POWIATOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA 2016 - 2020
„Zdrowie psychiczne jest kapitałem pozwalającym na realizowanie intelektualnego i emocjonalnego potencjału obywateli oraz znalezienie i odgrywanie swoich ról w życiu społecznym, w szkole i w pracy”. Zielona Księga „Poprawa zdrowia psychicznego ludności. Strategia Zdrowia Psychicznego dla Unii Europejskiej” Bruksela 2005 r.
Zgierz, dnia 19 marca 2016r.
SPIS TREŚCI I. Wstęp...........................................................................................................................................................2 II. Zdrowie Psychiczne.....................................................................................................................................4 2.1. Akty prawne dotyczące ochrony zdrowia psychicznego............................................................................4 2. 2. Ochrona zdrowia psychicznego- informacji ogólne..................................................................................8 2.3. Diagnoza obszaru objętego Programem- wybrane aspektu sytuacji epidemiologicznej...........................12 2.4. Obszary problemowe...............................................................................................................................32 2.5 . Zdrowie psychiczne Polaków - ankieta...................................................................................................33 III. Instytucje oraz organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu zgierskiego, w obszarze wsparcia dla osób z problemami psychicznymi.............................................................................................................35 IV. Założenia Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020...........................40 Cel 1............................................................................................................................................................... 40 4.1. Promocja i profilaktyka w zakresie zaburzeń psychicznych i działalność na rzecz wczesnej diagnostyki. ........................................................................................................................................................................ 40 Cel 2............................................................................................................................................................... 40 4.2. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi...................................................................40 4.3. Upowszechnianie i kształtowanie wiedzy na temat zdrowia psychicznego..............................................41 V. Realizacja programu oraz sprawozdawczość..............................................................................................42 Lokalne priorytety promocji zdrowia psychicznego na lata 2016-2020..........................................................43 Lokalne program rozwoju zróżnicowanych form wspierania zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi w powiecie zgierskim na lata 2016-2020.....44 Lokalny program informacyjno - edukacyjny sprzyjający postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałający dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w powiecie zgierskim na lata 2016-2020.......................................................................................................................................................47 Lokalny program promocji zdrowia psychicznego na lata 2016-2020............................................................48 Lokalny program poszerzania, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w zakresie pomocy: bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej w powiecie zgierskim na lata 2016-2020...............................................................................49 Lokalny program zwiększania dostępności i zmniejszania nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej na lata 2016-2020...........................................................51
1
I. Wstęp Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020 jest realizacją wytycznych określonych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128), wydane na podstawie art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375, z pózn. zm.), które podkreślają
znaczenie
upowszechnienia
środowiskowego
modelu
psychiatrycznej
opieki
zdrowotnej, a także głównych założeń zawartych w Raporcie WHO pt. „Zdrowie Psychiczne: nowe rozumienie, nowa nadzieja" oraz Rezolucji Komitetu Wykonawczego Światowej Organizacji Zdrowia pt. „Umocnienie zdrowia psychicznego". Program jest dokumentem wieloletnim, obejmującym zasięgiem obszar powiatu zgierskiego w jego granicach administracyjnych, zawiera omówienie podstaw prawnych, odnoszących się do problematyki zdrowia psychicznego, przedstawia sytuację epidemiologiczną w powiecie zgierskim oraz stan zasobów psychiatrycznej opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej powiatu, definiuje cele programowe i okres ich realizacji przypadający na lata 2016-2020. Dokument jest instrumentem realizacji wojewódzkiej strategii działań w obszarze zdrowia psychicznego. Wskazuje główne kierunki obszary działań, jakie należy podejmować, aby zapewnić wsparcie osobom z zaburzeniami psychicznymi i wielostronną opiekę zdrowotną. Należy także pamiętać, iż realizacja wytycznych w przedmiotowym zakresie zadań celów, wymaga stałej kooperacji uczestniczących w nim podmiotów. Biorąc pod uwagę najważniejsze cele należy przede wszystkim traktować Powiat, jako ośrodek pełniący funkcję koordynacyjną i integracyjną szczególnie w przypadku realizacji działań obejmujących współpracę międzygminną. Powiat staje się więc swego rodzaju układem funkcjonalnym wzmacniającym rozwój partnerstwa lokalnych samorządów, nakierowanym na osiąganie spójnego rozwoju całego obszaru. Strategia Rozwoju Powiatu Zgierskiego na lata 2013 – 2020 jest kluczowym dokumentem strategicznym, który poprzez swoją zawartość, a także sposób dochodzenia do uwzględnionych w nim rozwiązań systematyzuje wiedzę o Powiecie, wyznacza długofalowe kierunki jego rozwoju oraz wskazuje działania, których realizacja przyczyni się do rozwoju obszaru. Cel operacyjny III.4. definiuje, iż Powiat Zgierski regionem wspierającym rodzinę i umacniającym wspólnotę mieszkańców, którzy w oparciu o partnerstwo publiczne przeciwdziałają wykluczeniu osób i grup społecznych.
2
Przedłożony materiał opracowano w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Zgierzu, którego następnie poddano konsultacjom społecznym. Podczas przygotowywania PPOZP wykorzystane zostały obowiązujące dokumenty planistyczne kraju, województwa, powiatu i gmin, a także materiały udostępnione, m.in. przez Główny Urząd Statystyczny, Powiatowy Urząd Pracy, Policję, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne, PCPR, Ośrodki Pomocy Społecznej oraz organizacje pozarządowe.
3
II. Zdrowie Psychiczne 2.1. Akty prawne dotyczące ochrony zdrowia psychicznego. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP) został przyjęty przez Radę Ministrów 28 grudnia 2010 r. Realizację programu przewidziano na lata 2011–2015. W poszczególne zadania włączeni są ministrowie właściwi ze względu na cele programu, a w szczególności minister sprawiedliwości, minister obrony narodowej oraz ministrowie zdrowia, pracy i polityki społecznej, nauki i szkolnictwa wyższego, spraw wewnętrznych, administracji i cyfryzacji, a także Narodowy Fundusz Zdrowa oraz samorządy województw, powiatów i gmin. NPOZP stanowi pierwszą, ogólnokrajową strategię działań, mających na celu ochronę zdrowia psychicznego społeczeństwa, wskazując jednocześnie na rosnąca rangę zdrowia psychicznego Polaków wśród priorytetów polityki zdrowotnej państwa. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Ponadto w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne. W tym aspekcie ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na: 1. promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, 2. zapewnianiu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, 3. kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałaniu ich dyskryminacji. Według treści tejże samej ustawy art. 3 definicja osoby z zaburzeniami psychicznymi, odnosi się do osoby: a)
chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne),
b) upośledzonej umysłowo, c)
wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.
4
Zadania dla samorządów lokalnych w zakresie ochrony zdrowia, w tym zdrowia psychicznego zostały ponadto określone w następujących aktach prawnych:
ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,
ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym,
ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,
ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych,
ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Dokumentem zajmującym się problematyką zdrowia psychicznego jest Deklaracja
o ochronie zdrowia psychicznego dla Europy z 2005 r. Potwierdza ona rekomendacje zawarte w raporcie WHO Zdrowie psychiczne: nowe rozumienie, nowa nadzieja. Do priorytetów zawartych w deklaracji należą: zwiększanie świadomości na temat znaczenia dobrostanu psychicznego, wspólne zwalczanie stygmatyzacji, dyskryminacji i nierówności oraz umożliwienie osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne i ich rodzinom, aktywnego włączenia w ten proces, tworzenie i wdrażanie kompleksowych, zintegrowanych i efektywnych systemów promocji, zapobiegania, rehabilitacji i leczenia oraz opieki i odzyskiwania zdrowia przez osoby z problemami zdrowia psychicznego. Raport podkreśla powszechny charakter zaburzeń neuropsychiatrycznych, które dotykają co czwartego człowieka, a także znaczący udział tych schorzeń w tzw. Globalnym Obciążeniu Chorobami mierzonych wskaźnikiem DALY, wynoszącym w 2000 r. dla świata 12%, a dla Europy 20%. W tym ostatnim aspekcie największe znaczenie mają: depresja, schizofrenia, zaburzenia zachowania, zaburzenia na tle alkoholowym i narkotykowym oraz samookaleczenia. Wśród czynników determinujących zaburzenia psychiczne Raport wymienia: ubóstwo, płeć żeńską w przypadku nerwic i depresji, wiek dziecięcy i starszy, sytuacje konfliktów i katastrof, zaburzenia środowiska rodzinnego oraz niektóre choroby somatyczne. Dokument dostarcza współczesnej wiedzy o sposobach rozwiązywania problemów ochrony zdrowia psychicznego. Główne podejście stanowi opieka środowiskowa, do której zalicza się: 5
usługi, będące blisko domu, włączając w to opiekę szpitalną w szpitalu ogólnym, dla
przypadków
wymagających
przyjęcia
w
trybie
nagłym
oraz
opiekę
długoterminową
w stacjonarnych formach opieki środowiskowej,
interwencję stosowną do poziomu upośledzenia i objawów chorobowych, leczenie i opiekę specyficzną dla postawionej diagnozy i potrzeb osoby chorej,
szeroki zakres usług adresowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi,
usługi skoordynowane pomiędzy profesjonalistami zajmującymi się opieką psychiatryczną, a lokalnymi agencjami wsparcia socjalnego,
ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, w tym realizowane w formule hospitalizacji domowej,
partnerstwo z opiekunami oraz rozwiązywanie ich problemów,
aktywność legislacyjną wspierającą powyższe działania. Istotnym krokiem powziętym przez Komisję Europejską, w październiku 2005 r. Zielonej
Księgi w sprawie poprawy zdrowia psychicznego ludności – było zaproponowanie strategii zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej (UE). Dokument ten nawiązuje do Deklaracji Helsińskiej i jest realizacją jej zapisów w krajach UE. Zgodnie z zapisami Zielonej Księgi najważniejszymi zadaniami dla reformowania polityki ochrony zdrowia psychicznego w krajach UE są:
wspieranie zdrowia psychicznego wszystkich ludzi, czyli promocja zdrowia psychicznego,
zapobieganie złemu stanowi zdrowia psychicznego, czyli działania profilaktyczne
podejmowane wobec grup narażonych na zagrożenia dla zdrowia psychicznego,
poprawa jakości życia ludzi chorych i niepełnosprawnych psychicznie, poprzez integrację
społeczną oraz ochronę ich praw i godności,
opracowanie zasad budowania systemu informacji, współpracy w zakresie badań
naukowych i upowszechnienia wiedzy na temat zdrowia psychicznego między krajami UE. Konsekwencją przyjęcia Zielonej Księgi było zorganizowanie przez Komisję Europejską w czerwcu 2008 r. w Brukseli, konferencji w sprawie zdrowia psychicznego oraz ustanowienie „Europejskiego
Paktu
na
rzecz
Zdrowia
i
Dobrostanu
Psychicznego”.
