinny budynek mieszkalny wielorodzinny budynek mieszkalny, dawna szkoła budynek gospodarczy, dawna szkoła budynek mieszkalny wielorodzinny

gCh – 209 gCh – 210 gCh – 211 gCh – 212 gCh – 213

kościół ogrodzenie z kapliczką

gCh – 219 gCh – 220 gCh – 221

gCh – 214 gCh – 215 gCh – 216 gCh – 217 gCh – 218

budynek mieszkalny gCh – 222 budynek mieszkalny - chata gCh – 223 budynek mieszkalny - chata gCh – 224 budynek mieszkalny gCh – 225 budynek mieszkalny gCh – 226 budynek mieszkalny gCh – 227 budynek mieszkalny gCh – 228 budynek mieszkalnywielorodzinny budynek mieszkalny wielorodzinny

gCh – 229

61

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

230. 231. 232. 233.

Nowa Cerkiew Nowa Cerkiew Nowa Cerkiew Nowa Cerkiew

Pomorskich nr 22 ul. Willowa nr 2 ul. Polna nr 2 przy bud. nr 13 -

234. 235.

Nowy Dwór Nowy Dwór

nr 31 nr 19

236. 237. 238.

Nowy Dwór Nowy Dwór Nowy Dwór

nr 2 nr 7 nr 9

239.

Nowy Dwór

nr 10

240. 241.

Nowy Dwór Nowy Dwór

242. 243.

bud. mieszkalno - usługowy bud. mieszkalny kapliczka cmentarz

gCh – 230 gCh – 231 gCh - 232 gCh - 233 gCh – 234 gCh – 235 gCh – 236

nr 13 nr 18

budynek dawnej szkoły budynek świetlicy wiejskiej budynek mieszkalno gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalno gospodarczy budynek mieszkalno gospodarczy budynek mieszkalny

Objezierze Objezierze

nr 3 nr 3

dwór budynek gospodarczy

gCh – 242 gCh – 243

244.

Ogorzeliny

kościół par. p.w. św. KrzyŜa

gCh – 244 gCh – 245

245.

Ogorzeliny

246.

Ogorzeliny

247.

Ogorzeliny

248.

Ogorzeliny

249. 250. 251. 252.

Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny

253. 254. 255. 256. 257. 258. 259. 260. 261.

Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny

262. 263. 264. 265.

Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny Ogorzeliny

na cmentarzu przykościelnym zespół dworsko folwarczny nr 6 zespół dworsko folwarczny zespół dworsko folwarczny zespół dworsko folwarczny zespół bud. młyna zespół bud. młyna ul. Sławęcińska 2 ul. Chojnicka nr 28 ul. Boczna nr 7 ul. Boczna nr 3 ul. Chojnicka nr 4 ul. Chojnicka nr 3 ul. Obkaska nr 29 ul. Pocztowa nr 5 ul. Pocztowa nr 3 ul. Pocztowa nr 7 ul. Pocztowa nr 11 ul. Chojnicka ul. Nad szosą nr 3

266. 267.

Ostrowite Ostrowite

268. 269.

Ostrowite Ostrowite

270.

Ostrowite

przy wyjeździe do Ciechocina ul. Szkolna nr 4 ul. Szkolna nr 810

gCh – 237 gCh – 238 gCh – 239 gCh – 240 gCh – 241

kaplica grobowa Prądzyńskich gCh – 246 dwór budynek mieszkalny - d. rządcówka

gCh – 247 gCh – 248

budynek gospodarczy gCh – 249 budynek gospodarczy budynek młyna budynek mieszkalny plebania d. gorzelnia, potem mleczarnia budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek gospodarczy budynek mieszkalny kapliczka przydroŜna kapliczka przydroŜna budynek mieszkalny kościół par. p.w. św. Jakuba kaplica i ogrodzenie cmentarza kapliczka przydroŜna budynek mieszkalny

gCh – 250 gCh – 251 gCh – 252 gCh – 253 gCh – 254 gCh – 255 gCh – 256 gCh – 257 gCh – 258 gCh – 259 gCh – 260 gCh – 261 gCh – 262 gCh – 263 gCh – 264 gCh – 265 gCh – 266 gCh – 267 gCh – 268 gCh – 269 gCh - 270

budynek mieszkalny

62

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 271. 272.

Ostrowite Ostrowite

273.

