TEATR im. WANDY SIEMASZKOWEJ W RZESZOWIE

D. rek or naczeln) i arL . sLy ZO) STA 'JS AW WlE. Z Z1CK1 Rzc Drul< Łańcut zam. 2331/86 E-2-028

MICHAŁ ŁUNIN

!\ ~!CHAŁ (wcdł ug

SIERGIEJEWl CZ LU IN. Krótkie kalendarium.

starego styl u)

18 grudnia 1787 - urodziny ciopodobnie w Petersburgu. 1792 -

śmierć

Michała

Fiedosji Nikiticzny

Siergiejewicza

Łuninej,

Łunina,

p:ra\:-

matki M. S. Lunina.

1803 - początek służby wojskowej. 1805-1815 - slu:lba w pulku kawalergardow. 20 listopada 1805 ---- bi rze udzwl w l.iitwie pod Auskrlilz, w któn•j ginie jego mlodszy brat Nikita 1812 - uczestniczy we wszystkich głównych bitwach \ jny N::irodowe j. Za Borodino otrzymuj złotą szpadę z napisem „Za odwagc:" 1813-1814 skiej.

uczestniczy w europejskiej w:,:pruwit! armii rosyj-

14 wrze śda 1813 i na własną prośbę.

zwolniony ze

służby

z rozkazu Aleksandra I

udział w pierwszym stowarzyszeniu dekabrystowskim Ocalenia. Wysuwa pierwszy w dziejnc:h dekabrvzmu proj kt carobójstwa.

1816 -

Związku

10 września 1816 d0 Francji. 1817 Rosji.

razem z H. Augerem

śmierć OJCa

wyjeżdża

z P l

r~burga

Sergiuszu Mich:tjlowicza Łunina . Powrót do

1818-1821 - uczestniczy w dekabrysto\· kim Z\\iązku Dobn Publicznego jako czlonek-założvciel i cz lonek Dumy Głównej. 1818-1819 - opracowu je w tormiC' testmrwntów projekty lenia swoich chłopów 1819 -- nabywa przybory do litog1af1M::tni·

2 lipca 1826 - zaliczony przez Na .i\Yyższy Sąd Kryminalny do drugiej kategorii (śmierć polityczna i bezterminowa katorga, skrócona nJ. tępnie do dziesiqciu lat) . 1826-1827 - uwięzienie w twierdzy w Sweaborgu. 1827-1828 - u\vięzienie w zamku wyborskim. 1828-1830 - katorga w Czycie. 1830-1836 - katorga w Hucie Piotrowskiej. Czerwiec 1826 -- wyjscie na osiedlenie do wsi Uryk koło Irkucka. Hl36 18'10 - nupisanie i rozpowszechnianie „Listów syberyjskich". 1838 - praca nad PoS"zukiwaniem lustorycznym". Zakończenie ,.Poglądu na rosyjskie tajne stowarzyszenie od 1816 do 1826 roku". Wrzesic11 1838 - zakaz korvspondencji nH przec1qg roku. 11

1839 - opracowanie „Analizy raportu tajnego Komitetu Sledczego z 1826 roku" (wespół z Nikitą Murawiewem). 15 wrze,:;nia 1839 -- 1 grudnia 1839 - 16 stycznia 1840 - przesyła przez okazje WOJ praee siostrze Katarzynie Uwarow w celu ich rozrowszechniema . 1840 - kończy ,,Pogląd na sprawy polskie". Napisał „Ruch społecz­ ny w Rosji". Luty 1841 - donos P. N. Uspieńskiego o nielegalnej działalności Lułlina dociera do Mikołaja I i Benckendorffa. 27 marca 1841 - powtórne aresztowanie M. S. Łunina w Uryku. 1841-1845 - uwięzienie w Akatuju. Tajna korespondencja z Woł­ końskim i.

3 grudnia 1845 - śmierć M. S. - na apopleksję.