Sygnatariusze
„Europejskiego Paktu na rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego” zobowiązali się do wspólnego działania na rzecz poprawy stanu zdrowia psychicznego w Europie i wypracowania wspólnych zaleceń dotyczących działania w 5 priorytetowych obszarach zdrowia psychicznego:
zapobieganie samobójstwom i depresji,
zdrowie psychiczne wśród młodzieży i w kontekście edukacji, 6
zdrowie psychiczne w środowisku zawodowym,
zdrowie psychiczne ludzi starszych,
zwalczanie uprzedzeń i wykluczenia społecznego. Równie ważnym dokumentem dot. ochrony zdrowia psychicznego jest Spójny Plan
Działania w zakresie Zdrowia Psychicznego 2013-2020, który podkreśla przede wszystkim podstawowe znaczenie zdrowia psychicznego, jako warunku osiągnięcia zdrowia przez wszystkich. Oparty jest na podejściu uwzględniającym cały cykl życia i za cel stawia osiągnięcie sprawiedliwości w zdrowiu poprzez powszechny dostęp do opieki zdrowotnej oraz podkreślenie roli i znaczenia prewencji. W planie działania kraje postawiły cztery główne cele: bardziej efektywne przywództwo i zarządzanie w dziedzinie zdrowia psychicznego, zapewnienie wszechstronnych, zintegrowanych świadczeń zdrowotnych i społecznych udzielanych w jednostkach opieki środowiskowej, wdrożenie strategii zapobiegania i promocji zdrowia psychicznego, wzmocnienie systemów informacji, dowodów naukowych i badań na rzecz zdrowia psychicznego. Natomiast Europejski pakt na rzecz zdrowia i dobrostanu psychicznego wzywa państwa członkowskie do podjęcia działania w zakresie pięciu priorytetowych obszarów: 1. zapobiegania depresjom i samobójstwom; 2. dbanie o zdrowie psychiczne i edukację wśród młodzieży; 3. dbanie o zdrowie psychiczne w miejscu pracy - mając na względzie fakt, że zatrudnienie odgrywa kluczową rolę w ponownym włączaniu do społeczeństwa osób z problemami zdrowia psychicznego pomoc w utrzymywaniu dobrego zdrowia psychicznego osobom starszym; 4. zwalczanie stygmatyzacji i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób cierpiących na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania.
7
2. 2. Ochrona zdrowia psychicznego- informacji ogólne. W Polsce systematycznie rośnie liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych, z wyraźną tendencją wzrostu na przyszłość, głównie ze względu na zwiększenie poziomu społecznych zagrożeń dla zdrowia psychicznego, takich jak: bezrobocie, ubóstwo, przemoc czy rozluźnienie więzi społecznych. Z uwagi na uwarunkowania epidemiologiczne, poziom rozwoju zasobów opieki psychiatrycznej i pomocy społecznej oraz integralności problemów zdrowotnych i społecznych, zaistniała konieczność wypracowania programu ochrony zdrowia psychicznego w oparciu o model narodowy, jakim jest Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. Program adresowany jest do wszystkich mieszkańców powiatu zgierskiego, a zwłaszcza osób chorych psychicznie, niepełnosprawnych intelektualnie i wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych oraz ich rodzin. Adresatami programu są także osoby i instytucje, które zajmują się promocją i profilaktyką zdrowia psychicznego, a także odpowiadają za zapewnienie potrzebującym właściwych form wsparcia. Mówiąc o zdrowiu psychicznym, należy przywołać definicję, nieodparcie wiążącą się z przyjętą w 1948 konstytucją Światowej Organizacji Zdrowia, a która określa je jako pełny dobrostan fizyczny i społeczny człowieka. Ze względu na wieloznaczność i ogólnikowość terminu, pojęcie zdrowia psychicznego jest w różny sposób kategoryzowane i uściślane, choć przeważa pogląd, iż nie istnieje jedna i bezwzględnie uniwersalna definicja zdrowia psychicznego, ponieważ (według WHO) różnice kulturowe, subiektywne odczucia oraz rywalizujące ze sobą profesjonalne teorie wpływają na to, jak termin ten jest rozumiany. Jedynym aspektem z którym zgadza się większość ekspertów jest to, że zdrowie psychiczne i zaburzenie psychiczne nie są do siebie przeciwstawne, czyli brak rozpoznanej choroby psychicznej nie musi oznaczać zdrowia psychicznego. Przeprowadzone w Polsce badanie epidemiologiczne zaburzeń psychicznych EZOP, którego wyniki przedstawiono w 2012 roku pokazało, że co najmniej jedno zaburzenie psychiczne w ciągu życia można było rozpoznać u 23,4% osób, to jest u ponad 6 milionów osób w naszym kraju. Badanie pokazało, że w populacji osób w wieku 18-64 lat około 20-30% skarżyło się na takie problemy jak stany obniżenia nastroju i aktywności, przewlekły lęk czy drażliwość [Moskalewicz i in., 2012]. Najczęstszym rodzajem zaburzeń występujących w populacji są zaburzenia lękowe – cierpi na nie w danej społeczności przeciętnie co szósta osoba. Jedna osoba na dziesięć boryka się z zaburzeniami nastroju, głównie z depresją. Około 7% osób cierpi na bezsenność, zaś uzależnienia to problem dotykający ponad 4% populacji [Kesler i in., 2005; Wittchen i in., 2011]. 8
We współczesnej koncepcji zdrowia, jest ono określane mianem wartości, dzięki której jednostka lub cała grupa może realizować swoje życiowe aspiracje oraz zmieniać środowisko. Zdrowie również pojmowane jest jako bogactwo dla społeczeństwa, gwarantujące jego rozwój społeczny i ekonomiczny. Funkcjonuje także jako środek do codziennego życia, umożliwiający lepszą jego jakość. Biorąc pod uwagę holistyczną czyli całościową koncepcję zdrowia możemy wyróżnić jego cztery następujące wymiary: 1. Zdrowie fizyczne - prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz jego układów i narządów; 2. Zdrowie psychiczne, a w jego obrębie zdrowie: umysłowe - zdolność do jasnego, logicznego myślenia, zdrowie emocjonalne - zdolność do rozpoznawania uczuć i wyrażania ich w odpowiedni sposób; umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciami, depresją oraz lękiem; 3. Zdrowie społeczne - zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi oraz pełnienia ról społecznych; 4. Zdrowie duchowe - u niektórych ludzi jest związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u niektórych dotyczy utrzymywania wewnętrznego spokoju (Woynarowska, Sokołowska, 2000). Niełatwo jest podać prostą, uogólnioną definicję choroby psychicznej. Po pierwsze współczesna psychiatria wymienia wiele ich typów, różniących się między sobą rodzajem objawów, ich nasileniem i długością trwania, a także odmiennym wpływem na codzienne funkcjonowanie. Po drugie brak jest wyraźnych, ostrych granic pomiędzy zachowaniami i odczuciami prawidłowymi i patologicznymi. Zatem nie każde zachowanie odmienne od oczekiwanego musi być przejawem zaburzenia psychicznego. WHO opisuje zdrowie psychiczne jako: „stan dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, może radzić sobie ze stresem w codziennym życiu, może wydajnie i owocnie pracować oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty”. Zły stan zdrowia psychicznego to problemy ze zdrowiem psychicznym i napięcie, osłabione funkcjonowanie połączone z cierpieniem; pojawiają się objawy i rozpoznawalne zaburzenia psychiczne, takie jak schizofrenia i depresja. Stan psychiczny ludzi jest zdeterminowany wieloma czynnikami, w tym biologicznymi (np. genetycznymi, płciowymi), indywidualnymi (np. doświadczeniami osobistymi), rodzinnymi i społecznymi (np. wsparcie społeczne) oraz ekonomicznymi i środowiskowymi (np. status społeczny i warunki życia). Polskie regulacje prawne dotyczące ochrony zdrowia psychicznego funkcjonują w odniesieniu do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych 9
(ICD-10) opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), a w jej ramach do „Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania”. Klasyfikacja ICD-10 obowiązuje w całej Europie, a zatem i w Polsce (dokładnie od 1996 roku). ICD-10 jest jedną z dwóch najbardziej znanych i rozpowszechnionych klasyfikacji zaburzeń psychicznych na świecie. Drugą, obowiązującą w USA, jest Klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, zwana w skrócie DSM-IV. Obie klasyfikacje definiują zaburzenie psychiczne w odniesieniu do indywidualnej osoby. Zgodnie z tymi klasyfikacjami zaburzenie psychiczne jest to zespół objawów przejawiający się określonym zachowaniem lub przeżyciem, któremu towarzyszą: cierpienie, niesprawność wpływająca na funkcjonowanie, doświadczenie zwiększonego ryzyka (śmierci, bólu, niesprawności) oraz znaczna utrata swobody. Natomiast podstawową różnicą między klasyfikacją ICD i DSM jest fakt, iż pierwsza z nich uznaje wyraźny podział na zaburzenia o podłożu somatycznym i podłożu psychicznym. Druga natomiast preferuje podejście bardziej holistyczne traktujące obie te sfery jako jedność (Wykluczenie Społeczne w Małopolsce- strategie przeciwdziałania. Osoby chorujące psychicznie, ROPS w Krakowie, Kraków 2013). Celem zobrazowania terminów dot. zdrowia psychicznego, poniżej przedstawimy definicje wybranych pojęć. Tabela 1. Zaburzenia psychiczne według międzynarodowych klasyfikacji. ICD-10 - Organiczne zaburzenia psychiczne, włącznie z zespołami objawowymi (otępienia, organiczny zespół amnestyczny i majaczenie, zaburzenia osobowości wywołane uszkodzeniem mózgu itp.). - Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych (ostre zatrucia, używanie szkodliwe, uzależnienie, zespół abstynencyjny, zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny itp.).
DSM-IV - Zaburzenia rozpoznawane zwykle po raz pierwszy w niemowlęctwie, dzieciństwie i w wieku młodzieńczym (np. upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się, umiejętności ruchowych, komunikacji itp.). - Zaburzenia świadomości, otępienie, zaburzenia amnestyczne i inne poznawcze. - Zaburzenia psychiczne spowodowane stanami ogólnomedycznymi, niesklasyfikowane gdzie indziej.
- Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe i urojeniowe (w tym: ostre i przemijające zaburzenia - Zaburzenia związane z substancjami (alkoholem, psychiczne, indukowane zaburzenia urojeniowe, amfetaminą, kofeiną, nikotyną, konopiami, kokainą, zaburzenia schizoafektywne itp.). substancjami halucynogennymi, wziewnymi, - Zaburzenia nastroju (afektywne) (epizod opiatami itp.). maniakalny, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, - Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne epizod depresyjny, zaburzenia depresyjne (schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne, nawracające, utrwalone zaburzenia nastroju itp.). urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenie psychotyczne 10
- Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną (zaburzenia lękowe w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne, reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne itp.).
itp.).
- Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi (zaburzenia odżywiania się, nieorganiczne zaburzenia snu, dysfunkcje seksualne nieorganiczne, zaburzenia związane z połogiem itp.).
- Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej (dysfunkcje seksualne, parafilie, zaburzenia tożsamości płciowej itp.).
- Zaburzenia nastroju (depresja, zaburzenia dwubiegunowe, lękowe, pod postacią somatyczną, pozorowane, dysocjacyjne).
- Zaburzenia odżywiania się.
- Zaburzenia snu. - Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (w tym: zaburzenia nawyków i popędów, - Zaburzenia kontroli impulsów identyfikacji płciowej, preferencji seksualnych itp.). niesklasyfikowane gdzie indziej. - Upośledzenie umysłowe.
- Zaburzenia przystosowania.
- Zaburzenia rozwoju psychologicznego (specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka, umiejętności szkolnej, funkcji motorycznych itp.).
- Zaburzenia osobowości.
- Inne stany, które mogą być przedmiotem klinicznej uwagi (np. czynniki psychiczne - Zaburzenia zachowania i emocji wpływające na stan medyczny, polekowe zaburzenia rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w ruchu, problemy dotyczące związków wieku młodzieńczym (zaburzenia hiperkinetyczne, międzyludzkich itp.). zachowania i emocji, funkcjonowania społecznego, tiki, zaburzenia odżywiania się w niemowlęctwie i dzieciństwie itp.). - Nieokreślone zaburzenia psychiczne.
Źródło: Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Wydanie 2008, oraz A. Bilikiewicz, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zagadnienia (…).
