OD REDAKCJI

Rozpoczął się nowy, niezmiernie trudny rok dla naszego samorządu. Trudny zarówno pod względem ekonomicznym, jak i politycznym. Pod względem politycznym bowiem będzie on stał pod znakiem wyborów prezydenckich i, co ważniejsze dla naszej społeczności, samorządowych. Natomiast jeśli chodzi o finanse, to rekordowo wysoka subwencja wyrównawcza, jaką przyjdzie nam płacić do budżetu państwa, pochłonie ponad połowę dochodów województwa. Jednak mimo tak niekorzystnych uwarunkowań, Mazowsze nadal będzie się rozwijać. Plany inwestycyjne są bardzo ambitne, a co ważniejsze, realne. Marszałek Adam Struzik przedstawił je w rozmowie, której treść publikujemy w tym numerze „Kroniki”. Co do samej subwencji, popularnie zwanej „janosikowym”, władze naszego samorządu zapowiadają konsekwentną walkę o zmianę metody jej naliczania. Ustawa, na mocy której ją wprowadzono, nie przewiduje sytuacji skrajnych. Jest więc nieadekwatna do realnej sytuacji ekonomicznej nie tylko naszego województwa, ale całego kraju. Dlatego Zarząd naszego województwa postanowił zaskarżyć ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. Więcej na temat aktualnej sytuacji naszego regionu i planach na nadchodzące miesiące dowiecie się Państwo z artykułu zamieszczonego w rubryce Temat miesiąca oraz z wywiadu z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego. Od początku tego roku na łamach „Kroniki Mazowieckiej” publikować będziemy opinie i refleksje ekspertów na temat kierunków rozwoju regionu. Naszym zamiarem jest stworzenie otwartej trybuny, na której będzie następowała wymiana poglądów, toczyć się będzie debata na temat przyszłości Mazowsza. W tym numerze, jako głos otwierający dyskusję, publikujemy rozmowę z prof. dr. hab. Jerzym Damroszem. Zachęcamy tym samym znawców problematyki samorządowej do zabrania głosu w naszym forum. Polecam Państwa uwadze także materiał zamieszczony w rubryce Warto wiedzieć, a poświęcony, mało może popularnemu, ale za to niezwykle drażliwemu tematowi… śmieci. Wraz z rozwojem cywilizacji, rośnie góra odpadów. Co należy z nią zrobić? Po prostu na niej zarobić. A przede wszystkim ochronić środowisko. W jaki sposób to uczynić, podpowiadamy w artykule pt. „W gestii gminy…”. Styczeń to w polskiej tradycji czas kolędowania. Nie dziwi więc nikogo, że w każdym zakątku naszego regionu możemy spotkać różnego rodzaju „Herody” i mniej lub bardziej tradycyjne grupy kolędnicze, które nie tylko chodząc od domu do domu, rozweselają mieszkańców wsi i miast, ale również rywalizują ze sobą w rozmaitych konkursach, których organizatorzy stawiają sobie za cel zachowanie tej pięknej tradycji. I, jak wynika z rozmaitości tych imprez, a przede wszystkim z ilości biorących w niej udział kolędników, jest ona nadal żywa. Relacje z przeglądów pieśni i zwyczajów bożonarodzeniowych nie mogło więc zabraknąć w „Kronice Mazowieckiej”.

KRONIKA MAZOWIECKA

Drodzy Czytelnicy!

Życzę przyjemnej lektury Magdalena Lewandowska Redaktor Naczelna „Kroniki Mazowieckiej”

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 1

2010-01-25 19:36:15

KRONIKA MAZOWIECKA

Z PRAC SAMORZĄDU

XXXVII sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 21 grudnia 2009 Sejmik przyjął projekt budżetu województwa mazowieckiego na 2010 rok.

Światło Betlejemskie Przedświątecznemu posiedzeniu Sejmiku Województwa Mazowieckiego przyświecało – jak co roku – Światło Betlejemskie, które po raz dziewiętnasty dotarło z Groty Narodzenia do Polski. Z życzeniami nadziei i owocnych obrad do końca kadencji oraz spokojnych, zdrowych i wesołych świąt, mazowieccy harcerze przekazali ten symboliczny płomień na ręce przewodniczącego Roberta Soszyńskiego i marszałka Adama Struzika.

z podatku CIT będą mniejsze nawet o 20 proc. w stosunku do 2009 roku. To przekłada się na 400 mln zł mniej w budżecie. Z powodu braku środków finansowych nie będzie niestety realizowany Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza. Natomiast, aby zrealizować inwestycje zaplanowane w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym, radni zgodzili się na zaciągnięcie przez województwo mazowieckie, na atrakcyjnych warunkach,

Przyjęto również program ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej, w której został przekroczony poziom docelowy benzo(α)pirenów, których stężenie przekroczono we wszystkich strefach województwa. Benzo(α)pireny mają działanie rakotwórcze. Ich głównym źródłem w powietrzu jest niepełne spalanie paliw stałych (węgla i drewna) w paleniskach domowych, w szczególności w piecach kaflowych oraz otwartych kominkach, przetwórstwo mięsa na skalę komercyjną, pożary lasów i łąk, „dzikie” spalanie opon, śmieci na otwartym powietrzu czy też spaliny samochodowe. Sektor energetyki profesjonalnej natomiast znacznie ograniczył emisję do powietrza tego wielopierścieniowego węglowodoru aromatycznego. Obowiązek sporządzenia tych programów wynika z Prawa ochrony środowiska.

Ochotnicza Straż Pożarna Radni przyjęli zmiany w uchwale, dotyczącej przyznania dotacji celowych gminom na dofinansowanie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych. Powodem zmian są rezygnacje gmin z dotacji lub zmniejszenie ich wielkości i przeznaczenie na zakup innego asortymentu, niezbędnego w pracy strażaków.

Budżet Radni rozpoczęli trzecie czytanie projektu budżetu województwa na 2010  rok. Komisje sejmikowe zgłosiły poprawki do projektu, które częściowo zostały uwzględnione w autopoprawkach Zarządu. Po głosowaniu nad poprawkami, Sejmik przyjął projekt przyszłorocznego budżetu. Dochody oszacowano na 2,86 mld zł, natomiast wydatki na 3,22 mld zł. Największą pozycją w wydatkach będzie tzw. janosikowe, które wyniesie 940 mln zł. Na inwestycje udało się zgromadzić 916 mln zł, choć z powodu kryzysu dochody

2 drukarnia_01-48.indb 2

kredytu długoterminowego z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w wysokości 360 mln zł.

Programy ochrony powietrza Sejmik przyjął program ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej, w której został przekroczony poziom docelowy ozonu. W dokumencie tym wskazano na źródła emisji, mających wpływ na przekroczenie poziomu tego gazu oraz zaproponowano kierunki działań zmierzających do przywrócenia jego poziomu docelowego w powietrzu.

MCPS W związku z przejęciem od administracji rządowej zadania, dotyczącego przeciwdziałania narkomanii, tzn. leczenia substytucyjnego prowadzonego przez zakłady opieki zdrowotnej, uprawy maku i konopi włóknistych oraz skupu konopi, nadano nowy statut Mazowieckiemu Centrum Polityki Społecznej. Nowe zadania rozdzielają kompetencje między marszałka województwa i Sejmik. Marszałek będzie odpowiedzialny za wydawanie pozwoleń na uprawę tych roślin, natomiast określenie ogólnej powierzchni przeznaczonej corocznie pod ich uprawę będzie

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:21

Z PRAC SAMORZĄDU

FOTO

KRONIKA MAZOWIECKA

pokarmowego. Dlatego też w Oddziale Chorób Wewnętrznych wydzielono Poradnię Onkologii i Pododdział Kardiologii. W związku z realizacją programu restrukturyzacyjnego zlikwidowano oddział stacjonarny w Ośrodku Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Warszawie, który nie spełnia wymagań określonych rozporządzeniem ministra. Planuje się tam natomiast rozszerzenie działalności w zakresie rehabilitacji dziennej. Dotychczasowi pacjenci oddziału stacjonarnego hospitalizowani będą w Ośrodku Ortopedyczno-Rehabilitacyjnym w Konstancinie-Jeziornie. Ze względu na brak możliwości zatrudnienia lekarzy specjalistów w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Płocku, zlikwidowano poradnie: diabetologiczną, gastroenterologiczną, nefrologiczną i kardiologiczną dla dzieci, alergologiczną, chirurgii naczyniowej. Wybór przedstawicieli Sejmiku do Rady Społecznej Doradztwa Rolniczego

PFRON należało do Sejmiku. Radni decydować będą również o tym, w jakich rejonach rośliny te powinny być uprawiane, biorąc pod uwagę zagrożenie narkomanią.

MROT Radni zgodzili się na zwiększenie składu reprezentantów Samorządu Województwa Mazowieckiego w Mazowieckiej Regionalnej Organizacji Turystycznej. Liczbę przedstawicieli zwiększono z dwóch do czterech osób.

rza rodzinnego, stomatologiczną, zaopatrzenia ortopedycznego, gabinetu pielęgniarki środowiskowej i położnej środowiskowej. Audyt, przeprowadzony w tym szpitalu, sugerował wzbogacenie oferty o wysokospecjalistyczne operacje chirurgiczne oraz kompleksową opiekę nad chorymi z guzami litymi przewodu

Sejmik wyraził zgodę na dofinansowanie, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przebudowy i rozbudowy budynku szkoły w Mariówce na ośrodek Dzieła Pomocy Chorym „Promień”, prowadzonym przez Siostry Służki Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej.

Służba zdrowia Zatwierdzono zmiany w statucie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr Barbary Borzym w Radomiu, polegające na połączeniu Oddziału Psychiatrycznego dla Dzieci z oddziałem dla młodzieży oraz utworzeniu Poradni dla Osób z Autyzmem Dziecięcym. W Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Siedlcach rozszerzono działalność Oddziału Chirurgii Ogólnej o chirurgię naczyniową. Natomiast w Wojewódzkim Szpitalu Chirurgii Urazowej św. Anny w Warszawie zlikwidowano poradnie: otolaryngologiczną, geriatryczną, leka-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 3

FOTO

Radni – Bogumił Ferensztajn i Janina Rogg

3 2010-01-25 19:36:21

KRONIKA MAZOWIECKA

Z PRAC SAMORZĄDU Do Komisji: Zdrowia i Kultury Fizycznej skierowano projekt uchwały w sprawie ograniczenia działalności Samodzielnego Wojewódzkiego Zespołu Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie.

Ponadto radni przyjęli projekty uchwał zmieniających: uchwałę w sprawie udzielenia pomocy finansowej w 2009 roku, w formie dotacji celowej, jednostkom samorządu terytorialnego z obszaru województwa mazowieckiego realizującym program „Moje Boisko – Orlik 2012” uchwałę w sprawie przyjęcia list beneficjentów, realizowanych zadań i kwot dotacji celowych w ramach Samorządowego Instrumentu Wsparcia Rozwoju Mazowsza z komponentami w 2009 roku uchwałę w sprawie udzielenia pomocy finansowej, w formie dotacji celowej, gminie Pilawa na zadanie „Zwodociągowanie stref inwestycyjnych w Pilawie – II etap”

oraz projekty uchwał w sprawie: zmian budżetu województwa mazowieckiego na 2009 rok

FOTO

4 drukarnia_01-48.indb 4

wydatków niewygasających z upływem 2009 roku wyrażenia zgody na aneks nr 1 do umowy z dnia 13 września 2005 r. zawartej pomiędzy Samorządem Województwa Mazowieckiego a Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie prowadzenia Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie jako wspólnej instytucji kultury zasad ustalania wysokości czynszu symbolicznego za grunty oddawane w użytkowanie wieczyste na podstawie art. 7 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy oraz opłat rocznych za grunty oddawane w użytkowanie wieczyste na podstawie art. 214 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wyznaczenia aglomeracji Opinogóra Górna i Sadowne zatwierdzenia zmian statutu Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie – SPZOZ zatwierdzenia zmian Regulaminu Rady Społecznej Mazowieckiego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Płocku udzielenia pełnomocnictwa przedstawicieli Sejmiku Województwa Mazowieckiego w Radzie Społecznej

Mecenas Adam Jaroszyński i radni: Dorota Grochala i Krzysztof Skolimowski

Doradztwa Rolniczego – przedstawicielami zostali radni Elżbieta Lanc i Henryk Antczak szczegółowych zasad, sposobu i trybu udzielania ulg w stosunku do przypadających województwu mazowieckiemu i wojewódzkim samorządowym jednostkom organizacyjnym należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny przekazania gminie Gostynin oraz gminie Łąck, w formie pomocy rzeczowej, destruktu asfaltowego, pozyskanego po remoncie drogi wojewódzkiej nr  573 na odcinku od km 0+850 do km 5+000 przekazania gminie Promna, w formie pomocy rzeczowej, materiałów pozostałych po rozbiórce chodników przy przebudowie drogi wojewódzkiej nr  731 na odcinku od km 31+641,45 do km 33+034 w miejscowości Promna przekazania gminie Szczawin Kościelny, w formie pomocy rzeczowej, materiałów pochodzących z remontu chodnika przy drodze wojewódzkiej nr  573 na odcinku od km 31+245 do km 31+442 w miejscowości Szczawin przekazania miastu Mława, w formie pomocy rzeczowej, destruktu asfaltowego pochodzącego z przebudowy drogi wojewódzkiej nr 544 – ul. Żwirki na odcinku od km 75+546 do km 76+262 w mieście Mława. Opracowała JUSTYNA MICHNIEWICZ

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:24

Z PRAC SAMORZĄDU

wych, zachęcanie do korzystania z transportu miejskiego i rowerów. Ponadto miejskie zakłady utylizacji śmieci, wodociągowe czy też gazowe powinny być wyposażone w pojazdy bardziej przyjazne dla środowiska. Proponują także wprowadzenie zachęt finansowych dla właścicieli pojazdów, wykorzystujących alternatywne paliwa i przy wymianie modeli samo-

składowania paliw i ich dystrybucji z terminali do stacji paliw, należy koniecznie przestrzegać wymagań dotyczących stosowania urządzeń do magazynowania, załadunku oraz rozładunku paliw w terminalach, poprzez stosowanie zbiorników, przewodów i urządzeń umożliwiających odzysk lub spalanie oparów, tak aby substancje toksyczne nie przedostawały się

10 grudnia Powodem zanieczyszczenia atmosfery jest m.in. podwyższone stężenie ozonu. Przygotowany w celu jego obniżenia program uzyskał pozytywną opinię komisji. Od wielu lat słyszymy o niedoborach ozonu w stratosferze atmosfery ziemskiej, powodujących dziurę ozonową, niebezpieczną dla środowiska. Jednak ozon troposferyczny – przyziemny – traktowany jest jako zanieczyszczenie wtórne i jest jednym z efektów zanieczyszczenia atmosfery. Tworzy się w wyniku reakcji chemicznych węglowodorów i tlenku węgla oraz tlenków azotu. Duże znaczenie w jego tworzeniu mają warunki meteorologiczne. Większość przekroczeń stężenia ozonu notuje się podczas stabilnej wyżowej pogody, przy dużym nasłonecznieniu, wysokiej temperaturze i silnym wietrze. Ozon przyziemny może przenosić się na duże odległości. Dlatego problem redukcji jego stężenia jest niezwykle złożony – bezpośrednie obniżenie emisji substancji, które wchodzą w reakcję z tlenem, tworząc ozon, nie zawsze przynosi efekty – tak jak w przypadku zanieczyszczeń pyłowych lub innych gazowych – podają autorzy dokumentacji do „Programu ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej, w której został przekroczony poziom docelowy ozonu w powietrzu” z Biura Studiów i Pomiarów Proekologicznych „EKOMETRIA”. Węglowodory, tlenek węgla oraz tlenki azotu pochodzą ze spalin (samochody, lotnictwo, żegluga, kolej), ciężkiego sprzętu budowlanego oraz sprzętu ogrodniczego, produktów zużywanych w gospodarstwach domowych (farby, chemia gospodarcza). Generują je również, na dużą skalę, zakłady przemysłowe. Do powstawania ozonu w warstwie przyziemnej przyczyniają się również lasy. Węglowodory są bowiem rezultatem wydzielania – zwłaszcza przez drzewa iglaste – olejków eterycznych. Tego typu lotne związki organiczne wytwarza także przemysł. W powietrzu można zidentyfikować

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 5

KRONIKA MAZOWIECKA

ich ponad 300. Jednak jak podają autorzy badań, na podstawie których sporządzono program, najwięcej tych związków dostaje się do atmosfery na Mazowszu z lasów i łąk. Stanowi to w sumie ponad 50 proc. całkowitej emisji tych związków. Duży wpływ ma również emisja z ogrzewania indywidualnego oraz komunikacji. Autorzy programu określili kierunki działań, których celem jest przywracanie docelowego poziomu ozonu. Proponują wymianę taboru miejskiego na nowy oraz wprowadzanie niskoemisyjnych paliw i technologii w transporcie publicznym i służbie miejskiej, usprawnienie miejskiej komunikacji, budowę ścieżek rowero-

chodów starszego typu na nowe. Ważne są również: modernizacja infrastruktury drogowej w miastach, budowa obwodnic, bezkolizyjnego ruchu tranzytowego, wzmożone badania pojazdów pod względem emisji zanieczyszczeń, szkolenia kierowców w celu usprawnienia ruchu drogowego (nauka płynnej jazdy, zwiększenie kultury jazdy), wprowadzanie w centrach miast stref z zakazem poruszania się wszelkich pojazdów, wykorzystanie istniejących linii kolejowych dla autobusów szynowych. Natomiast na zmniejszenie emisji tlenków azotu wpłynie termomodernizacja obiektów, odpowiednia zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiośle, usługach i drobnej wytwórczości. Powinno się także wprowadzić zachęty finansowe dla zakładów, które obniżają emisję zanieczyszczeń przed upływem wyznaczonego terminu. Ważne jest stosowanie technik gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do powietrza lub likwidacja źródeł emisji. W stosunku do

Komisja Ochrony Środowiska

5 2010-01-25 19:36:26

KRONIKA MAZOWIECKA

Z PRAC SAMORZĄDU do środowiska. Załadunek może odbywać się tylko w przypadku oparoszczelnych, sprawnych przewodów połączeniowych. Innym elementem ograniczania emisji w tym zakresie jest przeprowadzanie systematycznych kontroli szczelności przewodów połączeniowych i instalacji rurowych. Duże znaczenie ma również edukacja ekologiczna, dotycząca zanieczyszczeń powietrza, powstawania „złego” ozonu, działań społeczeństwa, mogących przyczynić się do obniżenia stężeń ozonu i korzyści dla środowiska, płynących ze zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza. Komisja kontynuowała również pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza dla stref w województwie mazowieckim, w których został przekroczony poziom docelowy benzo(α)piranu jako wskaźnika wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu. Dokument

ten uzyskał pozytywną opinię komisji. Na koniec obrad członkowie komisji dyskutowali nad efektywnością gospodarki odpadami oraz problemem segregacji odpadów. Realizacja Wojewódzkiego Programu Gospodarki Odpadami Udziały procentowe emisji niemetanowych lotnych związków orgaorga nie jest zadowalająca. nicznych z poszczególnych typów źródeł w strefie mazowieckiej w 2007 r. – przemysł technologiczny i energetyczny, Liniowa – transport drogowy, – Problem jest złożony Punktowa Powierzchniowa – bytowo-komunalna. – wyjaśnił wicemarszałek Ludwik Rakowski. – Kompetencje na spotkaniu Związku Województw RP. Samorządu Województwa Mazowieckie- – Samorząd województwa nie posiada go są niewielkie, a nowelizacja ustawy żadnej sankcji w ręku. Jedynie produkujeich nie zwiększy. Poważnym problemem my dokumenty – dodał przewodniczący. jest lokalizacja składowiska odpadów. (Więcej na temat gospodarki odpadami Nikt bowiem nie chce tego typu inwestycji na str. 16.) w pobliżu swojego miejsca zamieszkania. Opracowała Przewodniczący komisji Marek Papuga USTYNA M ICHNIEWICZ J zaproponował, aby poruszyć ten temat

Komisja Strategii Rozwoju Regionalnego i Zagospodarowania Przestrzennego 16 grudnia Komisja spotkała się z przedstawicielami Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych (MJWPU), której nazwa co jakiś czas pojawia się w mediach. Towarzyszą jej opinie o różnym zabarwieniu. Komisja, chcąc z bliska przyjrzeć się pracy MJWPU, udała się do siedziby tej jednostki. Na miejscu członkowie komisji otrzymali pełną informację o stanie zaawansowania programów operacyjnych realizowanych przez jednostkę, uzyskali też informacje na nurtujące ich pytania. MJWPU utworzono jako wojewódzką samorządową jednostkę organizacyjną. Powołał ją Zarząd Województwa Mazowieckiego, który pełni funkcję Instytucji Zarządzającej programami unijnymi. Pracy jest mnóstwo, bo pracownicy MJWPU – jak sama nazwa wskazuje – zajmują się wdrażaniem programów unijnych: Regionalnego Programu Ope-

6 drukarnia_01-48.indb 6

racyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 (RPO WM) oraz części komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Jednostka przejęła także zadania związane z zakończeniem wdrażania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR 2004-2006), dotychczas realizowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego oraz Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie. Pracownicy MJWPU odpowiadają za większość prac związanych z implementacją środków unijnych w naszym województwie do 2013 roku. Ze względu na kompleksowy charakter działań, jakie jednostka prowadzi w zakresie wdrażanych pro-

gramów unijnych, począwszy od realizacji działań informacyjno-promocyjnych, ogłaszanie konkursów, szkolenie beneficjentów, poprzez ocenę wniosków, podpisywanie umów z beneficjentami, rozliczanie finansowe projektów oraz kontrolę realizacji przedsięwzięć, zatrudnionych jest w niej 538 osób. Niejednokrotnie zarzuca się, że to zbyt duże zatrudnienie, jednakże w porównaniu z instytucjami wdrażającymi programy operacyjne w pozostałych województwach, mazowiecka instytucja nie przekracza tych standardów. Dotyczy to szczególnie programu RPO WM, jednego z szesnastu programów regionalnych, które realizują założenia Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 (SRK) oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności). Program jednocześnie jest odzwierciedleniem polityki rozwoju, prowadzonej przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, której podstawę stanowi Strategia Rozwoju

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:26

Z PRAC SAMORZĄDU KRONIKA MAZOWIECKA

Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (SRWM). Mazowsze ma do wydania w latach 2007-2013 blisko 3 mld euro*. O środki unijne z RPO WM mogą ubiegać się samorządy i ich jednostki, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, szkoły wyższe i wiele innych podmiotów działających na terenie województwa mazowieckiego**. Wesprą one projekty związane m.in. z transportem (np. budowa dróg), edukacją, służbą zdrowia, kulturą, renowacją zabytków, turystyką, ochroną środowiska. Pieniądze unijne są, trzeba tylko o nie wnioskować. Korzystajmy z unijnego wsparcia! – apeluje Marszałek Województwa Mazowieckiego. – W nowej perspektywie finansowej Mazowsze ma do rozdysponowania aż 1,8 mld euro w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego oraz ponad 900 mln euro w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Otrzymanie dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego poprzedzone jest całą procedurą prowadzoną w MJWPU. Najpierw ogłaszane są konkursy w zakresie poszczególnych działań RPO WM. Ich terminy ujęte są w harmonogramie naboru wniosków, zatwierdzanym przez Zarząd Województwa Mazowieckiego. Dotychczas ogłoszono 22  konkursy

Posiedzenie komisji

w ramach RPO WM oraz 52 w ramach PO KL. Wdrażaniem poszczególnych priorytetów w ramach RPO WM zajmują się odpowiednie wydziały MJWPU: Priorytetu I i II, czyli tworzenia warunków dla rozwoju potencjału gospodarczego i innowacyjności oraz przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza Priorytetu III, czyli projektów dotyczących regionalnego systemu transportu Priorytetu V i VI, dotyczących wzmacniania roli miast i rozwoju obszarów atrakcyjnych turystycznie oraz kultury Priorytetu IV i VII, finansujących projekty związane ze środowiskiem, zapo-

Przewodniczący komisji, Grzegorz Kostrzewa-Zorbas z dyrektorem MJWPU Wiesławem Raboszukiem i dyrektor Iloną Nasiadką

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 7

bieganiem zagrożeniom i energetyką oraz służbą zdrowia, edukacją i pomocą społeczną. Zainteresowani pozyskaniem środków unijnych w ramach RPO WM składają do MJWPU wnioski, które muszą przejść ocenę formalną, a następnie merytoryczną. Zajmują się tym: Wydział Weryfikacji Formalnej Wniosków, w którym każdy z pracowników ocenił dotychczas ok. 200 wniosków oraz Wydział Oceny Merytorycznej Wniosków, do którego trafiło już ponad 2700 wniosków (stan na dzień 15.01.2010 r.). Po ocenie formalnej z ponad 3700 wniosków ok. 80 proc. zostało przekazanych do dalszej oceny merytorycznej, ponad 1000 z nich zostało już ocenionych. Wniosek, który przejdzie pozytywnie kolejne etapy oceny, wpisany zostaje na listę rankingową, akceptowaną przez Zarząd Województwa Mazowieckiego. Następnie zaś podpisywana jest umowa o dofinansowanie projektu. Dotychczas zawarte umowy pozwolą przekazać beneficjentom ponad 911 mln zł. Należy jeszcze zaznaczyć, że każdy z projektów, od początku do końca, tzn. od podpisania umowy na projekt aż do końca jego realizacji, prowadzony jest przez jednego pracownika – opiekuna projektu. Przykłady ostatnio podpisanych preumów z beneficjentami przez przed-

7 2010-01-25 19:36:27

KRONIKA MAZOWIECKA

Z PRAC SAMORZĄDU stawicieli władz województwa oraz Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych: Projekt dotyczący Bazyliki Archikatedralnej oraz zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego. W wyniku realizacji projektu na warszawskiej Starówce powstanie nowoczesny kompleks kulturalny. Wartość projektu to ponad 20,9 mln zł, z czego ponad 17,7 mln zł to dofinansowanie unijne. (patrz str. 29) W Węgrowie podpisano dwie preumowy – na rewitalizację Rynku Mariackiego w Węgrowie oraz na modernizację węgrowskich dróg. Wartość projektów to 29,1 mln zł, z czego 24,7 mln zł to dofinansowanie unijne. W Płocku, przy udziale środków unijnych, zostanie wybudowany ponad czterokilometrowy odcinek drogi powiatowej Płock – Zągoty – Bonisław. Wartość projektu to ok. 6,2 mln  zł, z czego dofinansowanie unijne wynosi ponad 5,3 mln zł. Projekt dotyczący wprowadzenia e-usług dla mazowieckiej policji. Wartość projektu to ponad 1,7 mln zł, z czego ponad 1,4 mln zł to dofinansowanie unijne. Mazowiecka Jednostka realizuje również zadania wynikające z komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 (pro-

gram wspierany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego – EFS). Podczas posiedzenia poruszono temat związany z Priorytetem VII tego programu – inicjatywami i przedsięwzięciami związanymi z integracją społeczną, polegającymi m.in. na: poprawie dostępu do rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym wzmocnieniu i poszerzeniu zakresu działań sektora ekonomii społecznej rozwijaniu form integracji społecznej poprzez rozwijanie zdolności do podjęcia zatrudnienia oraz usług o charakterze edukacyjnym eliminowaniu barier napotykanych przez osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Ponieważ sytuacja na rynku pracy jest w znacznym stopniu zdeterminowana dostępem do odpowiedniej edukacji i możliwościami korzystania z jej usług, jednym z głównych kierunków działań w ramach PO KL jest wyrównywanie szans edukacyjnych na wszystkich etapach kształcenia. To temat ważny, a pieniądze unijne czekają na wykorzystanie. Okazuje się jednak, że ponad 30 proc. gmin mazowieckich nawet nie próbowało z tych środków skorzystać, a przecież dzięki nim można pomóc wykluczonym, słabo radzącym sobie osobom, których nie stać na dalszą edukację oraz bezrobotnym. Radny Tomasz Kucharski, społecznik,

Komisja Prawa, Samorządu, Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego 18 grudnia 2009 Znalazły się pieniądze na dofinansowanie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych Projekt uchwały, zmieniającej uchwałę w sprawie przyznania dotacji celowych gminom z przeznaczeniem na dofinansowanie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych przedstawił komisji Krzysztof Knyż, kierownik Biura ds. Programów Pomocowych na rzecz

8 drukarnia_01-48.indb 8

Bezpieczeństwa Publicznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Projekt budżetu na 2010  rok nie przewidywał wprawdzie dotacji w tym zakresie, jednak okazało się, że środki finansowe się znalazły – niezbyt duże, ale zawsze. Pochodzą

był mocno tą informacją zaskoczony. Uważa, że w tej sprawie wiele zależy od wójta, który powinien kierować się problemami społecznymi i wpływać na pracowników gminnych ośrodków pomocy społecznej, by aplikowali o środki unijne na ten naprawdę ważny cel.

