PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
GMINA LIMANOWA
GMINNY PROGRAM OCHRONY RODOWISKA na lata 2007 - 2014
Sierpie! 2007
1 1
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Wykonywany na zlecenie: URZ DU GMINY LIMANOWA UL. MATKI BOSKIEJ BOLESNEJ 18B
Nadzór merytoryczny: WYDZIA" GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I OCHRONY RODOWISKA
WYKONAWCA: Ma!opolska Agencja Energii i "rodowiska Sp. z o.o. ul. Kordylewskiego 11 31-542 Kraków tel (12) 294 20 70, fax: (12) 294 20 54 e-mail:
[email protected], www.maes.pl
G"ÓWNI AUTORZY OPRACOWANIA: Aldona Wota Lilianna Piwowarska-Solarz Micha! Ma!ocha Tomasz Lis
2 2
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
1.
WST#P.............................................................................................................................. 5 1.1
2.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY LIMANOWA ...................................... 7 2.1 2.2 2.3 2.4
3.
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ........................................................................... 5 LOKALIZACJA......................................................................................................... 7 PO#O$ENIE GEOGRAFICZNE .............................................................................. 7 WALORY KULTUROWE ........................................................................................ 8 KLIMAT .................................................................................................................... 9
SYTUACJA SPO"ECZNO-GOSPODARCZA I ZASOBY LUDZKIE ................... 10 3.1 UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE ......................................................... 10 3.1.1. STRUKTURA UTRZYMANIA I ZATRUDNIENIA ORAZ CHARAKTERYSTYKA PODMIOTU GOSPODARCZEGO............................................. 12 3.1.2. BEZROBOCIE.................................................................................................. 13 3.2 CELE OCHRONY "RODOWISKA I LISTA ZADA% PRIORYTETOWYCH ..... 13 3.3 STRATEGICZNE ZA#O$ENIA ROZWOJU GMINY .......................................... 14 3.4 DZIA#ANIA NA RZECZ OCHRONY "RODOWISKA GMINY.......................... 15
4.
KIERUNKI OCHRONY RODOWISKA W GMINIE............................................. 16 4.1 GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................ 16 4.2 GOSPODARKA WODNO-"CIEKOWA ................................................................ 16 4.2.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 16 4.2.2. WODY POWIERZCHNIOWE .......................................................................... 16 4.2.3. OCHRONA PRZED POWODZI! .................................................................... 18 4.2.4. WODY PODZIEMNE....................................................................................... 19 4.2.5. ZAOPATRZENIE W WOD"............................................................................. 20 4.2.6. KANALIZACJA I OCZYSZCZANIE CIEKÓW ............................................... 21 4.2.7. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 23 4.2.8. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 ...................... 26 4.3 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB......................................................... 29 4.3.1. GEOLOGIA i RZE%BA TERENU .................................................................... 29 4.3.2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU GLEB .................. 30 4.3.3. ZASOBY NATURALNE .................................................................................... 34 4.3.4. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 35 4.3.5. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 ...................... 38 4.4 OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ............................................. 40 4.4.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 41 4.4.2. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSI!GNI"CIA ................................................................................................................. 43 4.4.3. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-20010 I DO 2014 .................... 44 4.5 OCHRONA "RODOWISKA PRZYRODNICZEGO............................................. 45 4.5.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 45 4.5.2. OBSZARY I OBIEKTY PRZYRODNICZE CHRONIONE PRAWEM .............. 46 4.5.3. LASY ................................................................................................................. 48 4.5.4. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 52 4.5.5. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 ...................... 54 4.6 OCHRONA PRZED HA#ASEM............................................................................. 55 4.6.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 56
3 3
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.6.2. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 56 4.7 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE............................................. 57 4.7.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 58 4.7.2. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 58 4.8 EDUKACJA EKOLOGICZNA ............................................................................... 59 4.8.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ............................. 60 4.8.2. CELE, PRIORYTETOWE KIERUNKI DZIA#A$ I SPOSOBY ICH OSIAGNI"CIA ................................................................................................................. 61 4.8.3. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 ...................... 63 4.9 NADZWYCZAJNE ZAGRO$ENIA "RODOWISKA ........................................... 64 5.
NAK"ADY NA REALIZACJ# PROGRAMU ........................................................... 66 5.1.1. 5.1.2.
6.
KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU............................................................... 66 %RÓD#A FINANSOWANIA ............................................................................. 76
ZARZ$DZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA............................. 82 6.1 NARZ DZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU............................. 83 6.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE............................................................................... 83 6.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE ........................................................................ 85 6.1.3. INSTRUMENTY SPO#ECZNE ........................................................................ 86 6.2 KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU ............................................................. 87 6.3 WSKA&NIKI MONITOROWANIA CELÓW ........................................................ 89
7.
STRESZCZENIE W J#ZYKU NIESPECJALISTYCZNYM................................... 91
SPIS TABLIC I TABEL ........................................................................................................ 92 %RÓD"A INFORMACJI, DOKUMENTY PROGRAMOWE ......................................... 93 8.
ZA"$CZNIKI ................................................................................................................ 94
4 4
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
1. WST P Obowi'zek sporz'dzenia przez gminy Gminnego Programu Ochrony "rodowiska wynika z art. 17 Ustawy Prawo Ochrony "rodowiska (Dz. U. 2001 r. Nr 62, poz. 627). Równocze(nie Ustawa o odpadach (Dz. U. 2001 Nr 62 poz. 628) w art. 14 zobowi'zuje gminy do opracowywania planów gospodarki odpadami. Wy)ej wymienione dokumenty s!u)y* maj' realizacji na poziomie najni)szej jednostki administracyjnej, jak' jest gmina, celów wymienionych w Polityce Ekologicznej Pa+stwa, a zarazem powinny wykazywa* (cis!y zwi'zek z planami i programami wy)szego szczebla, tj. wojewódzkimi i powiatowymi. Podstawowym celem programów ochrony (rodowiska wszystkich szczebli powinno by* d')enie do urzeczywistniania, w formie praktycznych dzia!a+, idei zrównowa)onego rozwoju, wpisanej w Konstytucj, RP oraz w Polityk, Ekologiczn' Pa+stwa. Zrównowa)ony rozwój zak!ada d')enie do poprawy poziomu )ycia spo!ecze+stwa bez ograniczenia mo)liwo(ci rozwoju dla przysz!ych pokole+, równo(* w prawie do korzystania z zasobów (rodowiska wobec wszystkich grup spo!ecznych i narodowych oraz osi'ganie powy)szych celów w sposób nie zagra)aj'cy istnieniu i stabilno(ci ekosystemów Ziemi. Zak!ada si,, )e wdro)enie przedstawionego w niniejszym dokumencie Programu Ochrony "rodowiska dla Gminy Limanowa poci'gnie za sob' odczuwane przez spo!eczno(* gminy korzy(ci nie tylko w wymiarze ekologicznym, lecz równie) w zakresie poprawy warunków )ycia, rozwoju gospodarczego oraz polepszenia wska-ników ekonomicznych.
1.1 CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Zarz'd Województwa Ma!opolskiego w art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony (rodowiska (tj. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó-niejszymi zmianami) zosta! zobligowany do sporz'dzenia nowego wojewódzkiego programu ochrony (rodowiska. (Program taki tworzy si, na 4 lata), w którym zosta!y przewidziane dzia!ania do realizacji w latach 2007-2110 oraz w ogólnym zarysie kierunki dzia!a+ do 2014 roku. Program Ochrony "rodowiska Ma!opolskiego na lata 2007-2014 (projekt) jest podstawowym dokumentem na którym powinny obecnie opiera* si, powiatowe i gminne programy ochrony (rodowiska. Gminy Limanowa dotychczas nie posiada!a opracowanego Programu Ochrony "rodowiska, dlatego przy opracowaniu dokumentu uwzgl,dniono nowy Program Ochrony "rodowiska Województwa Ma!opolskiego na lata 2007-2014 (projekt). Program ten uwzgl,dnia nowe dokumenty programowe takie jak: Strategia Rozwoju Województwa
5 5
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Ma!opolskiego na lata 2007-2013, Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015 oraz nowy okres programowania na lata 2007-2013 opracowano Program Ochrony "rodowiska Województwa Ma!opolskiego na lata 2007-2014. Program Ochrony "rodowiska winien by* spójny: - z ustaleniami i rekomendacjami wynikaj'cymi z Polityki Ekologicznej Pa+stwa, - Strategi' Rozwoju Województwa Ma!opolskiego na lata 2007-2013, - Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Ma!opolskiego, - Strategi' Rozwoju Kraju 2007-2015, - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013, - zobowi'zaniami mi,dzynarodowymi zwi'zanymi z wdra)aniem Dyrektyw Europejskiej, oraz uwzgl,dnia* „Wytyczne do sporz'dzania programów ochrony (rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” opracowane przez Ministerstwo "rodowiska w grudniu 2002 r. Program Ochrony "rodowiska dla Gminy Limanowa na podstawie aktualnego stanu (rodowiska, -róde! jego zagro)e+ oraz tendencji przeobra)e+ okre(la cele polityki ekologicznej na terenie gminy, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram dzia!a+ proekologicznych, instrumenty realizacji programu, potrzebne (rodki finansowe oraz formy kontroli jego realizacji. Problematyka ochrony (rodowiska obejmuje wszystkie jego elementy, a wi,c budow, geologiczn' i bogactwa naturalne, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze atmosferyczne, rze-b, terenu i pokryw, glebow', szat, ro(linn' i lasy, (wiat zwierz't, a tak)e podstawowe walory kulturowe. Zakres Gminnego Programu Ochrony "rodowiska odpowiada zagadnieniom uj,tym w Polityce Ekologicznej Pa+stwa oraz w programach wy)szego szczebla, z uwzgl,dnieniem charakterystyki gminy, potrzeb spo!eczno(ci lokalnej oraz mo)liwo(ci finansowych jednostki. Sposób opracowania Programu zosta! podporz'dkowany metodologii w!a(ciwej dla planowania Strategicznego. Jako punkt odniesienia dla Programu Ochrony "rodowiska przyj,to aktualny stan (rodowiska oraz stan infrastruktury ochrony (rodowiska na dzie+ 31.12.2006, z uwzgl,dnieniem dost,pnych danych za ten okres, lub w przypadku braku danych za lata wcze(niejsze. &ród!ami informacji dla Programu by!y materia!y uzyskane z Urz,du Gminy w Limanowej, Starostwa Powiatowego w Limanowej, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony "rodowiska w Krakowie, Wojewódzkiego Urz,du Statystycznego, Urz,du Marsza!kowskiego Województwa Ma!opolskiego, materia!ów kartograficznych (Mapa Sozologiczna, Mapa 6 6
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Geo(rodowiskowa), a tak)e prace instytutów i placówek naukowo – badawczych z zakresu ochrony (rodowiska oraz gospodarki odpadami, jak równie dost,pna literatura fachowa. Integraln' cz,(ci' Programu ochrony (rodowiska dla gminy Limanowa jest Plan gospodarki odpadami, który przedstawia szczegó!owe aspekty zwi'zane z t' dziedzin' (rodowiska.
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY LIMANOWA 2.1
LOKALIZACJA Gmina
Limanowa
jest
jednostk'
administracyjn'
powiatu
limanowskiego
utworzonego w 1999 roku. Po!o)ona jest w po!udniowej cz,(ci województwa ma!opolskiego oraz wschodniej cz,(ci powiatu limanowskiego. Terytorialnie graniczy z Gminami: od wschodu z Gmin' Che!miec, od zachodu z Gminami: Jod!ownik, Tymbark, S!opnice, od po!udnia z Gmin' #ukowica i Podegrodzie, od pó!nocy z Gminami: #apanów, Trzciana i $egocina oraz z pó!nocnego-wschodu z Gmin' Laskow' i $egocin'. W centralnej cz,(ci Gminy po!o)one s' tereny nale)'ce do miasta Limanowa, w której znajduje si, siedziba Gminy. Podstawow' funkcj' Gminy jest rolnictwo, prowadzone w obr,bie u)ytków rolnych o przewadze gleb klas IV i V ((rednich i s!abych). Gmin, charakteryzuje bardzo du)e rozproszenie zabudowy, z tendencj' wzrastaj'c'. Ca!kowita powierzchnia Gminy wynosi 152 km2. Obszar Gminy zamieszkuje 23 148 osób. Przez gmin, przebiega droga krajowa Nr 28 Zator – Wadowice - Rabka – Limanowa Nowy S'cz - Gorlice - Jas!o - Krosno – Sanok - Ku-mina - Bircza - Przemy(l - Medyka - granica pa+stwa oraz droga wojewódzka Nr 965 Bochnia - Limanowa, a ponadto linia kolejowa Chabówka - Limanowa - Nowy S'cz.
2.2
PO!O"ENIE GEOGRAFICZNE Gmina zgodnie z regionalizacj' fizyczno - geograficzn' J. Kondrackiego (2002), po!o)ona
jest w prowincji Karpat Polskich, podprowincji Karpat Zachodnich Zewn,trznych w makroregionie Beskidy Zachodnie (513.4-5), a cz,(ciowo w makroregionie Pogórza Zachodniobeskidzkiego (513.3).
7 7
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Przewa)aj'ca cz,(* Gminy le)y w mezoregionie Beskidu Wyspowego (513.49), natomiast pó!nocna cz,(* gminy (wie( Stare Rybie) znajduje si, w makroregionie Pogórza Zachodniobeskidzkiego, mezoregionie Pogórza Wi(nickiego (513.34). Obszar Gminy swoim zasi,giem obejmuje cz,(* (rodkowego dorzecza rzeki #ososiny wraz z Potokiem Starowiejskim (stanowi'cym jej prawobrze)ny dop!yw), oraz fragmenty górnego dorzecza Potoku Smolnik i potoku S!omka. Naturaln' granic, Gminy Limanowa stanowi' od :
2.3
-
pó!nocnego wschodu grzbiety gór Pasierbieckicj i Kamiennej oraz pasmo Jaworza,
-
po!udnia - gór Ostrej, Je)owej Wody i wzniesienie Wysokiego,
-
od strony zachodniej - wzniesienia Kostrzy, Z,zowa, Paproci i Kolskiej Góry.
WALORY KULTUROWE "rodowisko kulturowe Gminy Limanowa tworz' wyst,puj'ce na tym terenie obiekty
zabytkowe, zachowane formy budownictwa zagrodowego, kapliczki, cmentarze i inne elementy ma!ej architektury. Wed!ug Planu Zagospodarowania Województwa Ma!opolskiego Gmina nale)y do obszaru o najwy)szych walorach krajobrazu kulturowego w których nast,puje rozproszenie zabudowy (PZP WM, Kraków 2003). Do rejestru Zabytków zasta!y wpisane nast,puj'ce obiekty znajduj'ce si, w Gminie: Drewniany Ko(ció! w M,cinie, z XIV w. p.w. "w. Antoniego Padewskiego (wraz z cmentarzem i wyposa)eniem wn,trza ko(cio!a) - decyzja KI. V. - WK - 101/7/60 z dnia 11 kwietnia 1960 r. Cmentarz wojenny nr 369 z okresu I wojny (wiatowej po!o)ony na dzia!ce nr 1978 na szczycie wzgórza Golce, pomi,dzy Star' Wsi' a Golcowem - decyzja 407/89 z dnia 22 grudnia 1989r. Ochronie konserwatorskiej podlega cmentarz oraz stary drewniany drogowskaz wskazuj'cy drog, do cmentarza. Ko(ció! murowany we wsi Nowe Rybie z XVI w. (pó-nogotycki), z wn,trzem barokowym i dzwonnic' murowan' (wnioskowany do wpisu do rejestru zabytków). Drewniany ko(ció! w Pisarzowej z 1713 r., z wn,trzem utrzymanym w stylu barokowym i rokokowym, wraz z kapliczkami murowanymi z po!owy XIX w. Oprócz wymienionych zabytków na terenie Gminy znajduje si, 185 budynków i obiektów, które wpisano do ewidencji konserwatorskiej. Ponadto w Mordarce znajduje si,
8 8
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
ogród dworski. W Kaninie ko(ció! parafialny z ogrodzeniem i starodrzewem oraz cmentarz parafialny natomiast w Pasierbcu kaplica ko(cielna ze starodrzewem. Zabytkowe ko(cio!y znajduj' si, na szlaku architektury drewnianej.
2.4
KLIMAT Na klimat tego obszaru istotny wp!yw ma wysoko(* nad poziomem morza, ekspozycja
oraz rodzaj form terenowych. Gmina Limanowa po!o)ona jest w zasi,gu dwóch pi,ter klimatycznych: umiarkowanie ciep!ego (o (redniej rocznej temp. od + 6° C do +8° C), umiarkowanie ch!odnego – najwy)sze partie gór (o (redniej temperaturze roku od +4 do +6° C). Na obszarze gminy wyró)ni* mo)na nast,puj'ce mezoregiony klimatyczne: inwersyjnych
obni)e+
dolinnych
o
kontrastowych
warunkach
termiczno-
wilgotno(ciowych, o zwi,kszonej wilgotno(ci i cz,stotliwo(ci mgie! oraz krótszym okresie bezprzymrozkowym, ciep!ych ponadinwersyjnych stoków i wierzchowin, po!o)onych na wysoko(ci 80 350
m
nad
poziom
rzek,
o
zró)nicowanych
warunkach
termicznych
i
wilgotno(ciowych. ch!odnych wierzchowin i grzbietów, po!o)onych powy)ej 700 m n.p.m., o ni)szej temperaturze, nara)onych na silne wiatry. Roczne sumy opadów na terenie Gminy s' zró)nicowane i wzrastaj' wraz z wysoko(ci'. Wahaj' si, od oko!o 810 mm w dolinie #ososiny - do oko!o 1000 mm w partiach szczytowych najwy)szych wzniesie+. Najwieksze odpady dobowe wyst,puj' w miesiacu czerwcu lub lipcu. Centralna cz,(* Gminy, któr' stanowi Obni)enie Rupniowsko Limanowskie le)y w cieniu opadowym "nie)nicy, .wilina i #opienia. Przewa)aj' wiatry z kierunku zachodniego (26,5%) oraz wiatry z kierunku wschodniego (20,9%), tj. z kierunków zgodnych z przebiegiem doliny #ososiny. Znaczny udzia! jest równie) wiatrów z kierunku pó!nocno-zachodniego (11,2%). Klimat wraz z jego odmianami jest korzystny dla produkcji rolniczej i hodowlanej, dla turystyki i osadnictwa warunki klimatyczne okre(la si, jako najkorzystniejsze dla wypoczynku ludzi ró)nego wieku i zawodu oraz wypoczynku i rehabilitacji dzieci, w górnych odcinkach stoków, zw!aszcza o ekspozycji pó!nocnej gdzie panuje d!ugi okres zalegania pokrywy (nie)nej istniej' mo)liwo(ci rozwoju turystyki narciarskiej.
9 9
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
3. SYTUACJA SPO!ECZNO-GOSPODARCZA I ZASOBY LUDZKIE 3.1
UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE Gmina Limanowa zajmuje obszar o powierzchni 152 km2, co stanowi 16%
powierzchni powiatu limanowskiego. W granicach administracyjnych Gminy znajduje si, 21 wsi: Ba!a)ówka, Kanina, Kisielówka, K!odne, Koszary, Lipowe, #ososina Górna, Makowica, M,cina, M!ynne, Mordarka, Nowe Rybie, Pasierbiec, Pisarzowa, Rupniów, Siekierczyna, Sowliny, Stare Rybie, Stara Wie(, Walowa Góra, Wysokie. Wielko(ci powierzchni wsi s' znacznie zró)nicowana. Obszarowo najwi,ksz' jest Stara Wie( o powierzchni 2117,26 ha, natomiast najmniejsz' – Ba!a)ówka o powierzchni 81,46 ha (Tab. 1).
Tabela 1 Powierzchnia i g,sto(* zaludnienia w so!ectwach Gminy Limanowa Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.
nazwa wsi Stara Wie( M,cina Pisarzowa Siekierczyna Mordarka Rupniów M!ynne Nowe Rybie Wysokie K!odne Stare Rybie Kanina Pasierbiec Sowliny Lipowe Koszary #ososina Górna Makowica Kisielówka Walowa Góra Ba!a)ówka
powierzchnia (ha) 2117,26 1793,25 1573,33 1237,6 1113,75 1005,66 776,79 760,68 673,97 661,46 593,1 458,32 433,4 407,87 305,95 303,41 283,42 280,29 224,84 146,04 81,46
G&sto'( zaludnienia (mieszk/km2) 175,5 173,9 124,0 136,0 214,5 147,4 168,7 89,6 100,4 153,5 56,0 124,2 118,2 175,9 240,3 246,2 104,2 83,6 183,5 276,9 157,8
&ród!o: Ewidencja ludno(ci Urz,du Gminy
Na terenie gminy utworzono 23 so!ectwa. Terytoria wsi pokrywaj' si, zasadniczo z powierzchniami so!ectw. Wyj'tek stanowi' wie( Siekierczyna, któr' podzielono na dwa so!ectwa: Siekierczyna I i Siekierczyna II oraz wsi :Stara Wie(, któr' podzielono tak)e na 2 so!ectwa – Star' Wie( I i Stara Wie( II. 1010
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Wed!ug (dane GUS, Bank danych regionalnych (http://www.stat.gov.pl) stan na 31.12.2006), liczba ludno(ci Gminy wynosi!a 23 148 osób, w tym 11 603 m,)czyzn i 11 453 kobiet, z czego 29% stanowi' osoby w wieku przedprodukcyjnym, 58% w wieku produkcyjnym a 13% w wieku poprodukcyjnym. G,sto(* zaludnienia na obszarze Gminy wynosi!a 151 osób/km2. Porównywalnie wska-nik zaludnienia powiatu limanowskiego wynosi! 129 osób/km2. Do najwi,kszych, pod wzgl,dem liczby mieszka+ców So!ectw, nale)': M,cina – 3165 osób, Mordarka – 2456 osób, Pisarzowa – 1931 osób, Siekierczyna 1683 osób, Rupniów – 1472 osób. Miejscowo(ci te skupiaj' 62% ogó!u ludno(ci Gminy (wg UG Limanowa). Z analizy ruchu naturalnego ludno(ci, wg (dane GUS, za rok 2006) Gmina odznacza si, dodatnim przyrostem naturalnym. Wska-nik przyrostu naturalnego w Gminie wynosi (6,0/1000 osób). Jest to nieco wy)szy wska-nik przyrostu naturalnego ni) (redni dla powiatu limanowskiego, który wynosi! (5,3/1000 osób). Przyrost naturalny w Gminie ma generalnie tendencje wzrostow', spad!o saldo migracji w ruchu wewn,trznym oraz nieznacznie wzros!o saldo migracji zagranicznej (Tab. 2) Tabela 2 Ruch naturalny ludno(ci w Gminie Rok
Ma)*e!stwa (para)
Urodzenia (osoby)
Zgony Ogó)em (osoby)
Przyrost Przyrost naturalny naturalny w tym (na1000 niemowl+t ogó)em (osoby) ludno'ci) (osoby) 6,0
Saldo migracji w ruchu wew. (osoby) -2
Saldo migracji ogó)em (zagranica) (osoby) -6
2006
173
307
169
0
138
2005
171
302
185
2
117
5,1
-19
0
2004
140
312
175
2
137
6,0
-18
4
&ród!o: (GUS, 2007) Tabela 3 Ludno(* wg grup wieku Ludno'( wg grup wieku ogó!em osoba 22927 0-15 5278 15-19 2035 20-24 1940 25-29 1820 30-39 3294 40-44 1614 45-54 2701 55-59 948 60-64 699 65-69 747 70 i wi,cej 1851 &ród!o: (GUS, 2007)
1111
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Spo!ecze+stwo gminy jest spo!ecze+stwem m!odym (Tab. 3), – najwi,kszy odsetek osób zamieszkuj'cych na jej terenie mie(ci si, w przedziale wiekowym do 19 lat. 3.1.1. STRUKTURA UTRZYMANIA I ZATRUDNIENIA ORAZ CHARAKTERYSTYKA PODMIOTU GOSPODARCZEGO Podstawow' funkcj' Gminy jest rolnictwo, prowadzone w obr,bie u)ytków rolnych o przewadze gleb klas IV i V ((rednich i s!abych). Analizuj'c gospodarstwa domowe wed!ug g!ównych -róde! utrzymania, 51% ogó!u gospodarstw utrzymywa!o si, z tak zwanych „pozosta!ych -róde!”, w(ród, których bardzo wysoki odsetek stanowi' emerytury i renty 88%. Oko!o 38% gospodarstw utrzymywa!o si, pracuj'c na „rachunek w!asny” z tego po!owa utrzymywa!a si, z pracy w rolnictwie. Tabela 4 Gospodarstwa domowe wed!ug g!ównego -ród!a utrzymania Gospodarstwa domowe wed)ug (osoby) g)ównego ,ród)a utrzymania Ogó!em 5484 Praca
2691
najemna
2102
na rachunek w!asny
589
w rolnictwie
297
poza rolnictwem
292
Pozosta!e -ród!a w tym emerytury i renty Nieustalone
2791 2453 2
&ród!o: Spis powszechny US, Kraków 2003
W Gminie Limanowa w 2005 r (dane US, 2006), zarejestrowanych by!o 909 podmiotów gospodarki narodowej, w tym sektor publiczny obejmowa! 32 podmioty a prywatny 877 podmiotów. W porównaniu z innymi Gminami wiejskimi powiatu limanowskiego liczba podmiotów w Gminie jest najwy)sza. Podzia! podmiotów gospodarki narodowej wed!ug wybranych sekcji zarejestrowanych w rejestrze REGON w Gminie w 2005 roku przedstawia! si, nast,puj'co (US, Kraków 2006): -
rolnictwo, !owiectwo, le(nictwo - 81 podmioty,
-
przetwórstwo przemys!owe - 114 podmiotów,
-
budownictwo - 184 podmioty,
-
handel i naprawy – 101 podmiotów,
-
hotele restauracje – 14 podmiotów, 1212
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
-
transport, gospodarka magazynowa i !'czno(* - 79 podmioty,
-
po(rednictwo finansowe – 19 podmiotów,
-
obs!uga nieruchomo(ci i firm, nauka – 57 podmiotów.
3.1.2. BEZROBOCIE Pod poj,ciem bezrobotnego (zgodnie z Ustaw' z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdzia!aniu bezrobociu – jednolity tekst Dz. U. Nr 6, poz. 56 z 2001 r. ze zm.), nale)y rozumie* osob, niezatrudnion' i niewykonuj'c' innej pracy zarobkowej, zdoln' i gotow' do podj,cia zatrudnienia w pe!nym wymiarze czasu pracy, nieucz'c' si, w szkole w systemie dziennym, zarejestrowan' we w!a(ciwym dla miejsca zamieszkania (sta!ego lub czasowego) powiatowym urz,dzie pracy. W gminie Limanowa na koniec 31.12.2006 roku zanotowano 1892 bezrobotnych, co stanowi 8,2% ogó!u mieszka+ców oraz 14% ogó!u ludno(ci w wieku produkcyjnym. W(ród bezrobotnych przewa)aj' kobiety, których zarejestrowano 1103 (58%) ogó!u bezrobotnych , natomiast m,)czyzn odnotowano 789. Pomimo dynamicznych zmian zachodz'cych w ostatnich latach w gospodarce wolnorynkowej liczba bezrobotnych w Gminie wzros!a o 66 osób w stosunku do roku 2002 (US, Spis Powszechny 2003). Stopa bezrobocia wynosi!a 19,2% i jest jedn' z najwy)szych w województwie ma!opolskim.
3.2 CELE OCHRONY #RODOWISKA I LISTA ZADA$ PRIORYTETOWYCH Przy sformu!owaniu celów ochrony (rodowiska dla Gminy Limanowa oparto si, na: -
wymaganiach prawnych i obowi'zkach wynikaj'cych z obowi'zuj'cych przepisów polskich i Unii Europejskiej,
-
uwarunkowaniach wynikaj'cych z dokumentów nadrz,dnych tj: II Polityki Ekologicznej
Pa+stwa
oraz
Programie
Ochrony
"rodowiska
Województwa
Ma!opolskiego, -
„Strategii Rozwoju Województwa Ma!opolskiego”,
-
„Powiatowego Programu Ochrony "rodowiska dla Powiatu Limanowskiego”,
-
„Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Limanowa na lata 2004 - 20013”,
-
”Studium Uwarunkowa+ i Zagospodarowania Kierunków Przestrzennego Gminy Limanowa”,
1313
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
-
konsultacjach z osobami zajmuj'cymi si, ochron' (rodowiska w gminie.
