NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Dilinin Kaynakları Sources of The Turkic Languages

3 Seçmeli Güz Mevlüt Gültekin Doçent Doktor

İmzası İletişim Bilgileri:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

e-posta: [email protected] Telefon: 03882252422 * Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Miladi 8. asırdan beri zengin yazılı metinlere sahip olan ve dünyada çok geniş bir coğrafyada konuşulmakta olan Türk Dilininyazılı kaynaklarını ve bu kaynaklar üzerinde yapılan çalışmaları Eski Türkçe, Orta Türkçe ve Yaşayan Türk lehçeleri ana başlıkları altında öğrencilere tanıtmak. ELE ALINACAK KONULAR: Türk Dilinin bilinen ilk derli toplu metinleri olan Köktürk-Yenisey metinlerinden başlayarak Uygur, Karahanlı, Harezm, Kıpçak, Çağatay, Osmanlı vb. dönemlerinden bize kadar ulaşan metinlerin ve bu metinler üzerinde Türkiye ve Türkiye dışında yapılan çalışmaların tanıtılması. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Ders ile ilgili genel bilgiler verilip Türk Dili ile ilgili temel başvuru kaynakları, dil bilgisi kitapları, sözlükler, metinler vb. kaynaklar tanıtıldıktan sonra öğrencilere araştırma yapmaları için bir konu verilerek öğrencilerin kendi kendilerine araştırma yapma ve metin çözme yetenekleri geliştirilmeye çalışılacak. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınavla bir yıl sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kağıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir.

DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı % 40, yıl sonu sınavının ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Akar, A., Türk Dili Tarihi, İstanbul, 2005. Baskakov, N.A, vd., Vvedenie V İzuçenie Tyurkskih Yazıkov, Moskova, 1969. Ercilasun, A. B. (editör), Türk Dili Tarihi, Ankara, 2004. ---------------------Türk Lehçeleri Grameri, Ankara, 2008. Johanson, L . Csato E.A. (editörler), The Turkic Languages, Routledge, 1997.

Yüce, N., Türk Dili, İslam Ansiklopedisi, MEB, 12/2, 468-530, İstanbul, 1988. Yardımcı Kaynaklar: Konuyla ilgili CD ve İnternet ses dosyalarıyla metinleri ve diğer yerli ve yabancı makaleler. DİĞER BİLGİLER:

HAFTALIK DERS PLANI:

1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta

Türk Dilinin dünya dilleri içerisindeki yeri ve Altay Dilleri sorunu Türk Dilinin sınıflandırılması Eski Türkçe dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar Orta Türkçe dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar a.Karahanlı Türkçesi b.Harezm-Altınordu dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar

ARA SINAV c.Çağatayca dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar

8. Hafta

9. Hafta

d.Koman-Kıpçak Türkçesi dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar

e.Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesi dönemi ve bu dönem 10.Hafta üzerine yapılan çalışmalar

11.Hafta

12.Hafta 13.Hafta

Çağdaş Türk Lehçeleri dönemi ve bu dönem üzerine yapılan çalışmalar

a.Güneybatı (Oğuz) grubu Türk lehçeleri üzerine yapılan çalışmalar b.Güneydoğu grubu Türk lehçeleri üzerine yapılan çalışmalar

14.Hafta c.Diğer Türk Lehçeleri üzerine Yapılan çalışmalar.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı

Anabilim Dalı Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı

Yeni Uygur Türkçesi I:Giriş, Ses ve Şekil Bilgisi New Uighur I: Introduction, Phonology and Morphology

İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

3 Zorunlu Güz Mevlüt Gültekin Doçent Doktor

İmzası İletişim Bilgileri: Niğde Üniversitesi Fen-Edeb. Fak. e-posta: [email protected] Telefon: 03882252422

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Türk Dilinin Güneydoğu lehçelerinden biri olup bugün başlıca Doğu Türkistan’da konuşulmakta olan ve tarihi Türk yazı dillerinden Eski Uygurcanın temsilcisi mahiyetindeki Yeni Uygur Türkçesinin ses, şekil ve cümle bilgisi bakımından, Türkiye Türkçesiyle karşılaştırmalı olarak tanıtılması ve öğrencilerin, derste okutulacak metinler vasıtasıyla, öğrencilerin Yeni Uygur Türkçesi metinlerini okuma ve anlama yeteneklerinin artırılması. ELE ALINACAK KONULAR: Çağdaş Türk Lehçelerinin sınıflandırılması ve Yeni Uygur Türkçesinin (YUT) bu sınıflamadaki yerinin ve tipik özelliklerinin belirtilmesi, YUT araştırmalarının ve kaynakların tanıtılması, YUT’un tarihi gelişimi, ses bilgisi, şekil bilgisi özelliklerinin ortaya konularak basit YUT metinleri okunması. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Ders ile ilgili genel bilgiler verilip YUT araştırmaları ve kaynakları tanıtıldıktan sonra öğrencilere araştırma yapmaları için konuyla ilgili makale ya da kitap veya başka malzemeler verilecek, metin çözme yolları gösterildikten sonra öğrencilere basit YUT metinleri verilerek bunların sözlük ve gramer kitapları kullanılarak çözümlemeleri istenerek öğrencilerin kendi kendilerine araştırma yapma ve metin çözme yetenekleri geliştirilmeye çalışılacak.

DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınavla bir yıl sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere hers ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kağıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GECME KOŞULLARI:

Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı % 40, yıl sonu sınavının ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Necip, E., Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK, Ankara, 1994. Necip, E., Modern Uyghur, Moskova, 1971. KAŞGARLI, Sultan Mahmut, Modern Uygur Türkçesi Grameri, Orkun Yayınevi,

İstanbul 1992. Öztürk, Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK, Ankara, 1997. Yardımcı Kaynaklar: Konuyla ilgili CD ve İnternet ses dosyalarıyla metinleri ve diğer yerli ve yabancı makaleler. DİĞER BİLGİLER:

HAFTALIK DERS PLANI:

1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta

Çağdaş Türk Lehçelerinin Tasnifi ve bu tasnifte Yeni Uygur Türkçesinin yeri Yeni Uygur Türkçesinin tarihî gelişmesine genel bir bakış Yeni Uygur Türkçesi araştırmalarına genel bir bakış Yeni Uygur Türkçesinin genel dil bilgisi özellikleri Yeni Uygur Türkçesinin ünlü sistemi ve gerileyici ünlü benzeşmesi Yeni Uygur Türkçesinin ünsüz sistemi ARA SINAV

8. Hafta Yeni Uygur Türkçesinde yapım ekleri 9. Hafta Yeni Uygur Türkçesinde isim çekim sistemi 10.Hafta Yeni Uygur Türkçesinde bildirme kipleri 11.Hafta Yeni Uygur Türkçesinde tasarlama kipleri 12.Hafta Yeni Uygur Türkçesinde edatlar 13.Hafta Yeni Uygur Türkçesinin ağızları 14.Hafta Yeni Uygur Türkçesinin kelime hazinesi DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

DERS ÖNERİ FORMU*

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

I. GENEL BİLGİLER

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

Ders Kodu Türkçe Adı İngiliz Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı Kredisi Statüsü (Zorunlu / Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar)

Dilbilim I Linguistic I

Adı

Sadi Hıncal

Soyadı Unvanı

NAKİBOĞLU Yrd. Doç. Dr.

3 Zorunlu Güz

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kampus NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 32

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Dilbilim başlığı altında yer alan dersler, eğitim fakültesinin yabancı dil öğretmeni yetiştiren bölümlerinde ve fen-edebiyat fakültelerinin dil ve edebiyat bölümlerinde önemli bir yer tutan temel unsurlarındandır. Dilbilim, dil öğretiminin ve öğretmenlik kültürünün önemli bir parçasının olmasının yanı sıra, öğrencilerin bireysel, sosyal ve kültürel gelişmelerine katkıda bulunan önemli bir alandır. Dilbilim dersinin temel hedefleri öğrencinin dil, bilim, toplum dilbilimi, dil edinimi, yazın ve yazınbilim gibi konularda bilgilendirilmesi /bilinçlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Dilbilim dersinin doğrudan/ dolaylı bir amacı da yapılan ders etkinlikleriyle öğrencilerin dillerinin gelişmesine katkıda bulunulmasıdır. Öğrencilerin dillerinin gelişmesine katkıda bulunmasıdır. Öğrencilerin öğrenecekleri dilbilim terminolojisine ek olarak ders içi ve ders dışı etkinliklerle genel sözcük dağarcığını, konuşma ve okuma anlama yetilerini geliştirmeleri söz konusudur. Böylece dilbilimin amaçları öğrencilerin dilbilimsel bilgi edinmesi, mesleki açıdan gelişmesi, bilinçlenmesi ve dillerini geliştirmesi şeklinde özetlenebilir. Dilbilimin burada anılan amaçları aynı zamanda öğrencilerin bireysel ve mesleki gelişimlerine yapacağı olası katkı konusunu da netleştirmektedir. Bu dilsel, pratik, kültürel ve sosyo-politik amaçlar öğrencinin dil olgusunun, bilimsel, sosyal ve didaktik işlevlerini anlamasını ve böylece kendisini ve içinde yaşadığı toplumu daha iyi algılamasını sağlayarak gelişmesine katkıda bulunur. ELE ALINACAK KONULAR Dilbilimi ve tarihsel dilbilim, dillerin temel ve evrensel özellikleri ve değişken yapıları yapısalcı akım, temel kavramlar ve yöntemler, dilin bileşenleri dilbilimsel çözümlemede temel kavramlar, sesbilim, biçimbilim ve söz dizimi, cümle çözümlemesinde kurallar ve maddeler. Dilin bireysel ve toplumsal işlevi, dildeki farlılıkları, anlambilim, edimbilim, toplumdilbilim, dilbilim de yeni eğilimler, dil öğretimi ilişkisi.

ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste konumun ders ana çerçevesi öğretim üyesi tarafından çizildikten sonra, öğrencilere sorular sorularak ve onlardan gelen sorular cevaplandırılacaktır. Bu yöntemin başarılı olmasından öğrencilerin derslere ön hazırlık yaparak gelmeleri ve aktif olarak derse katılmalarının sağlanması ön şarttır. Bunu sağlamak içinde, derse gelmeden önce öğrencilere bir sonraki haftada anlatılacak konu doğrultusunda makale araştırmaları ve ödev hazırlamaları sorumluluğu verilmektedir. Öğrenciler derste işlenecek

temel kaynak yanında, derste

tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSLERİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir finalden sorumludurlar. Öğrencilere her ders, araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekde ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınmaktadır DERS GEÇME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel kaynaklar: 1-Zeynel Kıran-Ayşe (Eziler) Kıran (2006), Dilbilime Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara. 2- Osman Toklu (2007), Dilbilime Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara. 3- Mehmet Aydın (2007), Dilbilim El Kitabı, 3F Yayınevi, İstanbul. Yardımcı Kaynaklar: Bu Konuda Yerli ve Yabancı Dergilerde Yayımlanmış Makaleler: 1- Yunus Alyaz (2006), Dilbilim Dersinin İçerik, Amaç ve Kazanımlarına Yönelik Öğrenci Tutumları, Eğitim Fakültesi Dergisi xıx (1) S.23-44., Bursa. HAFTALIK DERS PLANI 1. Hafta: Dilbilim Tarihi, Yazının İcadı, Dillerin sınıflandırılması, Kaynak Açısından Diller. 2. Hafta: Hint- Avrupa Dilleri, Hami-Sami Dilleri, Ural-Altay Dilleri, Güney-Doğu Asya Dilleri, Okyanus ve Avustralya Dilleri. 3. Hafta: Dilbilim Neden Bir Bilimdir? Dilbilimin Dilbilgisi, Filoloji Ve Yazına Göre Yeri, Dilbilim Nedir? 4.

Hafta:

Dilbilimin

Görevi

Nedir?

Dilbilimin

Yeri

Dilbilim/Dilbilgisi,

Dilbilim/Filoloji, Dilbilim/Yazın. 5. Hafta: Dil Dışı Göstergeler ve Dil Göstergesi, Gösterge ve Gösterge Dizgeleri, Belirti, Belirtke, Gösterge ve Simge, Görsel Gösterge(ikon), Göstergelerin Birbirlerine Rakip Kullanımları. 6. Hafta: Dil Göstergesinin Tanımı ve Yapısı, Gösterge Algılama Kavramsallaştırma, Dil Göstergesinin Özellikleri, Göstergenin Çizgisellik Özelliği.

7. Hafta: Dil ve İletişim, Giriş, Dilsel İletişimin Temel öğeleri, Konuşucu ya da Yaza(n)r, Alıcı(okur, Dinleyici), Gönderge Yazılı İleti, Kanal, Kod. 8. Hafta: Metinler ve Gerçeklik, Tiyatroda Göndericiler, Çizgi Romanlar,Sonuç. 9. Hafta: Yazılı İletimin İşlevleri, Gönderge İşlevi, Anlatım ya da Duygusal İşlevi, Çağrı İşlevi, İlişki İşlevi, Üst- dil İşlevi, Dilin Sanat İşlevi, Dilin Oyun İşlevi 10. Hafta: Yapısal Dilbilim, Giriş, Genel Dilbilim Dersleri, Genel Dilbilim Dersleri’nin Yönelimleri, Dilbilim Betimsel Bir Bilimdir. Sözlü Dile verilen

Öncelik,

Dilbilimin Görevleri, Dizge Nedir? 11. Hafta: Genel Dilbilim Derslerinde İkili Karşıtlıklar, Dil/Söz, .Dil ve Kullanımı, Dil Konusunda Önyargılar, Çeşitli Diller. 12. Hafta: Art zamancılık ve Eş zamancılık, Dizisel (Çağrışımsal) ve Dizimsel ilişkiler, Töz ve Biçim, Anlam ve Değer, Dilde Yalnızca Karşıtlıklar Vardır. 13. Hafta: Ferdinand De Sausure Sonrası Avrupa Dilbilimi, Giriş, Prag Okulu: İşlevselcilik, Sesbilim. 14. Hafta: Genel Değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Dede Korkut Araştırmaları I Dede Korkut Studies I

3 Zorunlu Güz Nedim BAKIRCI Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 42

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk edebiyatının temel taşı olan Dede Korkut Hikâyeleri’nin teşekkülü, mahiyetini ve özelliklerini öğrencilere tanıtmak ve bu temel bilgiler kapsamında öğrencinin, Dede Korkut Hikâyelerini yorumlayarak Türk kültürü hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. ELE ALINACAK KONULAR Dede Korkut Hikâyelerinin niteliği ve sayısı, Tarihi kaynaklarda Dede Korkut, Korkut isminin yayıldığı alan ve bugün yaşayan Dede Korkut Hikâyeleri, Dede Korkut’un coğrafyası, Dede Korkut Hikâyelerinin teşekkül ve tespit tarihi, Dede Korkut Hikâyelerinin nüshalarının karşılaştırılması, Dede Korkut Hikâyeleri üzerine yapılan çalışmalar, Dede Korkut Hikâyelerinin Anadolu’daki izleri, Kırgızistan’da Dede Korkut Hikâyeleri, Kazakistan’da Dede Korkut Hikâyeleri, Azerbaycan’da Dede Korkut Hikâyeleri, Türkmenistan’da Dede Korkut Hikâyeleri. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Saim Sakaoğlu, Dede Korkut Kitabı, II Cilt, Konya 1998. Muharrem Ergin, Dede Korkut Hikâyeleri, II. Cilt, Ankara 1994. Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitabı, İstanbul 1994. Orhan Şaik Gökyay, Dedem Korkutun Kitabı, İstanbul 2000. Bekir Sami Özsoy, Dede Korkut Kitabı, Manisa 2004. Abdimalik Nisanbayev, Kazakistan’da Dede Korkut, Ankara 2000. Kamil Veli Nerimanoğlu, The Poetics of “The Book of Dede Korkut, Ankara 1998. M. Fahrettin Kırzıoğlu, Dede Korkut Oğuznameleri, Ankara 2000. Metin Ekici, Dede Korkut Hikâyeleri Tesiri ile Teşekkül Eden Halk Hikâyeleri, Ankara 1989. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, Ankara 2000. Seyfi Karabaş, Dede Korkut’ta Renkler, İstanbul 1996. Ömer Zeki Defne, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Edebi Sanatlar Bakımından Bir Araştırma, Ankara 1988. Semih Tezcan-Hendrik Boeschoten, Dede Korkut Oğuznameleri, İstanbul 2001. İsmet Cemiloğlu, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir İnceleme, Ankara 2001.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Dede Korkut Hikâyelerinin niteliği ve sayısı Tarihi kaynaklarda Dede Korkut Korkut isminin yayıldığı alan ve bugün yaşayan Dede Korkut Hikâyeleri Dede Korkut’un coğrafyası Dede Korkut Hikâyelerinin teşekkül ve tespit tarihi ARA SINAV Dede Korkut Hikâyelerinin nüshalarının karşılaştırılması Dede Korkut Hikâyeleri üzerine yapılan çalışmalar Dede Korkut Hikâyelerinin Anadolu’daki izleri Kırgızistan’da Dede Korkut Hikâyeleri Kazakistan’da Dede Korkut Hikâyeleri Azerbaycan’da Dede Korkut Hikâyeleri Türkmenistan’da Dede Korkut Hikâyeleri DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Efsaneleri Turkish Legands

3 Zorunlu Güz Nedim BAKIRCI Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 42

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk halk edebiyatında anlatmaya dayalı türlerden biri olan efsanelerin tanımını, teşekkülü, mahiyetini ve özelliklerini öğrencilere tanıtmak ve bu temel bilgiler kapsamında öğrencinin, Türk efsanelerini Türk kültürü açısından yorumlayarak bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. Aynı zamanda Türk dünyası efsanelerinin motif açısından karşılaştırmalarını yaparak aradaki farklılıkları ortaya koymaktır. ELE ALINACAK KONULAR Efsane tanımı ve efsanenin özellikleri, Efsanelerin teşekkülü, Efsane tasnifleri, Efsanenin halk anlatmaları içindeki yeri, Efsanenin diğer türlerle olan münasebeti, Efsane tipleri, Efsanelerde motif kavramı ve motifin kullanılması, Motifler çerçevesinde efsanelerin çeşitliliği, Anadolu efsaneleri ile diğer Türk boylarının efsanelerinin motif karşılaştırılması, Destanlar içerisinde yer alan efsaneler, Divanu Lügatit-Türk’te yer alan efsaneler, Türk dünyası efsanelerinden örnekler ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavından sorumludur. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Stith Thompson, Motif Index of Folk-Literature, 4. Cilt, New York 1966. Stith Thompson, The Folktale, New York 1946. Saim Sakaoğlu, Efsane Araştırmaları, Konya 2009. Saim Sakaoğlu, Anadolu Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Katalogu, Ankara 1980. Saim Sakaoğlu, 101 Anadolu Efsanesi, Ankara 2003. Saim Sakaoğlu, 101 Türk Efsanesi, Ankara 2003. Bilge Seyidoğlu, Erzurum Efsaneleri, Ankara 1985. Ali Berat Alptekin, Fırat Havzası Efsaneleri, Antakya 1993. Metin Ergun, Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, Ankara 1997. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Cilt 2, Ankara 2002. Kaşgarlı Mahmut, Divanu Lügatit-Türk, (hzl. Besim Atalay), V Cilt, Ankara 2006.

HAFTA

DERS İÇERİKLERİ

1. Hafta

Efsane tanımı ve efsanenin özellikleri

2. Hafta

Efsanelerin teşekkülü

3. Hafta

Efsane tasnifleri

4. Hafta

Efsanenin halk anlatmaları içindeki yeri

5. Hafta

Efsanenin diğer türlerle olan münasebeti

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta

Efsane tipleri

8. Hafta

Efsanelerde motif kavramı ve motifin kullanılması

9. Hafta

Motifler çerçevesinde efsanelerin çeşitliliği

10. Hafta

Anadolu efsaneleri ile diğer Türk boylarının efsanelerinin motif karşılaştırılması

11. Hafta

Destanlar içerisinde yer alan efsaneler

12. Hafta

Divanu Lügatit-Türk’te yer alan efsaneler

13. Hafta

Türk dünyası efsanelerinden örnekler

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Halk Biliminin Kuramları I Theories of Turkish Folk Science I

3 Zorunlu Güz Hatice İÇEL Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 23

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk Halkbilimi araştırmalarında kullanılan yöntem ve teoriler hakkında öğrencilere bilgi vermek. Verilen bu bilgiler ışığında öğrencinin derlediği bir metni, bu yöntemlerle incelemesini sağlamak. ELE ALINACAK KONULAR Halkbiliminin tanımı, amacı, ilişkide bulunduğu diğer bilim dalları, halkbiliminin incelediği konular ve bunların tasnifi, halkbilimi çalışmalarının tarihçesi, Türk halkbilimi çalışmaları, halkbiliminde alan araştırması kavramı ve önemi, gözlem (müşâhede) yoluyla derleme yöntemleri, görüşme (mülâkat) yoluyla derleme yöntemleri, batı düşünce tarihinde halkbilimsel düşüncenin evrimi ve halkbiliminin bağımsız bir bilimsel disipline dönüşmesi, mitolojik teori ve mitolojik okul, güneş mitolojist okulu ve güneş mitleri teorisi, erken dönem halkbilimi kuramlarının temel paradigmaları ve eleştirilen yönleri, Tarihî-Coğrafî Fin okulunun tarihçesi ve temel eserleri (Alex Olrik’in epik kanunlar teorisi), Anti Aarne’nın masalların tip katalogu ve Stith Thompson’un Motif Index of Folk Literature’si, tarihi yeniden kurma kuramı, evrimsel halkbilimi teorisi, psikoanalitik halkbilimi okulları ve kuramsal farklılıkları, ideolojik halkbilimi kuramları. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kuramları karşılaştırma ve bir senteze varma imkânına sahip olacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve sundukları konulardan da not verilebilecektir. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Çobanoğlu, Özkul (2005), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara. Görkem, İsmail (2000), Hikâye Araştırmaları: Çukurovalı Âşkı İsmail Köse ve Hikâye Repertuarı Üzerine Bir Araştırma, Ankara. Hobsbawm, Eric (1981), Bandits, Newyork. Örnek, Sedat Veyis (1995), Türk Halkbilimi, Ankara. Propp, Vladimir (çev. H. Gümüş) (1987), Masalların Yapısı ve İncelenmesi, Ankara. Sakaoğlu, Saim (1999), Masal Araştırmaları, Ankara. Thompson, Stith (1955-1958), Motif Index of Folk Literature, Newyork. Yıldırım, Dursun (1998), Türk Bitiği, Ankara.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Halkbiliminin tanımı, amacı, ilişkide bulunduğu diğer bilim dalları, halkbiliminin incelediği konular ve bunların tasnifi Halkbilimi çalışmalarının tarihçesi, Türk halkbilimi çalışmaları Halkbiliminde alan araştırması kavramı ve önemi, gözlem (müşâhede) yoluyla derleme yöntemleri Görüşme (mülâkat) yoluyla derleme yöntemleri Batı düşünce tarihinde halkbilimsel düşüncenin evrimi ve halkbiliminin bağımsız bir bilimsel disipline dönüşmesi

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta 8. Hafta

Mitolojik teori ve mitolojik okul, güneş mitolojist okulu ve güneş mitleri teorisi Erken dönem halkbilimi kuramlarının temel paradigmaları ve eleştirilen yönleri Tarihî-Coğrafî Fin okulunun tarihçesi ve temel eserleri (Alex Olrik’in epik kanunlar teorisi) Anti Aarne’nin masalların tip katalogu ve Stith Thompson’un Motif Index of Folk Literature’si Tarihi yeniden kurma kuramı, evrimsel halkbilimi teorisi Psikoanalitik halkbilimi okulları ve kuramsal farklılıkları İdeolojik halkbilimi kuramları DÖNEM SONU SINAVI

9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Anonim Halk Nazmı I Anonymous of the Folk Poetry I

3 Zorunlu Güz Hatice İÇEL Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 23

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Anonim Halk Nazmı içerisinde değerlendirilen türlerin (mani, türkü, ağıt, ninni, vb.) yapı ve muhteva özellikleri hakkında öğrenciye bilgi vermek ve bunların Türk Halk Edebiyatı içerisindeki yerini belirlemek. ELE ALINACAK KONULAR Anonim Halk Şiiri ile Âşık Tarzı Şiir arasındaki farklar ve bunların Türk Halk Edebiyatı içerisindeki yeri, maninin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, mani şeklinin tarihçesi ve mani söyleme geleneği, Türk Dünyasında maniler (Azerbaycan manileri, Türkmenistan manileri, Gagauz manileri, vb.), türkünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, türkü söyleme geleneği, türkülerin çeşitli bakımlardan tasnifi ve motif yapıları, Türk Dünyasında türküler (Azerbaycan türküleri, Kıbrıs türküleri, Tatar türküleri, vb.), ağıtın tanımı, ağıt yakma geleneği, ağıtların muhtevası, ağıtların tarihçesi, tasnifi ve diğer türlerle ilişkisi, Türk Dünyasında ağıtlar (Kazak ağıtları, Türkmen ağıtları, Kırgız ağıtları, vb.), ninninin tanımı, ninni söyleme geleneği ve tarihçesi, ninnilerin diğer türlerle ilişkisi, ninninin şekil ve muhteva yapısı, ninnilerin tasnifi, Türk Dünyasında ninniler (Azerbaycan ninnileri, Özbek ninnileri, Uygur ninnileri, vb.). ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinleri inceleyecek ve bir senteze ulaşacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavından sorumludur. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve sundukları konulardan da not verilebilecektir. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Bali, Muhan (1997), Ağıtlar, Ankara. Boratav, Pertev Naili (1973), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul. Çelebioğlu, Âmil (1982), Türk Ninniler Hazinesi, İstanbul. Elçin, Şükrü (1986), Halk Edebiyatına Giriş, Ankara. Elçin, Şükrü (1990), Türkiye Türkçesinde Ağıtlar, Ankara. Elçin, Şükrü (1990), Türkiye Türkçesinde Maniler, Ankara. Kaya, Doğan (1999), Anonim Halk Şiiri, Ankara. Kaya, Doğan (2007), Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara. Özbek, Mehmet (1981), Folklor ve Türkülerimiz, İstanbul. Öztelli, Cahit (1953), Halk Türküleri, İstanbul.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Anonim Halk Şiiri ile Âşık Tarzı Şiir arasındaki farklar ve bunların Türk Halk Edebiyatı içerisindeki yeri Maninin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, mani şeklinin tarihçesi ve mani söyleme geleneği Türk Dünyasında maniler (Azerbaycan manileri, Türkmenistan manileri, Gagauz manileri, vb.)

4. Hafta

Türkünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, türkü söyleme geleneği

5. Hafta

Türkülerin çeşitli bakımlardan tasnifi ve motif yapıları

6. Hafta

ARA SINAV

8. Hafta

Türk Dünyasında türküler (Azerbaycan türküleri, Kıbrıs türküleri, Tatar türküleri, vb.) Ağıtın tanımı, ağıt yakma geleneği, ağıtların muhtevası

9. Hafta

Ağıtların tarihçesi, tasnifi ve diğer türlerle ilişkisi

10. Hafta

Türk Dünyasında ağıtlar (Kazak ağıtları, Türkmen ağıtları, Kırgız ağıtları, vb.)