Łunina

w Akatuju, zgodnie z wer-

\ią oficjalną

W'/ZWO-

ula potrzeb fajnego

~towarzyszeniu.

1822 -

powrót do

1822-1824 1824-1825 dronu lejbgwardii

służby

służba

wojskowej.

w Polskim Pułku Ulanów w Słucku .

służba w Warszawie w charakt Grodzieńskiego Pułku Huzarów.

rze dowódcy szwa-

9 kwietnia 1826 - aresztowany w Warszawi - lipiec 1826 - ~lcdzlwo i s4d.

Kwiecień

4

5

NATALIA Z POTOCKICH

Pamiętam ostatnie nasze spotkanie na krużganku N-skiego pałacu. Było to jesienią, wieczorem, przy chłodn j deszczowej pogodzie. Ona miała na sobie czarną suknię z taft·, nn szyi zloty łańcuszek, na ręku bransoletkę wysadzaną szmaragdami z wizerunkiem pradzia da obrońcy Wiednia. Jej dziewczęce spojrzenie błądził0 dokoła, jak gdyby wodząc za kapryśnymi załamaniami srebrnej taśmy mego huzarskh:go dolmanu W milczeniu schodziliśmy krużgankiem w dół; ni' trzeba nam było słów, aby zrozumieć się nawzajem. Wydav.ału się zamyśloną. Głęboki smutek przezierał przez dwoisty blask młodości i urody, jako Jedyny dowód doczesności jej istnirnia. Zbliż~rwszy się do gotyckiego okna, ujrzeliśmy w oddali Wisłę: żółte fale rzeki pokryte był~- pienistymi pięt­ nami. Po niebie mknęły szar obłoki, padał ulewny deszcz, drzewa w parku kołysały się \Ve wszystkie strony. Owo pi::iruszenie w przyrodzie bez widocznej przyczyny jaskrawo odbijało od otaczającej na · ciszy. Ona odmówiła Ave Maria, wyciągrn;ła do mnie r~kę i z.nikła„.

M. S. L NIN

„Ona" - czyli Natalia Potocka , wnuczka ministra, spokrewnionego z ostatnim królem polskim.

Z LISTU DO SIOSTRY... Ave Maria! Moja Droga I Droga! Wkrótce mmi czwart · rc•k mego \'. ygnania. Zaczynam odczuwać wpływ syberyj ·ki go pu.:;tkow1a: brak '''Ykształcenia i wrogie oddziaływanie klimatu. Stopniowo zaciera się w mej pamięci zmy:;l estetyki. Na prózno szukam go w książl•ach. w dziełach sztuki, w widzialnym, otaczającym mni świ i . Pięknem jest dla mnie bajeczna legenda, symbolem gracji - nieodgeidniony hieroglif. W glębinie kazamatów sen mÓJ był pełen po tyckie 'O niepokoju: teraz jest spokojny, ale zniknęly widzenia i wrażenia. Wyrazując myśl, znajduję dowody na potwierdzenie prawdy; jednakże slo\\a, które przekonuje bez dowodów, nic kreśli już pióro moje. Czasami pragn akordu, odcienia, ry u, słowa; czasami chciałbym zniszcz ·ć..· owe formy krępujące kontakty umysłowe i świadczące o naszym upadku. Dla pełni bytu mego brak mi poczucia niebezpieczeństwa. Tak czę­ sto stałem oko w oko ze śmiercią na polowaniu, w pojedynl·u, w bit·w ach, w walkach politycznych, że niebezpiecz ństwo stało się przyzwyczajeniem, koniecznym warunkiem rozwoju mych zdolności Tutaj nie ma '1icbczpieczeń. twa. W czółnie przepływam Angar~. ale j"j fale są spokojne. W lasach spotyk m rozbójników; proszą o jałmużnę. Cisza zalegająca w tak ich okolicznościach przystoi może motłochowi, k1óry wlecze się siłą inercji i lubi z.itrzymywać: się, by odpocząć p) drod~ 0 • Ja, przeciwnie, pr.1g n ę zakończyć: wędrówkę, przduoczyć granicę oddzielającą nas od sławn eh istot, zaznać spokoju, Jakim się one r.nkoszują znając pełnię Prawdy. Ziemshi swą misj wypełniłem . Przeciskając się wśród motło ·ht , pnwi działem to, co wiedzieć winni moi rodacy. Pozostawinm pisaninę r. ą prawnym mym spadkobiercom myśli, jak Prorok pozosta\:ił swóJ pluszcz uczniowi, który wymienił go nad brzegi m Jordanu. Żegnaj . Twój kochający brat. M. S. L ' f!';