11
2.3. Diagnoza obszaru objętego Programem- wybrane aspektu sytuacji epidemiologicznej. Powiat zgierski zlokalizowany jest w województwie łódzkim. Zajmuje powierzchnię 855,18 km2. Liczba ludności w 2014r. wyniosła 164 988 osób. Przebiega tu min. północ-południe droga krajowa nr 1, droga krajowa nr 14 Łowicz – Walichnowy, nr 71 Stryków – Rzgów, nr 72 Konin – Rawa Mazowiecka, oraz drogi wojewódzkie: nr 469 Uniejów – Wróblew, nr 708 Ozorków – Brzeziny. Przez powiat przebiegają też linie kolejowe nr 15 Bednary – Łódź Kaliska oraz i nr 16 Łódź Widzew – Kutno. W skład powiatu wchodzi 9 gmin: Gmina Aleksandrów Łódzki, Gmina Głowno, Miasto Głowno, Gmina Ozorków, Miasto Ozorków, Gmina Parzęczew, Miasto – Gmina Stryków, Gmina Zgierz, Miasto Zgierz. Gospodarka Powiatu Zgierskiego ma charakter przemysłowo-rolniczy z silnie zaznaczoną funkcją handlowo-usługową. Tabela nr 2. Wybrane dane statystyczne z powiatu zgierskiego. L.p.
Wybrane dane statystyczne z powiatu zgierskiego
2012
2013
2014
1.
Ludność
164 597
164 681
164 988
2.
Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
58,5
59,7
61,0
3.
Dochody ogółem budżetu powiatu na 1 mieszkańca
719
705
720
4.
Wydatki ogółem budżetu powiatu na 1 mieszkańca
701
676
696
5.
Liczba ludności na 1 przychodnię
1614
1584
1618
6.
Pracujący na 1000 ludności
188
191
194
7.
Stopa bezrobocia rejestrowanego w %
18,8
18,4
14,3
Dane Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na koniec 2014r. w powiecie zgierskim zamieszkiwało 164 988 mieszkańców, w tym o 7 818 więcej kobiet niż mężczyzn (78 585), a gęstość zaludnienia wynosiła 193 osób/km². Należy zauważyć fakt, iż nastąpił proces powolnego, acz systematycznego wzrostu populacji w regionie. W porównaniu z dwoma ostatnimi latami, liczba mieszkańców Powiatu wzrosła o 391 osób. Ludność w wieku przedprodukcyjnym w 2014 r. wyniosła 28 376, w wieku produkcyjnym- 102 504 osoby, zaś w wieku poprodukcyjnym 531 150 osób.
Zauważalna
jest
natomiast
tendencja 12
niewielkiego
wzrostu
ludności
w
wieku
nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Urodzeń żywych w roku 2014 było 1 383, zaś zgonów 1 821, tzn. że przyrost naturalny w omawianym roku wyniósł minus 438.
Stan zdrowia dorosłych mieszkańców Polski jest gorszy od przeciętnego mieszkańca kraju Unii Europejskiej, zwłaszcza mieszkańca kraju o wyższym poziomie rozwoju ekonomicznego. Od lat największym zagrożeniem życia w Polsce są choroby układu krążenia- (46 % ogółu zgonów, M – 40,2 %, K- 51,8 %). Drugą, co do częstości przyczyną zgonów w Polsce (25 % ogółu zgonów, M- 26,1%, K- 23,3 %) są nowotwory złośliwe. W Polsce choroby układu krążenia oraz nowotwory w roku 2010 odpowiadały łącznie za 71 % wszystkich zgonów. Jak wskazują wyniki, co roku ponad 7 mln osób jest leczonych w zakładach stacjonarnych typu szpitalnego, zarówno o charakterze ogólnym, jak i psychiatrycznym. Tak szeroka rzesza pacjentów objętych stosunkowo najdroższą opieką zdrowotną skłania do pogłębienia analiz pozwalających na dokonanie rozpoznania jakie grupy społeczne najczęściej korzystają z tej formy opieki i z jakiego powodu. W 2013 r. 62 w zakładach typu stacjonarnego leczył się co szósty Polak (1650 pacjentów na 10 tys. ludności). Wysokie wskaźniki intensywności leczenia szpitalnego odnotowujemy, po pierwsze wśród najmłodszych dzieci (0-4 lat), a potem wśród osób starszych, tj. po ukończeniu 60 roku życia.( GUS, Zdrowie i Ochrona Zdrowia 2014r.) Do najczęstszych zaburzeń psychicznych wśród dzieci i młodzieży w wieku do 18 r.ż., zgłaszających się do poradni leczenia uzależnień należą zaburzenia zachowania i emocji, rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym, oraz zaburzenia nerwicowe związane ze stresem. Pierwszą przyczyną hospitalizacji w placówkach psychiatrycznych są, podobnie jak w przypadku poradni zdrowia psychicznego, zaburzenia zachowania i emocji, drugą natomiast zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych. U około 10% badanej populacji stwierdzono zaburzenia nerwicowe, wśród których do najczęstszych należały fobie specyficzne (4,3%) i fobie społeczne (1,8%). Natomiast zaburzenia nastroju wśród zgłaszanych dolegliwości stanowią łącznie 3,5%, w tym 3% stanowi depresja. Impulsywne zaburzenia zachowania: opozycyjno-buntownicze, zachowania eksplozywne, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi rozpoznawano u 3,5% respondentów. Badania potwierdziły, że 20-30% populacji między 18 a 64 r. ż. narzeka na problemy, tj. obniżenie nastroju i aktywności, swoiste objawy unikania, przewlekły lęk i drażliwość. Równie często (kilkanaście procent populacji) ujawnione zostały lęki napadowe i społeczne, napady złości, a względnie rzadko inne stany, np. agorafobia, hipomania, trudności w koncentracji połączone z nadmierną ruchliwością. Większość tych problemów częściej występuje wśród kobiet niż mężczyzn (Informacja o realizacji działań wynikających z Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w 2014 r., Warszawa 2015). 13
Wśród problemów zdrowia psychicznego, bardzo istotnych z punktu widzenia konsekwencji zdrowotnych, społecznych i rodzinnych, należy szczególną uwagę zwrócić na schizofrenię, depresję oraz samobójstwa. Schizofrenia to zaburzenia psychiczne z grupy psychoz, charakteryzujące się m.in. zakłóceniami myślenia i spostrzegania, niedostosowanym i spłyconym afektem, a także występowaniem urojeń i doznań omamowych. Zdecydowana większość zachorowań na schizofrenię dotyka osób między 18 a 30 r.ż. Schizofrenia to choroba o charakterze przewlekłym, a jej bardzo istotnym elementem jest współwystępowanie chorób oraz innych zaburzeń psychicznych. Ryzyko zgonu osób dotkniętych tym zaburzeniem jest 2-3 krotnie wyższe niż w populacji ogólnej, a jedną z przyczyn zwiększonego ryzyka przedwczesnego zgonu jest wyższy niż w populacji ogólnej odsetek popełnianych samobójstw. Liczba udzielonych świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej dla osób z rozpoznaniami F21–F29 (zaburzenia schizotypowe i urojeniowe) po 2011 r. malała wynosząc w 2011 r. 184 551, w 2012 r. – 189 677, w 2013 r. – 188 546, natomiast w 2014 r. udzielono 187 021 świadczeń. Tym samym systematycznie spadła liczba osób hospitalizowanych z powodu schizofrenii. W 2011 r. liczba ta wynosiła 55 799, natomiast w 2014 r. 52 387 co oznacza spadek o 6 %. Liczba pacjentów w województwie łódzkim z rozpoznaniem schizofrenii to 13 723 osoby (Informacja o realizacji działań wynikających z Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w 2014 r., Warszawa 2015).
Z informacji Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego (WCZP) w Łodzi, sporządzonej na podstawie sprawozdań MZ-15 (dane zawarte w dokumencie „Diagnoza stanu opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi dla województwa łódzkiego” Departament Polityki Zdrowotnej, Łódź, 2015r.) wynika, że w 2014 roku w województwie łódzkim funkcjonowało: 1. 97 - poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych, w których udzielono 414 373 porad; 2. 15 - poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, w których udzielono 70 946 porad; 3. 33 - poradnie odwykowo- alkoholowe, w których udzielono 85 375 porad; 4. 4 - poradnie profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, w których udzielono 27 530 porad; 5. 26 - poradni psychologicznych, w których udzielono 15 314 porad. Tabela nr 3. MONAR, ZOL, ośrodki uzależnień i hostele działające w województwie łódzkim. Liczba oddziałów/ ośrodków
Liczba
Rodzaj placówki 2013
2014 14
łóżek/miejsc 2013 2014
Liczba leczonych 2013
2014
MONAR i ośrodki dla uzależnionych Hostele ZOL przy Towarzystwie Przyjaciół Niepełnosprawnych w Jedliczach ZOL w Warcie RAZEM
4
5
173
177
539
672
4
4
131
131
184
292
1
1
22
22
82
85
1 10
1 11
35 361
38 368
52 857
86 1135
Dane z WCZP w Łodzi
Jak wynika z danych uzyskanych z WCZP w Łodzi, całkowita liczba osób leczonych w 2014 roku ww. placówkach wyniosła 1135, to o 278 osób więcej niż w roku poprzednim. Spośród podmiotów działających w 2015 roku w obszarze zdrowia psychicznego znaczną rolę
odgrywały,
poza
placówkami
medycznymi,
Poradnie
Psychologiczno-Pedagogiczne
(w Aleksandrowie Łódzkim, w Zgierzu, Ozorkowie i Głownie), Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo– Koło w Aleksandrowie Łódzkim, Łódzki Oddział Polskiego Stowarzyszenia Ludzi Cierpiących na Padaczkę oraz Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo - Koło w Zgierzu, Fundacja Osób Aktywnie Społecznych F.O.S.A. prowadząca Dom Pomocy Społecznej w Rąbieniu czy Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych z siedzibą w Łodzi obejmujące swoim działaniem teren powiatu zgierskiego. Niebagatelną rolę odgrywały też ośrodki pomocy społecznej, które niejednokrotnie podejmowały interwencje kryzysowe bezpośrednio związane z występowaniem zaburzeń psychicznych. Według analizy ankiet ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu zgierskiego, w roku 2015 ilość zgłaszanych osób, w stosunku do których istniało podejrzenie zaburzeń lub chorób psychicznych, wynosiło 64 osoby. To o 32 więcej niż w roku 2014. Dokładniejsze dane przedstawia poniższa tabela. Tabela nr 4. Ilość zgłaszających się osób, w stosunku do których istnieje podejrzenie zaburzeń lub chorób psychicznych. Lp.
OPS
2014
2015
1
MOPS ZGIERZ
11
25
2
GOPS ZGIERZ
0
0
3
GOPS PARZĘCZEW
2
1
4
MOPS GŁOWNO
0
0
5
GOPS GŁOWNO
1
1
6
MOPS OZORKÓW
0
16
7
OPS OZORKÓW
0
0
15
8
MGOPS STRYKÓW
0
0
9
OPS ALEKSANDRÓW ŁÓDZKI ŁĄCZNIE
18
21
32
64
Dane ośrodków pomocy społecznej gmin powiatu zgierskiego
Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem, które w efekcie znacząco wpływają na stan zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu zgierskiego. Poniższe zestawienie przedstawia powody przyznawania pomocy społecznej w gminach powiatu zgierskiego. Tabela nr 5. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminach powiatu zgierskiego w 2015 roku.