3.3 STRATEGICZNE ZA!O"ENIA ROZWOJU GMINY W „Strategii rozwoju Gminy Limanowa” sformu!owane s' nast,puj'ce ustalenia: Cel strategiczny: Sta a poprawa warunków !ycia i zamo!no"ci mieszka#ców Gminy Cele operacyjne i zadania: Cel Nr 1: Rozwój produktu turystycznego gminy - Rozwój infrastruktury dla potrzeb us!ug turystycznych, w szczególno(ci: Rozwój bazy noclegowej na terenie poszczególnych so!ectw poprzez system zach,t do inwestycji i prowadzenia tego typu dzia!alno(ci oraz promocje walorów gminy; Rozwój i promocja agroturystyki; Rozwój bazy gastronomicznej; Rozwój bazy us!ugowej; Rozbudowa
i
promocja
infrastruktury
s!u)'cej
uprawianiu
turystyki
kwalifikowanej (nartostrady, trasy do kolarstwa górskiego itp.); Konsolidacja
(rodowisk
lokalnych
oraz
pozyskanie
inwestorów
dla
projektowanegozalewu w miejscowo(ci M!ynne; Rozwój infrastruktury drogowej oraz poprawa stanu dróg; Promocja i kreowanie image gminy turystycznej. Cel Nr 2: Ochrona 'rodowiska naturalnego Ochrona wód; Ochrona walorów krajobrazowych oraz wypoczynkowych i ochrona (wiata ro(linnego; Ochrona (rodowiska przed odpadami komunalnymi; Ochrona powietrza; Promocja dzia!a+ i postaw proekologicznych w(ród mieszka+ców gminy.
1414
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
3.4 DZIA!ANIA NA RZECZ OCHRONY #RODOWISKA GMINY W 2006 roku wydatki bud)etu Gminy na gospodark, komunaln' i ochron, (rodowiska wynosi!y 1.085.167 z! (GUS, 2006). Gmina Limanowa systematycznie realizuje zadania zwi'zane z ochron' (rodowiska. Do najwa)niejszych zrealizowanych w ostatnich latach nale)y zaliczy*: I etap rozbudowy oraz rozpocz,cie II etapu kanalizacji w Mordarce. Zadanie by!o wspó!finansowane ze (rodków Unii Europejskiej w ramach Programu ZPORR, po)yczki WFO"iGW, bud)etu Pa+stwa oraz (rodków w!asnych Gminy. budow, wodoci'gu we wsi Nowe Rybie, budow, kanalizacji i oczyszczalni (cieków w Siekierczynie II, termomodernizacj, budynku Zespo!u Szkó! Nr w M,cinie, modernizacje kot!ów w,glowych (Szko!a Podstawowa w K!odnem, Nowym Rybiu, Siekierczynie II, M!ynnem, M,cinie, Rupniowie, Kisielówce, Siekierczynie). Gmina Limanowa jest Gmin' zajmuj'c' czo!owe miejsce w(ród gmin pozyskuj'cych (rodki przedakcesyjne m.in. w ramach programów Phare i SAPARD. W latach 2004 - 2006 otrzyma!a (rodki ze ZPORR na budow, kanalizacji w Mordarce oraz z SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora $ywno(ciowego i Rozwój Obszarów Wiejskich na centra wsi w Mordarce i Pisarzowej. W 2006 roku Gmina Limanowa wzi,!a udzia! w projekcie realizowanym przez Zwi'zek Powiatów Polskich pt. "Powiaty i gminy otwarte na fundusze strukturalne." Celem konkursu by!o wyszukanie tych jednostek samorz'dowych, które najskuteczniej pozyskuj' (rodki unijne i maj' do tego dobrze przygotowan' kadr,. Na prawie 2800 gmin w Polsce certyfikaty "Gmina otwarta na fundusze strukturalne" otrzyma!y 162 gminy, w Ma!opolsce tylko 10, w tym Gmina Limanowa. Natomiast w ramach konkursu "Ekspert do spraw funduszy strukturalnych" indywidualne certyfikaty w kraju uzyska!o 500 pracowników urz,dów, w Ma!opolsce - 29, a w Urz,dzie Gminy Limanowa a) 3 osoby: Agata #yszczarz, Bogumi!a Pasek i Stanis!aw Piegza. Certyfikaty s' du)ym sukcesem Gminy i stwarzaj' szans, na pozyskanie du)ych (rodków unijnych w latach 2007-2014.
1515
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4. KIERUNKI OCHRONY #RODOWISKA W GMINIE 4.1 GOSPODARKA ODPADAMI Tematyka gospodarka odpadami oraz odpady, w rozumieniu Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. nr 62 poz. 628 z pó-niejszymi zmianami), dok!adne opisania zosta!a w „Planie Gospodarki Odpadami Gminy Limanowa”. Opracowanie takie stanowi odr,bny dokument uwzgl,dniaj'cy zapisy Programu Ochrony "rodowiska dla Limanowa oraz wytyczne zawarte w programach wy)szego szczebla (powiatowym, wojewódzkim) i zosta!o opracowane równocze(nie z „Programem Ochrony "rodowiska dla Gminy Limanowa”
4.2 GOSPODARKA WODNO-#CIEKOWA 4.2.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO 4.2.2. WODY POWIERZCHNIOWE Gmina Limanowa pod wzgl,dem hydrograficznym w znajduje si, w dorzeczu górnej Wis!y, w dwóch zlewniach II-go rz,du: zlewni Dunajca obejmuj'cej oko!o 90% Gminy, zlewni Raby obejmuj'cej oko!o 10% Gminy. Najwi,ksza cz,(* zlewni Dunajca (ok. 50% powierzchni Gminy) przypada na zlewni, #ososiny - lewobrze)nego dop!ywu Dunajca (zlewnia III-go rz,du). Pozosta!a cz,(* oko!o 40% powierzchni gminy znajduje si, w zlewniach Smolnika i S!omki oraz Potoku Suchego i Potoku Brzezna (zlewnie III -go rz,du w dorzeczu Dunajca). Najbardziej pó!nocna cz,(* gminy nale)y do dorzecza Raby i jest odwadniana za po(rednictwem dop!ywów Tarnawki. Najwi,ksz' rzek' w granicach gminy jest #ososina, lewobrze)ny dop!yw Dunajca wpadaj'cy do Zbiornika Czchowskiego. Z innych wi,kszych potoków nale)y wymieni* Starowiejski Potok, potok Smolnik czy potok S!omka. Rzeki i potoki odwadniaj'ce obszar Gminy nale)' do typowo górskich, o deszczowo (nie)no - gruntowym systemie zasilania. Odznaczaj' si, du)ymi wahaniami wodostanów i przep!ywów
w
ci'gu
roku,
g!,bokimi
stanami
ni)ówkowymi
oraz
znacznym
wspó!czynnikiem odp!ywu. W efekcie rzeki odznaczaj' si, du)' aktywno(ci' powodziow', która uzewn,trzni!a si, w sposób katastrofalny w czasie powodzi w 1997 i wiosn' 1998 roku oraz lokalnie w 2001 r.
1616
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Jako(* wód powierzchniowych Podstaw' okre(lenia stanu zanieczyszczenia rzek s' wyniki bada+ jako(ci wód wykonywane wed!ug (ci(le okre(lonych zasad i obowi'zuj'cych norm analitycznych. Dane dotycz'ce jako(ci wód zaczerpni,to z pomiarów prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony "rodowiska (Ocena jako(ci wód powierzchniowych w województwie ma!opolskim w roku 2006). Na
terenie
Gminy
znajduje
si,
jeden
punkt
monitoringu
jako(ci
wód
powierzchniowych na rzece #ososinie w przekroju kontrolnym Piekie!ko (km 35,9). Wed!ug oceny wód powierzchniowych wed!ug klas, wody w badanym punkcie nale)' do klasy III, czyli do wód o zadawalaj'cej jako(ci (Tab. 5) Wody klasy III: a) spe!niaj' wymagania okre(lone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludno(ci w wod, przeznaczon' do spo)ycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem w!a(ciwym dla kategorii A2, b) warto(ci biologicznych wska-ników jako(ci wody wykazuj' umiarkowany wp!yw oddzia!ywa+ antropogenicznych; Tabela 5 Klasyfikacja jako(ci wód powierzchniowych w punkcie pomiarowym - Piekie!ko Rzeka
#ososina
Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nr Nazwa pk. 84 Piekie!ko
km 35,9
Klasa jako'ci wód III
&ród!o: (WIO", 2006)
Wska,niki degraduj+ce jako'( wody Fizykochemiczne III – barwa, odczyn pH, fosforany, zasadowo(* ogólna
Bakteriologicz ne IV - ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek.
Biologiczne III – saprobowo(* fitoplanktonu saprobowo(* peryfitonu
Pod wzgl,dem jako(ci wód ujmowanych do celów zaopatrzenia ludno(ci w wod, przeznaczon' do spo)ycia, wody #ososiny nale)' do wód kategorii A3, czyli wymagaj' wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególno(ci utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na w,glu aktywnym, dezynfekcji (ozonowanie, chlorowanie ko+cowe) (Tab. 6).
1717
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Tabela 6 Ocena wód ujmowanych do zaopatrzenia ludno(ci w wod, przeznaczon' do spo)ycia w punkcie pomiarowym - Piekie!ko Rzeka
Punkt (p.p.k.) Nr ppk.
#ososina
84
pomiarowo-kontrolny Kategoria Kategoria wód wg wska,ników wód Nazwa km FizykoBakteriologicznych chemicznych Piekie!ko Piekie!ko A3 A2 A3 odczyn pH, liczba bakterii coli fenole lotne
fek., ogólna liczba bakterii coli
&ród!o: (WIO", 2006)
W przypadku klasyfikacja jako(ci wód rzeki #ososiny w oparciu o makrobezkr,gowce bentosowe nale)y do klasy I, czyli charakteryzuje si, bardzo dobrym stanem wód. Badania makrobezkr,gowców bentosowych s' jednym z biologicznych elementów jako(ci, niezb,dnym do dokonania klasyfikacji stanu ekologicznego wód wed!ug wymaga+ Ramowej Dyrektywy Wodnej. Natomiast pod wzgl,dem przydatno(ci wód do bytowania ryb w warunkach naturalnych wody #ososiny nie s' przydatne dla bytowania ryb !ososiowatych i karpiowatych. G!ównym wska-nikiem degraduj'cym jako(* wód s' azotyny, a pozosta!ymi: azot amonowy, fosfor ogólny oraz zawiesiny ogólne. 4.2.3. OCHRONA PRZED POWODZI% Na terenie Gminy Limanowa wyznaczono dwa niewielkie i odr,bne obszary, nara)one na wyst'pienie zalania podczas wezbra+ powodziowych. Oznaczono je jako obszar „A” i obszar „B”. Obszar „A” - Naturalne rozszerzenie doliny rzeki #ososiny, w odleg!o(ci ok. 0,5 km od granicy Gminy Tymbark oraz poni)ej przew,)enia koryta rzecznego na styku z torowiskiem kolejowym linii Chabówka-Nowy S'cz i korpusem drogi powiatowej Limanowa-Tarnawa, biegn'cej w kierunku Krakowa. Obszar „B” - Obszar zagro)ony zalaniem – to kolejne naturalne rozszerzenie doliny rzeki #ososiny, zlokalizowane oko!o 0,5 km poni)ej mostu drogowego drogi gminnej Limanowa-Walowa Góra-Pasierbiec, obejmuj'ce cze(* miejscowo(ci #ososina Górna i M!ynne, osiedle zwane „Za Rzeka”, po!o)one na lewym brzegu rzeki. Planem ewakuacji obj,to mieszka+ców Gminy Limanowa zamieszkuj'cych cze(* nadbrze)nych terenów rzeki #ososiny, szczególnie nara)onych na zalanie w przypadku wyst'pienia katastrofalnych powodzi (tak)e lokalnych) w jej górnym dorzeczu. Obszar taki znajduje si, w obr,bie miejscowo(ci Walowa Góra, #ososina Górna i M!ynne. Obszarów zalewowych nie wyznaczano w pozosta!ych miejscowo(ciach gminy z uwagi na brak cieków 1818
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
mog'cych powodowa* szczególne zagro)enie powodziowe. Ewentualne ich wezbrania mog' powodowa* nawet znaczne szkody w infrastrukturze, nie wy!'czaj'c podmycia i oberwania brzegów, lecz nie skutkuj' zalaniem terenów zabudowanych zlokalizowanych g!ównie na stokach.
4.2.3.1 ZBIORNIKI WODNE
Na terenie Gminy w celu miedzy innymi zwi,kszenia przep!ywów powodziowych zaplanowano inwestycj, jaka ma by* Zbiornik wodny M!ynne na rzece #ososinie. Zbiornik ten obok funkcji przeciwpowodziowej ma spe!nia* tak)e kilka innych funkcji z których najwa)niejsze to : - zagwarantowanie poborów wody dla celów komunalnych, - ochrona przed skutkami suszy, - produkcja energii elektrycznej. -
- stworzenie warunków dla rekreacji wodnej, Realizacja inwestycji jest niezale)na od w!adz gminy czy powiatu, zale)y od w!adz
pa+stwa, gdy) jest inwestycj' centraln'. Je)eli budowa zbiornika b,dzie realizowana to w ramach inwestycji przewidywanych do finansowania z funduszy unijnych w latach 2007-2013 w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Infrastruktura i "rodowisko".
4.2.4. WODY PODZIEMNE Obszar Gminy Limanowa jest ubogi w zasoby s!odkich wód podziemnych. G!ówne poziomy wodono(ne w utworach czwartorz,dowych i utworach fliszowych s' u)ytkowane lokalnie.
Na
pozosta!ym
rozci'ga
si,
strefa
o
mniej
korzystnych
warunkach
hydrogeologicznych wyst,powania wód podziemnych, a miejscami obszary praktycznie bezwodne. Poziom wodono(ny w trzeciorz,dowych utworach fliszu karpackiego, w których warstw' wodono(n' s' piaskowce serii magurskiej wyst,puje lokalnie, a jego wodono(no(* jest zmienna, na ogó! (rednia. Najwi,ksze znaczenie u)ytkowe ma czwartorz,dowy zbiornik wód podziemnych o charakterze porowym wyst,puj'cy w osadach aluwialnych i pokrywach zwietrzelinowych doliny rzeki #ososiny i dolin pozosta!ych potoków. Warstw, wodono(n' stanowi' otoczaki )wiry i piaski o ró)nej mi')szo(ci (maksymalnie 2 - 5 m). Zbiornik zasilany jest bezpo(rednio
1919
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
g!ownie przez opady atmosferyczne a czas przenikania pionowego wód wynosi 2-5 lat. Sposób zasilania powoduje, )e wody podziemne zbiornika czwartorz,dowego s' bardzo silnie nara)one na ró)nego typu zanieczyszczenia zagra)aj'ce ich jako(ci. Zbiornik ten stanowi g!ówne lokalne -ród!o zaopatrzenia w wod, pitn', ujmowan' w studniach kopanych (Studium, 2004). Jako(* wód czwartorz,dowego poziomu wodono(nego jest zró)nicowana od dobrej (klasa Ib) w terasach dolny #ososiny poprzez (redni' jako(* (klasy II) do niskiej jako(ci (klasy III). W obszarach zwartej zabudowy wody podziemne czwartorz,dowego poziomu wodono(nego wskutek lokalnych zanieczyszcze+ (np. przecieki ze zbiorników wybieralnych) posiadaj' z!' jako(* (klasy III niskiej jako(ci) ze wzgl,du na wysokie st,)enia zwi'zków azotu (azotanów, azotynów) oraz nadmierne ska)enie bakteriologiczne i wymagaj' odpowiedniego uzdatniania. Badania jako(ci wód fliszowego trzeciorz,dowego poziomu wodono(nego (-ród!o w miejscowo(ci M!ynne) przeprowadzone w latach 1991-2002 przez Pa+stwowy Instytut Geologiczny potwierdzaj' dobr' jako(* wód tego poziomu wodono(nego (klasy I b) (Studium, 2004). 4.2.5. ZAOPATRZENIE W WOD &ród!em wody dla mieszka+ców gminy Limanowa s' uj,cia -róde! wody, studnie wiercone oraz cieki powierzchniowe. Obecnie na terenie Gminy Limanowa dzia!a 13 zbiorczych wodoci'gów grawitacyjnych, funkcjonuj'cych jako odr,bne uk!ady hydrauliczne (bez mo)liwo(ci ich wzajemnego po!'czenia). Ogóln' wydajno(* uj,* poszczególnych wodoci'gów szacowana jest na oko!o 70 ~ 100 m3/godz. Poszczególne wodoci'gi pracuj' na granicy wydajno(ci uj,*, co praktycznie ogranicza rozbudow, sieci i przy!'czanie nowych u)ytkowników. W!a(ciciele nieruchomo(ci i gospodarstw rolnych, którzy nie korzystaj' ze zbiorczej sieci wodoci'gowej - przewa)nie z powodu braku technicznych mo)liwo(ci wykonania przy!'cza lub braku zasi,gu sieci wodoci'gowej, zaopatruj' si, w wod, z w!asnych studni kopanych, zlokalizowanych przewa)nie na w!asnym gruncie. Odsetek ludno(ci korzystaj'cych z sieci wodoci'gowej (dane na 31.12.2006) wynosi oko!o 42% i jest wy)szy (o 7%) w stosunku do roku 2003.
2020
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Tabela 7 Sie( wodoci+gowa w Gminie d!ugo(* czynnej sieci rozdzielczej
Wodoci+gi
po!'czenia prowadz'ce do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym ludno(* korzystaj'ca z sieci wodoci'gowej &ród!o: (GUS, 2007)
km
130,1
szt.
2112
dam3 osoba
291,6 9 680
Stan techniczny wi,kszo(ci wodoci'gów jest zadowalaj'cy, w ostatnich latach wymieniono azbestowe rury wodoci'gu we wsi Rupniów, 4.2.6. KANALIZACJA I OCZYSZCZANIE #CIEKÓW D!ugo(* sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Limanowa wed!ug stanu na dzie+ 31.01.2006 rok (dane GUS) wynosi!a 23,9 km i obejmowa!a 348 po!'cze+ prowadz'cych do budynków mieszkalnych. Z kanalizacji korzysta!o 1720 osób. Odprowadzono 75,2 dam3 (cieków (Tab. VIII). Procent skanalizowana Gmina jest niski i wynosi 7,5%. Pozosta!y teren Gminy obecnie jest poza zasi,giem kanalizacji zbiorczej, mieszka+cy Gminy odprowadzaj' (cieki do zbiorników wybieralnych albo bezpo(rednio do pobliskich rowów lub cieków bez jakiegokolwiek wcze(niejszego oczyszczania (cieków.
Tabela 8 Kanalizacja w Gminie Limanowa w 2006 roku Kanalizacja d!ugo(* czynnej sieci kanalizacyjnej km d!ugo(* czynnej sieci kanalizacyjnej stanowi'cej w!asno(* gminy km d!ugo(* czynnej sieci kanalizacyjnej stanowi'cej w!asno(* gminy eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej km po!'czenia prowadz'ce do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Szt. (cieki odprowadzone dam3 ludno(* korzystaj'ca z sieci kanalizacyjnej w miastach osoba ludno(* korzystaj'ca z sieci kanalizacyjnej osoba &ród!o: (GUS, 2007)
23,9 23,9 0 348 75,2 0 1 720
Na terenie Gminy funkcjonuj' 4 oczyszczalnie (cieków komunalnych: 1)
Mechaniczno-biologiczna
oczyszczalnia
w
M,cinie
o
przepustowo(ci
projektowanej 150 m3/dob,. Odbiornikiem (cieków jest potok Smolnik (lewobrze)ny dop!yw Dunajca).
2121
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2) Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia w Starej Wsi II o przepustowo(ci projektowanej 90 m3/d. Odbiornikiem (cieków jest potok Starowiejski (prawobrze)ny dop!yw #ososiny). 3) Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia w Mordarce o przepustowo(ci projektowej 170 m3/d. 4) Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia w wsi Siekierczyna II. Do oczyszczalni (czy te) oczyszczalni komunalnej w Limanowej) dowo)one s' (cieki beczkowozami asenizacyjnymi ze zbiorników wybieralnych (szamb) znajduj'cych si, przy gospodarstwach indywidualnych nie posiadaj'cych kanalizacji.
4.2.6.1 &RÓD!A ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH
Wyst,puj'ce na terenie gminy g!ównie punktowe -ród!a zanieczyszcze+ wód powierzchniowych i podziemnych stanowi': (cieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej, (cieki deszczowe sp!ywaj'ce z dróg, placów czy stacji paliw, zanieczyszczenia sp!ywaj'ce z pól, szczególnie w okresach po nawo)eniu gruntów rolnych, dzikie sk!adowiska odpadów, zanieczyszczenia wp!ywaj'ce g!ównie do rzeki #ososiny poza terenem Gminy Limanowa. Na terenie jedynie 348 budynków pod!'czonych jest do zbiorowego systemu odprowadzenia i oczyszczania (cieków. "cieki socjalno-bytowe z zabudowy nie pod!'czonej do kanalizacji sanitarnej odprowadzane s' do szamb lub bezpo(rednio do rowów i potoków. Nieszczelne szamba, „dzikie” wyloty kanalizacji oraz nie w pe!ni oczyszczone (cieki stanowi' znaczne zagro)enie dla stanu czysto(ci wód powierzchniowych i podziemnych, wprowadzaj'c g!ównie zanieczyszczenia wyra)one jako BZT5, ChZT, azot amonowy, fosforany i zanieczyszczenia bakteriologiczne. &ród!em zanieczyszczenia mog' równie) by* osady (ciekowe z szamb czy gnojowica wywo)ona na pola a miejsca gromadzenia odchodów oraz odpadów gospodarskich stanowi' najwi,ksze, potencjalne -ród!o zanieczyszczenia wód gruntowych w obr,bie zagrody wiejskiej. Natomiast sp!ukiwane z pól nawozy wprowadzaj' znaczne ilo(ci zwi'zków azotu i fosforu.
2222
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Innym -ród!em zanieczyszcze+ s' odpady porzucane w dolinie g!ównej rzeki #ososiny oraz mniejszych lokalnych dolin. Nieprawid!owa gospodarka odpadami jest bardzo istotnym zagro)eniem antropogenicznym, wód podziemnych, powierzchniowych i gleb 4.2.7. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 1. Osi+gni&cie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie poprawy jako'ci wód oraz ochron& zasobów wodnych. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 1.1. Zapewnienie mieszka!com wody pitnej dobrej jako'ci. Priorytet 1.2. Porz+dkowanie gospodarki wodno-'ciekowej. Priorytet 1.3. Ochrona przeciwpowodziowa. Zadania krótkoterminowe do roku 2010 Prace poszukiwawcze -róde! wód g!,binowych, wykonanie dokumentacji i budowa sieci wodoci'gowej dla wsi Starej Wsi I i II. Budowa wodoci'gu we wsi Rupniów. Budowa studni g!,binowej we wsi Koszary – góra Papro*. Rozbudowa wodoci'gu we wsi Lipowe. Wykonanie kanalizacji sanitarnej we wsi Mordarka – Etap II. Kanalizacja we wsi Mordarka III etap wraz z rozbudow' oczyszczalni (cieków. Budowa kanalizacji we wsi Pisarzowa . Rozbudowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej we wsi M,cinia wraz z budow' kanalizacji. Propagowanie tzw. dobrych praktyk rolniczych w celu zmniejszenia zanieczyszcze+ wód powierzchniowych i podziemnych przez zwi'zki biogenne. Sukcesywna
wymiana
i
renowacja
wyeksploatowanych
odcinków
sieci
wodoci'gowej. Wyznaczenie i ochrona terenów -ródliskowych oraz przeciwdzia!anie nadmiernemu zczerpywaniu -róde! przez lokalne, ma!e wodoci'gi na terenach wiejskich. Edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa+ motywuj'cych ludno(* do oszcz,dzania wody. Egzekwowanie zasad u)ytkowania terenu w strefach ochronnych uj,* wód podziemnych zgodnie z przepisami szczególnymi.
2323
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Zapobieganie powstawaniu nielegalnych wysypisk w dolinach cieków wodnych. Budowa projektowanego zbiornika M!ynne na rzece #ososinie celem ochrony przed powodzi' doliny rzeki #ososiny. Przetwarzanie i odpowiednie zagospodarowywanie osadów (ciekowych. Zadania d!ugoterminowe do roku 2014 Kanalizacja we wsi Mordarka III etap wraz z rozbudow' oczyszczalni (cieków. Budowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej o przepustowo(ci 80 m3/d wraz z kanalizacj' we wsi Siekierczyna I. Budowa kanalizacji we wsi Pisarzowa. Rozbudowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej we wsi M,cinia wraz z budow' kanalizacji. Budowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej o przepustowo(ci 300 m3/d we wsi Stara Wie( I wraz z budow' kanalizacji. Rozbudowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej wraz z budow' kanalizacji we wsi Stara Wie( II Budowa kanalizacji dla wsi Lipowe, Solwiny, cz,(ci #ososiny Górnej i Stare Wsi I Aglomeracja M!ynne (budowa 2 oczyszczalni (cieków komunalnych mechanicznobiologicznej i kanalizacji dla wsi: M!ynne, Kisielówka, Rupniów, Pasierbiec, Walowa Góra, #ososina Górna, Makowica, Ba!a)ówka. Sukcesywna
wymiana
i
renowacja
wyeksploatowanych
odcinków
sieci
wodoci'gowej. Egzekwowanie zasad u)ytkowania terenu w strefach ochronnych uj,* wód podziemnych zgodnie z przepisami szczególnymi. Wyznaczenie i ochrona terenów -ródliskowych oraz przeciwdzia!anie nadmiernemu zczerpywaniu -róde! przez lokalne, ma!e wodoci'gi na terenach wiejskich. Edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa+ motywuj'cych ludno(* do oszcz,dzania wody. Propagowanie tzw. dobrych praktyk rolniczych w celu zmniejszenia zanieczyszcze+ wód powierzchniowych i podziemnych przez zwi'zki biogenne. Zapobieganie powstawaniu nielegalnych wysypisk w dolinach cieków wodnych. Wspieranie instalacji indywidualnych systemów oczyszczania (cieków na terenie budowy rozproszonej nie obj,tych koncepcj' kanalizacji lub w bezodp!ywowe zbiorniki na (cieki. 2424
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Budowa projektowanego zbiornika M!ynne na rzece #ososinie celem ochrony przed powodzi' doliny rzeki #ososiny. Przetwarzanie i odpowiednie zagospodarowywanie osadów (ciekowych. Obecny stan sanitarny gospodarki wodno-(ciekowej w Gminie nie jest zadawalaj'cy, zw!aszcza na terenach nie obj,tych sieci' kanalizacyjn'. "cieki wprowadzane bezpo(rednio do rowów i cieków wodnych stanowi' zagro)enie dla czysto(ci wód powierzchniowych jak i podziemnych. Dla ochrony zlewni Dunajca i Raby niezb,dne jest tworzenie systemów kanalizacji i oczyszczalnia (cieków. Równie) niezb,dna jest ochrona ca!ej zlewni #ososiny ze wzgl,du na lokalizacj, g!ównego uj,cia wody dla miasta Limanowa. Rygory ochronne dla u)ytkowania obszaru i rygory dla gospodarki wodno-(ciekowej, s!u)'ce ochronie jako(ci i ilo(ci wody, wynikaj' z Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, której celem jest mi,dzy innymi przywrócenie dobrego statusu ekologicznego wód powierzchniowych i zapobieganie przysz!emu pogarszaniu si, tego stanu przez planowanie dzia!a+ w zlewni rzek. Do 2015 roku Dyrektywa w Polsce musi by* wdro)ona. Realizacja celu polega* b,dzie na budowie i rozbudowie sieci kanalizacyjnej, budowie i rozbudowie oczyszczalni (cieków. Docelowo przewiduje si, skanalizowanie ca!ej Gminy (za wyj'tkiem terenów oddalonych od zwartej zabudowy, wy)ej po!o)one o trudnych warunkach terenowych do których doprowadzenie kanalizacji jest niemo)liwe). W perspektywie d!ugoterminowej przewiduje si, tak)e si, tak)e (w zale)no(ci od uwarunkowa+ finansowych) wspomaganie realizacji inwestycji dla gospodarstw nie obj,tych sieci' w oczyszczalnie przydomowe lub bezodp!ywowe zbiorniki na (cieki. W ochronie przeciwpowodziowej przewidziana jest realizacja zbiornika „M!ynne” na rzece #ososinie. Realizacja inwestycji jest uzale)niona od rozdzia!u (rodków unijnych w latach 2007-2013 w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Infrastruktura i "rodowisko". Ponadto prowadzenie akcji edukacyjno-informacyjnej propaguj'cych w(ród mieszka+ców postawy i zachowania motywuj'ce ludno(* do oszcz,dzania wody przyczyni si, do racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni). Realizacja celu polega* b,dzie równie) na uporz'dkowanie gospodarki odpadami przez usuwanie i zapobieganie tworzenia si, dzikich wysypisk na obszarze Gminy.