*** Ministerstwo Rozwoju Regionalnego na bieżąco monitoruje proces wdrażania RPO we wszystkich regionach, sprawdzając również, czy wydatki poniesione na pomoc techniczną przynoszą spodziewane rezultaty w postaci sprawniejszego wydawania środków w ramach pozostałych osi priorytetowych programu. W województwach, w których rezultaty będą mniejsze od spodziewanych, ministerstwo planuje przeprowadzanie doraźnych kontroli na miejscu w zakresie oceny prawidłowości wydatkowania środków unijnych, przekazywanych na realizację RPO na podstawie kontraktu wojewódzkiego Oprac. ELŻBIETA TOMASZEWSKA

* Pieniędzy unijnych do rozdysponowania na Mazowszu jest więcej. Pochodzą one z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i znajdują się w gestii Departamentu Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich oraz w części z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który wdrażany jest także przez Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie. ** Z PO KL, również mieszkańcy Mazowsza.

one ze środków finansowych niewykorzystanych w 2009 roku. W ubiegłym roku kilka gmin bowiem zrezygnowało z dofinansowania, będącego tylko częścią całego wydatku, niektóre zaś zmniejszyły jego wielkość, przeważnie z powodu braku własnych środków finansowych. Dlatego też kwoty, które zdążyły spłynąć do urzędu, będące uprzednio zapisane w Samorządowym Programie Wsparcia Ochotniczych Straży Pożarnych w Województwie Mazowieckim „OSP – 2009”, ponownie zostaną wykorzystane na dofinansowanie najpilniejszych potrzeb jednos-

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:31

Z PRAC SAMORZĄDU

Motopompa

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 9

KRONIKA MAZOWIECKA

tek, które zwróciły się o te dodatkowe środki. W ten sposób wygospodarowano dla ośmiu z nich subwencje z przeznaczeniem na zakup głównie sprzętu technicznego. Otrzymają je: gmina Rusinów – 5 tys. zł na zakup motopompy szlamowej dla jednostki OSP Rusinów gmina Goworowo – 10 tys. zł na zakup wyposażenia samochodu Fiat Ducato na potrzeby ratownictwa drogowego dla jednostki OSP Kunin gmina Jaktorów – 10 tys. zł na zakup i instalację urządzenia do wytwarzania piany na samochodzie Star 266 oraz przewodów hydraulicznych Weber 20 m do hydraulicznego sprzętu ratownictwa drogowego dla jednostki OSP Międzyborów miasto Wyśmierzyce – 5 tys. zł na zakup ubrań koszarowych oraz butli powietrznych kompozytowych dla jednostki OSP Wyśmierzyce gmina Jastrząb – 5 tys. zł na zakup agregatu prądotwórczego oraz siekierołomów dla jednostki OSP Wola Lipieniecka Mała gmina Stromiec – 5 tys. zł na zakup prądownicy prostej PW-52 oraz agregatu prądotwórczego dla jednostki OSP Dobieszyn gmina Olszewo-Borki – 5 tys. zł na zakup motopompy szlamowej dla jednostki OSP Rżaniec

Samochody bojowe

gmina Sienno – 5 tys. zł na zakup mundurów, czapek, rozdzielacza dla jednostki OSP Tarnówek.

21 grudnia 2009 Komisja powróciła do dyskusji nad skargą pani Marleny Sójki.

Tematem, nierozstrzygniętym na poprzednim posiedzeniu komisji, było rozpatrzenie skargi pani Marleny Sójki z 2 listopada 2009 roku. Skarga dotyczy nierozwiązanej sprawy hałasu, utrud-

niającego życie mieszkańcom Ostrowi Mazowieckiej, których domy znajdują się przy drodze wojewódzkiej nr 627. W dyskusji wzięli udział prawnicy Urzędu Marszałkowskiego i komisji (część członków tej komisji to czynni prawnicy). Przedstawiano czynności podejmowane przez urząd, zmierzające do zbadania sytuacji oraz samej komisji. To nie takie proste – usłyszano wyjaśnienie, gdy padł zarzut braku efektu tych działań – bowiem odpowiedzialność za hałas ponosi kilka podmiotów. Jak zauważyła przewodnicząca Olga Łyjak, ważny jest obywatel, który musi mieć pewność, że ma się do kogo zwrócić o pomoc. Radny Jan Osiej dostrzegł w tej całej sprawie bezsilność obywateli (bowiem petycję podpisało wielu mieszkańców), którzy od miesięcy czekają na jakieś rozwiązanie problemu – bo odpowiedzialne instytucje nie potrafią skoordynować swoich działań. W efekcie komisja postanowiła jeszcze tej skargi nie rozpatrywać – zrobi to w najbliższym terminie, uprzednio zapraszając na posiedzenie wszystkich decydentów, osoby merytoryczne. Rozwiązanie tej sprawy związane jest m.in. z ochroną środowiska, zarządem drogą, oznakowaniem terenu, pobliską bocznicą kolejową itp. Opracowała ELŻBIETA TOMASZEWSKA

9 2010-01-25 19:36:31

KRONIKA MAZOWIECKA

Z PRAC SAMORZĄDU

Posiedzenia Zarządu Województwa Mazowieckiego W okresie od 1 do 31 grudnia 2009 roku odbyło się 10 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których podjęto 373 uchwały. Uchwały, podjęte w okresie sprawozdawczym, dotyczyły następującej problematyki: kultury, promocji i turystyki – 43 organizacji, nadzoru, kontroli i bezpieczeństwa publicznego – 26 rolnictwa i modernizacji terenów wiejskich – 71 nieruchomości i infrastruktury – 46 funduszy strukturalnych – 30

zdrowia i pomocy społecznej – 10 ochrony środowiska i opłat środowiskowych – 26 budżetu i finansów – 44 strategii i rozwoju regionalnego – 23 nadzoru właścicielskiego – 30 edukacji publicznej i sportu – 15 geodezji i kartografii –4 rynku pracy –5

Uchwały Zarządu Województwa Mazowieckiego dostępne są na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego www.mazovia.pl.

Opracowała

AGNIESZKA GONCZARYK Kierownik Wydziału Zarządu

Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego jewództwa Mazowieckiego podjął kilka uchwał do-

Programu Operacyjnego Województwa Mazo-

tyczących lotniska w Modlinie i kwestii dotyczących

wieckiego 2007-2013. Pierwszy z nich – „Roz-

jego skomunikowania. Zgodnie z Umową Wspólni-

budowa Nauczycielskiego Kolegium Języków

ków tworzących spółkę Mazowiecki Port Lotniczy

Obcych w Siedlcach” pozwoli poprawić jakość

Warszawa – Modlin, przewidywane jest sukcesywne

bazy dydaktycznej placówki poprzez stworzenie

podwyższanie jej kapitału zakładowego. W związku

biblioteki z czytelnią, sal komputerowych oraz

z tym województwo mazowieckie objęło 105  483

sali do emisji głosu. Koszt realizacji inwestycji to

nowe udziały, które zostały pokryte w całości wkła-

blisko 16 mln zł, z czego środki unijne wynoszą

dem pieniężnym w wysokości ponad 52,7  mln zł,

13,5 mln zł. W ramach Priorytetu VII „Tworze-

tym samym udział województwa mazowieckie-

nie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału

go w kapitale udziałowym spółki wynosi obecnie

ludzkiego” realizowany będzie także projekt

34,024 proc. Ponadto, w konsekwencji decyzji pod-

Wojewódzkiego Szpitala Bródnowskiego Samo-

Rok 2010 będzie dla Mazowsza trudny pod

jętej przez Zarząd w lipcu 2009 roku o rozdzieleniu

dzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowot-

względem finansowym. Sytuacja ta spowodowa-

projektu pn. „Poprawa dostępu kolejowego do lot-

nej pn. „Modernizacja systemu neuronawigacji

na jest z jednej strony spowolnieniem gospodar-

nisk regionu poprzez zakup taboru oraz moderni-

poprzez uzupełniający zakup oprogramowania

czym i mniejszymi wpływami do kasy wojewódz-

zacja bocznicy kolejowej i budowa stacji/przystanku

do operacji prowadzonych obrazem w zakresie

twa, z drugiej zaś – obowiązkiem przekazania

kolejowego na terenie Portu Lotniczego w Modlinie”

centralnego układu nerwowego”. Inwestycja

do budżetu państwa wpłaty z tytułu subwencji

na dwie części – infrastrukturalną i taborową, ko-

ta przełoży się na dalszy wzrost jakości usług

wyrównawczej dla innych województw, zwa-

nieczne było rozwiązanie dotychczas obowiązu-

medycznych, świadczonych przez placówkę. Jej

nej „janosikowym”, stanowiącej ponad połowę

jącej umowy i podpisanie oddzielnych preumów

koszt całkowity oszacowany został na 700 tys. zł,

możliwych do osiągnięcia w tym roku docho-

z Centrum Unijnych Projektów Transportowych

przewidziane dofinansowanie to 595 tys. zł. Sa-

dów własnych. Przyjęty w grudniu przez Sejmik

przez Samorząd Województwa Mazowieckiego oraz

morząd Województwa Mazowieckiego otrzymał

Województwa Mazowieckiego plan budżetu jest

Spółkę „Koleje Mazowieckie”, w ramach Programu

także wsparcie unijne w wysokości 51 mln zł na

oszczędnościowy – szczególnie widać to na przy-

Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Zmiana

realizację projektu „Rozwój elektronicznej ad-

kładzie wydatków na potrzeby bieżące oraz na

ta pozwoli na szybszą realizację zakupu taboru, któ-

ministracji w samorządach województwa ma-

działania promocyjne. Staraliśmy się jednocze-

ry nie będzie wstrzymywany przez znacznie dłuższą

zowieckiego wspomagającej niwelowanie dwu-

śnie, aby zagwarantować finansowanie ważnych

czasowo procedurę związaną z zakresem prac mo-

dzielności potencjału województwa”. Obliczone

inwestycji, posiłkując się funduszami unijnymi.

dernizacyjno-infrastrukturalnych.

na 60 mln zł przedsięwzięcie, zakrojone na sze-

Ich realizacja może się jednak wydłużyć w czasie.

Finalizowane są działania mające na celu podpi-

roką skalę, pozwoli upowszechniać e-usługi, bu-

Do strategicznych przedsięwzięć należy bu-

sanie umów na dofinansowanie kolejnych projektów

dować społeczeństwo informacyjne oraz wpro-

dowa lotnisk regionalnych na terenie naszego

umieszczonych w Indykatywnym Wykazie Indywi-

wadzać na Mazowszu skuteczne rozwiązania

województwa. W grudniu 2009 r. Zarząd Wo-

dualnych Projektów Kluczowych dla Regionalnego

informatyczne w tym zakresie.

10 drukarnia_01-48.indb 10

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:34

TEMAT MIESIĄCA

Tegoroczne wydatki z budżetu Mazowsza wyniosą 3,22 mld zł. Niestety, największą pozycją będzie wśród nich tzw. janosikowe, które w tym roku pochłonie ponad połowę dochodów podatkowych regionu – czyli blisko 940 mln zł. Oznacza to, że Mazowsze więcej środków przeznaczy na dofinansowanie innych województw niż na własne potrzeby. Wzrost subwencji spowodował konieczność zmniejszenia wydatków bieżących (średnio o 15 proc.) i zaciągnięcie kredytów na najwyższym dopuszczalnym poziomie. Dzięki dużym oszczędnościom uda się wygospodarować 916 mln zł na inwestycje. Olbrzymim wsparciem będą także środki unijne, dzięki którym możliwe będzie kontynuowanie rozpoczętych inwestycji w regionie. Niektóre z nich zostaną rozciągnięte w czasie, co pozwoli na spłatę niższych rat.

Tegoroczny budżet będzie stał pod znakiem „janosikowego” Na ten cel, jako jedyny region w kraju, musimy oddać do budżetu państwa ponad połowę (54 proc.) swoich dochodów. Oznacza to, że pozostałych 15  województw będzie korzystać z mazowieckich pieniędzy. Dlaczego aż tak dużą kwotę musimy oddać? Ponieważ subwencję wyrównawczą, zwaną popularnie „janosikowym” (zabierać bogatym, by dawać biednym), ustala się na podstawie dochodów sprzed dwóch lat. W roku 2008, przed kryzysem, dochody województwa były rekordowo wysokie. Tymczasem na skutek ogólnoświatowego załamania gospodarczego, w bieżącym roku będą one najniższe od lat. Wpływy z podatku CIT, które stanowią 90 proc. dochodów podatkowych, zmniejszyły się nawet o 20 proc. Oznacza to, że mazowiecki budżet w tym roku zostanie podwójnie uszczuplony – o 940 milionów, które zostaną przeznaczone na subwencję i o 400 milionów mniejsze wpływy. Nikt nie kwestionuje tego, że system wyrównawczy jest konieczny i potrzeb-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 11

ny. Jednak naliczanie subwencji na podstawie dochodów uzyskiwanych w latach ubiegłych jest bezpieczne dla płatnika tylko w przypadku stale rosnącej koniunktury. Zaś w sytuacji, z jaką mamy obecnie do czynienia, kiedy dochody z roku na rok maleją, może doprowadzić do poważnych utrudnień w realizacji ustawowych zadań samorządu. Przypomnijmy, że projekt wprowadzenia subwencji opracowany został w 2003 roku. Obserwowane obecnie spowolnienie gospodarcze ujawniło niedostosowanie mechanizmu naliczania wysokości wpłaty do budżetu państwa do dynamicznych zmian w gospodarce.

Zasady naliczania subwencji trzeba zmienić Nie da się utrzymać systemu, który nie przewiduje sytuacji skrajnych – twierdzi skarbnik województwa Marek Miesztalski. Marszałek Adam Struzik zapowiedział konsekwentną walkę o zmianę zapisów ustawy, łącznie ze skierowaniem wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. – Proponujemy, by zastosować mechanizm, zgodnie z którym powyżej określonego poziomu kwota wpłaty nie mogłaby wzrosnąć. Limit taki nie powinien przekroczyć 35-40 proc. dochodów województwa. Drugą propozycją jest wprowadzenie mechanizmu, który opierałby się nie na danych historycznych, tylko prognozowanych. Brane pod uwagę byłyby więc nie dochody uzyskiwane w poprzednich latach, ale przewidywane na dany rok. Pozwoliłoby to na uniknięcie sytuacji, w której nagła zmiana koniunktury mogłaby doprowadzić do katastrofy – dodał marszałek. Minister-

stwo Finansów, które oblicza wysokość subwencji, posiada dane i możliwości do dokonania takich szacunków.

Mazowsze musi w tym roku funkcjonować w ramach obecnych przepisów Ewentualne zmiany w przepisach nie będą mogły jednak zacząć obowiązywać w tym roku. Dlatego plany dochodów i wydatków trzeba było dostosować do obecnych realiów. W takiej sytuacji dochody województwa planuje się na poziomie 2,86 mld zł, natomiast wydatki na poziomie 3,22 mld zł. Planowany deficyt, czyli różnica pomiędzy dochodami a wydatkami, to 360 mln zł. Zostanie on pokryty długoterminowym kredytem bankowym na rynku zagranicznym.

KRONIKA MAZOWIECKA

Budżet pod znakiem „janosikowego”

Będą pieniądze na inwestycje Oprócz subwencji wyrównawczej największe środki w budżecie zagwarantowano na transport i łączność, czyli m.in. na działalność „Kolei Mazowieckich”, Warszawskiej Kolei Dojazdowej (głównie na zakup nowego taboru) oraz remonty i modernizację dróg wojewódzkich. Na ten cel przeznaczono aż 24 proc. środków, czyli ponad

Skarbnik Marek Miesztalski

11 2010-01-25 19:36:35

KRONIKA MAZOWIECKA

TEMAT MIESIĄCA

Sytuację budżetową członkowie Zarządu przedstawili podczas konferencji prasowej

786 mln zł. 399,9 mln zł z tej kwoty to wydatki inwestycyjne. Na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w tegorocznym budżecie zagwarantowano 200 mln zł, z czego 59,7  mln zł to środki przeznaczone na inwestycje. Na ochronę zdrowia zabezpieczono 127  mln  zł. Kolejnych 121 mln zł przeznaczonych zostanie na oświatę i wychowanie.

rząd województwa wspierał biedniejsze samorządy lokalne. W takiej sytuacji olbrzymim wsparciem będą środki unijne. Dzięki nim uda sie utrzymać inwestycje w regionie na ambitnym poziomie. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego, do

wydania w przyszłym roku zaplanowano aż 1,5 mld zł. Kolejnych 497 mln zł zarezerwowano do wydania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na podst. mat. Biura Prasowego oprac.

MAGDALENA LEWANDOWSKA

Konieczne będą duże oszczędności Przy konstruowaniu budżetu priorytetem były wszystkie inwestycje dofinansowywane z funduszy unijnych oraz te, których realizacja jest bardzo zaawansowana. Trudna sytuacja finansowa województwa zmusiła jednak władze regionu do szukania oszczędności. O 50 proc. zmniejszone zostaną środki na promocję województwa, a o 15 proc. dotacje na bieżące utrzymanie samego urzędu marszałkowskiego, jak i podległych samorządowi jednostek. Niestety, z braku środków nie będzie na razie realizowany Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza, w ramach którego samo-

12 drukarnia_01-48.indb 12

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:36

WARTO WIEDZIEĆ

Śladami księżnej Anny i ostatnich książąt mazowieckich Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że Księstwo Mazowieckie sięgało na wschodzie prawie pod dzisiejszą Puszczę Białowieską, a najdalej wysuniętymi na wschód grodami, nad którymi powiewała flaga książęca, były Suraż, Bielsk Podlaski, Brańsk i Mielnik. Wschodnie odgałęzienie szlaku książąt mazowieckich, któremu patronuje księżna Anna i jej dzieci – Janusz, Stanisław i Anna – ostatni książęta mazowieccy, wiedzie na wschód do krainy mazowieckich strażnic. Na tej ziemi rozegrały się pierwsze epizody wielkiej wojny z zakonem krzyżackim, tu Jagiełło zawarł porozumienie z Witoldem, tędy maszerowały w stronę Czerwińska połączone siły wojsk litewskich, ruskich i tatarskich, by połączyć się z wojskami polskimi i mazowieckimi. To ziemia, o którą książęta mazowieccy toczyli boje z Litwinami, Rusinami i Jaćwingami.

Szlaku Książąt Mazowieckich. Warto zjechać z obwodnicy i obejrzeć dwa miejsca, pamiątki czasów, gdy w Puszczy Białej książęta mazowieccy organizowali polowania i narady, które wpływały na losy Polski, Litwy i zakonu krzyżackiego. W ubiegłym roku oficjalnie otwarto tu dla turystów (w miejscu, gdzie 500 lat temu istniał dwór książęcy) gród książąt mazowieckich, bę-

Ostrołęka Miasto leżące tuż przy dawnej granicy Mazowsza w pobliżu Puszczy Kurpiowskiej, zapewniającej schronienie ludziom, którzy nie chcieli podporządkować się ani władzy książąt, ani zakonu krzyżackiego. U ujścia rzeki Omulew do Narwi już na przełomie XI i XII wieku istniała strażnica, chroniąca Mazowsze od strony niespokojnej granicy z Prusami i Jaćwingami. Miasto rozwinęło się wokół grodu, zniszczonego pod koniec XIII wieku, którego relikty do dziś są widoczne. Pamiątką czasów, gdy Ostrołęka była miastem książęcym, jest kościół farny Nawiedzenia NMP, ufundowany przez Janusza I Starszego – do dziś prezbiterium zachowało cechy gotyckie. Po zwiedzeniu miasta i okolic warto coś zjeść w Karczmie Kur-

KRONIKA MAZOWIECKA

Szlak Książąt Mazowieckich (4)

Na trasie pełna grzybów Puszcza Biała, niedaleko Puszcza Kurpiowska, piękne krajobrazy nad Narwią – polską Amazonką, pełne uroku Podlasie, przełomy Bugu, grodziska, relikty dawnych strażnic, o które krwawe boje toczyli rycerze mazowieccy, woje litewscy i ruscy, a także najmniej znane z czterech miast koronacyjnych miasto w Polsce oraz najmniejszy zamek na Mazowszu.

O księżnej Annie* pamiętają do dziś mieszkańcy wschodnich rubieży dawnego księstwa mazowieckiego. Była dobrodziejką Łomży i Ostrowi Mazowieckiej, której nadała prawa organizacji jarmarków, co po wiekach uhonorowano, stawiając jej pomnik w 2004 roku. Dzielną władczynią była również, nosząca po niej imię, córka. Po śmierci swych braci, którzy zostali prawdopodobnie otruci z polecenia królowej Bony, do ostatka broniła niezależności księstwa.

Ostrów Mazowiecka Ukryta w Puszczy Białej jest pierwszym przystankiem na wschodniej odnodze

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 13

Ostatni Książęta Mazowieccy

dący symbolem przeszłości miasta. Tu prawdopodobnie 4 sierpnia 1392 roku spotkali się Jagiełło z Witoldem i zawarli układ kończący waśnie między nimi i stanowiący fundament do przyszłej unii polsko-litewskiej. Współtwórcami ugody byli książęta mazowieccy: Janusz I Starszy, jego żona Danuta Anna, siostra Witolda oraz Henryk – biskup płocki. Kto wie, czy drewniane ściany leśnego dworu, skrytego w ostępach Puszczy Białej, nie były świadkami płomiennej, chociaż tragicznej, miłości Henryka i Ryngajłły, siostry Witolda, dla której Henryk porzucił stan kapłański.

piowskiej „Ostoja”, która serwuje tradycyjne kurpiowskie dania.

Nowogród Podążając szlakiem wzdłuż Narwi, dojedziemy do Nowogrodu, wprawdzie administracyjnie należącego do województwa podlaskiego, ale silnie powiązanego z historycznym Mazowszem. W miejscu, gdzie dziś znajduje się Skansen Kurpiowski, na tzw. wzgórzu Siemowita, wznosił się gród książąt mazowieckich, przebudowany w XIV wieku. Niestety, nie przetrwał do naszych

13 2010-01-25 19:36:37

KRONIKA MAZOWIECKA

WARTO WIEDZIEĆ czasów. U podnóża wzgórza położony jest ciekawy i ładny skansen poświęcony tradycji Kurpiów, ludowi silnie związanemu z księstwem mazowieckim. Pierwsi Kurpie byli bowiem uciekinierami z księstwa, chłopami, którzy w puszczańskich ostępach szukali schronienia przed najazdami, pańszczyzną lub wyrokami sądowymi. Puszcza dawała bezpieczeństwo, ale i trudne życie. Mokradła i gęste lasy nie sprzyjały rolnictwu, stąd tradycyjnym sposobem na życie początkowo było bartnictwo i smolarstwo. Kurpie byli również myśliwymi, drwalami, a także obrabiali bursztyn. Dopiero po wielu latach zaczęli uprawiać rolę, a wokół rozrzuconych w ostępach leśnych pojedynczych zagród zaczęły powstawać wsie. Do nowogrodzkiego skansenu należy wybrać się w weekend poprzedzający noc świętojańską, by uczestniczyć w obchodzonych tu uroczystościach przypominających czasy, gdy na Mazowszu ścierały się pogaństwo i wiara chrześcijańska.

Łomża Nadnarwiańskie miasto, które za osiem lat będzie obchodziło 600-lecie nadania praw miejskich przez książąt mazowieckich. Znajduje się tu kościół pw. św. Michała Archanioła – ostatnia fundacja książęca. Księżna Anna wraz z synami podjęła budowę łomżyńskiej katedry w 1504 roku, ale świątynię konsekrowano dopiero w roku 1531. Znajduje się w niej m.in. nagrobek pierwszego proboszcza świątyni – Jana

Łomża – gród

Wojsławskiego, który był zarazem ostatnim sekretarzem książąt mazowieckich. Koniecznie należy wybrać się do Starej Łomży, gdzie na wysokiej skarpie, zwanej Górą Królowej Bony, znajduje się jedno z najefektowniejszych grodzisk z pogranicza Mazowsza i Podlasia. Doskonale zachowane umocnienia oraz pięć widocznych linii wałów świadczy o randze tej warowni, położonej na północno-wschodnich rubieżach Mazowsza. Na sąsiednim wzniesieniu, Górze Świętego Wawrzyńca, prawdopodobnie stał kościół parafialny, wybudowany przez św.  Brunona z Kwerfurtu, tuż przed wyprawą do Jaćwingów, podczas której zginął śmiercią męczeńską. Okolice Łomży są rajem dla miłośników przyrody. Nieuregulowana, płynąca zakolami Narew, zachwyca swoim pięknem. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Narwi stanowi ostoję bobrów oraz ptaków wodnych, z których większość zagrożonna jest wyginięciem.

Wizna

Ulica Dworna w Łomży – zabytkowa fara

14 drukarnia_01-48.indb 14

Odgrywała niegdyś ważną r w Księstwie Mazowieckim. rolę P Przez lata była stolicą ziemi wis skiej, a pamiątką czasów niezal leżności Mazowsza jest grodzis zwane Zamczyskiem bądź sko G Królowej Bony. To dawna Górą s strażnica Księstwa Mazowieck kiego, wielokrotnie niszczona przez Litwinów i Krzyżaków.

Tykocin Malownicze i coraz bardziej popularne miasteczko, w którym znalazła ostoję dawna żydowska kultura i tradycja. Małe, ale mające blisko sto zabytkowych obiektów. Niedawno zrekonstruowano tu najpotężniejszy zamek Rzeczpospolitej, zbudowany w XVI wieku przez Zygmunta Augusta. Początki Tykocina wiążą się z osadnictwem z terenu Mazowsza. Pamiątką tych czasów jest grodzisko zwane Zamczyskiem, znajdujące się w pobliżu wsi Sierki. Od XI do XIV wieku wznosił się tu warowny gród kasztelański. Osada, znajdująca się na szlaku z Wilna do Krakowa, otrzymała prawa miejskie z rąk księcia Janusza Starszego w 1425 roku.

Suraż Kolejne miasteczko leżące nad Narwią, jedno z dwóch najmniejszych – po Wyśmierzycach – miast w Polsce, liczące ledwie tysiąc mieszkańców. Do Suraża prowadzą szlaki rowerowe, kajakowe, samochodowe oraz konne. Najważniejszy z nich to Podlaski Szlak Bociani, łączący cztery podlaskie parki narodowe oraz Labirynty Narwi, prowadzący po Narwiańskim Parku Narodowym. To małe miasteczko ma zadziwiajaco dużą liczbę szlaków pieszych oraz muzeów, tzn.: acheologiczno-etnograficzne, dziedzictwa pokoleń, kapliczek oraz zrekonstruowaną osadę z wczesnego średniowiecza. „Narwia”. Znajduje się ona u stóp dawnego suraskiego grodu Góry Zamkowej.