2015
Bezdomność
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała lub ciężka choroba
Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych
Potrzeba ochrony macierzyństwa
Przemoc w rodzinie
Alkoholizm
Powody przyznawania pomocy społecznej w gminach powiatu zgierskiego Ubóstwo
Gmina
Parzęczew
90
2
69
15
12
3
0
1
4
63
2
132
44
62
79
28
0
9
Głowno (wiejska)
8
1
52
24
34
7
29
-
1
Zgierz (wiejska)
339
1
201
130
233
75
62
2
60
Stryków (miejskowiejska)
205
4
157
110
127
38
49
0
36
Aleksandrów Łódzki (miejskowiejska)
564
38
462
330
448
173
104
13
69
(wiejska) Ozorków (wiejska)
16
Głowno (miejska)
31
7
908
319
483
319
-
23
179
Ozorków (miejska)
560
47
457
253
303
136
54
8
48
Zgierz (miejska)
1399
88
1012
673
597
343
136
18
172
Dane ośrodków pomocy społecznej gmin powiatu zgierskiego
Analizując powyższe zestawienie należy mieć na uwadze, że obrazuje ono główne powody i tendencje korzystania z pomocy społecznej. Nie jest natomiast fotografią stanu faktycznego w tym zakresie. Wynika to z dowolności kwalifikowania świadczeniobiorców do określonych kategorii osób, na co wskazują znaczne rozpiętości w rozmiarach udzielanego wsparcia zarówno w kolejnych latach, jak i w poszczególnych gminach. Charakterystycznym przykładem jest tu gmina wiejska Głowno, w której problem ubóstwa w 2015 r. wskazano jako czynnik uruchamiający udzielenie pomocy w niewielkim stopniu, podczas gdy w gminie m.in. Parzęczew ubóstwo było głównym powodem ubiegana się o wsparcie, podobnie było w gminach wiejskiej i miejskiej Zgierz. Diagnoza problemów społecznych występujących w gminach powiatu zgierskiego wskazuje, że wśród trudności, z jakimi najczęściej borykają się mieszkańcy, dominują: bezrobocie, ubóstwo, długotrwała
lub ciężka
choroba, bezradność
w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych,
niepełnosprawność, potrzeba ochrony macierzyństwa, alkoholizm i przemoc w rodzinie. Zagrożenie wykluczeniem społecznym dotyczące osób z zaburzeniami psychicznymi wymaga specjalnych działań w obszarze wspieranego zatrudnienia oraz dostosowanego do potrzeb tych osób wsparcia instytucjonalnego. Osoby z zaburzeniami psychicznymi należą do grupy osób, które mają największe trudności w znalezieniu i utrzymaniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Aktywizacja społeczna i zawodowa prowadzona jest obecnie w obszarze zatrudnienia subsydiowanego (zakłady aktywności zawodowej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady pracy chronionej, organizacje pozarządowe i podmioty ekonomii społecznej), a także w oparciu o oferty otwartego rynku pracy. Niezmiennie jednak osoby chore psychicznie postrzegane są jako grupa strukturalnie dyskryminowana w wielu dziedzinach życia społecznego. Respondenci w swoich opiniach kładą nacisk zwłaszcza na gorsze ich traktowanie w zakresie prawa do zatrudnienia. Poniżej przedstawiamy sytuację osób niepełnosprawnych na rynku pracy w powiecie zgierskim, w tym osób chorujących psychicznie.
17
Tabela nr 6. Oferty stanowisk pracy Powiatowego Urzędu Pracy w Zgierzu w roku 2015 dla osób niepełnosprawnych, w tym osób chorych psychicznie.
Rodzaj
Liczba osób 2014
Liczba osób 2015
Osoby niepełnosprawne ubiegające się o zatrudnienie
546
474
Osoby niepełnosprawne, które podjęły zatrudnienie
253
274
Osoby niepełnosprawne, które uzyskały dotację na rozpoczęcie własnej działalności
11
7
Nowo utworzone miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych
30
20
Działania służące tworzeniu miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych
5
3
Powiatowy Urząd Pracy w Zgierzu
Tabela nr 7. Dane dotyczące ewidencji osób niepełnosprawnych Powiatowego Urzędu Pracy w Zgierzu na rok 2015.
Ilość osób niepełnosprawnych na koniec XII 2015r.
Osoby bezrobotne
w tym kobiety bezrobotne
Osoby poszukujące pracy
w tym kobiety poszukujące pracy
474
442
198
32
12
znaczny stopień niepełnosprawności Liczba osób bezrobotnych
Osoby niepełnosprawne poszukujące pracy
umiarkowany stopień niepełnosprawności
5 103
lekki stopień niepełnosprawności
334
znaczny stopień niepełnosprawności
4
umiarkowany stopień niepełnosprawności
24
lekki stopień niepełnosprawności
4
Powiatowy Urząd Pracy w Zgierzu
Dane wykazują, iż zanotowano 474 osoby niepełnosprawne ubiegające się o zatrudnienie, w tym 7 osób uzyskało dotację na rozpoczęcie własnej działalności, a 274 podjęło zatrudnienie, 18
to 57,81% ogółu zarejestrowanych osób niepełnosprawnych. Wśród osób bezrobotnych niepełnosprawnych najwięcej osób posiadało orzeczony lekki stopień niepełnosprawności. Mieszkańców powiatu zgierskiego w zakresie orzecznictwa do celów pozarentowych obsługuje Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Powiecie Łódzkim Wschodnim. Z danych przedstawionych przez ww. organ wynika, iż w minionym roku najwięcej wydanych orzeczeń dla mieszkańców powiatu zgierskiego dla osób powyżej 16 roku życia, nastąpiło z powodu upośledzenia narządu ruchu 845, natomiast z powodu chorób psychicznych orzeczenie uzyskało 244 osób, z powodu upośledzenia umysłowego 44 osoby, łącznie wydanych wszystkich orzeczeń 2 255. Wydanych orzeczeń dla osób przed 16 rokiem życia w 2015 roku było łącznie 244, (to mniej o 6 osób niż w roku poprzednim). Orzeczenia otrzymało najwięcej dzieci w wieku od 4-7 lat - 89, nieco mniej dzieci w wieku 8-16 lat -72 oraz 67 dla stron w wieku od 0-3 lat. Najczęstszą przyczyną niepełnosprawności były całościowe zaburzenia rozwojowe, ponadto 25 orzeczeń wydano ze względu na upośledzenia umysłowe, a 14 z powodu wykrytych chorób psychicznych, co stanowi łącznie 15,98 % ogółu wydanych orzeczeń dla osób poniżej 16 roku życia. Niewątpliwie, osoby niepełnosprawne należą do grupy społeczne zagrożonej marginalizacją z powodu ograniczonego dostępu do życia zawodowego i społecznego, a najczęstszą przyczyną niepełnosprawności w powiecie zgierskim stanowią schorzenia narządów ruchu, układu krążenia i oddychania, choroby neurologiczne oraz zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, a także choroby psychiczne. W powiecie zgierskim usługi zdrowotne dla osób chorych psychicznie świadczy przede wszystkim Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Marii Skłodowskiej – Curie w Zgierzu. Szpital prowadzi dwa oddziały psychiatryczne – Męski i Żeński. Poniżej przedstawiamy szczegółowe dane dotyczące osób korzystających z usług placówki. Tabela nr 8. Pacjenci objęci opieką ambulatoryjną oraz opieką stacjonarną.
2015 rok Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi ogółem
Opieka ambulatoryjna
Opieka stacjonarna
599
1901
Dane pochodzą z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Marii Skłodowskiej – Curie w Zgierzu
19
W porównaniu z rokiem ubiegłym znacznie zmniejszyła się liczba osób korzystających z opieki ambulatoryjnej, zwiększyła się natomiast liczba osób wymagających opieki stacjonarnej o 882. Tabela nr 9. Rozpoznanie zaburzeń psychicznych z podziałem na rodzaj i płeć.
Rozpoznanie
Kobiety
Mężczyźni
Rok 2014
Rok 2015
Rok 2014
Rok 2015
Ogółem
1390
1281
1061
2324
Zaburzenia psychiczne
1149
648
829
862
Zaburzenia niepsychotyczne
101
381
40
512
Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu
104
237
124
856
Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
11
9
16
66
Upośledzenia umysłowe
25
6
52
28
Dane pochodzą z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Marii Skłodowskiej – Curie w Zgierzu
Tabela nr 10. Leczeni pacjenci z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych z podziałem na rodzaj opieki.
2015 rok
Opieka ambulatoryjna
Opieka stacjonarna
Liczba osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu
1258
986
Liczba osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem substancji psychoaktywnych
7
51
Dane pochodzą z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Marii Skłodowskiej – Curie w Zgierzu
20
Tabela nr 11. Opieka stacjonarna- łóżka według rodzaju oddziału.
Rodzaj oddziału
Łóżka ogółem
Psychiatryczne dla dorosłych
103
Opiekuńcze
-
Dla uzależnionych
38
Dla dzieci i młodzieży
-
Ogółem
141
Dane pochodzą z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Marii Skłodowskiej – Curie w Zgierzu
Ogółem w 2015 roku rozpoznano zaburzenia psychiczne u 3 605 osób, w tym u 2 324 mężczyzn. 1510 były to rozpoznane zaburzenia spowodowane zaburzeniami psychicznymi, a 34 upośledzenie umysłowe. Przedstawiając powyższe dane, należy mieć na uwadze, iż nie dotyczą one wyłącznie mieszkańców powiatu zgierskiego, gdyż każdy pacjent, jeśli istnieją ku temu wskazania medyczne, ma prawo korzystać ze świadczeń na terenie całego kraju (brak rejonizacji). Dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych/narkotyków, usługi swoje świadczył
MONAR
w
Ozorkowie,
Sokolnikach
i
Kęblinach.