2525
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.2.8. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 Tablica I Gospodarka wodno-(ciekowa - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 Lp.
Nazwa zadania
1.
Prace poszukiwawcze -róde! wód g!,binowych, wykonanie dokumentacji i budowa sieci wodoci'gowej dla wsi Starej Wsi I i II Budowa wodoci'gu we wsi Rupniów Budowa studni g!,binowej we wsi Koszary – góra Papro*
2. 3.
Jednostka odpowiedzialna
2007
-
Urz'd Gminy
2007
-
Urz'd Gminy
2007
-
Urz'd Gminy
5.
Sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci'gowej.
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy, Zak!ady Gospodarki Komunalnej
6.
Wykonanie kanalizacji sanitarnej we wsi Mordarka – Etap II Kanalizacja we wsi Mordarka III etap wraz z rozbudow' oczyszczalni (cieków Budowa kanalizacji we wsi Pisarzowa Budowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechanicznobiologicznej o przepustowo(ci 80 m3/d wraz z kanalizacj' we wsi Siekierczyna I Rozbudowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej we wsi M,cinia wraz z budow' kanalizacji Budowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechanicznobiologicznej o przepustowo(ci 300 m3/d we wsi Stara Wie( I wraz z budow' kanalizacji Rozbudowa oczyszczalni (cieków komunalnych mechaniczno-biologicznej wraz z budow' kanalizacji we wsi Stara Wie( II Budowa kanalizacji dla wsi Lipowa, Solwiny, cz,(ci #ososiny Górnej i Stare Wsi I
2007
-
Urz'd Gminy
2008-2010
2011-2012
Urz'd Gminy
2010
2011-2014
Urz'd Gminy
-
2011-2012
Urz'd Gminy
2008-2010
2011-2014
Urz'd Gminy
-
2013-2014
Urz'd Gminy
-
2013-2014
Urz'd Gminy
-
2013-2014
Urz'd Gminy
9.
10.
11.
12.
13.
Planowane efekty ekologiczne
Urz'd Gminy
Rozbudowa wsi Lipowe
8.
we
Termin realizacji do 2014 -
4.
7.
wodoci'gu
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Zapewnienie mieszka+com dobrej jako(ci wody.
Wyeliminowanie zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych (ciekami sanitarnymi. Ograniczenie negatywnego oddzia!ywania na (rodowisko. Zapobieganie przedostawaniu si, (cieków do gruntu.
2626
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Lp.
Nazwa zadania
14.
Aglomeracja M!ynne (budowa 2 oczyszczalni (cieków komunalnych mechanicznobiologicznej i kanalizacji dla wsi: M!ynne, Kisielówka, Rupniów, Pasierbiec, Walowa Góra, #ososina Górna, Makowica, Ba!a)ówka
15.
Egzekwowanie zasad u)ytkowania terenu w strefach ochronnych uj,* wód podziemnych zgodnie z przepisami szczególnymi Wyznaczenie i ochrona terenów -ródliskowych oraz przeciwdzia!anie nadmiernemu zczerpywaniu -róde! przez lokalne, ma!e wodoci'gi na terenach wiejskich Propagowanie tzw. dobrych praktyk rolniczych w celu zmniejszenia zanieczyszcze+ obszarowych przez zwi'zki biogenne
16.
17.
18.
Zapobieganie powstawaniu nielegalnych wysypisk w dolinach cieków wodnych
19.
Wspieranie instalacji indywidualnych systemów oczyszczania (cieków na terenie budowy rozproszonej nie obj,tych koncepcj' kanalizacji lub w bezodp!ywowe zbiorniki na (cieki w okresie perspektywicznym Przetwarzanie i odpowiednie zagospodarowywanie osadów (ciekowych
20.
21.
Budowa projektowanego zbiornika M!ynne na rzece #ososinie celem ochrony przed powodzi' doliny rzeki #ososiny
Termin realizacji 2007-2010 -
Termin realizacji do 2014 2013-2014
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy, Sanepid
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy, RZGW
Zmniejszenie wodoch!onno(ci
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy
Zmniejszenie ilo(ci zwi'zków biogennych wprowadzanych do wód powierzchniowych i podziemnych
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy/ W!a(ciciele i u)ytkownicy terenów
Ochrona dolin cieków wodnych przed zanieczyszczaniem
Do 2014
Urz'd Gminy, W!a(ciciele nieruchomo(ci
Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych
Dzia!anie ci'g!e
Gminy, w!a(ciciele oczyszczalni
Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych
Do 2014
UW/RZGW
–
Dzia!anie ci'g!e 2007-2010
Jednostka odpowiedzialna
Planowane efekty ekologiczne
Urz'd Gminy
Ochrona przed powodzi',
Podstawowym aktem prawnym reguluj'cym sprawy w dziedzinie gospodarki wodno(ciekowej jest ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne(t.j. z 2005r. Dz. U. Nr 239 poz 2019 z po-. zm.). Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasad' zrównowa)onego
2727
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
rozwoju, a w szczególno(ci kszta!towanie i ochron, zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarz'dzanie wodami. Wody podlegaj' ochronie niezale)nie od tego, czyj' stanowi' w!asno(*. Ochrona wód polega w szczególno(ci na: -
unikaniu, eliminacji i ograniczaniu zanieczyszczenia wód, w szczególno(ci
-
zanieczyszczeniami substancjami szczególnie szkodliwymi dla (rodowiska wodnego,
-
zapobieganiu
niekorzystnym
zmianom
naturalnych
przep!ywów
wody
albo
naturalnych poziomów zwierciad!a wody. W miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przynios!aby korzy(ci dla (rodowiska lub powodowa!aby nadmierne koszty, nale)y stosowa* systemy indywidualne lub inne rozwi'zania (art. 42 ustawy). Produkcj, roln' nale)y prowadzi* w sposób ograniczaj'cy i zapobiegaj'cy zanieczyszczaniu wód zwi'zkami azotu pochodz'cymi ze -róde! rolniczych. Nale)y upowszechnia* dobre praktyki rolnicze, w szczególno(ci na drodze organizowania szkole+ dla rolników (art. 47 ustawy). Szczególnej ochronie podlegaj' zasoby wód podziemnych, ustawa nakazuje, aby wody podziemne by!y wykorzystywane przede wszystkim do: -
zaopatrzenia ludno(ci w wod, przeznaczon' do spo)ycia oraz na cele socjalnobytowe,
-
na potrzeby produkcji artyku!ów )ywno(ciowych oraz farmaceutycznych. W zakresie ochrony przed powodzi' i susz' obowi'zek ten ci')y na organach
administracji rz'dowej i samorz'dowej (art. 81 ustawy). Ochron, przed powodzi' i susz' realizuje si, w szczególno(ci przez: -
zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, budow, i rozbudow,
-
zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników przeciwpowodziowych oraz polderów
-
przeciwpowodziowych,
-
racjonalne retencjonowanie wód oraz u)ytkowanie budowli przeciwpowodziowych,
-
sterowanie przep!ywami wód,
-
funkcjonowanie
systemu
ostrzegania
przed
niebezpiecznymi
zjawiskami
zachodz'cymi w atmosferze oraz hydrosferze, -
kszta!towanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych lub terenów zalewowych,
-
budowanie oraz utrzymywanie wa!ów przeciwpowodziowych, a tak)e kana!ów ulgi (art. 80 ustawy).
2828
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Problematyk, wodno-(ciekow' reguluje równie) ustawa Prawo ochrony (rodowiska oraz ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod, i zbiorowym odprowadzaniu (cieków.
4.3 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB Ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jako(ci, w szczególno(ci poprzez (Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony (rodowiska (t.j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 6902 z pó-. zm.): racjonalne gospodarowanie, zachowanie warto(ci przyrodniczych, zachowanie mo)liwo(ci produkcyjnego wykorzystania, ograniczenia zmian naturalnego ukszta!towania, utrzymanie jako(ci gleby i ziemi powy)ej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, zachowanie warto(ci kulturowych uwzgl,dnieniem archeologicznych dóbr kultury. 4.3.1. GEOLOGIA i RZE&BA TERENU Gmina Limanowa po!o)ona jest w ca!o(ci w Karpatach Zewn,trznych, zasadniczo we wschodniej cz,(ci Beskidu Wyspowego. Niewielka pó!nocna cz,(* gminy wkracza w obr,b Pogórza Wi(nickiego. Przewa)aj'ca cz,(* gminy po!o)ona jest w obr,bie Obni)enia Rupniowsko – Pasierbiecko-Limanowskiego, które otoczone jest typowo beskidzkimi masywami i grzbietami: Mogielicy, #opienia, Kostrzy, Kamionnej, Sa!asza – Jaworza oraz Cichonia i Góry Ostrej. Rze-ba obszaru Gminy jest bardzo urozmaicona. Oko!o 74% powierzchni zajmuj' pogórza. W(ród nich zdecydowanie przewa)aj' pogórza (rednie, które zajmuj' 44% powierzchni Gminy. Do(* du)y jest te) udzia! pogórzy niskich (17%), a niewielki pogórzy wysokich, które zajmuj' 13% powierzchni gminy. Pogórza cechuj' si, zró)nicowanymi pochyleniami stoków, od !agodniejszych (10-15%) do bardziej stromych (20-30%), a lokalnie bardzo stromych (powy)ej 40% a nawet 50 %). Pogórza wysokie si,gaj' do wysoko(ci 550 do 650m n.p.m. (np. Wysokie), a pogórza niskie – do wysoko(ci oko!o 350-450m n.p.m. Pogórza niskie dominuj' w pó!nocnej cz,(ci gminy (Stare i Nowe Rybie) oraz w Obni)eniu Rupniowskim. Ze wzgl,du na stromo(* stoków oraz litologi, pod!o)a (du)y udzia! !upków oraz i!ów, glin i piasków zwietrzelinowych) obszar pogórzy jest podatny na procesy denudacyjne. W obr,bie zboczy i stoków jest to grawitacyjne osuwanie. spe!zywanie i sp!ukiwanie 2929
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
zwietrzeliny w kierunku den dolin. W obr,bie dolin i wszelkich zag!,bie+ terenowych oraz dróg polnych jest to intensywna erozja wg!,bna i boczna oraz transport niesionego przez potoki materia!u.
4.3.2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU GLEB Gleba stanowi wielofunkcyjny i wa)ny element (rodowiska przyrodniczego. Oprócz podstawowej roli, jak' jest produkcja biomasy, gleba uczestniczy w retencjonowaniu wody oraz w obiegu gruntów sk!adników biogennych. Gleba w (rodowisku spe!nia szereg funkcji, zawsze w (cis!ym powi'zaniu gruntów z innymi komponentami (Adamczyk 1991). Gleby na terenie Gminy nawi'zuj' do budowy geologicznej pod!o)a i rze-by terenu. Typologicznie przewa)aj' gleby brunatne kwa(ne i wy!ugowane, wytworzone na glinach i piaskach zwietrzelinowych o spoiwie niew,glanowym i w,glanowym, pochodzenia fliszowego. Nale)' do gleb (rednich i ci,)kich, trudnych do uprawy, s!abo przepuszczalnych, okresowo zbyt wilgotnych albo zbyt twardych i zbitych, na ogó! s!abo szkieletowych. Wyst,puj' g!ównie na stokach (przy czym na stokach !agodniejszych i ni)ej po!o)onych) wi,kszy jest udzia! gleb bardziej urodzajnych (M,cina, Pisarzowa). W
dolinach
rzek
wyst,puj'
mady,
wytworzone
z
namu!ów
rzecznych.
Najurodzajniejsze mady, zaliczone do IV i lokalnie III klasy bonitacyjnej wyst,puj' w dolinie #ososiny i w dolinie Smolnika. W górskiej, zalesionej cz,(ci Gminy wyst,puj' gleby ma!o urodzajne, silnie szkieletowe, o niskiej warto(ci produkcyjnej lecz o wysokich walorach hydrologicznych. Odgrywaj' istotn' rol, w zakresie odnawiania wód g!,binowych i w zwi'zku z tym najbardziej racjonalne jest utrzymywanie na tych terenach lasów i ewentualnie enklaw u)ytków zielonych, sprzyjaj'cych infiltracji wód opadowych. Gleby na obszarze gminy cechuje niski wska-nik jako(ci i rolniczej przydatno(ci, i wynosi poni)ej 40 punktów. Powierzchnia Gminy wynosi 15 223 ha, z czego 57% stanowi' u)ytki rolne, o !'cznej powierzchni 8676 ha. W strukturze u)ytków rolnych najwi,kszy procent stanowi' !'ki 52,2%, nast,pnie grunty orne - 38% z czego 22,8% stanowi' ugory i od!ogi. Pastwiska stanowi' 741 ha 8,5% u)ytków rolnych. Pod wzgl,dem przydatno(ci rolniczej najwi,kszy odsetek stanowi' grunty klas bonitacyjnych IV i V, stanowi' one 87% u)ytków rolnych, 12,65% stanowi' grunty klas VI,
3030
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
natomiast grunty klasy III stanowi' 0,45% u)ytków, wy)szych klas gruntów nie stwierdzono (Studium 2004). Najkorzystniejszymi rejonami dla rozwoju rolnictwa s' treny wsi: M,ciny, Pisarzowej, Mordarki, Lipowego, Starej Wsi, Siekierczyny, Kaniny, Wysokiego, Rupniowa, Nowego i Starego Rybia. Pozosta!e obszary ze wzgl,du na ma!e zasoby wodne oraz zró)nicowan' rze-b, terenu posiadaj' mniej korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa.
Tabela 9 U)ytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych Powierzchnia gruntów
Ogó)em [ha] 8676
U)ytki rolne grunty orne
3296
w tym: od!ogi
649
ugory
103
sady
104
!'ki
4535
pastwiska
741
Lasy i grunty le(ne
2730
Pozosta!e grunty
584
Powierzchnia gruntów ogó)em
11990
&ród!o Spis powszechny, US, Kraków 2003
Tabela 10 U)ytkownicy gospodarstw rolnych (dzia!ek rolnych) wed!ug powierzchni u)ytków rolnych Powierzchnia u*ytków rolnych 1-2 2-5 5-10
Wyszczególnienie
Ogó)em
Ogó!em
3891
1046
1113
1514
209
9
100
26
28,6
38,9
5,4
0,2
do 1 ha
10 ha i wi&cej
(gospodarstwa) %
ogó!u
gospodarstw &ród!o Spis powszechny, US, Kraków 2003
Na terenie Gminy dominuj' gospodarstwa (rednie o powierzchni 2-5 ha, stanowi'c (38,9%) ogó!u gospodarstw. Jest to lepsza (rednia ni) dla województwa, gdzie dominuj' ma!e gospodarstwa do 1 ha (85,1%) wszystkich gospodarstw. Drug' co do wielko(ci grup, stanowi' gospodarstwa o powierzchni 1 - 2 ha (28,6%). Podobny procent zajmuj' gospodarstwa ma!e do 1ha, stanowi'c (25%) ogó!u gospodarstw.
3131
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Podstawowymi ro(linami uprawnymi jest pszenica (810 ha) i owies (423 ha) stanowi' one kolejno: 52,% i 27,5% powierzchni zasiewów zbó) podstawowych oraz 24,5% i 13% gruntów ornych. Z ogólnej liczby gospodarstw najwi,cej (65,1%) zajmuje si, upraw' ziemniaków na drugim miejscu zajmuje si, upraw' zbo)a (58,3 %). W obsadzie zwierz't gospodarskich dominuje drób (61409 sztuk), króliki (5278 sztuk) i byd!o (4935 sztuk). Dalsze miejsca zajmuje hodowla trzody chlewnej (1229 sztuk), koni (656 sztuk), owiec (538 sztuk), kóz (412 sztuk).s Tabela 11 Powierzchnia zasiewów zbó) podstawowych Powierzchnia (ha) 1538
Odsetkach 100
Pszenica
810
52,7
$yto
113
7,4
J,czmie+
78
5,1
Owies
423
27,5
Pszen)yto
113
7,4
Ogó)em
&ród!o: Spis powszechny, US, Kraków 2003 Tabela 12 Gospodarstwa rolne zajmuj'ce si, uprawa ziemiop!odów Wyszczególnienie
Liczba gospodarstw
Zbo)a
2574
W % ogólnej liczby gospodarstw 58,3
Ziemniaki
2877
65,1
Buraki cukrowe
-
-
Rzepak i rzepik
-
-
Pastewne
227
5,1
Warzywa gruntowe
227
12,4
&ród!o: Spis powszechny, US, Kraków 2003
Zanieczyszczenie gleb Badania gleb prowadzonych w latach 1992-1998 (Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa ma!opolskiego metalami i siark', Kraków 1999 r.) wykaza!y, )e zawarto(* metali ci,)kich: kadmu, o!owiu i cynku w przebadanych glebach posiada!o naturaln' i nieznacznie podwy)szon' zawarto(* I stopnia (nie stanowi'c' zanieczyszczenia). 94% przebadanych gleb posiada!o naturaln' zawarto(* niklu, ponad 6% gleb charakteryzowa!o si, s!abym zanieczyszczeniem (II stopnia). 97% badanych gleb posiada!o 3232
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
naturaln' zawarto(* miedzi, lokalnie wyst'pi!o silne zanieczyszczenie (IV stopnia) miedzi' (w 3 % badanych gleb). Zawarto(* siarki siarczanowej w glebach Gminy Limanowa kszta!towa!a si, na poziomie od I - IV stopnia, przy czym nisk' zawarto(* I posiada!o 84,4% badanych gleb, (redni' II 9,4% gleb, wysok' 3,1% gleb i bardzo wysok' IV 3,1 % gleb. Stopie+ IV wskazuje na zawarto(* podwy)szon' w wyniku antropopresji - chemicznej degradacji gleb (kwa(ne deszcze, nadmierne stosowanie nawozów i (rodków ochrony ro(lin) (Studium 2004). Klasy zanieczyszczenia gleb (wg klasyfikacji opracowanej przez Kabat,-Pendias): 0 - zawarto(* naturalna (gleby nie zanieczyszczone) - gleby te mog' by* wykorzystane pod upraw, wszystkich ro(lin ogrodniczych i rolniczych, szczególnie ro(lin przeznaczonych do konsumpcji dla dzieci i niemowl't, I - zawarto(* podwy)szona - na glebach tych mog' by* uprawiane wszystkie ro(liny uprawy polowej z ograniczeniem warzyw przeznaczonych na przetwory i do bezpo(redniej konsumpcji dla dzieci, II - s!abe zanieczyszczenie - ro(liny uprawiane na tych glebach mog' by* chemicznie zanieczyszczone, z uprawy nale)y zatem wykluczy* niektóre warzywa, takie jak: kalafior, szpinak, sa!at, itp., dozwolona jest natomiast uprawa zbó), ro(lin okopowych i pastewnych oraz u)ytkowanie ko(ne i pastwiskowe, III - (rednie zanieczyszczenie - ro(liny uprawiane na tych glebach s' nara)one na ska)enia metalami ci,)kimi. Zaleca si, tu upraw, ro(lin zbo)owych, okopowych i pastewnych, kontroluj'c okresowo zawarto(* metali w konsumpcyjnych i paszowych cz,(ciach ro(lin. Na glebach tych zalecana jest równie) uprawa ro(lin przemys!owych oraz ro(lin do produkcji materia!u nasiennego, IV - silne zanieczyszczenie - gleby te, a szczególnie gleby lekkie, powinny by* wy!'czone z produkcji rolniczej, V - bardzo silne zanieczyszczenie - gleby te powinny by* ca!kowicie wy!'czone z produkcji rolniczej i zalesione. Na terenie Gminy jest mo)liwe lokalne wyst'pienie zanieczyszczenia gleb metalami ci,)kimi (g!ównie o!owiem i kadmem) wzd!u) dróg, gdzie wskutek ci'g!ego wzmo)onego ruchu ko!owego nast,puje koncentracja zanieczyszcze+ komunikacyjnych.
3333
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.3.3. ZASOBY NATURALNE Wed!ug Rejestr Obszarów Górniczych (http://baza.pgi.waw.pl/geow/) na obszarze Gminy wyst,puj' 4 z!o)a. Tabela 13 Obszary górnicze na terenie Gminy Nazwa obszaru Walowa Góra I górniczego Nr rejestru 10-6/2/82a Decyzja O".7510/13/2004 z dnia 2004-04-06 wydana przez Starosta Powiatowy - pow. Limanowa Termin wa*no'ci 2015-12-31 Status OG aktualny Koncesja eksploatacyjna OS.7510/4/2002 wydana przez Starosta Powiatowy - pow. Limanowa
S)opnice - 1 2/1/66 b DGe/MS/487-267/2000 2000-01-13 Minister "rodowiska 2017-12-10 aktualny 80/92 Minister Ochr. "rodowiska, Zasobów Nat.
Data wydania koncesji 2002-10-24
1992-12-10
Termin wa*no'ci 2015-12-31
2017-12-10
Teren górniczy Walowa Góra I Data wpisu 2003-03-11 &ród!o: (http://baza.pgi.waw.pl/geow/)
S!opnice - 1 1994-12-01
Tabela 14 Obszary górnicze na terenie Gminy Nazwa obszaru M&cina I górniczego Nr rejestru 9/1/195 Decyzja konc.nr 15/98 z dnia 1998-08-07 wydana przez
Minister Ochr. "rodowiska, Zasobów Nat.
Termin wa*no'ci 2007-12-31 Status OG aktualny Koncesja eksploatacyjna nr 15/98 wydana przez
Minister Ochr. "rodowiska, Zasobów Nat.
Limanowa 1 2/1/66a DGe/AG/487-4825/98 1998-11-18 Minister Ochr. "rodowiska, Zasobów Nat. 2017-12-10 aktualny 79/92 Minister Ochr. "rodowiska, Zasobów Nat.
Data wydania koncesji 1998-08-07
1992-12-10
Termin wa*no'ci 2007-12-31
2017-12-10
Teren górniczy M,cina I
Limanowa 1
Data wpisu 2004-07-19 &ród!o: (http://baza.pgi.waw.pl/geow/)
1999-03-15
3434
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
1) W 2002 roku udokumentowano ma!e (0,39 ha) z!o)e piaskowca magurskiego „Walowa Góra” (Biel, 2002). Stanowi' go pok!ady grubo!awi-cowego piaskowca o mi')szo(ci od 2 do 30 m, le)'ce pod niewielkim (1,6 m) nadk!adem rumoszu skalnego i glin zwietrzelinowych. Nadaje si, na kruszywa !amane drogowe i budowlane oraz elementy foremne budowlane. 2) Z!o)e piaskowców cergowskich „M,cina”, okre(lane jako podmagurskie (W Nowak, 1984). Kopalina jest przydatna do produkcji kruszywa !amanego drogowego i kolejowego. Kamienio!om „M,cina” zajmuje powierzchni, ponad 2 ha. Zlokalizowany jest na po!udniowym stoku wzgórza, na wysoko(ci 500-600 m n.p.m., w strefie zagro)onej osuwiskiem. Eksploatacj, z!o)a wyrobiskiem stokowym rozpocz,to w 1971 r. Okresowo by!a przerywana. Powierzchnia wyznaczonego obszaru górniczego wynosi 2,1 ha. 3) „Limanowa 1" z!o)a ropy naftowej, którego zasi,g obejmuje miasto i niewielk' cz,(* Gminy Limanowa. Z!o)a te podlegaj' ochronie. 4) Z!o)e gazu ziemnego i kondensatu gazowego „S!opnice”. Z punktu widzenia ochrony z!ó) ochrony wszystkie z!o)a kopalin skalnych zaliczono do z!ó) powszechnie wyst,puj'cych (klasy 4), a z!o)e gazu ziemnego „S!opnice” do klasy 2 (rzadko wyst,puj'cych). Okresowo, na ma!' skal, pozyskuje si, piaskowce podmagurskie dla potrzeb parafii w Pasierbcu, natomiast bloczki piaskowców godulskich wydobywa kamienio!om w Starym Rybiu-Folwarku. Kruszywo naturalne ()wiry, pospó!ki) mog'ce stanowi* warto(* u)ytkow' zwi'zane jest z holoce+skimi tarasami rzeki #ososiny. Perspektywy prac poszukiwawczych na tym terenie s' ograniczone ze wzgl,du na stosunkowo w'skie doliny #ososiny i innych rzek, wykorzystywane w dodatku przez istniej'ce szlaki komunikacyjne oraz post,puj'c' zabudow, terenu.
4.3.4. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 2. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj+. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 2.1. Ochrona gleb u*ytkowanych rolniczo Cel 3. Ochrona zasobów z)ó* przez oszcz&dne i zrównowa*one gospodarowanie. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. 3535
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Priorytet 3.1. Optymalizacja wykorzystania i zrównowa*one u*ytkowanie zasobów kopalin Cel 4. Ograniczanie skutków procesów geodynamicznych. Zadania krótkoterminowe do 2010 roku Kontynuacja cyklu szkole+ dla rolników obejmuj'cych Zasady Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, oraz szkole+ z zakresu rolnictwa ekologicznego i upraw energetycznych,
ochrona
przed
negatywnym
wp!ywem
GMO
(organizmów
genetycznie zmodyfikowanych). Promowanie technologii upraw wykorzystuj'cych w szerszym zakresie nawozy naturalne, zach,canie do wykorzystanie kompostu do podnoszenie jako(ci i struktury gleb. Intensyfikacja dzia!a+ dla propagowania zach,t i zasad dla rozwoju rolnictwa proekologicznego na glebach s!abych (klasy V i VI), dla produkcji zdrowej i czystej )ywno(ci. Rozwój rolnictwa proekologicznego. Prowadzenie
w!a(ciwej
struktury
zagospodarowania
przestrzennego
(zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych o wy)szych klasach bonitacyjnych wy!'czonych
z
produkcji
rolnej
i
przeznaczonych
na
inne
cele
oraz
zagospodarowywanie gruntów o niskiej przydatno(ci rolniczej). Przeciwdzia!anie erozji wodnej przez ochron, drzewostanu oraz wprowadzenie zadrzewie+ i zakrzewie+ (ródpolnych i przydro)nych. Wapniowanie gleb kwa(nych. Wspieranie zalesiania najs!abszych gruntów porolnych niskich klas bonitacyjnych. Badanie jako(ci gleb na terenach u)ytkowanych rolniczo. Eliminacja nielegalnego wydobywania kopalin pospolitych w dolinach rzecznych (w tym )wiru). Ochrona z!ó) perspektywicznych i niezagospodarowanych poprzez uwzgl,dnienie obszaru ich wyst,powania w planie zagospodarowania przestrzennego. Likwidacja zagro)e+ osuwiskowych.