7. Hafta

11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Ninninin tanımı, ninni söyleme geleneği ve tarihçesi, ninnilerin diğer türlerle ilişkisi Ninninin şekil ve muhteva yapısı, ninnilerin tasnifi Türk Dünyasında ninniler (Azerbaycan ninnileri, Özbek ninnileri, Uygur ninnileri DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Masal Araştırmaları I Turkish Tale Studies I

3 Zorunlu Güz Namık Aslan Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 34

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Amaç; masallarımızın kültürümüz açısından ne derece önemli ve müstesna yapılar olduğunu anlatmak ve öğretmektir. Şöyle ki; diğer sözlü edebiyat yaratılarının bütününün olduğu gibi,

masalların da asli işlevi; en ilkel çağlarda evrensel insanî müşterekleri, ilerleyen çağlarda da bununla birlikte kültürel değerleri muhafazadır. Bu bağlamdan hareketle ilk dönem masallarının daha kısa olduğu, kültürel birikimlere paralel olarak geliştiği düşünülebilir. Masalın görevi, diğer yaratılara göre çok daha hayati ve önemlidir. Zira masallar, daha çocukluk çağında adeta şuuraltı düzenleyici bir işleve sahiptirler. Bunlar, olağanüstü, göz kamaştırıcı, büyüleyici renklerle, daha şekillenmemiş dimağları, hipnoz derecesinde kuşatarak, evrensel düzlemdeki kabuller başta olmak üzere, kültürün temel kabulleriyle şekillendirme vazifesi görürler. Genç dimağları büyülercesine hipnoz eden masal unsurları ise “motifler” ve “tipler”dir. Sözlü edebiyat türlerinin bütününün ihtiyaç duyduğu bu sihirli ve sembolik unsurları en çarpıcı, en göz alıcı kullanan tür, hiç kuşku yok ki masallardır. Masallar, umumiyetle açık mesajı veya temi diyebileceğimiz şekilde ön plana çıkarttıkları bir değer üzerine kurgulanırlar. Ancak estetik kültür yaratılarının tüm eksen kişileri ve özellikle masal kahramanları tepkileri, davranışları, tavır ve duruşlarıyla model kişilerdir. Kültürel değerler için muhafaza işlevi gördüğünü söylediğimiz söz yaratılarında bu değerler, model kişilerin tercihleri olarak anlatıya yansırlar. Kültürel değerlerin öğrenimi çoklukla bu yansımalardan gıdalanma şeklinde olur. Bu durum çocuğun bir parça şeker yediğini zannederken kızamık aşısı olması gibidir. Masallar, kültürel kimliğin şekillenmesinde kültürel bağışıklığı pekiştirici bir iksir vazifesi görürler. Masallarla beslenmeyen dimağlar bağışıklık sistemi gelişmemiş vücutlar gibidir. Başka kültürlerin kabullerine maruz kaldıklarında direnme güçleri yoktur. Bir kültürün en değerli varlığı hiç kuşku yok ki, sözdür. Kültür, yine söz vasıtasıyla kurduğu ve bir tür hafıza işlevi de gören bu yapılar sayesinde kabullerini muhafaza ettiği gibi, bu yapılar aracılığı ile sözü de geliştirmiş olmaktadır. Sözün gücü, akıcılığı ve etkileyiciliği bu estetik yapılar sayesinde gelişmektedir. Malzemesi dil olan bu sözlü estetik yapılar, deyimden destana, kültürün farklı vazifeler yüklediği, farklı biçimlerde ve farklı hacimlerde tasarladığı yapılardır. Sihirli, simgesel unsurlar tabir ettiğimiz motifler ve tipler ise bu yapıların temel taşları hükmündedir. Masalların asıl önemi, kuşkusuz kültür taşıyıcısı olmalarından ileri gelmektedir. Ancak kültürel inkişafa bağlı olarak başka işlevler de görmüşlerdir. Daha pek çok edebî türe malzeme veren ve kaynaklık eden masallar, eğlendirme vazifesi de yapmışlardır. Bunların bütünüyle çocuklara hitap ettiği de düşünülmemelidir. Edebi tekamül paralelinde ince nükteler, adrese gönderilmiş ve zaman zaman ancak sezilebilecek türden mesajlar içerenleri de vardır kuşkusuz. Bu türden alegorik üsluplu masalların bizde, Selçuklu ve daha çok da Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinin mirası olabileceği, ihtimal dahilinde görülmektedir Dilimizin bu estetik yapıları işte bu derece önemli ve gelecek nesillere öğretilmesi de bir o kadar elzemdir. ELE ALINACAK KONULAR Somut olmayan kültürel mirasımızın bu nadide yadigarlarının öncelikle muhafazası için bu güne kadar yapılan çalışmalar ve yapılması gerekenler ele alınacak, bu türün(masalın) kültürel kimliğin oluşmasındaki katkısı örnek metinler üzerinde yapılacak incelemelerle değerlendirilecektir.Türk ve dünya masalları üzerine yapılan bilimsel çalışmalar ışığında masal mevhumu ve bu bağlamdaki kavram ve kabuller akademik düzlemde öğrencilere aktarılacaktır.

ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler şekil ve muhteva yönünden incelenecek, temel mesajları ve kültürel öğretileri öğrencilerin de katılımıyla tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

.Sakaoğlu, Saim(1999), Masal Araştırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları Sakaoğlu, Saim(1984), Anadolu Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Katalogu, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınları Çobanoğlu, Özkul (1999), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ yayınları Günay, Umay (1975), Elazığ Masalları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları Oğuz, M. Öcal- G. Ö. Eker- M. Ekici- N. Özdemir (2003d)Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Millî Folklor Yayınları Propp, Viladimir (2001), Masalın Biçimbilimi, (çev:M.Rifat-S.Rifat) Seyidoğlu, Bilge(1975), Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar, Ankara: Atatürk Üniversiyesi Yayınları Tezel, Naki (1992), Türk Masalları I-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Boratav, P.Naili (1992), Az Gittik Uz Gittik, İstanbul: Adam Yayınları Boratav, P.Naili (1991), Zaman Zaman İçinde, İstanbul: Adam Yayınları Alptekin, Ali Berat (2002), Taşeli Masaları, Ankara: Akçağ yayınları. HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Masal üzerine genel değerlendirmeler(tanımı, şekil ve muhteva özellikleri) Masalların diğer türlerle münasebetleri(destan, efsane, hikaye, atalar sözü, ..vb.)

Türk Masalları üzerine yapılan çalışmaların değerlendirilmesi Masal türleri ve türlerin özgün hususiyetleri Masalların kaynakları, doğuş ve yayılışları hakkında görüşler ve bu görüşlerin değerlendirilmesi

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta

Masallarda dış yapı çözümlemesi(kalıp ifadeler; başlangıç, bağlayış-geçiş, bitiş kalıpları)

8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Yapı çözümlemeleriyle ilgili örnek metin incelemeleri

Masallarda “motif “ve “tip” kavramı üzerine değerlendirme. (Masalların işlevi, kültürel öğretisi, motiflerin kültürel boyutu) Motif ve tip çözümlemeleri(örnek metinler üzerinde değerlendirmeler) Örnek metinler üzerine motif ve tip incelemeleri.(Keloğlan ve Köse Masalları) Örnek metinler üzerine incelemeler Türk Masal tipleri üzerine çözümlemeler ve değerlendirmeler Masalın temel mesajı ve ikincil öğretileri. Motif

çözümlemeleri üzerine örnekler Metin merkezli masal inceleme yöntemleri üzerine değerlendirmeler DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı

Eski Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Hakaniye Türkçesi Karakhanid Turkish

3 Zorunlu Güz

Abdullah Soyadı KÖK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü Merkez Yerleşke NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 38

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Hakaniye dönemi tarih ve dil tarihi açılarından ele alınacaktır. Doğu Türkçesinin ilk devresi olan Hakaniye dönemini temsil niteliğini taşıyan kaynak eserler (Kutadgu Bilig, Divanü Lugati’t-Türk, Kuran Tercümesi v.b.) tanıtılacaktır. Dönem metinlerinin Türk dilinin tarihî ve modern şiveleriyle karşılaştırmalı olarak dil incelemeleri yapılacaktır. Bu dersin amacı öğrenciye Türkçenin İslâmî Türk çevresi eserlerinin dil özelliklerini ve eser külliyatını tanıtmaktır. ELE ALINACAK KONULAR: Karahanlı adı, İlk Müslüman Türk Devletleri, Karahanlı Tarihi, Karahanlılardan kalan ilk İslamî eserler ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Karahanlı tarihi ve yazı dili ilgili belgeler tartışılacak bu belgelerin dil tarihi açısından önemi anlatım ve metin inceleme yöntemi ile ele alınacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Öğrenciler hazırlandıkları konuları tartışacaklardır. Ara sınav ödev olarak değerlendirmeye alınacaktır. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (Yüksek Lisans için 70/ Doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynak: ARAT, Reşit Rahmeti, (1947), Kutadgu Bilig I Metin, TDK Yayınları, Ankara ATA, Aysu, (2004), Türkçe İlk Kur’an Tercümesi (Rylands Nüshası), TDK Yayınları; Ankara. HACIEMİNOĞLU, N. (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yayınları, Ankara . KÖK, Abdullah, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 1v/1235v/2 (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin) , Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. NALBANT, Mehmet Vefa (2008), DĪVĀNÜ LUĠĀTİ’T-TÜRK GRAMERİ-I İSİM, BilgeOğuz, İstanbul. NALBANT, Mehmet Vefa (2008), DĪVĀNÜ LUĠĀTİ’T-TÜRK’TE BEDEN İLE İLGİLİ AKTARMALI SÖZCÜKLER: “YÜZ VE GÖNÜL” SÖZCÜKLERİ ÖRNEĞİNDE ÜNLÜ, Suat, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 235v/3 450r (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. YAYLAGÜL Özen (2006) “DìvÀnü Lugati’t-Türk’teki Ad Aktarmalı (Metonymic) Yapılar”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Mart 2006, ss.77-88. Kutadgu Bilig Tıpkı basım 3. Mısır Nüshası, ( 1943), TDK. , İstanbul.

Yardımcı Kaynaklar: * Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış yayınlar kaynakça olarak hazırlanacaktır. DİĞER BİLGİLER: Harita, fotoğraf, belge vb. HAFTALIK DERS PLANI: Hafta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Ana Temalar ve Konular Türk dilinin tarihi dönemleri arasında Hakaniye Türkçesinin yeri. Karahanlı tarihi. Karahanlıların kullandıkları Alfabelerin Türklerin kullandığı diğer alfabeler arasındaki yeri. Hakaniye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri. Hakaniye Türkçesinin şekil bilgisi özellikleri. Aynı tarihî dönemde değerlendirilen Hakaniye ve Doğu Türkçesi arasındaki farklar. Hakaniye dönemi eserleri hakkında bilgi. DLT , KB, AH hakkında bilgi KB’in Hakaniye dönemi eserleri arasındaki yeri. KB metin çözümlenmesi. KB metin çözümlenmesi. KB metin çözümlenmesi. Hakaniye Dönemi eserlerinin üslup özellikleri ve karşılaştırılması. Genel değerlendirme.

Ders Kitabı:

ARAT, Reşit Rahmeti, (1947), Kutadgu Bilig I Metin, TDK Yayınları, Ankara HACIEMİNOĞLU, N. (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yayınları: 638, Ankara . NALBANT, Mehmet Vefa (2008), İSİM, Bilge Oğuz, İstanbul.

DĪVĀNÜ LUĠĀTİ’T-TÜRK GRAMERİ-I

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı

Eski Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı

Orhun Türkçesi Orkhun Turkish

İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

3 Zorunlu Güz

Abdullah Soyadı KÖK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü Merkez Yerleşke NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 38

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Orhun Türkçesi, Türk dilli ilk yazılı metinlerin yer aldığı tarihi dönem Türkçesidir. Bu metinler sadece dil araştırmaları için değil, kültür ve tarih araştırmaları içinde Türkçe ilk tanıklardır. Bu çerçevede dönem Türkçesi ve metinleri ele alınmaktadır. Köktürk Alfabesinin özellikleri, bu alfabe ile yazılmış metinlerin transliterasyon ve transkripsiyon sistemi kullanılarak Lâtin harflerine aktarımı; metinlerin karşılaştırmalı-tarihî dilbilimi metotlarına göre ses, yapı ve anlam özellikleri bakımından dil bilgisi incelemesi yapılır. Günümüzde dünya üzerinde konuşulan –Çuvaşça hariç diğer tüm- Türk dillerinin ilk yazılı metinleri olan Orhun Türkçesi dil özelliklerinin verilmesiyle daha sonraki dönem Türkçeleri arasında karşılaştırma yapabilecek düzeye gelinmesi amaçtır. Ayrıca tarih araştırmaları bakımından da Köktürk harfli Orhun Türkçesi metinlerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. ELE ALINACAK KONULAR: KökTürk Tarihi, KökTürk Kağanlığı Yazıtları, Runik alfabesi ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: KökTürklerle ilgili Tarihi ve edebi kaynaklar incelenecek Orhun Yazıtları ile ilgili belgeler tartışılacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Öğrenciler hazırlandıkları konuları tartışacaklardır. Ara sınav ödev olarak değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (Yüksek Lisans için 70/ Doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynak: ERCİLASUN, Ahmet Bican (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yay.., Ankara. ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, 2 Cilt, Wiesbaden. ERDAL, Marcel (2004), Old Turkic Grammer, Wiesbaden. ORKUN, H.N., Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988. ERGİN, Prof. Dr. Muharrem(1996), Orhun Abideleri, 20. Baskı, Boğaziçi Yay., İstanbul. GABAİN, A. Von (Çev.: Mehmet Akalın) (1988), Eski Türkçenin Grameri, TDK, Yay., Ankara.. TEKİN, Talat (1988), Orhon Yazıtları: Kültigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Simurg Yayınları, İstanbul. TEKİN, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9, Ankara User Hatice Şirin (2009), Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Türk Dili Dizisi:1, Kömen Yayınları, Konya. Yardımcı Kaynaklar: Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış yayınlar takip edilecektir.

DİĞER BİLGİLER: KökTürklerle ilgi tarihi vesikalar harita, cd , fotoğraf HAFTALIK DERS PLANI: DERS PLANI Hafta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Ana Temalar ve Konular Türk dilinin tarihi dönemleri arasında Köktürkçenin yeri ve önemi Köktürk kağanlığı tarihi. Köktürk alfabesi ve Türklerin kullandığı diğer alfabeler arasındaki yeri. Köktürkçenin fonetik özellikleri. Köktürkçenin morfolojik özellikleri. Aynı tarihi dönemde değerlendirilen Köktürkçe ile Uygurca arasındaki farklar. Tunyukuk yazıtının çözümlenmesi. Metin çözümlemesi. Metin çözümlemesi Metin çözümlemesi. Metin çözümlemesi. Tunyukuk yazıtı üzerine genel bilgi. Yazıtların üslup özellikleri ve karşılaştırılması. Genel değerlendirme.

Ders Kitabı DİVİTÇİOĞLU, S, (2000), Kök Türkler, Yapı Kredi Yayınları: 1399,İstanbul. GABAİN, A.Von ,. (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çeviren:M. Akalın),TDK Yayınları:532, Ankara. GUMİLEV, L. N. (2002), Eski Türkler, Selenge yayınları, (2.Baskı) İstanbul. TEKİN, T. (1988), Orhon Yazıtları, TDK Yayınları:540, Ankara. TEKİN, T. (1994), Tunyukuk Yazıtı, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:5, Ankara. TEKİN, T. (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9,Ankara.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

TÜRK HALK EDEBİYATI

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Türk Edebiyatında Araştırma Metotları Research Methods for Turkish Literature

3 Seçmeli Güz

Faruk Soyadı ÇOLAK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi İletişim Bilgileri: Fen-Edebiyat Fakültesi 51200-NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: 0 388 2252140

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Bilindiği üzere araştırma yapmanın temel kuralları; problemi tespit etmek, probleme göre yöntem belirlemek veya geliştirmek, geliştirilen yönteme göre problemi çözmek ve bir sonuca ulaşmaktır. Bu dersin amacı öğrenciye Türk Edebiyatı ile ilgili bir problemi tespit etmek, uygun yöntemi belirlemek, yönteme göre problemi çözmek, yorumlamak, bilimsel yazı yazma kurallarını öğretmek ve alanla ilgili yazma çalışması yaptırmaktır. Son yıllarda Türk Edebiyatı üzerine yapılan çalışmalarda bazı metot eksikliklerinin olduğu sıkça vurgulanmaktadır. Geleceğin araştırmacı unvanını taşıyacak Yüksek Lisans öğrencilerine araştırma yapmanın temel kurallarını öğretmek son derece nemlidir.

ELE ALINACAK KONULAR: Derste, araştırmanın kuramsal temelleri, araştırma etiği ve intihal, intihalin doğurduğu sorunlar, problemin tespiti ve tanımı, uygun yöntemin belirlenmesi, araştırmanın planlaması, veri toplama, toplanan verinin yorumlanması, yazıya geçirilmesi, kaynaklardan yararlanma ve bilimsel yazılarda uyulacak kurallar ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste öğretim üyesi teorik bilgileri verecek ve derslerde öğrenciye verilen bilgilerle ilgili uygulamalar yaptırılacaktır. Öğrenciye gerekli görüldüğü hallerde alanla ilgili kaynak ve materyal taraması verilerek uygulama yaptırılacaktır. Sömestri içerisinde öğrenci bağımsız olarak bir problem tespit edecek ve tespit ettiği problemi çözümleyen bir bilimsel yazı kaleme alacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Sınavlar öğrencilerin durumuna göre ödev (makale yazma, alan araştırması yapma) veya klasik olarak uygulanabilir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notu Niğde Üniversitesi Sınav Yönetmeliğinde belirtilen nottur. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Ali BALCI, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem Teknik ve İlkeler, Pegem A Yayınları, Ankara 2001. Halil AÇIKGÖZ, İlmî Araştırma Yazılarında Uyulacak Esaslar, Türk Dünyası Araştırmaları Yayınları, İstanbul, 1988. Augene R. HAMMOND, Critical Thinking, Thoughtful Writing, McGrawe-Hill, New York 1989. John OSTROM-William COOK, Paragraph Writing Simplified, Harper Collins College Publishers, New York 1993. Poul Rylance, Legal Writing and Drafting, Legal Practice Handbook, London 2000. M. Fuat KÖPRÜLÜ, “Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl”, Edebiyat Araştırmaları I, Ötüken

Yayınları, İstanbul 1989, s. 3–46. Saim SAKAOĞLU, Folklor Bibliyografyaları Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme, Konya 1991. Agâh Sırrı LEVEND, Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984. Adurrahman GÜZEL, Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara 2004. DİĞER BİLGİLER: Öğrenci zaman zaman yazma eserler kütüphaneleri ile araştırma kütüphanelerine yönlendirilecek, söz konusu kütüphanelerden malzeme almaları sağlanacaktır. Bu yolla öğrenci araştırma mekanlarına adapte edilecek ve araştırma yapmanın malzeme temin etme safhası uygulamalı olarak öğretilecektir.. HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Araştırmanın kuramsal temelleri, bilimsel araştırmanın tanımı ve safhaları. 2. Hafta: Araştırma etiği ve intihal, intihalin doğuracağı sorunlar. 3. Hafta: Bir araştırmada problemin tespiti ve tanımı. 4. Hafta: Problemin çözümü için uygun yöntemin belirlenmesi. 5. Hafta: Araştırmanın evreninin belirlenmesi ve araştırma planının çıkarılması. 6. Hafta: Bibliyografik çalışma yapma, kaynakların tespiti ve araştırmada veri toplama; elektronik ortamdan yararlanılan kaynaklar ve bu kaynakların sorgulanabilirliği. 7. Hafta: Araştırmada kütüphane kayıtlarını okuma ve kütüphaneden yararlanma. 8. Hafta: Araştırmada kullanılacak metotlar. 9. Hafta: Toplanan verilerin yorumlanması ve yazıya geçirilmesi. 10. Hafta: Bilimsel yazı çeşitleri; makale, tanıtım, tenkit ve raporlama yapma. 11. Hafta: Dipnot verme, makale ve kitap kayıtları çıkarma, kaynakça hazırlama, kısaltmalar listesi çıkarma.

12. Hafta: Araştırma dilinin tespiti ve bilimsel yazılarda üslup. 13. Hafta: Bilimsel araştırmalarda uyulacak yazım kuralları. 14. Hafta: Örnek bir bilimsel yazı, tez veya kitabın planlamasının yapılması. 15. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

TÜRK HALK EDEBİYATI

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Türk Halk Hikâyeleri Turkish Folk Tales

3 Seçmeli Güz

Faruk Soyadı ÇOLAK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi İletişim Bilgileri: Fen-Edebiyat Fakültesi 51200-NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: 0 388 2252140

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Halk Hikâyeleri, Türk Halk Edebiyatının diğer edebiyat alanlarıyla bağlantılı önemli konularının başında gelmektedir. Edebiyat kronolojisine göre destan çağının hemen sonrasında ortaya çıkan Halk Hikâyeleri, muhteva bakımından hem destan hem de diğer halk anlatmalarıyla ilişki içerisindedir. Bu açıdan bakıldığında Halk Edebiyatı alanında lisans sonrası eğitim alan bir öğrencinin Halk Hikâyeleri ile ilgili teorik bilgileri ve inceleme metotlarını mutlaka bilmesi gerekmektedir. Ayrıca edebiyat araştırmalarında metin tahlili, en önemli unsurlardan birisini teşkil etmektedir. Edebiyat metinlerine nüfuz edebilmek için bu metinlerin kodlarının çözümlenmesi gerekmektedir. Edebiyatçının bu tür bir metin çözümlemesi yapabilmesi için metne uygulanacak metotları bilmesi gerekir. Bu ders öğrenciye, Halk Hikâyeleri ile ilgili teorik bilgileri, halk hikâyelerini inceleme metotlarını öğretmeyi amaç edinmektedir. Halk Hikâyelerini tahlil etme yeteneğine kavuşan bir birey, hem folklor kuramlarının uygulanışını öğrenecek hem de söz konusu metinlerdeki edebî ve kültürel unsurlara nüfuz edecektir. Bu bağlamda söz konusu ders, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans eğitimi alan öğrenciler için son derece önemlidir. ELE ALINACAK KONULAR: Derste, genel anlamda Halk Hikâyelerinin tanımı, Halk Hikâyeler araştırmalarında kullanılan metotlar, Halk Hikâyeleri üzerine yapılan çalışmalar, araştırmalarda kullanılan kaynaklar ve metin tahlilleri ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste öğretim üyesi konunun tanımını yaparak, çerçevesini çizecek ve araştırma teknikleriyle ilgili bilgiler verdikten sonra, Türk Halk Hikâyelerine uygulanabilecek teoriler öğretecektir. Öğrenciye okuma materyalleri verilecek ve okudukları materyallerden hareketle edebi metin yorumlaması yaptırılacaktır. Öğrenciye gerekli görüldüğü hallerde alan veya materyal araştırması verilecek, elde ettiği malzeme yorumlatılacaktır. Verilen bilgiler doğrultusunda öğrenciye makale yazma çalışmaları yaptırılacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Sınavlar öğrencilerin durumuna göre ödev (makale yazma, alan araştırması yapma) veya klasik olarak uygulanabilir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notu Niğde Üniversitesi Sınav Yönetmeliğinde belirtilen nottur. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Stith THOMPSON, Motif İndex of Folk-Literature, 6 c., Blomington-İndiana 1955-1958. Pertev Naili BORATAV, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Adam Yayınları, İstanbul 1986.

Fikret TÜRKMEN, Tahir ile Zühre, Kültür Bakanlığı Yayınlar, Ankara 1983. Metin EKİCİ, Dede Korkut Hikâyeleri Tesiriyle Teşekkül Eden Halk Hikâyeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1995. Ali Berat ALPTEKİN, Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yayınları, Ankara 1998. İsmail GÖRKEM, Halk Hikâyeleri Araştırmaları Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuarı, Akçağ Yayınları, Ankara 2000. Ali DUYMAZ, Kerem İle Aslı Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001. Faruk ÇOLAK, Altunhisarlı Âşık Şifâî, Maya Akademi Yayınları, Ankara 2009. DİĞER BİLGİLER: HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Halk hikâyesinin tanımı, kapsamı, doğuşu, edebî metin olarak değeri ve roman ile arasındaki ilişki. 2. Hafta: Türk Halk Hikâyeleri üzerine yapılan çalışmaların değerlendirilmesi, Türk Halk Hikâyeleri ile ilgili kaynak tanıtımı ve bu kaynaklar üzerine değerlendirmeler. 3. Hafta: Halk hikâyelerinin tarihî seyri, çeşitlenmesi ve yayılma alanları. 4. Hafta: Halk hikâyelerinin şekil ve muhteva hususiyetleri. 5. Hafta: Realist halk hikâyeleri. 6. Hafta: Halk hikâyesi ile destan, masal, efsane ve fıkralar arasındaki ilişki. 7. Hafta: Edebî metin kuramları ve Roman olarak halk hikâyeleri. 8. Hafta: Halk anlatılarının incelenmesi üzerine geliştirilmiş folklor kuramlarından Tarihî-Coğrafî metoda göre halk hikâyesi inceleme. 9. Hafta: Halk anlatılarının incelenmesi üzerine geliştirilmiş folklor kuramlarından Performans teorisine göre halk hikâyesi inceleme. 10. Hafta: Halk anlatılarının incelenmesi üzerine geliştirilmiş Kompozisyon teorisine göre halk hikâyesi inceleme. 11. Hafta:

folklor

kuramlarından

Sözlü

Halk hikâyeciliği açısından Dede Korkut üzerinde değerlendirmeler. 12. Hafta: Kerem İle Aslı hikâyesi üzerine değerlendirmeler. 13. Hafta: Ferhat ile Şirin hikâyesi üzerine değerlendirmeler. 14. Hafta: Şah İsmail hikâyesi üzerine değerlendirmeler. 15. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Tahkiyeli Eser Tahlillerinde Usul I The method in narrative works’ analyses I

3 Zorunlu Güz Genç Osman GEÇER Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 26

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Yenileşme Devri Türk Edebiyatı ürünlerinden tahkiye metoduyla kaleme alınan eserlerin incelenmesi sırasında takip edilmesi gereken yöntemlerin öğretilmesi, bu yol takip edilmek suretiyle edebi eserlere daha iyi nüfuz edilmesinin sağlanması. ELE ALINACAK KONULAR Yenileşme Devri Türk Edebiyatı alanı içerisine giren tahkiyeli eserlerin daha iyi anlaşılabilmesi ve tahlil edilebilmesi için öncelikle “Edebi Eser Nedir?” sorusundan hareket edilerek yazar-okuyucu kavramı açıklanacak. Tahkiyeli eserlerde kurgu meselesi ele alınacak. Tahkiyeli eserlerde vak’a ve olay örgüsü üzerinde durulacak. Hikâyede zaman ve mekân kavramlarının yanı sıra tahkiyeli eserlerin en belirleyici unsurlarından olan dil ve üslup konusu da bu kapsam içerisinde incelenecektir. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Öncelikle dersin genel çerçevesi çizilecek, alanı sınırlandırıldıktan sonra tahkiyeli eserlerin incelenmesinde kullanılacak temel bilimsel kaynak eserler öğrenciye liste halinde verilecek (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) Bu bilgiler ışığında öğrenci yönlendirilecek, belirlenen metinler üzerinde önceden hazırlık yapılmak suretiyle ders esnasında bu metinlerin tahlili yapılacak; tahlil sırasında öğrencinin karşılaştığı sorunlar çözüme kavuşturulacak. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Ancak, öğrencilere verilen ödevlerin tam ve zamanında hazırlanıp hazırlanmadığı takip edilerek bunun nota dönüştürülmesi de sağlanabilecektir. Ayrıca öğrencilerin derse katılım ve ders esnasındaki katkıları da göz önüne alınarak benzer durumlar da nota dönüştürülebilecektir. Öğrencilere seminer ödevi de verilecek ve bu ödevler de değerlendirmeye tabi tutulacak ve seminer ödevleri sınav yerine geçebilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Alemdar Yalçın, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1920-1946), Ankara, 2002. Berna Moran, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, İstanbul, 1987. Hece, Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Sayı: 46-47, Ankara, 2000. Hece, Türk Romanı Özel Sayısı, Sayı: 65-66-67, Ankara, 2002. Mehmet Kaplan, Hikâye Tahlilleri, İstanbul,2006. Mehmet Tekin, Roman Sanatı I Romanın Unsurları, İstanbul, 2001. Nurullah Çetin, Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara, 2000. Philip Stevick, (Çev: Sevim Kantarcıoğlu), Roman Teorisi, Ankara, 1988. Şerif Aktaş, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara 1998. Şerif Aktaş, Edebiyatta Üslup ve Problemleri, Ankara, 1998.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ

“Edebî eser” kavramı ve yazar-okuyucu iletişimi Bir yazı faaliyetini “edebi” kılan unsurlar Anlatma esasına bağlı (tahkiyeli) eserlerde yapı Metin ve zihniyet (metin yazıldığı zaman ve zamirle ilgili tarafları) Tahkiyeli Eserlerin İnceleme ve Değerlendirme Planı: Olay (Vak’a), a) Ara düğüm, b)Ana düğüm ARA SINAV

6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Hikâyede Zaman Hikâyede Mekân İnsan unsuru dışındaki figürlerin faktörü Dil ve Üslûp Ana fikir Figürler a)Merkez Figür (kişi) b)Karşıt Figür c)Yardımcı Figürler Örnek metin tahlili (Ahmet Hikmet Müftüoğlu: “Üzümcü”; Ömer Seyfettin “Gizli Mabet”) DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Yenileşme Devri Türk Edebiyatı’nın Kaynakları I The sources of Modern Turkish Literature Periot I

3 Zorunlu Güz Genç Osman GEÇER Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 26

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Bilimsel çalışmalar sırasında en önemli unsur, çalışma yapılan saha ile ilgili kaynakların temini ve bu kaynakların en doğru ve verimli bir biçimde kullanılmasıdır. Bu bağlamda Yenileşme Devri Türk Edebiyatı alanında çalışma yapacak bir araştırıcının da bu alanla ilgili temel ve yardımcı kaynakları bilmesi ve kullanabilmesi gerekir. Bu ders, böyle bir amaca hizmet etmek amacını gütmektedir. ELE ALINACAK KONULAR Bilimsel çalışmaların temelini teşkil eden kaynakların sınırlarının belirlenmesi prensibinden hareketle eski ve yeni kaynakların farklılıklarının ortaya konulması; siyasal tarih sahasında yapılmış çalışmaların edebiyat araştırmalarında kullanımı; edebiyat dışında kalan sanat alanları ile ilgili yazılmış eserlerden faydalanabilme; Tanzimat sonrası kaleme alınan temel kaynaklar ve süreli yayınların (Gazeteler ve dergiler) vazgeçilmez kaynaklar arasında olmaları; ansiklopedik eserler; belli başlı edebiyat tarihleri ve buna ilaveten internet kaynaklarının doğru bir biçimde kullanılabilmesi. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Öncelikle dersin genel çerçevesi çizilecek, alanı sınırlandırıldıktan sonra Yenileşme Devri Türk Edebiyatı alanında ve bu alana yardımcı olabilecek temel bilimsel kaynak eserlere ulaşma yöntemleri öğretilecek. Bu bilgiler ışığında öğrenci yönlendirilecek, bilimsel çalışmalar sırasında ilgili kaynakların doğru bir biçimde kullanılıp kullanılamadığı kontrol edilerek görülen eksiklikler tamamlanacak ve yanlışlar düzeltilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Ancak, öğrencilere verilen ödevlerin tam ve zamanında hazırlanıp hazırlanmadığı takip edilerek bunun nota dönüştürülmesi de sağlanabilecektir. Ayrıca öğrencilerin derse katılım ve ders esnasındaki katkıları da göz önüne alınarak benzer durumlar da nota dönüştürülebilecektir. Öğrencilere seminer ödevi de verilecek ve bu ödevler değerlendirmeye tabi tutulacak ve seminer ödevleri sınav yerine geçebilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1988. Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Araştırmalar, İst., 1992. Behçet Necatigil, Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul, 2002. Behçet Necatigil, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, İstanbul, 1992. İnci Enginün, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, 1991.