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:38

WARTO WIEDZIEĆ

Bielsk Podlaski Najdalej wysunięty na wschód gród mazowiecki. Przez lata znajdował się w posiadaniu książąt mazowieckich. Założyli go wprawdzie książęta kijowscy w XII wieku, ale stracili na rzecz Litwinów, tym z kolei gród odebrał w 1382 roku Janusz I Starszy. W 1410 roku w Bielsku nastapiło grupowanie oddziałów litewskich, prowadzonych przez Wielkiego Księcia Witolda, z wojskami ruskimi i tatarskimi. Dziś możemy iść drogą, po której stąpali książęta mazowieccy, polscy królowie, władcy Litwy, wchodząc na gród zwany Górą Zamkową bądź Łysą Górką. W kolejnych latach**, w czasach władzy Jagiellonów, Bielsk był ważnym punktem na szlaku prowadzącym z Wilna do Krakowa.

Brańsk Został założony jako miasto graniczne z Mazowszem, należące do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wszedł w granice księstwa dwukrotnie – pod koniec XIV wieku, gdy zajął go Janusz Starszy i w połowie XV wieku, gdy włączył go do Mazowsza książę Bolesław IV. Pamiatką tamtych czasów jest gród zwany Zamczyskiem.

Wysokie Mazowieckie Znajdowało się na pograniczu Mazowsza z Rusią. W herbie miasta umieszczono łabędzia – symbol wierności. Regionalni historycy łączą to z wiernością mieszkańców książętom mazowieckim. Choć samo miasto zawdzięcza swoją lokację królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi, to o osadnictwo tej okolicy dbali książęta mazowieccy. Dzisiejsi mieszkańcy to potomkowie drobnej szlachty mazowieckiej, która osiedliła się

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 15

tu za czasów Księstwa Mazowieckiego. Centrum władzy lokalnej znajdowało się w Święcku Strumiany, miejscu niedaleko położonym od Wysokiego. Zachował się tu gród, który był stolicą mazowieckiej kasztelanii, zniszczony przez Litwinów w czasie jednego z najazdów.

Nur Malowniczo położone nad rzeką miasto otrzymało prawa miejskie z rąk księcia Janusza I. Do dziś zachowany jest układ przestrzenny z pierwszej połowy XV wieku. Od tej miejscowości szlak wędrówki wytycza rzeka Bug.

Liw Warownia w Liwie to najmniejszy zamek na Mazowszu. Z dawnej strażnicy książąt mazowieckich pozostała jedynie kamienno-ceglana wieża bramna, która dominuje nad wodami pobliskiego Liwca oraz fragment murów zamkowych i późniejszy dwór starościński (muzeum). Na terenie zamku co roku odbywa się turniej rycerski „O Pierścień Księżnej Anny”, tej, która właśnie w Liwie broniła ostatniego skrawka niezależności księstwa od władzy Jagiellonów***. Latem zapraszamy do niedalekiego Węgrowa na spływy kajakowe Liwcem oraz kąpiele w zalewie węgrowskim. Tu też można przejrzeć

KRONIKA MAZOWIECKA

W XI wieku książę ruski Jarosław Mądry wzniósł tu gród i nazwał go surazny, czyli groźny. Gród w trakcie swojej historii przechodził z rąk ruskich do litewskich, a z litewskich do mazowieckich, stając się w 1392 roku wschodnią strażnicą księstwa. Życie dawnych mieszkańców grodu można zobaczyć co roku w ostatni weekend czerwca, podczas festynu archeologicznego.

Drohiczyn Mało kto wie, że jest to jedno z czterech miast, wraz z Gnieznem, Krakowem i Warszawą, w którym koronowano królów na ziemiach Polskich. Na wyniosłym wzgórzu nad Bugiem, którego część pochłonęły już odmęty rzeki, wznosiła się niegdyś potężna warownia, w której koronowany został na króla Rusi książę Drohiczyn Nowy Daniel, wnuk Bolesława Krzywoustego. Wychowany na dworze się w autentycznym lustrze maga Twarksiążąt mazowieckich i krakowskich, dowskiego i wziąć udział w barwnych zjednoczył ziemie ruskie. W 1253 roku obrzędach weselnych. Szlak wschodni kończy się w Mińsku koronował go na króla legat papieski. U stóp wzgórza, na którym 750 lat temu Mazowieckim, w którym do dziś zaodbyła się koronacja, organizowane są la- chował się średniowieczny układ ulic, tem Zloty Wojowników Słowian i Wikin- pamiętający czasy lokacji, dokonanej przez księcia Janusza I Starszego. gów oraz obrzędy nocy świętojańskiej.

Mielnik Gród wzniesiony tu przez Rusinów znalazł się w końcu XIV wieku w rękach księcia Janusza Starszego. Mielnik do dziś zachował swój wielokulturowy charakter. Przypomina o tym coroczny sierpniowy festiwal muzyczny. Lato sprzyja rónież odwiedzaniu Parku Krajobrazowego Przełomów rzeki Bug. Z Mielnika wracamy do Warszawy przez Sokołów Podlaski, Węgrów i Liw.

Oprac. DANIEL SUKNIEWICZ i ELŻBIETA TOMASZEWSKA

* Anna przeciwstawiła się dążeniom króla Polski do inkorporacji tej dzielnicy do Korony. ** Gdyby zamek nie spłonął od uderzenia pioruna, Bielsk miałby szansę zapisać się w historii Polski i Litwy. Tu właśnie miała być podpisana unia Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, tzw. unia litewska. *** Mowa o córce księżnej Anny – Annie (patrz rycina).

15 2010-01-25 19:36:39

KRONIKA MAZOWIECKA

WARTO WIEDZIEĆ

W gestii gminy – zagospodarowanie odpadów komunalnych Wywiezienie i składowanie odpadów komunalnych, gospodarczych oraz odpadów niebezpiecznych (poza medycznymi) to zadanie samorządu gminnego. To nie tylko obowiązek, ale i możliwość uzyskania dodatkowych dochodów. Na śmieciach można po prostu zarabiać! Co udało się zrealizować na Mazowszu w ciągu dwóch pierwszych lat wdrażania, opracowanego na lata 2007–2015, Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami? Szacuje się, że do 2015 roku łączny koszt realizacji zadań w dziedzinie zagospodarowania odpadów na Mazowszu wyniesie blisko 5 mld zł, w tym w sektorach: komunalnym – ok. 2 mld zł, gospodarczym – ok. 400 tys. zł oraz odpadów niebezpiecznych – 2,45 mld zł. Są to jednak tylko ceny szacunkowe, niestety ilość odpadów stale wzrasta. W 2008 roku zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych objęto 45 proc. mieszkańców województwa (zakładano zaś 100 proc. do 2008 r.). Możliwości w większości przypadków zostały stworzone, ale utrwalone nawyki oraz koszty spowodowały, że wielu Mazowszan nie podpisuje umów na odbiór odpadów. Znajduje to potwierdzenie we wzrastającej liczbie „dzikich” wysypisk. W 90 proc. gmin podejmowane są dzia-

Dzikie wysypisko na obrzeżach Warszawy

16 drukarnia_01-48.indb 16

łania zmierzające do eliminacji praktyk nielegalnego składowania odpadów oraz likwidacji już istniejących nielegalnych wysypisk. W tych okolicznościach osiągnięty wynik 45 proc. należy uznać za zadowalający. Rokuje on spadek ilości odpadów trafiających do środowiska w sposób niekontrolowany, m.in. poprzez wywożenie do lasów, wyrzucanie przy drogach oraz spalanie w piecach. Wyraźnie natomiast poprawiła się sytuacja usuwania odpadów zawierających PCB*, azbest oraz odpadów medycznych i zużytych samochodów. Trudno jednak mówić o sprecyzowaniu planów, skoro jednostki samorządu terytorialnego w niewystarczającym stopniu spełniają obowiązki wynikające z przepisów prawnych w zakresie gospodarki odpadami na Mazowszu. Tylko 27 proc. gmin i 66 proc. mazowieckich powiatów ma przygotowane plany gospodarki odpadami. Nadal na mapie naszego województwa można wskazać gminy, które dotychczas nie przysłały do akceptacji

planów tzw. I edycji. Nie jest również realizowany w pełni obowiązek uchwalania regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminach, częsty jest brak ewidencji umów zawieranych z właścicielami nieruchomości na wywóz odpadów oraz brak informacji o punktach prowadzących zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Liczne akcje i szkolenia podnoszące świadomość ekologiczną obywateli oraz plany nie stanowią jednak rozwiązania, gdy stale wzrastają ceny za wywóz odpadów, obciążając i tak skromne budżety domowe mieszkańców Mazowsza. Sposobem jest natomiast recykling (o tym w kolejnej „Kronice”). Sukcesywnie realizowany jest proces zamykania składowisk niespełniających standardów unijnych. Pod koniec 2008 r. na terenie województwa czynne były 82 wysypiska śmieci. W tym 41 to składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, spełniające wymagania formalno-prawne (klasa A) oraz 33 składowiska wymagające dostosowania. Pozostałe osiem kwalifikuje się do zamknięcia. Zaplanowany w WPGO 2007–2015 system gospodarki odpadami na Mazowszu zakłada – i jest to realizowane – tworzenie regionalnych zakładów gospodarki odpadami w oparciu o międzygminne związki celowe. Na terenie województwa mazowieckiego funkcjonuje siedem związków międzygminnych, wdrażających rozwiązania regionalne w gospodarce odpadami: Związek Komunalny „Nieskażone Środowisko” w Łosicach, Międzygminny Związek Regionu Ciechanowskiego, Porozumienie Międzygminne w Regionie Radomskim, Międzygminny Związek „Ziemia Ostrowska”, Związek Międzygminny „Mazowsze Zachodnie”, Związek Gmin Ziemi Kozienickiej i Związek Gmin Zalewu Zegrzyńskiego**. Związki te skupiają łącznie ok. 110 gmin z terenu Mazowsza. Zalecane jest prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi w systemie przestrzennych powiązań regionalnych liczących minimum 150 tys. mieszkańców. Taka liczba mieszkańców umożliwia bowiem ciągłą dostawę odpadów, czyli

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:39

WARTO WIEDZIEĆ

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 17

stycje w ochronę środowiska”) znalazły się takie inwestycje, jak: budowa Zintegrowanego Systemu Gospodarki Odpadami dla gmin regionu ciechanowskiego (całkowita wartość projektu 88 mln zł, kwota dofinansowania z EFRR – 35,2 mln zł) stacja segregacji odpadów komunalnych miasta Ostrołęka i gmin powiatu ostrołęckiego (całkowita wartość projektu 32,22 mln zł, kwota dofinansowania z EFRR – 8,68 mln zł). Ponadto planowane są: modernizacja i rozbudowa Zakładu Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych w Warszawie budowa instalacji do termicznego przekształcania odpadów dla regionu m.st. Warszawy, zlokalizowanej w południowo-zachodniej części obszaru warszawskiego budowa instalacji do termicznego przekształcania odpadów dla Płockiego Regionu Gospodarki Odpadami budowa instalacji do termicznego przekształcania odpadów dla Radomskiego Regionu Gospodarki Odpadami.

Śmieci mogą być biznesem Śmieci wytwarzamy, wyrzucamy, coraz częściej segregujemy, chcemy płacić jak najmniej za ich wywiezienie. Całą resztą martwi się za nas samorząd, bo to na gminie ciąży obowiązek odbierania i unieszkodliwiania odpadów. Surowe unijne przepisy chroniące środowisko i rosnące ceny składowania nieprzetworzonych śmieci zmuszają gminy do inwestowania milionów. Paradoksalnie, wraz z rozwojem cywilizacji rosną góry śmieci. Nie można ich jednak w nieskończoność składować, lecz należy je przetwarzać i zmniejszać ich ilość. W Polsce 98 proc. odpadów trafia na wysypiska, a tylko 2 proc. jest przetwarzane. W Europie proporcje są nieomalże odwrotne. Dlatego też, zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej, ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które kierowane są do składowania, w 2010 roku nie mogą przekroczyć poziomu 75  proc. tego, co na wysypiska trafiało w roku 1995. A to oznacza, że

wkrótce niektóre gminy nie będą w stanie pozbyć się śmieci zbieranych na ich terenie. W 2020 roku, zgodnie z unijnymi przepisami, można będzie składować tylko 35 proc. wytworzonych śmieci. Z 65 proc. trzeba odzyskać surowce bądź je kompostować. Jeśli proces ten nie zostanie skutecznie wprowadzony, trzeba będzie płacić wysokie kary w formie opłaty za korzystanie ze środowiska.

KRONIKA MAZOWIECKA

opłacalność zbudowania wielofunkcyjnego systemu z instalacjami mechanicznobiologicznego i termicznego przekształcania odpadów komunalnych oraz odzysku odpadów zbieranych selektywnie – kompostownie, sortownie, demontaż odpadów wielkogabarytowych, przetwarzanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Zgodnie z WPGO 2007-2015 województwo mazowieckie zostało podzielone na sześć obszarów zagospodarowania odpadów. Po 2014 roku na terenie każdego z nich docelowo ma funkcjonować od dwóch do czterech kompleksowych zakładów zagospodarowania odpadów. Zaplanowano piętnaście obiektów mających pełnić funkcje regionalnych zakładów gospodarki odpadami, z czego dziewięć rozbudowuje się bądź deklaruje w najbliższym czasie podjęcie działań inwestycyjnych. Znajdują się one w miejscowościach: Dalanówek, Wola Pawłowska, Uniszki Cegielnia, Stare Lubiejewo, Goworki, Wola Suchożebrska, Łosice, Radom, Rachocin. Istnieją jednak poważne obawy, że pozostałe planowane obiekty: Łubna, Otwock-Świerk, SłabomierzKrzyżówka, Kobierniki k/Płocka, Guzów gm.  Orońsko, Zielonka, nie będą mogły po roku 2014 pełnić funkcji składowisk regionalnych. Oznacza to, że w Regionie Gospodarki Odpadami Miasta Stołecznego Warszawy, w którym powstaje blisko połowa wszystkich odpadów komunalnych w województwie, nie powstanie żadne składowisko wyznaczone w WPGO jako obiekt regionalny. Będzie to jedyny region pozbawiony regionalnego składowiska odpadów. Wprawdzie w Warszawie działa jedyna w Polsce spalarnia śmieci, ale to zbyt mało. Dlatego przewidziano wybudowanie do 2015 roku II linii tej spalarni. Projekt współfinansowany będzie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (całkowita wartość projektu to 750 mln  zł, wstępnie zarezerwowana kwota dofinansowania to ok. 300 mln zł). W Indykatywnym Wykazie Projektów Kluczowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 w Priorytecie IV („Inwe-

Nie możemy wciąż traktować śmieci jak śmieci. Musimy spojrzeć na nie jak na surowiec lub paliwo. 60 proc. z nich nadaje się do odzysku.

Rozwiązaniem jest budowanie m.in. spalarni. Cóż, ale my, mieszkańcy, nie przyzwalamy na stawianie zakładów utylizacji odpadów, nie wyrażamy zgody na wyznaczanie miejsc ich pod budowę. W cywilizowanym świecie*** istnieją spalarnie, czyli instalacje do termicznego przekształcania śmieci. Często są zlokalizowane w centrach dużych miast (Paryż, Wiedeń itd.), bezwonne, otoczone zielenią. W Polsce jest tylko jedna – na Targówku w Warszawie, a szacuje się, że powinno być ich na Mazowszu jeszcze dziewięć. Przetwarzanie surowców wtórnych jest biznesem, ale wciąż jeszcze nie u nas, chociaż w niektórych regionach kraju zaczęły się pojawiać firmy prywatne, zajmujące się utylizacją i recyklingiem odpadów. Mogłyby się zająć tym i gminy.

Finansowanie Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W 2010 roku zamierza przeznaczyć 7 mln zł, w formie pożyczek, oraz 6,8 mln zł, w formie dotacji, na przedsięwzięcia związane z zagospodarowaniem odpadów, realizowane na terenie województwa mazowieckiego. Ubiegać się o nie mogą: jednostki samorządu terytorialnego, organy administracji publicznej, podmioty gospodarcze, stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie, szkoły wyższe, jednostki służby zdrowia, organizacje kościelne oraz osoby fizyczne. W ramach ochrony ziemi wspierane będą: zadania związane z unieszkodliwianiem odpadów komunalnych, prze-

17 2010-01-25 19:36:43

KRONIKA MAZOWIECKA

WARTO WIEDZIEĆ mysłowych i niebezpiecznych (w tym szpitalnych), w ramach opracowanych terytorialnych planów gospodarki odpadami (wojewódzki, powiatowy, gminny) przedsięwzięcia związane z odzyskiem surowców wtórnych oraz gospodarczym wykorzystaniem odpadów budowa i przebudowa sortowni, składowisk, kompostowni, obiektów termicznej utylizacji odpadów oraz rekultywacja wysypisk odpadów usuwanie i unieszkodliwianie substancji niebezpiecznych, w tym zgromadzonych w mogilnikach, oraz wyrobów zawierających azbest. Pożyczki. Wysokość dofinansowania w formie pożyczki udzielonej ze środków Funduszu na realizację przedsięwzięć o charakterze inwestycyjnym, modernizacyjnym oraz polegającym na zakupie środków trwałych i wyposażenia wynosi do 80 proc. kosztu całkowitego zadania, w przypadku pożyczki udzielanej samodzielnie lub w połączeniu z innymi formami dofinansowania, tj. pożyczka i dopłata do oprocentowania kredytów lub pożyczka i dotacja. Spłata zaciągniętej pożyczki powinna nastąpić w okresie do dziesięciu lat. Oprocentowanie pożyczek jest ustalone w granicach od 0,2 do 1,0 stopy redyskonta weksli, ale nie może być ono jednak niższe niż 3,5 proc. w stosunku rocznym. W przypadku gmin i powiatów, wykazujących się niskimi współczynnikami odpowiednio G lub P, oprocentowanie pożyczek nie może być niższe niż 2 proc. w stosunku rocznym. Jeśli z jakichś powodów beneficjent nie będzie mógł dotrzymać terminów spłaty rat zaciągniętej pożyczki, może wystąpić z prośbą (wnioskiem) do Zarządu WFOŚiGW o udzielenie karencji w spłacie pożyczki do 12 miesięcy lub przedłużenie okresu spłaty pożyczki maksymalnie o dwa lata. Musi jednak przestrzegać kilku zasad, m.in.: terminowego złożenia rozliczenia końcowego wywiązywania się z obowiązku uiszczania opłat i kar, stanowiących dochody Funduszu przeznaczenia środków z umorzenia na inne zadania środowiskowe

18 drukarnia_01-48.indb 18

spełnienia wymogów prawa budowlanego w zakresie dopuszczalności inwestycji do użytkowania wystąpienia o umorzenie pożyczki przed dokonaniem jej całkowitej spłaty. Dotacje. Można ubiegać się o dotację w wysokości: do 50 proc. kosztu całkowitego zadań inwestycyjnych i modernizacyjnych (w tym zakupy inwestycyjne) do 100 proc. kosztu całkowitego proekologicznych zadań nieinwestycyjnych w 100 proc. (wyjątek) na zadania związane z utylizacją i unieszkodliwianiem azbestu. Bank Ochrony Środowiska. Jak sama nazwa wskazuje, w tym banku można otrzymać kredyt potrzebny na działania związane z ochroną środowiska. W swojej ofercie BOŚ proponuje: kredyty preferencyjne oraz komercyjne, ofertę europejską, Pakiet Ekologiczny i Pakiet ekoJantar, wykup EKO wierzytelności, Partnerstwo Publiczno-Prywatne, obligacje komunalne i korporacyjne. Uwaga! WFOŚiGW dopłaca część bieżących odsetek od kredytu uzyskanego w Banku Ochrony Środowiska S.A., stanowiącą różnicę między odsetkami należnymi z tytułu udzielenia preferencyjnego kredytu a odsetkami komercyjnymi. Fundusz udziela pomocy finansowej w postaci dopłat do kredytów na podstawie umowy z bankiem, zawartej w formie pisemnej. Mogą być one udzielane na okres nie dłuższy niż dziesięć lat. W spłacie kapitału bank może udzielić karencji na okres dwunastu miesięcy. Więcej o usługach banku: http:/www.bosbank.pl lub infolinia 0 801 355 455 albo e-mail – [email protected] opracowała ELŻBIETA TOMASZEWSKA

*

**

Polichromowane biferyle stosowane są głównie w przemyśle elektrotechnicznym, w kondensatorach dużej mocy, transformatorach, materiałach izolacyjnych czy jako dodatki do klejów i tworzyw sztucznych. Na Mazowszu działają również inne związki międzygminne, które również zajmują się rozwiązaniem problemu utylizacji odpadów o zasięgu ponadgminnym. To m.in.: Zwią-

Ustawowe obowiązki gmin Ustawa o odpadach art. 16a Do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy: 1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych 2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych 3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców 4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: a) do dnia 31 grudnia 2010 r. – do nie więcej niż 75 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) do dnia 31 grudnia 2013 r. – do nie więcej niż 50 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, c) do dnia 31 grudnia 2020 r. – do nie więcej niż 35 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. 5) inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wskazywanie lokalizacji, w których mogą być prowadzone akcje odbierania zużytego sprzętu od mieszkańców gminy oraz podejmowanie działań informacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie. zek Gmin Regionu Płockiego (funkcjonujący 15 lat), Związek Gmin „Ziemi Makowskiej”, Związek Komunalny „Sokołów Podlaski”, Stowarzyszenie Powiatów i Gmin Nadbużańskich. *** Do 12 grudnia 2010 roku musi zostać opracowana nowa ustawa o ochronie środowiska, dostosowana do dyrektywy unijnej, obowiązującej w krajach UE od 2008 roku.

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:43

WARTO WIEDZIEĆ

Poniżej przedstawiamy Państwu wykaz ważniejszych imprez kulturalnych, jakie odbędą się na terenie naszego województwa w najbliższym miesiącu. Nie zawiera on imprez organizowanych przez m.st. Warszawę. Pełny wykaz znajduje się na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego www.mazovia.pl Lp. Nazwa imprezy

Miejsce imprezy

Termin imprezy

Lp. Nazwa imprezy

Miejsce imprezy

Termin imprezy

11.

1 lutego, godz. 17.00

Wystawa Grzegorza Galeria KRYTYKÓW POKAZ 3-13 lutego Stańczyka „Mrok. Rysunek” w Warszawie, ul. Krakowskie Przedmieście 20/22 tel. 22 828 31 22 Wystawa Ireneusza 17-27 lutego Walczaka „Konfrontacje”

„Współpraca wywiadu polskiego, brytyjskiego, francuskiego i amerykańskiego w czasie II wojny światowej” – prelekcja Zbigniewa Zielińskiego

12.

8 lutego, godz. 17.00

Wystawa Piotra Bosackiego „Sztaby i zegary”

Galeria FOKSAL Warszawa, ul. Foksal 1/4 tel. 22 827 62 43

do 12 lutego

„Brygada Legionów Polskich w sztuce” – wykład dr. Jana Skłodowskiego

13.

„W salonie u Radziwiłłów” – spotkanie prowadzi Karol Mórawski

8 lutego, godz. 17.00

4.

Artyści z Mazowsza – Osieck 2008. Wystawa pokonkursowa

Galeria C w Ciechanowie, ul. Strażacka 15 tel. 23 672 42 96

do 21 lutego

14.

21 lutego, godz. 12.00

5.

Wystawa Laureatów XVI Konkursu „Grafika Warszawska 2009”

Galeria TEST w Warszawie, ul. Marszałkowska 34/50 tel. 22 622 70 97

do 19 lutego

Zakończenie wystawy „Jan Szczepkowski – w służbie sztuce, w służbie Ojczyźnie”

15.

„Filmowe konfrontacje historyczne” – „Szwadron” w reż. Jana Machulskiego

22 lutego, godz. 11.00

6.

Wystawa Jarosława „Perszki Pejzaż”

Galeria XX1 w Warszawie, Al. Jana Pawła II 36 tel. 22 620 78 72

4-26 lutego

16.

„Rzeczpospolita obywatelska” – między II RP a PRL-em, wykład dr. Mirosława Wawrzyńskiego

22 lutego, godz. 17.00

7.

II Festiwal MAZOVIA GOES Studio Koncertowe Polskiego BAROQUE 2010. Radia w Warszawie, O Chopinie bez Chopina. ul. Z. Modzelewskiego 56 Koncerty

18 lutego, godz. 19.00 19 lutego, godz. 19.00 i 21.00 20 lutego, godz. 18.00 i 20.00

17.

25 lutego, godz. 13.00

8.

Wystawa „Magiczna i industrialna. Współczesna polska biżuteria artystyczna”

16 stycznia-14 marca

„Spotkania krzemienieckie” – Kiedy nauka stawała się przyjemnością – o wakacyjnych ogniskach muzycznych w Krzemieńcu, prowadzenie dr Anna Milewska-Młynik

18.

„Polska, z której jestem dumna”: film dokumentalny w reż. Aliny Czerniakowskiej „Widzę Ciebie Warszawo sprzed laty…”

26 lutego, godz. 12.00

Imprezy realizowane przez Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie www.mckis.waw.pl 1.

2.

3.

Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie, ul. K. Dittricha 1

Imprezy realizowane przez Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie www.muzeumliteratury.pl 9.

„Zima w mieście”. Muzeum zaprasza w czasie ferii zimowych wszystkich zainteresowanych. Szczegółowe informacje o warunkach i zasadach uczestnictwa pod numerem telefonu 22 831 40 63 wew. 110, 22 831 76 91

Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie Rynek Starego Miasta 20 tel.22 831 40 63

luty

Imprezy realizowane przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie www.mhprl.pl 19.

Wystawa „Wieś polska między dwoma totalitaryzmami (19391945)” – przygotowana przez IPN O/Rzeszów

20.

Wystawa „Proces krakowski. Działacze WiN i PSL przed sądem komunistycznym” – przygotowana przez IPN O/Kraków

21.

Spotkanie z członkiniami Forum Kobiet i wykład pt. „Stefan Korboński – patriota, ludowiec”

Imprezy realizowane przez Muzeum Niepodległości w Warszawie www.muzeumniepodleglosci.art.pl 10.

„Zima w mieście” – program edukacyjny dla dzieci i młodzieży

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 19

Muzeum Niepodległości w Warszawie, al. Solidarności 62 tel. 22 826 90 91/92

1-12 lutego

KRONIKA MAZOWIECKA

Imprezy kulturalne na Mazowszu

Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie, Al. Wilanowska 204 tel. 22 843 38 76

luty

luty

Zarząd Powiatowy Polskiego Stronnictwa Ludowego w Sandomierzu, ul. 11 Listopada 1

9 lutego

19 2010-01-25 19:36:43

KRONIKA MAZOWIECKA

WARTO WIEDZIEĆ Lp. Nazwa imprezy 22.

Spotkanie z członkami Towarzystwa Przyjaciół MHPRL i wykład z okazji 110. rocznicy urodzin Adama Bienia

Miejsce imprezy Rynek Starego Miasta w Sandomierzu, tel. 15 832 321 41

Termin imprezy 26 lutego

Imprezy realizowane przez Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie www.muzeumsportu.waw.pl 23.

„Dzieje sportu polskiego i olimpizmu”

24.

„Karkonosze Zimą” – wystawa fotografii Zbigniewa Kulika

25.

26.

Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, ul. Wybrzeże Gdyńskie 4, tel. 22 56 03 780

Lp. Nazwa imprezy

39.

Wystawa „Boże Narodzenie na Mazowszu”

40.

Wystawa poplenerowa w ratuszu

15 lutego-15 marca

41.

Program edukacyjny „Zima w skansenie”

do 28 lutego

42.

Program edukacyjny „Tradycje bożonarodzeniowe na Mazowszu”

do 28 lutego

do 31 marca

10 lutego, godz.18.00

Giełda Kolekcjonerów Pamiątek Sportowych

27 lutego, od godz. 9.00

27.