3636
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Zadania krótkoterminowe do 2014 roku Kontynuacja cyklu szkole+ dla rolników obejmuj'cych Zasady Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, oraz szkole+ z zakresu rolnictwa ekologicznego i upraw energetycznych
ochrona
przed
negatywnym
wp!ywem
GMO
(organizmów
genetycznie zmodyfikowanych). Promowanie technologii upraw wykorzystuj'cych w szerszym zakresie nawozy naturalne, zach,canie do wykorzystanie kompostu do podnoszenie jako(ci i struktury gleb. Intensyfikacja dzia!a+ dla propagowania zach,t i zasad dla rozwoju rolnictwa proekologicznego na glebach s!abych (klasy V i VI), dla produkcji zdrowej i czystej )ywno(ci. Rozwój rolnictwa proekologicznego. Prowadzenie
w!a(ciwej
struktury
zagospodarowania
przestrzennego
(zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych o wy)szych klasach bonitacyjnych wy!'czonych
z
produkcji
rolnej
i
przeznaczonych
na
inne
cele
oraz
zagospodarowywanie gruntów o niskiej przydatno(ci rolniczej). Przeciwdzia!anie erozji wodnej przez ochron, drzewostanu oraz wprowadzenie zadrzewie+ i zakrzewie+ (ródpolnych i przydro)nych. Wapniowanie gleb kwa(nych. Wspieranie zalesiania najs!abszych gruntów porolnych niskich klas bonitacyjnych. Badanie jako(ci gleb na terenach u)ytkowanych rolniczo. Eliminacja nielegalnego wydobywania kopalin pospolitych w dolinach rzecznych (w tym )wiru). Ochrona z!ó) perspektywicznych i niezagospodarowanych poprzez uwzgl,dnienie obszaru ich wyst,powania w planie zagospodarowania przestrzennego. Likwidacja zagro)e+ osuwiskowych. Realizowanie zada+ zwi'zanych z ochron' ziemi i gleb, polega* b,dzie na prowadzeniu przez w!adze gminy odpowiednich dzia!a+, przede wszystkim edukacyjnych, które powinny zaowocowa* racjonalnym wykorzystaniem zasobów glebowych i promocj' rolnictwa ekologicznego, zaniechaniem nielegalnego wydobywania kruszywa z rzek. Gmina
powinna
równie)
wspiera*
proekologiczn'
modernizacj,
gospodarstw,
ograniczenie stosowania nawozów sztucznych i zast,powanie ich nawozami naturalnymi. Wskazane jest u(wiadamianie w!a(cicielom gospodarstw rolnych, )e prowadzenie przez nich dzia!alno(ci w oparciu o zasady rolnictwa ekologicznego mo)e im u!atwi* uzyskanie pomocy 3737
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
finansowej ze -róde! UE. Gmina powinna na bie)'co wskazywa* mo)liwo(ci pozyskiwania (rodków i pomaga* w!a(cicielom w ich pozyskiwaniu. Wa)nym zadaniem w zakresie ochrony ziemi i gleb jest równie) kontrola stosowanych nawozów i (rodków ochrony ro(lin. Dane dotycz'ce dopuszczonych do stosowania nawozów oraz zasady ich stosowania okre(lone zosta!y w ustawie o nawozach i nawo)eniu z dnia 26 lipca 2000 roku oraz w ustawie z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o nawozach i nawo)eniu (Dz. U. Nr 91, poz. 876). Innym wa)nym zadaniem, które ma znaczenie zarówno dla mieszka+ców, inwestorów, a tak)e dla rolników jest okresowe badanie zawarto(ci metali ci,)kich, zanieczyszcze+ oraz odczynu pH w glebie. Prowadzenie w!a(ciwej struktury zagospodarowania przestrzennego b,dzie mo)liwe po Uchwaleniu Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy. 4.3.5. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014
Tablica II Ochrona powierzchni ziemi i gleb - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 2010 i do 2014 Lp
Nazwa zadania
1.
Kontynuacja cyklu szkole+ dla rolników obejmuj'cych Zasady Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, oraz szkole+ z zakresu rolnictwa ekologicznego i upraw energetycznych ochrona przed negatywnym wp!ywem GMO (organizmów genetycznie zmodyfikowanych). Promowanie technologii upraw wykorzystuj'cych w szerszym zakresie nawozy naturalne, zach,canie do wykorzystanie kompostu do podnoszenie jako(ci i struktury gleb.
2.
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Termin realizacji Do 2014 Do 2014
2007-2010
Do 2014
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
Urz'd Gminy, O(rodek Doradztwa Rolniczego
W!a(ciwe dawki (rodków ochrony ro(lin nie powoduj'ce szkód dla zdrowia zwierz't i ludzi, produkcja zdrowej )ywno(ci. Kszta!towanie postaw proekologicznych w(ród rolników. Wzrost liczby gospodarstw ekologicznych. Zmniejszanie niskiej emisji. Kszta!towanie postaw proekologicznych w(ród rolników, podnoszenie jako(ci gleb, wykorzystanie odpadów bodegradowalnych
Urz'd Gminy, O(rodek Doradztwa Rolniczego, Organizacje Ekologiczne
efekty
3838
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Lp
Nazwa zadania
3.
Intensyfikacja dzia!a+ dla propagowania zach,t i zasad dla rozwoju rolnictwa proekologicznego na glebach s!abych (klasy V i VI), dla produkcji zdrowej i czystej )ywno(ci. Rozwój rolnictwa proekologicznego Prowadzenie w!a(ciwej struktury zagospodarowania przestrzennego (zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych o wy)szych klasach bonitacyjnych wy!'czonych z produkcji rolnej i przeznaczonych na inne cele oraz zagospodarowywanie gruntów o niskiej przydatno(ci rolniczej). Przeciwdzia!anie erozji wodnej przez ochron, drzewostanu oraz wprowadzenie zadrzewie+ i zakrzewie+ (ródpolnych i przydro)nych. Wapniowanie gleb kwa(nych.
4.
5.
6. 7.
8. 9. 10.
11.
Wspieranie zalesiania najs!abszych gruntów porolnych niskich klas bonitacyjnych. Badanie jako(ci gleb na terenach u)ytkowanych rolniczo. Likwidacja zagro)e+ osuwiskowych Ochrona z!ó) perspektywicznych i niezagospodarowanych poprzez uwzgl,dnienie obszaru ich wyst,powania w planie zagospodarowania przestrzennego Eliminacja nielegalnego wydobywania kopalin pospolitych w dolinach rzecznych (w tym )wiru).
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Termin realizacji Do 2014 Do 2014
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
2007-2010
Urz'd Gminy, O(rodek Doradztwa Rolniczego, Organizacje Ekologiczne, W!a(ciciele nieruchomo(*i
Kszta!towanie postaw proekologicznych w(ród rolników, podnoszenie jako(ci gleb.
-
Urz'd Gminy
Ochrona gleb o wysokich walorach produkcyjnych.
2007-2010
Do 2014
W!a(ciciele gruntów
Zmniejszenie powierzchni ziemi zagro)onej erozj'.
2007-2010
Do 2014
W!a(ciciele gruntów
2007-2010
Do 2014
Powiat, Gminy
Ochrona gleb, ochrona wód powierzchniowych i podziemnych i Wzrost lesisto(ci Gminy, przeciwdzia!anie erozji
Na bie)'co
Na bie)'co
Kontrola jako(ci gleb i tendencji ich zmian.
Na bie)'co
Na bie)'co
2007-2010
Do 2014
Urz'd Gminy, W!a(ciciele gruntów Powiat, Urz'd Gminy, Urz'd Gminy
2007-2010
Do 2014
Urz'd Gminy
Ochrona kopalin
Urz'd
efekty
Ochrona z!ó)
3939
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Wa)nym zadaniem do zrealizowania w zakresie ochrony ziemi i gleb jest okresowa kontrola zanieczyszczenia oraz kwasowo(ci gleb, co jest opisane w rozporz'dzeniu Ministra "rodowiska z dnia 9 wrze(nia 2002 roku w sprawie standardów jako(ci gleby i jako(ci ziemi. Kolejnym zadaniem do realizacji w zakresie ochrony powierzchni ziemi jest racjonalizacja nawo)enia mineralnego w gospodarstwach rolnych. Dane dotycz'ce dopuszczonych do stosowania nawozów oraz zasady ich stosowania okre(lone zosta!y w ustawie o nawozach i nawo)eniu z dnia 26 lipca 2000 roku oraz o zmianie ustawy o nawozach i nawo)eniu Ustawa z dnia 21 stycznia 2005 r.
4.4 OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Zgodnie z Ustaw' z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony (rodowiska (t.j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z po-n. zm) (rodowiska, ochrona powietrza polega na zapobieganiu, ograniczaniu
lub
na
eliminowaniu
wprowadzanych
do
powietrza
substancji
zanieczyszczaj'cych w celu zmniejszenia st,)e+ do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania na ich na poziomie nie przekraczaj'cym obowi'zuj'cych warto(ci dopuszczalnych st,)e+. Zanieczyszczenia powietrza mog' pochodzi* ze -róde! naturalnych i sztucznych (antropogenicznych). &ród!em sztucznych zanieczyszcze+ powietrza s' sfery dzia!ania cz!owieka, przede wszystkim: przemys!, rolnictwo, komunikacja i gospodarstwa domowe. Powietrze atmosferyczne ma ograniczone mo)liwo(ci samooczyszczania, konieczna jest wi,c kontrola stanu jego czysto(ci i podejmowanie przedsi,wzi,* chroni'cych je przed nadmiernym zanieczyszczeniem. Miar' czysto(ci (rodowiska jest wielko(* st,)e+ zanieczyszcze+ wyst,puj'cych w poszczególnych jego elementach. St,)enie zanieczyszczenia jest
podstawowym,
charakteryzuj'cym
je
parametrem.
St,)enia
zanieczyszcze+
wyst,puj'cych w powietrzu atmosferycznym s' zale)ne od g,sto(ci zaludnienia, stopnia urbanizacji i uprzemys!owienia poszczególnych rejonów. Ponadto s' one szybko zmienne w czasie i przestrzeni w zale)no(ci od lokalnych warunków meteorologicznych i topograficznych. O jako(ci powietrza atmosferycznego na danym obszarze decyduj' przede wszystkim emisje z : procesów produkcji energii, z procesów przemys!owych, z ruchu komunikacyjnego.
4040
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.4.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO Na terenie Gminy Limanowa nie znajduj' si, punkty pomiarowe do badania st,)e+ zanieczyszcze+ powietrza atmosferycznego. O stanie powietrza atmosferycznego mo)na po(rednio wnioskowa* na podstawie danych ze stanowiska pomiarowego zlokalizowanego na terenie miasta Limanowa ul. Józefa Marka 9 (centrum). Badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony "rodowiska w Krakowie obejmuj' podstawowe wska-niki: py! zawieszony, SO2 i NO2 oraz wielko(* opadu py!u, kadmu i o!owiu. Tabela 15 Wynikowe klasy strefy dla powiatu limanowskiego) z uwzgl,dnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszcze! dla obszaru ca)ej strefy NO2 PM 10 Pb C 6H 6 CO O3 SO2 A A A A A A A
powiat limanowski &ród!o: (WIO", 2006)
Klasa ogólna strefy A
Tabela 16 Wynikowe klasy strefy (powiat limanowski) z uwzgl,dnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony ro(lin Nazwa strefy
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszcze! dla obszaru ca)ej strefy NOx O3 SO2 A A A
powiat limanowski &ród!o: (WIO", 2006)
Klasa ogólna strefy A
Na terenie powiatu limanowskiego (a zatem i na obszarze Gminy Limanowa) w 2005 roku nie nast'pi!y przekroczenia warto(ci dopuszczalnych st,)e+ dla podstawowych zanieczyszcze+ powietrza, dlatego strefa ta zosta!a zakwalifikowana do klasy A (najwy)szej) ze wzgl,du na ochron, zdrowia ludzi oraz ze wzgl,du na ochron, ro(lin.
4.4.1.1 &RÓD!A ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
G!ównymi grupami emitorów na terenie Gminy s' emitory: komunalno-bytowe, komunikacyjne.
4141
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Na terenie Gminy Limanowa brak jest zbiorczych systemów grzewczych. Ogrzewanie obiektów odbywa si, z indywidualnych -róde! ciep!a opalanych gazem, w,glem i koksem. Sporadycznie do celów grzewczych stosowany jest olej opa!owy. Teren Gminy jest wysoce zgazyfikowany oko!o 85 - 90% mieszka+ców gminy posiada gaz. Zgazyfikowanych jest 19 wsi. Jedynie we wsi Kanina gaz posiada 30% mieszka+ców oraz wie( Wysokie, które ze wzgl,du na trudno(ci terenowe gazu nie posiada. We wsi Wysokie przewiduje si, doprowadzenie gazu od strony Nowego S'cza. Przez obszar Gminy przebiega gazoci'g wysokopr,)ny #'kta - S!opnice o (rednicy 200/340mm i ci(nieniu 6,3 MPa z odga!,zieniem do Rupniowa i stacj' redukcyjnopomiarow' pierwszego stopnia w Rupniowie. Gaz u)ywany jest do celów bytowogospodarczych i grzewczych. Istniej'ca sie* gazowa jest w dobrym stanie i mocno rozbudowana. W Gminie zauwa)a si, tendencj, przechodzenia na ta+szy czynnik grzewczy jakim jest w,giel i koks. Tendencja ta uwarunkowana jest wy)sz' cen' rynkow' gazu w stosunku do w,gla czy koksu. Du)ym problemem z zakresu ochrony powietrza jest palenie odpadów w sposób powierzchniowy oraz w domowych piecach centralnego ogrzewania. W piecach domowych spalane s' m.in. tekstylia, guma, fragmenty mebli lakierowanych, tworzywa sztuczne, (mieci z gospodarstw domowych i inne. Paleniska domowe nie wytwarzaj' wystarczaj'cej temperatury do ca!kowitego spalenia tych materia!ów. W wyniku ich spalania (g!ównie tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery przedostaj' si, du)e ilo(ci sadzy, w,glowodorów aromatycznych dioksyny i furany (w tym benzo-/-pirenu), merkaptanów, formaldehydów i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi zwi'zków. Ponad to spaliny z takich procesów wydostaj' si, w postaci g,stego dymu, charakteryzuj'cego si, ostrym nieprzyjemnym zapachem, cz,sto dra)ni' (luzówki oczu i nosa oraz powoduj' duszno(ci i alergie. Emisja komunikacyjna Charakterystycznymi cechami emisji komunikacyjnej s': stosunkowo du)e st,)enie tlenku w,gla, tlenków azotu i w,glowodorów lotnych, koncentracja zanieczyszcze+ wzd!u) dróg, nierównomierno(* w okresach dobowych i sezonowych zwi'zana ze zmianami nat,)enia ruchu. Na wielko(* tej emisji maj' wp!yw: stan jezdni, 4242
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
konstrukcja i stan techniczny silników pojazdów, warunki pracy silników, rodzaj paliwa, p!ynno(* ruchu.
4.4.2. CELE, PRIORYTETOWE OSI%GNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 5. Zapewnienie wysokiej jako'ci powietrza w klasie A. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 5.1. Ograniczenie „niskiej emisji” zanieczyszcze! z indywidualnych palenisk domowych Priorytet 5.2.Ograniczanie emisji zanieczyszcze! komunikacyjnych. Zadania krótkoterminowe do roku 2010 Kontynuacja termomodernizacji obiektów gminnych (Szko!a Podstawowa we wsi Pisarzowa) Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ekologicznych -róde! energii i szkodliwo(ci spalania odpadów w piecach domowych, termodernizacji Rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, wierzby energetycznej czy gazu lub promowanie nowych kot!ów w,glowych o wi,kszej wydajno(ci. Wsparcie dla mieszka+ców zmieniaj'cych ogrzewanie w,glowe na bardziej ekologiczne i wykonuj'cych inwestycje termomodernizacyjne. Sukcesywna poprawa stanu technicznego dróg, budowa chodników. Rozbudowa tras rowerowych, rozbudowa transportu publicznego zach,canie mieszka+ców do korzystania z tego rodzaju transportu. Zadania d!ugoterminowe do roku 2014 Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ekologicznych -róde! energii i szkodliwo(ci spalania odpadów w piecach domowych, termodernizacji Rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, wierzby energetycznej czy gazu lub promowanie nowych kot!ów w,glowych o wi,kszej wydajno(ci, Wsparcie dla mieszka+ców zmieniaj'cych ogrzewanie w,glowe na bardziej ekologiczne i wykonuj'cych inwestycje termomodernizacyjne.
4343
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Sukcesywna poprawa stanu technicznego dróg, budowa chodników. Rozbudowa tras rowerowych, rozbudowa transportu publicznego, zach,canie mieszka+ców do korzystania z tego rodzaju transportu. Jednym z problemów wp!ywaj'cym na stan powietrza atmosferycznego jest emisja zanieczyszcze+ z indywidualnych palenisk domowych i lokalnych kot!owni. Istotnym czynnikiem wp!ywaj'cym na obni)enie emisji z indywidualnych palenisk domowych jest poprawa stanu (wiadomo(ci ekologicznej mieszka+ców: wiedza nt. szkodliwo(ci spalania opakowa+ z tworzyw sztucznych, gumy, opakowa+ z pow!ok' aluminiow' oraz sposobów oszcz,dzania energii (termomodernizacja, stosowanie materia!ów energooszcz,dnych w budownictwie). W ostatnich latach w Gmina przeprowadzi!a bardzo wiele inwestycji obiektów gminnych maj'cych na celu modernizacje kot!ów w,glowych i instalacji grzewczych, wymiany kot!ów na no(nik gazowy, wymian stolarki okiennej i wykona!a kompleksowe docieplania budynków. Realizacja zada+ zwi'zanych z popraw' stanu technicznego dróg, jak równie) rozbudowa (cie)ek rowerowych przyczyni si, do zmniejszenia zanieczyszczenia (rodowiska atmosferycznego.
4.4.3. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-20010 I DO 2014 Tablica III Ochrona powietrza atmosferycznego - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007-2010 i do 2014 Lp
Nazwa zadania
1.
Kontynuacja termomodernizacji obiektów gminnych (Szko!a Podstawowa we wsi Pisarzowa) Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ekologicznych -róde! energii i szkodliwo(ci spalania odpadów w piecach domowych.
2.
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Termin realizacji do 2014 -
2007-2010
Do 2014
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
efekty
Urz'd Gminy
Obni)enie zapotrzebowania energi, ciepln'
Urz'd Gminy, Organizacje ekologiczne, Szko!y
Zmniejszenie negatywnego oddzia!ywania „niskiej emisji”.
na
Kreowanie postaw proekologicznych.
4444
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Lp
Nazwa zadania
3.
Rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, wierzby energetycznej czy gazu lub promowanie nowych kot!ów w,glowych o wi,kszej wydajno(ci
4.
Wsparcie dla mieszka+ców zmieniaj'cych ogrzewanie w,glowe na bardziej ekologiczne i wykonuj'cych inwestycje termomodernizacyjne Sukcesywna poprawa stanu technicznego dróg, budowa chodników
5.
6.
Rozbudowa tras rowerowych, rozbudowa transportu publicznego, zach,canie mieszka+ców do korzystania z tego rodzaju transportu.
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Termin realizacji do 2014 Do 2014
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
efekty
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
W!a(ciciele obiektów, U. Gminy
2007-2010
Do 2014
Urz'd Gminy, Powiat
Poprawa p!ynno(ci ruchu, ograniczenie emisji spalin
2007-2010
Do 2014
Urz'd Gminy, Inwestorzy prywatni
Promowanie proekologicznych postaw
Inwestorzy prywatni, Urz'd Gminy, W!a(ciciele
4.5 OCHRONA #RODOWISKA PRZYRODNICZEGO 4.5.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO Zbiorowiska ro(linne Pod wzgl,dem geobotanicznym obszar Gminy le)y w okr,gu Beskidy, na pograniczu dwóch podokr,gów: "l'sko-Babiogórskiego i S'deckiego. Szat, ro(linn' gminy cechuje, wspólna pasmom Beskidów, do(* znaczna monotonia zbiorowisk ro(linnych i raczej ma!e zró)nicowanie florystyczne. W obr,bie Beskidów, wi,ksze urozmaicenie florystyczne wykazuj' s'siednie obszary Beskidu S'deckiego czy Gorców. Pomimo ma!ego zró)nicowania florystycznego na terenie Gminy liczebno(* flory szacuje si, na nieco ponad 700 gatunków (Studium... 2004). Wykszta!ci!y si, tu dwa charakterystyczne pi,tra ro(linne dla Beskidów: -
pi,tra pogórza: z gr'dem i lasami mieszanymi,
-
regiel dolny z buczyn' karpack', jedlin' i jaworzyn' górsk'.
Zwarta pokrywa lasu wyst,puje tylko na wy)szych po!o)eniach i stromych, trudno dost,pnych stokach i w dolinach potoków.
4545
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Do najciekawszych grup ro(linno(ci obszaru zaliczy* nale)y gatunki górskie, stanowi'ce 8% ogó!u flory, tj. ponad 70 gatunków ro(lin naczyniowych. S' to zarówno gatunki typowo górskie jak i reglowe, a po(ród nich: pospolite i rzadkie. Do pospolitych nale)' gatunki zwi'zane z buczynami. Liczne )ywce, parzyd!o le(ne, (nie)yczka- przebi(nieg, miesi,cznica trwa!a, czosnek nied-wiedzi, kostrzewa górska, paprotnik brauna. Wyst,puje te) kilka rzadkich gatunków podgórskich, np. rogownica le(na, skrzyp olbrzymi i turzyca zwis!a. Obszar gminy zasiedlaj' przede wszystkim gatunki zachodniokarpackie, lecz wyst,puj' równie) wschodniokarpackie, np. )ywokost sercowaty, bluszczyk kosmaty czy k!okoczka po!udniowa. Fauna Teren Gminy jest sprzyjaj'cym miejscem do powszechnego wyst,powania zwierz't dziko )yj'cych. Wyst,puj' nast,puj'ce gatunki zwierz't grubych: jele+, sarna, dzik, lis oraz chronionych: ry(, wilk, bocian czarny i ptaki drapie)ne: jastrz,bie, soko!y, myszo!owy i sowy z puchaczem - s' na obszarze gminy gatunkami wi,kszych kompleksów le(nych. Wi,ksza jest ilo(* gatunków zwierz't drobnych, dziko )yj'cych i towarzysz'cych cz!owiekowi. Tereny otwarte, !'ki, pola, zagajniki i nieu)ytki s' biotopem drobnej zwierzyny !ownej: ba)anta, kuropatwy, zaj'ca oraz sarny, a tak)e licznych gryzoni i ptaków terenów otwartych, nale)'cych do ró)nych rodzin systematycznych, powszechnych w ca!ych Karpatach Zachodnich. 90% fauny zalicza si, do gatunków powszechnie wyst,puj'cych. Bezkr,gowce reprezentuj' mi,dzy innymi: motyle dzienne i nocne, trzmiele, chrz'szcze, ró)ne gatunki (limaków i innych drobnych zwierz't. P!azy reprezentowane s' przez 12 gatunków ()aby, ropuchy, traszki, salamandra), gady 5 do 6. Szacuje si,, )e na obszarze gminy bytuje ponad 100 gatunków ptaków.
4.5.2. OBSZARY I OBIEKTY PRZYRODNICZE CHRONIONE PRAWEM Na terenie Gminy znajduje si, jeden rezerwat przyrody - rezerwat przyrody „Kostrza”. Zajmuje obszar o powierzchni 38,56 ha. Po!o)ony jest na pó!nocnym stoku góry o takiej samej nazwie na wysoko(ci 550-720 m n.p.m. Swym zasi,giem obejmuje tereny wsi Kostrza (Gmina Jod!ownik) i wsi Rupniów (Gmina Limanowa). Najwi,ksz' jego osobliwo(ci' rezerwatu jest stanowisko j,zycznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium). Utworzony zosta! dla ochrony dobrze zachowanego starodrzewu i stanowisk rzadkiej paproci –
4646
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
j,zycznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium). W rezerwacie wyró)nia si, dwa zespo!y le(ne: buczyna karpacka i jaworzyna górska (jaworzyna górska z miesi,cznic' trwa!' i jaworzyna górska z j,zycznikiem zwyczajnym). Rosn' tutaj licz'ce ok. 150 lat pot,)ne buki. Z ro(lin chronionych wyst,puj': bluszcz pospolity, j,zycznik zwyczajny, kopytnik pospolity, lilia z!otog!ów, paprotka zwyczajna, pierwiosnek wynios!y, przytulia wonna. Zosta! powo!any Zarz'dzeniem Nr 5/2001 Wojewody Ma!opolskiego z dnia 4 stycznia 2001 r, podlega Nadle(nictwu Limanowa Pomniki przyrody wyst,puj'ce na tereni Gminy Limanowa zestawiono (Tab. 19).
Tabela 17 Pomniki przyrody w Gminie Limanowa Lp/Nr rejestr. wojewó dzkiego 426
Nazwa i forma ochrony przyrody Poj. Drzewo pomnik przyrody
Limanowa G. Stara Wie( 104 w obr,bie zabud. Jana Biedy
D'b szypu!kowy obw. 543 cm
438
Grupa drzew pomnik przyrody
Limanowa G. M,cina w otoczeniu ko(cio!a parafialnego z XVI w.
445
Poj. Drzewo pomnik przyrody Poj. Drzewo pomnik przyrody Poj. Drzewo pomnik przyrody
Limanowa G. Stara Wie( 104 w obr,bie zabud. Grabowscy Limanowa G. Pisarzowa 49 w obr,bie zabud. Józefa Ciu!y Limanowa G.-M,cina /Miczaki/ w pobli)u zabud. Stanis!awa Bednarka Limanowa G. M,cina 406 (Mi,czaki) Na dzia!ce Stanis!awa Bednareka Limanowa G. Pisarzowa w obr,bie ko(cio!a parafialnego
D'b obw. 450 cm Lipa obw. 400 cm Lipa obw. 450 cm Lipa obw. 450 cm Lipa obw. 350 cm Lipa obw. 360 cm Lipa obw. 426 cm
448 832
55
Poj. Drzewo pomnik przyrody
632
Grupa drzew pomnik przyrody
Po)o*enie administracyjne gminna-wie'
&ród!o: (Urz'd Gminy Limanowa 2007)
Opis obiektu poddanego ochronie (obw. w cm)
D'b obw. 400 cm Buk obw. 365 cm
Buk obw. 436
Lipa obw. 320 cm Lipa obw. 235 cm Lipa obw. 220 cm Lipa obw. 206 cm Lipa obw. 225 cm D'b obw. 330 cm
Miejsce, data utworzenia aktu o uznaniu za pomnik przyrody Kraków Dec.Prez.WRN Rol.IX.3/41/64 z 11.05.1964 Kraków Dec.Rl.op.8311/10/68 z 16.01.1968
Kraków Dec.Rl.op.8311/24/ 68 z 22.02.1968 Kraków Dec.Rl.op.8311/27/68 z 22.02.1968 Kraków Dec.WRN Rl.op.8311/223/70 z 3.11.1970 Nowy S'cz Rozp.nr.48 Woje. Nowos. Dz.Urz,d z 7.12.1998 r. Kraków Dec. WRN Rl.op.8311/271/ z 30.12.1968
Ca!y obszar Gminy wchodzi w sk!ad utworzonego Rozporz'dzeniem Wojewody Nowos'deckiego z dnia 1.10.1997 r. „Obszaru Chronionego Krajobrazu Województwa Nowos&deckiego”. Ponadto na terenie Gminy projektowane jest utworzenie #ososinsko4747
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
$egocinskiego Parku Krajobrazowego, którego po!udniowa cze(* znalaz!aby si, na terenie gminy Laskowa. Na stronach Ministerstwa Ochrony "rodowiska w 2006/2007 pojawi!a si, propozycja w!'czenie obszaru „Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego”(miejsce wyst,powania najwi,kszej kolonii rozrodczej tego gatunku w kraju; 80 pkt. dla gatunku, 358 pkt. dla obszaru) do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Ostoja obejmowa!aby swoim zasi,giem ochrony oko!o 95% powierzchni powiatu limanowskiego (w tym obszar Gminy Limanowa). Propozycja Ostoi zosta!a odrzucona w trybie konsultacji spo!ecznych. Pomimo odrzucenia Ostoi nale)y mie* na uwadze cenno(* tego obszaru przy procesach inwestycyjnych. Korytarze ekologiczne Jednym z wymogów skutecznej ochrony zasobów przyrodniczych jest zapewnienie ci'g!o(ci ekosystemów. Istnienie ci'g!ych obszarów naturalnego krajobrazu w formie korytarzy ekologicznych jest szczególnie wa)ne dla w,drownych gatunków zwierz't i ptaków. Na terenie Gminy wed!ug ekologicznej krajowej sieci ECONET (Liro 1998) obszar gminy znajduje si, w obszarze w,z!owym 31K – Obszar Pogórza Ci,)kowickiego z biocentrami i strefami buforowymi obejmuj'cymi obszar projektowanego #ososi+sko$egoci+skiego Parku Krajobrazowego. Po!udniowa cz,(* Gminy znajduje si, na terenie korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym (nr 70k - Beskidu Makowskiego i Wyspowego). 4.5.3. LASY Z przyrodniczo - le(nego punktu widzenia obszar Gminy zalicza si, do dzielnicy Beskidu Ma!ego i Wyspowego. Lasy administracyjnie nale)' do Nadle(nictwa Limanowa. Sk!ad gatunkowy drzewostanów le(nych w 90% jest zbli)ony do naturalnego. Struktura siedliskowa wykazuje, )e las górski i las mieszany górski zajmuj' 99% siedlisk le(nych, a las !,gowy górski 1%. W tych warunkach potencjalnymi gatunkami lasotwórczymi s': jod!a i buk na siedlisku LG (las górski wariant typowy) i LMG (las mieszany górski wariant typowy) oraz olsza szara na siedlisku L!G (las !,gowy górski) tworz'c trzon drzewostanowy. Domieszkowymi i pomocniczymi oraz uzupe!niaj'cymi gatunkami s': sosna, modrzew. (wierk, jawor, jesion, lipa, wi'z, d'b, wierzba, brzoza, topola, jarz,bina i inne..