İnci Enginün, Yeni Türk Edebiyatı –Tanzimat’tan Cumhuriyet’e 1839-1923, İstanbul, 2006. M. Fuad Köprülü, Edebiyat Araştırmaları I-II, İstanbul, 1989. Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, İst., 1992. Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II, İst., 1987.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Kaynak kavramının sınırları eski kaynaklar ile yeni kaynakların farkları “Ümmet Çağı” kaynakları Şair tezkireleri (hazırlanmalarındaki ölçüler ve diğer özellikler) Siyasal tarih eserlerinin edebiyat araştırmalarında kullanımı

5. Hafta

Edebiyat dışındaki sanat alanları (hat, musiki) için yazılmış kaynak eserlerden faydalanma

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Çeşitli öğretim kurumlarının tarihleri ve edebiyat araştırmalarında kullanımı Taşra şehirleri için kaleme alınmış tezkire ve eski kaynaklar Tanzimat sonrasındaki kaynaklar Süreli yayınların Tanzimat sonrası için vazgeçilmezliği Toplu kataloglar Belli başlı edebiyat tarihleri İnternet yayıncılığı DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Klasik Türk Şiiri I Classıcal Turkish Literature I

3 Zorunlu Güz Nevin GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 39

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Klasik Türk Şiiri, Türklerin İslamiyeti kabulünden Tanzimata kadar süren zaman dahilinde teşekkül etmiş, sanat yapma yolları bilinenden oldukça farklı bir edebiyat şubesidir. Türklerin İslamlaşma süreci, Arapça ve Farsçanın tesirlerini de beraberinde getirmiştir. Türk Dilinin metrik vezinlere daha az müsait olması, arûz vezninin Klasik Türk Şiirindeki tekâmülünü zorlaştırırken, vezni şiire uyarlamak için çokça Farsça ve Arapça kelimelerle şiir dili oldukça anlaşılmaz ve sembolik hale getirilmiştir. Beyitler içine sıkıştırılan anlamın geniş hayallere açılabilmesi için edebî sanatların sağladığı imkanlar bolca kullanılmıştır. Türkçenin mevcut nazım şekilleri yanında menşei Arap ve Fars Edebiyatlarına dayanan nazım şekilleriyle de söyleyişe, yeni sunum yolları kazandırılmıştır. Dersin amacı olan bu ve benzeri bilgilerle donanmadıkça şairin ne dediğine ve ne hissettirmek istediğine ulaşmamız mümkün olmayacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Klasik Türk Şiirini isimlendirme meselesi, Klasik Türk Şiirinin kaynakları, Klasik Türk Şiirinin felsefesi, Klasik Türk Şiirinin söz varlığı, Klasik Türk Şiirinde nazım türleri, Klasik Türk Şiirinde nazım şekilleri, Klasik Türk Şiirinde ahenk, Klasik Türk Şiirinde edebi sanatlar, Klasik Türk Şiirinde edebi şahsiyetler ÖĞRETİM YÖNTEMİ Alana dair çeşitli makale ve kitapların okunmasıyla öğrencide bilgi birikiminin akademik düzeyde donanımı sağlanacaktır. Soru cevap, seminer çalışması, yazma kütüphane araştırmaları, yazma eserlere yönelik bilgilendirme ve yıl sonunda, edinilen bilgilerin değerlendirilmesi de dersin işleniş şeklini oluşturmaktadır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara ve bir dönem sonu (final) sınavından sorumlu tutulacaktır. Sınav süresinin sanat ve dalları ile ilgili programlar için yaratıcılığı yeteri kadar yansıtamadığı düşüncesiyle, değerlendirmenin içeriğine göre seminer ödevi şeklinde hazırlanabilirliği de söz konusudur. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu (final) sınav notunun ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Agah Sırrı Levend, Türk edebiyatı Tarihi, T.T.K. Bas. Ali Nihat Tarlan, Edebiyat meseleleri, Ötüken Yay. İskender Pala, Ansiklopedik Dîvân Şiiri, Akçağ Yay. Cemal Kurnaz, Mazmunlar, Akçağ Yay. Abdürrezzak Kâşânî, Tasavvuf Sözlüğü, İz yay. Doç.Dr.Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Klasik Türk Şiiri, Dîvân Şiiri, Ümmet Çağı Şiiri, Havas Edebiyatı, Yüksek Zümre Edebiyatı, Saray Edebiyatı Kur’ân, hadis, peygamber ve evliya hikayeleri, tasavvuf, Şâh-nâme, yerli malzeme Klasik Türk Şiirinin insanı ve dünyayı algılama biçimi Tabiat, kişi gövdesi, hayvanlar, bitkiler, sık geçen isimler, en sık geçen sıfatlar En sık geçen geçen fiiller, din ile ilgili terimler, savaş terimleri ve araçları, içki toplantısı terimleri, Klasik Türk Şiirinde tarih, Klasik Türk Şiirinin coğrafyası ARA SINAV Nazım şekilleri Heyecana bağlı sanatlar (a- doğrudan doğruya heyecan mahsulü olan sanatlar, b- Heyecanın doğurduğu birinci ve ikince derecedeki çağrışımlara bağlı sanatlar 2-Fikre bağlı sanatlar Arûz vezni Mahallileşme cereyanı Hikemî tarz Sebk-i hindî üslubu DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Tasavvuf Edebiyatı I Turkish Sufi Literature I

3 Zorunlu Güz Nevin GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE ngumus_38 windowslive.com. +90 388 225 21 39

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türklerin İslam dinini kabulü ile ortak İslam medeniyeti dâhilinde gelişen İslâmî Türk Edebiyatı mahsullerinin, ortak teması olan “Tasavvuf” bütün yönleri ve belli başlı temsilcileri ile ele alınacaktır. Bir din nakli, bir medeniyet naklidir.Türklerin İslam medeniyeti ile temâsı, dile de çokça kelime ve kavram katılmasına yol açarak beraberinde yeni bir duyuş-düşünüş şekli oluşturmuştur.Yeni dinin ruh ve zihniyet dünyası zamanla mistik- metafizik arayışları da beraberinde getirmiş ve bir disiplin halini alarak “Tasavvuf” adı altında geniş bir söylem birikimine ve bu yolda bir edebiyat dalı oluşmasına vesile olmuştur. Bu süreçte oluşturulan eserleri, müessirleri, düşünceleri, akımları incelemek bu dersin amacını özetlemektedir. ELE ALINACAK KONULAR İleri gelen sofilere göre tasavvufun tarifleri, tasavvuf ve sofi kelimesinin iştikakı, tasavvufun menşei, bazı ıstılahların izahı, tarikatların doğuşu, tarikatların usûl ve âdâbı, tasavvufun Kur’ân-ı Kerim ve hadislerdeki yeri, Türk Tasavvuf Edebiyatı, türler, şahıslar. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders, bu yönde belirlenen kaynak kitapların öğrenciye okutulmasıyla tartışma, soru sorma, yorum üretebilme becerilerini de oluşturmayı amaçlayıcı şekilde işlenecektir. Öğrenci tarafından seçilerek dersin içeriği çerçevesinde hazırlanan farklı sunumlar da öğrenme yanında uygulamayı da pekiştirecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara ve bir dönem sonu (final) sınavından sorumlu tutulacaktır. Sınav süresinin sanat ve dalları ile ilgili programlar için yaratıcılığı yeteri kadar yansıtamadığı düşüncesiyle, değerlendirmenin içeriğine göre seminer ödevi şeklinde hazırlanan çalışmalar da değerlendirmeye tabi tutulacaktır. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR F.Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet Yay. Ö.Ceylan, Tasavvufi Şiir Şerhleri, Kitabevi Yay. A. Güzel, Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı, Akçağ Yay. Kâşânî, Tasavvuf Lugati, İz Yay. S.Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay. E.Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Tasavvuf ve Sofi kelimesinin iştikakı, tasavvufun menşei Vahdet-i vücûd, şeyh, riyazet, , tevellâ ve teberrâ, istikâmet Zikir, murâkabe, kerâmet Mevlânâ, İbn Arâbî, Kerhî, Sakatî, el-Haddâd, en-Nûrî, Tüsterî, el-Mekkî Cüneyd-i Bağdâdî, Dineverî, el-Isfahânî, el-Cüveynî, Dımışkî ARA SINAV Tevellâ ve teberrâ, istikâmet Hâl, makam, vakt, tevâcüd Cem’, cem’u’l-cem’, fark Fenâ, bekâ, gaybet, sahv Huzur, sekr, mahv, isbât, ibâdet, ubûdiyet Muhâdara, mükâşefe, şeriat, hakikat, ilme’l-yakîn, ayne’l-yakîn İlk sofiler, on iki büyük tarikat, tarikat yolları, tarikatta dereceler, salikin vasıfları DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Dünyası ve Meseleleri Turkish World and Their Problems

3 Zorunlu Güz Hikmet KORAŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] [email protected] +90 388 225 24 17

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar uzanan geniş coğrafyada yaşayan Türk milleti 20. Asrın başına kadar iki yazı dili kullanır iken, siyasî sebepler ve sun’i zorlamalarla bu sayı yirmiye çıkartılmıştır. Asrın başına kadar rahatça anlaşan Türk toplulukları 2000’li yıllara gelindiğinde birbirini anlamaz duruma sokulmuştur. Ortak bir geçmişi ve dili olan Türk topluluklarının geleceği de ortak hareket etmeye bağlıdır. Bu ortaklık ise tarihte yaşanmış olayların tespit ve tahliliyle müştereklerin çoğaltılması ve ayrılıkların azaltılmasına bağlıdır. Dil, alfabe, edebiyat, kültür vs alanındaki faaliyetlerin çoğalması ve ortak yapılması bu müştereklerin artması için yapılan faaliyetlerdir. ELE ALINACAK KONULAR Geçmişte kullanılan alfabeler ve bu gün kullanılan alfabeler 20. asır başında Türkistan coğrafyasının bölünmesi ve sebepleri Çarlık Rusyası, Sovyetler Birliği’nin Türkistan coğrafyası ile ilgili izlediği politikalar Batı’nın Sovyet tutumuna bakışı ve yaklaşımları Türk toplulukları ile müştereklerimiz ve bunların tespiti Müştereklerin artırılması adına yapılabilecek ortak faaliyetler (siyasi, kültürel, iktisadi vd) ÖĞRETİM YÖNTEMİ Kaynaklar bölümünde belirtilen eserlerin okunması, derste tartışılması; müştereklerin tespiti ve yapılacak ortak çalışmaların tespit edilmesi. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler belirtilen temel kaynakları okumak ve dersteki tartışmalara katılmak zorundadır. Okumanın yanı sıra kendilerine verilen ödev veya araştırma konularına belirtilen zamanda yapmakla yükümlüdür. DERS GEÇME KOŞULLARI Ara sınav veya arasına yerine geçecek araştırma ödevi notunun %40, dönem sonu sınavının ise %60 alınacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

1. Ahmet Bican Ercilasun, Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, Ankara 1993. 2. Nevzat Özkan, Türk Dünyası, Kayseri 1997. 3. Mehmet Saray, Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, TTK, Ankara 1996. 4. Ahmet Bican Ercilasun, Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri, KB, Ankara 1996. 5. Türk Dünyası El Kitabı C. 4 Ankara 1998. 6. Ahmet Buran-Ercan Aklaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, Elazığ 1998. 7. Zeki Velidi Togan, Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 1981. 8. Fuat Uçar, Dış Türkler, Fark yayınları, Ankara 2007. 9. Haktan Birsel, Gizli Çember ve Özbekistan, IQ Yayınları, İstanbul 2005. 10. Olivier Roy, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi (çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul 2005. 11. Nadir Devlet, Çağdaş Türk Dünyası, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1989. 12. Fuat Uçar, Türk Dünyası, Ankara 2009. 13. Muhammed Salih, Yolname Özgürlük Mücadelesi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2002. 14. Muhammed Salih, Türkistan Şuuru, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1997. 15. Talat Tekin, Türkoloji Eleştirileri, Ankara 1997. 16. Talat Tekin-Mehmet Ölmez, Türk Dilleri, KB Yayınları Ankara 1995.

17. A. Bican Ercilasun, Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara 2008. 18. Begali Kasımov, Milliy Uyganiş, Maneviyat Yayınevi, Taşkent 2002. HAFTA 1. Hafta

6. Hafta

DERS İÇERİKLERİ 20. Asra kadar Türk dünyasının durumu İsmail Gaspıralı, Cedit Hareketi ve Cedit Okulları, ortak bir yazı dili kullanma çabaları 20. asır başında Türk dünyasındaki siyasî gelişmeler Bolşevik İhtilali’nin Türk dünyası üzerindeki olumsuz etkileri Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği’nin Türk dünyası ve coğrafyası ile ilgili uyguladığı politikalar 1926 Bakü Türkoloji kongresi ve ortak bir alfabe kararıyla Latin alfabesine geçiş

7. Hafta

ARA SINAV

2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Türk topluluklarının Kril alfabesi kullanmaya zorlanması Sovyetler Birliğinin yeni yazı dilleri oluşturması ve bu konudaki baskıları Sovyetler Birliğinde Sosyalist Gerçekçilik dayatması ve etkileri Ortak bir yazı ve konuşma dilinin zarureti Türk topluluklarının nüfus yapısı ve bunun gelecekte sanatsal faaliyetlere etkisi Sanat ve edebiyatta kullanılan terimler ile müştereklerin tespiti Bilim, sanat, eğitim ve iktisatta ortak terminoloji kullanılması

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Özbek Türkçesi ve Edebiyatı I Uzbek Turkish and Literature I

3 Zorunlu Güz Hikmet KORAŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] [email protected] +90 388 225 24 17

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Özbek Türkçesi, Türkiye Türkçesinden sonra en kalabalık kitle tarafından konuşulan, tarihi Çağatay Türkçesinin devamı bir Türk lehçesidir. Türkistan coğrafyasının merkezinde, 20. Asrın başlarında Oustromouv’un gayret ve çabaları mirasçısı olduğu tarihi yazı dilinden çok uzaklaştırılmış en dikkat çeken lehçelerden birisidir. Sovyetler Birliği’nin üzerinde çok fazla durması ve sürekli müdahale etmesi Özbek Türkçesinin Türk dünyası açısından ifade ettiği değeri de gösterir. ELE ALINACAK KONULAR Özbekçenin teşekkül devresi, bu devredeki siyasî gelişmeler. Çağatay Türkçesinden Özbek Türkçesine geçiş şartları, Özbeklerin kullandığı Kiril ve Latin alfabeleri, Özbek Türkçesinin sesbilgisi özellikleri ve yapı bilgisinin gösterilmesi. Metin okuma ve çözümlemesi. ÖĞRETİM YÖNTEMİ 19. yüzyılda Türkistan’ın durumu, Çarlık Rusyasının Türkistan üzerindeki dil ve edebiyatla ilgili Takip ettiği politikalar ve İsmail Gaspıralı’nın bu politikaya karşı geliştirdiği stratejilerin kaynaklardan tespiti ve tartışılması. Alfabelerin öğretilmesi ve bu alfabelerle ilgili metin okuma ve çözümleme yapılması ve alfabe değişikliğinin dil ve edebiyata olumsuz yansımalarının tartışılması. DERSİN GEREKLERİ Konu ile ilgili verilen kaynakların temin ve okunması ve verilen ödevlerin yapılması ile öğrenciye verilen metinlerin ders dışında çözümlenmesi ve sözlük yardımıyla Özbek Türkçesini çevirebilecek altyapının oluşması gereklidir. DERS GEÇME KOŞULLARI Ara sınav yerine geçecek araştırma ödevinin yapılması veya yapılacak ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

1. Volkan Coşkun, Özbek Türkçesi Grameri, TDK Ankara 2000. 2. Rıdvan Öztürk, Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, TDK Ankara 1997. 3. Rıdvan Öztürk, Özbek Türkçesi El Kitabı, Çizgi Kitabevi, Konya 2005. 4. Ceyhun Vedat Uygur, Özbekçe, Fakülte Kitabevi, Isparta 2008. 5. Mevlüt Gültekin, Asiyabad’dan Özbek Türkçesi Metinleri, Niğde 2006. 6. Levent Doğan, vd, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, Kriter yayınları, İstanbul 2007. 7. A. Bican Ercilasun(editör), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara 2007. 8. A Buran-E. Alkaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yayınları Ankara 2007. 9. Zeki Velidi Togan, Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 1981. 10. Fuat Uçar, Dış Türkler, Fark yayınları, Ankara 2007. 11. Haktan Birsel, Gizli Çember ve Özbekistan, IQ Yayınları, İstanbul 2005. 12. Olivier Roy, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi (çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul 2005. 13. Özbek Türkçesinin İzahlik Lügati, Moskova 1981. 14. Ertuğrul Yaman-Nizamiddin Mahmud, Özbek Türkçesi-Türkiye Türkçesi ve Türkiye Türkçesi-Özbek Türkçesi Karşılıklar Kılavuzu, TDK Ankara 1998 15. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi C. 14-15-16, KB, Ankara 2003. 16. Dr. Nadirhan Hasan, Türkiyede Yesevişunaslik, Taşkent 1999 (İncelenecek Metin). 17. Dr. Hüseyin Özbay, Çolpan’ın Şiirleri Ankara 1994 (İncelenecek Metin).

18. Hikmet Koraş, Özbek Şairi Rauf Parfi, Kömen yayınları, Konya 2009. 19. Fatma Açık, Özbek Edebiyatı, Alp Yayınevi, Ankara 2007. Tahir Kahhar-Hüseyin Özbay, Günümüz Özbek Şairleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995. 20. Orhan Söylemez, Türk Dünyası Edebiyatları I Roman, Akçağ Yayınları, Ankara 2005. 21. Begali Kasımov, Milliy Uyganiş, Maneviyat yayınevi, Taşkent 2002. 22. Saydulla Mirzayev, XX. Asır Özbek Edebiyatı, Yangi Asr Avladi, Taşkent 2005. 23. Aziz Merhan, Abdulla Kadiriy ve Özbek Romanının Doğuşu, Grafiker yayınları Ankara 2008. 24. Şuayip Karakaş, Özbek Hikayeci Mirkerim Asım, Kırgızistan-Türkiye manas Üniversitesi Yayınları, Bişkek 2002. 25. H. Hamidiy-vd., Adabiyatşunaslik Terminleri Lugati, Okutuvçi Neşriyat, Taşkent 1967. HAFTA DERS İÇERİKLERİ 1. Hafta Özbek Türklerinin kullandığı alfabeler 2. Hafta Özbek Türkçesi sesbilgisi (ünlüler) 3. Hafta Özbek Türkçesi sesbilgisi (ünsüzler) Özbek Türkçesinin Eski Türkçe ve Çağatay Türkçesi ile mukayesesi ve seslerdeki 4. Hafta değişme ve gelişmeler (metin incelemesi) 5. Hafta Özbek Türkçesinde çekim ekleri(metin incelemesi) 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Özbek Türkçesinde yapım ekleri(isim türeten ekler) Ara sınav Özbek Türkçesinde yapım ekleri (fiil türeten ekler) Özbek Türkçesinde fiil çekim ekleri(şahıs ekleri, şekil ve zaman ekleri, Özbek Türkçesinde fiil çekim ekleri (zarf-fiiller, sıfat-fiiller) Özbek Türkçesinde isim çekim ekleri (hal ekleri, iyelik ekleri,) Özbek Türkçesinde kelime gruplarının teşekkülü Özbek Türkçesinde cümle bilgisi Metin okuma ve inceleme

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Tarihsel Türk Lehçe Bilgisi Historical Turkic Dialectology

3 Zorunlu Güz Akartürk KARAHAN Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 29

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Tarihsel Türk lehçeleri, modern Türk lehçelerinin ön biçimlerinin görülmesi ve modern Türk lehçelerinin oluşum şartlarını göstermesi bakımından önemlidir. Modern Türk lehçelerinin oluşumu ve bu oluşumda etkili olan ses, biçim ve sözvarlığı özelliklerinin belirlenmesi, bu lehçelerin yazı dili olmadan önceki geçirdikleri sürecin görülmesi bakımından tarihsel Türk lehçelerinin ayrıca araştırılması gerekir. Bugüne kadar Türkoloji çalışmalarında Eski Türk dili, daha çok yazı dilleri bağlamında ele alınmış; yazı dilinden farklı olarak eserlerde görülen lehçe özellikleriyle ilgili fazla çalışma yapılmamıştır. Tarihsel Türk lehçeleriyle ilgili ilk elden tanıkları Kâşgarlı Mahmud’un Divânu Lugati’t-Türk adlı eserinde ve kısmen Eski Türk yazı diline yansıyan lehçe özelliklerinde görmekteyiz. Bu ders ile, başta Kâşgarlı Mahmud’un lehçe kayıtlarından ve yazılı eserlerden yola çıkılarak tarihsel Türk lehçelerinin oluşumu, ses, biçim, sözvarlığı özellikleri, yayılma alanları ele alınacak; Türk lehçe bilimi ile ilgili temel kavramların (lehçe, ağız, dil, lehçe coğrafyası, sosyal türleşme, linguistik yenilenme, dil sınırları, geçişler, türleşme mekanizmaları, yayılma vb.) ve lehçe biliminin yöntem ve metodlarının kavranması sağlanacaktadır. ELE ALINACAK KONULAR “Tarihsel Türk Lehçe Bilgisi” dersi kapsamında Türk lehçe bilimi ile ilgili temel kavramlar; yöntem ve metodlar; tarihsel Türk yazı dilleri (Orhon, Uygur, Karahanlı, Harezm, Altın Orda-Kıpçak, Çağatay, Eski Anadolu Türkçesi) dönemlerindeki eserlerde görülen lehçe özellikleri; Kâşgarlı Mahmud’un Divânu Lugati’t-Türk adlı eserinde nakledilen tarihsel Türk lehçeleri ve bu lehçelerin modern lehçelerle bağlantıları vb. ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Tarihsel Türk lehçeleri ile ilgili genel bilgiler verilecek; konuyla ilgili kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) tanıtılacak; bu bilgiler bağlamında tarihsel metinlerdeki lehçe özelliklerinin tespitiyle ilgili araştırma ödevleri verilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Değerlendirmede, etki oranı için ara sınavın %40’ı, yıl sonu sınavının %60’ı alınacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: ATALAY, Besim (1998), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-III, Dizini (Endeks) IV, TDK Yay. Ankara. BANGUOĞLU, Tahsin (1958), “Kâşgarî’den Notlar I: Uygurlar ve Uygurca Üzerine”, TDAYBelleten 1958, s. 87-113. BANGUOĞLU, Tahsin (1959), “Kâşgarî’den Notlar II: Oğuzlar ve Oğuzeli Üzerine”, TDAY-Belleten 1959, s. 1-26. BANGUOĞLU, Tahsin (1960),“Kâşgarî’den Notlar III: Oğuz Lehçesi Üzerine”, TDAY-Belleten 1960, s. 23-48.