„Ferie zimowe z Fryderykiem Chopinem”

28.

Inauguracja Roku Chopinowskiego:

22 lutego, godz.17.00

29.

Otwarcie wystawy malarstwa Alojzego Balcerzaka pt. „Moje Mazowsze dla Fryderyka Chopina w 200-lecie urodzin 1810-2010”

22 lutego-5 kwietnia

30.

„Sesja naukowa – Fryderyk Chopin na Mazowszu”

22 lutego

31.

Wystawa „Z kręgu sztuki naiwnej”

43.

Muzeum Mazowieckie w Płocku, ul. Tumska 8 tel. 24 364 70 71

Spichlerz ul. Kazimierza Wielkiego 11b

1-11 lutego

33.

„Pinokio”

do 28 lutego

Święto Matki Boskiej Gromnicznej

do 14 lutego

Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku, ul. Nowy Rynek 11 tel. 24 266 38 01

2 lutego

44.

„Jacek Malczewski 1854-1929”

45.

„Był zamek”

46.

„Zanim powstało miasto”

luty

47.

„Benedykt Dybowski – Rycerz niezłomny (1833 – 1930)”

do 30 kwietnia

48.

„Kolekcja sztuki nieprofesjonalnej”

do 30 marca

49.

Wystawy przyrodnicze: – „Ochrona przyrody na ziemi radomskiej” – „Środowiska przyrodnicze ziemi radomskiej” – „Gabinet przyrodnika XIX w.” – „Paleontologia i geologia ziemi radomskiej”

luty

50.

„Zabawki , gry i zabawy ze Zbiorów Rodziny Sosenko”

1 lutego-30 kwietnia

3 i 4 lutego godz. 10.00 5 lutego, godz. 10.00 6 lutego, godz. 16.00 17 lutego, godz. 9.00 i 11.30 18 i 19 lutego, godz. 10.00 22 lutego, godz. 11.00 23-24 lutego, godz. 10.00

Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu ul. Szydłowiecka 30 tel. 48 332 92 81

Imprezy realizowane przez Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu www.muzeum.edu.pl

Imprezy realizowane przez Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku www.teatrplock.pl „Przygody Koziołka Matołka”

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, ul. Narutowicza 64 tel. 24 275 28 83

Imprezy realizowane przez Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu www.muzeum-radom.pl

Imprezy realizowane przez Muzeum Mazowieckie w Płocku www.muzeumplock.art.pl

32.

Termin imprezy

Imprezy realizowane przez Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu www.mwmskansen.pl

luty

„Wieczór Poetycki. Wysportowani” – spotkanie z Michałem Zabłockim

Miejsce imprezy

Muzeum im. Jacka Malczewskiego luty w Radomiu, Rynek 11 tel. 48 362 43 29 lub 48 362 21 14, luty

51.

„Lowers saute”

6-7 lutego, godz. 19.00 14 lutego, godz. 16.00

„Muzealne spotkania z fotografią”

20 stycznia-15 marca

34.

52.

„Prywatna klinika”

12-14 lutego, godz. 19.00

„Portrety i autoportrety z różnych lat”

do 28 lutego

35.

53.

36.

„Dzikie żądze”

20 lutego, godz. 19.00

37.

„Zabawy pod kocykiem”

25 lutego, godz. 9.00, 11.00, 19.00 26-27 lutego, godz. 19.00

38.

20 drukarnia_01-48.indb 20

„Viva Verdi”

25 lutego, godz. 19.00 26 lutego, godz. 10.00

Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu, Rynek 4/5 Witold Tomasz Kowalik. 40 tel. 48 362 25 50 lat pracy twórczej.

do 28 lutego

Imprezy realizowane przez Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu www.elektrownia.art.pl 54.

Wystawa poplenerowa dzieł artystów posługujących się językiem geometrii „Prognozy dla sztuki”

Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, ul. Kopernika 1 tel. 48 383 60 77

do 14 marca

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:43

WARTO WIEDZIEĆ

55.

56. 57.

Miejsce imprezy

Wystawa Tomasz Tobiszewski „Shadowplay”

Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, ul. Kopernika 1 Klub Filmowy „Elektrowni” tel. 48 383 60 77

„Elektryzujący Maraton Filmowy” – widzowie obejrzą trzy interesujące filmy premierowe

Kino „Helios” w Radomiu, ul. Poniatowskiego 5

Termin imprezy

Lp. Nazwa imprezy

od 19 lutego-15 marca

69.

Malarstwo i rzeźba Józefa Piwowara (1904 1987)

70.

Ekspozycja poświęcona Aleksandrze z Sędzimirów Bąkowskiej 1851-1926r.

71.

Wystawa stała „Krzewnia” – dom Aleksandra Świętochowskiego

„Krzewnia” dom Aleksandra luty Świętochowskiego w Gołotczyźnie

72.

Ekspozycja stała maszyn i urządzeń rolniczych z przełomu XIX i XX w.

Budynki inwentarskie w Gołotczyźnie

73.

„Pojazdy konne”

luty

74.

Ekspozycja „Szkoły rolnicze w Gołotczyźnie”

luty

22 lutego, godz. 18.30 15 lutego, godz. 18.00

Imprezy realizowane przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu www.muzeuminstrumentow.pl 58.

Koncert pt. „Oblicza miłości” w wykonaniu zespołu „Ad libitum”

59.

Wystawa „Motywy muzyczne w sztuce ludowej”

Muzeum Ludowych Instrumentów 12 lutego, Muzycznych w Szydłowcu, godz. 18.00 ul. Sowińskiego 2 tel. 48 617 17 89 do kwietnia

Imprezy realizowane przez Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie www.muzeumciechanow.pl 60.

Wystawa „Karty z dziejów Muzeum Szlachty Mazowieckiej Ciechanowa 1939-1945” w Ciechanowie Budynek ekspozycyjny Wystawa „Dawne przy ul. Warszawskiej 61 rzemiosło wsi tel. 23 672 55 87 mazowieckiej”

luty

Wystawa „Utracony Świat – ślady rodzin żydowskich w Ciechanowie do 1940 roku”

luty

63.

„Rzeźba ludowa z kolekcji Heleny i Mariana Przedpełskich”

luty

64.

„Ferie w Muzeum”

1-5 lutego

65.

Spotkanie z dyrektorem Muzeum Regionalnego w Siedlcach na temat „Polskie ślady niemieckiej broni V1 i V2”

25 lutego

XXIX Przegląd wieś Idzikowice, Przebierańców Zapustnych gmina Sochocin, pow. płoński „Mazowieckie Zapusty 2010”

14 lutego

Wystawa „Życie codzienne „Dworek” Aleksandry Bąkowskiej w mazowieckim dworku w Gołotczyźnie na przełomie XIX i XX wieku”

luty

61.

62.

66.

67.

68.

Wystawa „Szlachta „Dworek” Aleksandry Bąkowskiej mazowiecka w malarstwie w Gołotczyźnie i wnętrzach”. Składają się na nią następujące wystawy: „Mazowieckie dwory i zaścianki”; „Portret szlachecki XVII-XX w.”; „Malarstwo Adama K. F. Ciemniewskiego 1866-1915; „Malarstwo Jana Ch. Ciemniewskiego 1908-1970”; „Malarstwo i biżuteria Olgierda Vetesco 1913-1983”

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 21

Miejsce imprezy „Dworek” Aleksandry Bąkowskiej w Gołotczyźnie

Termin imprezy luty

luty

KRONIKA MAZOWIECKA

Lp. Nazwa imprezy

luty

Imprezy realizowane przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce www.muzeum-ostroleka.art.pl „Wielki exodus Polaków” – wystawa czasowa o emigracji polistopadowej (z uwzględnieniem postaci Chopina)

76.

„Wielcy Polacy na emigracji po upadku powstania listopadowego 1831 r.” – lekcja nawiązująca do wystawy „Wielki exodus Polaków”

luty – kwiecień

77.

„Polskie symbole patriotyczne” – lekcja muzealna

luty

78.

„Moja pierwsza wizyta w muzeum” – lekcja muzealna

luty

luty

79.

„Wycinanka kurpiowska” – lekcja muzealna

80.

„Trzeba ziedzieć, jek poziedzieć” – lekcja muzealna

Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, pl. gen J. Bema 8, tel. 29 764 54 43

luty – kwiecień

75.

luty

luty

luty

81.

„Do Amsterdamu. Piosenki Scena Kameralna Teatru Polskiego 5 lutego J. Brela”

82.

„Gwiazdy na porannym niebie A. Galina”

Scena Kameralna Teatru Polskiego 27 lutego

Zestawienie1 powstało na podstawie informacji przekazanych przez instytucje kultury, dla których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego. Opracował MARCIN SAWICKI Departament Kultury, Promocji i Turystyki 1

Ze względu na ograniczoną ilość stron, zamieszczamy tylko wybrane imprezy.

21 2010-01-25 19:36:43

KRONIKA MAZOWIECKA

OTWARTE FORUM

Mazowsze stać na więcej… W tym roku na łamach „Kroniki Mazowieckiej” publikować będziemy opinie i refleksje ekspertów na temat kierunków rozwoju naszego regionu. Na stworzonej w ten sposób otwartej platformie wymiany poglądów, toczyć się będzie debata na temat przyszłości Mazowsza. Zachęcamy znawców problematyki samorządowej do zabrania głosu w naszym forum. Poniżej, jako głos otwierający dyskusję, publikujemy rozmowę z prof. dr. hab. Jerzym Damroszem, etnosocjologiem i działaczem regionalnym, kierownikiem Katedry Etnokulturologii i Edukacji Regionalnej w Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, autorem książki pt. Ojczyzna i jej regiony (region, regionalizm, edukacja lokalno-regionalna i etniczna). Panie Profesorze, opracowuje Pan uzupełniający materiał do oficjalnie zatwierdzonych planów rozwoju województwa mazowieckiego. Kiedy można oczekiwać upublicznienia finalnych efektów Pana studiów i przemyśleń, które będą nosiły nazwę: Mazowsze dziś i jutro?, z podtytułem – w poszukiwaniu nowych możliwości rozwoju województwa mazowieckiego?

towarzystw lokalnych i regionalnych oraz wybranych instytucji na obszarze naszego województwa.

Tak, istotnie problem dalszej aktywizacji województwa mazowieckiego bardzo mnie frapuje i zachęca do zajęcia się poważnie następstwami praktycznymi wszelkich oficjalnych dokumentów i wypowiedzi w tej materii. Właściwa koncepcja przeciwdziałania skutkom ogólnoświatowego kryzysu nie może ograniczyć się, jak sądzę, do wyłącznego cięcia wydatków w budżetach państwa, samorządu i w skali rodzinnej, lecz również do rozważenia możliwości wzrostu przychodu. Na początku 2010  roku będę mógł przedstawić tekst – ale nie jako panaceum na główne „bolączki kryzysowe” (tym zajmują się liczne zespoły ekspertów), lecz jako jeden z wariantów przeprowadzenia publicznej dyskusji wokół pytania, w jaki sposób i gdzie odkrywać źródła reaktywizacji społecznej i wzrostu przychodu materialnego? Odpowiednie egzemplarze wstępnej jego wersji prześlę nie tylko do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, ale i do Mazowieckiego Towarzystwa Kultury, a stąd dotrze ona do niektórych innych

Moja propozycja za osnowę przyjmuje jeden priorytet oraz wymienia nie więcej niż dziesięć, jak to nazywam, tzw. preferencyjnych wyznaczników. Co uznaję za priorytet? Przyjmuję pogląd, że każda próba aktywizacji regionu powinna mieć na celu wyzwolenie energii społecznej, która by pokierowała „oddolnym” działaniem na rzecz własnej ojcowizny, bez posługiwania się „odgórnym” instruktażem. Co należy rozumieć przez pojęcie „wyzwolenie energii społecznej”? Zaangażowanie się mieszkańców w sprawy społeczności lokalnej (gminy, powiatu), małego regionu (województwa), wreszcie w wydarzenia na szczeblu wspólnoty narodowej i państwowej. Miernikiem aktywności społecznej są m.in. wzrost procentowy frekwencji w elekcji prezydenckiej, wyborach samorządowych i parlamentarnych, referendach itp., wzrost ilościowo-jakościowy członków towarzystw lokalnych i regionalnych, zwiększony udział w imprezach artystycznych „wyższego lotu”, masowe uczestnictwo w lokalnych spotkaniach

22 drukarnia_01-48.indb 22

Jakie cele zasadnicze postawił Pan, referując po raz pierwszy własną wizję rozwoju województwa mazowieckiego we wrześniu 2007 roku, podczas konferencji w Muzeum Niepodległości, poświęconej tzw. matecznikom kultury?

dyskusyjnych etc. Można tu jeszcze, choć w innym kształcie, wznowić tzw. czyny społeczne, a także bezpłatny lub za symbolicznym wynagrodzeniem udział w robotach publicznych i akcjach doraźnych (mogliby w tym odpłatnie uczestniczyć bezrobotni, zwłaszcza ci, którzy już utracili prawo do zasiłku). Wreszcie ważne jest zgłaszanie różnych pomysłów i inicjatyw społecznych do władz samorządowych. Czy może Pan scharakteryzować nieco bliżej ów zaproponowany priorytet strategiczny, jego „zaplecze intelektualne”, które sprzyjałoby rozwiązywaniu konkretnych zadań praktycznych?

Wychodząc od naczelnej idei, brałem pod uwagę nie tylko literaturę tematycznie związaną z tym regionem, ale też i moje liczne wojaże i kontakty w terenie, a nadto przemyślenia związane ze studiami porównawczymi. I dodajmy, uwzględniłem również – poza inspiracjami intelektualnymi – szczyptę… odwagi oraz wyobraźni. Podstawą „zaplecza intelektualnego” jest krytyczna analiza danych dotyczących stanu naszego państwa i pozycji Polski w UE, a także rozpoznanie oczekiwań obywateli RP i rozważenie – mimo nadmiernej ogólnikowości – najnowszej strategii rozwoju Rzeczypospolitej. Dla pełnego obrazu trzeba dołączyć materiały publikowane w prasie lokalno-regionalnej, wyniki narad i konferencji organizowanych

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:44

OTWARTE FORUM

Na wspomnianej konferencji w Muzeum Niepodległości przedstawił Pan ogólną wizję rozwoju województwa mazowieckiego bez ustosunkowania się do istniejących już w tej materii dokumentów Samorządu Województwa Mazowieckiego. Czy obecnie chciałby Pan skomentować relacje między własną wizją pn. „Mazowsze dziś i jutro” a istniejącą i oficjalnie zatwierdzoną strategią rozwoju?

Muszę obiektywnie stwierdzić, że trzy podstawowe dokumenty, z który-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 23

mi się wcześniej zapoznałem, tj. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (wersja zaktualizowana, wyd. 2006), Polityka Kulturalna Województwa Mazowieckiego oraz Strategia Rozwoju Kultury Województwa Mazowieckiego do 2020 roku (opr. w 2008 roku) wzbudzają moje uznanie, gdyż świadczą o rzetelnym i uzasadnionym, rozpracowanym w szczegółach, ujęciu zatwierdzonej wizji rozwoju województwa mazowieckiego. Toteż traktuję własne propozycje jako materiał uzupełniający, a nie alternatywny wobec oficjalnej Strategii. Zresztą moim zamierzeniem, podkreślmy to jeszcze raz, była nade wszystko zachęta do rozpoczęcia publicznej debaty dotyczącej teraźniejszości i przyszłości naszego województwa. Na marginesie lektury oficjalnych dokumentów zauważyłem wiele zbieżności w sposobie myślenia moim i autorów planujących przyszłość Mazowsza. Są to m.in. uwagi dotyczące sfery gospodarczej (również akcentuję rolę rolnictwa ekologicznego i turystyki), rozwijanie zelektryfikowanej i czystej ekologicznie komunikacji itd. Ze swej strony więcej miejsca przeznaczam na omówienie proponowanej przeze mnie tzw. Mazowieckiej Obwodnicy Turystycznej (MOT) czy Specjalnej Strefy Turystycznej (SST), uważam też za ważne podkreślenie roli punktów eksperymentalnych (miasteczek czy całych gmin) w każdym powiecie (czyli tzw. Eksperymentalne Strefy Ekonomiczne – ESE), promowanie energii odnawialnej, podwyższenie atrakcyjności turystycznej (m.in. tworzenie nowych punktów i obszarów atrakcyjnych turystycznie) itd. Zachęcam ponadto, by aktualni administratorzy województwa mazowieckiego nawiązywali bliższe kontakty z matecznikami kultury na tych ziemiach mazowieckich, które zostały wyłączone z obszaru naszego województwa, podpisywali umowy o współpracy „miast bliźniaczych” (np. Płock i Łowicz, Ostrołęka i Łomża, Ostrów Ma-

zowiecka i Wysokie Mazowieckie, Żyrardów i Rawa Mazowiecka) itp. Czy i jakie widzi Pan szanse na osiągnięcie zamierzonych celów, ujętych w Projekcie „Mazowsze dziś i jutro” uzupełniającym oficjalną Strategię?

Po pierwsze, wskazane jest zwrócenie większej uwagi na obszar pozastołeczny, tj. wprowadzenie ograniczonej, ale wyraźnej subregionalizacji, czyli utworzenie Okręgu Stołecznego obejmującego Warszawę i powiaty bezpośrednio przylegające do stolicy oraz zakreślenie subregionów z głównymi miastami: Radom, Płock, Ciechanów, Ostrołęka, Siedlce; jest to subregionalizacja przy zachowaniu nad całym województwem nadrzędnego zwierzchnictwa Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego. Po drugie, mateczniki kultury na Mazowszu (towarzystwa regionalne, muzea, domy kultury, biblioteki, zespoły artystyczne itd.) stanowią podstawę wszelkich wariantów rozwoju regionalnego, gdyż bez bodźców pozamaterialnych nie uda się zrealizowanie programów mających na celu przede wszystkim podniesienie poziomu materialnego. Po trzecie, konieczne jest okresowe rozpoznawanie potrzeb i aspiracji mieszkańców na wyodrębnionym obszarze, stałe konsultacje ze społecznością lokalną i władzą na niższych szczeblach samorządu terytorialnego. Jestem ponadto przekonany, że nie można tworzyć sztywnych programów rozwoju regionalnego. Programy tego typu wymagają okresowej aktualizacji i częstego uelastycznienia ogólnych założeń strategicznych. W przeciwnym razie nawet najwspanialszy plan rozwoju będzie drogocennym klejnotem, przechowywanym w sejfie, od czasu do czasy wyjmowanym, by nacieszyć oko posiadacza. We wniosku końcowym ograniczę się do krótkiej konstatacji: MAZOWSZE STAĆ NA WIĘCEJ…

KRONIKA MAZOWIECKA

przez Samorząd Województwa Mazowieckiego i inne. Wynika z tego konieczność przyjęcia następującej głównej tezy, określającej dalszy kierunek poczynań strategicznych w obrębie województwa mazowieckiego i zachęcającej do częstszych dyskusji: Projekt pod tytułem „Mazowsze dziś i jutro” oparty jest na założeniu, że jego realizacja odbywa się własnymi, polskimi, ściślej mazowieckimi siłami, z użyciem środków finansowo-organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego, a także dotacji firm i instytucji lokalnych oraz zbiórek pieniężnych wśród ludności itp. (nie przewiduje się dotacji z centralnego budżetu państwa, a zasilanie funduszami unijnymi nie jest warunkiem niezbędnym dla osiągnięcia sukcesów, choć nie wyklucza się dołączenia dodatkowych kwot z zewnątrz, gdyby zostały przyznane w fazie zaawansowanej). Wydaje się, że „wyzwolona energia społeczna”, ujęta w takie ramy, może przynieść efekty pozytywne w sferze gospodarczej (odrodzenie rodzimego kapitału, ożywienie gospodarki w zakresie wytwórczości, przetwórstwa, handlu, rzemiosła i innych usług), społecznokulturalnej i turystycznej – jeśli równocześnie będą określone pewne stymulatory (np. kredyty nisko oprocentowane na wspieranie infrastruktury turystycznej, specjalne ulgi podatkowe, popieranie różnych form spółdzielczości, wzmocnienie reklamy i promocji województwa mazowieckiego etc.).

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała MAGDALENA LEWANDOWSKA

23 2010-01-25 19:36:44

KRONIKA MAZOWIECKA

WYWIAD

Rozwój mimo kryzysu O planach mazowieckiego samorządu na rok 2010 z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego Adamem Struzikiem rozmawia Magdalena Lewandowska. Panie marszałku, jakie będą priorytety w działaniach naszego samorządu, w tak niekorzystnych warunkach finansowych, w jakich znalazło się obecnie Mazowsze?

Mimo szczupłego budżetu, plany inwestycyjne województwa są zakrojone na dość szeroką skalę. Proszę powiedzieć, które inwestycje będą w tym roku realizowane?

Aby uzupełnić niedobory środków własnych w obszarze inwestycji, będziemy musieli maksymalnie przyspieszyć wydatkowanie środków unijnych. W sytuacji kryzysu i braku środków w budżecie województwa, budżetach gmin i powiatów, będzie to najpoważniejsze źródło finansowania naszych przedsięwzięć i praktycznie jedyna możliwość prowadzenia polityki zrównoważonego rozwoju regionu, w związku z niemożliwością realizacji, przynajmniej w pierwszej połowie roku, Samorządowego Instrumentu Wsparcia Rozwoju Mazowsza. Koncentrować się będziemy na wydatkach związanych z realizacją Regionalnego Programu Operacyjnego, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz części regionalnej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Będziemy się również starali zapewnić stabilne przejście przez bardzo trudny, pod względem budżetowym, rok 2010 wszystkim placówkom, dla których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego. Myślę tutaj zarówno o placówkach edukacyjnych, kulturalnych, jak i placówkach służby zdrowia. Nie ukrywam, że głównym powodem naszych kłopotów finansowych jest rekordowo wysokie „janosikowe”. Dlatego będziemy w dalszym ciągu, bardzo konsekwentnie walczyć z niesprawiedliwymi zapisami, dotyczącymi przede wszystkim metody naliczania subwencji, łącznie ze skierowaniem wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.

Naszym celem jest zrealizowanie wszystkich zaplanowanych inwestycji, bo mimo tak dużych problemów, 30 proc. budżetu przeznaczyliśmy na inwestycje. Najważniejsza z nich to kontynuacja budowy portu lotniczego w Modlinie. Zakończenie tej inwestycji przyniesie ogromne korzyści, poczynając od rozwoju transportu lotniczego, ożywienia gospodarczego, na rynku pracy kończąc. Bezpośrednio z tą inwestycją łączy się zakup taboru dla „Kolei Mazowieckich”. W ramach projektu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko mamy bowiem zamiar kupić 16 składów, które będą obsługiwać porty lotnicze i przewozy aglomeracyjne. Szacowana wartość tego projektu to 326,8 mln zł brutto, w tym 133,93 mln zł netto to dofinansowanie. Przetarg na dostawę EZT-ów ogłosiliśmy w listopadzie 2009  r. W tym samym terminie ogłosiliśmy również przetarg na zakup 11 nowych lokomotyw do prowadzenia składów pociągów zmiennokierunkowych, złożonych z wagonów piętrowych. Wartość projektu to 182 mln zł netto, z czego dofinansowanie UE wyniesie 50 proc. Inwestycja ta znajduje się na liście projektów kluczowych RPO WM. Jeżeli jesteśmy już przy infrastrukturze transportowej, to trzeba wymienić oczywiście kontynuację budowy przeprawy mostowej przez Bug, wraz z dojazdami, w ciągu drogi wojewódzkiej nr 627 w gminie Małkinia (okolice Treblinki). Planujemy również wydatki inwestycyjne w dziedzinie ochrony zdrowia. Dwie najważniejsze pozycje na tej

24 drukarnia_01-48.indb 24

liście to zakończenie budowy szpitala w Ostrołęce i przeprowadzka chorych do nowych pomieszczeń oraz zakończenie budowy i modernizacji szpitala wojewódzkiego w Płocku. Już w styczniu oddany zostanie do użytku rozbudowany kompleks szkolno-rehabilitacyjny w Czarni. Wybudowane w jego obrębie obiekty (np. oczyszczalnia ścieków czy stacja uzdatniania wody) służyć będą nie tylko jego podopiecznym, ale mieszkańcom całej gminy. Zapowiadał Pan również realizację dużych projektów, dotyczących informatyzacji województwa. Na czym będą one polegały?

Pod hasłem „Internet dla Mazowsza” chcemy zapewnić mieszkańcom regionu dostęp do szerokopasmowej sieci, tak by nie było na mapie naszego województwa żadnych obszarów wykluczenia. Projekt ten oczywiście będzie połączony ze szkoleniami dla ludności, by mieszkańcy nie tylko mieli dostęp do internetu, ale też potrafili z niego korzystać. Drugim projektem, związanym z informatyzacją jest wprowadzenie ambitnych rozwiązań w dziedzinie e-administracji w województwie. Składać się na to będą dwa projekty – system informacji przestrzennej i e-administracja. Naszym celem jest doprowadzenie do sytuacji, w której wszystkie sprawy urzędowe będzie można załatwić drogą elektroniczną, nie ruszając się z domu.

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:44

WYWIAD

Jeśli chodzi o inwestycje, to przede wszystkim zakończenie prac budowlanych w kompleksie Matecznika Mazowsze oraz otwarcie Instytutu im. papieża Jana Pawła II. W tym roku czekają nas obchody dwóch ważnych rocznic: 200. urodzin genialnego kompozytora Fryderyka Chopina i 600-lecia bitwy pod Grunwaldem. W związku z pierwszą z nich zaplanowaliśmy realizację wielu wydarzeń i imprez kulturalnych pod wspólnym hasłem „Chopin mazowieckie wibracje 2010”. Będą one podzielone na cztery pasma tematyczne: Chopin Hi-Tech, Chopin odNOWA, Chopin Audiowizualny oraz Chopin.Edu. Nasze propozycje skierowane będą głównie do ludzi młodych, ale myślę, że miłośnicy muzyki w każdym wieku znajdą wśród nich coś interesującego dla siebie. Z kolei jeśli chodzi o obchody rocznicy bitwy z 1410 roku, chcemy przypomnieć chwalebny udział mazowieckich rycerzy w tej jednej z największych w średniowiecznej Europie bitew. W Czerwińsku, gdzie doszło do połączenia sił polskich i litewskich, z drzew Puszczy Kozienickiej zbudowany został most łyżwowy – niezwykłe jak na owe czasy osiągnięcie inżynieryjne – po którym wojska przeprawiły się na drugą stronę rzeki. Planowana impreza plenerowa ma upamiętnić to wydarzenie. Panie marszałku, w ubiegłym roku wiele mówiło się o planowanych przekształceniach placówek służby zdrowia. Czy dojdą one w tym roku do skutku?

Rozpoczynamy pilotażowo przekształcenia naszych placówek ochrony zdrowia w spółki komunalne, aby ratować je przed upadłością. Pierwszymi placówkami, poddanymi tej procedurze będą Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Zagórzu k. Warszawy i Wojewódzki Szpital Bródnowski. 100  proc. właścicielem tych spółek

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 25

będzie Samorząd Województwa Mazowieckiego. Nie jest to więc żadna prywatyzacja, jak to podawały niektóre media, tylko, jeszcze raz podkreślam, przekształcenie w spółki komunalne. Nie będzie zagrożenia, że taka spółka zostanie przejęta, sprzedana czy sprywatyzowana bez niczyjej wiedzy. Gdyby bowiem samorząd chciał sprzedać chociaż jedną akcję, musiałby uzyskać na to zgodę Sejmiku. Dzięki przekształceniu placówki medyczne będą miały ułatwione funkcjonowanie – skróci się czas wprowadzania nowych procedur, a to spowoduje, że będą mogły przystąpić do negocjacji kontraktów z NFZ i swobodnie konkurować z innymi. Oprócz skrócenia procedury możliwe będzie też oddłużenie prywatyzowanych placówek. Będziemy chcieli wejść w rolę właściciela długu, to znaczy, że będzie go spłacał samorząd, a nie zadłużona placówka. Przypomnę, że chodzi o długoterminowe, 20-25-letnie kredyty. Pracownicy przekształcanych placówek również nie muszą się obawiać o swoje zatrudnienie, ponieważ staną się automatycznie pracownikami nowego podmiotu. Skoro jesteśmy już przy sprawach pracowniczych, zapytam o kwestię bezrobocia w naszym województwie. Jak, Pana zdaniem, będzie wyglądał rynek pracy na Mazowszu w tym roku?