Z
pomocy
w
walce
z uzależnieniem można było skorzystać także w Ozorkowie, w Głownie oraz w Aleksandrowie Łódzkim, gdzie znajdują się łącznie trzy poradnie leczenia uzależnień. Ponadto na terenie powiatu zgierskiego działają liczne organizacje pozarządowe zajmujące się profilaktyką i przeciwdziałaniem uzależnień, m.in. Stowarzyszenie Abstynentów Klubu „STOP” w Zgierzu, Stowarzyszenie Abstynenckie „Akwarium” w Ozorkowie, Stowarzyszenie Klubu Abstynenckiego „Krokus” w Głownie, Abstynencki Klub Samopomocy „Raj” w Aleksandrowie Łódzkim, Stowarzyszenie Abstynenckie „Przyszłość” w Strykowie. Dane uzyskane z Policji Powiatowej w Zgierzu, wskazują iż przestępstw narkotykowych wykrytych przez służby było 206. W 2015 r. w całym powiecie ujawniono 48 nieletnich pod wpływem alkoholu. Dla porównania w 2014 było ich 71. Dla większości nieletnich był to ich pierwszy kontakt z alkoholem. Jednak byli i tacy, którzy zostali ujawnieni po raz kolejny. Na terenie województwa łódzkiego w zakresie przeciwdziałania zjawisku spożywania alkoholu przez małoletnich, prowadzonych jest wiele programów prewencyjnych. W powiecie zgierskim odbywają się cykliczne akcje pod hasłem „NIELAT”. Dodatkowo od sześciu lat policjanci powiatu zgierskiego realizują „Wojewódzki program działań Policji w ramach ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 21
dotyczącej sprzedaży napojów alkoholowych osobom, które nie ukończyły 18 roku życia”. Program ma na celu przede wszystkim egzekwowanie od ekspedientów przestrzegania przepisów zabraniających sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości; sprzedaży alkoholu osobom do lat 18 oraz sprzedaży alkoholu na kredyt i pod zastaw. Naruszenie przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ze strony nieletnich dotyczyło udzielania środków odurzających /także małoletnim/, posiadania środków odurzających w postaci marihuany. Sprawcy to przeważnie chłopcy w wieku 14 – 16 lat uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, pochodzący z różnych środowisk. W dniu 1 lipca 2015 roku, w ramach ogólnopolskich działań prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną wspólnie z Policją na terenie województwa łódzkiego, skontrolowano 13 obiektów spośród 22 wytypowanych. Pozostałych 9 obiektów było zamkniętych. W wyniku przeprowadzonych działań kontrolnych, zabezpieczono na terenie Zgierza i Pabianic, 289 sztuk opakowań 16-stu różnych produktów. Zostały one szczegółowo przebadane pod kątem substancji zagrażających zdrowiu i życiu ludzi, występujących również w załączniku do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, rozszerzonym o 114 substancji. Leczenie osób chorych psychicznie kieruje się coraz bardziej ku środowisku, bliskiego miejsca zamieszkania. Podstawowym warunkiem takiego „środowiskowego” programu rehabilitacji jest ścisła współpraca między oddziałami szpitalnymi i ośrodkami pozaszpitalnymi, tak aby w chwili opuszczania oddziału całodobowego każdy chory mógł otrzymać propozycje indywidualnie zaplanowanej i dostosowanej do jego aktualnych potrzeb opieki pozaszpitalnej. Na terenie powiatu zgierskiego aktywnie działa w dziedzinie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób chorujących psychicznie, wspomniane już wcześniej Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych z siedzibą w Łodzi. Misją organizacji jest udzielanie pomocy osobom przewlekle chorującym psychicznie – głównie na schizofrenię – w ich jak najpełniejszej integracji społeczno-zawodowej. Towarzystwo prowadzi m.in. Spółdzielnię socjalną ,,Wsparcie'', Dom Pomocy Społecznej w Zgierzu na zlecenie Powiatu Zgierskiego oraz Zakłady Aktywności Zawodowej ,,Dobry Start” i Zdrowa Kuchnia”. Pracownicy niepełnosprawni podczas dnia pracy, pod opieką instruktorów mają możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego w gastronomii w realnym środowisku pracy. ZAZ „Zdrowa Kuchnia” jest zakładem o charakterze usługowym. Dostarcza posiłki dla podopiecznych ORW „Zacisze” oraz Domu Pomocy Społecznej w Zgierzu. Tworzy zaplecze gastronomiczne dla imprez organizowanych m.in. w ośrodku szkoleniowym „Kłos” dla restauracjo- kawiarni o nazwie „Biedermeier Bistro” w Zgierzu. 22
Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych z siedzibą w Łodzi, na terenie powiatu zgierskiego prowadzi także Mieszkania Chronione (MCh) dysponując 20 miejscami oraz Zakład Opiekuńczo-Leczniczy TPN (ZOL). Placówki mieszczą się w Jedliczu A, k. Grotnik, ul. Jedlinowa 42/44 w Ośrodku Rehabilitacyjno-Wypoczynkowym „Zacisze”. Do MCh mogą być kierowane osoby z zaburzeniami psychicznymi (głównie chorujące na schizofrenię). Zakład Opiekuńczo-Leczniczy TPN (ZOL), jako forma stacjonarnej opieki długoterminowej udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, obejmujących leczeniem, pielęgnacją i rehabilitacją osoby przewlekle chorujące psychicznie (głównie na schizofrenię), niewymagające już hospitalizacji, które jednak ze względu na stan swojego zdrowia i stopień niepełnosprawności oraz brak możliwości funkcjonowania w środowisku domowym, wymagają stałej opieki fachowego personelu. ZOL w Jedliczu dostępny jest dla wszystkich osób, w stosunku do których MOPS wydał stosowną decyzję. Zakład dysponuje 22 miejscami. W Jedliczu, także przez TPN prowadzony jest Hostel przeznaczony jest dla osób z zaburzeniami psychicznymi, głównie z rozpoznaniem psychoz z kręgu schizofrenii, zaburzeń afektywnych oraz organicznych zaburzeń psychicznych, nie wymagających leczenia szpitalnego. Pobyt ma celu poprawę jakości życia i codziennego funkcjonowania oraz przywrócenie umiejętności społecznych. W tym celu prowadzone są profilowane programy psychoterapeutyczne i rehabilitacyjne. Hostel przeznaczony jest dla pacjentów z całego kraju. TPN z siedzibą w Łodzi w okresie od 01.04.2015r. do 31.03.2017r. realizuje projekt pn. „Środowiskowa aktywizacja osób niepełnosprawnych psychicznie – kontynuacja”', który ma za zadanie prowadzenie systematycznych i zróżnicowanych działań rehabilitacyjnych oraz wsparcia środowiskowego dla osób niepełnosprawnych psychicznie, mających na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie u nich umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania. Ważnym celem projektu jest także zapobieganie degradacji psychicznej wynikającej z negatywnych skutków przewlekłej choroby psychicznej. Ponadto Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych obchodzi coroczne Światowe Dni Solidarności z Osobami Chorującymi na Schizofrenię. Impreza ta jest częścią ogólnoświatowego programu „Schizofrenia – Otwórzcie drzwi”. Celem programu jest wspieranie procesów społecznej integracji osób chorych na schizofrenię poprzez działania edukacyjne przełamujące społeczne uprzedzenia i lęk przed chorobami psychicznymi. Organizacja była także realizatorem projektu pn. Od aktywności do samodzielności: program kompleksowej rehabilitacji niepełnosprawnych mieszkańców Domu Pomocy Społecznej (01.01.2014r. – 31.03.2015r.). Celem głównym zadania było zwiększenie samodzielności 70 osób niepełnosprawnych - mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Zgierzu, poprzez poprawę ich funkcjonowania psychofizycznego w wyniku realizacji programu kompleksowej rehabilitacji. 23
Aktywnie działającą organizacją pozarządową w dziedzinie pomocy osobom psychicznie chorym i niepełnosprawnych intelektualnie jest bez wątpienia Fundacja Osób Społecznie Aktywnych F.O.S.A. z siedzibą w Aleksandrowie Łódzkim. Prowadzi ona m.in. Dom Pomocy Społecznej w Rąbieniu dla 130 niepełnosprawnych intelektualnie mężczyzn, który zapewnia Mieszkańcom całodobową opiekę oraz zaspokaja niezbędne potrzeby bytowe, opiekuńcze i społeczne w formach i zakresie wynikających z indywidualnych potrzeb na poziomie obowiązującego standardu. Warsztaty Terapii Zajęciowej, to kolejne zadanie prowadzone przez Fundację. W zakresie promocji i profilaktyki zaburzeń psychicznych i działalności na rzecz wczesnej diagnostyki ważną rolę odgrywa Ośrodek Wczesnej Interwencji przy PSOUU- Koło w Zgierzu. Ośrodek jest niepublicznym, niedochodowym Specjalistycznym Zespołem Opieki Zdrowotnej. Swoje zadania realizuje w poradniach i gabinetach: poradni dla dzieci z zaburzeniami rozwoju i wadami rozwojowymi w wieku 0-7 lat, poradni zdrowia psychicznego dla dzieci, poradni rehabilitacyjnej dla dzieci, gabinecie lekarsko-pielęgniarskim, gabinecie kinezyterapii, gabinecie fizykoterapii, gabinecie psychologicznym, gabinecie masażu, gabinecie logopedycznym oraz sali terapii zajęciowej. Dla przywrócenia i utrzymania zdrowia psychicznego ogromne znaczenie ma aktywizacja zawodowa. W związku z powyższym, mówiąc o rehabilitacji zawodowej, należy zaznaczyć działalność czterech Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ) prowadzonych na terenie powiatu zgierskiego. Placówki znajdują się w Aleksandrowie Łódzkim, Ozorkowie, Rąbieniu i Zgierzu. WTZ prowadzony przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Zgierzu, obejmuje pomocą 30 osób z różnym stopniem niepełnosprawności. Dzięki Łódzkiemu Oddziałowi Polskiego Stowarzyszenia Ludzi Cierpiących na Padaczkę prowadzone są Warsztaty Terapii Zajęciowej w Ozorkowie, które świadczą usługi 28 osobom o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Natomiast WTZ w Rąbieniu działa na rzecz 25 osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi. W Aleksandrowie Łódzkim z pomocy WTZ prowadzonym przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Upośledzeniem Umysłowym – Koło w Aleksandrowie Łódzkim może skorzystać 35 osób upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, obarczonych także zaburzeniami psychicznymi. Łącznie w powiecie zgierskim uczestników korzystających z rehabilitacji zawodowej świadczonej w ramach działań Warsztatów Terapii Zajęciowej jest 118. Niestety zapewnione miejsca statutowe ww. placówkach są adekwatnie mniejsze do rzeczywistych potrzeb mieszkańców. W roku 2015 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zgierzu kontynuowało prowadzenie programu korekcyjno-edukacyjnego dla sprawców przemocy, którego podłożem były m.in. 24
zaburzenia emocjonalne, nieumiejętność prawidłowego reagowania na stres. Łącznie osób, które skorzystały z programu było 88 W roku 2015 położono również nacisk na działania informacyjno-edukacyjne opisane w „Lokalnym Programie informacyjno-edukacyjnym” PPOZP na lata 2011-2015. Na bieżąco utrzymywane były stałe kontakty z instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami. PCPR sprawuje nadzór merytoryczny nad ośrodkami wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi o zasięgu ponadgminnym, w formie środowiskowych domów samopomocy. Domy świadczą usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych, polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym. Na dzień 31 grudnia 2015 roku na terenie powiatu zgierskiego funkcjonowały dwa ośrodki wsparcia w formie Środowiskowego Domu Samopomocy: w Aleksandrowie Łódzkim, przeznaczonym dla 30 osób, powyższy Dom prowadzony jest przez na zlecenie Powiatu Zgierskiego przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Aleksandrowie Łódzkim oraz w Zgierzu – dla 25 osób, prowadzony na zlecenie Powiatu Zgierskiego przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Zgierzu. Wieloprofilowa terapia społeczna ukierunkowana na włączenie osób uczestniczących w zajęciach domów w ich lokalne środowisko, zaowocowała także zmianą postaw ludzi wobec zarówno samych osób niepełnosprawnych, jak i problemów związanych z ich społecznym funkcjonowaniem. Usługi świadczone w ramach ośrodków wsparcia przyznawane są na podstawie decyzji administracyjnych, w roku 2015 wydano ich 103. Ponadto na terenie powiatu zgierskiego funkcjonują jeszcze trzy Środowiskowe Domy Samopomocy w Aleksandrowie Łódzkim, Głownie oraz Woli Zbrożkowej. W strukturach PCPR funkcjonuje Punkt Interwencji Kryzysowej, który zapewniał nieodpłatną psychologiczną pomoc dla osób potrzebujących wsparcia. Interwencja kryzysowa miała charakter pomocy psychologicznej, socjalnej lub prawnej. Każdorazowo rodzaj pomocy, jej zakres i formy dostosowywane były do indywidualnych potrzeb klientów. W Punkcie prowadzona była także praca z osobami, które doświadczyły przemocy w rodzinie i wymagają wsparcia psychologicznego. Niebagatelną rolę w poprawę zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu zgierskiego odegrało szereg przeprowadzonych projektów przez instytucje działające w tym zakresie. Wiele zrealizowanych zadań dotyczyło przeciwdziałaniu dyskryminacji, profilaktyki uzależnień oraz promocji zdrowia, a także aktywności zawodowej i wykluczeniu społecznemu. 25