BANGUOĞLU, Tahsin (1989), “Eski Türkçe Üzerine”, TDAY-Belleten 1964, s. 77-84. BARUTCU ÖZÖNDER, F. Sema (Ed.) (2008), Kâşgarlı Mahmûd Kitabı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara. BİLGİN, Azmi, HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2002), “Kıpçak Türkçesi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C: 25, Ankara, s. 421-424. BROCKELMANN, C. (1928), Mitteltürkischer Wortschatz nach Mahmūd al-Kašġarīs Dīvān Luġāt at-Turk, Budapest. CLAUSON, S. Gerhard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford. CSATÓ, Éva Á., JOHANSON, Lars (Ed.) (1998), The Turkic Languages, Routledge. ÇOBAN, Meryem Selda (2005), Divanu Lugati’t-Türk’te Geçen Oğuzca Kayıtlı Dil Malzemesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış). DANKOFF, Robert (1972), “Kāšгarī on the Tribal and Kinship Organization of the Turks”, Archivum Ottomanicum, 4, s. 23-43. DANKOFF, Robert, KELLY, James (1982, 1984, 1985), Mahmūd al-KāšΓarī Compendium of The Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk); Mahmūd el-Kāşġarī Türk Şiveleri Lügatı (Dīvānü Luġāt-itTürk, İnceleme. Tenkidli Metin. İngilizce Tercüme. Dizinler I. Kısım, II. Kısım, III. Kısım, (Ed. Ş. Tekin, G. Alpay Tekin), Harvard Universitesi Basımevi. DOERFER, Gerhard (1963, 1965, 1967, 1975), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen, Wiesbaden. DOERFER, Gerhard (1987), “Maḥmūd al-Kašγarī Arγu, Chaladsch”, Ural-Altaische Jahrbücher/ 4, s.105-114. DOERFER, Gerhard (1978), “Khalaj and İts Relation to the Other Turkic Languages”, TDAYBelleten 1977, s. 17-33. DTS= (1969), NADELYAEV, V.M.; NASİLOV, D.M.; TENİŞEV, E.R.; ŞERBAK, A.M. (Red.), Drevnetyurkskiy Slovar, Akademia Nauk SSSR İnstitut Yazıkoznaniya, Leningrad. EMRE, Ahmet Cevat (1941), “Onbirinci Asırda Türk Diyelekleri”, TD-Belleten, S: 9-10, s.12-20. EMRE, Ahmet Cevat (1949), Türk Lehçelerinin Mukayeseli Grameri (İlk Deneme) I: Fonetik, TDK Yay., İstanbul. ERCİLASUN, Ahmet Bican, vd. (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Kılavuz Kitap), C. I, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. ERDAL, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Brill- Leiden. Boston. EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara. ESTYa I-III=SEVORTYAN, E.V. (1974, 1978, 1980), Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (BV-G-D), Akademia Nauk SSSR İnstitut Yazıkoznaniya, Moskva. ESTYa IV= SEVORTYAN, E.V., LEVİTSKAYA, L.S. (1989), Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (C-Ç-Y), Akademia Nauk SSSR İnstitut Yazıkoznaniya, Moskva. ESTYa V= LEVİTSKAYA, L.S., DIBO, A.V., RASSADİN, V.İ. (1997), Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (K-Q), Rossiyskaya Akademia Nauk İnstitut Yazıkoznaniya, Moskva. ESTYa VI= LEVİTSKAYA, L.S., DIBO, A.V., RASSADİN, V.İ. (2000), Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov, Rossiyskaya Akademia Nauk İnstitut Yazıkoznaniya, Moskva. ESTYa VII= LEVİTSKAYA, L.S., BLAGOVA, G.F., DIBO, A.V., NASİLOV, D.M. (2003), Etimologiçeskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (L-M-N-P-S), Vostaçnaya Literatura Rossiyskaya Akademia Nauk, Moskva. GABAIN, A. Von (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), TDK yay. Ankara. GOLDEN, Peter B. (2002 ), Türk Halkları Tarihine Giriş. Ortaçağ ve Erken Yeniçağ’da Avrasya ve Ortadoğu’da Etnik Yapı ve Devlet Oluşumu, (çev. Osman Karatay), Karam Yay., Ankara. GÖKDAĞ, Bilgehan Atsız (2007), “Kençekler ve Kençekçe” Dil Araştırmaları, S. 1, Güz 2007, s. 97-108. GÖMEÇ, Saadettin (1995), “Kaybolan Bir Türk Boyu: Basmıllar”, DTCF Dergisi, 37/1-2, Ankara. s. 641-644. GÜLSEVİN, Gürer (1994), “Göktürk Anıtları İle Yaşayan Üç Lehçemizin (Halaç, Çuvaş ve Saha/Yakut) Tarihî İlgi Düzeni”, TDAY-Belleten 1990, s. 55-64. GÜLSEVİN, Gürer (2008), “Çuvaşça ile Oğuzca Arasındaki Koşutluklar”, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Akçağ Yay., Ankara, s.162-179.

GÜLSEVİN, Gürer, BOZ, Erdoğan (2004), Eski Anadolu Türkçesi, Gazi Kitabevi, Ankara. GÜLSEVİN, Gürer (2007), “Kutadgu Bilig’in Dilinde Lehçelerin Özellikleri: Denk Çiftler”, Turkish Studies/ Türkoloji Araştırmaları, 2/2, s. 276-299. GÜNER, Galip (2009), “Divânü Lugâti’t-Türk’te Kençekler ve Bazı Kençekçe Kelimeler Üzerine Düşünceler”, Bilig/ 48, s. 75-90. HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara. HALASI-KUN (1950), “Orta Kıpçakça q-, k- ~ Ø Meselesi”, Türk Dili ve Tarihi Hakkında Araştırmalar I, TTK Yay., Ankara, s. 45-61. HAZAI, George, ZIEME, Peter (1970), “Zu einigen Fragen der Bearbeitun türkischer Sprachdenkmäler”, Acta Orientalia 32, s. 125-140. JOHANSON, Lars (1998), “The History of Turkic”, The Turkic Languages (Ed. L. Johanson; É. Csató), Routledge, s. 81-125. JOHANSON, Lars (2007), Türk Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler, (çev. Nurettin Demir), TDK Yay., Ankara. KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1994), Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara. KÂŞGARLI MAHMÛD (2005), Divânü Lugâti’t-Türk, (çeviri, uyarlama, düzenleme: Seçkin Erdi, Serap Tuğba Yurtsever), Kabalcı Yay., İstanbul. KELLY, James M. (1972), “Remarks on Kašγarī’s Phonology 1. Linguistic Terminology”, UralAltaische Jahrbücher/44, s. 179-193. KELLY, James M. (1973), “Remarks on Kāšġarī’s Phonology II. Orthography”, Ural-Altaische Jahrbücher/45, s. 144-162. KELLY, James M. (1976), “Remark on Kāšγarī’s Phonology III. Structure of the Diwan”, UralAltaische Jahrbücher/48, s. 151-158. KİLLİ, Gülsüm (2008), “Türk Diyalektoloji Araştırmalarının Eşsiz Kaynağı Dîvânu Lugâti’t-Türk”, Kâşgarlı Mahmûd Kitabı, (Ed. F. Sema Barutcu Özönder), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, s. 375-403. KORKMAZ, Zeynep (1995), “Eski Türkçedeki Oğuzca Belirtiler” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C: I, TDK yay., Ankara, s. 205-216. KORKMAZ, Zeynep (1995), “Kâşgarlı Mahmud ve Oğuz Türkçesi” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C: I, TDK yay., Ankara, s. 241-253. KORKMAZ, Zeynep (1995), “Kâşgarlı Mahmud ve Divanu Lûgati’t-Türk” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C: I, TDK yay., Ankara, s. 254-260. KORKMAZ, Zeynep (1995), “Das Oghusische im XII. und XIII. Jahrhundert als Schriftsprache” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C: I, TDK yay., Ankara, s. 261-267. KORKMAZ, Zeynep (1995), “XI.-XIII. Yüzyıllar Arasında Oğuzca” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C: I, TDK yay., Ankara, s. 268-273. KÜLTÜR BAKANLIĞI 1990= KÂŞGARLI MAHMUD, Dîvânü Lûgati’t-Türk (TıpkıbasımFacsimile), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. MACKERRAS, Colin (2002), “Uygurlar” (çev. Ş. Tekin), Erken İç Asya Tarihi (der. Denis Sinor), İletişim Yay., İstanbul. s. 425-458. MAHMUDOV, K. (1992), “XI. Ve XIV. Yüzyıllar Arasında Yazılmış Eserlerin Dilinde D>Z>T>Z>Y>G veya D//Z//T//Z//Y//G Fonetik Olayı”, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları Richard Nelson Frye Festschrift I, s. 107-116. MENINSKI, F.M. (2000), Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae. Arabicace. Persicace Lexicon I von elif bis chy, Lexicon II von dal bis lam, Lexicon III von mim bis ye & Appendix, IV. Grammatica Turcica, V. Onomasticum, Index Verborum, VI. Index der türkischen Wörter, (Stanisław Stachowski, Mehmet Ölmez), Simurg, İstanbul. PRITSAK, Omeljan (1959), “Kāšġarīs Angaben über die Sprache der Bolgaren”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band: 109, Wiesbaden. s: 92-116. PRITSAK, Omeljan (1976), “From the Säbirs to the Hungarians”, Hungaro-Turcica. Studies in Honour of Julius Németh, Budapest, s. 17-30. RADLOFF, Wilhelm (1960), Versuch Eines Wörterbuches der Türk-Dialecte, Band: I-IV, Mouton&Co. RÄSÄNEN, Martti (1949), Materialien zur Lautgeschichte der türkischen Sprachen, Studia Orientalia XV, Helsinki.

RÄSÄNEN, Martti (1957), Materialien zur Morphologie der türkischen Sprachen, Studia Orientalia XXI, Helsinki. RÄSÄNEN, Martti (1969), Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki. RÓNA-TAS, A. (1986), “Some Problems of the Ancient Turkic”, Language and History, Contributions to Comparative Altaistics, Studia Uralo-Altaica, Szeged, s. 6-26. RÓNA-TAS, A. (1986), “The Periodization and Sources of Chuvash Linguistic History”, Language and History, Contributions to Comparative Altaistics, Studia Uralo-Altaica, Szeged, s. 160-216. RÖHRBORN, Klaus (2004), “Eski Türkçede Diyalektleri Belirleyen Bir Ses Değişimi Üzerine”, (çev. S. Gürgün), Türk Dilleri Araştırmaları/14, s. 133-139. SALMAN, Hüseyin (1991), “Basmıllar ve Beşbalık Bölgesinde Diğer Türk Boyları”, Türklük Araştırmaları Dergisi, Marmara Üniversitesi-Fen-Edebiyat Fakültesi, S: 6, İstanbul. s. 165-201. SALMAN, Hüseyin (2001), “Karluklar”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 24, s. 509-510. SCHÖNIG, Claus (1997), “A new attempt to classify the Turkic languages (1)”, Turkic Languages, 1/1, s. 117-133. SCHÖNIG, Claus (1997), “A new attempt to classify the Turkic languages (2)”, Turkic Languages, 1/2, s. 262-277. SCHÖNIG, Claus (1998), “A new attempt to classify the Turkic languages (3)”, Turkic Languages, 2/1, s.130-151. SCHÖNIG, Claus (2004), “On some unclear, doubtful and contradictory passages in Maḥmūd alKāšγarī’s ‘Dīwān Luγāt at-Turk’ ”, Türk Dilleri Araştırmaları/14, s. 35-56. STAROSTIN, Sergei, DYBO, Anna, MUDRAK, Oleg, vd. (2003), Etymological Dictionary of the Altaic Languages, C: I-III, Handbuch der Orientalistik, Brill. ŞÇERBAK, A.M. (1998), Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi, (Çev. Enver Mahmut), TDK Yay., Ankara. TAŞAĞIL, Ahmet (2004), Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları (M.Ö. III- M.S. X. Asır), TTK Yay., Ankara. TEKİN, Şinasi (2001), “Eski Türk Yazı Dillerinin Özellikleri Üzerine Düşünceler ve Bunların Teşekkülü ile Türk Siyasî Birlikleri Arasındaki İlişkiler”, İştikakçının Köşesi. Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler, Simurg Yay., İstanbul, s. 121-149. TEKİN, Talât (1988), Volga Bulgar Kitabeleri ve Volga Bulgarcası, Ankara. TEKİN, Talât (1990), “Türk Dil ve Diyalektlerinin Yeni Bir Tasnifi”, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, C: 5, S: 13, Ocak 1989, Ankara. TEKİN, Talât (1994), “Türk Dillerinde Önseste y- Türemesi”, Türk Dilleri Araştırmaları, C: 4, s. 5166. TEKİN, Talât (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, TDAD: 13, Ankara. TEKİN, Talât (2000), Orhon Türkçesi Grameri, TDAD: 9, Ankara. TEKİN, Talât (2003), Makaleler 1: Altayistik, (Haz. E. Yılmaz, N. Demir), Grafiker Yay., Ankara. TENIŞEV, E. R. (1988), Sravnitelʹno- İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov. Morfologiya, Akademia Nauk SSSR, Moskva. TERES, Ersin (2006), Divanu Lügat-İt-Türk ve Budist Uygur metinlerinin sözvarlığı bakımından karşılaştırılması, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi (basılmamış). TEZCAN, Semih (1984), “Uygur Alfabesi”, Türk Ansiklopedisi /33, Ankara, s. 121-126. TEZCAN, Semih (1984), “Uygurca”, Türk Ansiklopedisi /33, Ankara, s. 141-148. TEZCAN, Semih (1984), “Uygurlar”, Türk Ansiklopedisi /33, Ankara, s. 148-155. TIETZE, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. Sprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch des Türkei- Türkischen, C: 1 A-E, Simurg, Istanbul-Wien. Trudgill, P., Chambers, J.K.(1980). Dialectology, Cambridge University Press: Cambridge. ZIEME, Peter (1975), “Kāšγarī und die Turkischen Turfantexte” Bilimsel Bildiriler 1972, TDK Yay., Ankara, s. 469-474. ZIEME, Peter (1975), (çev. Semih Tezcan) “Kâşgari ve Türkçe Turfan Metinleri” Bilimsel Bildiriler 1972, TDK Yay., Ankara, s. 463-468. Zieme, Peter (1969), Untersuchungen zur Schrift und Sprache der manichäisch-türkischen Turfantexte, Berlin Humboldt Universitesi, Asya Bilimleri Bölümü (yayınlanmamış doktora tezi),

Berlin.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Türk lehçe bilimi ile ilgili temel kavramlar ve kaynaklar Eski Türkçe (Orhon, Uygur, Karahanlı) dönemi metinlerinde görülen lehçe özellikleri Kâşgarlı Mahmud’un naklettiğ XI. Yüzyıl Türk lehçeleri ve bu lehçelerin konuşurları XI. yüzyıl Türk lehçelerinin sosyo-lingüistik durumları XI. yüzyıl Türk lehçeleri dil ilişkileri ARA SINAV XI. yüzyıl Türk lehçeleri ses özellikleri XI. yüzyıl Türk lehçeleri biçim özellikleri XI. yüzyıl Türk lehçeleri söz varlığı özellikleri XI. yüzyıl Türk lehçelerinin modern Türk lehçeleriyle bağlantıları Harezm Türkçesi metinlerinde görülen lehçe özellikleri Altın Orda-Kıpçak sahası metinlerinde görülen lehçe özellikleri Çağatay Türkçesi metinlerinde görülen lehçe özellikleri DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Harezm Türkçesi Metinleri Harezm Turkic Texts

3 Zorunlu Güz Akartürk KARAHAN Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 29

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ 12. yüzyıldan sonra Orta Asya’daki Türk edebî dilinin gelişme sahası Harezm bölgesi olmuş ve bu sahada gelenek olarak Karahanlı Türkçesine bağlı, bunun yanında Kıpçak-Oğuz unsurları yanında kendine has dil özellikleri olan ve geçiş Türkçesi özelliği taşıyan Harezm Türkçesi (14. yy.) şekillenmiştir. Karahanlı Türkçesi ile Çağatay Türkçesi arasında bir geçiş Türkçesi olarak değerlendirilen ve Karahanlı Türkçesi temelinde, bölgedeki kuvvetli Oğuz ve Kıpçak dil unsurlarını da bünyesine alarak kendisine has bir gelişim yolu çizen Harezm Türkçesi, bir taraftan KarahanlıHarezm doğrultusunda ilerlerken, etnik yapısındaki çeşitlilik ve dilin kuruluş ve gelişme şartlarındaki lehçe karışıklıkları yüzünden Harezm-Kıpçak ve Harezm-Oğuz doğrultusunda gelişmiştir. Geçiş dönemi dil özellikleri taşıyan bu dönem eserlerinin incelenmesi, daha sonraki dönemleri anlamak bakımından önemlidir. Bu amaçla bu dönem edebî eserlerinin okuma, yorumlama ve gramer tahlilleri yapılacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Harezm Türkçesi (14. yy.) metinlerinin yazıldığı saha olan Harezm bölgesinin tarihi, kültür durumu, etnik yapısı bakımından genel bir değerlendirmesi yapılacak; Kısasül Enbiya, Nehcül Feradis başta olmak üzere bu dönem eserleri okunacak ve bu eserlerden hareketle Harezm Türkçesinin gramer özellikleri ortaya konacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Değerlendirmede, etki oranı için ara sınavın %40’ı, yıl sonu sınavının %60’ı alınacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: ATA, Aysu (1997), Nāsırü’d-dīn Bin Burhānü’d-dīn Rabġūzī Kısasü’l- Enbiyā (Peygamber Kıssaları), I. Giriş- Metin- Tıpkıbasım, II. Dizin, TDK Yay., Ankara. ATA, Aysu (1998), Nehcü’l-Ferādīs, Uştmahlarnıng Açuk Yolı Cennetlerin Açık Yolu III DizinSözlük, TDK Yay., Ankara. ATA, Aysu (2002), Harezm – Altın Ordu Türkçesi, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:36, İstanbul. BOESCHOTEN, H.E., VANDAMME, M., TEZCAN, S. (1995), Al- Rabghūzī The Stories of the Prophets Qisas al- Anbiyā’ An Eastern Turkish Version, Volume One, E.J. Brill, Leiden- New YorkKöln. ECKMANN, J., Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, Haz. Osman Fikri Sertkaya, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1996. ERCİLASUN, Ahmet Bican, Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2004. FAZILOV, E. (1966), Starouzbekskiy Yazık Horezmiyskiye Pamyatniki XIV veka (Eski Üzbek Tili XIV asr Horazm Yodnomalari) Tom I-II, Taşkent. SAĞOL, Gülden (1993, 1995, 1996, 1999), An Inter-linear Translation of the Qur’an Into Khwarazm

Turkish, Introduction, Text, Glossary and Facsimile (Part I: Introduction and Text; Part II: Glossary; Part III: Facsimile of the MS Süleymaniye Library Hekimoğlu Ali Paşa No:2, Section One: 1b-300b; Part III: Facsimile of the MS Süleymaniye Library Hekimoğlu Ali Paşa No:2, Section Two: 301a-587b), (Ed. Ş. Tekin- G.A. Tekin), Harvard University. TOPARLI, Recep, ARGUNŞAH, Mustafa (2008), Mu’înü’l-Mürid, TDK Yay., Ankara. YÜCE, Nuri (1993), Ebu’l- Kāsım Cārullāh Mahmūd Bin ‘Omar Bin Muḥammed Bin Ahmed Ez-Zamahşarī ElHvārizmī Mukaddimetü’l- Edeb, hvārizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, TDK Yay., Ankara. HAFTA

5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Harezm bölgesi tarih, kültür, etnik, sosyal durumu, Harezmşahlar devleti, Harezm Türkçesinin teşekkülü, gelişimi ve tarihî Türk lehçeleri arasındaki yeri. Harezm Türkçesi eserleri ve bu eserler üzerine yapılmış çalışmalar Yazı ve imlâ; Harezm Türkçesi ile yazılmış eserler, Harezm Türkçesi üzerinde yapılan çalışmalar. Kısasü’l-Enbiya’dan seçilmiş metinler üzerinde okuma ve gramer incelemesi. Ünlü uyumları, kalınlık-incelik uyumu, Ünlü değişmeleri. Kısasü’l-Enbiya: okuma ve gramer incelemesi. Ünsüz değişmeleri. Kısasü’l-Enbiya: okuma ve gramer incelemesi.

6. Hafta

ARA SINAV

1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta

7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta

Yapım ekleri, çokluk, iyelik ekleri, Hâl ekleri. Kısasü’l-Enbiya: okuma ve gramer incelemesi. Sıfatlar, Zamirler, Zarflar, Edatlar. Kısasü’l-Enbiya: okuma ve gramer incelemesi. Görülen geçmiş zaman, Belirli geçmiş zaman. Nehcü’l-Feradis: okuma ve gramer incelemesi. Geniş zaman, Gelecek zaman. Nehcü’l-Feradis: okuma ve gramer incelemesi. Belirli gelecek zaman, Kesin gelecek zaman, Şimdiki zaman. Nehcü’l-Feradis: okuma ve gramer incelemesi. Gereklilik, Emir, Şart. Nehcü’l-Feradis: okuma ve gramer incelemesi.

13. Hafta

İsim fiili, Fiillerin birleşik çekimi, Sıfat-fiiller, Zarf-fiiller. Nehcü’l-Feradis: okuma ve gramer incelemesi.

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER TDE

Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Selçuklu Dönemi Türk Dili

Turkish Language in Seljuk Era

3 Zorunlu Güz

Ahmet Soyadı BÜYÜKAKKAŞ Unvanı Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 37

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Oğuzlar, 10 yüzyılda Siriderya ile Aral gölü kıyılarında merkezi Yenikent olmak üzere bir Yabgu devleti meydana getirmişler, sonrası bazı şehirler kurmuşlar ve yüksek kültürlü yerleşik bir hayata geçmişlerdir. 11-13.yüzyıllarda Harezm bölgesinin Türkleşmesinde rol oynayan Oğuzlar, Aral Gölü ve Siriderya yakasından Horasan’a kadar uzandılar ve bu bölgede Büyük Selçuklu Devleti’ni kurdular (1040). Büyük Selçuklu Devleti’ni kurduktan bir süre sonra büyük kitleler halinde İran, Azerbaycan yoluyla Irak ve Anadolu’ya gelerek buraları Türkleştirdiler ve burada Anadolu Selçuklu Devleti’ni meydana getirdiler. 11. yüzyıl sonlarında kazanılan Malazgirt Zaferi’nin ardından çeşitli Türk boyları Anadolu’ya gelip yerleştiler. Anadolu’ya gelen Oğuzlar buraya Orta Asya’da bünyesinde bulunan edebî geleneklerini de getirmişlerdi. Bunun yanında diğer Türk boylarının da kendi şive ve edebî ürünleri de Anadolu’ya gelmekteydi. Bu bakımdan Selçuklular dönemindeki Anadolu Türkleri ile doğudaki Türkler arasında sağlam bir kültür ilişkisi devam etmekteydi. Selçuklular Danişmendliler’in yönetimine son verip Haçlı akınlarını da durdurduktan sonra Anadolu’da ilim ve sanat hayatı gelişmeye başladı. Verilen ilk eserlerde Hakaniye, Harezm, Kıpçak ve Oğuz şiveleriyle karışık dil özellikleri görülmektedir. Selçuklu Devleti’nin yıkılışına kadar olan bu dönemde eser veren şair ve yazarların eserleri içerisinde Oğuz lehçesinin gelişme seyri incelenecektir.

ELE ALINACAK KONULAR: Selçuklu Devleti’nin kuruluşu ile yıkılışı arasındaki dönemde yer alan başlıca isimler ve eserleri üzerinde durulacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Selçuklu Dönemi Türkçesi ile eser veren şair ve yazarların eserleri incelenerek eserlerin dil

özellikleri üzerinde durulacaktır Öğrenciler derste işlenecek temel kaynak yanında, derste tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir final sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekte ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (yüksek lisans için 70/doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR:

Temel Kaynaklar: F. K. Timurtaş, Eski Türkiye Türkçesi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İst.1981. A.Dilaçar, Türk Diline Genel Bir Bakış, TDK Yayınları:227. M.Canpolat, Mecmu’atü’n-nezair, TDK,Ankara 1982. Tarama Sözlüğü 1-12 C., TDK Yayınları, Ankara. G. Gülsevin, E. Boz, Eski Anadolu Türkçesi, Gazi Yayınları, Ankara, 2004. Z. Korkmaz, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, TDK Yayınları Ankara 1995. * Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış makaleler. DİĞER BİLGİLER: HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Doğu ve Batı Türk Yazı Dili Kavramları. 2. Hafta: Oğuz adı ve Oğuzlar. 3. Hafta: 11.yy Divanu Lugati’t-Türk’te Oğuzca Özellikler. 4. Hafta: Selçuklu Dönemi ve bu dönemde eser veren şair ve yazarlar ve eserleri. 5. Hafta: Eserlerin genel özellikleri, Karışık dilli metinler, Nedenleri? 6. Hafta: Yunus Emre ve Divanı. 7. Hafta: Yunus Emre Divanı’ndan metin okuma, kelime tahlili. 8. Hafta: Yunus Emre Divanı’ndan metin okuma, kelime tahlili. 9. Hafta: Yunus Emre Divanı’ndan metin okuma, kelime tahlili. 10. Hafta: Şeyyad Hamza ve eseri Yusuf u Züleyha. 11.Hafta: Yusuf u Züleyha’dan metin okuma, kelime tahlili. 12.Hafta: Yusuf u Züleyha’dan metin okuma, kelime tahlili. 13. Hafta: Selçuklu Dönemi Söz varlığı değerlendirmesi. 14. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

DERS ÖNERİ FORMU*

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

I. GENEL BİLGİLER

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

Ders Kodu Türkçe Adı İngiliz Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı Kredisi Statüsü (Zorunlu / Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar)

Türkiye Türkçesi Ağızları I Dialects of Turkey Turkish I

Adı

Sadi Hıncal

Soyadı Unvanı

NAKİBOĞLU Yrd. Doç. Dr.

3 Zorunlu Güz

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kampus NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 32

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Konuşma dili olarak binlerce yıllık, yazı dili olarak iki bin yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Dili bu tarihi derinliğin yanında geniş bir yaygınlığa da sahiptir. Bu sahalarda tarihi zaman yürüyüşünün bir sonucu olarak ve Türk kavimlerinin teşekkülüne uygun bir şekilde dal budak salan Türk dilinin birçok lehçe, şive ve ağızları ortaya çıkmıştır. Bunların içinde iki lehçe, kırk kadar şive ve yüzlerce ağız vardır. Bu kadar geniş bir alana dağılan ve parçalanan Türk dilinin elbette bir çok problemi vardır. Bu problemlerin en önemlisi dil birliğidir. Türk dünyasıyla ilişkilerimizde bu dil birliğinin yeniden kurulması büyük önem taşımaktadır. Bu birliğin kurulabilmesi için de ağız çalışmalarının bir an önce tamamlanması gerekmektedir. Bugün birçok ülke kendi lehçe ve ağız çalışmalarını bitirmiş, dil atlaslarını hazırlamışlardır. Türkiye’de ise bu çalışmalar her geçen gün artmakla beraber bizi sonuca götürmekten şimdilik uzaktır. Bu çalışmalar tamamlandığında Türk dilinin bir çok problemi de çözüme kavuşacaktır. Bu gün ülkemizin birçok bölgesinde görülen sanayileşme, nüfus artışı, göçler ve en önemlisi de kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, ağızların aslî özelliklerinden uzaklaşmalarına yol açmaktadır. Yukarıda sıraladığımız olumsuzlukları dikkate alarak değerlendirecek olursak, Türkiye Türkçesi ağızlarının tamamının ilmî olarak araştırılması ve tamamlanması gerekmektedir. ELE ALINACAK KONULAR Türk kültürünün, Türk felsefesinin, Türk folklorunun gizli kalmış, ulaşılamamış yönlerini bulup çıkarmak, Türk dilinin zenginliği ve tarihî gelişmesinin takibini yapabilmek için, Türkiye Türkçesi ağızlarıyla ilgili derleme çalışmalarının yapılması, Türkiye Türkçesi

ağızlarının ses ve şekil özelliklerinin yanında, Türk dilinin zengin söz hazinesinin ortaya çıkarılması vb. konular ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Derste konumun ders ana çerçevesi öğretim üyesi tarafından çizildikten sonra, öğrencilere sorular sorularak ve onlardan gelen sorular cevaplandırılacaktır. Bu yöntemin başarılı olmasından öğrencilerin derslere ön hazırlık yaparak gelmeleri ve aktif olarak derse katılmalarının sağlanması ön şarttır. Bunu sağlamak içinde, derse gelmeden önce öğrencilere bir sonraki haftada anlatılacak konu doğrultusunda makale araştırmaları ve ödev hazırlamaları sorumluluğu verilmektedir. Öğrenciler derste işlenecek temel kaynak yanında, derste tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSLERİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir finalden sorumludurlar. Öğrencilere her ders, araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekde ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınmaktadır DERS GEÇME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: 1. Zeynep Korkmaz, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, Ankara 1995. 2. Ahmet Bican Ercilasun, Kars İli Ağızları, Ankara 1983. 3. Sadi H. Nakiboğlu, Adıyaman ve Yöresi Ağızları, Niğde 2001. 4. Turgut Günay, Rize İli Ağızları, Ankara, 2003. 5. Tuncer Gülensoy, Kütahya ve Yöresi Ağızları, Ankara, 1988.

6. Efrasiyap Gemalmaz, Erzurum İli Ağızları, C. I-II-III, Ankara, 1995. Yardımcı Kaynaklar: Bu Konuda Yerli ve Yabancı Dergilerde Yayımlanmış Makaleler: 1. Karahan, leyla 1994: Anadolu Ağızlarında kullanılan bazı zarf-fiil ekleri Türk Kültürü 32:205-236 2. Yıldırım, Faruk 2002: Türkiye Türkçesinin Ağızları ve Etnik Yapı: Çukurova Ağızları Örneği, Türkbilig 4: 136:153 3. Özkan, İbrahim Ethem 2007/2: Ardanuç Ağzı İle Divânu Lügat-it- Türk ve Derleme Sözlüğü Arasında Bir Karşılaştırma Denemesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23:211-220.