Bezrobocie nie powinno przekroczyć 10 proc., ale wszystko zależeć będzie od tego, czy nastąpi „drugi rzut” kryzysu, czy też nie. W 2010 roku, według wstępnych szacunków, Mazowsze otrzyma ok. 447 mln zł z Funduszu Pracy na łagodzenie skutków bezrobocia oraz aktywizację zawodową osób poszukujących pracy. Jest to o ponad 64 mln zł więcej niż w roku ubiegłym. A przypomnę, że właśnie w roku ubiegłym dzięki środkom z Funduszu Pracy utworzono blisko 25 tys. nowych miejsc pracy. Ponad 80 tys. bezrobotnych z województwa mazowieckiego

zostało objętych programami aktywizacji zawodowej, czyli co trzecia osoba bez pracy mogła skorzystać np. ze szkolenia zawodowego, stażu u pracodawcy, bezzwrotnej dotacji na utworzenie własnej firmy. W tym roku środki z Funduszu będą przeznaczone głównie na dofinansowanie działalności gospodarczej, staże u pracodawców, szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe. Na szczególną pomoc mogą liczyć osoby bezrobotne do 25 lat i powyżej 50 lat, mieszkańcy wsi, kobiety powracające na rynek pracy, długotrwale bezrobotni i osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Szacujemy, że w tym roku aktywnymi formami wsparcia zostanie objętych około 100 tys. bezrobotnych. Priorytetem w regionalnej polityce zatrudnienia będzie promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienie. To jeden z efektywniejszych sposobów tworzenia nowych miejsc pracy.

KRONIKA MAZOWIECKA

Jak wyglądają plany dotyczące rozwoju kultury w naszym województwie?

Pańskie słowa potwierdza też fakt istnienia i bardzo prężnej działalności funduszy wspierających przedsiębiorczość. Mam na myśli Mazowiecki Fundusz Poręczeń Kredytowych i Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy.

Instytucje, o których Pani wspomniała, zostały powołane w 2004 roku w celu wspierania mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Fundusze udzielają im pożyczek lub poręczają kredyty bankowe. Dzięki temu firmy mają ułatwiony dostęp do finansowania swoich przedsięwzięć i mogą skuteczniej konkurować na rynku. MFPK udziela obecnie średnio stu poręczeń miesięcznie. Ponadto jego beneficjenci otrzymują bezpłatną pomoc doradczą i informacyjną, dotyczącą możliwości pozyskiwania środków unijnych. Jego kapitał poręczeniowy wynosi ponad 53 mln zł i stale wzrasta. W ubiegłym roku Fundusz udzielił poręczeń 630 przedsiębiorcom na łączną kwotę 120 mln zł. Na rok 2010 planowane jest poręczenie ok. 1100 kredytów. MRFP oferuje dwa rodzaje

25 2010-01-25 19:36:45

KRONIKA MAZOWIECKA

WYWIAD pożyczek: dla przedsiębiorców dopiero rozpoczynających działalność i istniejących na rynku nie dłużej niż sześć miesięcy (kwota, jaką mogą otrzymać to maksymalnie 30 tys. zł) oraz dla podmiotów gospodarczych będących dłużej na rynku i chcących inwestować w swój rozwój (do 120 tys. zł). Fundusz dysponuje 25-milionowym kapitałem pożyczkowym. Dotychczas udzielił pożyczek o łącznej wartości 22 mln zł. W tym roku nadal będziemy udzielać wsparcia dla różnych narzędzi i otoczenia dla przedsiębiorczości i biznesu, w tym także dla Specjalnych Stref Ekonomicznych czy Płockiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. Panie marszałku, wspomniał Pan już o braku środków na kontynuację Samorządowego Instrumentu Wsparcia Rozwoju Mazowsza. Był to skuteczny środek, służący wyrównywaniu dysproporcji w rozwoju poszczególnych rejonów naszego województwa. Korzystały z niego

zwłaszcza gminy wiejskie. Na jaką pomoc w związku z tym mogą liczyć w roku bieżącym?

Nadal będziemy inwestować w przestrzeń wiejską i w program modernizacji tej przestrzeni w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W ubiegłym roku przeprowadziliśmy nabór wniosków do działania „Odnowa i rozwój wsi”, zostały one zweryfikowane, a w tym roku będą realizowane. Program obejmuje bardzo szerokie spektrum działań, wpływających na podwyższenie jakości życia na wsi i rozwijanie tożsamości jej mieszkańców – poczynając od poprawy infrastruktury transportowej, technicznej, wodnej, na kulturze i tradycji kończąc. Jeśli chodzi o SIWRM, to jest to instrument, który możemy uruchomić w każdej chwili. Zależy to tylko od wielkości wpływów do budżetu z podatku CIT. Jeżeli więc mazowieckie przedsiębiorstwa będą w dobrej kondycji finansowej, nasz budżet również. Wówczas będzie można pomyśleć o wznowieniu programu.

A jakie wyzwania czekają na nas na arenie międzynarodowej?

Uważam, że na poziomie europejskim najważniejsza będzie walka o taki kształt polityki spójności, żeby w dalszym ciągu Mazowsze mogło być biorcą jak największej części środków europejskich. Chodzi przede wszystkim o możliwość wyrównywania wielkich różnic rozwojowych wewnątrz województwa, jak i dorównanie w poziomie rozwoju innym regionom europejskim. Na zakończenie naszej rozmowy zapytam, jakie są Pana prognozy na ten rok?

Czeka nas bardzo trudny rok – z jednej strony trudny pod względem budżetowym, dochodowym, dlatego chcemy jak najbardziej racjonalnie pracować, a z drugiej strony jest to rok wyborczy, więc będzie niósł ze sobą mnóstwo zagrożeń, krytyki, czasami nieuzasadnionej, w związku z tym czeka nas też bardzo odpowiedzialne prowadzenie dialogu społecznego. Dziękuję za rozmowę

Samorządowy Instrument Wsparcia Rozwoju Mazowsza W latach 2005–2009 Rok

Ilość zadań

Kwota przyznanych dotacji w mln zł

2005

346

71

2006

1042

161

2007

1104

176

2008

1146

172

2009

559

83,5

RAZEM

4197

663,5

Podsumowując, przez okres 5 lat (2005-2009) w każdym powiecie realizowano przynajmniej po 3-9 zadań współfinansowanych ze środków budżetu województwa mazowieckiego, a na każdą gminę spełniającą kryteria przedsięwzięć Samorządu, przypada ponad 9 zadań inwestycyjnych. Efektem dofinansowania jednostek samorządu województwa w latach 2005-2009 było wybudowanie bądź zmodernizowanie ponad 900  km dróg, poprawienie warunków nauczania w ok. 650 placówkach oświatowych poprzez ich remont i doposażenie, polepszenie bazy sportowej na terenach wiejskich w ok. 400 obiektach sportowych, wybudowanie ponad 350 km sieci wodociągowej i ponad 70 km sieci kanalizacyjnej, a także powstanie i 16 stacji uzdatniania wody i znacznej ilości przydomowych oczyszczalni ścieków.

26 drukarnia_01-48.indb 26

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:36:45

MIESIĄC NA MAZOWSZU KRONIKA MAZOWIECKA

Także urzędnik może być Świętym Mikołajem Tuż przed Wigilią wymarzone prezenty trafiły do dzieci, które najbardziej zostały pokrzywdzone przez los. Mieszkające w domach dziecka i domach samotnej matki, w listach do Świętego Mikołaja prosiły o zabawki, książki, ubrania, kosmetyki czy drobny sprzęt muzyczny. Listy przejęli „pomocnicy Mikołaja”, w których tradycyjnie już wcielili się pracownicy Urzędu Marszałkowskiego. Od początku grudnia gromadzili

„zamówione” upominki w specjalnych koszach, wystawionych w hallu urzędu w Warszawie oraz w jego delegaturach na całym Mazowszu. Świąteczna akcja zbiórki prezentów została zorganizowana w urzędzie marszałkowskim już po raz czwarty. Hojność wszystkich ofiarodawców była ogromna. Dzięki nim do dzieci trafiły 142 paczki pełne prezentów. Radość, wzruszenie i zaskoczenie – takie emocje towarzyszyły wizytom Świętego Mikołaja. Najwięcej radości sprawiło

dzieciom rozpakowywanie prezentów. W paczkach znalazły wymarzone lalki, misie, klocki, samochodziki, piłki, odtwarzacze plików multimedialnych, z zestawy kosmetyków, buty sport towe, a także ubrania i słodyc Wśród prezentów znalazł cze. s również wózek dziecięcy. się N Najmłodsze obdarowane przez ś świętego Mikołaja dziecko m miało 6  tygodni, a najstars – 19 lat. sze Jak podkreślił marszałek A Adam Struzik, który pom magał Mikołajowi wręczać p prezenty m.in. w Domu S Samotnej Matki i Dziecka w Warszawie oraz w Domu Samotnej Matki w Starej Białej k. Płocka, największą nagrodą, jaką można

c członek Zarządu Waldem Roszkiewicz, jak i dymar r rektor Delegatury UMWM w Ciechanowie Andrzej K Kamasa. Natomiast w Dom Dziecka „Julin” w Kamu l liskach (powiat węgrows Świętemu Mikołajowi ski) p podczas przekazywania p prezentów asystowała dyr rektor Delegatury UMWM w Siedlcach Janina Ewa o otrzymać obdarowując d dzieci, które nie mogą s spędzić świąt w swoich d domach wraz z całą rod dziną, są ich uśmiechnięte b buzie. Pomocnikami Święteg Mikołaja w Świetlicy go

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 27

Środowiskowej w Radomiu byli członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Piotr Szprendałowicz oraz dyrektor Delegatury UMWM w Radomiu Waldemar Kordziński. W Domu Dziecka w Kowalewie (powiat mławski) w rolę pomocników Świętego Mikołaja wcielili się zarówno marszałek Adam Struzik,

Orzełowska. Serdecznie dziękujemy wszystkim osobom, które zaangażowały się w akcję i pomogły w ten sposób spełnić świąteczne prośby dzieci. Na podst. mat. Biura Prasowego oprac. REDAKCJA

27 2010-01-25 19:36:45

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Powstała Mazowiecka Rada do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Pierwsze posiedzenie Mazowieckiej Rady do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych odbyło się 14 grudnia 2009 roku. Obecny na spotkaniu Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik wręczył akty powołań 33 przedstawicielom związków i stowarzyszeń kombatanckich, które oddelegowały ich do składu Rady. Marszałek przedstawił zgromadzonym założenia współpracy samorządu województwa ze środowiskami kombatantów i osób represjonowanych. Jest to zadanie z dotychczasowego zakresu administracji rządowej, które samorząd województwa realizuje od 1 sierpnia 2009 roku. W trakcie spotkania dyrektor Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego Ewa Łagońska podsumowała realizację Programu Szpitale Przyjazne Kombatantom w województwie mazowieckim. Porozumienie w sprawie wprowadzenia programu zostało podpisane przez Marszałka Województwa Mazowieckiego, Wojewodę Mazowieckiego i Prezydenta m.st. Warszawy 11 lutego 2009 roku. Na Mazowszu przystąpiło do niego 20 szpitali. Moderatorem drugiej części spotkania był Zbigniew Czaplicki – powołany niedawno pełnomocnik Zarządu Województwa Mazowieckiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Rada przyjęła regulamin swojej pracy, wyłoniła 11-osobowe prezydium, w tym prze-

28 drukarnia_01-48.indb 28

wodniczącego oraz czterech wiceprzewodniczących. Rada współpracuje z organami samorządu województwa, samorządowymi jedSkład Prezydium Mazowieckiej Rady do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych: Przewodniczący Rady – Józef Koleśnicki (Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych) Wiceprzewodniczący Rady: – Stanisław Krakowski (Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Warszawa) – Zbigniew Galperyn (Związek Powstańców Warszawskich) – Józef Woźniak (Związek Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej) – Mirosław Spiechowicz (Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość) nostkami organizacyjnymi województwa mazowieckiego i organami samorządów lokalnych województwa mazowieckiego. R Realizuje zadania, wynikające z ustawy o kombatantach oraz nniektórych osobach, będących oofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Szczególnny nacisk kładzie na te zadania, kktórych celem jest integracja śśrodowisk kombatanckich i kooordynacja ich działalności. Do zakresu działania Rady nnależy przede wszystkim inicjow wanie i opiniowanie spraw zwią-

zanych z realizacją zadań samorządu województwa w zakresie integracji środowisk kombatanckich. Są to m.in.: – wspieranie inicjatyw kultywujących tradycje walk o niepodległość i suwerenność Rzeczypospolitej oraz pamięć ofiar wojny i okresu powojennego – udział w obchodach oraz uroczystościach narodowych i państwowych – wspieranie działalności mającej na celu kształtowanie patriotycznych postaw młodzieży (m.in. poprzez współpracę z instytucjami oświatowymi oraz wychowawczymi i organizacjami skupiającymi młodzież) – działania informacyjno-interwencyjne w sferze ochrony i przestrzegania Członkowie Prezydium Rady: – Ryszard Piotrowski (Związek Sybiraków) – Józefa Kacpura (Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego) – Janusz Gołuchowski (Krajowy Związek Byłych Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie) – Eugeniusz Gotowiec (Ogólnopolski Związek Żołnierzy Batalionów Chłopskich) – Władysław Mróz (Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Okręg Mazowiecki) – Róża Krzywobłocka-Laurów (Stowarzyszenie Więźniów – Byłych Dzieci Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych) uprawnień przysługujących kombatantom i osobom represjonowanym (sprawy socjalne, zdrowotne, emerytalno-rentowe) i podejmowanie w tym zakresie stosownych inicjatyw – wspieranie inicjatyw w zakresie utrzymania miejsc pamięci narodowej na terenie województwa we współpracy z Wojewódzkim Komitetem Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

ZBIGNIEW CZAPLICKI Pełnomocnik Zarządu Województwa Mazowieckiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:00

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Od początku tego roku Wojewoda Mazowiecki przejmuje zadania związane z wydawaniem zezwoleń na pracę cudzoziemców na terenie województwa mazowieckiego. Do tej pory, przez osiem ostatnich lat realizował je Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie. Od 2002 roku zezwolenia były wydawane w warszawskim WUP-ie na mocy porozumienia o przejęciu niektórych zadań z zakresu administracji rządowej, zawartego między Wojewodą Mazowieckim a Zarządem Województwa Mazowieckiego. Począwszy od 1 stycznia 2010 roku, sprawy dotyczące zatrudnienia cudzoziemców na Mazowszu będą prowadzone w Mazowieckim Urzędzie

kich krajów członkowskich UE uzyskali dostęp do polskiego rynku pracy, bez konieczności ubiegania się o zezwolenie. Natomiast ciągle skomplikowane procedury, związane z legalizacją pracy cudzoziemców na terytorium Polski, utrudniały zatrudnianie obywateli spoza Unii Europejskiej. Od 2008 roku można zauważyć wzrost liczby zezwoleń wydawanych na Mazowszu. Jest to wynikiem coraz

Źródło: sprawozdanie mpips-04

Wojewódzkim w Warszawie. W związku z tym, z końcem ubiegłego roku w strukturze Wojewódzkiego Urzędu Pracy przestał funkcjonować Wydział Zezwoleń na Pracę Cudzoziemców. W latach 2002-2009 Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie wydał 66  179 zezwoleń na pracę cudzoziemców (dane na koniec września 2009 roku). Od 2004 roku nastąpiła tendencja spadkowa liczby zezwoleń wydawanych na terenie województwa mazowieckiego. Wzrost liczby obcokrajowców ubiegających się o zatrudnienie w naszym kraju odnotowano od stycznia 2007 roku, kiedy obywatele wszyst-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 29

większej liberalizacji przepisów, dotyczących uzyskania zezwolenia na pracę cudzoziemców w Polsce. W województwie mazowieckim cudzoziemców zatrudniano głównie jako: pracowników wykwalifikowanych, kadrę kierowniczą, doradców i ekspertów oraz pracowników niewykwalifikowanych. Najwięcej zezwoleń było wydanych dla obywateli krajów z kontynentu azjatyckiego oraz europejskiego: Wietnamu, Chin, Indii oraz Ukrainy, Białorusi i Rosji.

GRZEGORZ BODZIOCH WUP w Warszawie

Bazylika razem z muzeum Bazylikę Archikatedralną oraz zbiory Muzeum Archidiecezjalnego będzie można wkrótce podziwiać w jednym miejscu. Dzięki podpisanej 22 grudnia preumowie, na warszawskiej Starówce powstanie nowoczesny kompleks kulturalny. Wartość projektu to ponad 20,9 mln zł, z czego ponad 17,7 mln zł to dofinansowanie unijne.

KRONIKA MAZOWIECKA

Zezwolenia na pracę cudzoziemców u wojewody

Jak podkreślił Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, preumowa dotyczy jednego z najważniejszych projektów kulturalnych nie tylko Warszawy i Mazowsza, ale także całej Polski. Dzięki tej inwestycji na warszawskiej Starówce powstanie wyjątkowy kompleks kulturalny, łączący tradycje historyczne i sakralne z nowoczesnością. Wicemarszałek Ludwik Rakowski podkreślił dużą rangę Bazyliki Archikatedralnej. Przypomniał, że to wyjątkowe miejsce, w podziemiach którego spoczywa książę Janusz I – twórca potęgi Mazowsza. W ramach projektu powstanie nowoczesny kompleks kulturalny, obejmujący odrestaurowaną Archikatedrę Warszawską oraz przeniesione w nowe miejsce Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Muzeum, które obecnie mieści się przy ul. Solec 61, przeniesione zostanie do tzw. Pałacu Dziekana. Oba budynki (Pałac Dziekana i Archikatedra Warszawska) połączone są ze sobą za pomocą dwóch przejść – łącznikiem na wysokości I piętra oraz tzw. przejściem Piekarskiego, które komunikowało Zamek Królewski z lożą królewską w prezbiterium archikatedry. Pierwsze z przejść, w przyszłości, umożliwi stworzenie trasy turystycznej prowadzącej z muzeum na strychy archikatedry, gdzie udostępnione zostaną eksponaty muzealne, drugie – pozwoli na komunikację bezpośrednio z przestrzenią katedry. Budynek będzie przystosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Specjalnie w tym celu zaprojektowana została przeszklona, panoramiczna winda. Projekt znajduje się na liście projektów kluczowych i jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013. Oprac. BIURO PRASOWE

29 2010-01-25 19:37:02

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Wiersze na zimę Z tomiku Barbary Konarskiej „Ocalone ćmy czyli moje wędrowanie”

krajobraz baśni ptasi kontur zakłóca grafikę nagich gałęzi mozaikowe plamy bieli odrealniają pnie drzew nastroszone igły sosen rozczesują śnieżne nawisy widok zastygłej tafli hipnotycznie wciąga w przestrzeń nieznanych pragnień z krukiem wzbić się w powietrze szybować nad lodowym brylantem jeziora oprawnym w srebro koronkowych zarośli podziwiać urodę niezwykłej broszy która spina posiwiałą szatę ziemi

*** Na posrebrzonych strunach twoich włosów zimowy wiatr gra nutą Vivaldiego. Już nie dojrzewasz ziarnem złotokłosów, lecz wciąż z tym samym drżeniem szukasz jego dłoni, spojrzenia, słuchasz serca bicia, pewna, że mróz wam nie grozi. Ogrzejesz uśmiechem twarz o każdej porze życia… Ciepło uczucia niesie wam nadzieję.

30 drukarnia_01-48.indb 30

Radiowozy z fotelikami Policja na Mazowszu będzie świecić dobrym przykładem. Dzięki pomocy samorządu województwa samochody policyjne zostały wyposażone w dziecięce foteliki. Ich uroczyste przekazanie odbyło się 7 stycznia w urzędzie marszałkowskim. Foteliki zapewnią bezpieczeństwo dzieciom, które np. po interwencjach domowych muszą być przewiezione do pogotowia opiekuńczego.

Przekazując sprzęt, wicemarszałek Ludwik Rakowski podkreślił, że w codziennej pracy policji bardzo często zachodzi potrzeba przewożenia radiowozami dzieci. Foteliki gwarantują im pełne bezpieczeństwo. Wyraził jednak nadzieję, aby były one jak najrzadziej wykorzystywane. Dzieci są pasażerami radiowozów policyjnych w wielu sytuacjach: w konsekwencji interwencji domowych, zatrzymań czy doraźnej pomocy. Tylko w pierwszej połowie 2009 roku policja na Mazowszu wyjechała do blisko 40  tys. interwencji domowych, z czego ponad 5,8 tys. związanych było z przemocą w rodzinie. W 2008 roku interwencji było łącznie ponad 88 tys., z czego ponad 12 tys. dotyczyło przemocy w rodzinie. W konsekwencji podobnych zdarzeń bardzo często pojawiała się konieczność przewiezienia dzieci np. do pogotowia opiekuńczego. Równie często policja musi odwieźć dziecko z komisariatu do oddalonego nawet o kilkanaście kilometrów domu. Mimo iż policja nie ma obowiązku przewożenia dzieci w fotelikach, to sami policjanci podkreślają, że bezpieczeństwo dzieci tego wymaga. Troska o zdrowie i życie najmłodszych oraz zapewnienie bezpieczeństwa w tym bardzo trudnym dla nich momencie jest niezbędne. Samorząd województwa zakupił dla stołecznej i mazowieckiej policji 44 foteliki służące do przewozu dzieci w wieku od roku do dwunastu lat (9 kg – 36 kg).

Koszt zakupu wyniósł 11 tys. zł. Foteliki otrzymają wszystkie 44 komendy policji (miejskie, rejonowe i powiatowe) funkcjonujące w województwie mazowieckim. Sekretarz Województwa, Dyrektor Urzędu Marszałkowskiego Waldemar Kuliński zaznaczył, że pomimo znacznie mniejszych środków w budżecie, samorząd w dalszym ciągu stara się wspierać policję w ważnych i potrzebnych zakupach.

Foteliki są wyposażone w specjalne zabezpieczenia boczne dla ochrony głowy i ramion dziecka. Posiadają również wzmocnione obicie w okolicy lędźwiowej i siedzisko gwarantujące dziecku duży komfort. Szeroki zakres wagowy sprawia, że mogą one być używane przez długi okres – nawet do 10-12 roku życia. Dziecko chronią własne pasy bezpieczeństwa lub samochodowy pas bezpieczeństwa oraz zagłówek z dodatkowym obiciem zapewniającym redukcję wstrząsów.

BIURO PRASOWE

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:03

MIESIĄC NA MAZOWSZU KRONIKA MAZOWIECKA

Z zimowej perspektywy Tętni tysiącletnią historią trzech narodów i wielu kultur. To kraina owiana wieloma legendami i tajemnicami. Karkonosze, bo o nich mowa, są bohaterem najnowszej wystawy, prezentowanej w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie. Karkonosze to największy i równocześnie najwyższy masyw górski w obrębie Sudetów. Ich łączna powierzchnia wynosi około 650 km2, z czego na terytorium Polski przypada około 185 km2. Najwyższy szczyt Karkonoszy – Śnieżka, jako jedyny w Sudetach, przekracza 1600 m wysokości. Na wystawie „Karkonosze zimą” zaprezentowano 30 dużych fotogramów Zbigniewa Kulika, ukazujących wyjąt-

kowy krajobraz. Autor wybrał jedną z najpiękniejszych pór roku, jaką jest zima i postawił sobie za zadanie pokazanie jej wyjątkowego charakteru. Na zdjęciach zgromadzonych na wystawie nie ma charakterystycznych widoków i obiektów, można za to dostrzec potęgę i piękno gór. Zimowe fotografie Karkonoszy stanowią ofertę bardziej uniwersalną niż by to wynikało z treści samych zdjęć.

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 31

Ich wyciszenie i minimalizm formalny powodują odczuwanie swoistej ascezy: wyczuwalny jest wszechogarniający spokój. O znakomitym doborze fotografii na wystawę świadczy wpis złożony w księdze pamiątkowej przez jednego ze zwiedzających: na takie zdjęcia czeka się całe życie. Panu się to udało.

Zbigniew Kulik

l licznych opracowań h historycznych dotyc czących Sudetów oraz w wydawnictw muzealn nych. Fotografuje kraj jobrazy, florę i faunę, oobiekty historyczne, z zabytki i ludzi, główn w Karkonoszach nie i na ziemi jeleniog górskiej. W ostatnich l latach także tereny Zbigniew Kulik, urodzony w 1952 roku w Jeleniej Górze – Cieplicach, mieszka w Karpaczu. Z wykształcenia jest ekonomistą. Od 1975 roku związany z Muzeum Sportu i Turystyki Regionu Karkonoszy w Karpaczu, od kilku lat jest dyrektorem tej instytucji kultury. Autor wielu przewodników turystycznych, Euroregionu Nysa i inne regiony europejskie. Jest autorem wielu wystaw w kraju i za granicą. Jego zdjęcia publikowane są w wydawnictwach turystycznych, książkach, albumach, plakatach i folderach. Na wystawę „Karkonosze zimą” zapraszamy do 27 marca.

KAMIL SIEMIRADZKI Muzeum Sportu i Turystyki

31 2010-01-25 19:37:04

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Okna do nieba Dla prawobrzeżnej Warszawy są nimi – znamiennie wpisane w lokalny krajobraz miejski – kapliczki, figury i krzyże. Najnowsza wystawa, przygotowana przez Muzeum Warszawskiej Pragi Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, ukazuje ich bogactwo i znaczenie.

Przeniknęły one w obręb miasta z tradycyjnej kultury wiejskiej. Co ciekawe, część z nich przetrwała w swojej pierwotnej formie, pozostałe powstawały już jako wytwór miejski o nieco innej estetyce. Funkcja tych małych form architektury sakralnej pozostała jednak niezmienna. Nadal stanowią „jasne punkty” w codziennym życiu. Dają poczucie

bezpieczeństwa i wspólnoty, akcentując jednocześnie wiarę mieszkającej tu społeczności. Wśród pokazanych obiektów znajdują się kapliczki podwórzowe i przydrożne, figury i kapliczki wnękowe, krzyże i kapliczki skrzynkowe. Zaproponowany podział jest umowny, chociaż dla niektórych rejonów pewne formy tych „znaków wiary” są bardziej charakterystyczne (np. kapliczki podwórzowe Starej i Nowej Pragi czy plakiety Grochowa). Ekspozycja sygnalizuje jedynie ich bogactwo. Jej głównym założeniem jest ukazanie niezwykłej wielości typów, walorów artystycznych i estetyki owych materialnych form kultu religijnego. Na wystawę, czynną do 20 kwietnia, wstęp jest wolny. EDYTA PASEK-PASZKOWSKA Muzeum Warszawskiej Pragi w organizacji Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy

32 drukarnia_01-48.indb 32

Grafika znaczeń 2009 Wernisaż pokonkursowej wystawy, zorganizowany 28 stycznia w Galerii TEST Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki, pozwolił zaprezentować laureatów nagród rocznych XVI edycji Konkursu „Grafika Warszawska”.