Ostrowite

274. 275. 276. 277. 278. 279. 280. 281.

Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite

282. 283. 284. 285. 286. 287. 288.

Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite Ostrowite

289.

Ostrowite

290. 291.

Ostrowite Ostrowite

292.

Pawłowo

293.

Pawłowo

294.

Pawłowo

295.

Pawłówko

296.

Pawłówko

nr 25 zespół dworsko folwarczny

297.

Pawłówko

nr 26

298. 299. 300. 301. 302.

Powałki Powałki Powałki Powałki Powałki

303.

Powałki

ul.Kościerska 2 ul. Parkowa nr 4 ul. Parkowa nr 4 ul. Parkowa nr 4 ul. Parkowa 6-8 zespół bud. dworca kolejowego ul. Świerkowa 4 zespół bud. dworca kolejowego ul. Świerkowa 4 zespół bud. dworca kolejowego ul. Świerkowa 8 zespół bud. dworca

304.

Powałki

305.

Powałki

306.

Powałki

ul. Szkolna 3 ul. Szkolna nr 2 ul. Szkolna nr 1214 ul. Szkolna nr 1618 ul. Szkolna nr 16 ul. Szkolna nr 18 ul. Szkolna nr 26 ul. Sportowa nr 1 ul. Główna nr 7A ul. Główna nr 10 ul. Główna nr 16 ul. Główna nr 17 19 ul. Główna nr 17 ul. Główna nr 23 ul. Główna nr 23 ul. Główna nr 20 ul. Główna nr 20 ul. Główna nr 29 ul. Główna nr 3335 ul. Lichnowska 810 ul. Lichnowska 12 zespół dworsko folwarczny zespół dworsko folwarczny zespół dworsko folwarczny

budynek szkoły budynek mieszkalny

gCh – 271 gCh - 272 gCh – 273

budynek mieszkalny gCh – 274 budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny - plebania budynek gospodarczy - plebania budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny

gCh – 275 gCh – 276 gCh – 277 gCh – 278 gCh – 279 gCh – 280 gCh – 281 gCh – 282 gCh – 283 gCh - 284 gCh – 285 gCh – 286 gCh – 287 gCh – 288 gCh – 289

budynek mieszkalny gCh - 290 budynek mieszkalny budynek mieszkalny

gCh - 291 gCh – 292

pałac gCh – 293 park dworski gCh – 294 budynek gospodarczy dwór park budynek mieszkalny – dawny czworak budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek gospodarczy stodoła budynek mieszkalny

gCh – 295 gCh – 296 gCh - 297

gCh – 298 gCh – 299 gCh – 300 gCh – 301 gCh – 302 gCh – 303

budynek mieszkalny gCh – 304

budynek gospodarczy gCh – 305

budynek mieszkalny gCh - 306 budynek gospodarczy

63

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ kolejowego ul. Świerkowa 8

307.

308.

Racławki

Racławki

309. 310.

Racławki Racławki

311.

Racławki

312.

Racławki

313.

Racławki

314. 315.

Silno Silno

316.

Silno

zespół dworsko parkowy kolonia mieszk. d. zespołu folwarcznego, nr 20 kolonia mieszk. d. zespołu folwarcznego nr 21-22 dworzec kolejowy, zagroda nr 2 (przy dworcu kolejowym) zagroda nr 2 (przy dworcu kolejowym) zagroda nr 2 (przy dworcu kolejowym) ul. Główna 118C w zespole folwarcznym ul. Główna 44 Muzeum Etnograficzne

317.

Silno

318. 319. 320.

Silno Silno Silno

321. 322. 323. 324. 325. 326. 327.

Silno Silno Silno Silno Silno Silno Silno

328. 329.

Silno Silno

330.

Sławęcin

331. 332. 333. 334. 335.

Sławęcin Sławęcin Sławęcin Sławęcin Sławęcin

przy wyjeździe na Lichnowy ul. Szkolna 11 ul. Chojnicka nr 3 ul. Dworcowa nr 2

336. 337. 338.