HAFTALIK DERS PLANI 1. Hafta

Konuşma Dili, Yazı dili, Lehçe, Şive, Ağız, Anadolu ve Rumeli (Türkiye Türkçesi) Ağızları

2. Hafta

Anadolu Ağızlarının Etnik Yapı ile İlişkisi Sosunu

3.Hafta

Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Çeşitli Oğuz Boylarının Rolü

4. Hafta

Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Çeşitli Oğuz Boylarının Rolü

5. Hafta

Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Çeşitli Oğuz Boylarının Rolü

6. Hafta

Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Derleme Yayınları, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Yayınlar, Belli Bir Dil Konusu Üzerinde Duran Yayınlar

7. Hafta

Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Derleme Yayınları, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Yayınlar, Belli Bir Dil Konusu Üzerinde Duran Yayınlar

8. Hafta

Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Derleme Yayınları, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Yayınlar, Belli Bir Dil Konusu Üzerinde Duran Yayınlar

9. Hafta

Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Derleme Yayınları, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Yayınlar, Belli Bir Dil Konusu Üzerinde Duran Yayınlar

10. Hafta

Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış, Derleme Yayınları, Metin Derlemeleri, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Çalışmalar, Belli Bir Dil Konusu üzerinde Duran Yayınlar, Sonuç

11. Hafta

Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış, Derleme Yayınları, Metin Derlemeleri, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Çalışmalar, Belli Bir Dil Konusu üzerinde Duran Yayınlar, Sonuç

12. Hafta

Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış, Derleme Yayınları, Metin Derlemeleri, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Çalışmalar, Belli Bir Dil Konusu üzerinde Duran Yayınlar, Sonuç

13. Hafta

Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış, Derleme Yayınları, Metin Derlemeleri, Derleme ve Araştırma Niteliği Taşıyan Çalışmalar, Belli Bir Dil Konusu üzerinde Duran Yayınlar, Sonuç

14. Hafta

Derleme Çalışmaları, Neler Derlenmelidir? Bibliyografya

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı

Anabilim Dalı Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Yeni Uygur Türkçesi II:Cümle Bilgisi ve Metinler New Uighur II: Syntax and Texte

3 Seçmeli Bahar Mevlüt Gültekin Doçent Doktor

İmzası İletişim Bilgileri:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

e-posta: [email protected] Telefon: 03882252422 * Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Dersin I. yarıyılında Yeni Uygur Türkçesi (YUT)’ni ses ve şekilbilgisi bakımından, Türkiye Türkçesiyle karşılaştırmalı olarak tanımış olan öğrencilerin, YUT’un cümle bilgisi özellikleri de verilecek ve derste okutulacak orta ağırlıktaki metinler vasıtasıyla, YUT kelime hazinelerinin artırılarak YUT metinlerini okuma ve anlama yeteneklerinin genişletilmesi. ELE ALINACAK KONULAR: YUT’un cümle bilgisi özellikleri verildikten sonra değişik konulardaki günlük hayatla ilgili, halk edebiyatıyla ilgili ve diğer konularla bilimsel metinler okutularak YUT metinleri okunma ve tahlil edilme yetenekleri ilerletilecek. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Ders ile ilgili metinler ve başka malzemeler öğrencilere verilecek, metin çözme yolları ve sözlük kullanma şekilleri gösterildikten sonra öğrencilerden bunların sözlük ve gramer kitapları kullanılarak çözümlemeleri istenerek öğrencilerin kendi kendilerine araştırma yapma ve metin çözme yetenekleri geliştirilmeye çalışılacak. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınavla bir yıl sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere hers ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kağıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GECME KOŞULLARI:

Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı % 40, yıl sonu sınavının ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Kaynaklar : Hahn, R.F., Spoken Uyghur, Seattle:University of Washington Press, 1991. Necip, E., Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK, Ankara, 1994.

Necip, E., Modern Uyghur, Moskova, 1971. KAŞGARLI, Sultan Mahmut, Modern Uygur Türkçesi Grameri, Orkun Yayınevi, İstanbul 1992. Jarring, G, Materials to the Knowledge of Eastern Turki, I-IV, Lund, 1946-1951. Öztürk, Rıdvan, Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, TDK, Ankara, 1997. Öztürk, Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK, Ankara, 1997. DİĞER BİLGİLER:

HAFTALIK DERS PLANI:

1. hafta

2. hafta

3. hafta

Yeni Uygur Türkçesinde Kelime Grupları

İsim tamlaması, sıfat tamlaması, edat grubu, isimfiil grubu, zarf-fiil grubu, kısaltma grupları vb.

Yeni Uygur Türkçesinde cümlenin ögeleri Yapısı yönünden cümleler

Özne çeşitleri, yüklem ve yapısı bakımından yüklem türleri, zarf tümleci, nesne ve cümle dışı unsur. Basit cümleler, sıralı birleşik cümleler, girişik birleşik cümleler, Şart cümlesi, ki’li birleşik cümleler Bildirme cümleleri, emir cümleleri, dilek-şart cümleleri, olumlu ve olumsuz cümlelerle soru cümleleri Gunnar Jarring’den alınmış metinler Radlof’un derlediği metinler Arap harfli metinler

4. hafta

Anlamı yönünden cümleler

5. hafta 6. hafta 7. hafta

Ağız metinleri Ağız metinleri Uygur Türkçesi Metinleri

8. hafta 9. hafta

Uygur Türkçesi Gramer Metinleri 10. hafta Uygur Türkçesi Masal Metinleri 11. hafta Uygur Türkçesiyle Fıkra Metinleri 12. hafta Destan Metinleri 13. hafta Kiril harfli metinler 14. hafta Uygurca şiir metinleri

ARA SINAV Hamit Tömür’den metinler Uygur Masalları adlı kitaptan seçme metinler Nasrettin Hoca Fıkralarından seçmeler Alimcan İnayet’in “Uygur Destanları adlı kitabından seçme metinler Kazakistan’da yayımlanmış kiril harfli metin seçmeleri Kaşgarlı Sultan Mahmut’un şiirlerinden seçmeler. DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı

Anabilim Dalı Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Karaim Türkçesi Karaite Language

3 Seçmeli Bahar Mevlüt Gültekin Doçent Doktor

İmzası İletişim Bilgileri:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

e-posta: [email protected] Telefon: 03882252422 * Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Türk Dilinin Kuzeybatı lehçelerinden biri olan ve bugün Ukrayna, Litvanya ve Polonya’da sınırlı bir grup tarafından konuşulmakta olup tarihi Türk yazı dillerinden Koman/Kıpçak Türkçesinin temsilcisi mahiyetindeki Karaim Türkçesinin (KT) ses, şekil ve cümle bilgisi bakımından, Türkiye Türkçesiyle karşılaştırmalı olarak tanıtılması ve öğrencilerin, derste okutulacak metinler vasıtasıyla, Karaim Türkçesi metinlerini okuma ve anlama yeteneklerinin artırılması. ELE ALINACAK KONULAR: Karaim Türkçesinin (KT) Çağdaş Türk Lehçeleri sınıflamasındaki yerinin ve tipik özelliklerinin belirtilmesi, KT araştırmalarının ve kaynakların tanıtılması, KT’sinin tarihi gelişimi, ses bilgisi, şekil bilgisi özelliklerinin ortaya konularak KT metinleri okunması.

ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Ders ile ilgili genel bilgiler verilip KT araştırmaları ve kaynakları tanıtıldıktan sonra öğrencilere araştırma yapmaları için konuyla ilgili makale ya da kitap veya başka malzemeler verilecek, metin çözme yolları gösterildikten sonra öğrencilere basit KT metinleri verilerek bunların sözlük ve gramer kitapları kullanılarak çözümlemeleri istenerek öğrencilerin kendi kendilerine araştırma yapma ve metin çözme yetenekleri geliştirilmeye çalışılacak. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınavla bir yıl sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kağıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı % 40, yıl sonu sınavının ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Baskakov, N.A, vd., Karaimsko-russko-pol’skiy slovar’, Moskova, 1974. Pritsak, O, Das Karaimische, (Philologia Turcicae Fundamenta), 318-340, Wiesbaden, 1959. Musaev, K.M., Grammatika Karaimskogo Yazıka, Moskova, 1964. ----------------- Karaim Türkçesi, (Yazıki Narodov SSSR) (Çeviren:Mevlüt Gültekin, Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 113–127, Niğde, 2002.), Moskova, 1966. Kowalski, T., Karaimische Texte im Dialekt von Troki, Krokow, 1929. Yardımcı Kaynaklar: Konuyla ilgili CD ve İnternet ses dosyalarıyla metinleri ve diğer yerli ve yabancı makaleler. DİĞER BİLGİLER:

HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

Karaim Türkçesinin Türk Dili İçerisindeki Yeri Karaim Türkçesinin Genel Dilbilgisi Özellikleri a. Ses Bilgisi Özellikleri b. Şekil Bilgisi Özellikleri c. Cümle Bilgisi Özellikleri

6. Hafta Karaimler ve Karaim Türkçesinin Gelişimine Genel Bir Bakış 7. Hafta 8. Hafta

ARA SINAV Karaim Türkçesinin Üzerine Yapılan Sözlük Çalışmaları

9. Hafta Dil Bilgisi Çalışmaları 10.Hafta Metin Yayınları Karaim Türkçesinden Metinler Okunması 11.Hafta 12.Hafta 1. Eliyahunun Utsuru 13.Hafta 2. Kowalski’den seçilmiş metinler 14.Hafta 3. Karay Avazı’ndan seçilmiş metinler

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

DERS ÖNERİ FORMU*

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

I. GENEL BİLGİLER

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

Ders Kodu Türkçe Adı İngiliz Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı Kredisi Statüsü (Zorunlu / Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar)

Dilbilim II Linguistic II

Adı

Sadi Hıncal

Soyadı Unvanı

NAKİBOĞLU Yrd. Doç. Dr.

3 Zorunlu Bahar

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kampus NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 32

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Dilbilim başlığı altında yer alan dersler, eğitim fakültesinin yabancı dil öğretmeni yetiştiren bölümlerinde ve fen-edebiyat fakültelerinin dil ve edebiyat bölümlerinde önemli bir yer tutan temel unsurlarındandır. Dilbilim, dil öğretiminin ve öğretmenlik kültürünün önemli bir parçasının olmasının yanı sıra, öğrencilerin bireysel, sosyal ve kültürel gelişmelerine katkıda bulunan önemli bir alandır. Dilbilim dersinin temel hedefleri öğrencinin dil, bilim, toplum dilbilimi, dil edinimi, yazın ve yazınbilim gibi konularda bilgilendirilmesi /bilinçlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Dilbilim dersinin doğrudan/ dolaylı bir amacı da yapılan ders etkinlikleriyle öğrencilerin dillerinin gelişmesine katkıda bulunulmasıdır. Öğrencilerin dillerinin gelişmesine katkıda bulunmasıdır. Öğrencilerin öğrenecekleri dilbilim terminolojisine ek olarak ders içi ve ders dışı etkinliklerle genel sözcük dağarcığını, konuşma ve okuma anlama yetilerini geliştirmeleri söz konusudur. Böylece dilbilimin amaçları öğrencilerin dilbilimsel bilgi edinmesi, mesleki açıdan gelişmesi, bilinçlenmesi ve dillerini geliştirmesi şeklinde özetlenebilir. Dilbilimin burada anılan amaçları aynı zamanda öğrencilerin bireysel ve mesleki gelişimlerine yapacağı olası katkı konusunu da netleştirmektedir. Bu dilsel, pratik, kültürel ve sosyo-politik amaçlar öğrencinin dil olgusunun, bilimsel, sosyal ve didaktik işlevlerini anlamasını ve böylece kendisini ve içinde yaşadığı toplumu daha iyi algılamasını sağlayarak gelişmesine katkıda bulunur. ELE ALINACAK KONULAR Dilbilimi ve tarihsel dilbilim, dillerin temel ve evrensel özellikleri ve değişken yapıları yapısalcı akım, temel kavramlar ve yöntemler, dilin bileşenleri dilbilimsel çözümlemede temel kavramlar, sesbilim, biçimbilim ve söz dizimi, cümle çözümlemesinde kurallar ve maddeler. Dilin bireysel ve toplumsal işlevi, dildeki farlılıkları, anlambilim, edimbilim, toplumdilbilim, dilbilim de yeni eğilimler, dil öğretimi ilişkisi.

ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste konumun ders ana çerçevesi öğretim üyesi tarafından çizildikten sonra, öğrencilere sorular sorularak ve onlardan gelen sorular cevaplandırılacaktır. Bu yöntemin başarılı olmasından öğrencilerin derslere ön hazırlık yaparak gelmeleri ve aktif olarak derse katılmalarının sağlanması ön şarttır. Bunu sağlamak içinde, derse gelmeden önce öğrencilere bir sonraki haftada anlatılacak konu doğrultusunda makale araştırmaları ve ödev hazırlamaları sorumluluğu verilmektedir. Öğrenciler derste işlenecek

temel kaynak yanında, derste

tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSLERİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir finalden sorumludurlar. Öğrencilere her ders, araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekde ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınmaktadır DERS GEÇME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel kaynaklar: 1-Zeynel Kıran-Ayşe (Eziler) Kıran (2006), Dilbilime Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara. 2- Osman Toklu (2007), Dilbilime Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara. 3- Mehmet Aydın (2007), Dilbilim El Kitabı, 3F Yayınevi, İstanbul. Yardımcı Kaynaklar: Bu Konuda Yerli ve Yabancı Dergilerde Yayımlanmış Makaleler: 1- Yunus Alyaz (2006), Dilbilim Dersinin İçerik, Amaç ve Kazanımlarına Yönelik Öğrenci Tutumları, Eğitim Fakültesi Dergisi xıx (1) S.23-44., Bursa. HAFTALIK DERS PLANI 1. Hafta: Amerikan Yapısallığı, Giriş, Edward sapir: Anlıkçılık, Zellig Sabbetai Harris: Dağılımsal Dilbilim, Noam Chomsky: Üretici Dönüşümsel Dilbilgisi, Sonuç. 2. Hafta: Sözcelem Kurumları, Giriş, Dil/Söz Ayrımından Sözcelem Kavramına Geçiş, Emile Benveniste ve sözcelem. 3. Hafta: Roman Jakobson ve Sözcelem, Jean Dubois ve sözcelem Kavramları, Oswald Ducrot ve Sözcelem, Antoine Culioli ve Sözcelem (Levis). 4. Hafta: Dilbilimin Dalları, Giriş, Sesbilgisi ve Sesbilim, Sözlükbilim ya da .Sözcük ve Sözcükdağarcığı. 5. Hafta: Dilbilgisi ya da Biçimbilgisel – söz dizimi, Anlambilim, Eşadlık ve Anlamsal İlişkiler. 6. Hafta: Sözlüksel Anlam ve Anlamsal Alan, Toplumdilbilim, Ruhdilbilim, Dilbilim ve Söylem 7. Hafta: Söyleşimcilik ve Çoksescilik, Söyleşimcilik,

Giriş, Anlatıcı ve Kahramanı Arasındaki İlişki, Dolaycı Serbest Anlatım (DSA), Alıntı, Anma, Yankılama, Anıştırma (ya da İma), Tersinleme, İç Söyleşim. 8. Hafta: Çok seslilik, Anlatıcı, Aktarılan Söylem, Karşılıklı Konuşma, Yankılama, Anma ve Kullanma, Dilde Melezlik, Yansıtıcı Dönüş, Metin Adacığı. 9.

Hafta:

Dilbilim

ve Biçembilim,

Giriş:

Sözbilimin Temel

Kavramları,

Eskisözbilimden Çağdaş Biçembilimlere Geçiş, Beti (Figür), Değişmece, Anlamsal Değişmece, Anlamın Söylemsel Açıdan Zenginleşmesi, İmge. 10. Hafta: Simge, Benzetme, Deyim Aktarması Ad Aktarması, Kapsamlayış (Sinedok), Antonamaz, Dolaylama (Perifraz). 11. Hafta: Sözdizimsel Yapılara İlişkin söz sanatları, Devrikleme, Eksiltme (Elips), Sorma. 12. Hafta: Karşıtlık Üzerine Kurulan Belirtiler: Karşıtlan (Antitez), Zıtlaşma (Oxymor), Çaprazlama (Kiazm). 13. Hafta: Üsteleme ya da Abartma Üzerine Kurulan. Söz Sanatları, Bir Kavramı ya da Bir nesneyi Yumuşatma ya da Hafifletme üzerine Kurulu Söz sanatları, Canlandırma Üzerine Kurulu Söz Sanatları, Düşünce Üzerine Kurulu Söz Sanatları, Anıştırma. 14. Hafta: Dilbilim ve Çeviri, Genel Değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Halk Biliminin Kuramları II Theories of Turkish Folk Science II

3 Zorunlu Bahar Hatice İÇEL Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 23

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk Halkbilimi araştırmalarında kullanılan yöntem ve teoriler hakkında öğrencilere bilgi vermek. Verilen bu bilgiler ışığında öğrencinin derlediği bir metni, bu yöntemlerle incelemesini sağlamak. ELE ALINACAK KONULAR Yapısal halkbilimi kuramları (kahramanın biyografisini yapısal çözümleme modelleri), Lord Raglan’ın ve Eric Hobsbawm’ın kahraman kalıpları, Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemi, Propp yöntemine göre bir masal çözümleme örneği, Claude Levi Stratuss’un yapısal çözümleme yöntemi, işlevsel halkbilimi kuramı, halkbilimi işlevsel çözümleme modelleri, sözlü kompozisyon teorisi, sözlü kompozisyon teorisinin ortaya çıkışı: Albert B. Lord ve çalışmaları, sözlü kompozisyon teorisine yöneltilen eleştiriler ve teorinin bugünkü durumu, performans teorisi, performans kavramına dair ilk tespitler, üçlü bir araştırma modeli: metin (text), sözeldoku (texture) ve bağlam (context). ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kuramları karşılaştırma ve bir senteze varma imkânına sahip olacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve sundukları konulardan da not verilebilecektir. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Çobanoğlu, Özkul (2005), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara. Görkem, İsmail (2000), Hikâye Araştırmaları: Çukurovalı Âşkı İsmail Köse ve Hikâye Repertuarı Üzerine Bir Araştırma, Ankara. Hobsbawm, Eric (1981), Bandits, Newyork. Örnek, Sedat Veyis (1995), Türk Halkbilimi, Ankara. Propp, Vladimir (çev. H. Gümüş) (1987), Masalların Yapısı ve İncelenmesi, Ankara. Sakaoğlu, Saim (1999), Masal Araştırmaları, Ankara. Thompson, Stith (1955-1958), Motif Index of Folk Literature, Newyork. Yıldırım, Dursun (1998), Türk Bitiği, Ankara.

HAFTA

2. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Yapısal halkbilimi kuramları (kahramanın biyografisini yapısal çözümleme modelleri) Lord Raglan’ın ve Eric Hobsbawm’ın kahraman kalıpları

3. Hafta

Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemi

4. Hafta

Propp yöntemine göre bir masal çözümleme örneği

5. Hafta

Claude Levi Stratuss’un yapısal çözümleme yöntemi

1. Hafta

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta

İşlevsel halkbilimi kuramı

8. Hafta

Halkbilimi işlevsel çözümleme modelleri

10. Hafta

Sözlü kompozisyon teorisi, sözlü kompozisyon teorisinin ortaya çıkışı: Albert B. Lord ve çalışmaları Sözlü kompozisyon teorisine yöneltilen eleştiriler ve teorinin bugünkü durumu

11. Hafta

Performans teorisi

12. Hafta

Performans kavramına dair ilk tespitler

13. Hafta

Üçlü bir araştırma modeli: metin (text), sözeldoku (texture) ve bağlam (context)

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

9. Hafta

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Anonim Halk Nazmı II Anonymous of the Folk Poetry II

3 Zorunlu Bahar Hatice İÇEL Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 23

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Anonim Halk Nazmı içerisinde değerlendirilen diğer türleri (düzgü, bilmece, tekerleme, vb.) öğrencilere tanıtmak ve bunların Türk Halk Edebiyatı içerisindeki yerini belirlemek. ELE ALINACAK KONULAR Düzgünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, düzgüler içerisinde değerlendirilen bir tür olarak atasözü, atasözünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, atasözlerinin diğer türlerle ilişkisi ve eğitimdeki fonksiyonu, Türk Dünyasında atasözleri (Azerbaycan atasözleri, Türkmen atasözleri, Gagauz atasözleri, vb.), düzgüler içerisinde değerlendirilen bir tür olarak dua ve beddualar, dua ve beddua söyleme geleneği, bilmecenin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, bilmecenin tarihçesi, mitoloji ile olan ilişkisi ve bilmecede yer alan ödül-ceza sistemi, bilmecelerin tasnifi ve eğitimdeki fonksiyonu, Türk Dünyasında bilmece (Kazak bilmeceleri, Kırgız bilmeceleri, Özbek bilmeceleri, vb.), tekerlemenin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri, tekerlemenin tasnifleri, tekerleme çeşitleri ve özellikleri, Türk Dünyasında tekerleme (Azerbaycan tekerlemeleri, Tatar tekerlemeleri, Batı Trakya tekerlemeleri, vb.) ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinleri inceleyecek ve bir senteze ulaşacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavından sorumludur. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve sundukları konulardan da not verilebilecektir. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Aksoy, Ömer Asım (1984), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Ankara. Başgöz, İlhan (1993), Türk Bilmeceleri I-II, Eskişehir. Boratav, Pertev Naili (1963), Le Tekerleme, Paris. Boratav, Pertev Naili (1973), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul. Çelebioğlu Âmil-Yusuf Ziya Öksüz (1979), Türk Bilmeceler Hazinesi, İstanbul. Elçin, Şükrü (1986), Halk Edebiyatına Giriş, Ankara. Hafız, Nimetullah (1985), Kosova Türk Halk Edebiyatı Metinleri, Priştine. Kaya, Doğan (1999), Anonim Halk Şiiri, Ankara. Kaya, Doğan (2007) Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara. Tan, Nail (1986), Folklorumuzda Ölçülü Sözler, İstanbul.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Düzgünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri Düzgüler içerisinde değerlendirilen bir tür olarak atasözü, atasözünün tanımı, şekil ve muhteva özellikleri Atasözlerinin diğer türlerle ilişkisi ve eğitimdeki fonksiyonu Türk Dünyasında atasözleri (Azerbaycan atasözleri, Türkmen atasözleri, Gagauz atasözleri, vb.) Düzgüler içerisinde değerlendirilen bir tür olarak dua ve beddualar, dua ve beddua söyleme geleneği ARASINAV Bilmecenin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri Bilmecenin tarihçesi, mitoloji ile olan ilişkisi ve bilmecede yer alan ödül-ceza sistemi Bilmecelerin tasnifi ve eğitimdeki fonksiyonu

11. Hafta

Türk Dünyasında bilmece (Kazak bilmeceleri, Kırgız bilmeceleri, Özbek bilmeceleri, vb.) Tekerlemenin tanımı, şekil ve muhteva özellikleri

12. Hafta

Tekerlemenin tasnifleri, tekerleme çeşitleri ve özellikleri

13. Hafta

Türk Dünyasında tekerleme (Azerbaycan tekerlemeleri, Tatar tekerlemeleri, Batı Trakya tekerlemeleri, vb.)

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

10. Hafta

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Cönkler ve Mecmualar I Cönks and Mecmuas

3 Zorunlu Bahar Namık Aslan Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 34

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk halk edebiyatı araştırmalarında önemli bir yeri olan cönkle muhteva bakımından saha ile ilgili olanların mutlaka incelemesi gereken; hikaye ve masallarla umumiyetle de gazel, mesnevi, kalenderi, divan, semai, koşma, türkü, destan, mani, ağıt, …, vb. nazım şekillerini ihtiva eden, şiir meraklıları tarafından tertip edilmiş eni dar, boyu uzun olan bloknot şeklinde açılan halk şairlerinin ve şiir meraklılarının bellerinde(kuşaklarında) taşıdıkları “sığır” dili”ne benzeyen, bir başka nüshası bulunmayan, meydana getirenin zevkine ve şahsına bağlı olarak içinde malzeme bulunduran yazma defterlerdir. Diğer bir deyişle başta halk şairlerinin şiirleri olmak üzere çeşitli folklorik bilgilerin kaydedildiği ve uzunlamasına açılan sırtı dar, ensiz, deri kaplı el yazması defterlere cönk denir. Umumiyetle birer şiir mecmuası durumunda olan bu yazma eserler, adı sanı unutulmuş şairleri ortaya çıkarmakta büyük rol oynarlar. Eski dönemlerde yaşamış saz şairlerinin (yazılı geleneği olmayan ve herhangi bir şekilde kaydedilmeyen eser sahiplerinin) şiirlerinin bize kadar gelmesinde yegane aracılar cönklerdir. Bu eserlerin tetkikiyle adı sanı unutulmuş yüzlerce şair ve binlerce eseri ortaya çıkartılabilmektedir. Kısacası cönkler, Türk kültür ve sanat tarihinin olduğu kadar siyasi ve edebi tarihinin de ihmal edilmemesi gereken kaynaklarını teşkil etmektedir. ELE ALINACAK KONULAR Cönkler umumiyetle kütüphanelerde ve şahıslarda toplanmışlardır. Aslında büyük bir kısmı halkın elinde araştırmacılara pek açık olmayan bir durumdadır. Öğrencilerimiz vasıtasıyla gün ışığına çıkartabildiklerimiz, şahsi kütüphanemizde bulunanlar ve çokça da “Milli Kütüphane” den mikrofilmler, fotokopiler şeklinde temin edebildiğimiz defterler üzerinde çalışılmakta, bu eski dil yadigarlarını Latin alfabesine aktarmak suretiyle edebiyat tarihimize yeni malzemeler temin etmekteyiz. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavından sorumludur. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

Şahsi Kütüphanemizdeki cönkler, mecmualar ve bunlarla ilgili mikrofilmler, fotokopiler. Millî Kütüphaneden getirtilecek mikrofilmler ve fotokopiler.