Ta cykliczna impreza, promująca współczesną grafikę, w ostatnich latach stała się wydarzeniem skupiającym szerokie grono artystów i autorytety w dziedzinie sztuk plastycznych. Uczestnicy konkursu sięgają po rozmaite techniki graficzne, poczynając od odbitek we wszystkich tradycyjnych technikach metalowych, poprzez drzeworyty, litografie, linoryty, serigrafie, techniki mieszane, a na technikach cyfrowych i pracach multimedialnych kończąc. Na wystawie zaprezentowano wszystkie prace nagrodzone w edycjach miesięcznych (tworzą one kolekcję należącą do Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki). Laureatami nagród rocznych za 2009 rok zostali: Wojciech Domagalski, Ernest Ziemianowicz, Kamil Gorgoń, Alicja Kobza, Szymon Tomsia, Wiesław Szamocki i Ryszard Gieryszewski.

zeum Narodowe w Warszawie, Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Artinfo.pl – Portal Rynku Sztuki. Ekspozycja otwarta będzie do 19 lutego (wstęp wolny).

Profesor Rafał Strent na temat konkursu: Zmieniali się jurorzy, zmieniali uczestnicy, narzędzia, trendy w sztuce i artystyczny system aksjologiczny – a konkurs trwa. Główny entuzjasta i inicjator konkursu, jakim bez wątpienia jest Wydział Grafiki tutejszej Akademii Sztuk Pięknych, jest jednostką większą niż całe inne szkoły artystyczne. Od ubiegłego roku dysponuje europejskiej jakości warsztatem technicznym i powierzchnią pracowni, której zazdroszczą nam uczelnie zachodnie. Trudno ukrywać, że to zasługa konkursu, bo sztuka powstaje i rozwija się zawsze tam, gdzie jest na nią zapotrzebowanie. (…) Dziś m można już skonstatow wać, że cała obecna c czołówka artystyczna to niemal wyłącznie la laureaci „Grafiki Warsz szawskiej”. Zajmują n najważniejsze miejsca w galeriach, uczelniach, u urzędach, w wydawnictw twach i periodykach. S Słowem: nadają ton ja jakości sztuk wizualn i poziomowi krenych a acyjnemu największeA. Mank – Sieć (Nagroda Marszałka Woj. Mazowieckiego) g środowiska twórgo czego. Trzeba bowiem Stałymi partnerami, współorganiza- pamiętać, że ponad jedna trzecia wszysttorami, patronami i fundatorami na- kich polskich artystów plastyków mieszka gród Konkursu „Grafika Warszawska” w Warszawie i na Mazowszu. Tego nie są, obok Mazowieckiego Centrum Kul- można lekceważyć. tury i Sztuki, m.st. Warszawa, Samorząd Dział dokumentacji, informacji Województwa Mazowieckiego, Akadei wydawnictw MCKiS mia Sztuk Pięknych w Warszawie, Mu-

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:12

MIESIĄC NA MAZOWSZU KRONIKA MAZOWIECKA

Wyróżnienie dla Mazowszanina Odznaka Honorowa i Medal Pamiątkowy Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża Polskiego, nadawana decyzją Ministra Obrony Narodowej od września 2006 roku, przyznana została Mazowszaninowi. Pozwala ona uhonorować osoby i organizacje, m.in. za działalność związaną z upowszechnianiem i kultywowaniem tradycji oręża polskiego, organizowanie uroczystości patriotyczno-wojskowych, opracowywanie materiałów związanych z historią Wojska Polskiego, działalność związaną z ochroną zabytków historycznych, miejsc pamięci, symboli narodowych i związkowych. W ubiegłym roku medal ten otrzymał dyrektor i twórca Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą – Maciej Wojewoda. We wniosku złożonym przez Radę Miasta Sochaczew czytamy: jako wieloletni dyrektor muzeum zasłużył się w dokumentowaniu i kultywowaniu pamięci o bohaterskich żołnierzach lat wojny i okupa-

cji 1939-1945 i po jej zakończeniu – mieszkańcach ziemi sochaczewskiej, żołnierzach Bitwy nad Bzurą walczących o niepodległość Ojczyzny. Pan Maciej Wojewoda wpisuje się trwale w skarbnicę narodowych dokonań kulturalnych i społecznych. Pracując zawodowo i społecznie, dokumentuje z pasją i zaangażowaniem dzieje naszego kraju. Dyrektor Maciej Wojewoda znalazł się w świetnym towarzystwie nielicznie nagrodzonych tym medalem osób i instytucji. Wystarczy wymienić: Ryszarda Kaczorowskiego – Prezydenta RP na uchodźstwie, Lecha Kaczyńskiego – Prezydenta RP, gen. bryg. Stanisława NałęczKomornickiego – Kanclerza Orderu Wojennego Mirtuti Militari, gen. bryg. ojca Adama Franciszka Studzińskiego – OP

Sztaby i zegary To tytuł wystawy indywidualnej Piotra Bosackiego. Wielbiciele geometrycznych konstrukcji, znamiennych dla najnowszej sztuki, mogą się zapoznać z twórczością poznańskiego artysty dzięki ekspozycji otwartej do 12 lutego w Galerii Foksal. Piotr Bosacki zajmuje się filmem animowanym i kompozycją muzyczną. Zarówno w filmie, jak i w muzyce porusza kwestie zasadnicze, które można sprowadzić do prostego pytania, jak „to” działa? Jak „to wszystko” jest zorganizowane? Jego twórczość jest więc wyrazem gruntownego zadziwienia światem i zasadami jego funkcjonowania. Na wystawie zaprezentowano najnowszy film artysty oraz dwie wcześniejsze realizacje filmowe. Takie zestawienie podkreślić ma istotną cechę twórczości Piotra Bosackiego – zamiłowanie do struktury jako takiej. Artysta drobiazgowo konstruuje „zasady”, według których zorganizowane są jego filmy, twierdząc, że struktura pełni tutaj funkcję »formy« i »treści« zarazem. W gruncie rzeczy zatem, niezależnie od

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 33

przyjętego kostiumu (mniej lub bardziej zredukowanego), są to kompozycje abstrakcyjne. Organizacja elementów w moich filmach dotyczy obrazu filmowego, czyli grafiki w czasie – stwierdził artysta. Piotr Bosacki, objaśniając swoje realizacje, często ucieka się do „życiowych” analogii, okazuje się bowiem, że pytania, jakie stawia, są bliskie codziennemu życiu. Mimo że jest on także autorem utworów muzycznych, wszystkie trzy prezentowane na wystawie filmy pozbawione są dźwięku. Jednakże okazuje się, że jest to tylko pozorny paradoks, ponieważ kompozycje muzyczne Piotra także koncentrują się wokół zagadnień formalnych, ale rozważanych na odrębnym terenie. To rozdzielenie podkreśla doskonale powagę jego poszukiwań.

Maciej Wojewoda

Kapelana II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, ojca Eustachego Rakoczego ZP – Jasnogórskiego Kapelana Żołnierzy Niepodległości, uczestnika bitwy pod Monte Cassino, księdza infułata płk. Witolda Kiedrowskiego – działacza kombatanckiego we Francji czy Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Szymanowie.

ELŻBIETA TOMASZEWSKA

Ten sam charakter ma inny wyjątkowy „projekt” Bosackiego – książka pt.  „Traumtagebuch”. Składa się na nią seria, inspirowanych własnymi snami, literackich miniatur pełnych filozoficznych refleksji, które powstały na pod-

Praca Piotra Bosackiego

stawie codziennych obserwacji. Ten przepełniony humorem, lecz poważny w treści „dziennik snów” także zaprezentowano na wystawie w Galerii Foksal. Na podst. mat. MCKIS oprac. REDAKCJA

33 2010-01-25 19:37:15

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Podziemny ruch wydawniczy Powstał w Polsce w latach 70. ubiegłego stulecia, w kręgach opozycyjnych wobec istniejącego ówcześnie ustroju państwowego. Jak był on szeroki i znaczący, ukazuje wystawa „Myśl wolna jest. Wydawnictwa drugiego obiegu ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN”. Do połowy marca 2010 roku można ją oglądać w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Na wstępie przywołuje ona te momenty historii PRL-u, które doprowadziły do powstania opozycji i niezależnego ruchu wydawniczego – marzec 1968 roku w Warszawie, grudzień 1970  roku w Gdańsku i Gdyni,

czerwiec 1974 roku w Radomiu i Ursusie oraz najważniejsze – powstanie „Solidarności” w 1980  roku, a także stan wojenny wprowadzony 13  grudnia 1981 roku. Historia wydawnictw bezdebitowych, nazywanych inaczej wydawnictwami drugiego obiegu, konspiracyjnymi, nieocenzurowanymi, niezależnymi, opozycyjnymi, podziemnymi czy wreszcie

Fragment ekspozycji

34 drukarnia_01-48.indb 34

tajnymi, rozpoczyna się wraz z pierwszymi numerami Biuletynu Komitetu Obrony Robotników, wydawanymi od 1976 roku, a kończy na pierwszych wolnych wyborach 4 czerwca 1989  roku i zlikwidowaniu cenzury, kiedy to niektóre z pism niezależnych weszły do oficjalnego obiegu wydawniczego, inne zaś zawiesiły swoją działalność. Wystawa podzielona jest na dwie części: lewa strona każdej z trzech sal ekspozycji dotyczy władzy, prawa – opozycji. Rozpoczyna ją fotografia przedstawiająca wejście do Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk przy ulicy Mysiej 5, na jej tle umieszczone zostały zapisy cenzorskie na konkretnych twórców literatury, ich publikacje, ba! czasem nawet na zamówiony już plakat zjazdowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po przeciwnej stronie autorzy wystawy ukazują powstanie pierwszych pism literackich wydawanych poza cenzurą, np. „Zapisu”, którego pierwszy numer, w kilkunastu egzemplarzach, wyszedł w styczniu 1977 roku. Masszynopis, luźne, niezszyte ze ssobą kartki, przekazywane z rąk do rąk na jedną noc aalbo nawet na jedno poppołudnie. Pomysłodawcą, w według Adama Michnika, nnieoficjalnego pisma, czegoś w rodzaju polskiego samizddatu, miał być Stefan Kisiellewski. W artykule wstępnnym „Dlaczego »Zapis«?” SStanisław Barańczak pisał: pprezentujemy tutaj utwory,

na których ciąży zapis, jak popularnie określa się zakaz druku. Wydano 21 numerów tego literackiego w charakterze pisma. Ostatni ukazał się już po wprowadzeniu stanu wojennego. Pierwszy numer skopiowany został „w nakładzie” sześciu egzemplarzy, tyle arkusików przebitkowego papieru dało się wkręcić w maszynę do pisania. Już od szóstego numeru „Zapis” był drukowany na powielaczu i osiągał całkiem przyzwoity nakład nawet dla „naziemnego” kwartalnika literackiego – 2 tys. egzemplarzy. W latach karnawału „Solidarności” nastąpił prawdziwy „wysyp” wydawnictw

niezależnych. Na wystawie prezentowane są pozycje historyczne i literackie, cieszące się największą popularnością wśród czytelników oraz wywiady z redaktorami, drukarzami i kolporterami wydawnictwa „Krąg”, a także sprzęt poligraficzny – powielacze offsetowe, ramki wrocławskie, gilotyny, farby drukarskie. W sali stanu wojennego autorzy wystawy przygotowali projekcję fotografii niezależnych agencji wydawniczych z akcji ulotkowania Warszawy, demonstracji ulicznych, pogrzebów ofiar stanu wojennego, a także zaprezentowano propagandowe zdjęcia Polskiej Agencji Fotograficznej.

PIOTR PRASUŁA Muzeum Literatury

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:17

MIESIĄC NA MAZOWSZU KRONIKA MAZOWIECKA

Festiwal Kolęd i Pastorałek Pieśni bożonarodzeniowe są nieodłącznym elementem atmosfery świąt. W podwarszawskich Ząbkach 13 grudnia już po raz drugi można było usłyszeć te śpiewane na nutę regionalną, jak również ich interpretacje zbliżone do współczesnych stylów muzycznych. W tegorocznej edycji przeglądu aranżacją pieśni. Działający od trzynawzięło udział czterdziestu dwóch wyko- stu lat zespół z Helenowa k. Wołomina, nawców. W etapie finałowym festiwalu pod kierownictwem Iwony Kalickiej zaprezentowało się siedem zespołów oraz opieką ks. Jana Śmigasiewicza, ma i dziewięcioro solistów. Wykonaniom na koncie występy zarówno w kraju, kolęd przysłuchiwało się znakomite jury jak i za granicą (w Austrii, Niemczech festiwalu pod przewodnictwem Haliny i USA). W jego bogatym repertuarze Frąckowiak – piosenkarki, kompozy- znajduje się wiele pieśni religijnych, patorki i autorki tekstów. W gronie oce- triotycznych oraz ludowych. „Faustynniających był również Marek Gaszyń- ki” nagrały kilka płyt, także w języku ski – prezenter, autor tekstów licznych angielskim. Wśród członków piętnaprzebojów i książek o tematyce muzycz- stoosobowego zespołu są gimnazjaliści, nej oraz Bogdan Gajkowski – wokalista licealiści oraz trzy studentki. i kompozytor, bardziej znany jako Kapitan Nemo. Największe uznanie jury w kategorii zespołów zdobył duet „Alegoria” z Warszawy, który wykonał „Przybieżeli do Betlejem” oraz „Dzisiaj w Betlejem”. Zespół tworzą Szymon Kusarek (śpiew) i Sebastian Iwanowicz (gitara, aranżacje). Wspólnie mają na koncie liczne występy w Warszawie i w miastach na terenie kraju. Duet „Alegoria” Za wykonanie kolęd „Cicha noc” i „Gdy się Chrystus rodzi” drugie miejsce Wyróżniono również Kurpiowski przyznano ubiegłorocznym zwyciężczy- Zespół Pieśni i Tańca „Jutrzenka” niom festiwalu – zespołowi „Faustynki”. z Jednorożca k. Przasnysza oraz „SchoZespół zaimponował wielogłosową lę” z Myszyńca. Prezentując się w strojjach regionalnych, „Jutrzenka” poprzez śśpiew i taniec kultyw wuje tradycje kurppiowskie. Dwudziesstoosobowy zespół ddziewcząt, założony pprzed siedmioma laty pprzez Bożenę Szulc i Bogdana Jakubowsskiego, propaguje kkulturę regionu nie ttylko na Mazowszu, aale i na Podhalu, Zespół „Faustynki” a nawet za granicą

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 35

Edyta Gajcy

(występował w Monachium w Niemczech). Wśród solistów największe uznannie jurorów zdobyła Edytta Gajcy, studentka polonnistyki na Uniwersytecie K Kardynała Stefana Wyszyńskieggo w Warszawie, która zaśpiew wała „Maleńką Miłość” oraz „Jezzus malusieńki”. Drugie miejsce zzdobyła Paulina Przychodzień, kktóra akceptację jury zdobyłła rockową interpretacją kolęd „„Bóg się rodzi” oraz „Cicha nnoc”. Wyróżnienie otrzymała A Agata Racka z Liceum Ogólnokształcącego im.  Cypriana Kamila Norwida w Radzyminie. Uroczyste wręczenie nagród i wyróżnień odbyło się 30 stycznia w katedrze św. Floriana na warszawskiej Pradze przy ul. Floriańskiej 3. Oprócz występu laureatów, można było wysłuchać kolęd w wykonaniu góralskiego zespołu „Trebunie Tutki”. Organizatorami Festiwalu są: Diecezja Warszawsko-Praska, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Urząd Miasta w Ząbkach oraz Praska Giełda Spożywcza. Patronat honorowy objęli: abp Henryk Hoser – ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej i Adam Struzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego.

ARTUR PIWKO Praska Giełda Spożywcza

35 2010-01-25 19:37:19

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Droga do Bodzanowa Na jego zawodowej drodze splatają się ścieżki kariery teatralnej, filmowej i kabaretowej. Jan Nowicki, obecny na scenie od 1964 roku, gościł na spotkaniu wieńczącym Rok Słowackiego w Bodzanowie.

19 i 20 grudnia zapisały się w historii gminy złotymi zgłoskami. W Publicznym Gimnazjum w Bodzanowie młodzi adepci sztuki teatralnej z duszą na ramieniu prezentowali przed Mistrzem fragmenty „Balladyny”, pantomimę wybranych scen z filmów ,,Wielki Szu” i „Magnat”, w których występował aktor oraz recytowali poezję Słowackiego. Część oficjalną zakończył wywiad, którego moderatorem został sam Jan Nowicki.

Kolęda z Kanigowa Kultywując bożonarodzeniowy zwyczaj, soliści i dziecięce zespoły z płockich gmin: Bodzanowa, Słupna i Starej Białej rywalizowali w IV Międzyszkolnym Festiwalu Kolęd w Nowym Kanigowie.

Remiza strażacka 18 grudnia została zamieniona w małą scenę, na której młodzi artyści prezentowali własne interpretacje kolęd, pastorałek i utworów o tematyce świątecznej. Podniosły, świąteczny nastrój nie osłabił uwagi jury, które czuwając nad przestrzeganiem regulaminu, nie mogło nagrodzić innych niż kolędy pieśni i piosenek. Postanowiono jednak wręczyć nagrody pocieszenia za zaangażowanie i wkład pracy w przygotowanie występów. Do festiwalowych zmagań przystąpili uczniowie z siedmiu szkół podstawowych – dziewięciu solistów i dziewięć zespołów. W kategorii solistów z klas I-III laureatami zostali: Justyna Zawadzka z Machcina i Karolina Kucharska z Łętowa. Wśród uczniów klas IV-VI najlepsi okazali się: Sandra Chabowska ze Święcieńca, Sebastian Rzymski z Bodzanowa i Paulina Ko-

lewski z Nowego Kanigowa i Sebastian Rzymski z Bodzanowa. Chłopców wyróżniono nie tylko za umiejętności wokalne, ale również za odwagę występowania solo. Radosnemu kolędowaniu uczniów towarzyszyli, jak co roku, artyści z Domu Pomocy Społecznej w Nowym Miszewie. Celem festiwalu jest bowiem utrwalanie w świadomości młodego pokolenia tradycji Bożego Narodzenia w duchu integracji społeczno-środowiskowej. Organizatorzy (Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Nowym Kanigowie i Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Nowe Kanigowo „Nasza Szkoła”) pozyskali wielu sponsorów. Zestawy upominków przekazał także płocki WORD. Podczas festiwalu kolęd tradycyjnie zorganizowana została aukcja przedmiotów i ozdób świątecznych, wyko-

Barbara Chrzanowska, Jan Nowicki, wójt Jarosław Dorobek, wójt Wojciech Zmysłowski

Na drugą odsłonę spotkania zaproszono osoby „trzeciego wieku”. Dla nich Jan Nowicki to nie tylko obiekt młodzieńczych westchnień, amant kina minionego wieku, ale i empatyczny rówieśnik. Wieczór autorski w okresie przedświątecznym stał się okazją do egzystencjalnej pogadanki i prezentacji najnowszej publikacji Rafała Wojasińskiego „Jan Nowicki: droga do domu”. Nawiązując do tytułu, jej bohater pozostawił wpis w gimnazjalnej księdze pamiątkowej: „Wasza droga do domu jeszcze długa”. Podążając w rodzinne strony do Kowala k. Włocławka, aktor nie zapomniał jednak, że są inne miejsca, jak Bodzanowo, do których warto zagościć. BARBARA CHRZANOWSKA Delegatura w Płocku

36 drukarnia_01-48.indb 36

Zespół „Razem” z Liszyna

tuniak z Machcina. W grupie najmłodszych zespołów nagrody przyznane zostały: „Mini Łętowiaczkowi” z Łętowa i „Mini XYZ” z Nowego Kanigowa. W kategorii klas IV-VI zwyciężyli: „XYZ” z Nowego Kanigowa, „Hopsy” ze Święcieńca i „Razem” z Liszyna. O tym, że śpiew nie musi stanowić damskiej domeny przekonywali Ernest Za-

nanych przez uczniów z Nowego Kanigowa. Tegoroczny dochód pozwoli na pokrycie części kosztów wymarzonej przez maluchy wycieczki. Dzieci chciałyby odwiedzić krainę Świętego Mikołaja.

BARBARA CHRZANOWSKA Delegatura w Płocku

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:27

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Każdy z nas wraca wspomnieniami do lat dzieciństwa, czasu beztroski i zabawy. Nieodłącznym elementem tego najpiękniejszego w życiu każdego człowieka okresu są zabawki. Mimo upływu lat, pamiętamy tę ulubioną, która zawsze nam towarzyszyła, nieważne, czy była to strojna lalka, czy też stary, poczciwy, pluszowy miś. Dlatego też każdy z nas powinien udać się do sierpeckiego Ratusza, w którym jeszcze do 31 stycznia będzie prezentowana wystawa „Kolorowy świat zabawek”. Zabawki są znane na całym świecie, zarówno w bogatych, wysoko rozwiniętych krajach Zachodu,

jak i w najbiedniejszych zakątkach Afryki. Wiadomo, że już kilka wieków przed naszą erą najmłodsi do zabawy wykorzystywali przedmioty wykonane z gliny, żelaza czy też brązu. Dzieci bawiły się grzechotkami, małymi wiaderkami i łyżeczkami czy też miseczkami. Tak więc, zabawki już od tysiącleci umilają życie dzieciom, bez względu na ich wyznanie, kolor skóry czy poziom zamożności ich rodziców. Niektóre zachwycają skomplikowaną Królestwo lalek konstrukcją i możliwo-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 37

od wyścigowych przez osobowe aż po ciężarówki, a także samoloty i lokomotywy, które powstały w latach 80. w nieistniejących już polskich spółdzielniach zabawkarskich. Nie zabrakło również automobili z RFN, Czechosłowacji, Anglii, Francji oraz słonecznej Hiszpanii. Twórcy ekspozycji w sąsiedztwie „czterech kółek” umieścili także koniki, bryczki, klepaki oraz konie na biegunach, które zostały stworzone przez polskich twórców ludowych. W ostatniej sali, tak jak w pierwszej, także króluje

ściami technicznymi, inne oczarowują prostotą formy i pięknem wykonania, ale wszystkie odgrywają wyjątkową rolę w życiu każdego człowieka. Większość prezentowanych na wystawie eksponatów pochodzi z Muzeum Zabawy i Zabawek w Kielcach, ale nie zabrakło tam również zabawek, które należą do zbiorów Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Ekspozycja została podzielona na cztery części. W ratuszu możemy zobaczyć lalki, misie i inne pluszowe maskotki, mebelki, klocki, huśtawki, hulajnogi, układanŚwiat pluszowego misia ki, samochody oraz wiele innychh zabawek. lalka, ale konwencja jej przedstawienia W jednej z sal organizatorzy wystawy jest zdecydowanie inna. Zobaczymy stworzyli swoistą rewię mody, w której tu lalki, które zostały wyprodukowane uczestniczą prawdziwe „gwiazdy wy- w różnych zakątkach świata, z rozmabiegu” wśród lalek, czyli Barbie. Prze- itych tworzyw, w otoczeniu akcesoriów chodząc do kolejnej sali, znajdziemy się codziennego użytku, takich jak mebelki w świecie pluszowego misia, ulubionego czy wózki. Prawdziwe gospodarstwo. przyjaciela każdego dziecka. Pluszakom Wystawa w sierpeckim Ratuszu jest towarzyszą barwne akcesoria i histo- z wielu względów wyjątkowa, a jej najryjki z nimi związane. Następna izba większym atutem jest to, że skierowana to królestwo dla miłośników środków jest do wszystkich grup wiekowych, bez transportu. Pokazano tam samochody wyjątku. Zarówno ci najmłodsi, którzy wszelkiego rodzaju, koloru i wielkości, teraz bawią się zabawkami, jak i ci, dla których te beztroskie chwile już dawno przeminęły, nie będą się czuli zawiedzeni, zwiedzając tę barwną ekspozycję. Dzieci mogą zobaczyć, czym bawili się ich rodzice, a starsi z pewnością wrócą wspomnieniami do lat swojego dzieciństwa i choć na krótką chwilę oderwą się od codziennych zmartwień i przeniosą w świat zabawy i fantazji.

KRONIKA MAZOWIECKA

„Kolorowy świat zabawek”

Na podstawie mat. MWM w Sierpcu MAŁGORZATA MARUSZEWSKA Delegatura w Płocku

37 2010-01-25 19:37:30

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Na chopinowskim szlaku 15 grudnia Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik i dyrektor Pałacu w Sannikach Monika Patrowicz podpisali umowę na dofinansowanie remontu placówki. Ważny dla historii gąbińsko-sannickiego regionu etnograficznego obiekt wraz z architekturą parkową zostanie odnowiony. W 1828 roku, w czasie wakacyjnych wojaży przebywał tu Chopin. Tę instytucję kultury, będącą jednostką

Wizualizacja Pałacu po remoncie

organizacyjną Samorządu Województwa Mazowieckiego i gminy Sanniki, objęto dofinansowaniem w ramach RPO WM 2007-2013. Wartość projektu wynosi 20 mln zł, z czego środki unijne stanowią 85 proc. W Zespole P Pałacowo-Parkowym kapitalnej m modernizacji poddane będą nie t tylko wnętrza. Planuje się również w wzmocnienie murów, wymianę s stolarki, instalacji, a także aranżac zieleni. W parku mają powstać cję ś ścieżki, boiska do tenisa i kometki, a dawna oranżeria zostanie odt tworzona. Ważne jest, by placówka o tak w wielkim znaczeniu kulturotwór-

Dar krwi – darem serca Nie każdy sobie uświadamia, jak cenny dar nosimy w sobie – krew, która może pomóc wrócić komuś do zdrowia bądź nawet uratować mu życie. Jeśli tylko samemu spełnia się odpowiednie warunki do zostania krwiodawcą, na pewno nasz dar zostanie doceniony. Już po raz jedenasty krwiodawcy, dzia- drugiego człowieka. Jest niewątpliwie łacze, sympatycy i fundatorzy zebrali wzorem do naśladowania dla młodego się w Ostrołęckim Centrum Kultury, by pokolenia, które – osiągnąwszy odpowziąć udział w kolejnej edycji konkursu wiedni wiek – po raz pierwszy oddaje dla honorowych dawców krwi. Podczas uroczystości 2 grudnia uhonorowano najbardziej zasłużonych krwiodawców Odznakami Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi. Była to także okazja do zorganizowania obchodów 90-lecia istnienia Polskiego Czerwonego Krzyża. Należy podkreślić, że honorowe krwiodawstwo jest jedną z wielu form pomocy, jaką zajmuje się PCK. Idea ta kształtuje postawę bezinteresownoWręczanie pamiątkowych statuetek ści i otwartości na potrzeby

38 drukarnia_01-48.indb 38

czym i naukowo-artystycznym miała odpowiednią infrastrukturę. Tylko w ten sposób dom pracy twórczej, biblioteka, muszla koncertowa, wieża widokowa oraz pałacowe stawy będą spełniały swoje zadania. Budynek ma zostać przystosowany także do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zwiedzający pałac goście będą mogli korzystać także ze sprzętu multimedialnego. W Sannikach od wielu lat odbywają się koncerty upamiętniające wielkiego kompozytora. Rewaloryzacja pałacu, dzięki której ma wyglądać jak za swej świetności w XIX wieku umożliwi, by nie tylko „Wybrańcy gwiazd”, jak pisał Zbigniew Herbert, poczuli muzykę mistrza różnorodności – Fryderyka Chopina. Na pewno też przyczyni się ona do zwiększenia atrakcyjności sannickiego pałacu na mapie kulturalnej Mazowsza.