4848
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Lesisto(* Gminy jest (rednia, wynosi 28,9%. Jest to wynik zbli)ony do (redniej kraju, która wynosi oko!o 28% i województwa oko!o 28%. 17% gruntów le(nych stanowi' grunty le(ne prywatne. Natomiast lasy bedace w posiadaniu Gminy zajmuj' 42,2 ha (GUS, dane za rok 2006). Drzewostany na terenie Gminy charakteryzuj' si, dobrym stanem sanitarnym.
Tabela 18 Le(nictwo wszystkich form w!asno(ci LE NICTWO WSZYSTKICH FORM W"ASNO CI Powierzchnia gruntów le'nych ogó!em ha lasy ogó!em ha grunty le(ne publiczne ogó!em ha grunty le(ne publiczne Skarbu Pa+stwa ha grunty le(ne publiczne Skarbu Pa+stwa w zarz'dzie Lasów Pa+stwowych ha grunty le(ne prywatne ha $ród!o: (GUS, 2007)
4 412,7 4 403,1 798,7 756,5 740,5 3 614,0
Zalesienia i zadrzewienia w gminie Lasy stanowi' niezb,dny czynnik równowagi ekologicznej, s' równocze(nie form' u)ytkowania gruntów. Istniej'ca ziele+ nieurz'dzona to g!ównie ziele+ !,gowa dolin potoków oraz zadrzewienia (ródpolne w terenach rolniczej przestrzeni produkcyjnej Lasy spe!niaj' ró)norodne funkcje: -
ekologiczne (ochronne) – wyra)aj'ce si, mi,dzy innymi korzystnym wp!ywem lasów na kszta!towanie klimatu lokalnego i globalnego, regulacj, obiegu wody w przyrodzie, przeciwdzia!anie powodziom, osuwiskom, zachowanie potencja!u biologicznego wielkiej liczby gatunków i ekosystemów, tak)e ró)norodno(* krajobrazu,
-
produkcyjne (gospodarcze) – polegaj'ce na zdolno(ci produkcji biomasy i ci'g!ego przetwarzania tego procesu, co umo)liwia trwa!e u)ytkowania drewna i surowców niedrzewnych pozyskanych z lasu,
-
spo!eczne – które kszta!tuj' korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne dla spo!ecze+stwa, wzbogacaj' rynek pracy, zapewniaj' rozwój kultury, nauki i edukacji ekologicznej spo!ecze+stwa. Bod-cem do wzrostu powierzchni zalesionej mog' by* regulacje prawne w
obowi'zuj'cej ustawie z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z dnia 18 marca 2003 r.). Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia stanowi, )e do zalesienia mo)e by* przeznaczony grunt klasy VI lub V, 4949
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
po!o)ony na stoku (nachylenie powy)ej 15 %, okresowo zalewany lub zdegradowany. #'czna powierzchnia gruntu rolnego przeznaczona do zalesienia nie mo)e by* mniejsza ni) 0,4 ha. W Gminie w 2006 roku zalesienia w lasach prywatnych wynosi!o 2,2 ha.
Rozwój turystyki i rekreacji Rozwój oferty turystycznej i rekreacyjnej w gminie mo)e sta* si, wa)nym narz,dziem kszta!towania i ochrony (rodowiska, poniewa): stymuluje rozwój (wiadomo(ci ekologicznej mieszka+ców, generuje zapotrzebowanie na czyste (rodowisko o wysokiej warto(ci przyrodniczej i krajobrazowej, u(wiadamia ograniczono(* dost,pnych zasobów oraz konieczno(* poniesienia znacznych nak!adów na jego utrzymanie, generuje dochody mo)liwe do reinwestowania w ochron, i kszta!towanie (rodowiska, sk!ania do (wiadomego ograniczania (w porozumieniu z innymi u)ytkownikami) skali korzystania ze (rodowiska dla zapewnienia trwa!ego rozwoju, sk!ania do samodzielnego ograniczania emisji zanieczyszcze+ i poprawy gospodarki odpadami, inwestowania w technologie ekologiczne (w tym odnawialne -ród!a energii), kanalizacj, i oczyszczalnie (cieków, ochron, krajobrazu, uruchamia inicjatywy lokalne, !'czy mieszka+ców, wzmacnia to)samo(* spo!eczno(ci lokalnych, otwiera je na (wiat – zwi,ksza si, odpowiedzialno(* za (rodowisko oraz mechanizmy kontroli i wsparcia w sytuacjach jego zagro)enia, stymuluje modernizacj, infrastruktury i oferty us!ugowej, co mo)e !'czy* si, z wykorzystaniem materia!ów i technologii przyja-niejszych (rodowisku. "cie)ki rowerowe na terenie Gminy Limanowa #'czna d!ugo(* (cie)ek rowerowych na terenie gminy Limanowa wynosi 140 km. TRASA 1: Limanowa - #ososina Górna - Walowa Góra - Pasierbiec - Kisielówka Rupniów TRASA 2: Limanowa - #ososina Górna - Koszary- Góra Papro*. TRASA 3: Limanowa - Pisarskie Góry - M,cina Miczaki TRASA 4: Limanowa - ul. Willowa - Mi,dzygórki - Rola - K'cina - Wyci'g na Sarczyn - Miejska Góra - Krzy). TRASA 5: Limanowa - osiedle Marsów - Stara Wie( Wola - Maje) - Golców Opalona - Ostra.
5050
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
TRASA 6: Limanowa - Stara Wie( - Zakopane - Le(niówka - Ostra Trasy turystyczne Beskidu Wyspowego przebiegaj'ce przez Gmin,: Szlak niebieski: Tymbark (400m) – Rupniów (480m) – Kamionna (802m) #opuszne (661m) – Paprotna (Kamienie Brodzi+skiego 460m) – Bochnia Szlak niebieski: Tarnów - Babia Góra (727m) – Jaworz (918m) – Sa!asz (909m)Limanowa – Jab!oniec – (624m) – Golców (752m) – Prze!,cz Ostra/Cicho+ (800m) – Mody+ (1029m) – Kamienica (600m) – Ochotnica Dolna – Pieniny, Szlak zielony: Pisarzowa (450m) – Sa!asz (909m) Szlak zielony: Prze!,cz S!opnicka (766m) – Cicho+ (928m) – prze!,cz Cicho+/Ostra (800m) – Ostra (929m) – #ukowica (450m) – #y)ka – Limanowa (400m) – Papro* (645m) – Tymbark (400m) – Kostrza (730m) – Jod!ownik (350m) Szlak )ó!ty #ososina Górna (340m) – Pasierbiec (470m) – Kamionna (802m) – $egocina (310m) "cie)ki Edukacyjne "cie)ka przyrodniczo-le(na Ostra - (cie)ka w dwóch trzecich przebiega przez lasy nale)'ce do Nadle(nictwa Limanowa. Na trasie (cie)ki wyznaczono pi,* przystanków na których mo)na zapozna* si, z otaczaj'c' przyrod' i podziwia* pi,kno krajobrazu z punktu
widokowego.
Na
poszczególnych
przystankach
ustawiono
tablice
informacyjne. Inne atrakcje turystyczne Góra Papro* (645 m n.p.m.). Po!o)ona na granicy trzech Gmin: Limanowa, S!opnice, Tymbark. Na jej szczycie od 12 lat odbywa si, uroczysto(* Otwarcia Letniego Sezonu Turystycznego na Ziemi Limanowskiej. Szlak konny przez Gorce i Beskid. Szlak Papieski. Szlak Architektury Drewnianej.
5151
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.5.4. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 6. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzgl&dnieniem bio-i georó*norodno'ci. Cel d)ugoterminowy do 2014 roku. Priorytet 6.1. Kszta)towanie przestrzeni Gminy z uwzgl&dnieniem warto'ci przyrodniczych i krajobrazowych. Priorytet 6.2. Zwi&kszanie lesisto'ci Gminy i poprawa istniej+cych zasobów le'nych. Zadania krótkoterminowe do roku 2010
Opracowanie ekofizjograficzne dla Gminy. Wprowadzanie przez w!adze gminne indywidualnych form ochrony przyrody, je)eli wojewoda uprzednio nie wprowadzi! tych form. Kompetencje w!adz gminy dotycz' uznania za pomnik przyrody, u)ytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo)ywionej i zespó! przyrodniczo-krajobrazowy (Wed!ug wytycznych z opracowania ekofizjograficznego). Przeciwdzia!anie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych. Wzmo)enie ochrony siedlisk wilgotnych, zalewowych i bagiennych. Opieka nad pomnikami przyrody. Konserwacja zieleni wysokiej na obszarze Gminy. Rozpoznanie i w miar, mo)liwo(ci finansowych tworzenie sieci (cie)ek przyrodniczodydaktycznych
w
obr,bie
obszarów
przyrodniczo
cennych
i
atrakcyjnych
krajobrazowo oraz dziedzictwa kulturowego. Uwzgl,dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dost,pu do terenów wyj'tkowo cennych przyrodniczo. Zwi,kszanie lesisto(ci, szczególnie na nieu)ytkach i s!abych gruntach Zadania d!ugoterminowe do roku 2014 Opieka nad pomnikami przyrody. Wprowadzanie przez w!adze gminne indywidualnych form ochrony przyrody, je)eli wojewoda uprzednio nie wprowadzi! tych form. Kompetencje w!adz gminy dotycz'
5252
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
uznania za pomnik przyrody, u)ytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo)ywionej i zespó! przyrodniczo-krajobrazowy (Wed!ug wytycznych z opracowania ekofizjograficznego). Przeciwdzia!anie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych. Wzmo)enie ochrony siedlisk wilgotnych, zalewowych i bagiennych. Konserwacja zieleni wysokiej na obszarze Gminy. Rozpoznanie i w miar, mo)liwo(ci finansowych tworzenie sieci (cie)ek przyrodniczodydaktycznych
w
obr,bie
obszarów
przyrodniczo
cennych
i
atrakcyjnych
krajobrazowo oraz dziedzictwa kulturowego. Zwi,kszanie lesisto(ci, szczególnie na nieu)ytkach i s!abych gruntach Cel mo)e zosta* osi'gni,ty poprzez ochron, terenów przyrodniczych m.in. poprzez ustanowienie ró)nych form ochrony prawnej terenów wskazanych w waloryzacji przyrodniczej - parków gminnych, pomników przyrody, obszarów chronionego krajobrazu, u)ytków
ekologicznych,
zespo!ów
przyrodniczo
krajobrazowych.
Równie)
przez
prowadzenie edukacji dla rolników na temat, zaniechanie praktyki wypalania traw i pól, czy poprzez dzia!ania inwestycyjne w postaci budowy (cie)ek dydaktycznych i tras rowerowych. Podstaw'
rozwijania
systemu
obszarów
chronionych
s'
opracowania
ekofizjograficzne. S' one wzbogaceniem planu zagospodarowania przestrzennego i Studium Uwarunkowa+ i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego o wiedz, dotycz'c' (rodowiska przyrodniczego jak równie) spe!nieniem potrzeb ochrony (rodowiska okre(lonych w
ustawie
Prawo
ochrony
(rodowiska.
Gmina
powinna
posiada*
opracowanie
ekofizograficznego aby móc kszta!towa* polityk, zwi'zan' z ochron' poszczególnych elementów (rodowiska przyrodniczego (wyznacza* korytarze ekologiczne) i wyznacza* w Planie Zagospodarowania Przestrzennego selektywny dost,p do terenów cennych przyrodniczo przed zainwestowaniem.
5353
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.5.5. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 Tablica IV Ochrona przyrody - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 Lp
Nazwa zadania
1.
Opracowanie dla Gminy
2.
Uwzgl,dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dost,pu do terenów wyj'tkowo cennych przyrodniczo Konserwacja zieleni wysokiej na obszarze Gminy
3.
ekofizjograficzne
Termin realizacji 2007-2010 2007-2008
Termin realizacji do 2014 -
Jednostka odpowiedzialn a Urz'd Gminy,
Planowane efekty ekologiczne
2007-2010
-
Urz'd Gminy
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy,
Utrzymywanie dobrego stanu zieleni wysokiej
Rozpoznanie warto(ci przyrodniczych Gminy
4.
Przeciwdzia!anie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych.
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy,
Ochrona warto(ci przyrodniczych i krajbrazowych
5..
Opieka nad pomnikami przyrody
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy, Wojewoda, Organizacje Ekologiczne
Ochrona warto(ci przyrodniczych
6.
Wzmo)enie wilgotnych, bagiennych.
Dzia!anie ci'g!e
Dzia!anie ci'g!e
Urz'd Gminy, Organizacje Ekologiczne
Wzrost bioró)norodno(ci
7.
Rozpoznanie i w miar, mo)liwo(ci finansowych tworzenie sieci (cie)ek przyrodniczo-dydaktycznych w obr,bie obszarów przyrodniczo cennych i atrakcyjnych krajobrazowo oraz dziedzictwa kulturowego Wprowadzanie przez w!adze gminne indywidualnych form ochrony przyrody, je)eli wojewoda uprzednio nie wprowadzi! tych form. Kompetencje w!adz gminy dotycz' uznania za pomnik przyrody, u)ytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo)ywionej i zespó! przyrodniczo-krajobrazowy (Wed!ug wytycznych z opracowania ekofizjograficznego). Zwi,kszanie lesisto(ci, szczególnie na nieu)ytkach i s!abych gruntach
2007-2007
Do 2014
Urz'd Gminy, Nadle(nictwa, PPT, Starostwo Powiatowe
Rozszerzenie oferty rekreacyjno wypoczynkowej
Zadanie ci'g!e
Zadanie ci'g!e
Urz'd Gminy, Nadle(nictwo
Ochrona warto(ci przyrodniczych, Wzrost obszarów prawnie chronionych, podniesienie atrakcyjno(ci Gminy
Zadanie ci'g!e
Zadanie ci'g!e
Urz'd Gminy, W!a(ciciele
Zwi,kszenie lesisto(ci
8.
9.
ochrony siedlisk zalewowych i
5454
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.6 OCHRONA PRZED HA!ASEM Ha!asem nazywa si, wszystkie niepo)'dane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechanicznego o(rodka spr,)ystego oddzia!ywuj'ce na organizm ludzki. Ha!as uwa)any jest za czynnik zanieczyszczaj'cy (rodowisko. W zwi'zku ze stwierdzon' uci')liwo(ci' akustyczn' ha!asów komunikacyjnych Pa+stwowy Zak!ad Higieny opracowa! skal, subiektywnej uci')liwo(ci zewn,trznych tego rodzaju ha!asów. Zgodnie z dokonan' klasyfikacj' uci')liwo(* ha!asów komunikacyjnych zale)y od warto(ci poziomu równowa)nego LAeq i wynosi odpowiednio: -
ma!a uci')liwo(* LAeq < 52dB
-
(rednia uci')liwo(* 52dB < LAeq < 62dB
-
du)a uci')liwo(* 63dB < LAeq < 70dB
-
bardzo du)a uci')liwo(* LAeq > 70dB Dopuszczalne równowa)ne warto(ci progowe poziomu ha!asu dla dróg, linii
kolejowych, torowisk tramwajowych poza pasem drogowym oraz pozosta!ych obiektów i grup -róde! ha!asu obrazuje poni)sza tabela.
Tabela 19 Dopuszczalna równowa)na warto(* progowa poziomu ha!asu dla dróg, linii kolejowych, torowisk tramwajowych poza pasem drogowym oraz pozosta!ych obiektów i grup -róde! ha!asu Przeznaczenie terenu
Warto(* progowa poziomu ha!asu wyra)ona równowa)nym poziomem d-wi,ku A w dB Drogi lub linie kolejowe*
Pozosta!e obiekty i grupy -róde! ha!asu
Pora dnia (przedzia! czasu odniesienia równy 16 godzinom)
Pora nocy (przedzia! czasu odniesienia równy 8 godzinom)
Obszary A ochrony uzdrowiskowej
60
50
Pora dnia – przedzia! czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia 50
45
Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem
60
50
-
-
1) Tereny zabudowy zwi'zanej ze sta!ym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i m!odzie)y 2) Tereny zabudowy szpitalnej i domów opieki spo!ecznej Tereny zabudowy mieszkaniowej
65
60
60
50
75
67
67
50
Pora nocy – przedzia! czasu odniesienia równy jednej najmniej korzystnej godzinie nocy
5555
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.6.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO Ha!as drogowy Do najbardziej uci')liwych -róde! ha!asu w (rodowisku, przede wszystkim z uwagi na powszechno(* wyst,powania, nale)y komunikacja drogowa. Znaczny wzrost liczby pojazdów oraz du)y udzia! transportu samochodowego skutkuj' wzrostem liczby osób nara)onych na ponadnormatywny ha!as. Na terenie Gminy najwi,kszy ruch komunikacyjny zwi'zany jest z g!ównym uk!adem drogowym, które stanowi': droga krajowa Nr 28 Zator – Wadowice - Rabka – Limanowa Nowy S'cz Gorlice - Jas!o - Krosno – Sanok - Ku-mina - Bircza - Przemy(l - Medyka granica pa+stwa droga wojewódzka Nr 965 Bochnia - Limanowa, a ponadto linia kolejowa Chabówka - Limanowa - Nowy S'cz. Na odcinku Limanowa - Mszana Dolna liczba przeje)d)aj'cych pojazdów wynosi 3 830 na dob,, a na odcinku Limanowa - Nowy S'cz 4 260 pojazdów na dob, (studium 2004) Najwi,ksze nat,)enie ruchu zwi'zane jest jednak z odcinkiem dróg przebiegaj'cych przez Miasto Limanowa. Przez teren powiatu limanowskiego przebiega linia kolejowa relacji Nowy S'cz – Chabówka, na której odbywa si, transport osobowy i towarowy. W ci'gu ostatnich 10 lat nast'pi! spadek zapotrzebowania na us!ugi (wiadczone przez PKP w zwi'zku z czym cz,sto(* przejazdów poci'gów osobowych na tej linii jest ograniczona do minimum.
4.6.2. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 7. Podniesienie komfortu akustycznego mieszka!ców. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 7.1. Rozpoznanie stanu zagro*e! 'rodowiska ha)asem komunikacyjnym. Do osi'gni,cia celu proponuje si, sukcesywn' modernizacj, dróg w celu polepszenia ci'g!o(ci ruchu. Zadanie to pojawi!o si, ju) w priorytetowych kierunkach dzia!a+ z zakresu ochrony powietrza atmosferycznego.
5656
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Ponadto nale)a!oby w planach zagospodarowania przestrzennego stosowa* zapisy okre(laj'ce dopuszczalny poziom ha!asu dla konkretnych jednostek strukturalnych. W miejscach, w których stwierdzi si, uci')liwo(* akustyczn' nale)y budowa* zabezpieczenia w postaci np. os!on, ekranów akustycznych. Ponadto proponuje si, prowadzenie dzia!alno(ci edukacyjnej o zagro)eniu (rodowiska i zdrowia ludzkiego ha!asem.
4.7 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Ochrona
(rodowiska
i
ludno(ci
przed
negatywnym
oddzia!ywaniem
pola
elektromagnetycznego jest celem d!ugoterminowym Programu Ochrony "rodowiska Województwa Ma!opolskiego na lata 2007-2014 (Projekt). Pola elektromagnetyczne w przeciwie+stwie do wielu fizycznych czynników (rodowiska, jak np. ha!as, nie s' z regu!y rejestrowane przez zmys!y cz!owieka, dlatego niemo)liwe jest intuicyjne dostosowanie sposobu post,powania cz!owieka do stopnia zagro)enia. Zagadnienia ochrony ludzi i (rodowiska przed niejonizuj'cym promieniowaniem elektromagnetycznym s' regulowane przepisami bezpiecze+stwa i higieny prac prawa budowlanego, prawa ochrony (rodowiska, zagospodarowania przestrzennego przepisami sanitarnymi. Z punktu widzenia ochrony (rodowiska istotne znaczenie maja -ród!a liniowe – linie elektroenergetyczne o napi,ciu znamionowym wynosz'cym 110 kV lub wy)szym oraz -ród!a punktowe – urz'dzenia emituj'ce elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj'ce w zakresie cz,stotliwo(ci 300,000 MH. G!ównym -ród!em promieniowania elektromagnetycznego s': urz'dzenia b,d'ce w powszechnym u)yciu np. kuchenki mikrofalowe, telefony komórkowe, anteny radiowe i telewizyjne, komputery, telewizory, lodówki, instalacje domowe, suszarki - urz'dzenia te w czasie pracy wytwarzaj' promieniowanie elektromagnetyczne o cz,stotliwo(ci 50 Hz, a nawet wi,kszej, linie wysokiego napi,cia i zwi'zane z nimi stacje elektroenergetyczne, urz'dzenia radiolokacyjne (np. na lotniskach), urz'dzenia radionadawcze i telewizyjne (np. stacje bazowe telefonii komórkowej (STK). W obowi'zuj'cym prawie polskim nat,)enia pola elektrycznego warto(ci powy)ej 1 kV/m uwa)ane jest za ca!kowicie bezpieczne. Natomiast w polu o warto(ci powy)ej 10 kV/m
5757
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
wyznacza si, stref, ochronn' pierwszego stopnia, w której przebywanie ludzi jest zabronione. W strefie ochronnej drugiego stopnia w polu o nat,)eniu 1-10kV/m przebywanie ludzi jest dozwolone, jednak nie wolno lokalizowa* budynków mieszkalnych, szkó!, szpitali itp. W
poni)szej
tabeli
zestawiono
obowi'zuj'ce
dopuszczalne
poziomy
pól
elektromagnetycznych. Tabela 20 Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych Zakres cz&stotliwo'ci
Sk)adowa
Sk)adowa
promieniowania
elektryczna
magnetyczna
Pola sta!e
16 kV/m
8 kA/m
-
Pola 50 Hz
(1)10 kV/m
80 A/m
-
0,001 – 0,1 MHz
100 V/m
10 A/m
0,1 – 10 MHz
20 V/m
2 A/m
10-300 MHz
7 V/m
0,3 – 300 GHz
-
-
G&sto'( mocy
-
(1) na obszarach zabudowy mieszkalnej, lokalizacji szpitali, )!obków, przedszkoli, internatów – 1kV/m
4.7.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO Na terenie gminy Limanowa s' zlokalizowane nast,puj'ce -ród!a niejonizuj'cego promieniowania elektromagnetycznego: - napowietrzna linia energetyczna 110 kV relacji Nowy S'cz – Limanowa i Limanowa – Skawina. Po terenie Gminy energia rozprowadzana jest sieciami (redniego napi,cia 15 i 30 kV. Bezpo(rednio do odbiorców energia dostarczana jest sieci' niskich napi,* poprzez stacje transformatorowe SN/0,4 kV. 4.7.2. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 8. Minimalizacja oddzia)ywania promieniowania elektromagnetycznego. Priorytet 8.1. Rozpoznanie stanu zagro*e! 'rodowiska Gminy promieniowaniem elektromagnetycznym. Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zapisów po(wi,conych ochronie przed polami elektromagnetycznymi 5858
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Ochrona
(rodowiska
i
ludno(ci
przed
negatywnym
oddzia!ywaniem
elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj'cego prowadzona zgodnie z za!o)eniami Polityki
Ekologicznej
Pa+stwa
w
zakresie
ochrony
przed
oddzia!ywaniem
pól
elektromagnetycznych. Do realizacji celu przyczyni' zapisy w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy dotycz'ce lokalizowania -róde! promieniowania niejonizuj'cego w miejscach oddalonych od sta!ego pobytu ludzi lub mog'cych wywo!ywa* konflikty spo!eczne i gospodarcze (np. zak!ócanie prac innych urz'dze+). Podanie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy stref ograniczonego u)ytkowania dla (linii energetycznych, napowietrznych, kablowych) zapewni' brak przekroczenia dopuszczalnych warto(ci nat,)enia pola elektromagnetycznego.
Tablica V Promieniowanie elektromagnetyczne - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 Lp
Nazwa zadania
1.
Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zapisów po(wi,conych ochronie przed polami elektromagnetycznymi
Termin realizacji 2007-2010 2007-2010
Termin realizacji Do 2015 -
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
efekty
Urz'd Gminy
Ochrona (rodowiska i ludno(ci przed negatywnym oddzia!ywaniem elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj'cego
4.8 EDUKACJA EKOLOGICZNA G!ównymi ogólnymi celami edukacji ekologicznej s': U(wiadamianie
zagro)e+
(rodowiska
przyrodniczego,
wyst,puj'cych
w
miejscu
zamieszkania, -
Budzenie szacunku do przyrody,
-
Rozumienie zale)no(ci istniej'cych w (rodowisku przyrodniczym,
-
Zdobycie umiej,tno(ci obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu,
-
Poznanie wspó!zale)no(ci cz!owieka i (rodowiska,
-
Wyrobienie poczucia odpowiedzialno(ci za (rodowisko,
-
Rozwijanie wra)liwo(ci na problemy (rodowiska.
5959
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
G!ównymi tre(ciami programu (cie)ek edukacyjnych s': -
Przyczyny i skutki niepo)'danych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze,
-
Ró)norodno(* biologiczna (gatunkowa, genetyczna, ekosystemów) – znaczenie jej ochrony,
-
$ywno(* – oddzia!ywanie produkcji )ywno(ci na (rodowisko,
-
Zagro)enia dla (rodowiska wynikaj'ce z produkcji i transportu energii; energetyka j'drowa – bezpiecze+stwo i sk!adowanie odpadów.
Program ten uszczegó!awia powy)sze tre(ci, a w kilku miejscach wykracza poza nie. Dotyczy to szczególnie tych tre(ci, które maj' nawi'zywa* do w!asnego do(wiadczenia dziecka i jego znajomo(ci najbli)szej okolicy oraz regionu. Program koncentruje si, wokó!: -
Zagadnie+ zmienno(ci w (rodowisku: naturalnej, jako t!a porównawczego oraz zale)nej od dzia!alno(ci cz!owieka w (rodowisku,
-
Najwa)niejszych problemów ekologicznych wspó!czesnego (wiata,
-
Sposobów gospodarowania w miejscu swojego zamieszkania,
-
Warto(ci, jak' stanowi ró)norodno(* biologiczna.