Makaleler: Yavuz, Orhan, Türk Edebiyatında Cönkler, Hususiyetleri ve Dili, Türk Dünyası Araştırmaları,Haziran 1988, s.117-131. Gökyay, Orhan Şaik,” Cönkler Üzerine” Türk Ansiklopedisi, “cönk” , c. Iı, Ankara, 1963, s. 212. Cumhur, Müjgan, “Türk Folklor Araştırmalarında Cönklerin Yeri” Kaya, Doğan, “Kültürümüzde Cönklerin Önemi ve Sivas Kaynaklı Cönkler”

HAFTA DERS İÇERİĞİ 1 Cönkler ve Mecmualar üzerine genel değerlendirmeler, bunlar üzerine yapılan çalışmalar 2 Cönk ve Mecmuaların içeriği, hazırlanış ve muhafazaları, edebiyatımız açısından önemi. 3 Millî Kütüphaneden alınan mikro filimler üzerinde okuma çalışmaları 4 Cönk okumaları, metin tamirleri, metinlerin başka yazılı kaynaklardaki versiyonlarının karşılaştırılması 5 Okumalar, metin tamirleri, metinlerin başka yazılı kaynaklardaki versiyonlarının karşılaştırılması 6 Okumalar, metin tamirleri, metinlerin başka yazılı kaynaklardaki versiyonlarının karşılaştırılması 7 Okumalar, metin tamirleri, metinlerin başka yazılı kaynaklardaki versiyonlarının karşılaştırılması 8 Arasınav 9 Örnek mecmua okumaları, benzer nüshaların karşılaştırılması, metinler arası farklılıkların tespiti 10 Örnek mecmua okumaları, benzer nüshaların karşılaştırılması, metinler arası farklılıkların tespiti 11 Örnek mecmua okumaları, benzer nüshaların karşılaştırılması, metinler arası farklılıkların tespiti 12 Örnek mecmua okumaları, benzer nüshaların karşılaştırılması, metinler arası farklılıkların tespiti 13 Örnek mecmua okumaları, benzer nüshaların karşılaştırılması, metinler arası farklılıkların tespiti 14 Yıl Sonu Sınavı

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Dede Korkut Araştırmaları II Dede Korkut Studies II

3 Zorunlu Bahar Nedim BAKIRCI Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 42

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk edebiyatının temel taşı olan Dede Korkut Hikâyeleri’nin teşekkülü, mahiyetini ve özelliklerini öğrencilere tanıtmak ve bu temel bilgiler kapsamında öğrencinin, Dede Korkut Hikâyeleri’ni yorumlayarak Türk kültürü hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. ELE ALINACAK KONULAR Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinin tahlili, Salur Kazanın Evinin Yağmalanması Hikâyesinin tahlili, Kam Püre Oğlu Baysı Beyrek Hikâyesinin tahlili, Kazan Bey’in Oğlu Uruz Bey’in Esir Düştüğü Hikâyesinin tahlili, Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Hikâyesinin tahlili, Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Hikâyesinin tahlili, Kazılık Koca Oğlu Yigenek Hikâyesinin tahlili, Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Hikâyesinin tahlili, Begil Oğlu Emren Hikâyesinin tahlili, Uşun Koca Oğlu Segrek Hikâyesinin tahlili, Salur Kazan’ı Oğlu Uruz’un Tutsaklıktan Çıkardığı Hikâyesinin tahlili, İç Oğuza Taş Oğuza Asi Olup Beyrek’in Öldüğü Hikâyesinin tahlili. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Saim Sakaoğlu, Dede Korkut Kitabı, II Cilt, Konya 1998. Muharrem Ergin, Dede Korkut Hikâyeleri, II. Cilt, Ankara 1994. Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitabı, İstanbul 1994. Orhan Şaik Gökyay, Dedem Korkutun Kitabı, İstanbul 2000. Bekir Sami Özsoy, Dede Korkut Kitabı, Manisa 2004. Abdimalik Nisanbayev, Kazakistan’da Dede Korkut, Ankara 2000. Kamil Veli Nerimanoğlu, The Poetics of “The Book of Dede Korkut, Ankara 1998. M. Fahrettin Kırzıoğlu, Dede Korkut Oğuznameleri, Ankara 2000. Metin Ekici, Dede Korkut Hikâyeleri Tesiri ile Teşekkül Eden Halk Hikâyeleri, Ankara 1989. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, Ankara 2000. Seyfi Karabaş, Dede Korkut’ta Renkler, İstanbul 1996. Ömer Zeki Defne, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Edebi Sanatlar Bakımından Bir Araştırma, Ankara 1988. Semih Tezcan-Hendrik Boeschoten, Dede Korkut Oğuznameleri, İstanbul 2001. İsmet Cemiloğlu, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir İnceleme, Ankara 2001.

HAFTA 1. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinin tahlili

2. Hafta

Salur Kazanın Evinin Yağmalanması Hikâyesinin tahlili

3. Hafta

Kam Püre Oğlu Baysı Beyrek Hikâyesinin tahlili

4. Hafta

Kazan Bey’in Oğlu Uruz Bey’in Esir Düştüğü Hikâyesinin tahlili

5. Hafta

Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Hikâyesinin tahlili

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta

Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Hikâyesinin tahlili

8. Hafta

Kazılık Koca Oğlu Yigenek Hikâyesinin tahlili

9. Hafta

Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Hikâyesinin tahlili

10. Hafta

Begil Oğlu Emren Hikâyesinin tahlili

11. Hafta

Uşun Koca Oğlu Segrek Hikâyesinin tahlili

12. Hafta

Salur Kazan’ı Oğlu Uruz’un Tutsaklıktan Çıkardığı Hikâyesinin tahlili

13. Hafta

İç Oğuza Taş Oğuza Asi Olup Beyrek’in Öldüğü Hikâyesinin tahlili

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Masal Araştırmaları II Turkish Tale Studies II

3 Zorunlu Bahar Nedim BAKIRCI Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 42

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk halk edebiyatında anlatmaya dayanan türlerden biri de masallardır. Türk dünyası masallarının incelenmesinde uluslararası inceleme metotlarını kullanarak Türk kültürü açısından değerlendirilmesi yapılacak ve böylece öğrencilerin Türk masallarına farklı bir gözle bakması sağlanacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Yabancı kültürlerin masal kitapları(Hint, İran Arap ve Avrupa masalları), Uluslararası masal inceleme yöntemleri üzerinde genel bir değerlendirme ve bu yöntemlerin masal metinlerine uygulanması, Hayvan masalları ve hayvan masallarının şekil ve muhteva özellikleri, Türk dünyası hayvan masallarının varyantları ve bu varyantların karşılaştırılması, Türk dünyası hayvan masallarının dünya masalları ile mukayesesi ve Hayvan masallarının eğitimde kullanılması. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Saim Sakaoğlu, Masal Araştırmaları, Ankara 1999. Saim Sakaoğlu, Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara 2002. Ali Berat Alptekin, Taşeli Masalları, Ankara 2002. Ali Berat Alptekin, Hayvan Masalları, Ankara 2005. Ali Berat Alptekin, Kazak Masallarından Seçmeler, Ankara 2003. Umay Günay, Elazığ Masalları, Erzurum 1975. Bilge Seyidoğlu, Erzurum Masalları, İstanbul 1999. Zekeriya Karadavut, Kırgız Masalları, Konya 2006. Nedim Bakırcı, Niğde Masalları, Niğde 2006. Esma Şimşek, Yukarıçukurova Masallarında Motif ve Tip Yapısı, II Cilt, Ankara 2001. Mehmet Özçelik, Afyonkarahisar Masalları (Araştırma-İnceleme-Metin), Isparta 2004. Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul 1995. Pertev Naili Boratav, Uçar Leyli I, İstanbul 2001. Pertev Naili Boratav, Az Gittik Uz Gittik, İstanbul 1997. Ahmet Ali Aslan, Kuzey Doğu Anadolu (Kars) Türkiye ve Kuzey Britanya Halk Edebiyatında Masallar, I. Cilt, Ankara 1998, II. Cilt, Ankara 2002. İbrahim Dilek, Altay Masalları, Ankara 2007.

Necdet Yaşar Murat Bayatlı, Irak Türkmenlerinin Masallarında Motif ve Tip İncelemesi, Ankara 2007. Öcal Oğuz, Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara 2005. Özcan Yüksek, Yörüklerden Kayıp Masallar, İstanbul 2009. HAFTA 1. Hafta 2. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Yabancı kültürlerin masal kitapları(Hint, İran Arap ve Avrupa masalları) Uluslararası masal inceleme yöntemleri üzerinde genel bir değerlendirme

3. Hafta

Thompson yöntemi, “tarihi coğrafi yöntem”, Örnek uygulama

4. Hafta

Propp masal çözümleme yöntemi, Örnek uygulama Alex Olrik’in “Epik Yasalar Teorisi”, Örnek uygulama

5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta

ARASINAV

8. Hafta

L. Raglan’ın “Geleneksel Kahraman Kalıbı”, Örnek uygulama Psikoanalitik çözümleme yöntemleri

9. Hafta

Performans Terori ve bu teorinin masallara uygulanması

10. Hafta

Hayvan masalları ve hayvan masallarının şekil ve muhteva özellikleri

11. Hafta

Türk dünyası hayvan masallarının varyantları ve bu varyantların karşılaştırılması

12. Hafta

Türk dünyası hayvan masallarının dünya masalları ile mukayesesi

13. Hafta

Hayvan masallarının eğitimde kullanılması

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı

Eski Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Eski Uygur Türkçesi Old Uighur Turkish

3 Zorunlu Bahar

Abdullah Soyadı KÖK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Merkez Yerleşke İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 38

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Bu derste Buddhist ve Maniheist Türk çevreleri ve dilleri tanıtılır. Bu edebî çevrelere ait eserler uygulamalı olarak incelenir. Eski Uygur dönemine ait el yazması metinleri olan ilk Türk şiirlerinin, hukuk, din, edebiyat vb. konulardaki belgelerinden (Kuanşi im Pusar, Ayıg Ögli Tegin Edgü Ögli Tegin, Turfan Metinleri v.b.) incelenir. Be eselerin ses, şekil ve anlam açısından dil bilgisi incelemesi yapılır. Bu dersin amacı öğrenciye Türkçenin İslâm öncesi devirlerinden Buddhist ve Maniheist Türk çevresinin dil özelliklerini ve eser külliyatını tanıtmaktır. ELE ALINACAK KONULAR: Uygurların tarihi, Uygur Buddhist ve Maniheist Türk çevresi eser külliyatı. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Buddhist ve Maniheist çevreye ait yazı dili ilgili belgeler tartışılacak bu belgelerin dil tarihi açısından önemi anlatım ve metin inceleme yöntemi ile ele alınacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Öğrenciler hazırlandıkları konuları tartışacaklardır. Ara sınav ödev olarak değerlendirmeye alınabilir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (Yüksek Lisans için 70/ Doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynak: ARAT, Reşit Rahmeti(1986), Eski Türk Şiiri,TTK. Yay, Ankara. ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, 2 Cilt, Wisbaden. HAMİLTON, James Russell (Çev.: Ece Korkut-İsmet Birkan,1998), Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, Simurg Yay., Ankara. ÖZÖNDER BARUTÇU, F. Sema (1998), Üç İtigsizler, TDK Yay., Ankara. RÖHRBORN, Klaus (1977-1994), Uigurischen Wörterbuch: Sprachmaterial der Vorislamischen Türkischen Texte aus Zentralasien, 1-5, Wiesbaden. RÖHRBORN, Klaus (1971), Eine Uigurische Totenmesse, Berlin. TEZCAN, Semih (1978), En Eski Türk Dili ve Yazını, Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, TTK. Yay., Ankara:271-323. TEKİN, Dr. Şinasi (1976), Uygurca Metinler II. Maytrısimit, Atatürk Üniversitesi Yayınları:263, Ankara. TEKİN, Dr. Şinasi (1960), Kuanşi im Pusar (Ses İşiten İlah), Atatürk Ünv. Yay., Erzurum.

Yardımcı Kaynaklar: * Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış yayınların kaynakçası hazırlanacaktır. DİĞER BİLGİLER: Uygur çevresine ait vesikalar verilecektir. HAFTALIK DERS PLANI: Hafta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Ana Temalar ve Konular Eski Türkçe dönemine genel bir bakış Uygur dönemi Uygurların tarihî ve kültürleri Türklerin Maniheizm ve Buddhizm dinlerine girişleri Maniheist Türk çevresi eser külliyatının tanıtılması Buddhist Türk çevresi eser külliyatının tanıtılması Uygur Türkçesinin genel gramer özellikleri (Ses Bilgisi) Uygur Türkçesinin genel gramer özellikleri (Şekil Bilgisi) Maniheist Türk çevresine ait mensur eserlerden seçme parçaların gramer yapısı bakımından incelenerek metinlerin Türkçeye aktarılması Buddhist Türk çevresine ait mensur eserlerden seçme parçaların gramer yapısı bakımından incelenerek metinlerin Türkçeye aktarılması Maniheist ve Buddhist Türk çevresinde şiir geleneği Maniheist Türk çevresi şiir geleneğinden seçme metinlerin incelenmesi Buddhist Türk çevresi şiir geleneğinden seçme metinlerin incelenmesi Buddhist Türk çevresi şiir geleneğinden seçme metinlerin incelenmesi

Ders Kitabı:

Arat, Reşit Rahmeti, (1991), Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991. Barutcu-Özönder, F. Sema, (2002), “Eski Türklerde Dil ve Edebiyat”, Türkler, C. III,481-501. Caferoğlu, Ahmet, (1993), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul . Erdal, Marcel, (1991), Old Turkic Word Formation I-II, Turcologica 7, Wiesbaden. Gabain, A.Von., (1988), Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, Ankara. Hamilton, J. R., (1998), Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, Ankara. Tekin, Talat (2000), Orhon Türkçesinin Grameri, Ankara. Tezcan, Semih, (1978), “En Eski Türk Dili ve Yazını”, Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Ankara, TTK Yayınları, 271-323. Diğerkaynaklar/Materyaller: Klaus, Röhrborn, Uigurische Wörterbuch, 1-4, Wiesbaden, 1: 1977, vıı+72; 2: 1979, 73-

148; 3: 1981, 149-224; 4:1988, v+225-298; 5: 1996, vı+299-372; 6: 1998, v+373446. Clauson, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-Century Turkish, Oxford 1972.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı

Eski Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı

Türkçe İlk Kur’an Çevirileri The First Translations of the Qur’an into Turkish

İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

3 Zorunlu Bahar

Abdullah Soyadı KÖK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü Merkez Yerleşke NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 38

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Türklerin İslâmiyeti kabul edişi, tabiî olarak onun kutsal metni Kur’an’ı anlamak, kavramak, esas ve kurallarını öğrenmek ve öğretmek için Türkçeye çevrilmesini de kaçınılmaz kılmıştır. Türkçe İlk Kur’an çevirileri dil tarihi açısından ele alınacaktır. Kur’an çevirileri sadece dil araştırmaları için değil, kültür ve tarih araştırmaları içinde Türkçe’nin önemli tanıklarıdır. Türkçe İlk Kur’an çevirilerinin dil tarihine katkısı ve Kur’an çevirilerinin Türkçenin tarihi dönemi içerisindeki yeri incelenecektir. Türkçe İlk Kur’an çevirilerinin söz varlığından hareketle Türkçenin ifade gücü ve kavram alanı tespit edilmeye çalışılacaktır. ELE ALINACAK KONULAR: Türklerin İslamiyete girişi, İlk Müslüman Türk Dünyası, Türk Dünyasında yetişen ilk Türk Din Bilginleri, Türkçe İlk Kur’an çevirileri. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Türkçe ilk Kur’an çevirilerinin dil tarihi açısından önemi anlatım ve metin inceleme yöntemi ile ele alınacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Öğrenciler hazırlandıkları konuları tartışacaklardır. Ara sınav ödev olarak değerlendirmeye alınabilecektir DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (Yüksek Lisans için 70/ Doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynak: AT A, Aysu, (2004 ), Türkçe İlk Kur'an Tercümesi. Karahanlı Türkçesi (Rylands Nüshası). GirişMetin-Notlar-Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları: 854, XXXVIII+964s., Ankara. BARTHOLD, V. V. (Çeviren: H. D. YILDIZ), (1990), Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Ankara. BOROKOV, A. K., (1963), Leksika Sredneaziatskogo Tefsira XII-XIII vv., Moskova. ---, (Rusçadan Çeviren), USTA, Halil İbrahim, AMANOĞLU Ebülfez, (2002), Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (XII. - XIII. Yüzyıllar), TDK, Ankara. BUHL, Fr., “Kurǿān”, İA, C.VI (1955), s. 905-1012. ECKMANN, J. (1976), Middle Turkic Glosses of the Rylands Interlinear Koran Translation, Budapest.

---, (1971), “Eastern Turkic Translations of the Koran” Studia Turcica, Budapest, s. 149-150. ERCİLASUN, Ahmet Bican (2002), İlk Müslüman Türk Devletlerinde Dil Ve Edebiyat, Türkler, C. V, S. 759 – 783, Ankara. GÜNAY, Ünver, GÜNGÖR, Harun, (1998), Türk Din Tarihi, İstanbul. GÜNGÖR, Harun , (2008), Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, İstanbul. HACIEMİNOĞLU, Necmettin, (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara. İNAN, Abdülkadir (1961), Kur’an-ı Kerimin Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme., Ankara. KAVAKÇI, Yusuf Ziya, (1976), XI. ve XII. Yüzyıllarda, Karahanlılar Devrinde Maverâ al-Nehr İslâm Hukukçuları, Ankara, s.15-21 KÖK, Abdullah, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 1v/1 - 235v/2 (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü DoktaraTezi. KÖK, Abdullah (2007 a), Hakaniye Türkçesi Kur’an Çevirileri Üzerine Bir Karşılaştırma Denemesi, TDAV, İstanbul, (2007/171) Kasım-Aralık, s.107-120.

KÖK, Abdullah (2005 d), “Turkçe Erken Kur’an Çevirilerinin Dil Tarihi Açısından Önemi” Akmescit/Ukrayna. 18 - 22 Nisan 2005 tarihleri arasında Kırım Devlet Mühendislik Ve Pedogoji Üniversitesinde Bildiri olarak sunulmuştur. “XI научно-теоретическая конференция профессорско-преподавательского состава, аспирантов и студентов Крымского государственного инженерно-педагогического университета” KÖPRÜLÜ, M.Fuad, (1986), Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, İstanbul, 1986. SÜMER, Faruk, (1999), Oğuzlar Tarihleri-Boy Teşkilatı Destanları, İstanbul, s. 48. ŞEŞEN, Ramazan, (1988), İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara. TOGAN, Zeki Velidį, (1959) “Londra ve Tahran’daki İslâmî Yazmalardan Bazılarına Dair”, İTED, c. III s. 135. ---, (1963), “Zentralasiatische Türkische Literaturen II, Die İslamische Zeit” Handbuch der Orientalistik Leiden-Köln s. 230 ---, (1970), Umumį Türk Tarihine Giriş, İstanbul. ---, (1971) KurǾan ve Türkler, Ankara. ---, (1974), “The Earliest of the Qur’an into Turkish”, İTED, IV- 1-4, İstanbul, s.18. USTA, Halil İbrahim, (1989), “XIII. Yüzyıl Doğu Türkçesiyle Yazılmış Anonim Kurǿan Tefsirinin Söz ve Varlığı.” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. ÜNLÜ, Suat, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 235v/3 - 450r/7 (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü DoktoraTezi. YILDIRIM, Ahmet, (2002), Türkistan Coğrafyasında Yetişen Ünlü Din Bilginleri, Türkler, C. 5, Ankara, s. 681 690.

Kaynaklar: * Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış yayınlar kaynakça olarak hazırlanacaktır. DİĞER BİLGİLER: Türkçe Kur’an çevirileri cd ve fotoğraflar.

HAFTALIK DERS PLANI: Hafta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Ana Temalar ve Konular Türklerin İslâmî çevreye girmesi. Türklerin İslâm dinini kabulü Türkistanın İlk Müslüman Türk Devletleri Kur’anın Türkçeye ilk çevrilmesi işi. Kur’an metninin Çeviri Türleri. Doğu Türkçesi Kur’an Çevirileri. Batı Türkçesi Kur’an Çevirileri. TİEM 73 Kur’an Çevirisi. Rylands Kur’an Çevirisi. Borovkov Kur’an Çevirisi. Semenov Kur’an Çevirisi. Hekimoğlu Ali Paşa Kur’an Çevirisi. Muhammed bin Hamza Kur’an Çevirisi. Manisa Kur’an Çevirisi.

Ders kitabı: AT A, Aysu, (2004 ), Türkçe İlk Kur'an Tercümesi. Karahanlı Türkçesi (Rylands Nüshası). GirişMetin-Notlar-Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları: 854, XXXVIII+964s., Ankara. BOROKOV, A. K., (1963), Leksika Sredneaziatskogo Tefsira XII-XIII vv., Moskova. ---, (Rusçadan Çeviren), USTA, Halil İbrahim, AMANOĞLU Ebülfez, (2002), Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (XII. - XIII. Yüzyıllar), TDK, Ankara. GÜNGÖR, Harun , (2008), Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, İstanbul. KÖK, Abdullah, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 1v/1 - 235v/2 (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. ÜNLÜ, Suat, (2004), Karahanlı Türkçesi Satırarası Kurǿan Tercümesi, TİEM 73 235v/3 - 450r/7 (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

TÜRK HALK EDEBİYATI

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Âşık Edebiyatının Kaynakları Refarances for Âşık Literature

3 Seçmeli Bahar Faruk ÇOLAK Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 51200-NİĞDE [email protected] 0 388 2252140

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Âşık Edebiyatı, ozanlık gibi köklü bir geleneğin XVI. Yüzyılda ortaya çıkmış şeklidir. Genel kabulde XVI. Yüzyılda ortaya çıktığı kabul edilmesine rağmen, temsil ettiği gelenek İslâmiyet öncesi kültür devresine kadar uzanmaktadır. Bu kadar köklü bir geleneğe sahip olan bu edebiyat kolu, temsilcileri, ürünleri ve özellikleri itibariyle oldukça ilgi çekicidir. Bu açıdan bakıldığında Halk Edebiyatı alanında lisans sonrası eğitim alan bir öğrencinin Âşık Edebiyatının Kaynakları hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Âşık Edebiyatı araştırmalarında kaynakların eskiliği ve çeşitliliği önemli problemlerin başında gelmektedir. Âşık Edebiyatına nüfuz edebilmek için kaynaklar meselesinin öncelikle halledilmesi gerekmektedir. Bu ders öğrenciye, Âşık Edebiyatının kaynakları ile ilgili bilgileri öğretmeyi amaç edinmektedir. Âşık Edebiyatının kaynaklarını bilmeyen ve kullanamayan bir öğrenci, gelecekte bu alanla ilgili araştırmalarında zorluklar yaşayacaktır. Söz konusu edebiyat kolunun kaynaklarına vakıf olan bir birey ise araştırma yapmada, yaptığı araştırmayı yorulmada ve sonuca bağlamada zorluk yamayacaktır. Bu bağlamda söz konusu ders, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans eğitimi alan öğrenciler için son derece önemlidir. ELE ALINACAK KONULAR: Derste, Âşık Edebiyatının tanımı, sınırları, gelenek içerisindeki yeri ve tarihî gelişimi, tarihsel süreç içerisindeki yazılı kaynaklardan mecmualar ile cönkler meselesi, aktüel sözlü kaynaklar, Âşık edebiyatı üzerine yapılan çalışmalar, geleneğin yetiştirdiği zirve şahsiyetler ile bu zirve şahsiyetler üzerine yapılan çalışmalarda kaynaklarla karşılaşılan problemler ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste öğretim üyesi dersin konularının tanımını yaparak, çerçevesini çizdikten sonra, Âşık Edebiyatının tarihî kaynaklarının neler olduğu ile ilgili bilgi verilecektir. Edebiyat araştırmaları açısından bakıldığında Âşık Edebiyatına uygulanabilecek kaynak araştırma metotları öğretilecektir. Öğrenciye gerekli görüldüğü hallerde alan veya materyal araştırması verilecek, kaynaklardan hareketle Âşık Edebiyatının kaynaklarından istifade etmeyle ilgili bir problemi çözmeleri sağlanacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara ve bir yılsonu sınavından sorumludurlar. Sınavlar öğrencilerin durumuna göre ödev (makale yazma, alan araştırması yapma) veya klasik olarak uygulanabilir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yılsonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notu Niğde Üniversitesi Sınav Yönetmeliğinde belirtilen nottur. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar:

Umay GÜNAY, Âşık Tarazı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1986. M. Fuat KÖPRÜLÜ, Edebiyat Araştırmaları I, Ötüken Yayınları, İstanbul 1989. Saim SAKAOĞLU, Folklor Bibliyografyaları Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme, Konya 1991. Reşit Rahmeti ARAT, Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991. Saim SAKAOĞLU, “Türk Saz Şiiri”, Türk Dili Dergisi Türk Halk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), 57 (445-450), 1989, 105-250. İsmail GÖRKEM, Halk Hikâyeleri Araştırmaları Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuarı, Akçağ Yayınları, Ankara 2000. Özkul ÇOBANOĞLU, Âşık Tarzı Edebiyat Geleneği ve İstanbul, 3F Yayınları, İstanbul 2007. Erman ARTUN, Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara 2001. Faruk ÇOLAK, Altunhisarlı Âşık Şifâî, Maya Akademi Yayınları, Ankara 2009. DİĞER BİLGİLER: Öğrencinin yaşayan âşıklarla alan araştırmasına yönlendirilmesiyle sözlü kaynaklara vakıf olmaları sağlanacaktır. HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Âşık Edebiyatının kapsamı, sınırları, ferdî edebiyat ve anonimleşme yönüyle Âşık Edebiyatı. 2. Hafta: Âşık Edebiyatının tarihsel gelişimi. 3. Hafta: Âşık Edebiyatı araştırmalarında kullanılan metotlar. Eser, yazar ve bağlam merkezli araştırmalar. 4. Hafta: Âşık Edebiyatının kaynakları; yazılı, basılı, sözlü kaynaklar ve bu kaynakların tanıtımı. 5. Hafta: Âşık Edebiyatının yazılı kaynaklarından mecmualar ve cönkler, yazılı kaynaklarla ilgili problemler. 6. Hafta: Âşık Edebiyatını basılı kaynakları ve basılı kaynaklarla ilgili problemler. 7. Hafta: Âşık edebiyatının sözlü kaynakları ve geleneğin günümüzdeki durumu. 8. Hafta: Âşık Edebiyatının sözlü kaynaklarıyla ilgili problemler. 9. Hafta: Halk şairliği geleneği çerçevesinde Âşık Edebiyatı.

10. Hafta: Dinî ve Tasavvufî Edebiyat geleneği çerçevesinde Âşık Edebiyatı. 11. Hafta: İcracı gelenek çerçevesinde Âşık edebiyatı. 12. Hafta: Eloktronik ortamda Âşık Edebiyatı. 13. Hafta: Destancılık geleneği çerçevesinde Âşık Edebiyatı. 14. Hafta: Türk eğlence geleneği bağlamında Âşık Edebiyatı. 15. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

TÜRK HALK EDEBİYATI

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

Mitoloji Araştırmaları Researchs for Mythologi

3 Seçmeli Bahar

Faruk Soyadı ÇOLAK Unvanı Yrd. Doç. Dr. İmzası Niğde Üniversitesi İletişim Bilgileri: Fen-Edebiyat Fakültesi 51200-NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: 0 388 2252140

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Bilindiği üzere mitoloji, milletlerin yaratılış çağında oluşturduğu ve günümüze kadar çeşitli yol ve şekiller taşımış oldukları inanç unsurlarıdır. Bir başka ifade ile milletlerin kültürel ve inanç değerlerinin kodlarını oluşturan mitolojik veriler, disiplinler arası çalışmalarda sıkça baş vurulan konulardan birisini teşkil etmektedir. Bu bağlamda Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi alan bilim insanlarının mitolojik verilere aşina olmaları gerekmektedir. Edebiyat araştırmalarında metin tahlili, en önemli unsurlardan birisini teşkil etmektedir. Edebiyat metinlerine nüfuz edebilmek için bu metinlerin kodlarının çözümlenmesi gerekmektedir. Edebiyatçının bu tür bir metin çözümlemesi yapabilmesi için ise asgari ölçütlerde de olsa mitoloji bilgisinin olması gerekir. Mitoloji bilgisine sahip veya mitoloji ile ilgili verileri nerede bulacağını bilen bir birey, bu bilgiye sahip olmayan başka bireylere göre daha avantajlı konuma bulunacaktır. Bu bağlamda söz konusu ders, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans eğitimi alan öğrenciler için bir önemlidir. ELE ALINACAK KONULAR: Derste, genel anlamda mitolojinin tanımı, mitoloji araştırmalarında kullanılan metotlar. Dünyada mitolojileri üzerine çalışma yapan araştırmacıların çalışmaları, kullandıkları kaynaklar ile Türk mitolojisi ile ilgili veriler ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Derste öğretim üyesi konunun tanımını yaparak, çerçevesini çizecek ve araştırma teknikleriyle ilgili bilgiler verdikten sonra, Türk mitolojisi ile ilgili verilerin yorumlaması yapılacaktır. Öğrenciye okuma materyalleri verilecek ve okudukları materyallerden hareketle edebi metin yorumlaması yaptırılacaktır. Öğrenciye gerekli görüldüğü hallerde alan veya materyal araştırması verilecek, elde ettiği malzeme yorumlatılacaktır. Verilen bilgiler doğrultusunda öğrenciye makale yazma çalışmaları yaptırılacaktır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara ve bir yıl sonu sınavından sorumludurlar. Sınavlar öğrencilerin durumuna göre ödev (makale yazma, alan araştırması yapma) veya klasik olarak uygulanabilir. DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, yıl sonu sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notu Niğde Üniversitesi Sınav Yönetmeliğinde belirtilen nottur. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: Mircea ELİADE, İmgeler Simgeler, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, Ankara 1992. Mircea ELIADE, Mitlerin Özellikleri, (Çev. Sema Rifat), Simavi Yayınları, İstanbul1993. Fernand COMTE, The Wordsworth Dictionary of Mythology, Wordsworth Reference, Edinburg 1991.