Jednym z kluczowych czynników zapewniających odpowiedni rozwój i pozycję dzieci i młodzieży jest możliwość korzystania ze wsparcia odpowiednich instytucji, w tym świadczących pomoc w zakresie poradnictwa rodzinnego oraz pedagogicznego. Funkcję tę spełniają w powiecie zgierskim Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne w Zgierzu, Aleksandrowie Łódzkim, Głownie i Ozorkowie. Poniższe tabele przedstawiają zakres prowadzonych działań poradni. Tabela nr 12. Liczba dzieci z powiatu zgierskiego objętych pomocą poradni psychologiczno-pedagogicznej w 2015 roku. Poradnia PsychologicznoPedagogiczna (PPP)
Liczba dzieci z powiatu zgierskiego objętych pomocą Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej 2014
2015
PPP w Zgierzu
751
1018
PPP w Aleksandrowie Łódzkim
1133
894
PPP w Głownie
575
527
PPP w Ozorkowie
790
936
RAZEM
3249
3375
Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych powiatu zgierskiego
Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne działające na terenie powiatu zgierskiego w analizowanym okresie udzieliły pomocy i wsparcia łącznie 5 732 liczbie dzieci i młodzieży, to o 2483 osób więcej niż w roku poprzednim. Należy nadmienić, iż w 2015 roku największa grupa dzieci i młodzieży otrzymała pomoc głównie za sprawą Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Zgierzu. Tabela nr 13. Wykaz dzieci i młodzieży, którym została udzielona specjalistyczna pomoc przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne w 2015 roku. Formy pomocy bezpośredniej
Liczba dzieci i młodzieży objęta bezpośrednią pomocą PPP w Zgierzu
PPP w Aleksandro wie Łódzkim
PPP w Głownie
PPP w Ozorkowie
Razem
Zajęcia korekcyjnokompensacyjne
45
18
23
99
185
Terapia logopedyczna
96
147
94
218
555
26
Terapia psychologiczna, w tym psychoterapia
105
254
70
74
503
Socjoterapia
-
46
-
11
57
Zajęcia z uczniami zdolnymi
-
35
-
22
57
Terapia dla zagrożonych uzależnieniem
-
37
-
22
59
Inne zajęcia o charakterze terapeutycznym
-
136
-
60
196
91
286
37
82
496
Grupy wsparcia
-
28
-
3
31
Interwencja kryzysowa
9
50
-
41
100
Inne formy pomocy indywidualnej
57
323
-
138
518
Inne formy pomocy grupowej
-
43
-
124
167
Indywidualne porady zawodowe na podstawie badań
8
34
1
120
163
Indywidualne porady zawodowe bez badań
31
300
-
154
485
Zajęcia grupowe prowadzone w szkołach i placówkach oświatowych
1967
829
364
12
3172
66
-
742
64
872
Zajęcia grupowe aktywizujące wybór kierunku kształcenia i zawodu
Inne
Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych powiatu zgierskiego
Analizując powyższe dane, należy stwierdzić, iż wszystkie Poradnie w szerokim zakresie udzielały bezpośredniej pomocy dzieciom i młodzieży. Najwięcej uczniów skorzystało z zajęć grupowych prowadzonych przez Poradnie w szkołach placówkach oświatowych – 3172 uczniów, w tym najwięcej zajęć tego typu przeprowadziła Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zgierzu 1 967. Na uwagę zasługują zajęcia grupowe aktywizujące wybór kierunku kształcenia i zawodu, w których uczestniczyło łącznie 496 uczniów. Ponadto w istotnym obszarze aktywności była terapia logopedyczna 555 oraz terapia psychologiczna, w tym psychoterapia 503, których najwięcej udzieliła PPP w Aleksandrowie Łódzkim. Najmniej dzieci uczestniczyło w tzw. grupach wsparcia 31. 27
Tabela nr 14. Wydane orzeczenia w 2015 roku przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne w powiecie zgierskim. Liczba dzieci i młodzieży Rodzaj wydanego orzeczenia typ deficytu
PPP w Zgierzu
PPP w Aleksandrowie Łódzkim
PPP w Głownie
PPP w Ozorkowie
RAZEM
niesłyszący i słabosłyszący
-
-
-
12
12
niewidomy i słabowidzący
-
-
-
10
10
upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim
32
5
26
49
112
upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym
6
7
6
11
30
z niepełnosprawnościami sprzężonymi
9
3
1
30
43
zagrożenie niedostosowaniem społecznym
11
10
1
4
26
niedostosowanie społecznie
-
-
-
1
1
upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim (zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze)
2
2
5
4
13
o potrzebie indywidualnego kształcenia
0
46
35
62
223
orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego
3
-
3
-
6
orzeczenie o braku kształcenia specjalnego
-
-
-
-
-
niepełnosprawność ruchowa, w tym afazja
2
8
7
4
21
autyzm, w tym zespół Aspergera
-
-
-
48
48
Inne
-
-
-
-
-
RAZEM:
145
81
84
235
545
Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych powiatu zgierskiego
Podsumowując
powyższe
dane,
należy
stwierdzić,
iż
Poradnie
Psychologiczno-
Pedagogiczne najwięcej wydały orzeczeń dot. potrzeby indywidualnego kształcenia 223. 28
112 wydanych orzeczeń w 2015 roku dotyczyło upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, w tym najwięcej 49 wydała PPP w Ozorkowie. Najmniej wydanych orzeczeń dotyczyło niedostosowania społecznego, natomiast o braku potrzeby kształcenia specjalnego nie wydano żadnego orzeczenia. Łącznie najwyższy wskaźnik wydanych orzeczeń dotyczył PPP w Ozorkowie 235, o 90 mniej zostało wydanych orzeczeń przez PPP w Zgierzu 131 oraz 81 przez PPP w Aleksandrowie Łódzkim i 84 przez PPP w Głownie. Tabela nr 15. Wydane opinie w 2015 roku przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne w powiecie zgierskim. Rodzaj wydanej opiniiprzedmiot, którego dotyczy
Liczba dzieci i młodzieży PPP w Zgierzu
PPP w Aleksandro wie Łódzki
PPP w Głownie
PPP w Ozorkowie
Razem
Wczesnego wspomagania rozwoju
6
6
7
40
59
Przyspieszenia obowiązku szkolnego
1
-
-
-
1
Odroczenia obowiązku szkolnego
142
56
74
154
426
Zwolnienia z nauki drugiego języka obcego
-
-
-
2
2
Objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej
-
-
-
-
-
Dostosowania wymagań edukacyjnych
203
103
84
115
505
Udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki
2
-
-
-
2
Przyjęcia ucznia do oddziału przysposabiającego do pracy
11
6
1
2
20
Inne
81
3
190
15
289
RAZEM
446
174
356
328
1304
Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych powiatu zgierskiego
Opinie wydawane w 2015 roku przez Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne głównie dotyczyły dostosowania wymagań edukacyjnych 505 uczniów. Nieco mniej wydanych opinii dotyczyło odroczenia obowiązku szkolnego 426, 59 zostało wydanych z powodu konieczności 29
wczesnego wspomagania rozwoju. Najwięcej opinii wydała PPP w Zgierzu 446, najmniej 174 PPP w Aleksandrowie Łódzkim. Według danych wskazanych przez cztery Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne najczęstszymi przyczynami świadczonego wsparcia dzieciom i młodzieży w 2015 roku były: zaburzenia
zachowania
i
emocji,
trudności
szkolne,
przemoc,
trudności
dydaktyczne
i wychowawcze, brak komunikacji, choroby przewlekłe, trudne sytuacje rodzinne - nieprawidłowe relacje oraz zaburzenia psychiczne i rozwojowe. Ponadto PPP z terenu powiatu zgierskiego prowadziły szereg programów profilaktyczno-edukacyjnych, m.in. z profilaktyki zaburzeń depresyjnych, rozwiązywania konfliktów, zapobiegania agresji i przemocy, rozwiązywania konfliktów Pozostając w duchu placówek oświatowych, należy wspomnieć o idei edukacji włączającej, która jest ściśle związana z procesem integracji społecznej i promowaniem sensu pełnego włączenia osób z niepełnosprawnością w nurt życia społecznego, zawodowego, kulturalnego. Tabela nr 16. Edukacja włączająca w powiecie zgierskim. Placówki, w których prowadzona jest edukacja włączająca
1
Zespół Szkół Licealno-Gimnazjalnych w Głownie, ul. T. Kościuszki 10;
2
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Ozorkowie, ul.R.Traugutta 1;
3
Zespół Szkół Ogólnokształcących im. S.Staszica w Zgierzu, ul. 3-go Maja 41;
4
Zespół Szkół Zawodowych w Aleksandrowie Łódzkim, ul. Łęczycka 1;
5
Zespół Szkół nr 1 im. R.A.Cebertowicza w Głownie, ul. M.Kopernika 24/26;
6
Zespół Szkół Zawodowych w Ozorkowie, ul. Słowackiego 2;
7
Zgierski Zespół Szkół Ponadgimanzjalnych im. JP II w Zgierzu, Plac Kilińskiego 8;
8
Zespół Szkół nr 1 im. J.S.Cezaka w Zgierzu, ul. Długa 89/91;
9
Młodzieżowy Dom Kultury w Zgierzu, ul. Długa 42
Liczba placówek ogółem
Liczba placówek z edukacją włączającą
Liczba dzieci i młodzieży korzystająca z oferty sieci placówek włączających dzieci i młodzież niepełnosprawną.
Liczba szkół ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych oferujących naukę uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
30
Liczba wydanych informatorów zawierających oferty szkół, w tym oferujących naukę uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
18 - placówki oświatowe w tym 10 szkół ogólnodostępnych
9
46
11
2
Dane pochodzą z Wydziału Oświaty, Kultury, Sportu i Turystki Starostwa Powiatowego w Zgierzu
W 9 placówkach na 18 prowadzonych przez Powiat Zgierski jest zapewniona edukacja włączająca, kształcąca dzieci i młodzież niepełnosprawną. Liczba dzieci i młodzieży korzystająca z oferty sieci placówek włączających wyniosła w 2015 roku 46 osób. Wydano 2 informatory zawierające oferty szkół, w tym oferujących naukę o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
31
2.4. Obszary problemowe Kluczowe problemy związane z ochroną zdrowia psychicznego w powiecie zgierskim będące podstawą do opracowania i ustanowienia PPOZP: Stereotypy, uprzedzenia i niewielka świadomość społeczna dotycząca chorób psychicznych. Ograniczona dostępność do psychiatrycznych świadczeń opieki zdrowotnej. Wczesna diagnostyka oraz opieka nad młodzieżą utrudniona jest poprzez ograniczony dostęp do poradni,
lekarzy
specjalistów,
szczególnie
lekarzy
psychiatrów,
spowodowany
w szczególności długimi terminami oczekiwania. Wykluczenie społeczne oraz zawodowe osób z zaburzeniami psychicznym. Deficyt mieszkań chronionych dla grup osób z zaburzeniami psychicznymi. Brak na terenie powiatu zgierskiego domu pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych. Utrzymujące się od lat wysokie zapotrzebowanie na tę formę pomocy przejawia się przede wszystkim ograniczeniem możliwości zapewnienia mieszkańcom odpowiedniej jakości świadczonych usług. Na terenie powiatu zgierskiego, poza działaniami prowadzonymi przez środowiskowe domy pomocy społecznej i ośrodki pomocy społecznej, istnieje szczególny deficyt na funkcjonowanie grup wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin. Poza mitingami i wsparciem dla uzależnionych od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, istnieje ogólny niedobór tematycznych spotkań.
32
2.5 . Zdrowie psychiczne Polaków - ankieta. Wskaźniki zaburzeń psychicznych wzrastające również w naszym kraju sprawiają, że problematyka zdrowia psychicznego staje się coraz bardziej doniosła. Zdały sobie z tego sprawę także polski rząd przyjmując w grudniu 2010 roku Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, do którego celów należą m.in. promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, a także rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego. Dlatego też w celu zdiagnozowania obrazu kondycji zdrowia psychicznego wśród mieszkańców powiatu zgierskiego, umieściliśmy na stronie internetowej interaktywną anonimową ankietę. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis badania. L.p.