4.8.1. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO Na terenie Gminy Limanowa prowadzone s' dzia!ania maj'ce na celu edukacj, i promowanie dzia!a+ proekologicznych. S' to dzia!ania skierowane w g!ównej mierze do dzieci i m!odzie)y a poprzez nie do osób doros!ych. Dzia!ania te s' aktywnie wspierane przez Gmin,. Niew'tpliwie du)y wp!yw na „ekologiczn' edukacj," najm!odszych mieszka+ców gminy posiada szko!a. Na terenie Gminy Limanowa funkcjonuje 15 szkó! podstawowych, 6 gimnazjów, oraz: szko!a (rednia o profilu ekologicznym - Liceum Ochrony "rodowiska w M,cinie. Mimo i) proces „wychowania ekologicznego" jest procesem d!ugofalowym, wyra-nie daje si, zauwa)y* ró)nica w podej(ciu do ochrony (rodowiska naturalnego mi,dzy pokoleniem, które opu(ci!o mury szkolne kilka, czy kilkana(cie lat temu, a podobnie sytuowanymi w!a(cicielami nieruchomo(ci w starszym wieku. Du)' zas!ug, ma w tym kadra nauczycielska gminnych placówek o(wiatowych, i to nie tylko ta upowszechniaj'ca wiedz, o przyrodzie i (rodowisku. W szko!ach organizowane s': konkursy wiedzy ekologiczne,
6060
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Na terenie dzieci i m!odzie) corocznie uczestnicz' (od pocz'tku powstania inicjatywy) w akcji „Sprz'tania "wiata", w któr' czynnie równie) w!'cza si, Gmina. Du)e znaczenie w upowszechnianiu wiedzy i kultury ekologicznej posiada lokalne, Gminne czasopismo: „Wiadomo(ci Gminne". Na !amach „Wiadomo(ci” cz,sto publikowane s' artyku!y informacyjne upowszechniaj'ce wiedz, o obecnych zagro)eniach (rodowiska naturalnego, przeciwdzia!aniu tym zagro)eniom i dotycz'ce aktualnego stanu prawnego w tym zakresie. Od trzech lat na szczeblu gminy organizowany jest konkurs na naj!adniej zagospodarowan' i utrzyman' posesj,, promuj'cy naj!adniejsze obiekty i zach,caj'cy innych do na(ladowania.
4.8.2. CELE, PRIORYTETOWE OSIAGNI CIA
KIERUNKI
DZIA!A$
I
SPOSOBY
ICH
Cel 9. Wykszta)cenie w'ród mieszka!ców Gminy nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialno'ci za jako'( 'rodowiska. Priorytet 9.1. Prowadzenie dzia)alno'ci ekologicznej spo)ecze!stwa w zakresie ochrony przyrody. Zadania krótko i d!ugoterminowe 2007-2010 i do 2014 Umieszczanie na stronach internetowych oraz w „Wiadomo(ciach Gminnych” bie)'cych informacji stanie (rodowiska i podejmowanych dzia!aniach na rzecz jego ochrony. Wydawanie broszur, ulotek. Prowadzenie prelekcji, warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej m!odzie)y szkolnej, m.in. w zakresie prawid!owej gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przyrody, krajobrazu itp. Organizowanie konkursów o tematyce ekologicznej. Utworzenie (cie)ek przyrodniczo-dydaktycznych obejmuj'cych tereny przyrodniczo i krajobrazowo ciekaw. Rygorystyczne przestrzeganie wymaga+ ochrony przyrody w ramach funkcjonowania obiektów turystycznych i rekreacyjnych, budownictwa mieszkaniowego oraz prowadzenia dzia!alno(ci rolniczej. W!'czenie
w
akcj,
edukacji
ekologicznej
proekologicznych
organizacji
pozarz'dowych. 6161
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Jednym z istotnych elementów „programu ochrony (rodowiska” jest stworzenie w spo!eczno(ci lokalnej odpowiedniego poziomu (wiadomo(ci ekologicznej. Dzia!ania w!asne Gminy winny by* skierowane równie) do mieszka+ców poprzez: -
Tworzenie (cie)ek przyrodniczo-dydaktycznych w oparciu o obszary krajobrazowo i przyrodniczo cenne.
-
Promocj, proekologicznych postaw wobec (rodowiska w formie dystrybucji broszur, ulotek promuj'cych szeroki aspekt ochrony (rodowiska, tj.: ograniczenie zu)ycia wody, segregacje odpadów, zmian, przyzwyczaje+ konsumenckich, alternatywne -ród!a energii, itp.
-
Udzia! w cyklicznych akcjach ekologicznych o zasi,gu ponadlokalnym, np.: „Dzie+ Ziemi”, „ Sprz'tanie "wiata”, „"wiatowy Dzie+ Ochrony "rodowiska”. Innym wa)nym zadaniem z zakresu edukacji ekologicznej w powi'zaniu z promocj'
najcenniejszych terenów pod wzgl,dem krajobrazu kulturowego i przyrodniczego jest tworzenie ci'gów pieszo — rowerowych, w tym (cie)ek rowerowych w oparciu o zachowany czytelny uk!ad historycznej sieci dro)nej. Innym wa)nym zadaniem Gminy jest tak)e informowanie mieszka+ców o mo)liwo(ci pozyskiwania (rodków unijnych na dzia!ania ekologiczne i pomoc w uzyskaniu funduszy. Gmina ch,tnie bie), udzia! w wspó!organizowaniu szkole+. W ostatnich latach O(rodek Doradztwa Rolniczego wraz z Gmin' zorganizowali: -
8 szkole+ dotycz'cych Zasad Kodeksu Dobrych Praktyk,
-
4 szkolenia nt. przydomowych oczyszczalni (cieków,
-
2 szkolenia nt. upraw ro(lin genetycznie modyfikowanych,
-
1kursz zakresu (rodków ochrony ro(lin sprz,tem naziemnym,
-
2 kursy z zakresu rolnictwa ekologicznego.
6262
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.8.3. ZADANIA PRIORYTETOWE NA LATA 2007-2010 I DO 2014 Tablica VI Edukacja Ekologiczna - lista zada+ priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 Lp
Nazwa zadania
1
Umieszczanie na stronach internetowych, „Wiadomo(ciach Gminnych” bie)'cych informacji stanie (rodowiska i podejmowanych dzia!aniach na rzecz jego ochrony. Wydawanie broszur, ulotek Prowadzenie prelekcji, warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej m!odzie)y szkolnej, m.in. w zakresie prawid!owej gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przyrody, krajobrazu itp. Organizowanie konkursów o tematyce ekologicznej. Utworzenie (cie)ek przyrodniczo-dydaktycznych obejmuj'cych tereny przyrodniczo i krajobrazowo ciekaw
2
3
Termin realizacji 2007-2007 2007-2010
Termin realizacji Do 2014 Do 2014
Jednostka odpowiedzialna
Planowane ekologiczne
Urz'd Gminy
Propagowanie wiedzy o (rodowisku przyrodniczym Gminy, rozszerzenie oferty rekreacyjnoturystycznej Gminy
2007-2010
2014
Szko!y, Urz'd Gminy, Organizacje Pozarz'dowe
2007-2010
2014
Urz'd Gminy, Organizacje Pozarz'dowe
4.
Rygorystyczne przestrzeganie wymaga+ ochrony przyrody w ramach funkcjonowania obiektów turystycznych i rekreacyjnych, budownictwa mieszkaniowego oraz prowadzenia dzia!alno(ci rolniczej
2007-2010
2014
Urz'd Powiat
5.
W!'czenie w akcj, edukacji ekologicznej proekologicznych organizacji pozarz'dowych
Zadanie ci'g!e
Zadanie ci'g!e
Urz'd Gminy, Powiat, Szko!y, Organizacje Pozarz'dowe,
efekty
Poszerzenie wiedzy o (rodowisku przyrodniczym Gminy, rozszerzenie oferty rekreacyjnoturystycznej Gminy
Gminy,
6363
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
4.9 NADZWYCZAJNE ZAGRO"ENIA #RODOWISKA Kl,ski )ywio!owe - d!ugotrwa!e opady deszczu, (niegu, d!ugotrwa!e susze, gradobicia, wichury Gmina Limanowa znajduje si, w strefie obszaru klimatycznego, w którym mog' wyst'pi* kl,ski )ywio!owe zwi'zane z d!ugotrwa!ymi opadami deszczu, (niegu, d!ugotrwa!' susz' gradobiciem czy wichurami, jednak ich zasi,g b,dzie ograniczony. Warunki klimatyczne mog' najcz,(ciej powodowa* silne opady deszczu, (niegu oraz wichury. Najcz,(ciej wyst,puj' one w okresie letnim i jesiennym. Skutki:, uszkodzenia budynków, utrudnienia komunikacyjne i transportowe, zerwane linie energetyczne, wiatro!omy. Zagro)enia powodziowe. G!ównym -ród!em zagro)enia powodziowego na terenie Gminy Limanowa jest rzeka #ososina. Równie niebezpieczne mog' by* mniejsze cieki. Zalanie terenów mo)e nast'pi* w przypadku wyst'pienia wielkiej wody o prawdopodobie+stwie mniejszym ni) 1%. Skutki: zniszczenie i zawilgocenie budynków, zniszczenia w infrastrukturze komunalnej, podmycie mostów, trudno(ci komunikacyjne. Katastrofy komunikacyjne Najbardziej niebezpiecznymi odcinkami dróg ko!owych s': -
Droga (krajowa) Nr 28 Zator – Wadowice - Rabka – Limanowa Nowy S'cz - Gorlice Jas!o - Krosno – Sanok - Ku-mina - Bircza - Przemy(l - Medyka - granica pa+stwa
-
droga (wojewódzka) Nr 965 Bochnia - Limanowa, a ponadto linia kolejowa Chabówka - Limanowa - Nowy S'cz.
-
drogi powiatowe
Skutki: zagro)enie )ycia i zdrowia ludno(ci, utrudnienia komunikacyjne. Po)ary lasów. Obszary le(ne gminy administrowane s' przez Nadle(nictwo Limanowa. Skutki:: zagro)enie )ycia i zdrowia, ska)enie (rodowiska. Od utrzymania lasów zale)y bezpiecze+stwo ekologiczne, w tym zachowanie zasobów wody, walorów przestrzeni
6464
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
produkcyjnej i krajobrazu oraz mo)liwo(ci wype!niania przez nie funkcji rekreacyjnozdrowotnych. Po)ary budynków mieszkalnych i zabudowa+ gospodarskich. Zagro)enie po)arowe stwarzaj' mi,dzy innymi stacje paliw (Zbiorniki paliw p!ynnych) Zagro)enie po)arowe stwarza równie) budownictwo (zw!aszcza drewniane) jak podlegaj'ce ochronie zabytkowej. Skutki: zniszczenia budynków mieszkalnych, magazynów (hurtowni)), zagro)enia )ycia i zdrowia, konieczno(* ewakuacji ludno(ci, konieczno(* zaanga)owania du)ego potencja!u si! ratowniczych, utrudnienia komunikacyjne. Katastrofy z udzia!em toksycznych (rodków przemys!owych (TSP). Potencjalne zagro)enie TSP dla Gminy stanowi' przemieszczaj'ce si, po drogowych transporty z materia!ami niebezpiecznymi w tym z toksycznymi (rodkami przemys!owymi. Miejsce katastrofy drogowej jest trudne do przewidzenia i st'd wynika konieczno(* podejmowania szybkich decyzji ze strony organów decyzyjnych i reakcji jednostek ratowniczych po wyst'pieniu katastrofy (awarii) a tak)e konieczno(* posiadania sprawnego systemu wczesnego ostrzegania. Skutki: zagro)enie )ycia i zdrowia ludno(ci zamieszka!ej i przebywaj'cej w pobli)u tras przewozu, a tak)e niebezpiecze+stwo wyst'pienia znacznych strat sanitarnych i ofiar w ludziach, ska)enia (rodowiska, mo)liwe wyst'pienie po)arów, ograniczenia komunikacyjne. Awarie urz'dze+ komunalnych Do najbardziej uci')liwych nale)y zaliczy*: -
awarie elektroenergetycznych sieci przesy!owych,
-
awarie urz'dze+ wodoci'gowych,
-
awarie urz'dze+ gazowniczych (wybuchy, zawa!y budynków),
Skutki: nieprzewidywalne w skutkach utrudnienia dla ludno(ci, zatrzymanie pracy w zak!adach i instytucjach, ofiary w ludziach, wyd!u)ony czasokres oczekiwania na usuni,cie skutków, mo)liwo(* powstania epidemii. Awarie elektrowni j'drowych. Na terenie krajów s'siaduj'cych pracuje siedem elektrowni i siedemna(cie bloków energetycznych, których awaria mo)e powodowa* skutki si,gaj'ce obszaru gminy Limanowa.
6565
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Skutki: zagro)enie dla )ycia i zdrowia, ograniczenie funkcjonowania zak!adów pracy, instytucji, jednostek o(wiatowych i kulturalnych, ograniczenie przebywania na wolnej przestrzeni.
5. NAK!ADY NA REALIZACJ PROGRAMU 5.1.1. KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU W poni)szej tabeli zestawiono szacunkowe koszty realizacji poszczególnych zada+. Wielko(* nak!adów, które b,d' ponoszone przez Urz'd Gminy dla zada+ zg!oszonych do dofinansowania ze -róde! zewn,trznych zale)e* b,dzie od sytuacji finansowej Gminy oraz efektu, jaki planuje si, osi'gn'* po ich realizacji. Wszystkie zadania scharakteryzowano poprzez okre(lenie podmiotu odpowiedzialnego oraz ramy czasowe, finansowe i organizacyjne ich realizacji. Zgodnie z pierwszym kryterium, zadania podzielono na w!asne (W) i koordynowane (K). Jako zadania w!asne rozumiane s' te zadania, których realizacja le)y w sferze odpowiedzialno(ci finansowej i organizacyjnej w!adz gminy. Oznacza to )e zadania te b,d' finansowane w ca!o(ci lub cz,(ciowo ze (rodków b,d'cych w dyspozycji gminy. Równocze(nie jednak, to w!a(nie gmina mo)e by* beneficjentem dofinansowania (w formie dotacji lub kredytów) realizacji zada+ w!asnych z funduszy zewn,trznych (powiatowe, wojewódzkie, ogólnokrajowe, unijne). Jako zadania koordynowane rozumiane s' pozosta!e zadania zwi'zane z ochron' (rodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, finansowane ze (rodków zewn,trznych (w dyspozycji organów i instytucji (szczebla wojewódzkiego, powiatowego lub centralnego) oraz ze (rodków podmiotów gospodarczych nie podlegaj'cych w!adzom gminnym. Gmina mo)e pe!ni* rol, inspiruj'c', opiniuj'c', zatwierdzaj'c', uzgadniaj'c' – lecz bez konieczno(ci anga)owania gminnych (rodków finansowych. W tabeli VII zestawiono zadania, zwi'zane z infrastruktur' s!u)'c' po(rednio lub bezpo(rednio ochronie (rodowiska. Ka)de z tych zada+ by!o uprzednio wykazane w jednej z tabel I-VI. Wydzielenie tej tabeli ma na celu przedstawienie zbiorczo tych zada+, które stanowi* b,d' szczególnie istotn' pozycje w bud)ecie Gminy na nast,pne lata, a efekty ich realizacji b,d' wymierne i !atwe do przedstawienia w postaci wska-ników niezb,dnych dla oceny realizacji programu.
6666
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
z zakresu ochrony (rodowiska, -ród!a ich finansowania w latach 2007-2010 i do 2014 dla Gminy Limanowa
007
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
Szacunkowe koszty ca)kowite w z)
Podmioty realizuj+ce
%ród)a finansowania
GOSPODARKA WODNO- CIEKOWA u wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie poprawy jako'ci wód oraz ochron& zasobów wodnych Priorytet 1.1. Zapewnienie mieszka!com wody pitnej dobrej jako'ci. X Urz'd Gminy, 550 000,00 U. Gminy 000,00 X Urz'd Gminy 40 000,00 U. Gminy 00,00 X Urz'd Gminy 550 000,00 000,00 00,00 100 000,00 1000 000,00 1000 000,00 Urz'd Gminy, 2105 000,00 U. Gminy
-
000,00
-
-
-
-
-
Priorytet 1.2. Porz+dkowanie gospodarki wodno-'ciekowej. -
U. Gminy
800 000,00 U. Gminy
X 700 000,00
X 700 000,00
X 900 000,00
X 850 000,00
-
3250 000,00 U. Gminy
-
-
-
-
X 3000 000,00
-
3000 000,00 U. Gminy
-
-
-
900 000,00
1600 000,00 2000 000,00
4500 000,00 U. Gminy
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy, Bud)et Pa+stwa, WFO", ZPORR Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty
67
007
-
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
X X X X X 1000 000,00 2000 000,00 2000 000,00 1000 000,00 1000 000,00
Szacunkowe koszty ca)kowite w z)
Podmioty realizuj+ce
7000 000,00 U. Gminy
%ród)a finansowania mieszka+ców, kredyty Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty
-
-
-
-
-
X 1500 000,00
1500 000,00 U. Gminy
-
-
-
-
-
800 000,00
800 000,00 U. Gminy
Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty
-
-
-
-
-
900 000,00
900 000,00 U. Gminy
-
-
-
-
-
X 1500 000,00
1500 000,00 U. Gminy
Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO", NFO"iGW, wp!aty mieszka+ców, kredyty
X
X
X
X
X
X
Zadanie nie U. Gminy, wymaga Sanepid nak)adów
X 5 000,00
X 5 000,00
X 5 000,00
X 5 000,00
X 5 000,00
X
X
X
X
X
X 00,00
X
-
Urz'd Gminy, dotacje 30 000,00 U. Gminy, w!a(ciciele UE, GFO"iGW terenów np. Nadle(nictwo , RZGW Zadanie nie U. Gminy, Fundusze ekologiczne
68
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
007
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
-
-
-
-
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
?
?
Priorytet 1.3. Ochrona przeciwpowodziowa.
Szacunkowe koszty ca)kowite w z) wymaga nak!adów
Podmioty realizuj+ce
i dotacje UE
b.d. U. Gminy, w!a(ciciele
Zadanie U. Gminy, realizowane w RZGW ramach MPZP i opracowania ekofizjograficz nego b.d. U. Gminy, W!a(ciciele oczyszczalni U. Gminy, RZGW
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj+. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 2.1. Ochrona gleb u*ytkowanych rolniczo X X 4 000,00 U. Gminy, 2 000,00 2 000,00 ODR
X
X
X
X
X
X
%ród)a finansowania
Zadanie nie U. Gminy, wymaga ODR,
Urz'd Gminy, dotacje UE, (rodki w!asne mieszka+ców
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy
Dotacje UE, WFO", NFO"iGW, Urz'd Gminy
Urz'd Gminy, dotacje UE, Fundusze ekologiczne
Urz'd Gminy, dotacje UE, WFO"
69
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
007
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
X
X
X
X
X
X
X
X
-
-
-
-
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Szacunkowe Podmioty koszty realizuj+ce ca)kowite w z) nak!adu Organizacje (rodków ekologiczne finansowych
%ród)a finansowania
Zadanie nie Gminy, ODR, wymaga Organizacje nak!adu ekologiczne (rodków finansowych
Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
W!a(ciciele gruntów U. Gminy, Powiat, W!a(ciciele gruntów
Zadanie nie wymaga nak!adu (rodków finansowych X X 25 000,00 U. Gminy, 10 000,00 15 000,00 W!a(ciciele gruntów, ODR zasobów z)ó* przez oszcz&dne i zrównowa*one gospodarowanie. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. rytet 3.1. Optymalizacja wykorzystania i zrównowa*one u*ytkowanie zasobów kopalin X X X X X X Zadanie nie U. Gminy wymaga nak!adu
Urz'd Gminy
"rodki w!asne w!a(cicieli
Urz'd Gminy, WFO", GFO"iGW
70
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
007
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
X
X
X
X
X
X
X 00,00
Cel 4. Ograniczanie skutków procesów geodynamicznych X X X X X 2 000,00
Szacunkowe Podmioty koszty realizuj+ce ca)kowite w z) (rodków finansowych Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
7 000,00 U. Gminy
OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO . Zapewnienie wysokiej jako'ci powietrza w klasie A. Cel d)ugoterminowy do roku 2015. et 1.1. Ograniczenie „niskiej emisji” zanieczyszcze! z indywidualnych palenisk domowych X X 300 000,00 . Gminy 300 000,00
X
X 5 000,00
X
X
X
X
X
X
X
Priorytet 4.2.Ograniczanie emisji zanieczyszcze! komunikacyjnych. X X X X X X 000,00 2000 000,00 2500 000,00 2500 000,00 2500 000,00 3000 000,00
-
6 000,00
X
X
X
X
%ród)a finansowania
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy
5 000,00 Urz'd Gminy, Organizacje ekologiczne, Szko!y Zadanie nie Inwestorzy wymaga prywatni, nak!adu Urz'd (rodków Gminy, finansowych W!a(ciciele
Urz'd Gminy, WFO", fundusze unijne
3000 000,00 U. Gminy
Urz'd Gminy, dotacje UE
6 000,00 U. Gminy, Inwestorzy prywatni
Urz'd Gminy, dotacje UE, Fundusze ekologiczne
71
007
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
Szacunkowe koszty ca)kowite w z)
Podmioty realizuj+ce
%ród)a finansowania
OCHRONA PRZYRODY Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzgl&dnieniem bio-i georóznorodno'ci Kszta)towanie przestrzeni Gminy z uwzgl&dnieniem warto'ci przyrodniczych i krajobrazowych X 35 000,00 U. Gminy 35 000,00 X X X X X X Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
Urz'd Gminy
X
X
X
-
-
-
Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
Urz'd Gminy
X
X
X
X
X
X
Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
Urz'd Gminy
X
X
X
X
X
X
Urz'd Gminy
X
X
X
X
X
X
Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP, Opr. Ekofizjograf. b.d. U. Gminy
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy, GFO"iGW, Fundusze Ekologiczne
72
007
X 00,00
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2008
2009
2010
X 10 000,00
X 7 000,00
X 7 000,00
X 6 000,00
20011 2012
2013 - 2014
X 6 000,00
X 7 000,00
X 15 000,00
X 15 000,00
Szacunkowe koszty ca)kowite w z)
Podmioty realizuj+ce
16 000, 00 U. Gminy,
58 000,00 U. Gminy
Priorytet 6.2. Zwi&kszanie lesisto'ci Gminy i poprawa istniej+cych zasobów le'nych X X X X X X
%ród)a finansowania
Wojewoda, Urz'd Gminy, Fundusze Ekologiczne, Organizacje Pozarz'dowe, GFO"iGW Urz'd Gminy
Urz'd Gminy, 6 000,00 U. Gminy, Nadle(nictwo GFO"iGW, fundusze Ekologiczne, dotacje UE
U. Gminy, W!a(ciciele
HA"AS . Podniesienie komfortu akustycznego mieszka!ców. Cel d)ugoterminowy do roku 2014. Priorytet 7.1. Rozpoznanie stanu zagro*e! 'rodowiska ha)asem komunikacyjnym. X X X Zadanie U. Gminy realizowane w ramach MPZP
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Cel 8. Minimalizacja oddzia)ywania promieniowania elektromagnetycznego. 8.1. Rozpoznanie stanu zagro*e! 'rodowiska Gminy promieniowaniem elektromagnetycznym. X X X Zadanie U. Gminy
Urz'd Gminy
Urz'd Gminy
73
007
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2008
2009
2010
20011 2012
2013 - 2014
Szacunkowe koszty ca)kowite w z) realizowane w ramach MPZP
Podmioty realizuj+ce
%ród)a finansowania
EDUKACJA EKOLOGICZNA d mieszka!ców Gminy nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialno'ci za jako'( 'rodowiska Priorytet 9.1. Prowadzenie dzia)alno'ci ekologicznej X X X Urz'd Gminy, 15 000,00 U. Gminy 15 000,00 GFO"iGW, Fundusze Ekologiczne
X 8 000,00
18 000,00 U. Gminy
X 10 000,00
Urz'd Gminy, GFO"iGW, Fundusze Ekologiczne, dotacje UE
X
X
X
X
X
X
Zadanie nie U. Gminy wymaga nak!adu (rodków finansowych
Urz'd Gminy
X
X
X
X
X
X
Zadanie nie U. Gminy wymaga nak!adu (rodków finansowych
-
74
007
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
2008
2009
2010
20011 2012
000,00 4007 000,00 6242 000,00 7336 000,00 8978800,00
21 197 000,00 z)
2013 - 2014 10 45 000,00
19 723 000,00 z)
Szacunkowe koszty ca)kowite w z)
Podmioty realizuj+ce
%ród)a finansowania
40 920 000,00 z)s
75
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Szacunkowe koszty realizacji Programu w latach 2007-2010, na poszczególne zadania z zakresu gospodarki wodno-(ciekowej, ochrony powierzchni ziemi, ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej wynosz' 21 197 000,00 z!, natomiast na lata 2011-2014 oszacowano koszty w wysoko(ci 19 723 000,00 z!. #'czn' szacunkow' kwot, na zadania w terminie krótko i d!ugoterminowym oszacowano na 40 920 000,00 z!. Warto(ci te s' szacunkowa i mog' ulec zmianie. Realizacja zada+ przedstawiona w tabeli VII jest przewa)nie uzale)niona (zw!aszcza dla du)ych inwestycji) od mo)liwo(ci pozyskania (rodków finansowych, zw!aszcza dotacji ze (rodków UE i ich wysoko(ci dofinansowania.
5.1.2. &RÓD!A FINANSOWANIA Posiadanie odpowiednich (rodków finansowych jest niezb,dnym warunkiem wdro)enia programu polityki (rodowiskowej. "rodki na finansowanie zada+ zwi'zanych z ochron' (rodowiska pochodzi* mog' z nast,puj'cych -róde!: - Bud)et Pa+stwa, - W!asne (rodki samorz'du terytorialnego, - Fundusze Ochrony "rodowiska i Gospodarki Wodnej, - EkoFundusz, - Programy Operacyjne, - Ma!opolski Regionalny Program Operacyjny, - Program Rozwój Obszarów Wiejskich, - Fundusz Spójno(ci, - Program Life+, - Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego - Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach, - Komercyjne kredyty bankowe, - W!asne (rodki inwestorów. rodki w)asne Gminy - na realizacj, cz,(ci zada+ Gmina b,dzie musia!a przeznaczy* w!asne (rodki. Jest to niezb,dne równie) z tego wzgl,du, )e do uzyskania niektórych dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsi,wzi,cie w!asnych (rodków na wymaganym
76
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
poziomie. Fundusze te pochodz' z bie)'cych (rodków, takich jak np. podatki i op!aty lokalne, udzia!y w podatkach stanowi'cych dochód bud)etu pa+stwa. W ramach funduszy krajowych obok Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony "rodowiska gmina mo)e wnioskowa* i korzysta* przede wszystkim z Funduszu Wojewódzkiego i Narodowego, EkoFunduszu oraz Banku Ochrony "rodowiska. Gmina oraz rolnicy indywidualnie mog' równie) ubiega* si, o dofinansowanie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, na który sk!adaj' si, m.in. tzw. Programy rolno(rodowiskowe. Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie udziela pomocy finansowej na realizacj, zada+ z ochrony (rodowiska i gospodarki wodnej zgodnych z kierunkami Polityki Ekologicznej Pa+stwa, Strategii Rozwoju Województwa Ma!opolskiego oraz zobowi'za+ mi,dzynarodowych Polski i obowi'zuj'cych przepisów prawa. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej jest najwi,ksz' instytucj' finansuj'c' przedsi,wzi,cia ochrony (rodowiska w Polsce. Celem dzia!ania Funduszu jest finansowe wspieranie przedsi,wzi,* o zasi,gu ponadregionalnym i ogólnokrajowym. "rodki Narodowego Funduszu stanowi' oko!o 25 % !'cznych nak!adów przeznaczonych na inwestycje w zakresie ochrony i poprawy stanu (rodowiska naturalnego w naszym kraju. Bank Ochrony rodowiska S.A. istnieje od 1991 roku. Jest uniwersalnym bankiem komercyjnym, specjalizuj'cym si, w finansowaniu przedsi,wzi,* s!u)'cych ochronie (rodowiska. Bank wspó!pracuje z organizacjami zajmuj'cymi si, finansowaniem ochrony (rodowiska, tj. NFO"iGW, WFO"iGW oraz innymi funduszami pomocowymi. Bank wspó!finansuje szerokie spektrum zada+ z zakresu: ochrony wody i gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi. Oprocentowanie kredytów wynosi od 0,5 stopy redyskonta weksli, nie mniej ni) 7%, natomiast udzia! kredytu w finansowaniu inwestycji wynosi do 50% warto(ci przedsi,wzi,cia. Wnioski o udzielenie kredytu nale)y sk!ada* w NFO"iGW lub w WFO"iGW. Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowanie przedsi,wzi,* w dziedzinie ochrony (rodowiska, które maj' nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale tak)e wp!ywaj' na osi'gni,cie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe przez spo!eczno(* mi,dzynarodow' w skali europejskiej, a nawet (wiatowej. Ta specyfika EkoFunduszu, odró)niaj'ca go od innych funduszy wspieraj'cych inwestycje proekologiczne w Polsce, wyklucza mo)liwo(* dofinansowania przedsi,wzi,*, których celem jest rozwi'zywanie 77
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
jedynie lokalnych problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest równie) u!atwienie transferu na polski rynek najlepszych technologii z krajów-donatorów, a tak)e stymulowanie rozwoju polskiego przemys!u ochrony (rodowiska.