Thomas, BULFİNCH, The Golden Age of Myth and Legand, Wordsworth Reference, Hertfordshire 1993. Bahaeddin ÖGEL, Türk Mitolojisi-I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989. Bahaeddin ÖGEL, Türk Mitolojisi-II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2002. Abdülkadir İNAN, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995. Bilge SEYİDOĞLU, Mitoloji Metinler-Tahliller, Bizim Gençlik Yayınları, Kayseri 1995. İsmail TAŞ, Türk Düşüncesinde Kozmogoni-Kozmoloji, Kömen Yayınları, Konya 2002. DİĞER BİLGİLER: HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Mitolojinin tanımı, anlamı, mitoloji çalışmalarının kapsamı, mitolojinin diğer disiplinler ile arasındaki bağlantılar. 2. Hafta: Mitoloji üzerine yabancı bilim insanlarının yaptığı çalışmaların değerlendirilmesi, dünya mitolojisi ile ilgili kaynak tanıtımı ve bu kaynaklar üzerine değerlendirmeler. 3. Hafta: Mitoloji ve din ilişkisi, mitolojik unsurlar ile dinsel inançlar arasındaki iletişim. İnanç ile mitoloji arasındaki ilişki. İnanç öğeleri içerisindeki mitolojik unsurlar. 4. Hafta: Mitoloji üzerine Türkiye ve Türk Dünyasında yapılan çalışmalar ve bu çalışmaların tanıtımı, tenkidi. 5. Hafta: İmgeler ve simgeler. İmgenin ve simgenin dinler tarihi, mitoloji, halkbilim ve edebiyat açısından taşıdığı değer. 6. Hafta: Mitolojik verilerden hareketle toplum hayatını kuşatan imgeler ve simgelerin tespit edilmesi çalışması. Bu imgelerin ve simgelerin toplum hayatında taşıdığı değer. 7. Hafta: Mitolojik verilerden hareketle toplum hayatını kuşatan imgeler ve simgelerin dil ve edebiyat malzemelerine yansıması. Dil ve edebiyat malzemesinde yer alan bu imgelerin ve simgelerin tespit edilmesi için uygulanacak metotlar. 8. Hafta: Mitoloji Halkbilim ilişkisi ve Halkbilimi verilerinde mitolojik motifler. 9. Hafta: Mitoloji ve dil malzemesi arasındaki ilişti. Anlatım kalıplarında (Atasözü ve Deyim) yer alan mitolojik unsurlar. Bu unsurların tespiti ve tahlili. 10. Hafta:

Mitoloji ve edebiyat ilişkisi, edebiyat metinlerinde mitolojik unsurlar ne ölçüde yer alır? Bu unsurlar nasıl tespit edilir? 11. Hafta: Efsane mitoloji ilişkisi. Efsanelerde yer alan fantastik unsurların mitoloji ile ilişkisi ve bu unsurların tespiti, tahlili. 12. Hafta: Halk masallarında yer alan mitolojik unsurlar. Halk masallarında yer alan fantastik öğelerin mitoloji ile ilişkisi. Bu unsurların tespiti ve tahlil. 13. Hafta: Halk hikâyelerinde yer alan mitolojik unsurlar. Halk hikâyelerinde yer alan fantastik unsurların mitoloji ile ilişkisi. Bu unsurların tespiti ve tahlili. 14. Hafta: Mitolojik veriler zemininde seyirlik oyunlar ve bu oyunlardaki mitolojik verilerin tahlili. 15. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Tahkiyeli Eser Tahlillerinde Usul II The method in narrative works’ analyses II

3 Zorunlu Bahar Genç Osman GEÇER Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 26

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Yenileşme Devri Türk Edebiyatı dönemi tahkiyeli eserlerinden roman türünün kurgu teknikleri bakımından ele alınarak tahlil edilmesi, bu yol takip edilerek roman tahlil metodunun bilimsel ölçütler çerçevesinde öğretilmesi. ELE ALINACAK KONULAR Romanı meydana getiren unsurların ele alınması sırasında, roman ve hikâyede kişiler, fizikî yapı, sosyal-kültürel ve fikrî yapı, psikolojik (ruhî) yapı, romanda mekân unsuru, olay örgüsü ve anlatım teknikleri; metni anlama ve yorumlama tekniklerinin verilmesi ve bu tekniklerin örnek metinlere uygulanması. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Öncelikle dersin genel çerçevesi çizilecek, alanı sınırlandırıldıktan sonra tahkiyeli eserlerden özellikle roman türünün incelenmesinde kullanılacak temel bilimsel kaynak eserler öğrenciye liste halinde verilecek (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) Bu bilgiler ışığında öğrenci yönlendirilecek, seçilen örnek metinler üzerinde önceden hazırlık yapılmak suretiyle ders esnasında bu metinlerin tahlili yapılacak; tahlil sırasında öğrencinin karşılaştığı sorunlar çözüme kavuşturulacak. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Ancak, öğrencilere verilen ödevlerin tam ve zamanında hazırlanıp hazırlanmadığı takip edilerek bunun nota dönüştürülmesi de sağlanabilecektir. Ayrıca öğrencilerin derse katılım ve ders esnasındaki katkıları da göz önüne alınarak benzer durumlar da nota dönüştürülebilecektir. Öğrencilere seminer ödevi de verilecek ve bu ödevler değerlendirmeye tabi tutulacak ve seminer ödevleri sınav yerine geçebilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: Alemdar Yalçın, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1920-1946), Ankara, 2002. Berna Moran, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, İstanbul, 1987. Hece, Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Sayı: 46-47, Ankara, 2000. Hece, Türk Romanı Özel Sayısı, Sayı: 65-66-67, Ankara, 2002. Mehmet Kaplan, Hikâye Tahlilleri, İstanbul,2006. Mehmet Tekin, Roman Sanatı I Romanın Unsurları, İstanbul, 2001. Nurullah Çetin, Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara, 2000. Philip Stevick, (Çev: Sevim Kantarcıoğlu), Roman Teorisi, Ankara, 1988. Şerif Aktaş, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara 1998. Şerif Aktaş, Edebiyatta Üslup ve Problemleri, Ankara, 1998.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Roman ve Hikâyede Kişiler Fizikî Yapı, Sosyal- Kültürel ve Fikrî Durum Psikolojik (Ruhî) Yapı a) Motivasyon ve Heyecanlar b) His Mücadelesi ve Sosyal İhtiraslar Romanda Yer ve Mekân Romanda Olay Örgüsü

6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

ARA SINAV Roman ve Hikâyede Anlatım Teknikleri Örnek Metin Tahlili (Reşat Nuri Güntekin: Çalıkuşu) Metin ve gelenek Anlama ve yorumlama (Metin bir bütündür. Bütün, parçaların toplamından fazla bir şeydir.) Metin ve yazar (Biyografi-kurmaca eser farklılığı) Metin ve yazar (Biyografi ve kurmaca eserin kesişme noktaları) Türk sinemasında Hikâye ve Sinema Uygulamaları

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Yenileşme Devri Türk Edebiyatı’nın Kaynakları II The sources of Modern Turkish Literature Periot II

3 Zorunlu Bahar Genç Osman GEÇER Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 26

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Yenileşme Devri Türk Edebiyatı’nın temel kaynaklarının tespit edilmesi ve bu kaynakların en verimli bir biçimde kullanılmasını sağlamak. ELE ALINACAK KONULAR Başta Türk Edebiyatı ile ilgili yerli kaynakların, ardından da bu alana yardımcı olabilecek yabancı kaynakların tespiti. Bunun yanı sıra Türk tarihi ve tarihçilerimiz ile ilgili kaynakların belirlenmesi. Yabancı kitap kataloglarının belirlenmesi. Bibliyografyaların belirlenmesi. Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış toplu eserlerin tespiti. Edebiyat tarihine yardımcı kaynaklarının belirlenmesi. Edebiyat tarihinde yöntem meselesinin ele alınması ve yöntem farklılıklarının ortaya konulması. Edebiyat tarihçisi gözüyle edebî eserlerin ele alınma yöntemleri. Türk Edebiyatı Tarihi alanında yazılmış eserlerin incelenmesi. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Öncelikle dersin genel çerçevesi çizilecek, alanı sınırlandırıldıktan sonra Yenileşme Devri Türk Edebiyatı alanında ve bu alana yardımcı olabilecek edebiyat tarihlerinin eserlere yaklaşım metotları ve eğer varsa farklılıkları ortaya konulmak suretiyle temel bir bakış açısı kazandırılmaya çalışılacaktır. Bu bilgiler ışığında öğrenci yönlendirilecek, bilimsel çalışmalar sırasında ilgili edebiyat tarihi kaynakların doğru bir biçimde kullanılıp kullanılamadığı kontrol edilerek görülen eksiklikler tamamlanacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Ancak, öğrencilere verilen ödevlerin tam ve zamanında hazırlanıp hazırlanmadığı takip edilerek bunun nota dönüştürülmesi de sağlanabilecektir. Ayrıca öğrencilerin derse katılım ve ders esnasındaki katkıları da göz önüne alınarak benzer durumlar da nota dönüştürülebilecektir. Öğrencilere seminer ödevi de verilecek ve bu ödevler değerlendirmeye tabi tutulacak ve seminer ödevleri sınav yerine geçebilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1988. Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Araştırmalar, İst., 1992. Behçet Necatigil, Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul, 2002. Behçet Necatigil, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, İstanbul, 1992. İnci Enginün, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, 1991.

İnci Enginün, Yeni Türk Edebiyatı –Tanzimat’tan Cumhuriyet’e 1839-1923, İstanbul, 2006. M. Fuad Köprülü, Edebiyat Araştırmaları I-II, İstanbul, 1989. Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, İst., 1992. Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II, İst., 1987. Muhsin Macit, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Ankara, 2004. René Wellek, A. Warren, Edebiyat Biliminin Temelleri (Çev: Ahmet Edip Uysal), Ankara, 1993.

HAFTA 1. Hafta

2. Hafta 3. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Yabancı Kaynaklar a)Türk Edebiyatı Kaynakları b)Türk Dili ve Edebiyatıyla ilgili Toplu Eserler Tarihler ve tarihçilerimizle İlgili Toplu Eserler Yabancı Kitaplıkların katalogları

4. Hafta

Bibliyografyalar

5. Hafta

Türk Dili ve Edebiyatıyla İlgili Toplu Eserler

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta

Edebiyat Tarihinin Yardımcıları: Biyografi, Bibliyografya, Filoloji, Metin Şerhi

8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Edebiyat Tarihinde Yöntem: Yöntem Ayrılığı- Eleştirme Yöntemleri Edebiyat Tarihçisi Gözüyle Edebî Eserlerimiz Tanzimat Dönemine Kadar Hazırlanan Edebiyat Tarihlerinin İncelenmesi Tanzimat Dönemi Tarihlerinin İncelenmesi Tanzimat Sonrası Edebiyat Tarihlerinin İncelenmesi Türk Edebiyatının Devirlerine Göre Edebiyat Tarihlerinin Kullanımı

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Klasik Türk Şiiri II Classıcal Turkish Literature II

3 Zorunlu Bahar Nevin GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 39

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Klasik Türk Şiirine dair teknik ve estetik bilginin uygulama şeklinin öğretilmesi, seçilmiş örnek metinler üzerinde gösterilmesi, bu yolla bilgi ve becerinin kalıcı kılınması amaçlanmaktadır. Klasik Türk Şiirini bütün yönleriyle temsil edebilen, farklı akımlara mensup şairlerin şiirleri özellikle seçilerek değişik hissediş yolları tanıtılacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Klasik Türk Şiiri için karakteristik özellikler taşıyan Necâtî, Ahmed Paşa, Rasih Efendi, Hayâlî Bey, Fuzûlî, Bâkî, Hâletî, Nef’î, Nâbî, Nedim, Şeyh Gâlib gibi şairlerin şiirlerinin uygulamalı olarak incelenmesi, bağlı oldukları edebi akımlar çerçevesinde işlenecektir. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Çok geniş bir edebiyat okuması gerektiren alan, bu yönde belirlenen kaynak kitapların öğrenciye okutulmasıyla tartışma, soru sorma, yorum üretebilme becerilerini oluşturmayı amaçlamaktadır. Öğrenci tarafından seçilerek dersin içeriği çerçevesinde hazırlanan farklı sunumlar da öğrenme yanında uygulamayı da pekiştirecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara ve bir dönem sonu (final) sınavından sorumlu tutulacaktır. Sınav süresinin sanat ve dalları ile ilgili programlar için yaratıcılığı yeteri kadar yansıtamadığı düşüncesiyle, değerlendirmenin içeriğine göre seminer ödevi şeklinde hazırlanabilirliği de söz konusudur. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu (final) sınav notunun ağırlığı ise % 60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Şeyh Gâlib, (Haz. Muhammed Nur Doğan), Hüsn ü Aşk, Yelkenli Yay. Ali Nihat Tarlan, Edebiyat meseleleri, Ötüken Yay. Ali Nihat Tarlan, Şeyhi Divanını Tedkik, İ.Ü. Edeb. Fak. Bas. Cemal Kurnaz, Hayali Beğ Divanı’nın Tahlili, M.E.B. Yay. İskender Pala, Ansiklopedik Dîvân Şiiri, Akçağ Yay. Cemal Kurnaz, Mazmunlar, Akçağ, Yay. Abdürrezzak Kâşânî, Tasavvuf Sözlüğü, İz Yay. Doç.Dr.Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Necâtînin “Döne Döne” redifli gazelinin incelenmesi, Mevlevîlikle ilgili mazmunların tespiti, Ahmed Paşanın şiir dünyasını yansıtan gazellerin incelenmesi Necâtînin “Üstüne” redifli gazelinin incelenmesi, Mahallileşme cereyanının işlenişi, Rasih Efendinin “Üstüne” redifli gazeli ile mukayesesi Hayâlî Bey Dîvânında “namaz” mazmunu ile ilgili beyitlerin incelenmesi Telmih ve iktibas sanatının Fuzûlî Dîvânında incelenmesi Bâkînin “Kanûnî Mersiyesi”nin incelenmesi

6. Hafta

ARA SINAV

7. Hafta 8. Hafta

Hâletî Dîvânından altı rubâînin incelenmesi Nef’înin “âteşdir” redifli gazelinin incelenmesi ve sebk-i hindî üslûbunun işlenmesi Nef’înin “Der-sitâyiş-i Sultan Murad” başlıklı kasidesinin incelenmesi ve Nef’înin kaside nazım şekline getirdiği şekil ve muhteva farklılıkları Nâbînin “usandık” redifli gazeli ve hikemî tarzın işlenişi Nedimin “sana” redifli gazelinin incelenmesi ve şairin gazele getirdiği farklılıklar Şeyh Gâlibin “düştü” redifli gazelinin incelenmesi ve sebk-i hindî üslubunun işlenişi Şeyh Gâlib Dîvânında aşk ve şevk kelimelerinin müşebbehün bih (kendisine benzetilen)olarak kullanılması ve bu kelimelerle kurulan mazmunlar

9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Türk Tasavvuf Edebiyatı II Turkish Sufi Literature II

3 Zorunlu Bahar Nevin GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE ngumus_38 windowslive.com. +90 388 225 21 39

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Konusu tasavvuf olan, özgün ve şerh (herhangi bir metni açıklama) yoluyla hazırlanmış çok sayıda eser mevcut olup bu alanın en önemli oluşturucuları, dini- tasavvufî ve ahlaki eserler, ve onlara yapılan şerhlerdir.Tasavvufî şiir dilinde kullanılan dini- tasavvufî kelime ve kavramların hangi sembolik ifadelere karşılık geldiği, bunların mutasavvıflara ve farklı ekollere göre yorumları, anılan konuları temsil kabiliyeti taşıyan eserler üzerinde incelenecektir.Dersin uygulama sahasını oluşturan bu eserlerin incelenmesiyle bütün Türk Edebiyatı sahasının en çetrefilli konuları anlaşılmaya çalışılacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Dîvân-ı Hikmet, Yunus Emre Dîvânı, Marifet-nâme, Mevlid, Mesnevî, en fazla şerh edilen eserler, şiirleri en çok şerh edilen şairler, şarihler (şerh edenler) içerisinde en fazla öne çıkanlar, yazdıkları şerhle anılanlar, Türkçe manzume şerhleri ve şarihleri, kaynakları muhtevası ve metodu yönünden tasavvufi eserler ve şerhler ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili metinlerin anlaşılma yolları, bu konudaki yöntemler, kaynakların nasıl kullanılacağı öğrencilere tanıtılacaktır. Uygulamalı olarak metinler üzerinde tahliller yapılacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara ve bir dönem sonu (final) sınavından sorumlu tutulacaktır. Sınav süresinin sanat ve dalları ile ilgili programlar için yaratıcılığı yeteri kadar yansıtamadığı düşüncesiyle, değerlendirmenin içeriğine göre seminer ödevi şeklinde hazırlanan çalışmalar da değerlendirmeye tabi tutulacaktır DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR F.Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet Yay. Ö.Ceylan, Tasavvufi Şiir Şerhleri, Kitabevi Yay. Abdurrahman Güzel, Dini- Tasavvufi Türk Edebiyatı, Akçağ Yay. Kâşânî, Tasavvuf Lugati, İz Yay. S.Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay. E.Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay. Çeşitli tasavvufi şiir şerhleri

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Kırk Hadis mecmuaları, Evrad mecmuaları, Hilye-i Nebi mecmuaları (En fazla şerh edilen eserler)

Esma-i Hüsna Risaleleri, Fıkh-ı Ekber, Füsusü’l-Hikem (En fazla şerh edilen eserler) Gülşen-i Raz, Bostan, Gülistan, Baharistan (En fazla şerh edilen eserler) Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür’e, Kaside-i Münferice, Kaside-i Tâiyye, Kaside-i Mîmiyye, Mevlâna ve Urfî’nin Kasideleri (En fazla şerh edilen kasideler) Hâfız, Urfî, Mevlâna, İbni Fâriz (Eserleri en fazla şerh edilen şairler) ARA SINAV

8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta

Şem’î, Şem’ullah Prizrenî, Sûdî-i Bosnavî, Davud b. Muhammed Karsî, İsmail Hakkı Bursevî, Muhammed Vecihî Paşa, Müstakimzâde Süleyman Sadeddin (meşhur şarihler) Sarı Abdullah Efendi, Sofyavîzâde Bâlî Efendi (Yazdıkları şerhle anılanlar) Tasavvufî şiir şerhi örnekleri (Fuzûlî, Hayâlî, Nâilî) Tasavvufî şiir şerhi örnekleri (Usûlî, Hayretî, Esrâr Dede) “Bana” redifli gazelin tasavvufî yorumu (Şeyh Gâlib) “Hüsn ü Aşk” mesnevisinin tasavvufi açıdan incelenmesi (Şeyh Gâlib) Şiirde kullanılan tasavvufî ıstılahlar (Ney, Sema, Sâkî, Mey vs.)

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

7. Hafta

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Çağdaş Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı Contemporary Azerbaijan Turkish and Literature

3 Zorunlu Bahar Hikmet KORAŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] [email protected] +90 388 225 24 17

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Oğuz grubu Türk lehçeleri içersinde yer alan Azerbaycan Türkçesi, mevcut Türk lehçeleri içersinde Türkiye Türkçesine en yakın olanıdır. Türkiye Türklüğü ile olan tarihi ve siyasî bağları, şu an Türkiye olan sıcak ilişkileri ve gelecek için Sovyet döneminde farklı bir çizgide gelişen Azerbaycan Türkçesini ve edebiyatını tanımayı zaruri kılmaktadır. ELE ALINACAK KONULAR Azerbaycan’da kullanılan alfabeler, Azerbaycan Türkçesinin ses bilgisi, yapı bilgisi ve cümle bilgisi, çağdaş Azerbaycan edebiyatının teşekkülü, devreleri, edebiyattaki türler vd. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Belirtilen kaynakların okunarak derste tartışılması ve metin çözümleme. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler verilen kaynakları okuma, bunları derste tartışma, verilen araştırma ödevlerini yapmak ve arasına veya ara sınav yerine geçecek araştırma ödevini yapmak ve dönem sonu sınavına girmek zorundadır. DERS GEÇME KOŞULLARI Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, dönem sonu sınavının ağırlığı ise %60 tır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: 1. Ahmet Bican Ercilasun (editör), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara 2007. 2. A. Buran-E. Alkaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yayınları Ankara 2007. 3. Mevlüt Gültekin, Çağdaş Azerî Türkçesi Seçme Metinler, Net yayınevi Ankara2005. 4. Levent Doğan, vd, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, Kriter Yayınları, İstanbul 2007

5. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, C1-2-3-4-5, KB. Ankara 2002. 6. Yavuz Akpınar, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul 1994. 7. Mir Celal-Firidun Hüseynov, Örneklerle XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı (çev. Kemal Yavuz-Erol Ülgen) Birleşik Yayıncılık, İstanbul 2000. 8. Yaşar Karayev, Azerbaycan Edebiyatı, İstanbul 1999. 9. Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1992 10. Zeynelabidin Makas, Azerbaycan Çağdaş Hikâye Antolojisi, KB Ankara 1991. 11. Ehliman Ahundov-Semih Tezcan, Azerbaycan Halk Yazını Örnekleri, Ankara 1978. 12. Hayati Develi, Azeri Türkçesi Lügati, Erzurum 1992. 13. Yaşar Akdoğan, Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük, İstanbul 1999. 14. Orhan Söylemez, Türk Dünyası Edebiyatları-Roman, Ankara 2005. 15. Bahtiyar Vehapzade, Lirika, Bakü 1990. (Kuzey Azerbaycan Şiirine örnek metin) 16. M. Hüseyin Şehriyar, Heyder Babaya Selam, KB, Ankara 1993.(Güney Azerbaycan Şiirine örnek metin) 17. Türk Dünyası El Kitabı C. 4 Ankara 1998. 18. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2007.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Azerbaycan Kril ve Latin Alfabelerinin öğretilmesi Azerbaycan Türkçesi ses bilgisi (metin çözümleme) İsim ve fiil çekim ekleri(metin çözümleme) Yapım ekleri(metin çözümleme) Çağdaş Azerbaycan edebiyatının teşekkülünü sağlayan siyasî gelişmeler Çağdaş Azerbaycan edebiyatının devirleri ve tasnifi ARA SINAV 1905 yılı öncesi millî uyanış dönemi edebiyatı Maarifçilik akımı ve ortak yazı dili kullanma temayülü Sovyet Dönemi Çağdaş Azerbaycan edebiyatı Edebiyatta Sosyalist Gerçekçilik akımı ve eserlere yansıması 1960 sonrası yeniden uyanış dönemi edebiyatı Bağımsızlık dönemi Çağdaş Azerbaycan edebiyatı Azerbaycan Halk edebiyatı

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Özbek Türkçesi ve Edebiyatı II Uzbek Turkish and Literature II

3 Zorunlu Bahar Hikmet KORAŞ Yrd. Doç. Dr.

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] [email protected] +90 388 225 24 17

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türkiye’den çok uzakta, Türkistan coğrafyasında, uzunca bir dönem Sovyet baskısında gelişen Özbek edebiyatının tanınması ve değerlendirilmesi Türkoloji açısından önemlidir. Mevcut Türk toplulukları edebiyatı içersinde Özbek edebiyatının ayrı bir yeri vardır. Bu biraz da Çağatay edebiyatının devamı olmasından kaynaklanmaktadır. ELE ALINACAK KONULAR Özbek edebiyatının teşekkülü, teşekkülü dönemindeki siyasî atmosfer, Çarlık Rusyası ve sonra Sovyet baskısının edebiyata yansıması, edebiyatın dönemleri ve tasnifi, türler, Özbek şiiri ve nesiri işlenecektir. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Belirtilen kaynaklar okunup tartışılacak, şiir ve nesir örneklerinden metin çözümlemeleri yapılmak suretiyle Özbek edebiyatı tanıtılacaktır. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler dersle ilgili verilen kaynakları temin etmek ve okuyarak derste tartışır. Dersle ilgili verilen araştırma ödevlerini yapmak dersin işlenişi için önemlidir. DERS GEÇME KOŞULLARI Ara sınav yerine geçecek araştırma ödevi veya yapılacak ara sınavın % 40, dönem sonu sınavının ise % 60’ı alınarak ortalama tespit edilecektir. Başarı notu ise asgari 70’tir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar:

1. Ali İhsan Kolcu, Çağdaş Türk Dünyası Edebiyatı, Salkım Söğüt yayınları, Erzurum 2005. 2. Aziz Merhan, Abdulla Kadiriy ve Özbek Romanının Doğuşu, Grafiker yayınları Ankara 2008. 3. Begali Kasımov, Milliy Uyganiş, Maneviyat yayınevi, Taşkent 2002. 4. Fatma Açık, Özbek Edebiyatı, Alp Yayınevi, Ankara 2007.

5. Fuat Uçar, Dış Türkler, Fark yayınları, Ankara 2007. 6. Haktan Birsel, Gizli Çember ve Özbekistan, IQ Yayınları, İstanbul 2005. 7. H. Hamidiy-vd., Adabiyatşunaslik Terminleri Lugati, Okutuvçi Neşriyat, Taşkent 1967. 8. Hikmet Koraş, Özbek Şairi Rauf Parfi, Kömen yayınları, Konya 2009.

9. Hüseyin Özbay, Çolpan’ın Şiirleri Ankara 1994 (İncelenecek Metin). 10. Olivier Roy, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi (çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul 2005. 11. Orhan Söylemez, Türk Dünyası Edebiyatları I Roman, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.

12. Özbek Türkçesinin İzahlik Lügati, Moskova 1981. 13. Saydulla Mirzayev, XX. Asır Özbek Edebiyatı, Yangi Asr Avladi, Taşkent 2005.

14. Seydulla Mirzayev-Said Şermuhamedov, Hazirgi Zaman Özbek Edebiyatı Tarihi, Özbekistan Neşriyati, Taşkent 1993. 15. Şuayip Karakaş, Özbek Hikâyeci Mirkerim Asım, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları, Bişkek 2002. 16. Tahir Kahhar-Hüseyin Özbay, Günümüz Özbek Şairleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995.

17. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Dergah Yayınları. 18. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. 19. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi C. 14-15-16, KB, Ankara 2003. 20. Zeki Velidi Togan, Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 1981.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Özbek edebiyatının doğuşunu hazırlayan sebepler İsmail Gaspıralı ve Türkistan’da Cedit hareketi Özbek edebiyatının dönemleri ve tasnifi Milli Uyanış dönemi Özbek Edebiyatı Cedit Dönemi Özbek Edebiyatı Sovyet dönemi Özbek Edebiyatı ve Edebiyatta Sosyalist Gerçekçilik Arasınav a. İkinci Dünya Savaşı Öncesi Özbek Edebiyatı b. İkinci Dünya Savaşı Dönemi Özbek Edebiyatı c. Yeniden Uyanış Dönemi Özbek Edebiyatı d. Bağımsızlık Dönemi Özbek Edebiyatı Özbek Edebiyatında türler (nesir) Özbek Edebiyatında türler (nazım) Özbek Halk Edebiyatı

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Tarihsel Türk Gramerciliği ve Sözlükçülüğü Historical Turkic Grammers and Dictionaries

3 Zorunlu Bahar Akartürk KARAHAN Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 29

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Kökenbilim, gramer ve sözvarlığı araştırmalarına temel kaynak olan tarihsel Türk gramerleri ve sözlüklerinin ayrı ayrı incelenmesi ve dönemlerinin gramercilik ve sözlükçülük anlayışı bağlamında değerlendirilmesi önemlidir. Bu nedenle Türkçenin en eski gramer ve sözlüğü özelliği taşıyan Kâşgarlı Mahmud’un Divânu Lugati’t-Türk adlı eserinden itibaren, Harezm sahası sözlüklerinden Mukaddimetü’l-Edeb, Altın Orda-Kıpçak sahası sözlük ve gramerleri, Çağatay sahası sözlükleri kısmen de Eski Anadolu- Osmanlı sahası sözlük ve gramerleri incelenecek; Türk sözlükçülük ve gramercilik tarihi ortaya konacaktır. ELE ALINACAK KONULAR Tarihsel Türk gramerciliğinin ve sözlükçülüğünün detaylı olarak ortaya konması amacıyla Karahanlı, Harezm, Altın Orda-Kıpçak, Çağatay, Eski Anadolu-Osmanlı Türkçesi sözlük ve gramerleri ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Tarihsel dönemlerdeki Türk sözlük ve gramerleri hakkında genel bilgiler verildikten sonra öğrencilere her bir gramer ve sözlük hakkında detaylı araştırma yaptırılacak. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavından sorumludur. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Değerlendirmede, etki oranı için ara sınavın %40’ı, yıl sonu sınavının %60’ı alınacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: ATALAY, Besim (1945), Et-Tuhfetu’z-Zekiyye fi’l- Luġati’t-Türkiyye, TDK Yay., İstanbul. ATALAY, Besim (1998), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-III, Dizini (Endeks) IV, TDK Yay. Ankara. BARUTCU ÖZÖNDER, F. Sema (Ed.) (2008), Kâşgarlı Mahmûd Kitabı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara. BROCKELMANN, C. (1928), Mitteltürkischer Wortschatz nach Mahmūd al-Kašġarīs Dīvān Luġāt at-Turk, Budapest. CAFEROĞLU, Ahmet (1931), Abû Hayyân Kitâb al-İdrâk li-Lisân al-Atrâk, Evkaf Matbaası, İstanbul. CLAUSON, S. Gerhard (1960), Sanglax A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammad Mahdī Xān, Facsimile Text with an İntroduction and İndices, London. DANKOFF, Robert, KELLY, James (1982, 1984, 1985), Mahmūd al-KāšΓarī Compendium of The Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk); Mahmūd el-Kāşġarī Türk Şiveleri Lügatı (Dīvānü Luġāt-it-Türk, İnceleme. Tenkidli Metin. İngilizce Tercüme. Dizinler I. Kısım, II. Kısım, III. Kısım, (Ed. Ş. Tekin, G. Alpay Tekin), Harvard Universitesi Basımevi. ERMERS, Robert (1999), Arabic Grammers of Turkic, Brill.