Charakterystyka osób wypełniających ankietę
1.
Płeć: kobieta- 77,8% , mężczyzna- 22,2 %
2.
Wiek: 18–24 lata - 22,2% , 25–34- 11,1% , 35–44- 44,4%, 45–54- 22,2%, 55–64 -%, 65 lat i więcej0%
3.
Miejsce zamieszkania: Wieś-33,3%, Miasto do 20 tys. -11,1%, 20–100 tys. -33,3%,101–500 tys. -11,1%, 501 tys. i więcej mieszkańców-11,1%
4.
Wykształcenie: Podstawowe-0 %, Zasadnicze zawodowe-0%, Średnie- 44,4%, Wyższe-55.6%
5.
Grupa społeczno-zawodowa (pracujący) Kadra kierownicza, specjaliści z wyższym wykształceniem 14.3% Średni personel, technicy 0% Pracownicy administracyjno-biurowi 28.6% Pracownicy usług 28.6% Robotnicy wykwalifikowani 0% Robotnicy niewykwalifikowani 0% Rolnicy 14.3% Pracujący na własny rachunek14.3%
6.
Bierni zawodowo - Renciści 66.7%, Emeryci 0%, Uczniowie i studenci 33.3%, Bezrobotni 0%
Na pytanie „Czy obecne warunki życia zagrażają zdrowiu psychicznemu”: 22% - ankietowanych odpowiedziało, że tak, 33,3% - raczej tak, 33,3 % - odpowiedziało, że raczej nie zagrażają, 11,1% - nie miało na ten temat zdania. 33
Jakie warunki życia mogą być Pana(i) zdaniem, szczególnie szkodliwe dla zdrowia psychicznego ludzi i zwiększać ryzyko zachorowania na choroby psychiczne?, to kolejne pytanie występujące w ankiecie. Respondenci najczęściej wskazywali na niepewność jutra, zjawisko bezrobocia, a także nadużywanie alkoholu i narkotyków oraz nadmierny pośpiech, tempo życia również konkurencję i rywalizację. Pozostałe zagadnienia dotyczą ogólnego stanu psychicznego respondentów. Według analizy uzyskanych odpowiedzi, wynika, iż ankietowani posiadają stany zdenerwowania bardzo często oraz często, ponadto 55,6% ankietowanych odpowiedziało, że jest znużona lub zniechęcona, a także 22,2% odpowiedziało, że bywa w depresji i jest nieszczęśliwa. 22,2% respondentów myśli o samobójstwie często lub bardzo często, 22.2% rzadko, zaś 55.6% wcale lub prawie wcale. Ankietowani głównie oceniają stan swojego zdrowia psychicznego jako średni, ponadto u 44,4% respondentów choroba psychiczna wywołuje lęk, a 44,4% chciałoby wiedzieć coś więcej na ten temat. Wyniki ankiety świadczą, iż z uwagi na tempo życia, rywalizację, bezrobocie, samopoczucie ankietowanych nie jest w najlepszej kondycji, ponadto z udzielonych odpowiedzi wynika, iż wciąż za mało mówi się o problemach osób z chorobami psychicznymi.
34
III. Instytucje oraz organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu zgierskiego, w obszarze wsparcia dla osób z problemami psychicznymi. Na terenie powiatu zgierskiego zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie problemów społecznych, w tym udzielania wsparcia osobom chorującym psychicznie są instytucje, które funkcjonują w obszarze polityki społecznej, obejmujące swoim działaniem mieszkańców regionu. Zaliczamy do nich jednostki samorządowe, publiczne oraz niepubliczne np. organizacje pozarządowe. Poniżej prezentujemy wybrane instytucje oraz organizacje pozarządowe oferujące pomoc i wsparcie dla osób z problemami psychicznymi, a zamieszkujących powiat zgierski. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zgierzu ul. Sadowa 6A, 95-100 Zgierz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej im. bł. o. Rafała Chylińskiego w Zgierzu ul. Długa 56, 95-100 Zgierz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Głownie ul. Ludwika Norblina 1, 95-015 Głowno Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Głownie ul. Kilińskiego 2, 95-015 Głowno Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ozorkowie ul. Stypułkowskiego 1, 95-035 Ozorków Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Strykowie ul. T. Kościuszki 29, 95-010 Stryków Ośrodek Pomocy Społecznej w Aleksandrowie Łódzkim ul. Piotrkowska 4/6, 95-070 Aleksandrów Łódzki Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zgierzu ul. Łęczycka 4, 95-100 Zgierz Ośrodek Pomocy Społecznej w Ozorkowie ul. Wigury 14, 95-035 Ozorków 35
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Parzęczewie ul. Południowa 1a, 95-045 Parzęczew Dom Pomocy Społecznej w Rąbieniu przeznaczony dla 130 mężczyzn niepełnosprawnych intelektualnie Rąbień AB 59, 95-070 Aleksandrów Łódzki Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Zgierzu ul. Parzęczewska 46, 95-100 Zgierz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zgierzu ul. Długa 89/91, 95-100 Zgierz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Aleksandrowie Łódzkim ul. Warszawska 10/12, 95-070 Aleksandrów Łódzki Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Głownie ul. M. Kopernika 26a, 95-015 Głowno Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Ozorkowie ul. R. Traugutta 1, 95-035 Ozorków Dom Dziecka w Dąbrówce ul. Cegielniana 1, 95-100 Zgierz, Dąbrówka Strumiany Dom Dziecka w Grotnikach ul. Graniczna 1, Jedlicze A, 95-073 Grotniki Dom Dziennego Pobytu w Zgierzu ul. Cezaka 12, 95-100 Zgierz Środowiskowy Dom Samopomocy w Głownie ul. Sikorskiego 3, 95-015 Głowno Środowiskowy Dom Samopomocy w Aleksandrowie Łódzkim ul. Piotrkowska 4/6, 95-070 Aleksandrów Łódzki Środowiskowy Dom Samopomocy w Aleksandrowie Łódzkim 36
ul. 1-go Maja 43/47, 95-070 Aleksandrów Łódzki Środowiskowy Dom Samopomocy w Zgierzu ul. Chełmska 42/42 a, 95-100 Zgierz Środowiskowy Dom Samopomocy w Woli Zbrożkowej Wola Zbrożkowa 36, 95-015 Głowno Warsztat Terapii Zajęciowej przy Polskim Stowarzyszeniu Ludzi Cierpiących na Padaczkę – Oddział Łódzki w Ozorkowie ul. T. Kościuszki 31, 95 – 035 Ozorków Warsztat Terapii Zajęciowej przy Polskim z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Zgierzu
Stowarzyszeniu
na
Rzecz
Osób
ul. Chełmska 42/42 a, 95-100 Zgierz Warsztat Terapii Zajęciowej przy Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Aleksandrowie Łódzkim ul. 1-go Maja 43/47, 95-070 Aleksandrów Łódzki Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Fundację Osób Społecznie Aktywnych F.O.S.A. Rąbień AB 59, 95-070 Aleksandrów Łódzki Powiatowy Urząd Pracy w Zgierzu ul. Barona 10, 95-100 Zgierz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Mari Skłodowskiej-Curie w Zgierzu ul. Parzęczewska 35, 95-100 Zgierz NZOZ “MONAR” w Kęblinach Kębliny, ul. Strykowska 3, 95-001 Biała Stowarzyszenie w Sokolnikach
„MONAR”
Ośrodek
Leczenia,
Terapii
i
Rehabilitacji
Uzależnień
ul. Różana 56, 95-039 Sokolniki Stowarzyszenie MONAR Ośrodek Leczenia, Terapii i Rehabilitacji Uzależnień w Ozorkowie ul. Żwirki 1 a, 95-035 Ozorków 37
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Mari Skłodowskiej-Curie w Zgierzu ul. Parzęczewska 35, 95-100 Zgierz Ośrodek Wczesnej Interwencji prowadzony przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym -Koło w Zgierzu ul. Długa 62, 95-100 Zgierz ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Zgierzu ul. Chełmska 42/42a, 95-100 Zgierz Stowarzyszenie „Bo Jesteś Jeszcze Ty” ul. Długa 29, 95-100 Zgierz Polskie Stowarzyszenie na w Aleksandrowie Łódzkim
Rzecz
Osób
z
Upośledzeniem
Umysłowym
Koło
ul. 1-go Maja 43/47, 95-070 Aleksandrów Łódzki Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin „INNA BAJKA” ul. Franciszkańska 14/16, 95-070 Aleksandrów Łódzki Fundacja Osób Społecznie Aktywnych - F.O.S.A. ul. Piotrkowska 63 A, 95-070 Aleksandrów Łódzki Stowarzyszenie Społeczno-Edukacyjne „Jesteśmy” Rąbień AB 59, 95-070 Aleksandrów Łódzki Stowarzyszenie Wspierania Dobrej Praktyki Pedagogicznej „Prodesse” ul. Sikorskiego 42, 95-015 Głowno Polskie Stowarzyszenie Ludzi Cierpiących na Padaczkę – Oddział Łódzki ul. T. Kościuszki 31, 95 – 035 Ozorków Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły i Osób Niepełnosprawnych Umysłowo „Przyjaciele Jedynki” ul. T. Kościuszki 27, 95-035 Ozorków 38
Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych z siedzibą w Łodzi ul. Zawiszy Czarnego 22, 91-824 Łódź Stowarzyszenie Abstynentów Klubu ,,STOP'' ul. 3-go Maja 69 A, 95-100 Zgierz
39
IV. Założenia Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020. Cel 1. 4.1. Promocja i profilaktyka w zakresie zaburzeń psychicznych i działalność na rzecz wczesnej diagnostyki. a) upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu; b) podejmowanie działań promocyjnych w zakresie zdrowia psychicznego i możliwych form wsparcia; c) zapobieganie zaburzeniom psychicznym; d) zwiększenie dostępu do usług diagnostycznych i prewencyjno - terapeutycznych dla osób zagrożonych zaburzeniem psychicznym; e) stwarzanie możliwości do powstawania kreatywnych poradni rodzinnych przez niezależne podmioty; f) organizowanie pola do stwarzanie możliwości priorytetowego traktowania w dostępie do diagnozy i terapii dla osób ze środowisk szczególnie zagrożonych powstawaniem zaburzeń psychicznych, w tym dzieci i młodzieży objętych pieczą zastępczą; g) diagnoza przyczyn rosnącej liczby zaburzeń psychicznych, wśród wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych; h) opracowanie planu wczesnej diagnozy i leczenia zaburzeń małoletnich w opiece zastępczej; i) organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego. Zadania w zakresie realizacji celu 1. określają załączniki: Priorytety promocji zdrowia psychicznego ( załącznik nr 1). Lokalny program promocji zdrowia psychicznego ( załącznik nr 4). Lokalny program zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej (załącznik nr 6). Cel 2.
4.2. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. a) organizacja spotkań dla przedsiębiorców i pracodawców o tematyce korzyści zatrudniania osób z zaburzeniami psychicznymi; 40
b) tworzenie możliwości dla realizacji działań zwiększających integrację społeczną osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy. Zadania w zakresie realizacji celu 2. określa - Lokalny program rozwoju zróżnicowanych form wspieranego
zatrudnienia
i
przedsiębiorczości
społecznej
dostosowanych
potrzeb
osób
z zaburzeniami psychicznymi (załącznik nr 2). Cel 3.
4.3. Upowszechnianie i kształtowanie wiedzy na temat zdrowia psychicznego. a) kształtowanie zachowań korzystnych dla zdrowia psychicznego; b) zwiększanie świadomości społecznej w zakresie potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi; c) zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi; d) przeciwdziałanie nietolerancji, dyskryminacji i wykluczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi. Zdania w zakresie realizacji celu 3. określa- Lokalny program informacyjno - edukacyjny sprzyjający postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałający dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi (załącznik nr 3).