Programy operacyjne na lata 2007-2013 Programy Operacyjne stanowi' podstawowe narz,dzia do osi'gni,cia za!o)onych w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata 2007 – 2013 celów przy wykorzystaniu
(rodków
Funduszu
Spójno(ci
i
Europejskiego
Funduszu
Rozwoju
Regionalnego. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko Jednym z najwa)niejszych -róde! finansowania przedsi,wzi,* w ochron, (rodowiska w Polsce, w nowym okresie programowym na lata 2007-2013 b,dzie Program Operacyjny Infrastruktura i "rodowisko (POIi"). G!ównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjno(ci inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu (rodowiska, zdrowia, zachowaniu to)samo(ci kulturowej i rozwijaniu spójno(ci terytorialnej. Na realizacj, POIi" w latach 2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze (rodków Unii Europejskiej b,dzie pochodzi!o 27 848,3 mln euro (w tym ze (rodków Funduszu Spójno(ci – 21 511,06 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 6 337,2 mln euro (23%). Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, (rodowisko, energetyk,, kultur, i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wy)sze, a tak)e ochron, zdrowia. W zakresie ochrony (rodowiska przewidziano dofinansowanie dla du)ych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych w przedsi,biorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpiecze+stwa ekologicznego, a tak)e edukacji ekologicznej. Wsparcie z Programu otrzymaj' zarówno samorz'dy i przedsi,biorcy, jak równie) m.in. organizacje pozarz'dowe, parki narodowe i Lasy Pa+stwowe. "rodowiskowe priorytety w projekcie Programu: O' priorytetowa 1 - Gospodarka wodno-(ciekowa (zredukowanie ilo(ci zanieczyszcze+ odprowadzanych ze (ciekami do wód i ziemi oraz zapewnienie odpowiedniej jako(ci wody pitnej). O' priorytetowa 2 - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (zmniejszenie presji na powierzchni, ziemi - zmniejszenie udzia!u odpadów komunalnych sk!adowanych i rekultywacj, terenów zdegradowanych).
78
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
O' priorytetowa 3 - Zarz'dzanie zasobami i przeciwdzia!anie zagro)eniom (rodowiska (ograniczenie ryzyka zagro)e+ ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania). O' priorytetowa 4 - Przedsi,wzi,cia dostosowuj'ce przedsi,biorców do wymogów ochrony (rodowiska (ograniczanie negatywnego wp!ywu istniej'cej dzia!alno(ci przemys!owej na (rodowisko i dostosowanie przedsi,biorstw do wymogów prawa wspólnotowego). O' priorytetowa 5 - Ochrona przyrody i kszta!towanie postaw ekologicznych (ograniczenie degradacji (rodowiska naturalnego oraz strat zasobów ró)norodno(ci biologicznej, w tym dzia!ania z zakresu edukacji ekologicznej). O' priorytetowa 10 - Infrastruktura energetyczna przyjazna (rodowisku (poprawa bezpiecze+stwa energetycznego pa+stwa w zakresie oddzia!ywania sektora energetycznego na (rodowisko; wsparcie b,dzie udzielane na podwy)szenie sprawno(ci wytwarzania, przesy!ania, dystrybucji i u)ytkowania energii, w tym wzrost wykorzystania energii odnawialnej i biopaliw). Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program ma na celu wspieranie projektów o du)ym znaczeniu dla gospodarki, jak równie) wspieranie szeroko rozumianej innowacyjno(ci. Wspierane b,d' dzia!ania z zakresu innowacji: produktowej, procesowej (us!ugowej) oraz organizacyjnej. Wspierana i promowana
b,dzie
innowacyjno(*
na
poziomie
co
najmniej
krajowym
i/lub
mi,dzynarodowym (okre(lana jako innowacyjno(* (rednia i wysoka). Cele szczegó!owe PO IG: - zwi,kszenie innowacyjno(ci przedsi,biorstw, - wzrost konkurencyjno(ci polskiej nauki, - zwi,kszenie roli nauki w rozwoju gospodarczym, - zwi,kszenie udzia!u innowacyjnych, produktów polskiej gospodarki w rynku mi,dzynarodowym, - tworzenie trwa!ych i lepszych miejsc pracy. Program Operacyjny Kapita) Ludzki Celem g!ównym Programu jest: umo)liwienie pe!nego wykorzystania potencja!u zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencja!u adaptacyjnego przedsi,biorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykszta!cenia spo!ecze+stwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia spo!ecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych pa+stwa. Program sk!ada si, z 11 Priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym. 79
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Program Operacyjny Europejskiej Wspó)pracy Terytorialnej W latach 2007-2013 wspó!praca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i mi,dzyregionalnym b,dzie realizowana w ramach odr,bnego celu polityki spójno(ci Unii Europejskiej – Europejska Wspó!praca Terytorialna (EWT). Przewiduje si, realizacj, nast,puj'cych programów Europejskiej Wspó!pracy Terytorialnej z udzia!em Polski: Ma)opolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 Celem g!ównym Ma!opolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 jest tworzenie warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Celami szczegó!owymi s': - podnoszenie konkurencyjno(ci i innowacyjno(ci gospodarki Ma!opolski, - poprawa spójno(ci wewn,trznej regionu osi'gana w oparciu o zasad, zrównowa)onego rozwoju, - rozwój potencja!u instytucjonalnego podmiotów z terenu Ma!opolski. Dzia!ania z zakresu ochrony (rodowiska realizowane b,d' w ramach osi priorytetowej 7 Infrastruktura Ochrony "rodowiska. W ramach osi priorytetowej b,dzie udzielane bezzwrotne dofinansowanie przedsi,wzi,* w czterech g!ównych obszarach: - gospodarki wodno-(ciekowej, - poprawy jako(ci powietrza i zwi,kszenie wykorzystania odnawialnych -róde! energii, - gospodarki odpadami, - poprawy bezpiecze+stwa ekologicznego oraz ochrony przed skutkami kl,sk )ywio!owych. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Siedmioletni Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) ma przyczyni* si, do zapewnienia op!acalno(ci produkcji rolnej, modernizacji gospodarstw i przetwórstwa artyku!ów rolnych, wspartych przez rozwój pozarolniczej dzia!alno(ci gospodarczej. W ramach PROW zagadnienia (rodowiskowe realizowane b,d' w ramach nast,puj'cych dzia!a+: - wsparcie gospodarstw na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), - p!atno(ci dla obszarów Natura 2000 oraz zwi'zanych z wdro)eniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, - program rolno(rodowiskowy (p!atno(ci rolno(rodowiskowe), - zalesienie gruntów rolnych oraz zalesienie gruntów innych ni) rolne,
80
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- odtwarzanie potencja!u produkcji le(nej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych, - ró)nicowanie w kierunku dzia!alno(ci nierolniczej, - podstawowe us!ugi dla gospodarki i ludno(ci wiejskiej - gospodarka wodno-(ciekowa w szczególno(ci zaopatrzenie w wod,, odprowadzanie i oczyszczanie (cieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej, - tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych, - wytwarzanie lub dystrybucja energii ze -róde! odnawialnych, w szczególno(ci wiatru, wody, energii geotermalnej, s!o+ca, biogazu albo biomasy, - poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwi'zanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i le(nictwa (scalanie gruntów, gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi). Fundusz Spójno ci – okres programowania 2004-2006 Oprócz rodków z nowego okresu programowania na terenie województwa ma!opolskiego w latach 2007 – 2010 realizowane b"d# inwestycje, które zosta!y zakwalifikowane w ramach Funduszu Spójno ci dla okresu programowania 2004 – 2006.
Program Life+ LIFE+ jest kontynuacj# Instrumentu Finansowego LIFE, utworzonego przez Komisj" Europejsk# w 1992 roku. W trakcie trzech kolejnych edycji dofinansowano realizacj" !#cznie ponad 2500 projektów we wszystkich krajach cz!onkowskich. W latach 2004-2006 z tej formy dofinansowania skorzysta!a równie$ Polska, na obszarze której realizowano cztery projekty z zakresu ochrony rodowiska i ró$norodno ci biologicznej. Nowy program LIFE+ b"dzie jedynym programem wspólnotowym po wi"conym wy!#cznie zagadnieniom zwi#zanym z ochron# rodowiska. Jego realizacja rozpocznie si" w drugiej po!owie 2007 roku, po wej ciu w $ycie Rozporz#dzenia o LIFE+. LIFE+ powinien bezpo rednio wspiera% realizacj" priorytetów 6. Programu Dzia!a& na Rzecz 'rodowiska (2002-2012), do których nale$#: - ochrona przyrody i bioró$norodno ci, - przeciwdzia!anie zmianom klimatu, - zminimalizowanie negatywnych skutków wp!ywu zanieczyszcze& rodowiska na zdrowie ludzi, - zrównowa$one wykorzystanie zasobów naturalnych i racjonalna gospodarka odpadami.
81
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Planowany bud$et LIFE+: - ok. 2 mld euro - ca!kowity bud$et LIFE+ na lata 2007-2013, - ok. 42 mln euro - alokacja planowana przez Komisj" Europejsk# alokacja dla Polski na lata 2007-2010, - ok. 9 mln euro - planowana przez Komisj" Europejsk# alokacja dla Polski na pierwszy rok obowi#zywania programu (2007). Pu!apy dofinansowania dla projektów wynikaj#ce z projektu Rozporz#dzenia: - 50% kosztów kwalifikowanych -podstawowy maksymalny poziom dofinansowania - 75% kosztów kwalifikowanych - mo$liwy poziom dofinansowania w wyj#tkowych, uzasadnionych przypadkach dla projektów z komponentu 1 (Przyroda i Bioró$norodno %) - 30% kosztów kwalifikowanych - poziom dofinansowania dla projektów, które przynosz# zysk i ubiegaj# si" o wsparcie z komponentu 2 (Polityka rodowiskowa i zarz#dzanie). W ramach cz" ci bud$etu LIFE+ b"d#cego w dyspozycji Komisji Europejskiej ekologiczne organizacje pozarz#dowe, które dzia!aj# minimum w trzech krajach UE, b"d# mog!y ubiega% si" o dotacje w wysoko ci 70% kosztów kwalifikowanych. Dzia!ania dotowane musz# mie% zwi#zek z propagowaniem polityki UE w zakresie ochrony przyrody i rodowiska. Komisja Europejska raz w roku b"dzie og!asza% „call for proposals” - czyli nabór projektów.
6. ZARZ DZANIE PROGRAMEM OCHRONY !RODOWISKA Program Ochrony 'rodowiska dla Gminy Limanowa b"dzie realizowany w d!ugim okresie czasu. W wyniku podejmowanych dzia!a& stopniowo b"d# osi#gane jego cele i w zwi#zku z tym b"d# zmienia!y si" priorytety. Na pocz#tku realizacja Programu powinna doprowadzi% do rozwi#zania najpilniejszych problemów – osi#gni"cia najwa$niejszych celów. Po tym czasie do osi#gni"cia pozostan# cele, które obecnie s# oceniane jako mniej wa$ne, a w przysz!o ci stan# si" priorytetami.
82
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Rysunek 2.
Schemat zarz dzania Programem Ochrony !rodowiska
Planowanie
Podstawowe zadanie kierownictwa, opieraj#ce si" na ci#g!ym okre laniu nowych celów i programów z zakresu ochrony rodowiska
Realizacja
Korekta
Podejmowanie dzia!a& naprawczych w stosunku do zdefiniowanych, na etapie oceny, odchyle& od stanu docelowego
Osi#ganie wcze niej za!o$onych celów poprzez wdra$anie nowych rozwi#za&, procedur post"powania, technologii
Ocena
Opracowanie efektywnego systemu rejestracji i przetwarzania danych zapewniaj#cego ocen" stopnia realizacji ustalonych celów
6.1 NARZ"DZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU Instrumenty wspomagaj#ce realizacj" programu ochrony rodowiska, tzw. instrumenty polityki
ekologicznej,
kompetencyjnego
zasady
administracji
zarz#dzania samorz#dowej
rodowiskiem, szczebla
wynikaj#ce
gminnego.
W
z
zakresu
zarz#dzaniu
rodowiskiem szczególn# rol" pe!ni „Program ochrony rodowiska”, który to program, mo$e by% postrzegany jako instrument koordynacji dzia!a& na rzecz ochrony rodowiska oraz intensyfikacji wspó!pracy ró$nych instytucji / organizacji, opartej o dobrowolne porozumienia na rzecz efektywnego wdra$ania niniejszego Programu. Instrumentarium s!u$#ce realizacji polityki ochrony rodowiska wynika z szeregu ustaw, w ród których najwa$niejsze to: prawo ochrony
rodowiska, prawo wodne, o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Tradycyjny podzia! instrumentów zarz#dzania rodowiskiem wyró$nia instrumenty o charakterze prawnym, finansowym i spo!ecznym.
6.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE Poni$ej wymieniono wa$niejsze kompetencje gminy w zakresie ochrony rodowiska: 83
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
-
eliminowanie lub ograniczanie okre lonych zagro$e& powodowanych funkcjonowaniem spo!eczno ci lokalnych, tj. zanieczyszczenie wód, powstawanie odpadów komunalnych, niszczenie gleby, powierzchni ziemi i terenów zielonych,
-
zbiorowe zaopatrzenie w wod" i zbiorowe odprowadzanie cieków,
-
przyj"cie gminnego programu ochrony rodowiska (wraz gminnego planem gospodarki odpadami), sporz#dzanie co 2 lata raportów z jego realizacji,
-
podejmowanie dzia!a& zwi#zanych z gospodarowaniem przestrzeni#, tak, aby w ich trakcie realizowane by!y cele ochrony rodowiska (zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze&, przywracanie rodowiska do w!a ciwego stanu, zachowanie walorów krajobrazowych),
-
prowadzenie ewidencji zbiorników bezodp!ywowych (w celu kontroli cz"stotliwo ci ich opró$niania) i przydomowych oczyszczalni cieków (w celu kontroli cz"stotliwo ci pozbywania si" osadów ciekowych),
-
wprowadzanie okre lonych form ochrony przyrody (obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo$ywionej, zespo!y przyrodniczo-krajobrazowe, u$ytki ekologiczne,
-
wydawanie zezwole& na usuwanie drzew i krzewów z terenu nieruchomo ci,
-
przyjmowanie wyników pomiarów wielko ci emisji z instalacji,
-
wydawanie decyzji nakazuj#cej posiadaczowi odpadów usuni"cie odpadów z miejsc nie przeznaczonych do ich sk!adowania lub magazynowania, wskazuj#c sposób wykonania tej decyzji,
-
wydawanie pozwole& na wiadczenie okre lonych us!ug komunalnych,
-
wydawanie zezwole& w drodze decyzji na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wod" lub zbiorowego odprowadzania cieków,
-
wydawanie decyzji wyznaczaj#cej cz" % nieruchomo ci umo$liwiaj#cej dost"p do wody,
-
podejmowanie uchwa! wyznaczaj#cych miejsca wydobywania kamienia, $wiru, piasku i innych materia!ów z wódy,
-
nak!adanie w drodze decyzji obowi#zku wykonania przez osob" fizyczn# czynno ci zmierzaj#cych do ograniczeni negatywnego oddzia!ywania instalacji lub urz#dzenia na rodowisko oraz ze wstrzymywaniem eksploatacji instalacji,
-
wydawanie decyzji nakazuj#cej w!a cicielowi gruntu przywrócenie do poprzedniego stanu wody.
84
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
6.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE Do instrumentów finansowych nale$# przede wszystkim: op!ata za gospodarcze korzystanie ze
rodowiska, administracyjna kara pieni"$na, fundusze celowe czy ulgi
podatkowe 6.1.2.1 OP#ATY ZA GOSPODARCZE KORZYSTANIE ZE !RODOWISKA
Op!aty pe!ni# przede wszystkim funkcj" prewencyjn#. Instalowanie urz#dze& ochronnych, wprowadzanie nowoczesnych technologii oraz oszcz"dne korzystanie z zasobów naturalnych skutkuje mniejszymi op!atami. Op!aty pobierane s# za: -
wprowadzanie gazów lub py!ów do powietrza ,
-
pobór wód i wprowadzanie cieków do wód lub do ziemi,
-
sk!adowanie odpadów,
-
wy!#czanie gruntów rolnych i le nych z produkcji,
-
usuwanie drzew i krzewów Op!aty trafiaj# do funduszy celowych (fundusze ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobieraj# je organy administracji (np. Urz#d Marsza!kowski, organ gminy) lub, jak w przypadku gruntów rolnych i le nych, wnoszone s# bezpo rednio do funduszu celowego. Podmiot korzystaj#cy ze rodowiska ustala we w!asnym zakresie wysoko % nale$nej op!aty (wed!ug stawek obowi#zuj#cych w okresie, w którym korzystanie ze rodowiska mia!o miejsce) i wnosi j# na rachunek w!a ciwego urz"du marsza!kowskiego. Osoby fizyczne nie b"d#ce przedsi"biorcami ponosz# op!aty za korzystanie ze rodowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do rodowiska oraz pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Nale$y tak$e wspomnie%, $e podobne op!aty pobiera si" na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za dzia!alno % koncesjonowan#.
6.1.2.2 ADMINISTRACYJNE KARY PIENI"$NE
Kary pobiera si" w tych samych sytuacjach, co op!aty, lecz za dzia!ania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i ha!asu, kar" wymierza wojewódzki inspektor ochrony rodowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki
85
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
kar zwykle s# kilkakrotnie wy$sze ni$ op!aty i trafiaj# do funduszy celowych. Ustawa PO' przewiduje mo$liwo % odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pieni"$nych. 6.1.2.3 FUNDUSZE CELOWE
'rodki funduszy przeznacza si" na finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównowa$onego rozwoju a w szczególno ci na: -
edukacj" ekologiczn# oraz propagowanie dzia!a& proekologicznych i zasady zrównowa$onego rozwoju,
-
wspomaganie realizacji zada& pa&stwowego monitoringu rodowiska,
-
wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz bada& stanu rodowiska, a tak$e systemów pomiarowych zu$ycia wody i ciep!a,
-
realizowanie zada& modernizacyjnych i inwestycyjnych, s!u$#cych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urz#dze& ochrony przeciwpowodziowej i obiektów ma!ej retencji wodnej,
-
urz#dzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewie&, zakrzewie& oraz parków,
-
realizacj" przedsi"wzi"% zwi#zanych z gospodark# odpadami,
-
wspieranie dzia!a& przeciwdzia!aj#cych zanieczyszczeniom,
-
wspieranie wykorzystania lokalnych (róde! energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla rodowiska no ników energii,
-
wspieranie ekologicznych form transportu,
-
dzia!ania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpo rednio oddzia!uj#ce na stan gleby, powietrza i wód, w szczególno ci na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj#cych metodami ekologicznymi po!o$onych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody,
-
inne zadania ustalone przez rad" gminy, s!u$#ce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikaj#ce z zasady zrównowa$onego rozwoju, w tym na programy ochrony rodowiska.
6.1.3. INSTRUMENTY SPO#ECZNE W ród instrumentów spo!ecznych wyró$ni% nale$y wspó!dzia!anie. Wa$nym elementem skutecznego zarz#dzania realizuj#cego zasady zrównowa$onego rozwoju s# uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne. Do kszta!towania wiadomo ci ekologicznej spo!ecze&stwa oraz przyjaznych dla rodowiska nawyków i codziennych postaw, czyli szeroko rozumianej edukacji ekologicznej, podejmowane s# ró$norodne dzia!ania. U podstaw 86
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
skuteczno ci tych dzia!a& le$y rzetelnie i przyst"pnie przekazywana wiedza o stanie rodowiska. W spo!ecze&stwie zaczyna istnie% coraz wi"ksza potrzeba posiadania takiej wiedzy. Edukacja i informacja z komunikacj# s# ze sob# ci le powi#zane, bowiem dobra i w!a ciwa informacja pot"guje proces edukacji. Z drugiej strony, w przypadku osi#gni"cia w!a ciwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest !atwiejsza, a przekazywane informacje s# w!a ciwie wykorzystywane. Rzetelna informacja o stanie rodowiska i dzia!aniach na rzecz jego ochrony, a tak$e umiej"tno % porozumiewania si" ze spo!ecze&stwem s# niezb"dne dla sukcesu realizowanej edukacji ekologicznej. Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system op!at i kar nie spe!ni# ca!ego zakresu celów i zada& wyznaczonych przez w!adze gminy. Z tego tez wzgl"du rozpoczn# si" negocjacje z grupami zadaniowymi, które b"d# bra!y udzia! we wdra$aniu programu. Mieszka&cy gminy b"d# informowani o zadaniach np. poprzez pras", biuletyny, czy te$ poprzez rodki po rednie
6.2 KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU G!ównym realizatorem Programu Ochrony 'rodowiska dla Gminy Limanowa jest Burmistrz Gminy. Proponuje si" wyznaczenie przez Burmistrza osoby odpowiedzialnej za wdra$anie Programu (Kierownika Programu). Osoba ta pe!ni!aby rol" koordynatora pomi"dzy samorz#dem lokalnym, organizacjami pozarz#dowymi, przedsi"biorstwami i instytucjami
monitoruj#cymi
stan
rodowiska.
By!aby
tak$e
odpowiedzialna
za
monitorowanie efektów Programu i uruchamianie procedur koryguj#cych. Za realizacj" poszczególnych zada& odpowiada% b"d# osoby lub jednostki organizacyjne, które po zako&czeniu prac nad zadaniami obowi#zane b"d# do sporz#dzenia sprawozdania z wykonania zadania, obejmuj#ce m.in. przedmiot i poniesione nak!ady. Podstaw# zarz#dzania Programem b"dzie sta!e monitorowanie uzyskiwanych efektów stwierdzanych jako poprawa jako ci rodowiska, zmniejszenie emisji zanieczyszcze& oraz skutki podejmowanych dzia!a&. W celu monitorowania stanu rodowiska proponuje si" zastosowanie wska(ników stanu rodowiska, oddzia!ywania na rodowisko oraz wska(ników reakcji na z!# jako % rodowiska albo na nadmierne oddzia!ywania. Przydatne jest pokazywanie tendencji zmian poszczególnych wska(ników w latach. Zgodnie z Prawem ochrony rodowiska, co dwa lata 87
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
b"dzie sporz#dzany przez Kierownika Programu raport szczegó!owy z wykonania Programu, a dotycz#cy szczególnie dzia!a&, które s# zwi#zane z likwidacj# przekroczenia przepisów prawa, wynikami monitorowania jako ci rodowiska, konieczno ci wprowadzenia korekt do Programu itp. Raporty szczegó!owe winny by% przedstawiane na posiedzeniach Rady Gminy. Wskazane jest by korekty Programu by!y wprowadzane w drodze uchwa!y Rady Gminy.
Na potrzeby tworzenia raportów nale$y wykorzystywa% wszelkie dost"pne dane i informacje. Poszczególne informacje s# dost"pne m.in. w: -
Urz"dzie Gminy w Limanowa,
-
Starostwie Powiatowym w Limanowej,
-
Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej
-
WIO' w Krakowie
-
Nadle nictwo Limanowa,
-
Urz"dzie Statystycznym w Krakowie, )ród!em informacji mog# by% tak$e przeprowadzone badania i wykonane
opracowania. Tabela 21 Organizacja zarz#dzania Programem Ochrony 'rodowiska
Jednostka odpowiedzialna
Zakres odpowiedzialno ci
Termin
Wójt Gminy
G!ówny Programu
Okres realizacji Program
Rada Gminy
Uchwalenie Programu, przyjmowanie raportów szczegó!owych na sesjach gminnych
Co dwa lata
Kierownik Program
Koordynacja prac, monitorowanie realizacji, uruchamianie korekty, przygotowanie rocznego sprawozdania oraz raportów szczegó!owych
Sta!e zarz#dzanie Programem, raporty szczegó!owe co 2 lata
Osoba/Jednostka realizacji odpowiedzialna realizacj" zadania
Nadzór nad realizacj" zadania, sporz#dzenie sprawozdania z jego wykonania i przekazania Kierownikowi Projektu
Czas realizacji zadania
Realizacja zada&
Czas realizacji zada&
za
Podmioty Gospodarcze
realizator
88
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
6.3 WSKA%NIKI MONITOROWANIA CELÓW Podstaw# w!a ciwego systemu oceny realizacji Programu jest sprawozdawczo % oparta na wska(nikach (miernikach) stanu rodowiska i zmiany presji na rodowisko, a tak$e na wska(nikach wiadomo ci spo!ecznej. Wska(niki powinny spe!nia% nast"puj#ce zadania: mierzy% rozwój, skupia% uwag" na istotnych problemach, definiowa% problem, ukazywa% zwi#zki, edukowa%, motywowa%. Poni$ej podano zestaw wska(ników odnosz#cych si" do harmonogramu zada& oraz zestaw uzupe!niaj#cych wska(ników, odnosz#cych si" do ogólnej sytuacji rodowiska Gminy lub do kilku ró$norodnych zada& jednocze nie. Tabela 22 Propozycje wska(ników monitorowania celów CELE Poprawa jako ci powierzchniowych podziemnych
WSKA"NIK wód Skanalizowanie Gminy (%) i D!ugo % sieci kanalizacyjnej (km) ludno % korzystaj#ca z sieci kanalizacyjnej (osoba) Liczba przy!#czy (szt.)
Porównanie ze stanem wyj ciowym (2006 r), dokonywane w trakcie sporz#dzania raportu (co 2 lata)
'cieki odprowadzone (dam3) Zu$ycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludno ci – ogó!em (dam3/rok) Ludno % obs!ugiwana przez oczyszczalnie cieków ( %) Zu$ycie wody przez gospodarstwa domowe (dam3/rok) Ilo % oczyszczalni (szt.) Przepustowo % wg. Projektu (m3/dob") 'cieki oczyszczone odprowadzone (dam3/rok) Osady wytworzone w ci#gu roku (Mg)
ogó!em
D!ugo % sieci wodoci#gowej (km) Jako % wody w rzece *ososina (Klasa) Jako % wód podziemnych (Klasa) Zwodociagowanie Gminy (%) Po!#czenia prowadz#ce do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.)