GRØNBECH, K. (1942), Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus, Kobenhavn. İZBUDAK, Velet (1989), El-İdrâk Haşiyesi, TDK Yay., Ankara. KÂŞGARLI MAHMÛD (2005), Divânü Lugâti’t-Türk, (çeviri, uyarlama, düzenleme: Seçkin Erdi, Serap Tuğba Yurtsever), Kabalcı Yay., İstanbul. KÜLTÜR BAKANLIĞI 1990= KÂŞGARLI MAHMUD, Dîvânü Lûgati’t-Türk (TıpkıbasımFacsimile), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. MENINSKI, F.M. (2000), Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae. Arabicace. Persicace Lexicon I von elif bis chy, Lexicon II von dal bis lam, Lexicon III von mim bis ye & Appendix, IV. Grammatica Turcica, V. Onomasticum, Index Verborum, VI. Index der türkischen Wörter, (Stanisław Stachowski, Mehmet Ölmez), Simurg, İstanbul. ÖZYETGİN, A. Melek (2001), Ebū Hayyān Kitābu’l-İdrāk li Lisāni’l-Etrāk Fiil: TarihîKarşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav. Ankara. PAVET DE COURTEILLE (1870), Dictionnaire Turk- Oriental, Paris. ŞEYH SÜLEYMAN EFENDİ (1298), Luġat-i Çağatay ve Türkī-i Osmānī, Mihran Matbaası, İstanbul. TOPARLI, Recep, ÇÖĞENLİ, M. Sadi, YANIK, Nevzat H. (1999), El- Kavânînü’l-Külliyye LiZabti’l- Lügati’t- Türkiyye, TDK Yay., Ankara. TOPARLI, Recep, ÇÖĞENLİ, M. Sadi, YANIK, Nevzat H. (2000), Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî, TDK Yay., Ankara. TOPARLI, Recep (2003), Ed- Dürretü’l-Mudiyye Fi’l-Lügati’t- Türkiyye, TDK Yay., Ankara. YAVUZARSLAN, Paşa (2009), Osmanlı Dönemi Türk Sözlükçülüğü, Tiydem Yay., Ankara. ZAJĄCZKOWSKI, Ananiasz (1938), Manuel Arabe De La Langue Des Turcs Et Des Kiptchaks (Époque de L’État Mamelouk) Arabski Podręcznik Języka Turków i Kipczaków z epoki Państwa Mameluckiego, Warszawa. ZAJĄCZKOWSKI, Ananiasz (1954), Slownik Arabsko- Kipczacki z Okresu Panstwa Mameluckiego Bulġat Al-Muştaq fì Luġat At-Türk Wa-l-Qıfçaq, Czeşç II. Verba, Warszawa. HAFTA 1. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Tarihsel Türk sözlükleri ve gramerleri hakkında genel bilgi, kaynaklar

2. Hafta

Türk sözlükçülük ve gramerciliğinde Arap sözlükçülük ve gramerciliğinin etkisi

3. Hafta

Karahanlı Türkçesi dönemi Türk sözlükçülük ve gramerciliği

6. Hafta 7. Hafta

Kâşgarlı Mahmud’un Divânu Lugati’t-Türk adlı eserinin Türk sözlükçülük tarihi açısından değerlendirilmesi Kâşgarlı Mahmud’un Divânu Lugati’t-Türk adlı eserinin Türk gramercilik tarihi açısından değerlendirilmesi ARA SINAV Harezm Türkçesi dönemi Türk sözlükçülük ve gramerciliği

8. Hafta

Mukaddimetü’l-Edeb’in Türk sözlükçülük tarihi açısından değerlendirilmesi

9. Hafta

Altın Orda-Kıpçak Türkçesi sahası Türk sözlükçülük ve gramerciliği

10. Hafta

Codex Cumanicus’un Türk sözlükçülük tarihi açısından değerlendirilmesi

4. Hafta 5. Hafta

11. Hafta 12. Hafta 13. Hafta 14. Hafta

Et-Tuhfetüz-Zekiyye Fi-l-Lugati’t-Türkiyye, Kitabu’l-İdrak li-lisanu’l-Etrak, Durretü’l-Mudiyye, Tercüman, Bulgatu’l-Muştak, vd. Memlûk-Kıpçak sahası Türk sözlükçülük ve gramerciliğinin değerlendirilmesi Eski Anadolu Türkçesi sözlükçülük ve gramerciliği Osmanlı sahası Türk sözlükçülük ve gramerciliği DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı Soyadı Unvanı

Tarihsel Kıpçak Türkçesi Metinleri Historical Qipchaq Turkic Texts

3 Zorunlu Bahar Akartürk KARAHAN Dr.

İmzası İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi / NİĞDE [email protected] +90 388 225 24 29

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ Türk dili tarihinde, modern Kıpçak lehçelerinin dil özelliklerinin ilk kez görüldüğü eserler olan Altın Orda ve Memlûk sahası tarihsel Kıpçak Türkçesi metinleri, Kıpçakçanın gelişiminin izlenmesi bakımından, önemlidir. Bu dönem eserleri incelendiğinde Orta Türkçe dönemi içerisinde bir yandan Eski Türk yazı dili özellikleri korunurken diğer yandan Kıpçakçanın ses ve söz varlığı özelliklerinin eserlere yansıdığı görülür. Türk dili tarihinde önemli bir konumda bulunan bu eserlerin okunması ve bu eserlerden hareketle tarihsel Kıpçak Türkçesinin gramer özelliklerinin ortaya konması gerekir. ELE ALINACAK KONULAR “Tarihsel Kıpçak Türkçesi Metinleri” dersinde, Altın Orda ve Memlûk sahası etnik, kültürel, sosyal, tarih konuları ve tarihsel Kıpçak Türkçesi metinleri genel olarak değerlendirilecek; bu sahaya ait edebî eserler okunacak; bu eserlerden hareketle tarihsel Kıpçak Türkçesinin gramer özellikleri ortaya konacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Ders ile ilgili genel bilgiler öğrencilere verilecek. Derste kullanılacak kaynaklar (makale, bildiri, kitap, sözlük, vb.) öğrencilere tanıtılacak. Bu bilgiler kapsamında öğrenci araştırma yaparak, kendisine verilen metinler üzerinde yorum yapacak. Derste ise bu metinler tahlil edilecektir. DERSİN GEREKLERİ Öğrenciler bir ara sınavla, bir dönem sonu sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilebilecek ve bu notlar sınav kâğıtları değerlendirilirken de dikkate alınacaktır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir. DERS GEÇME KOŞULLARI Değerlendirmede, etki oranı için ara sınavın %40’ı, yıl sonu sınavının %60’ı alınacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir. GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR Temel Kaynaklar: ÖZYETGİN, A. Melek (1996), Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi, TDK Yay., Ankara. İZBUDAK, Velet (1989), El-İdrâk Haşiyesi, TDK Yay., Ankara.(2. baskı) TOPARLI, Recep (1987), Kitâb-ı Mukaddime-i Ebu’l-Leysi’s-Semerkandi (Transkripsiyonlu Metinİndeks- Orijinal Metin), Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum. ÖZTOPÇU, Kurtuluş (2002), A 14th Century Archery Treatise in Mamluk- Kipchak Kitāb fī ‘ilm AnNuşşāb, Memlûk Kıpçakçasıyla 14. yy.da Yazılmış Bir Okçuluk Kitabı, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:34, İstanbul. ZAJĄCZKOWSKİ, Ananiasz (1938), Manuel Arabe De La Langue Des Turcs Et Des Kiptchaks (Époque de L’État Mamelouk) Arabski Podręcznik Języka Turków i Kipczaków z epoki Państwa Mameluckiego, Warszawa. ZAJĄCZKOWSKİ, Ananiasz (1958), Vocabulaire Arabe-Kiptchak De l’epoque de L’État Mamelouk Bulġat Al-Muştāq fī Luġat At-Turk Wa-l-Qıfçāq, Polska Akademia Nauk, Warszawa. ZAJĄCZKOWSKİ, Ananiasz (1954), Slownik Arabsko- Kipczacki z Okresu Państwa Mameluckiego Bulġat Al-Muştaq fī Luġat At-Türk Wa-l-Qıfçaq, Czeşç II. Verba, Warszawa. GRØNBECH, K. (1942), Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus, Kobenhavn. ÖZTOPÇU, Kurtuluş (1989), Munyatu’l- Ghuzāt, A 14th- Century Mamluk- Kipchak Military Treatise Text- Translation, İndex (Münyetü’l- Ġuzāt 14. Yüzyıla Ait Askerî Bir Risale, MetinTercüme- Dizin), Sources of Oriental Languages and Literatures:13, (Ed. Ş. Tekin- G.A. Tekin),

Harvard. ATALAY, B. (1945), Et-Tuhfetu’z-Zekiyye fi’l- Luġati’t-Türkiyye, TDK Yay., İstanbul. CAFEROĞLU, Ahmet (1931), Abû Hayyân Kitâb al-İdrâk li-Lisân al-Atrâk, Evkaf Matbaası, İstanbul. ÖZYETGİN, Melek (2001), Ebū Hayyān Kitābu’l-İdrāk li Lisāni’l-Etrāk Fiil: Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav. Ankara. TOPARLI, Recep, ÇÖĞENLİ, M. Sadi, YANIK, Nevzat H. (1999), El- Kavânînü’l-Külliyye LiZabti’l- Lügati’t-Türkiyye, TDK Yay., Ankara. TOPARLI, Recep (2003), Ed- Dürretü’l-Mudiyye Fi’l-Lügati’t-Türkiyye, TDK Yay., Ankara. TOPARLI, Recep, ÇÖĞENLİ, M. Sadi, YANIK, Nevzat H. (2000), Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî, TDK Yay., Ankara. TOPARLI, Recep (1992), İrşâdü’l- Mülûk ve’s-Selâtîn, TDK Yay., Ankara. KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1989), Seyf-i Sarâyî Gülistan Tercümesi (Kitâb Gülistan bi’tTürkî), TDK Yay., Ankara.

HAFTA 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta 6. Hafta 7. Hafta 8. Hafta 9. Hafta 10. Hafta 11. Hafta 12. Hafta

DERS İÇERİKLERİ Kıpçak Türkleri tarihi, Altın Orda ve Memlûk coğrafyaları Tarihsel Kıpçak Türkçesi eserleri ve bu eserler üzerine yapılan çalışmalar Tarihsel Kıpçak Türkçesi yazı ve imla. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Ünlü uyumları, kalınlık-incelik uyumu, Ünlü değişmeleri. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Ünsüz değişmeleri. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. ARA SINAV Yapım ekleri, çokluk, iyelik ekleri, Hâl ekleri. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Sıfatlar, Zamirler, Zarflar, Edatlar. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Görülen geçmiş zaman, Belirli geçmiş zaman. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Geniş zaman, Gelecek zaman. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Belirli gelecek zaman, Kesin gelecek zaman, Şimdiki zaman. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi. Gereklilik, Emir, Şart. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi.

13. Hafta

İsim fiili, Fiillerin birleşik çekimi, Sıfat-fiiller, Zarf-fiiller. Gülistan Tercümesi okuma ve gramer incelemesi.

14. Hafta

DÖNEM SONU SINAVI

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERS ÖNERİ FORMU *

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

I. GENEL BİLGİLER TDE

Ders Kodu Türkçe Adı İngilizce Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı) Kredisi Statüsü (Zorunlu/Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar) Adı

(Anadolu) Beylikler Dönemi Türk Dili Turkish Language in Anatolian Turkish Beylik

3 Zorunlu Bahar

Ahmet Soyadı BÜYÜKAKKAŞ Unvanı Dr. İmzası Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk İletişim Bilgileri: Dili ve Edebiyatı Bölümü, Merkez Yerleşkesi NİĞDE e-posta: [email protected] Telefon: +90 388 225 21 37

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı Akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Türk dilinin Batı Türkçesinin ilk dönemi olan Eski Anadolu Türkçesi 13. yüzyılda başlar, 16. yüzyıl başlarına kadar devam eder. 16. yüzyılda yerini Osmanlı Türkçesine bırakır. Eski Anadolu Türkçesi, Anadolu, Kuzey ve Güney Azerbaycan ile Irak ve Suriye, ayrıca 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren de Balkanlarda kullanılmıştır. 13. yüzyıldaki Moğol akınları Anadolu’ya yoğun bir Oğuz-Türkmen göçüne yol açmıştır. 14. yüzyıldan itibaren Anadolu’da, ses ve şekil özellikleri bakımından Orta Asya Türkçesi ile ortak özelliklerden arınmış ve tamamen Oğuz lehçesine dayalı bir yazı dili oluşmuştur. Selçuklu Devleti’nin yıkılışından, Osmanlı Devleti’nin İmparatorluk haline gelişine kadarki dönemin diline Beylikler Dönemi Türkçesi demekteyiz. Karamanoğlu Mehmet Bey ile zirveye ulaşan milli dil bilinci, Beylikler Dönemi Türkçesinde pek çok eser yazılmasına sebep olmuştur. Oğuz lehçesine dayalı yazı dilinin oluşumu süreci, sonrası ortaya çıkacak olan Osmanlı ve Azerî Türkçelerinin farlılıklarının yazı dilindeki görünümleri Beylikler Dönemi verilen eserlerde tespit edilecektir.

ELE ALINACAK KONULAR: 14. yüzyıldan 16. yüzyıl başlarına kadar devam eden devirde pek çok şair ve yazar yetişmiş; Türkçeyle yüzlerce edebî, dinî, tarihî eser meydana getirilmiştir. Bu derste Beylikler Dönemi’nin başlıca isimleri ve eserleri incelenerek dil özellikleri üzerinde durulacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Beylikler Dönemi Türkçesi ile eser veren şair ve yazarların hayatı ve seçilen eserleri incelenecektir. İncelemede seçilen arap harfli metinin okunması, metnin transkripsiyon harfleri ile yazılması, dil özellikleri üzerinde durulacaktır Öğrenciler derste işlenecek temel kaynak yanında, derste tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir final sınavından sorumludurlar. Öğrencilere her ders araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekte ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınabilecektir.

DERS GECME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında, ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az (yüksek lisans için 70/doktora için 75) olması gerekmektedir. GEREKLİ DÖKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: F. K. Timurtaş, Eski Türkiye Türkçesi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İst.1981. A.Dilaçar, Türk Diline Genel Bir Bakış, TDK Yayınları:227. M.Canpolat, Mecmu’atü’n-nezair, TDK,Ankara 1982. Tarama Sözlüğü 1-12 C., TDK Yayınları, Ankara. G. Gülsevin, E. Boz, Eski Anadolu Türkçesi, Gazi Yayınları, Ankara, 2004. Z. Korkmaz, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, TDK Yayınları Ankara 1995. * Bu konuda yerli ve yabancı dergilerde yayımlanmış makaleler. DİĞER BİLGİLER: HAFTALIK DERS PLANI: 1. Hafta: Doğu ve Batı Türk Yazı Dili Kavramları, Oğuz adı ve Oğuzlar. 2. Hafta: Eski Anadolu Türkçesinin ilk ürünleri, İlk eserlerin genel özellikleri, Karışık dilli metinler ve Eski Anadolu Türkçesinin dönemleri ve kısaca genel özellikleri. 3. Hafta: Beylikler Dönemi ve bu dönemde eser veren şair ve yazarlar ve eserleri. 4. Hafta:.Hoca Mesud’un Süheyl ü Nevbahar adlı eserini okuma. 5. Hafta: Süheyl ü Nevbahar’dan metin okuma, kelime tahlili. 6. Hafta: Süheyl ü Nevbahar’dan metin okuma, kelime tahlili. 7. Hafta: Süheyl ü Nevbahar’dan metin okuma, kelime tahlili. 8. Hafta: Süheyl ü Nevbahar’dan metin okuma, kelime tahlili. 9. Hafta: Dede Korkut Hikayeleri. 10. Hafta: Dede Korkut Hikayeleri’nden metin okuma, kelime tahlili. 11.Hafta: Dede Korkut Hikayeleri’nden metin okuma, kelime tahlili. 12.Hafta: Dede Korkut Hikayeleri’nden metin okuma, kelime tahlili. 13. Hafta: Beylikler Dönemi Türkçesinin Söz varlığı değerlendirmesi. 14. Hafta: Genel değerlendirme.

NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

DERS ÖNERİ FORMU*

Anabilim Dalı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Bilim Dalı

Türk Dili

Programı

Tezli Yüksek Lisans

X

Tezsiz Yüksek Lisans

Doktora

I. GENEL BİLGİLER

ÖĞRETİM ÜYESİNİN

İLK KEZ AÇILACAK DERSİN

Ders Kodu Türkçe Adı İngiliz Adı İçeriği Özet (Ek.1’de Ayrıntılı Açıklamalı Kredisi Statüsü (Zorunlu / Seçmeli) Öğretim Yarıyılı (Güz/Bahar)

Türkiye Türkçesi Ağızları II Dialects of Turkey Turkish II

Adı

Sadi Hıncal

Soyadı Unvanı

NAKİBOĞLU Yrd. Doç. Dr.

3 Zorunlu Bahar

İmzası

İletişim Bilgileri: e-posta: Telefon:

Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Kampus NİĞDE [email protected] +90 388 225 21 32

* Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Ders Programı ve NÜEOS (Niğde Üniversitesi Enstitü Otomasyon Sistemi)’ne kayıt edilmesi işlemleri için Anabilim Dalı akademik Kurul Kararı ile Enstitüye ilk kez teklif edilecek Ders Öneri Formu

Ek 1. Özet Ders İçeriği

II. DERS TANIMI DERSİN AMACI VE ÖNEMİ: Konuşma dili olarak binlerce yıllık, yazı dili olarak iki bin yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Dili bu tarihi derinliğin yanında geniş bir yaygınlığa da sahiptir. Bu sahalarda tarihi zaman yürüyüşünün bir sonucu olarak ve Türk kavimlerinin teşekkülüne uygun bir şekilde dal budak salan Türk dilinin birçok lehçe, şive ve ağızları ortaya çıkmıştır. Bunların içinde iki lehçe, kırk kadar şive ve yüzlerce ağız vardır. Bu kadar geniş bir alana dağılan ve parçalanan Türk dilinin elbette bir çok problemi vardır. Bu problemlerin en önemlisi dil birliğidir. Türk dünyasıyla ilişkilerimizde bu dil birliğinin yeniden kurulması büyük önem taşımaktadır. Bu birliğin kurulabilmesi için de ağız çalışmalarının bir an önce tamamlanması gerekmektedir. Bugün birçok ülke kendi lehçe ve ağız çalışmalarını bitirmiş, dil atlaslarını hazırlamışlardır. Türkiye’de ise bu çalışmalar her geçen gün artmakla beraber bizi sonuca götürmekten şimdilik uzaktır. Bu çalışmalar tamamlandığında Türk dilinin bir çok problemi de çözüme kavuşacaktır. Bu gün ülkemizin birçok bölgesinde görülen sanayileşme, nüfus artışı, göçler ve en önemlisi de kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, ağızların aslî özelliklerinden uzaklaşmalarına yol açmaktadır. Yukarıda sıraladığımız olumsuzlukları dikkate alarak değerlendirecek olursak, Türkiye Türkçesi ağızlarının tamamının ilmî olarak araştırılması ve tamamlanması gerekmektedir. ELE ALINACAK KONULAR Türk kültürünün, Türk felsefesinin, Türk folklorunun gizli kalmış, ulaşılamamış yönlerini bulup çıkarmak, Türk dilinin zenginliği ve tarihî gelişmesinin takibini yapabilmek için, Türkiye Türkçesi ağızlarıyla ilgili derleme çalışmalarının yapılması, Türkiye Türkçesi

ağızlarının ses ve şekil özelliklerinin yanında, Türk dilinin zengin söz hazinesinin ortaya çıkarılması vb. konular ele alınacaktır. ÖĞRETİM YÖNTEMİ Derste konumun ders ana çerçevesi öğretim üyesi tarafından çizildikten sonra, öğrencilere sorular sorularak ve onlardan gelen sorular cevaplandırılacaktır. Bu yöntemin başarılı olmasından öğrencilerin derslere ön hazırlık yaparak gelmeleri ve aktif olarak derse katılmalarının sağlanması ön şarttır. Bunu sağlamak içinde, derse gelmeden önce öğrencilere bir sonraki haftada anlatılacak konu doğrultusunda makale araştırmaları ve ödev hazırlamaları sorumluluğu verilmektedir. Öğrenciler derste işlenecek temel kaynak yanında, derste tartışılan konulardan ve makale içeriklerinden de sorumlu tutulacaklardır. DERSLERİN GEREKLERİ: Öğrenciler bir ara sınav ve bir finalden sorumludurlar. Öğrencilere her ders, araştırdıkları ve tartıştıkları konulardan da not verilmekde ve bu notlar sınav kağıtlarına yansıtılmaktadır. Sınavlardan biri seminer ödevi şeklinde verilerek değerlendirmeye alınmaktadır DERS GEÇME KOŞULLARI: Başarı notunun hesaplanmasında ara sınav notunun ağırlığı %40, final sınav notunun ağırlığı ise %60 olacaktır. Başarı notunun en az 70 olması gerekmektedir.

GEREKLİ DOKÜMAN VE ARAÇLAR: Temel Kaynaklar: 7. Zeynep Korkmaz, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, Ankara 1995. 8. Ahmet Bican Ercilasun, Kars İli Ağızları, Ankara 1983. 9. Sadi H. Nakiboğlu, Adıyaman ve Yöresi Ağızları, Niğde 2001. 10. Turgut Günay, Rize İli Ağızları, Ankara, 2003. 11. Tuncer Gülensoy, Kütahya ve Yöresi Ağızları, Ankara, 1988.

12. Efrasiyap Gemalmaz, Erzurum İli Ağızları, C. I-II-III, Ankara, 1995. Yardımcı Kaynaklar: Bu Konuda Yerli ve Yabancı Dergilerde Yayımlanmış Makaleler: 1. Karahan, leyla 1994: Anadolu Ağızlarında kullanılan bazı zarf-fiil ekleri Türk Kültürü 32:205-236 2. Yıldırım, Faruk 2002: Türkiye Türkçesinin Ağızları ve Etnik Yapı: Çukurova Ağızları Örneği, Türkbilig 4: 136:153 3. Özkan, İbrahim Ethem 2007/2: Ardanuç Ağzı İle Divânu Lügat-it- Türk ve Derleme Sözlüğü Arasında Bir Karşılaştırma Denemesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23:211-220.

HAFTALIK DERS PLANI 1. Hafta

Araştırmalarda Kullanılan Çeviri yazı (Transcription) İşaretleri

2. Hafta

Ses Bilgisi, Ünlüler

3.Hafta

Ünlü Türleri, Uzun Ünlüler, Aslî Uzunluklar, Kısa Ünlüler, Geniş Ünlüler, İkiz Ünlüler, Ünlü Uyumu, Yabancı Kelimelerde Ünlü Benzeşmesi, Ünlü Uyumunun Bozulması, Ünlü Değişmeleri, Ünlü Türemesi

4. Hafta

Ünlü Türleri, Uzun Ünlüler, Aslî Uzunluklar, Kısa Ünlüler, Geniş Ünlüler, İkiz Ünlüler, Ünlü Uyumu, Yabancı Kelimelerde Ünlü Benzeşmesi, Ünlü Uyumunun Bozulması, Ünlü Değişmeleri, Ünlü Türemesi

5. Hafta

Ünlü Türleri, Uzun Ünlüler, Aslî Uzunluklar, Kısa Ünlüler, Geniş Ünlüler, İkiz Ünlüler, Ünlü Uyumu, Yabancı Kelimelerde Ünlü Benzeşmesi, Ünlü Uyumunun Bozulması, Ünlü Değişmeleri, Ünlü Türemesi

6. Hafta

Ünlü Türleri, Uzun Ünlüler, Aslî Uzunluklar, Kısa Ünlüler, Geniş Ünlüler, İkiz Ünlüler, Ünlü Uyumu, Yabancı Kelimelerde Ünlü Benzeşmesi, Ünlü Uyumunun Bozulması, Ünlü Değişmeleri, Ünlü Türemesi

7. Hafta

Ünsüzler, Ünsüz Türleri, Önses Ünsüzleri, Önses Ünsüz Değişimleri, Ünsüz Öntüremesi, İçses Ünsüz Değişimleri, İçseste Tonlulaşma, İçseste Tonsuzlaşma, İçseste Sızıcılaşma, Akıcı Ünsüzler Arasındaki Değişmeler, Ünsüz Benzeşmesi, Benzeşmezlik, Ünsüz İkizleşmesi)

8. Hafta

Ünsüzler, Ünsüz Türleri, Önses Ünsüzleri, Önses Ünsüz Değişimleri, Ünsüz Öntüremesi, İçses Ünsüz Değişimleri, İçseste Tonlulaşma, İçseste Tonsuzlaşma, İçseste Sızıcılaşma, Akıcı Ünsüzler Arasındaki Değişmeler, Ünsüz Benzeşmesi, Benzeşmezlik, Ünsüz İkizleşmesi)

9. Hafta

Ünsüzler, Ünsüz Türleri, Önses Ünsüzleri, Önses Ünsüz Değişimleri, Ünsüz Öntüremesi, İçses Ünsüz Değişimleri, İçseste Tonlulaşma, İçseste Tonsuzlaşma, İçseste Sızıcılaşma, Akıcı Ünsüzler Arasındaki Değişmeler, Ünsüz Benzeşmesi, Benzeşmezlik, Ünsüz İkizleşmesi

10. Hafta

Ünsüzler, Ünsüz Türleri, Önses Ünsüzleri, Önses Ünsüz Değişimleri, Ünsüz Öntüremesi, İçses Ünsüz Değişimleri, İçseste Tonlulaşma, İçseste Tonsuzlaşma, İçseste Sızıcılaşma, Akıcı Ünsüzler Arasındaki Değişmeler, Ünsüz Benzeşmesi, Benzeşmezlik, Ünsüz İkizleşmesi

11. Hafta

Hece Kaynaşması, Ünsüz Türemesi, Hece Düşmesi, Ünsüzlerde Yer Değiştirme, Vurgu, Telaffuz

12. Hafta

İsimler, Zamirler, Sıfatlar, Zarflar, Fiiller, Edatlar

13. Hafta

İsimler, Zamirler, Sıfatlar, Zarflar, Fiiller, Edatlar

14. Hafta

İsimler, Zamirler, Sıfatlar, Zarflar, Fiiller, Edatlar