Sławęcin Sławęcin Sławęcin

ul. Dworcowa nr 3 ul. Dworcowa nr 4 ul. Dworcowa nr 5

ul. Główna ul. Dworcowa 106 ul. Dworcowa nr 52 ul Główna 9 ul Dworcowa 23 ul Główna nr 30 ul Główna nr 35 ul Główna nr 77 ul Główna nr 79 ul. Przyrzeczna nr 2 ul. Główna

gCh – 307 park dworski gCh – 308

budynek mieszkalny, d. czworak gCh – 309

budynek mieszkalny, d. czworak budynek dworca kolejowego

gCh – 310 gCh - 311

budynek mieszkalny gCh – 312 budynek gospodarczy gCh – 313 budynek gospodarczy dwór park dworski

gCh – 314 gCh – 315 gCh – 316

obora gCh – 317 "Chata" budynek Muzeum kościół p.w. niepokalanego poczęcia NMP budynek dworca kolejowego budynek mieszkalny bud. mieszkalno – gospodarczy budynek szkoły budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalny cmentarz i ogrodzenie kościół paraf. p.w. św. Katarzyny

gCh – 318 gCh – 319 gCh – 320 gCh – 321 gCh – 322 gCh – 323 gCh – 324 gCh – 325 gCh – 326 gCh – 327 gCh – 328 gCh – 329 gCh – 330 gCh – 331

kapliczka przydroŜna kapliczka przydroŜna budynek szkoły budynek mieszkalny budynek mieszkalny budynek mieszkalnogospodarczy budynek mieszkalny budynek mieszkalny

gCh – 332 gCh - 333 gCh – 334 gCh - 335 gCh – 336 gCh – 337 gCh – 338

64

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________ 339. 340.

Sławęcin Sławęcin

budynek mieszkalny budynek mieszkalny

Sławęcin

ul. Dworcowa nr 6 ul. Szkolna 21 ul. Chojnicka nr 1 – 1a

341. 342. 343.

Stary Młyn Stary Młyn

nr 3 nr 1

budynek mieszkalny stodoła

344.

Sternowo

345.

Sternowo

346. 347.

Sternowo Sternowo

na skrzyŜowaniu dróg do Sternowa i Lotynia zespół folwarczny nr 17 zespół folwarczny nr 18 nr 16

348. 349. 350.

Swornegacie Swornegacie Swornegacie

ul. Mestwina ul. Mestwina ul. Mestwina 18

351. 352. 353. 354. 355. 356. 357. 358.

Swornegacie Swornegacie Swornegacie Swornegacie Swornegacie Swornegacie Swornegacie Swornegacie

359.

Swornegacie

ul. Mestwina 18 ul. Mestwina nr 8 ul. Mestwina nr 9 ul. Mestwina nr 11 ul. Mestwina nr 15 ul. Mestwina nr 17 ul. Podgórna nr 2 ul. Mestwina 5 ul. Międzymostowa 2

gCh – 339 gCh – 340 gCh - 341

budynek mieszkalny gCh – 342 gCh - 343 gCh - 344 krzyŜ przydroŜny gCh - 345 budynek gospodarczy gCh - 346 budynek gospodarczy budynek mieszkalny kościół par. p.w. św. Barbary cmentarz przykościelny plebania – budynek mieszkalny plebania – budynek gospodarczy budynek szkoły mieszkalny mieszkalny mieszkalny mieszkalny mieszkalny budynek mieszkalny

gCh – 347 gCh – 348 gCh – 349 gCh - 350 gCh – 351 gCh – 352 gCh – 353 gCh – 354 gCh - 355 gCh – 356 gCh – 357 gCh - 358 gCh – 359

mieszkalny gCh – 360

361.

Szlachetna Nowa Cerkiew Szlachetna Nowa Cerkiew

362. 363.

Topole Topole

nr 1 -

dwór park dworski

gCh – 362 gCh – 363

364. 365. 366. 367. 368.

Wączos Wączos Wączos Wączos Wączos

nr 4 nr 4 nr 8 nr 8 nr 8

budynek mieszkalny budynek gospodarczy budynek mieszkalny budynek gospodarczy stodoła

gCh – 364 gCh – 365 gCh – 366 gCh – 367 gCh – 368

360.

369.

370.

371.

Zbeniny

Zbeniny

Zbeniny

-

dwór

-

park dworski

gCh – 361

w zespole dworskofolwarcznym w zespole dworskofolwarcznym w zespole dworskofolwarcznym

gCh – 369 park gCh - 370 chlewnia gCh - 371 dwór

65

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHOJNICE NA LATA 2010 – 2014 _______________________________________________________________________________

ZAŁĄCZNIK 5 - OPINIA POMORSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW DOTYCZĄCA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

69