41
V. Realizacja programu oraz sprawozdawczość. Podmioty uczestniczące: Starostwo Powiatowego Powiatowy Zespół Opieki Zdrowotnej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowy Urząd Pracy Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne Oświata Ośrodki Pomocy Społecznej Komenda Powiatowa Policji Organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu zgierskiego Świadczeniodawcy usług medycznych Jednostki opieki zdrowotnej funkcjonujące na terenie powiatu zgierskiego. Źródła finansowania: budżet Powiatu Zgierskiego, budżet państwa, środki z funduszy unijnych, środki finansowe z NFZ, PFRON, świadczeniodawców usług medycznych. Wskaźniki: Liczba osób, które skorzystały ze świadczeń zdrowotnych, liczba osób korzystających z poszczególnych form pomocy, w tym zakresie zatrudnienia, liczba przygotowanych i zorganizowanych przedsięwzięć profilaktycznych, edukacyjnych i pomocowych, liczba spotkań, szkoleń i konferencji dotyczących zdrowia psychicznego oraz liczba ich uczestników, liczba wydanych informatorów. Sprawozdawczość: Corocznie sprawozdanie ze stanu ochrony zdrowia psychicznego, w tym z realizacji programu składany będzie Radzie Powiatu Zgierskiego przez Lokalny Zespół Koordynujący realizację Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, po uzyskaniu informacji od podmiotów uczestniczących w realizacji programu- w terminie do końca pierwszego kwartału za rok poprzedzający.
42
Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalne priorytety promocji zdrowia psychicznego na lata 2016-2020
1. Promocja postaw akceptacji i zrozumienia osób z zaburzeniami psychicznymi. 2. Zwiększanie kompetencji pracowników służby zdrowia, oświaty i ochrony zdrowia w zakresie kształtowania postaw prozdrowotnych i wczesnej diagnostyki zaburzeń psychicznych. 3. Tworzenie pola do rozszerzenia możliwości i rozwijania gotowości do wczesnego korzystania z różnorodnych form wsparcia dla mieszkańców powiatu zgierskiego. 4. Kształtowanie przestrzeni do społecznej komunikacji w zakresie zdrowia psychicznego i integracji osób z zaburzeniami psychicznymi.
43
Załącznik nr 2 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalne program rozwoju zróżnicowanych form wspierania zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi w powiecie zgierskim na lata 2016-2020
Cel główny: 1. Program jest opracowaniem mającym na celu wyznaczenie podstawowych kierunków działań wspierających aktywizację zawodową osób z zaburzeniami psychicznymi. 2. Osoby z zaburzeniami psychicznymi mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz do korzystania na zasadzie równości z praw i obowiązków ustanowionych dla ogółu obywateli. 3. Osoby z zaburzeniami psychicznymi mają prawo do uzyskania niezbędnych środków umożliwiających wyrównywanie ich szans w korzystaniu z przysługujących im praw. Program zakłada: a) poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi; b) zwiększenie samodzielności funkcjonowania osób z zaburzeniami psychicznymi; c) zwiększenie możliwości uczestnictwa osób z zaburzeniami psychicznymi w życiu społecznym; d) zwiększenie aktywności zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi; e) zwiększenie dostępności do zróżnicowania form wspierania zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi; f) zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej w tym poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; g) promowanie zatrudnienia osób z zaburzeniami psychicznymi adresowanymi do pracodawców z powiatu zgierskiego; h) zwiększenie świadomości pracodawców z powiatu zgierskiego na temat osób z zaburzeniami psychicznymi i ich motywacjami do pracy. Program ma charakter otwarty, dopuszczający włączenie nowych obszarów działań z uwagi na zmieniające się warunki, potrzeby i oczekiwania, przy włączeniu do realizacji programu m.in. jednostek samorządu terytorialnego i jednostek im podległych. 44
Zadania programu Podstawowym zadaniem programu jest zwiększenie u osób z zaburzeniami psychicznymi motywacji oraz predyspozycji psychicznych i społecznych do wykonywania pracy zawodowej. Likwidowanie barier u pracodawców w zatrudnianiu osób z zaburzeniami psychicznymi, poprzez wskazanie źródeł wsparcia finansowego. W związku z powyższym prowadzone będą kampanie szkoleniowo-informacyjne adresowane do pracodawców polegające na: a) prowadzeniu ankiet wśród pracodawców; b) umieszczaniu informacji promującej zatrudnienie osób z zaburzeniami psychicznymi na stronie internetowej urzędu; c) przygotowanie ulotek informacyjnych promujących zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi. Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej zalicza się usługi oraz instrumenty rynku pracy określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, m.in. poprzez szkolenia, poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy, staże, prace interwencyjne, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej, refundacje pracodawcy kosztów utworzenia stanowisk pracy. Źródła finansowania 1. Fundusze celowe. - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. - Fundusz Pracy. 2. Wkład własny pracodawców. 3. Środki finansowe pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego. Rezultaty programu 1. Zwiększenie kompetencji społecznych osób z zaburzeniami psychicznymi uczestniczących w projekcie. 2. Rozwój umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów związanych z życiem zawodowym. 3. Poprawa zdolności wchodzenia w interakcje społeczne, nawiązywania kontaktu z otoczeniem. 4. Rozwój umiejętności pracy w zespole oraz nawiązywania relacji zawodowych osób z zaburzeniami psychicznymi. 45
Termin realizacji okres od 2016 - do 2020 roku Monitoring programu Działania wykazane w programie będą monitorowane po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, a sprawozdawczość sporządzenia w wyznaczonych terminach i załączona do ogólnego sprawozdania z realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
46
Załącznik nr 3 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalny program informacyjno - edukacyjny sprzyjający postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałający dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w powiecie zgierskim na lata 2016-2020 Cel główny: 1. Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego i funkcjonowania osób z zaburzeniami psychicznymi. 2. Zwiększanie świadomości społecznej w zakresie potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi. 3. Przeciwdziałanie nietolerancji, dyskryminacji i wykluczaniu osób z zaburzeniami psychicznymi. Zadania: 1. Organizowanie akcji informacyjnych. 2. Zwiększanie możliwości udziału w szkoleniach i konferencjach. 3.Poszukiwanie dodatkowych form poszerzania wiedzy pracowników pomocy społecznej i oświaty. 4. Kształtowanie świadomości uczniów szkół ponadpodstawowych w zakresie poszukiwania wsparcia w sytuacjach trudnych emocjonalnie. 5. Kształtowanie postaw wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych w zakresie społecznej akceptacji osób z zaburzeniami psychicznymi. 6. Tworzenie pola do organizowania działań promujących zdrowie psychiczne wśród uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. 7. Stworzenie internetowej bazy placówek i specjalistów świadczących pomoc. Termin realizacji okres od 2016 do 2020 roku Monitoring programu Działania wykazane w programie będą monitorowane po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, a sprawozdawczość sporządzenia w wyznaczonych terminach i załączona do ogólnego sprawozdania z realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
47
Załącznik nr 4 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalny program promocji zdrowia psychicznego na lata 2016-2020 Cel główny: 1. Kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego. 2. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowi psychicznemu i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 3. Zwiększanie kompetencji pracowników pierwszego kontaktu w zakresie kształtowania nawyków zdrowotnych i wczesnej diagnozy wśród podopiecznych. Zadania: 1. Prowadzenie kampanii informacyjnych o zagrożeniach dla zdrowia psychicznego, skierowanych do odpowiednio wybranych grup docelowych, zgodnie z potrzebami i aktualną sytuacją epidemiologiczną, ze szczególny uwzględnieniem osób w podeszłym wieku. 2. Prowadzenie działań z zakresu promocji i zapobiegania problemom zdrowia psychicznego poprzez opracowanie programów zdrowotnych dotyczących profilaktyki w obszarach zdrowia psychicznego. 3. Szersze uwzględnienie zagadnień związanych z ryzykiem wystąpienia zaburzeń psychicznych u osób nadużywających alkoholu lub z innymi uzależnieniami. 4. Zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu porad psychologicznych i psychiatrycznych. Termin realizacji programu okres od 2016 do 2020 roku Monitoring programu Działania wykazane w programie będą monitorowane po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, a sprawozdawczość sporządzenia w wyznaczonych terminach i załączona do ogólnego sprawozdania z realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. 48
Załącznik nr 5 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalny program poszerzania, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w zakresie pomocy: bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej w powiecie zgierskim na lata 2016-2020 Cel główny: 1. Zwiększenie dostępności środowiskowych form wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 2. Zwiększanie efektywności i unowocześnienie istniejących form wsparcia. 3. Tworzenie przestrzeni do większego zróżnicowania rodzajów oparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zadania: 1. Diagnoza przyczyn występowania trudności oraz poszukiwanie możliwości rozwoju dla istniejących Środowiskowych Domów Samopomocy i Warsztatów Terapii Zajęciowej. 2. Stopniowe zwiększanie liczby osób korzystających ze wsparcia Środowiskowych Domach Samopomocy, w miarę posiadanych środków- przez cały okres trwania środków. 3. Tworzenie przestrzeni dla zwiększenia efektywności pracy warsztatów Środowiskowych Domów Samopomocy i Warsztatów Terapii Zajęciowej- przez cały okres trwania programu. 4. Tworzenie warunków do powstawania placówek wspierających np. ŚDS, WTZ. 5. Nawiązywanie współpracy i organizacja wizyt studyjnych w powiatach prowadzących mieszkania chronione dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 6. Organizowanie spotkań informacyjnych i konferencji w zakresie efektywnych form wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym w postaci mieszkalnictwa chronionego. 7.Usprawnienie systemu oparcia dla mieszkańców powiatu z zaburzeniami psychicznymi wymagających całodobowej opieki w postaci pobytu w domu pomocy społecznej o odpowiednim profilu, np. poprzez utworzenie miejsc w funkcjonujących na terenie powiatu domach.
49
8. Wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych, pacjentów i ich rodzin służących rozwojowi różnorodnych form oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi- przez cały okres trwania programu. Termin realizacji programu okres od 2016 do 2020 roku Monitoring programu Działania wykazane w programie będą monitorowane po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, a sprawozdawczość sporządzenia w wyznaczonych terminach
i załączona do ogólnego sprawozdania
z realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
50
Załącznik nr 6 do Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020
Lokalny program zwiększania dostępności i zmniejszania nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej na lata 2016-2020
Cel główny: 1. Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 2. Upowszechnianie zróżnicowanych form pomocy i wsparcia społecznego. 3. Koordynacja różnych form opieki i pomocy. Zadania: 1 Opracowanie standardów opieki i szkolenia personelu w zakresie ochrony zdrowia psychicznego, z uwzględnieniem środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 2 Szkolenie kadr o zróżnicowanych i wysokich kompetencjach, z uwzględnieniem środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 3 Zwiększenie pomocy i oparcia bytowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, poprzez m.in. udzielanie samopomocy środowiskowej, pomocy bytowej, mieszkaniowej i specjalistycznych usług opiekuńczych. 4 Kształtowanie modelu efektywnej współpracy pomiędzy instytucjami funkcjonującymi na terenie powiatu zgierskiego w zakresie pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi. 5 Prowadzenie w środowisku osób z zaburzeniami psychicznymi kampanii ograniczającej tendencję do bierności, izolacji, wykluczenia i zależności instytucjonalnej. Termin realizacji programu okres od 2016 do 2020 roku Monitoring programu Działania wykazane w programie będą monitorowane po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, a sprawozdawczość sporządzenia w wyznaczonych terminach i załączona do ogólnego sprawozdania z realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. 51