BARBARA CHRZANOWSKA Delegatura w Płocku

krew – bo nie ma nic piękniejszego niż okazywana w różnych formach pomoc potrzebującym, życzliwość i wrażliwość serca – zauważyła w swoim przemówieniu Bożena Podbielska, dyrektor Zarządu Rejonowego Polskiego Czerwonego Krzyża w Ostrołęce. Uroczystość została zorganizowana przez Zarząd Rejonowy i Rejonową Radę Krwiodawstwa Polskiego Czerwonego Krzyża, natomiast uroczystość jubileuszową patronatem honorowym oobjął marszałek Adam Struzik. N Nagrody konkursowe ufundow wał Samorząd Województwa M Mazowieckiego. Wśród przybyłych gości zznaleźli się m.in. Marian Kruppiński, Wiceprzewodniczący SSejmiku Województwa Mazow wieckiego oraz Janusz Kotowsski, Prezydent Ostrołęki. Na podst. mat. Zarządu Rejonowego PCK oprac. SYLWIA BURZYCKA Delegatura w Ostrołęce

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:37

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Uczniowie i pracownicy Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Czarni mogą już korzystać z nowego kompleksu szkolno-rehabilitacyjnego. Samorząd Województwa Mazowiec- „Szkoła Życia”. Rozbudowę rozpoczęto kiego od chwili przejęcia ośrodka w 1995  roku. W 2001 roku oddano do w 2005 roku czynił starania zmierza- użytku internat. Obecnie SOS-W to yj p ją jące do poprawy warunków lokalo- pplacówka koedukacyjna, zapewniająca wych dla podopiecznych ośrodka. Zakończyły się one sukcesem. 15  stycznia oddano do użytku kompleks szkolno-rehabilitacyjny. W nowych budynkach mieści się szkoła z internatem oraz sala gimnastyczna, dwa boiska, basen i zaplecze do hydroterapii. Placówka wyposażona została we własną oczyszPawilon rehabilitacyjny czalnię ścieków i stację uzdatniania wody – dzięki czemu ośro- kształcenie dzieciom i młodzieży z niedek stał się nie tylko samowystarczal- pełnosprawnością intelektualną. Trzeba ny, ale świadczy też usługi w zakresie pamiętać, że niezwykle ważnym eleuzdatniania wody innym ośrodkom mentem w procesie edukacyjnym jest uusprawnianie zabburzonych funkcji oorganizmu popprzez rehabilitację. Z Zazwyczaj z nieppełnosprawnością in intelektualną idzie w parze niepełnnosprawność rucchowa. Dzięki wybbudowaniu komppleksu rehabilitaccyjnego poprawi ssię atrakcyjność oośrodka. Obecnie użyteczności publicznej i mieszkańcom funkcjonuje w nim szkoła podstawowa Czarni. Wartość inwestycji wyniosła specjalna, gimnazjum specjalne i trzyletnia szkoła przysposabiająca do pracy. 15 368 234 złotych. Ośrodek Szkolno-Wychowawczy po- W porównaniu z poprzednimi latami, wstał 1 marca 1983 roku pod nazwą w 2009 roku podwoił się nabór uczniów Zakład Wychowawczy. Na jego siedzi- do SOS-W. bę zaadaptowano wówczas budynek GRZEGORZ DĄBKOWSKI hotelowy GS „Samopomoc ChłopDyrektor SOS-W w Czarni ska”. Początkowo w ośrodku działała

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 39

Pierwsza „schetynówka” w powiecie ostrołęckim Prawie 13-kilometrowy odcinek drogi: Dylewo – Obierwia – Olszewka – Przystań – Nowa Wieś oddano do użytku 7 grudnia 2009 roku. Symbolicznego otwarcia inwestycji dokonano na jednym z pięciu przebudowanych na tej trasie mostów.

KRONIKA MAZOWIECKA

Nowocześnie w Czarni

Została ona wsparta środkami Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych. Na ten cel wojewoda mazowiecki przekazał prawie 3 mln zł, minister infrastruktury – ponad 2,5 mln zł, a wójtowie gmin: Kadzidło, Olszewo-Borki, Lelis blisko 2 mln zł. Pozostałe środki pochodziły z budżetu powiatu ostrołęckiego. Ponadto, w ramach przeprowadzonych robót, całkowicie przebudowano pięć mostów na rzece Omulew i jej dopływach. – Myślę, że jest to ważna inwestycja. Będzie dobrze służyła mieszkańcom naszego powiatu i tym, którzy będą chcieli do nas przyjeżdżać i korzystać z tego połączenia – powiedział Starosta Ostrołęcki Stanisław Kubeł.

N dd ddo użytku ż tk iinwestycja t j Nowo oddana łączy drogę krajową nr 53 z drogą wojewódzką nr 544. Jej oddanie spowodowało, że trasa z Dylewa do Nowej Wsi stała się krótsza o około 12 km, ponieważ teraz nie trzeba już dojeżdżać do Ostrołęki. Wykonana droga ma 6 metrów szerokości. Taką samą szerokość mają mosty. Dodatkowo wydzielono 1,5-metrowy pas dla pieszych i rowerzystów, a także na niektórych fragmentach drogi wykonano ścieżki rowerowe i fragmenty chodników w Nowej Wsi i Dylewie. W uroczystościach uczestniczyli m.in. Wojewoda Mazowiecki Jacek Kozłowski oraz wicemarszałek Stefan Kotlewski. Wydział Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Ostrołęce

39 2010-01-25 19:37:40

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Słowem i pędzlem Urzekające krajobrazy Kurpiowszczyzny ciągle inspirują i pobudzają do twórczości zarówno malarskiej, jak i poetyckiej. Przekonali się o tym uczestnicy wrześniowego pleneru malarsko-literackiego, którego pokłosie do końca stycznia można jeszcze obejrzeć w Galerii Ostrołęka. Wśród kurpiowskich lasów, w niewielkiej miejscowości Wydmusy, w dniach od 4 do 13 września 2009 roku odbył się II Kurpiowski Plener Malarsko-Literacki. Wzięło w nim udział trzynastu artystów malarzy, w tym siedmioro z Ostrołęki, a także dziewięcioro ostrołęckich literatów, którzy podczas pleneru uczestni-

czyli w spotkaniach warsztatowych. Prowadził je Zdzisław Tadeusz Łączkowski, ceniony poeta starszego pokolenia, prozaik, krytyk literacki, dziennikarz i publicysta, autor wielu tomików poezji i prozy poetyckiej. Nad organizacją całości czuwał Zenon Kowalczyk, artysta grafik, kierownik Galerii Ostrołęka w Ostrołęckim Centrum Kultury. Pierwszy kurpiowski plener malarski odbył się przed ponad trzydziestu laty w Lelisie. Zorganizował go znany i ceniony malarz, Stanisław Skolimowski. Plener ten miał zapoczątkować tradycję cyklicznych spotkań artystów w podostrołęckich wioskach. Nasi artyści, uczestnicząc przez

lata w wielu plenerach organizowanych w innych miastach, nie tracili nadziei, że plener ostrołęcki będzie wznowiony. Była to wewnętrzna potrzeba tutejszego środowiska artystycznego. Sprawy w swoje ręce wzięli państwo Maria i Sławomir Rochowiczowie. Zwrócili się do Towarzystwa Przyjaciół Ostrołęki o podjęcie próby zorganizowania pleneru malarskiego. Proponowali, aby była to kontynuacja pleneru sprzed lat, ale o nieco rozszerzonej formule, w połączeniu z warsztatami literackimi. Maria Rochowicz, działaczka TPO, przewodnicząca Komisji Promocji i Kultury Rady Miasta, zna problemy, potrzeby i możliwości ostrołęckich środowisk twórczych. TPO przy współpracy z Ostrołęckim Centrum Kultury i Galerią Ostrołęka jest już po raz drugi organizatorem tych artystycznych spotkań.

JADWIGA NOWICKA Prezes Towarzystwa Przyjaciół Ostrołęki

Jubileuszowe „Herody” Choć wszyscy słyszeliśmy o tradycji kolędowania, to jednak nie każdy miał okazję zobaczyć prawdziwych kolędników. Tymczasem w BogutachPiankach w tym roku spotkali się oni już po raz dwudziesty piąty. Dzięki kultywowaniu tak pięknego zwyczaju przez tamtejszy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, być może w końcu ciekawi odpowiedzą sobie na pytanie, dlaczego wśród kolędników powinien zawsze być groźny tur z kłapiącą paszczą oraz postacie diabła i śmierci. Coroczne spotkania grup kolędniczych, zwane „Świętym wieczorem”, cieszą się bardzo dużą popularnością, do czego niewątpliwie przyczynia się ich niezwykła atmosfera. Sprawia ona, że każdego roku budynek ośrodka nie może pomieścić wszystkich widzów. Każdy bowiem chce zobaczyć występy zespołów, które zawsze licznie zgłaszają się do udziału w spotkaniach, choć nie mają one formy konkursu czy przeglądu. Tegoroczne kolędowanie w BogutachPiankach 6 stycznia rozpoczęła uroczysta msza święta w kościele parafialnym pw. Wszystkich Świętych. Spotkanie kolęd-

40 drukarnia_01-48.indb 40

nicze otworzyli Józef Bogucki – wójt gminy, Jan Włostowski – prezes Cepelii oraz Roman Świerżewski – dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu, inicjator i pomysłodawca „Świętego wieczoru”. Goście zapoznali się z długą i ciekawą historią organizowania tych spotkań. W ciągu 25 lat wystąpiły w nim zespoły z takich miejscowości mazowieckich, jak: Andrzejewo, Brańsk, Białe Misztale, Białe Szczepanowie, BogutyPianki, Ostrów Mazowiecka, Kosewo, Grabowo, Kamieńczyk Wielki, Tymianki-Bucie, Wiśniew, Zaręby Kościelne oraz z Warszawy. W kolędowaniu uczestniczyły także zespoły z miejscowości z województwa podlaskiego: Dmochy-Wochy, Łomża, Nowogród, Perlejewo, Radziszewo-Sieńczuch, Szczuczyn, Szepietowo, Turośń, Wąsosz, Wyszonki-Błonie, Zambrów, Zbójna. Podczas jubileuszowego kolędowania goście obejrzeli występy: „Kolędników

Bogutach z gwiazdą” z gimnazjum w Bogutach, „Pastuszków z kolędami” ze Szkoły Podstawowej w Bogutach-Piankach, zespołu kolędniczego „Z kozą” z Wyszonek-Błonia, grupy „Z szopką” z Wąsoszy, zespołów kolędniczych pn. „Herody” z Wyszonek-Błonia, Tymianek-Bucich oraz z Bogut, grupy „Z gwiazdą” z Brańska, kolędników z Łysewa oraz z Bogut-Żurawi i Marka Sawickiego z Łomży. Z kolędą wystąpił również zespół ludowy „Żurawiacy”. Wszystkie zespoły i wykonawcy otrzymali pamiątkowe medale i statuetki. Nagrody dla dzieci i młodzieży występujących w jasełkach ufundował Minister Rolnictwa Marek Sawicki. Na zakończenie wszyscy widzowie i kolędnicy zaśpiewali kolędę „Bóg się rodzi”.

ROMAN ŚWIERŻEWSKI Dyrektor GOKiS w Bogutach-Piankach

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:43

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Trudno sobie wyobrazić okres Świąt Bożego Narodzenia bez kolęd i pastorałek. W tradycji polskiej śpiewane są one aż do 2 lutego. Rozbrzmiewają nie tylko w domach i kościołach, ale także podczas spotkań i przeglądów o charakterze konkursowym. Już po raz jedenasty zorganizowane zostały Radomskie Spotkania z Kolędami i Pastorałkami pod hasłem „W hołdzie ks. bp. Janowi Chrapkowi”. Jego Ekscelencja był ich pierwszym honorowym patronem. Przedsięwzięcie bardzo szybko znalazło uznanie i zostało docenione przez lokalną społeczność, a od 2001 r. stanowi eliminacje do Ogólnopolskiego Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie. W tegorocznej edycji, w trzech kategoriach wiekowych, uczestniczyli soliści, duety, zespoły i chóry, razem ponad 540 wykonawców. Przesłuchania konkursowe odbywały się w dniach 16-18 grudnia 2009 roku w Domu Kultury „Idalin” w Radomiu. Koncert Galowy został zaś zorganizowany 20 grudnia. W sali koncertowej Urzędu Miejskiego w Radomiu wystąpili nagrodzeni uczestnicy przesłuchań, a szczególnymi gośćmi wieczoru byli Alicja Majewska i Włodzimierz Korcz, którzy zaprezentowali własne aranżacje polskich kolęd i pastorałek.

Nagrodę Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika, który od trzech lat sprawuje honorowy patronat nad imprezą, zdobyli: Wiktoria Woźniak ze Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego w Sadkowicach, chór dziecięcy „Cantus Angelus” z Zespołu Szkół Muzycznych w Radomiu, zespół instrumentalno-wokalny „Borki” z Publicznego Gimnazjum w Borkowicach, zespół wokalny „Hasta Luego” z Publicznego Gimnazjum w Kazanowie, zespół wokalny z Publicznego Gimnazjum nr 1 im. św. K. Jagiellończyka w Radomiu, zespół wokalno-instrumentalny „Klerycy Wyższego Seminarium” w Radomiu. Podczas finału XVI Ogólnopolskiego Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie, który odbył się w dniach 7-10 stycznia 2010 roku Radomskie Spotkania z Kolędami i Pastorałkami z powodzeniem reprezentowali: Kamil Milczarek z zespołem „Ne’um Adanaj” z Wyższego

Rycerz Niezłomny Człowiek o niespotykanej umysłowości i niezwykle rozległych horyzontach myślowych, będący wzorem uniwersalnych, ponadczasowych norm etycznych i moralnych. Człowiek, którego osiągnięcia plasują go w ścisłym panteonie elit naukowych naszego kontynentu i świata. Benedykt Dybowski (1833-1930) – Rycerz Niezłomny. Pod tym właśnie tytułem w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu otwarta została wystawa, która zgromadziła 429 eksponatów pochodzących z 14 instytucji – muzeów, bibliotek, instytutów badawczych i organizacji społecznych. Jej współorganizatorem są Muzeum i Instytut Zoologii PAN oraz Muzeum Niepodległości z Warszawy. Z całą pewnością należy stwierdzić, że Benedykt Dybowski to przykład człowieka renesansu – naukowca, lekarza, spo-

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 41

łecznika i patrioty. Jego ogromna spuścizna naukowa, licząca 343 pozycje, zawiera nierzadko pionierskie prace z zakresu wielu dziedzin nauk biologicznych i nie tylko (ichtiologii, limnologii, ornitologii, entomologii, antropologii, etnologii itd.), a także pamiętniki będące świadectwem epoki i fotograficznym wręcz zapisem najbardziej tragicznych i zarazem najbardziej owocnych dla uczonego lat życia (od aresztowania w lutym 1864 roku do powrotu z zesłania jesienią roku 1877).

Seminarium Duchownego w Radomiu – II miejsce (pierwszego nie przyznano) w kategorii soliści dorośli oraz chór dziecięcy „Cantus Angelus” z Zespołu Szkół Muzycznych im. Oskara Kolberga w Radomiu, który zdobył wyróżnienie w kategorii chóry dziecięce. Organizatorami Radomskich Spotkań z Kolędami i Pastorałkami, które zostały dofinansowane przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, byli: Funda-

KRONIKA MAZOWIECKA

„Do szopy, hej pasterze”

Dzieci z Publicznego Przedszkola nr 19 w Radomiu

cja Radomskie Spotkania z Kolędami i Pastorałkami pod hasłem „W hołdzie ks.  bp. Janowi Chrapkowi” i Publiczne Gimnazjum nr 1 im. św. Kazimierza Jagiellończyka w Radomiu przy współpracy z Domem Kultury „Idalin” i Radomską Orkiestrą Kameralną.

ANDRZEJ BYZDRA Prezes Fundacji RaSKiP

Wystawa została zorganizowana w porządku chronologicznym, ukazującym kolejne etapy życia uczonego. Pierwsza jej część przedstawia niepodległościowe i naukowe tradycje domu rodzinnego, początkowe fascynacje przyrodą młodego Dybowskiego (m.in. odkrycie nieznanego wówczas nauce przeobrażenia minoga rzecznego), okres edukacji – w zrusyfikowanym gimnazjum mińskim (wraz ze wstąpieniem do działającego tam kółka filaretów), uniwersytetach w Dorpacie, Wrocławiu i Berlinie – zakończony uzyskaniem dwóch doktoratów z medycyny i chirurgii. Przybliża także początek kariery naukowej związanej z pionierskim na owe czasy propagowaniem darwinizmu i zasad ewolucji na posadzie profesora katedry zoologii i anatomii porównawczej oraz pracę konspiracyjną jako emisariu-

41 2010-01-25 19:37:45

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU sza Rządu Tymczasowego, aresztowanie i zsyłkę na katorgę. Część tę zilustrowały tradycyjne eksponaty, bogaty materiał fotograficzny, dokumenty i archiwalia. Zobaczymy tu m.in. ul typu Dzierżonia, dermoplast suhaka, jedno z pierwszych wydań dzieł Karola Darwina „O powstawaniu gatunków…”, rozprawę doktorską Dybowskiego nt. ryb karpiowatych Inflant z 1862 roku, a także wydanie „Handbuch Der Zoologie” Jana Van Der Hoevena – jedyną książkę, jaką pozwolono zabrać mu na zesłanie. Uwagę zwiedzają-

cych zwróci także pokaźnych rozmiarów (3 m szerokości) fotokopia symbolicznego obrazu Aleksandra Sochaczewskiego – „Pożegnanie z Europą”. Kolejna sala i zarazem następna część wystawy przedstawia, bogaty w dokonania naukowe, okres pobytu Dybowskiego najpierw w miejscu odbywania katorgi – Siwakowej, następnie (na zasadzie osiedlenia) w Darasuniu i Kułtuku. Nawiązuje także do jego trzech wypraw badawczych: do Władywostoku i Korei (1869 r.), na Daleki Wschód aż po wyspę Askold (1872-1875) oraz ostatniej wyprawy kamczackiej, połączonej z pełnieniem funkcji

42 drukarnia_01-48.indb 42

lekarza rządowego (1879-1883). Znajdziemy tu m.in. model jeziora Bajkał wraz z przestrzenną wizualizacją miejsc związanych z pracą naukową Dybowskiego. Wątki pracy badawczej Dybowskiego na Syberii odkrywa trzecia część wystawy. Kilkadziesiąt okazów dermoplastycznych obrazuje charakterystyczne okazy fauny syberyjskiej i dalekowschodniej. Znakomita większość z prezentowanych unikatów to zwierzęta pozyskane przez Dybowskiego i jego współpracowników, znajdujące się obecnie w kolekcji Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie, będącego sukcesorem zbiorów muzealnych Gabinetu Zoologicznego, gromadzonych w XIX w. przez Władysława Taczanowskiego. Okazy te, po 140 latach od ich pozyskania, po raz pierwszy zostały udostępnione zwiedzającym. Ekspozycja prezentuje takie okazy, jak: burunduki, łasica syberyjska (kałanek), sroka błękitna, cyranka bajkalska, gęś łabędzionosa, orłosęp, orzeł cesarski, sęp kasztanowaty, drop Dybowskiego, żuraw stepowy, rosomak, jak, lampart chiński, żuraw japoński, bocian czarnodzioby, mandarynka, wilk czy też niedźwiedź brunatny. W tej części znalazły się także eksponaty nawiązujące do ostatniego, aczkolwiek bogatego w działania naukowe i społeczne, okresu życia uczonego, rozpoczynającego się od momentu powrotu z Kamczatki i rozpoczęcia w 1884 roku pracy naukowej na stanowisku profesora w katedrze Zoologii i Anatomii Porównawczej Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie. Wśród pokazanych rękopisów odnaleźć można np. list do brata Władysława z Kamczatki, opisujący m.in. proces zmiany barw dzioba u maskonurów czy tteż liczne telegramy gratulaccyjne z okazji 70-lecia uroddzin Dybowskiego i 45-lecia jjego działalności badawczej. Równie ciekawa jest cczęść ekspozycji odsłaniajjąca, liczący 57 eksponatów, ffragment kolekcji etnograficznej Dybowskiego, którą zzaprezentował po powrocie z Kamczatki, na wystawach w 1884 roku w Warszawie

k d i Krakowie. Wśródd szeregu przedmiotów codziennego użytku, strojów, broni, modeli domów i środków transportu, uwagę zwracają zwłaszcza: parka – okrycie wierzchnie wykonane z części brzusznych ptaków z rodziny Anatidae oraz płaszcz uszyty z wysuszonych pęcherzy moczowych niedźwiedzi brunatnych. Zobaczymy tu również replikę rzeźbiarską czaszki, wymarłej w 27 lat od momentu jej odkrycia w 1741 roku, krowy morskiej (Hydrodamalis gigas). Wystawa, na którą zapraszamy do końca kwietnia, jest drugą poświęconą Benedyktowi Dybowskiemu i zorganizowaną w Polsce. Pierwsza miała miejsce w 1992 roku w Muzeum Niepodległości w Warszawie. Oprócz oczywistego faktu, jakim jest przedstawienie życia i dokonań jednego z najwybitniejszych naukowców przełomu XIX i XX wieku, podkreśla ona pośrednio dwa inne ważne wydarzenia rocznicowe: 150-lecie pierwszego wydania (1859 r.) przełomowego dla nauki dzieła Darwina „O powstawaniu gatunków drogą naturalnego doboru, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt” oraz urodzin Ludwika Łazarza Zamenhoffa (hebr. Eliezer Lewi Samenhof) – twórcy języka esperanto, którego Dybowski był aktywnym propagatorem.

MAREK SŁUPEK Komisarz części biograficzno-przyrodniczej wystawy

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:47

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Ostatni z czterech etapów zakończył, prowadzone w latach 2008-2009, prace konserwatorskie przy polichromii ściennej w zestawionym w Muzeum Wsi Radomskiej kościele pw. św. Doroty z 1749 roku, który pierwotnie służył mieszkańcom Wolanowa. Przywróciły one walory artystyczne malarstwu ściennemu, dekorującemu wnętrze świątyni. Wcześniejsze działania o charakterze konserwacji technicznej, prowadzone do 2007 roku, pozwoliły usunąć kilka wtórnych warstw malarskich, które całkowicie pokrywały barokową polichromię. W 2008 roku przeprowadzono konserwację estetyczną polichromii na stropie nawy, a w styczniu roku 2009 przystąpiono do realizacji konserwacji estetycznej obejmującej strop i ściany prezbiterium. W ramach prac wykonano retusze i sukcesywnie budowane (w miarę uczytelniania oryginału retuszami) rekonstrukcje kilku fragmentów detali architektonicznych. Dzięki pracom konserwatorskim przywrócono polichromii walory artystyczne, zgodne z zamysłem jej osiemnastowiecznego autora. Północną ścianę prezbiterium rozświetlają dwa iluzjonistyczne okna (odpowiadające istniejącym w ścianie południowej) – czterodzielne z prostokątnymi błonami szklanymi oprawionymi w ołów. Obramienia okienne zdobią ornamentalne wici roślinne. Nad otworem drzwiowym, prowadzącym

Północna ściana prezbiterium

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 43

do zakrystii znajduje się herb biskupi Junosza – biały baranek na czerwonym tle. Nadproże wejścia dekoruje floralna wić o miękkim, plastycznym rysunku. Wieńczący ściany gzyms (element konstrukcyjny) „spoczywa” na głowicach iluzjonistycznie przedstawionych pilastrów ze żłobkowaniami. Ponad gzymsem strop obiega balustrada tralkowa, ozdobiona roślinno-kwiatowymi girlandami. Namalowane pośrodku stropu Oko Opatrzności Boskiej w Glorii otaczają obłoki w ciepłym, ugrowym kolorze. Na stropie, nad zwieńczeniem Ołtarza Wielkiego, widnieje czerwony baldachim z kotarą, która spływa swobodnie w części zaplecza ołtarzowego i ujmuje z boków nastawę ołtarza. Dalsze prace prowadzono w nawie kościoła. W znacznie słabszym stopniu zachowana tutaj polichromia wymagała nie tylko retuszu, ale również wielu rekonstrukcji detali, szczególnie na ścianie północnej. Polichromia poznana już w prezbiterium stanowiła bazę do rozpoznania układu kompozycyjnego w nawie. Pion dekoracji wyznaczają namalowane między oknami żłobkowane pilastry z kompozytowymi kapitelami. Obramienia otworów okiennych ozdobione są analogicznie jak w prezbiterium. W narożach nawy, ponad bocznymi ołtarzami, czerwone baldachimy z kotarami konsekwentnie powtarzają program dekoracji Ołtarza Wielkiego. Dwanaście zacheuszków (krzyżyków konsekracyjnych) namalowanych na ścianach nawy i prezbiterium przedstawiono w ozdobnych kartuszach. Obramienie dwuskrzydłowych drzwi do kruchty w ścianie południowej dekoruje motyw roślinny (powtórzony z odrzwi do zakrystii w prezbiterium). Dekoracja malarska w formie architektonicz-

nej balustrady z wazonami i girlandą kwiatową obiega strop nawy. Centralnie umieszczona na nim kompozycja, ujęta prostokątną ramą, przedstawia św.  Dorotę pośród obłoków i aniołów trzymających atrybuty patronki kościoła. Na podstawie różnic formalnych malarstwa oraz przeprowadzonych badań spoiw i pigmentów warstwy malarskiej ustalono, że ta część kompozycji powstała w XIX wieku. Ingerencji konserwatorskiej poddano także kolumny wspierające chór muzyczny i zachowane fragmenty pierwotnego parapetu chóru.

KRONIKA MAZOWIECKA

Mistrzowska iluzja

Iluzjonistyczne malowidła na stropie świątyni

Ciemnoniebieska malatura z akcentami złoceń nawiązuje tonacją do spokojnej kolorystyki wnętrza świątyni. W listopadzie tego roku w kościele odtworzono również ramy okienne zgodne z historycznym materiałem i podziałem, potwierdzonym w archiwalnych opisach kościoła oraz przedstawionym na północnej ścianie prezbiterium iluzjonistycznym wzorem okien. Prace konserwatorskie zostały zrealizowane dzięki dotacji celowej w wysokości 350 tys. zł, przekazanej przez Samorząd Województwa Mazowieckiego.

MAŁGORZATA KWARCIŃSKA Muzeum Wsi Radomskiej

43 2010-01-25 19:37:53

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Ludowe Boże Narodzenie Czym charakteryzowały się „Święte wieczory”, jak świętowano Trzech Króli, a także kiedy wdowa mogła spodziewać się ponownego zamążpójścia oraz jak zapewnić sobie i bliskim zdrowie na najbliższy rok, doskonale pokazały, odbywające się w Zwoleniu 6 stycznia, Tradycje Bożego Narodzenia w Zwyczajach i Wierzeniach Ludu. W odpowiedni nastrój wprowadził publiczność i uczestników spotkania, odczytany przez Krzysztofa Małka, fragment „Chłopów” Władysława Reymonta,

obrazujący przygotowania mieszkańców wsi Lipce do Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia oraz występ artystyczny Nikoli Wieczerzyńskiej. Zwyczaje związane z tym szczególnym czasem przedstawił Zespół „Sobótka” z Czarnolasu. Wigilia odbyła się w domu Maciejów. Do stołu – suto zastawionego tradycyjnymi potrawami – zasiedli domownicy, rodzina i sąsiedzi. Wszyscy, zgodnie ze zwyczajem, połamali się opłatkiem, po czym smakowali przygotowane potrawy, wróżąc sobie i gospodarzom, co przyniesie Nowy Rok. Obecna na wieczerzy wdowa (już od trzydziestu lat) opowiedziała, że przy wyrabianiu ciasta zdjęła obrączkę z lewej dłoni, a nałożyła ją

ponownie na serdeczny palec prawej dłoni, co oznacza rychłe zamążpójście. Gospodarze zaś podawali do potrzymania gościom żelazne narzędzie, co ma zapewnić im „żelazne” zdrowie przez cały rok. „Święte wieczory” przedstawił Zespół Śpiewaczy z Łaguszowa. Trwały one od Bożego Narodzenia do Trzech Króli, na pamiątkę Narodzenia Pana Jezusa. W tym czasie nie można było pracować. Wieczorami kobiety spotykały się w swoim gronie i śpiewały kolędy oraz rozmawiały, często dochodzili do nich mężczyźni i wtedy wspólnie śpiewano pieśni i pastorałki do późnych godzin wieczornych. Święto Trzech Króli zaprezentowane zostało natomiast przez Zespół „Gotardowie” i Chór Seniora „Pogodna Jesień”. Gospodyni po powrocie z kościoła kredą znaczyła imiona królów na drzwiach, a kadzidłem i znakiem krzyża święciła chałupę. W odwiedziny przychodziły sąsiadki, by razem śpiewać kolędy i przyjmować kolędników. Zwyczaj chodzenia z gwiazdą i „po szczodrakach” przedstawiła Dziecięca Grupa RytmicznoFolklorystyczna ze zwoleńskiego Domu Kultury. Kolędy i pastorałki śpiewały: Chór Parafialny z Janowca, Zespół Koła Gospo-

dyń Wiejskich z Sycyny, Zespół Ludowy „Grabowianki”, Chór Seniora „Pogodna Jesień” ze Zwolenia i Dziecięca Grupa Wokalna z Domu Kultury w Zwoleniu. Wykonywały je również dzieci z grupy muzycznej Domu Kultury. W kinie „Świt” rozbrzmiewały m.in.: „Wśród nocnej ciszy”, „W żłobie leży”, „Cicha noc”. Noworoczne życzenia ciepła rodzinnego na cały kolejny rok, a także radości, zdrowia oraz zrealizowania marzeń, w imieniu Burmistrza Zwolenia Bogusławy Jaworskiej, przekazał zastępca burmistrza – Włodzimierz Kabus. Podziękował także zespołom za kultywowanie tradycji i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom. Słowa uznania na-

leżą się także Joannie Tęczy za opracowanie scenariusza oraz Michałowi Tęczy za przygotowanie scenografii. Styczniowe spotkanie ze zwyczajami i wierzeniami ludu stało się również doskonałą okazją do podsumowania ubiegłego roku i podziękowania za owocną współpracę zarówno występującym artystom, jak i wszystkim osobom zaangażowanym na rzecz kultywowania rodzimego dziedzictwa, w tym obecnym gościom: Adolfowi Krzemińskiemu – folkloryście reprezentującemu Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego oraz etnografowi Stefanowi Rosińskiemu. Tego wieczoru kolędowaniu nie było końca, pastorałki rozbrzmiewały jeszcze w Domu Kultury, a artystom towarzyszyli Stanisław Pająk – Wójt Gminy Policzna i Mateusz Sałbut – Przewodniczący Rady Miasta Zwolenia.