Nić sympatii 7. rosyjskim oficerem mogła się zawiązać w czasie jego służby w Warszawie, to znaczy w latnch 1824-1825. Potock:i :niala ::;iedemnaście lat, Łunin trzydzieści siedem„. Nie wiemy, co położyło kres ich znajomości.

6

7

(ŁUNIN, ILI SMIERT' ŻAKA ZAPISANNAJA W PRISUTSTWI HAZIAJINA) Przekład - Grażyna Strumiłło-Miłosz OBSADA

Reżyseria

STANISŁAW

WIESZCZYCKI

Scenografia WIESŁAW

LANGE

ŁUNIN ONA GRIGORJEW PISARZ MARFA PIERwszy MUNDUR

-

JERZY GORZKO MARZENA NIECZUJA-URBAŃSKA WOJCIECH WZIĄTEK

-

ANDRZEJ KRUK MARIUSZ LUSZOWSKI JACEK LECZNAR ZBIGNIEW ZAREMBA STANISŁAW STOJKO JÓZEF CHROBAK

BOGUSŁAW MICHAŁEK

DANUTA SNARSKA CZESŁAW LASOTA

SIERMIĘGA

DRUGI MUNDUR TRZECI MUNDUR MUNDUR MONARCHY PIERWSZY MĘŻCZYZNA DRUGI MĘŻCZYZNA KSIĄDZ Inspicjenł

JERZY DOBRZYNIEC.Kl

Asys&en&

reź111era

DANUTA SNARSKA

Opr cowanie muzyczne ZBIGNIEW KRASNY

Kontrola tekstu LUCYNA OSTOJES'SKA

Uwarowa f.burga:

do Dubelta. 17 wrze „nia 1845 roku z Berlina do Peter-

Miłościwy Panie Leoncjuszu Wasiljewiczu! Ośmi lana naszym spotkaniem u hLabiny Kankrin, mojej kuzynki, a także łaskawym obej sciem ze mną Jej Cesarskiej Mośc i podczas pożegnania z okazji wyjazdu Jej C:..sarskiej Mości z Berlina w r oku ubiegłym, ośrn i clam się znowu niepokoić Jaśnie Wielmożnego Pana prośbą o ulżenie losO\vi mego nieszczr~snego brata, o co ośmielałam SiG już niepokoić Jaśnie Oświeconego hrabiego Aleksego Fiodorowicza Orłowa w roku ub1egl~rm, jednakże nie otrzymałam odpowiedzi. Prośba moja dotyczy tego, by miłosierdzie Jego Cesarskiej Mości objęło również bra ta mego, zamkniętego już piąty rok w akatu jskim więzieniu, i aby zezwolono mu powrócić na mi jsce jego poprzedniego osiedlenia. Pr oszę przynajmniej powiadomić mnie, czy żyje jeszcze mój brat i czy dostarczono mu książki stanowiące jedyną pociechę w jego odoi;obnieniu ...