89
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
CELE
WSKA"NIK woda dostarczona gospodarstwom domowym (dam3) ludno % korzystaj#ca z sieci wodoci#gowej (osoba)
Porównanie ze stanem wyj ciowym (2006 r), dokonywane w trakcie sporz#dzania raportu (co 2 lata)
Ilo % przydomowych oczyszczalni cieków (szt.) Zachowanie naturalnej rze(by terenu i likwidacja powsta!ych szkód. Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych i surowców mineralnych
Poprawa powietrza
Udzia! gruntów wymagaj#cych rekultywacji (%) Liczba przeprowadzonych w ci#gu roku bada& zanieczyszczenia gleb Wykorzystanie gruntów na uprawy ekologiczne (ha) Udzia! gruntów wymagaj#cych rekultywacji (%)
Ilo % zu$ytych nawozów sztucznych i mineralnych/1ha u$ytków rolnych jako ci Wielko % emisji zanieczyszcze& py!owych, gazowych do powietrza GUS (Mg/rok) Liczba zmodernizowanych kot!owni lokalnych (szt.) Odbiorcy gazu z sieci (tys.) Zu$ycie gazu z sieci ( m3 /1 odbiorc" . rok) Drogi o ulepszonej powierzchni (km)
Ochrona krajobrazu ró$norodno ci biologicznej
przyrody, Liczba pomników przyrody (szt.) i Liczba pomników przyrody (poj. drzewa) poddanych zabiegom piel"gnacyjnym (szt) Liczba u$ytków ekologicznych (szt) Liczba gospodarstw agroturystycznych (szt.) Zg!oszona liczba po$arów traw i nieu$ytków (szt./rok)
Wska(nik lesisto ci Gminy (%) Zalesienia ogó!em (ha) Powierzchnia gruntów przekwalifikowanych z rolnych na le ne (ha/rok) Wykszta!cenie w ród Liczba przeprowadzonych akcji edukacyjnych mieszka&ców Gminy Szt./rok) nawyków kultury ekologicznej oraz Liczba m!odzie$y uczestnicz#cej w sprz#taniu wiata (ilo % osób./rok) poczucia odpowiedzialno ci za D!ugo % cie$ek przyrodniczych (km) Liczba odbytych szkole& dla rolników (szt./rok) jako % rodowiska D!ugo % tras rowerowych (km) Liczba przeszkolonych rolników (ilo % osób./rok) Udzia! spo!ecze&stwa w dzia!aniach na rzecz ochrony rodowiska wg oceny jako ciowej
Gospodarka odpadami
Ilo % (szt./rok) i jako % interwencji (wniosków) zg!aszanych przez mieszka&ców wg oceny jako ciowej Ilo % wytworzonych odpadów komunalnych (Mg) Poziom odzysku odpadów zbieranych selektywnie (%) Ilo % wytwarzanych odpadów na 1 mieszka&ca Likwidacja nielegalnych wywiezionych odpadów (Mg)
wysypisk,
ilo %
90
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
7. STRESZCZENIE W J"ZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Program Ochrony 'rodowiska dla Gminy Limanowa zosta! sporz#dzony zgodnie z zaleceniami II Polityki Ekologicznej Pa&stwa, zapisami Prawo Ochrony 'rodowiska, Programem Ochrony 'rodowiska dla Województwa Ma!opolskiego wytycznymi rz#dowymi oraz Programem Ochrony 'rodowiska dla Powiatu Limanowskiego. Program zawiera diagnoz" stanu rodowiska przyrodniczego w Gminie Limanowa, cele, priorytetowe kierunki dzia!a&, oraz sposoby osi#gni"cia celu. Zestawiono zaproponowane zadania do realizacji w perspektywie krótko i d!ugoterminowej. W Programie uwzgl"dniono wszystkie aspekty ochrony rodowiska i zrównowa$onego u$ytkowania jego zasobów – od edukacji ekologicznej, poprzez ochron" wód, a$ po problematyk" zwi#zana z ochrona przyrody. Jednak uwarunkowania lokalne i regionalne powoduj#, $e najistotniejsze zadania do rozwi#zania w najbli$szych latach koncentruj# si" g!ównie wokó!: -
rozwi#zania problemów gospodarki ciekowej,
-
ochron# powierzchni ziemi i gleb,
-
podniesieniu wiadomo ci ekologicznej spo!ecze&stwa
Okre lono równie$ zakres zada& przewidzianych do realizacji na terenie Gminy, nadaj#cych si" do finansowania ze rodków zewn"trznych. Uwzgl"dniono równie$ zakres zada& zwi#zanych z ochron# rodowiska, za realizacje których odpowiedzialne s# w!adze gminne (zadania w!asne). Równocze nie wskazano na realizacj" zada&, które nie wchodz# (lub wchodz# tylko cz" ciowo) w zakres obowi#zku Gminy i nie wymagaj# anga$owania rodków z bud$etu Gminy (zadania koordynowane). Program Ochrony 'rodowiska dla Gminy Limanowa nie jest dokumentem prawa miejscowego, lecz opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczonym do okresowej aktualizacji (co 2 lata).
91
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
SPIS TABLIC I TABEL Tablica I Gospodarka wodno-!ciekowa - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 .......................................................................................... 26 Tablica II Ochrona powierzchni ziemi i gleb - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 .......................................................................................... 38 Tablica III Ochrona powietrza atmosferycznego - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007-2010 i do 2014 ...................................................................................... 44 Tablica IV Ochrona przyrody - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 ............................................................................................................... 54 Tablica V Promieniowanie elektromagnetyczne - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 ..................................................................................... 59 Tablica VI Edukacja Ekologiczna - lista zada" priorytetowych przewidzianych do realizacji na 2007 -2010 i do 2014 .......................................................................................................... 63 Tablica VII Harmonogram realizacji zada" z zakresu ochrony !rodowiska, #ród$a ich finansowania w latach 2007-2010 i do 2014 dla Gminy Limanowa........................................ 67 Tabela 1 Powierzchnia i g%sto!& zaludnienia w so$ectwach Gminy Limanowa ...................... 10 Tabela 2 Ruch naturalny ludno!ci w Gminie ........................................................................... 11 Tabela 3 Ludno!& wg grup wieku............................................................................................. 11 Tabela 4 Gospodarstwa domowe wed$ug g$ównego #ród$a utrzymania.................................. 12 Tabela 5 Klasyfikacja jako!ci wód powierzchniowych w punkcie pomiarowym - Piekie$ko... 17 Tabela 6 Ocena wód ujmowanych do zaopatrzenia ludno!ci w wod% przeznaczon' do spo(ycia w punkcie pomiarowym - Piekie$ko........................................................................... 18 Tabela 7 Sie& wodoci'gowa w Gminie .................................................................................... 21 Tabela 8 Kanalizacja w Gminie Limanowa w 2006 roku ........................................................ 21 Tabela 9 U(ytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych.................................................... 31 Tabela 10 U(ytkownicy gospodarstw rolnych (dzia$ek rolnych) wed$ug powierzchni u(ytków rolnych...................................................................................................................................... 31 Tabela 11 Powierzchnia zasiewów zbó( podstawowych.......................................................... 32 Tabela 12 Gospodarstwa rolne zajmuj'ce si% uprawa ziemiop$odów..................................... 32 Tabela 13 Obszary górnicze na terenie Gminy........................................................................ 34 Tabela 14 Obszary górnicze na terenie Gminy........................................................................ 34 Tabela 15 Wynikowe klasy strefy dla powiatu limanowskiego) z uwzgl%dnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia................................................................................... 41 Tabela 16 Wynikowe klasy strefy (powiat limanowski) z uwzgl%dnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony ro!lin ...................................................................................... 41 Tabela 17 Pomniki przyrody w Gminie Limanowa.................................................................. 47 Tabela 18 Le!nictwo wszystkich form w$asno!ci ..................................................................... 49 Tabela 19 Dopuszczalna równowa(na warto!& progowa poziomu ha$asu dla dróg, linii kolejowych, torowisk tramwajowych poza pasem drogowym oraz pozosta$ych obiektów i grup #róde$ ha$asu ............................................................................................................................ 55 Tabela 20 Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych.................................................. 58 Tabela 21 Organizacja zarz'dzania Programem Ochrony rodowiska.................................. 88 Tabela 22 Propozycje wska#ników monitorowania celów....................................................... 89
92
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
%RÓD#A INFORMACJI, DOKUMENTY PROGRAMOWE 1. Adamczyk B., 1991 – Gleby. [W] Dorzecze Górnej Wis!y. Red. I. Synowska, M. Maciejewski. PWN Warszawa-Kraków. 2. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2006 r., Pa&stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2005 r. 3. Kondracki J. Geografia regionalna Polski 2003. Wydawnictwo Naukowe PWN. 4. Narodowy spis powszechny ludno ci i mieszka& – Powszechny spis rolny. Podstawowe informacje ze Spisów Powszechnych- Gmina Limanowa. Urz#d statystyczny w Krakowie, Kraków 2003. 5. Ocena jako ci wód powierzchniowych w województwie ma!opolskim w roku 2006. WIO', Kraków kwiecie& 2007 6.
Ocena jako ci powietrza w województwie ma!opolskim w 2006 roku. WIO' Kraków kwiecie& 2007
7. Strategia Rozwoju Województwa Ma!opolskiego na lata 2007-2013 8. Program Ochrony 'rodowiska Województwa Ma!opolskiego na lata 2004-2014 (Projekt) 9. Polityka Ekologiczna Pa&stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl"dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010. 10. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 11. Raport o stanie rodowiska w województwie ma!opolskim w 2005 roku WIO' Kraków 2006. 12. Studium uwarunkowa& i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Limanowa. Nowy S#cz 2003-2004 13. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony rodowiska. 14. Wybrane dane o powiatach i gminach województwa ma!opolskiego w 2005 roku. Urz#d Statystyczny w Krakowie, Kraków 2006. 15. Wytyczne sporz#dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Instytut Ochrony 'rodowiska, Zak!ad Polityki Ekologicznej, 2002. 16. Vademecum - górnictwo, geologia, energetyka, hutnictwo 2005/2006, Biblioteka Szko!y Eksploatacji Podziemnej, Kraków 2003. 17. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Limanowa na lata 2004 – 2013
93
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
18. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Gminy: Dobra – Jod!ownikKamienica-Limanowa-*ukowica-Mszana
Dolna-Nied(wied(-S!opnice-Tymbark,
Mszana Dolna, Marzec 2006 19. Program Ochrony 'rodowiska Powiatu Limanowskiego, Kraków czerwiec 2004
8. ZA# CZNIKI Uwarunkowania prawne dla poszczególnych elementów rodowiska Powietrze atmosferyczne - Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) - Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 89 poz.625 z pó(n. zm.) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mog#cych powodowa% znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo rodowiska jako ca!o ci (Dz. U. Nr 122 poz. 1055) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych pomiarów, niektórych substancji (Dz. U. Nr 87 poz. 796) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87 poz. 798) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie warto ci odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1 poz. 12) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260 poz. 2181 z pó(n. zm.) Ha!as
- Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 29 lipca 2004r. w sprawie dopuszczalnych poziomów ha!asu w rodowisku (Dz. U. Nr 178 poz. 1841)
Pola elektromagnetyczne - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 30 pa(dziernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.03.192.1883) - Dzia! VI ustawy Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Ochrona przed polami elektromagnetycznymi) Zasoby wodne - Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 239 poz. 2019 z pó(n. zm.) - Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 89, poz.625 z pó(n. zm.) 94
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) Gleby
- Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) - Ustawa z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le nych (t. j. z 2004 r. Dz. U. Nr 121 poz. 1266 z pó(n. zm.)
'rodowisko przyrodnicze - Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U Nr 92 poz. 880 z pó(n. zm.) Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst"puj#cych ro lin obj"tych ochron# (Dz. U. Nr 168 poz. 1764) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst"puj#cych grzybów obj"tych ochron# (Dz. U. Nr 168 poz. 1765) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 28 wrze nia 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst"puj#cych zwierz#t obj"tych ochron# (Dz. U. Nr 220 poz. 2237) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie okre lenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegaj#cych ochronie (Dz. U. Nr 92 poz.1029) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie zezwole& na przewo$enie przez granice pa&stwa okre lonych ro lin i zwierz#t (Dz. U. Nr 39 poz. 357) - Ustawa z dnia 13 pa(dziernika 1995 r. Prawo !owieckie (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 127 poz. 1066 z pó(n. zm.) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie okre lenia okresów polowa& na zwierz"ta !owne (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 48 poz. 459 z pó(n. zm.) - Rozporz#dzenie Ministra 'rodowiska z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie rocznych planów !owieckich i wieloletnich !owieckich planów hodowlanych (Dz. U, z 2002 r. Nr 194 poz. 1640) - Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierz#t (Dz. U. z 2003 r. Nr 106 poz. 1002 z pó(n. zm.) - Ustawa z dnia 28 wrze nia 1991 r. o lasach (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 45 poz. 435 z pó(n. zm.) - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) - Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le nych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 z pó(n. zm.). Lasy
- Ustawa o lasach z dnia 28 wrze nia 1991 r. (Dz. U. Nr 58 poz. 679 z pó(n. zm.) - Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z pó(n. zm.) - Ustawa Prawo !owieckie z dnia 13 pa(dziernika 1995 r. (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 127 poz.1066 z pó(n. zm.)
Surowce mineralne - Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 1 marca 1994 r. (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 228 poz. 1947 z pó(n. zm.) 95
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z pó(n. zm.) Zagro$enia naturalne - Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 239 poz. 2019 z pó(n. zm.) Powa$ne awarie przemys!owe - Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (t. j. z 2006 r. Dz. U. Nr 129 poz. 902 z pó(n. zm.) - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. „o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, Ustawy o odpadach, oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100 poz. 1085 z pó(n. zm.)- Rozporz#dzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ci substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si" w zak!adzie decyduje o zaliczeniu go zak!adu o zwi"kszonym ryzyku, albo zak!adu o du$ym ryzyku wyst#pienia powa$nej awarii przemys!owej (Dz. U. Nr 58 poz. 535 z pó(n. zm.) Dyrektywy Unii Europejskiej: HORYZONTALNE Dyrektywy - Ocena skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsi"wzi"% dla rodowiska, 85/337/EWG, zmieniona przez 97/11/WE - W sprawie swobodnego dost"pu do informacji o rodowisku, 90/313/EWG uchyla 2003/4/WE - W sprawie sprawozdawczo ci, 91/692/EWG Rozporz#dzenia - W sprawie utworzenia Europejskiej Agencji 'rodowiska, EWG/1210/90 zmieniona przez 1641/2003/WE - LIFE EWG/1836/93 JAKO$% POWIETRZA Dyrektywy - Jako % powietrza, dyrektywa ramowa, 96/62/WE, w!#czaj#ca 3 starsze dyrektywy, które maj# by% zast#pione przez nowe wymogi na podstawie dyrektywy ramowej SO2 i cz#stki zawieszone w powietrzu, 80/779/EWG, zmieniona przez 81/85/EWG, 89/427/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG O!ów, 82/884/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG Tlenek azotu 85/203/EWG zmieniona przez 85/580/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG - Zanieczyszczenie ozonem troposferycznym, 92/72/EWG - Emisje zanieczyszcze& z pojazdów silnikowych 70/220/EWG zmieniona przez 74/270/EWG, 77/102/EWG, 78/665/EWG, 83/351/EWG, 88/76/EWG, 88/436/EWG, 89/458/EWG, 89/491/EWG, 91/441/EWG, 93/59/EWG, 94/12/EWG, 96/44/EWG, 96/69/EWG, 2003/76/WE - Emisje zanieczyszcze& z silników Diesla - sadza, 72/306/EWG zmieniona przez 89/491/EWG i 97/20/WE, 2005/21/WE - Emisje zanieczyszcze& z silników Diesla 88/77/EWG zmieniona przez 91/542/EWG i 96/1/EWG, 2001/27/WE
96
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- Emisje zanieczyszcze& z pojazdów silnikowych - testy przydatno ci pojazdów do warunków drogowych, 92/55/EWG - Emisje lotnych zwi#zków organicznych z przechowywania i transportu benzyny, 94/63/WE - Zawarto % o!owiu w benzynie, 85/210/EWG zmieniona przez 85/581/EWG i 87/416/EWG - Zawarto % siarki w paliwach p!ynnych, 93/12/EWG zast"puj#ca 75/716/EWG GOSPODAROWANIE ODPADAMI Dyrektywy - Odpady z przemys!u dwutlenku tytanu, 78/176/EWG zmieniona przez 91/692/EWG i dyrektywy pokrewne: Procedury nadzoru w odniesieniu do odpadów pochodz#cych z przemys!u dwutlenku tytanu, 82/83/EWG Harmonizacja programów zmniejszenia zanieczyszcze&, 92/12/EWG - Zapobieganie zanieczyszczeniu powietrza przez zak!ady spalania odpadów komunalnych, 89/429/EWG uchyla 2000/76/WE i przez nowe zak!ady spalania odpadów komunalnych, 89/369/EWG uchyla 2000/76/WE - Spalanie odpadów niebezpiecznych, 94/67/EWG uchyla 2000/76/WE - Usuwanie olejów odpadowych, 75/439/EWG zmieniona przez 87/101/EWG i 91/692/EWG - Ramowa dyrektywa w sprawie odpadów 75/442/EWG zmieniona przez 91/156/EWG i 91/692/EWG - Usuwanie PCB i PCT, 76/403/EWG zast#piona przez 96/59/WE - Odpady niebezpieczne, 91/689/EWG zast"puj#ca 78/319/EWG zmieniona przez 94/31/WE - Osady ciekowe i gleba, 86/278/EWG zmieniona przez 91/692/EWG - Baterie, 91/157/EWG zmieniona przez 93/86/EWG - Odpady z opakowa&, 94/62/WE zmieniona przez 2005/20/WE Rozporz#dzenia - Rozporz#dzenie w sprawie nadzoru przesy!u odpadów, EWG/259/93 poprawione przez 120/97/WE JAKO'+ WODY Dyrektywy - 'cieki komunalne, 91/271/EWG zmieniona przez 98/15/WE - Azotany, 91/676/EWG - Niebezpieczne substancje w rodowisku wodnym, 76/464/EWG zmieniona przez 2000/60/WE 7 dyrektyw - "córek", wszystkie poprawione przez 90/656EWG i 91/692/EWG Zrzuty rt"ci z przemys!u elektrolizy chlorków metali alkalicznych 82/176/EWG Zrzuty kadmu, 83/513/EWG Zrzuty rt"ci z sektorów innych ni$ przemys! elektrolizy chlorków metali alkalicznych , 84/156/EWG Zrzuty sze ciochlorocykloheksanu, 84/491/EWG - Dyrektywa 86/280/EWG w sprawie warto ci dopuszczalne dla cieków i wska(ników jako ci wód w odniesieniu do zrzutów niektórych niebezpiecznych substancji obj"tych wykazem I za!#cznika do dyrektywy 76/464/EWG, zmieniona przez dyrektywy 88/347/EWG i 90/415/EWG - Dyrektywa dotycz#ca jako ci wody w k#pieliskach 76/160/EWG zmieniona przez 90/656/EWG
97
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- Jako % wody przeznaczonej do spo$ycia przez ludzi, 80/778/EWG zmieniona przez 81/858/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG - Jako % wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej, 75/440/EWG zmieniona przez 79/869/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG zwi#zana z ni# decyzja 77/795/EWG w sprawie wspólnych procedur wymiany informacji - Pomiary i pobieranie próbek wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej, 79/869/EWG zmieniona przez 91/692/EWG - Wody podziemne 80/68/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG - S!odkie wody wymagaj#ce ochrony dla zachowania $ycia ryb, 78/659/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG - Jako % wody wymaganej dla bytowania skorupiaków i mi"czaków, 79/923/EWG zmieniona przez 91/692/EWG OCHRONA PRZYRODY Dyrektywy - Siedliska, 92/43/EWG zmieniona przez 97/62/WE - Dzikie ptaki, 79/409/EWG zmieniona przez 81/84/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/WE - Skóry m!odych fok, 83/129/EWG zmieniona przez 85/444/EWG, 89/370/EWG Rozporz#dzenia - Zagro$one gatunki, 338/97/WE uchyla EWG/3626/82 - Import wielorybów, 348/81/EWG - Ochrona Antarktydy, 90/394/EWG - Wnyki, EWG/3254/91 zmieniona przez 35/97/WE - Ochrona lasów przed zanieczyszczeniem atmosferycznym, EWG/3528/86 zmieniona przez EWG/1696/87, EWG/2157/92, EWG/926/93, EWG/836/94, WE/1091/94, WE/690/95, WE/1398/95 i 307/97/WE zmieniona przez 804/2002/WE - Ochrona lasów przed po$arami, EWG/2158/92 zmieniona przez EWG/1170/93, WE/804/94 i 308/97/WE OGRANICZENIE ZANIECZYSZCZENIA PRZEMYS&OWEGO I ZARZ,DZANIE RYZYKIEM Dyrektywy - Ograniczenie zanieczyszcze& powietrza spowodowanych przez zak!ady przemys!owe, 84/360/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG - Ograniczenie emisji niektórych zanieczyszcze& do powietrza z du$ych obiektów energetycznego spalania paliw, 88/609/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 94/66/WE - IPPC (zintegrowane zapobieganie i ograniczenie zanieczyszcze&), 96/61/WE zmieniona przez 2003/87/WE - Seveso - kontrola zagro$enia powa$nymi awariami, 96/82/WE zast"puj#ca 82/501/EWG, zmieniona przez 2003/105/WE 98
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
Rozporz#dzenia Rozporz#dzenie w sprawie oznakowania ekologicznego, EWG/880/92 oraz zwi#zane z nim Decyzje Komisji w sprawie kryteriów przyznawania oznakowa& ekologicznych dla: Zmywarek do naczy&, 93/431/EWG Ulepszaczy gleby 94/923/EWG Papieru toaletowego, 94/924/EWG R"czników papierowych do kuchni 94/925/EWG Detergentów do pralek, 95/365/EWG arówek z pojedynczym zako&czeniem, 95/533/EWG Farb i lakierów do malowania w pomieszczeniach zamkni"tych, 96/13/EWG Bielizny po cielowej i podkoszulek, 96/304/EWG arówek z podwójnym zako&czeniem, 96/337/EWG Pralek, 96/467/EWG Papieru do kopiarek, 96/467/EWG Ch!odziarek, 96/703/EWG - Rozporz#dzenie w sprawie EMAS, EWG/1836/93 CHEMIKALIA I GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE ORGANIZMY Dyrektywy - Eksperymenty na zwierz"tach, 86/609/EWG zmieniona przez 2003/65/WE - Dobra praktyka laboratoryjna, 87/18/EWG, zawi#zana z ni# dyrektywa 88/320/EWG w sprawie kontroli, zmieniona przez 99/12/WE - Kontrolowane wykorzystanie genetycznie zmodyfikowanych organizmów, 90/219/EWG zmieniona przez 94/51/WE, 98/81/WE - Azbest, 87/217/EWG zmieniona przez 91/692/WE - Klasyfikacja, pakowanie i etykietowanie substancji niebezpiecznych, 67/548/EWG zmieniona przez 69/81/EWG, 70/189/EWG/ 71/144/EWG, 73/146/EWG, 75/409/EWG, 76/907/EWG, 79/370/EWG, 79/831/EWG, 80/1189/EWG, 81/957/EWG, 82/232/EWG, 83/467/EWG, 84/449/EWG, 86/431/EWG, 87/432/EWG, 88/302/EWG, 88/490/EWG, 90/517/EWG, 91/325/EWG, 91/26/EWG/ 91/410/EWG, 91/632/EWG, 92/32/EWG 92/37/EWG, 92/69/EWG, 93/21/EWG, 93/67/EWG, 93/72/EWG, 93/90/EWG, 93/101/EWG, 93/105/EWG, 94/69/WE, 96/54/WE, 96/56/WE - Klasyfikacja, oznakowanie i pakowanie niebezpiecznych preparatów 88/379/EWG zmieniona przez 89/178/EWG, 90/492/EWG, 91/155/EWG, 93/18/EWG, 93/112/EWG, 91/442/EWG, 95/65/EWG, 2001/58/WE - Ograniczenie sprzeda-y i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji i preparatów, 76/69/EWG zmieniona przez 79/663/EWG, 82/806/EWG, 82/828/EWG, 83/478/EWG, 85/46/EWG, 85/610/EWG, 89/677/EWG, 89/678/EWG, 91/173/EWG, 91/338/EWG, 91/339/EWG, 91/659/EWG, 94/27/WE, 94/48/WE, 94/60/WE, 96/55/WE, 97/10/WE, 97/16/WE - Zamierzone uwalnianie do rodowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów 90/219/WE zmieniona przez 94/15/WE, 97/35/WE - Detergenty, 73/404/EWG zmieniona przez 82/242/EWG i 86/94/EWG
99
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
i zwi#zana z ni# dyrektywa w sprawie testowania biodegradacji, 73/405/EWG zmieniona przez 82/243/EWG - Transport drogowy niebezpiecznych towarów 94/55/WE zmieniona przez 2006/89/WE Rozporz#dzenia - Rozporz#dzenie dotycz#ce substancji istniej#cych EWG/793/93 - Rozporz#dzenie ustalaj#ce zasady oceny zagro-enia WE/1488/94 - Rozporz#dzenie dotycz#ce pierwszego wykazu substancji priorytetowych WE/1179/94 - Rozporz#dzenie dotycz#ce drugiego wykazu substancji priorytetowych, WE/2268/95 - Rozporz#dzenie dotycz#ce trzeciego wykazu substancji priorytetowych, 142/97/WE i 143/97/WE - Rozporz#dzenie w sprawie importu i eksportu niebezpiecznych chemikaliów, EWG/2455/92 zmieniona przez 300/2002/WE - Rozporz#dzenie w sprawie substancji zubo-aj#cych warstw" ozonow#, WE/3093/94 HA&AS SPOWODOWANY PRZEZ POJAZDY SILNIKOWE I MASZYNY Dyrektywy 122 - Pojazdy silnikowe 70/157/EWG zmieniona przez 73/350/EWG, 77/212/EWG, 81/334/EWG, 84/372/EWG, 84/424/EWG, 87/354/EWG, 89/491/EWG, 92/97/EWG i 96/20/WE - Motocykle 78/1015/EWG zmieniona przez 87/56/EWG i 89/235/EWG - Sprz"t budowlany (ramowa) 79/113/EWG zmieniona przez 81/1051/EWG i 85/405/EWG - Samoloty podd(wi"kowe, 80/51/EWG zmieniona przez 83/206/EWG - Podd(wi"kowe samoloty odrzutowe, 89/629/EWG - Ograniczenie eksploatacji samolotów, 92/14/EWG zmieniona przez 99/28/WE - W sprawie zbli$enia przepisów prawa pa&stw cz!onkowskich dotycz#cych dopuszczanie do eksploatacji sprz"tu i maszyn budowlanych, 84/532/EWG - Spr"$arki, 84/533/EWG zmieniona przez 85/406/EWG - $urawie wie$owe, 84/534/EWG zmieniona przez 85/405/EWG - Agregaty spawalnicze, 84/535/EWG zmieniona przez 85/407/EWG - Agregaty pr#dotwórcze 84/536/EWG zmieniona przez 85/408/EWG - Kruszarki betonu, 84/537/EWG zmieniona przez 85/409/EWG - Kosiarki do trawy, 84/538/EWG zmieniona przez 87/252/EWG, 88/180/EWG i 88/181/EWG - Koparki hydrauliczne, 86/662/EWG zmieniona przez 89/514/EWG i 95/2/WE - Sprz"t gospodarstwa domowego, 86/594/EWG BEZPIECZE.STWO NUKLEARNE I OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM Dyrektywy - Ochrona spo!ecze&stwa i pracowników przed promieniowaniem, 80/836/EURATOM zmieniona przez 84/467/EURATOM - Ochrona przed promieniowaniem zwi#zanym z na wietleniami medycznymi, 97/43/EURATOM - Wczesna wymiana informacji w przypadku zagro-enia radiologicznego, 87/600/EURATOM - Informowanie spo!ecze&stwa, 89/618/EURATOM - Ochrona pracowników z zewn#trz przed promieniowaniem, 90/641/EURATOM 100
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY LIMANOWA
- Przesy!anie odpadów radioaktywnych, 92/3/EURATOM uzupe!niona przez 93/552/EURATOM - Podstawowe normy bezpiecze&stwa, 96/29/EURATOM Rozporz#dzenia - Maksymalne dopuszczalne poziomy ska$enia radioaktywnego artyku!ów /ywno ciowych po awarii radiologicznej, 87/3954/EURATOM uzupe!nione przez 770/90/EURATOM, 219/89/EURATOM, 944/89/EURATOM - Import produktów rolnych po awarii w Czarnobylu, 90/737/EWG zmienione przez 94/3034/EWG i 97/727/WE - Przesy!anie substancji radioaktywnych, 93/1493/EURATOM
101