ANNA WIECZERZYŃSKA Dyrektor Domu Kultury w Zwoleniu

44 drukarnia_01-48.indb 44

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:37:57

MIESIĄC NA MAZOWSZU

O tym, jak artyści ludowi ujmują w swej twórczości tematykę wojenną i martyrologiczną, możemy się przekonać, odwiedzając Muzeum Wsi Radomskiej. Od 10 grudnia jest tam czynna wystawa pt. „Pamięć o wojnie”. Możliwość obejrzenia szczególnej w wymowie i bogatej kolekcji sztuki ludowej zawdzięczamy profesorowi Marianowi Pokropkowi, który sam także od wielu lat gromadzi dzieła artystyczne związane z tematyką wojenną. Dzięki temu wiemy, jak przez pryzmat wyobraźni artystów ludowych wyglądają wydarzenia z września 1939 roku, walka partyzancka, a także znane w powszechnej świadomości sceny z życia obozowego.

autorstwa Heleny Malewickiej pod tytułem „Zwycięski szlak bojowy żołnierzy polskich i radzieckich do Berlina”. Wśród przedstawień scen z życia obozowego nie mogło oczywiście zabraknąć prac poświęconych Ojcu Maksymilianowi Marii Kolbemu, który dla artystów ludowych stał się uosobieniem współczesnego świętego. Najczęściej przedstawia się go w celi śmierci, ale są także kompozycje ukazujące go w koronie męczeńskiej,

Strażacy z Baboszewa mają nowy sprzęt 19 grudnia strażakom Ochotniczej Straży Pożarnej w Baboszewie przekazano nowy ciężki samochód ratowniczo-gaśniczy. W uroczystości wziął udział Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.

KRONIKA MAZOWIECKA

Widziana oczami artystów

Zakup samochodu został dofinansowany kwotą 149 tys. zł w ramach Samorządowego Programu Wsparcia Ochotniczych Straży Pożarnych w Województwie Mazowieckim „OSP-2009”. Marszałek Adam Struzik pogratulował zakupu nowego sprzętu, najnowocześniejszego tego typu samochodu na terenie powiatu płońskiego. Podkreślił, że komfort pracy i profesjonalne wyposażenie są czynnikami, które niejednokrotnie determinują skuteczność

Profesor Marian Pokropek opowiadał o wystawie

Dla twórców ludowych starszego pokolenia inspiracją do podejmowania tematów wojennych były ich własne przeżycia i doświadczenia. Dużą rolę odegrały również przekazy tradycji międzypokoleniowej, środowiskowej oraz regionalnej. Natomiast twórcy ludowi urodzeni już po wojnie czerpali natchnienie z literatury, filmów i ikonografii. Nie bez znaczenia była tutaj także działalność różnych instytucji i muzeów, które organizowały okolicznościowe wystawy na temat II wojny światowej, a także ogłaszały różnorodne konkursy literacko-plastyczne. Na wystawie można zobaczyć obrazy wykonane na płótnie, rysunki, szkice, wycinanki, tkaniny oraz rzeźby. Jedną z najciekawszych pod względem estetycznym prac jest tkanina dwuosnowowa

NR 1 (83) / 2010

drukarnia_01-48.indb 45

w pasiaku, a nawet z niemieckim doktorem-zbrodniarzem Jozefem Mengele, wstrzykującym śmiertelny zastrzyk. Innym bohaterem z czasów wojny, którego postać jest chętnie przedstawiana przez artystów, jest Janusz Korczak. Ten pochodzący ze środowiska żydowskiego lekarz, pedagog i pisarz został zamordowany w Treblince wraz z grupą dzieci żydowskich, wywiezionych z getta warszawskiego. Zgromadzone na wystawie prace tchną autentyzmem i szczerością przekazu, tak charakterystycznym dla dzieł ludowych. Z pewnością każdy zwiedzający odkryje ich niepowtarzalność i wartość.

przeprowadzanych akcji. Zaznaczył, że samorząd województwa, mając na uwadze bezpieczeństwo wszystkich mieszkańców regionu, nieustannie angażuje się w działania polegające na wymianie i uzupełnianiu specjalistycznego wyposażenia ratowniczego. Samorząd Województwa Mazowieckiego od czterech lat wdraża program wsparcia Ochotniczych Straży Pożarnych. Dzięki niemu przekazywany profesjonalny sprzęt zwiększa efektywność działań strażaków.

EWA GACKA Muzeum Wsi Radomskiej

Na podst. mat. Delegatury w Ciechanowie WYDZIAŁ KOMUNIKACJI ZEWNĘTRZNEJ

45 2010-01-25 19:37:59

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Ciechanów na nowo odkryty Malownicze okolice Ciechanowa, a także uroki samego miasta są wciąż wyzwaniem dla malarzy. To dzięki nim możemy na nowo odkryć nawet te miejsca, które dotąd uważaliśmy za dobrze nam znane. Twórczą wyobraźnię malarzy pobudza zarówno rzeka Łydynia, w której błękitnych falach odbijają się wieże Zamku Książąt Mazowieckich, jak i związane z nim dawne baśnie i legendy. Ciekawa paleta barw, gra światła i cienia – to sprawia, że każdy obraz może być inny w zależności od tego, jakie szczegóły uwydatni artysta. 16 grudnia w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie otwarto wystawę obrazów, które powstały podczas IV Ogólnopolskiego Pleneru Malarskiego „Ciechay nów 2009”. Zarówno liczny udział artystów, jak i ilość stworzonych przez nich dzieł malarskich potwierdza, że to jedno z najstarszych miast Mazowsza niezmiennie budzi ogromne zainteresowanie. Jako pokłosie pleneru powstał katalog wykonanych na nim prac artystycznych. Został on opatrzony także wierszami ciechanowskiej poetki Zenony Cieślak-Szymanik. W plenerze uczestniczyło 20 artystów malarzy z różnych miast Polski. Z Sierpca przybyli na niego: Anna Górecka, Grażyna Górzyńska, Jolanta Smykowska; z Warszawy: Wiesław Kisielnicki, Wojciech Rutkowski, Janusz Lewandowski, Andrzej „RATEPI” Pitera oraz Janusz Grzegorczyk z Dąbka, Ewa Karolina Ossowska z Mławy, Jerzy Ratowski z Gołymina, Daniel Ratz z Płocka, Magdalena Sciezynska z Grodziska Wielkopolskiego i Andrzej Walasek z Działdowa. Natomiast

Uczestnicy pleneru

46 drukarnia_01-48.indb 46

wśród ciechanowskich malarzy należy wymienić: Grzegorza Roszkę, Tadeusza Bawoła, Elżbietę Jabłonowską, Urszulę Michalską, Stanisława Osieckiego, Krzysztofa

Amatorów w Ciechanowie. W roku 2002 uzyskał tytuł Ciechanowianina Roku. Autor kilkunastu książek i kilkudziesięciu obrazów. Laureat nagród literackich i malarskich. Komisarzem artystycznym pleneru był Andrzej Pitera, artysta malarz, który ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Grafiki i Malarstwa w pracowni prof. Konrada Strzednickiego i prof.

Fragment ekspozycji

Tadeusza Sowińskiego, a także Waldemara Stepnowskiego. Szczególne miejsce należy się zmarłemu 7 października 2009 roku Grzegorzowi Roszce, który miał ogromny wkład w życie kulturalne subregionu ciechanowskiego. Grzegorz Roszko (ur. 1 sierpnia 1940  r. w Ciechanowie) z wykształcenia był pedagogiem i filozofem. Znano go także jako doświadczonego i zasłużonego muzealnika – był organizatorem i kierownikiem Muzeum Z Zamku w Ciechanowie, a następnie organizatorem i kierownikiem Muzeum P Pozytywizmu w Gołotc czyźnie. Od 1972 roku był P Przewodniczącym Powiat towego Komitetu Kultury i Sztuki w Ciechanowie. N Należał do Związku Literratów Polskich i współt tworzył Klub Twórców

Czesława Rzepińskiego. Andrzej Pitera reprezentuje dawną szkołę malarstwa kolorystycznego. Jego malarstwo, w którym paleta barw jest nasycona kolorem, przypomina mistrza polskiego pejzażu – Jana Stanisławskiego. Artysta otrzymał Złoty i Srebrny Medal na Targach Poznańskich oraz nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie z okazji 60-lecia wybuchu powstania warszawskiego. Natomiast komisarzem wystawy jest Krzysztof Sowiński, prezes Stowarzyszenia Pracy Twórczej w Ciechanowie oraz członek Związku Polskich Artystów Plastyków – Polska Sztuka Użytkowa. Artysta maluje przede wszystkim zalane słońcem pejzaże. Podobnie do wielkich impresjonistów, wiele godzin spędza w plenerze. Jego prace znajdują się w wielu krajach Europy, Azji i obu Ameryk. Obecnie można je także obejrzeć w kilku galeriach sztuki w Warszawie. Plener zorganizowało Stowarzyszenie Pracy Twórczej w Ciechanowie, a dofinansował go Samorząd Województwa Mazowieckiego. Wystawa będzie otwarta do połowy marca.

BARBARA CHMIELEWSKA Delegatura w Ciechanowie

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:38:03

MIESIĄC NA MAZOWSZU

Warszawa 21 grudnia w Katedrze św. Floriana na warszawskiej Pradze pracownicy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego spotkali się na uroczystej wigilii. Była to najlepsza okazja nie tylko do złożenia świątecznych życzeń, ale także do podsumowania całorocznej wspólnej pracy. W wigilijnym spotkaniu uczestniczyli m.in. przedstawiciele samorządu województwa.: Przewodniczący Sejmiku Robert Soszyński, Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, wicemarszałek Stefan Kotlewski, członkowie Zarządu - Waldemar Roszkiewicz i Piotr Szprendałowicz, Sekretarz Województwa Dyrektor Urzędu Waldemar Kuliński oraz Jego Ekscelencja Arcybiskup Henryk Hoser i zaproszeni goście. Marszałek Adam Struzik podziękował pracownikom administracji samorządowej za zaangażowanie w wypełnianie obowiązków zawodowych i służbę społeczności Mazowsza. Życzył wszystkim zebranym, aby nowy rok był pełen życzliwości, udanych przedsięwzięć i sukcesów zarówno osobistych, jak i tych ważnych dla całego Mazowsza. Wyraził nadzieję, że w nadchodzącym roku wspólna praca i poczucie odpowiedzialności za dobro mieszkańców regionu sprzyjać będą rozwojowi całej mazowieckiej wspólnoty. 13 stycznia druhowie z Ochotniczej Straży Pożarnej w Radzyminie wzbogacili się o nowy samochód ratowniczo – gaśniczy. Uroczystego przekazania sprzętu dokonał Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik. Jednostka otrzymała ciężki samochód ratowniczo – gaśniczy z napędem 6x4. Zakup wozu został dofinansowany kwotą 149 tys. zł w ramach Samorządowego Programu Wsparcia Ochotniczych Straży Pożarnych w Województwie Mazowieckim „OSP-2009”.

Płock 10 grudnia w Płocku nagrodzeni zostali laureaci II lokalnego etapu VII Edycji Konkursu Ekologicznego dla dzieci i młodzieży z Mazowsza. Nagrody z rąk dyrektora Delegatury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Płocku Piotra Zgorzelskiego, odebrało 77 uczniów z powiatów: gostynińskiego, płockiego oraz sierpeckiego. Już po raz siódmy Samorząd Województwa Mazowieckiego zorganizował konkurs ekologiczny dla dzieci i młodzieży z terenu Mazowsza. Do Delegatury UMWM w Płocku wpłynęły 93 prace, z których do finału wojewódzkiego zakwalifikowano sześć. Praca Natalii Kobuszewskiej ze Szkoły Pod-

NR 7 (79) / 2009

drukarnia_01-48.indb 47

stawowej w Starej Białej, powiat płocki, zdobyła I miejsce w pierwszej grupie wiekowej w kategorii wycinanka. Konkurs, podobnie jak w poprzednich edycjach, cieszył się dużą popularnością, zarówno wśród dzieci ze szkół podstawowych, jak i młodzieży gimnazjalnej. Ku ogromnej satysfakcji członków komisji konkursowej, prace, które wpłynęły na konkurs prezentowały bardzo wysoki poziom. Cieszy również fakt, iż stan wiedzy na temat ochrony środowiska oraz świadomość ekologiczna wśród najmłodszych mieszkańców Mazowsza jest tak wysoka. Także 10 grudnia w Płockiej Galerii Sztuki odbyło się otwarcie wystawy „Sztuka dawnej Japonii”. Ekspozycja składa się z kilku części, a wśród eksponatów znajdują się oryginalne drzeworyty japońskie autorstwa wybitnych twórców, które zachwycają znakomitym wykonaniem oraz egzotyczną atmosferą, pejzaże, portrety, unikatowe rysunki, wachlarze, obrazy kaligraficzne, zwoje wykonane z jedwabiu oraz papierowe szablony do farbowania tkanin. 11 grudnia oddane zostały do użytku na terenie Gostynina dwa boiska wybudowane w ramach programu „Orlik 2012”. Boiska mieszczą się przy Szkole Podstawowej nr 1 im. Armii Krajowej i Szkole Podstawowej nr 3 im. Obrońców Westerplatte. Tego samego dnia w Bielsku, powiat płocki, również odbyło się uroczyste otwarcie kompleksu boisk. W uroczystości wziął udział dyrektor Delegatury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Płocku Piotr Zgorzelski. 12 grudnia w Muzeum Mazowieckim w Płocku odbył się koncert chóru „Sretenie”. Chór istnieje od 1995 roku, powstał przy Akademii Muzycznej im. Gniesinych w Moskwie. Chór składa się z siedmiu osób, a jego repertuar tworzą rosyjskie pieśni sakralne, romanse oraz pieśni narodowe. 13 grudnia w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „Boże Narodzenie na Mazowszu”. W dziesięciu chałupach chłopskich, pochodzących z przełomu XIX i XX wieku, zaprezentowano częściowo już zapomniane i zanikające obrzędy, i zwyczaje związane z okresem od początku adwentu do Święta Matki Bożej Gromnicznej. Wśród nich można zobaczyć zwyczaj zdobienia izb mieszkalnych „światami”, czyli ozdobami wykonanymi z opłatka, szopki bożonarodzeniowe, stół wigilijny, przędzenie wełny w okresie adwentu, zwyczaj stawiania w rogach izb snopów zbóż oraz występujące na terenie Mazowsza grupy kolędnicze, tzw. Herody. Teren ekspozycji przybyli goście zwiedzali wraz z dyrek-

torem Muzeum Wsi Mazowieckiej Janem Rzeszotarskim. Na uroczystości obecny był Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, który uroczyście przekazał na rzecz muzeum fortepian koncertowy. Dzięki temu, w stylowej sali konferencyjnej będą mogły odbywać się koncerty chopinowskie. Zaproszeni goście od razu mogli posłuchać, jak brzmi ten wspaniały instrument, ponieważ wykonano na nim instrumentalne wersje polskich kolęd. Wystawa będzie czynna dla zwiedzających do 28 lutego 2010 roku. 14 grudnia została uroczyście otwarta zmodernizowana droga nr 290 124W we wsi Rudowo, gmina Bielsk, o długości 1234  m i szerokości 4 m. Modernizacja polegała na wykonaniu podbudowy, położeniu nowej nawierzchni asfaltowej oraz zrobieniu przydrożnych rowów i poboczy. W uroczystym otwarciu przebudowanej drogi wziął udział dyrektor Delegatury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Płocku Piotr Zgorzelski. 15 grudnia w Książnicy Płockiej odbyło się otwarcie wystawy pokonkursowej XV Biennale Plakatu Fotograficznego. Podczas wernisażu wręczone zostały nagrody i wyróżnienia dla autorów najlepszych prac. 27 grudnia w Muzeum Mazowieckim odbył się czwarty koncert z cyklu „Jazz w Muzeum”, zatytułowany „Piosenki świąteczne”. Tym razem wystąpiła Iza Zając, z akompaniamentem fortepianowym Jarka Małysa oraz Pawła Puszczało na kontrabasie. W repertuarze tego wieczoru znalazły się amerykańskie piosenki bożonarodzeniowe, które stały się już klasykami towarzyszącymi corocznie okresowi Świąt Bożego Narodzenia na całym świecie, a wśród nich „White Christmas”, „Jingle Bells” czy też „Santa Claus is coming to town”. 3 stycznia w Muzeum Mazowieckim odbył się Koncert Kolęd Polskich w wykonaniu Chóru „Pueri et Puellae Cantores Plocenses”. Przybyli na koncert usłyszeli znane wszystkim kolędy, tj. „Przybieżeli do Betlejem”, „Z nieba wysokiego”, „Jasna Panna” i wiele innych, w znakomitym wykonaniu płockiego chóru.

KRONIKA MAZOWIECKA

W skrócie

Ostrołęka 16 grudnia w hali widowisko-sportowej w Ostrołęce odbyła się promocja publikacji Instytutu Pamięci Narodowej „Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych”. 21 grudnia podczas sesji Rady Powiatu Ostrołęckiego zostały wręczone Nagrody Starosty Ostrołęckiego. Nagroda przyznawana jest co roku za działalność oraz wybitne osiągnięcia w twórczości artystycznej

47 2010-01-25 19:38:09

KRONIKA MAZOWIECKA

MIESIĄC NA MAZOWSZU i kulturalnej. W tym roku nagrodę otrzymali m.in. Jerzy Kijowski – historyk, publicysta, Władysław Murzyn – twórca ludowy, Zofia Stanowska – założycielka Ostrołęckiego Stowarzyszenia Twórców. 5 stycznia w Ostrołęce odbyły się konsultacje społeczne z przedstawicielami organizacji pozarządowych działających w Ostrołęce oraz powiecie w związku ze zmianą ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W tym samym dniu w sali Ostrołęckiego Centrum Kultury odbyło się spotkanie w związku z rozpoczęciem przez Ostrołęckie Forum Gospodarcze konkursu inwestycyjnego, którego celem jest zapoznanie młodzieży z zasadami inwestowania na giełdzie. W spotkaniu udział wzięła ostrołęcka młodzież. 6 stycznia w kościele pw. Zbawiciela Świata odbył się koncert kolęd i pieśni bożonarodzeniowych Ostrołęckiego Chóru Kameralnego pod dyrekcją Bożeny HarasimowiczPęzy.

Radom 12 i 17 grudnia Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” zorganizowało III Festiwal Sztuki im. Jerzego Buszy, który odbył się w salach Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Jerzy Busza (1947-1997) – krytyk o wyjątkowej inteligencji, snujący swoje rozważania niezwykle błyskotliwie, zarówno w tekstach pisanych, jak i mówionych. W latach 70. współpracował z redakcją „Kultury” i redakcjami najważniejszych czasopism poświęconych fotografii („Fotografia”, „Foto”). W latach 80. redagował samodzielnie własne pismo „Obscura”. Jest autorem kilku książek poświęconych fotografii, m.in.: „Wobec fotografii”, „Wobec fotografów” oraz „Wobec odbiorców fotografii”. W programie festiwalu znalazły się m.in.: instalacja interaktywna Andrzeja Kwietniewskiego, Andrzeja Świetlika i Ryszarda Grzyba pn. „Tiergarten”, w tym: „Akwarium pobożnych życzeń, czyli co nam zostało po Złotej Rybce” oraz „Kłopot Leonarda da Vinci, czyli kolejna próba podniesienia konia”, wystawa Zbigniewa Warpechowskiego „Rzeźby” oraz promocja książki pt. „Wolność”, performance Wojciecha Bąkowskiego „Odkochiwanie się”, performance Roberta Rumasa „Czytanka”. W ramach Festiwalu odbyła się też promocja książki Kazimierza Piotrowskiego poświęconej Krzysztofowi Zarębskiemu pt. „Erotematy słabnącego Erosa”. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Radomiu – Józefowie otrzymał nowoczesny rezonans magnetyczny. Szpital do tej pory korzystał ze starego 12-letniego rezonansu. Rocznie robiono nim ok. 5 tys. badań. Z ba-

48 drukarnia_01-48.indb 48

dań przeprowadzonych na nowym sprzęcie tylko w ciągu miesiąca skorzystało już ponad 500 pacjentów. Nowoczesny sprzęt, służący m.in. do nieinwazyjnego badania mózgu, mięśni i stawów, pozwala na dokładne zdiagnozowanie nowotworów. Nowy rezonans jest szybszy, robi obrazy lepszej jakości, ma większy zakres działania. Rezonans w szpitalu na Józefowie to jedyny tego typu sprzęt w południowej części województwa mazowieckiego. Urządzenie udało się kupić dzięki dotacji z Ministerstwa Zdrowia (3,3 mln zł z programu, dzięki któremu ma się poprawić wykrywalność nowotworów) oraz dofinansowaniu (ok.  1  mln zł) samorządu województwa. 28 grudnia 2009 roku w Szkole Podstawowej im. Władysława Jagiełły w Zwoleniu ponad 500 osób niepełnosprawnych oraz ich opiekunów z pięciu gmin powiatu zwoleńskiego oraz z Szydłowca, Przysuchy i Lipin bawiło się na balu choinkowym. Dla każdego Mikołaj miał upominek. Zabawę, której przyświecało hasło „Podajmy sobie przyjazną dłoń”, zorganizowały Zarząd Stowarzyszenia na rzecz Pomocy Rodzinie i Poszkodowanym w Wypadkach Komunikacyjnych, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz kadra Warsztatu Terapii Zajęciowej w Zielonce Starej. Uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej w Zielonce Starej k. Zwolenia zaprezentowali baśń „Królowa Śniegu”. 29 grudnia Zarząd Województwa Mazowieckiego podjął decyzję o wpisaniu na listę projektów kluczowych planu odnowy centrum miasta oraz zabytkowych obiektów w Szydłowcu. Oznacza to dofinansowanie projektu poza procedurą konkursową, ze względu na jego duże znaczenie dla regionu. Wartość inwestycji wynosi 18,1 mln zł, z czego dofinansowanie unijne – 15,3 mln zł. Realizowany przez gminę Szydłowiec projekt zakłada odnowę centrum miasta, renowację budynku zamku i jego otoczenia, odnowę budynku „Pod Dębem” oraz budowę Regionalnego Bibliotecznego Centrum Multimedialnego. W ramach projektu przeprowadzona zostanie renowacja zabytkowego zespołu zamkowo-parkowego, w którym znajdować się będą m.in. Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, sale wystawiennicze, a także konferencyjne i szkoleniowe. Przeniesienie Biblioteki Publicznej do innego obiektu umożliwi utworzenie m.in. pracowni historii Szydłowca, w której powstanie stała ekspozycja dotycząca historii miasta z dokumentami, fotografiami, pamiątkami rodzinnymi, przedmiotami związanymi z historią szydłowieckich rodzin, organizacji, urzędów, cechów, znanych postaci w dziejach miasta itp. Ekspozycja wzbogacona zostanie poka-

zami multimedialnymi. Rewitalizacji poddany zostanie także Park Radziwiłłowski. W radomskim Lesie Kosowskim 3 stycznia zorganizowana została inscenizacja tragicznych wydarzeń z września 1939 roku pt.: „Las odpowie ciszą”. Przypominała ona tragedię radomian rozstrzelanych przez hitlerowców. Mieszkańcy miasta złożyli hołd zamordowanym w kosowskiej Dolinie Śmierci. Na początku września 1939  roku przechodzili tędy żołnierze Armii Prusy, idącej naprzeciwko Niemcom. Tędy wracali też polscy żołnierze po klęsce. Potem, właśnie tutaj, rozstrzeliwano więźniów wywiezionych z gmachu Gestapo. W Lesie Kosowskim Niemcy zamordowali blisko półtora tysiąca mieszkańców Radomia. W trakcie inscenizacji wystąpił zespół „16 pułk” z Tarnowa, wykonując utwory poświęcone ważnym momentom historycznym Polski. W trakcie koncertu polaną wędrowali „wrześniowi żołnierze” z Radomskiej Grupy Rekonstrukcji Historycznej, Grupy „Żelazny Orzeł” i Związku Strzeleckiego w Radomiu. Na ekranie pojawiały się fragmenty walk. Po zakończeniu koncertu podjechał pluton SSmanów i ciężarówka z więźniami, których Niemcy wieźli na egzekucję do lasu. Następnie, w pobliżu mogił kryjących ponad czterysta ciał, odbył się przemarsz z pochodniami. Przy mogiłach zapalono znicze. 4 stycznia nastąpiło symboliczne wbicie łopaty pod przebudowę drogi wojewódzkiej nr 732 relacji Przytyk – Gózd. W uroczystości wzięli udział: Adam Struzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego, Piotr Szprendałowicz – członek Zarządu Województwa Mazowieckiego, Krzysztof Kondraciuk – dyrektor Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie, Stefan Błaszczyk – Wójt Gminy Przytyk, Stanisław Białkowski – Wójt Gminy Stara Błotnica. Przebudowa 17-kilometrowego odcinka drogi wojewódzkiej nr 732 realizowana będzie w ramach projektów kluczowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013. Koszt inwestycji wyniesie ponad 51 mln zł, z czego 85 proc. stanowić będzie dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej. Droga wojewódzka nr 732 relacji Przytyk – Gózd stanowi niezwykle ważny węzeł komunikacyjny. Łączy drogę wojewódzką nr 740 z drogą krajową nr 7. Obecnie droga ta jest bardzo zniszczona i niedostosowana do realnego natężenia ruchu. Realizacja inwestycji przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa i warunków ruchu. 8 stycznia w siedzibie Delegatury Urzędu Marszałkowskiego w Radomiu odbyło się spotkanie robocze przedstawicieli samorządów gmin w sprawie tworzonego Komunalnego Związku Gmin Regionu Radomskiego. Tematem spotkania było między innymi

NR 1 (83) / 2010

2010-01-25 19:38:09