Dubelt do Uwarowej. 5

października

1845 roku:

Hrabia nie raczył uznać za możliwe raportem w tej sprawie.

trudzić Najjaśniejszego

Pana

uniżonym

l!warowa do

Mikołaja

I . 12

paździ ernika

1845 r oku:

Wasza Cesarska Mo "c! Z trwogą w sercu o 'rnielam się pa· c do :,tóp naJwiększego z monar1.:hów... W imię Chrystusa, Boga wszechmiłu1ącego i wszechwybaczają­ cego błagam o przeniesienie na pO\\TÓt brata mego ~ akatujskiego więzienia na poprzednie mieJsce osiedlenia, by wskrzesić nowego Ła­ z.trza do życia, skruch~c i pracy po czterech latach odci~cia od wszell·: ich kontaktó'v z ludźmi... Na li::.cilu •1 si„~ Kon stantcmLt?). MoI"dwinow napisał „Pozbawić rani:1 i zesłać na Syl, •.ri1;" (zauw.u111y: bez pozbawienia praw stanu i bez kutorgll; w istocie proponował on karę l:igodniej,;zą, niźli prze\ ·idz.iano dla oslalniC'j, jcdcnaslej kategorii. Minister spraw zagraniczn.-ch Ncs. elrode napisał t r z ce i a kategoria; członek l\ady f'ai1stwa Bolotnikow - to samo \W ogolc cz.lonhJwic nady P..iiistwa na ogól glosowali m'11ej surowo nilli senatorowie i urzędak.r). trzeci:i kat arię wproponov. aU lei. dla Luruna dwaj senatorowie - ksi4i1; Ga urin i Mil:haJłowsk i, zaś Nielidow i hrahia KutnjsO.\' · czwarta, ( ...) Niclalw11 było pojąć: zarówno wspólczc vm Lunir1u jak i potomkom, na rzym polcg;1ła zasadnicza ro:~nica pomiędzy winą Łunina, a winą, d.1jr11" na to, Bielajcwa l. Ten ostatlli „wiedział o zamiarzt.! carobójstwa i osohiści! b .l udział w buncie nakłan i ając dori. szeregowców i podoficerów". Prz-; jmo• ;anie członków do stowarzyswnia i urządzcme litografii, zdawać by się mo~lo, 111c powinno by przeważyć . osobistego udziatu w buncie i nakh1ni· ni· doń ~C rL1Ww có w i podoficerów"', a trmc1.asem Bie!ajew zaliczony zostuJ · do znacznie lagoi.llliejs.zej czwartej kategorii. czyli termin odllywania k. torgi ma dwukrulni kro. ·z -. Puł­ kownik A.Lksa•~dcr Murawiew zaliczony zo,tał ido jeszcze lagodniLJ•Zl'J szóstej kategorii, cho'" s[ormulowanie char::iktcryzujqce jc"u winę ruwniei; n·c udl.Jie1:a od tei;o, klórt: dulyu.ylo Łunina „llczt.!. tuil'Z l w znmiarzc ro Jstv;. nopaez wyrażenie z~~ody dane w roku 1817, n 1kl'.e poprzct. dzial w założeniu tajne~o s•owurzyszcnia, choć póżni'j całkowicie si~ "I ni o udsu.nąl, ale o t:elu ouego nie doniósł rządowi."" An! Komitet, ani ·~1d 1 ie r gł pn:vtoczyć tadnt! •o faklu na poiwiC>rdzenie tego, ii: Lunin utrz.\·m ·wal konta .tv ze stov..arzyszeniem po rnku 1822. Jednakże u t ·j lagodząLl!j , im: uknlit:znu.ści wyrok zupr~nic 11ie ,.., sporni.na.

J• si.cze takiego wyroku nie

ż.9dal;

Te.((o lipcowc!!,O wieczoru ł..unina otna\\"iano jako ost< trucgo Po uzgudnien.iu wyroku :;ędziowic rozeszli się, (...) dwu

Nnstc:pnil! s1d przeszedł do „slabszni" kal •oni i wkr •:C•2 sto dw;.idzi.l!st:i.a w~ roki był) gotowe.

13

CENA

K ord:: nator pracy :.irlystyczmd MONIKA KOZI.EŃ

ZŁ

40,-

Kierownik techniczny HENRYK KOPYC1 - SKI Kierownicy pracowni krawiecl