GMINNY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA 2012-2015

Katy Wrocławskie,2012

1. WPROWADZENIE Podstawą opracowania Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 jest: •

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.),

•

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128).

Ilekroć w niniejszym programie jest mowa o: Promocji zdrowia – należy przez to rozumieć promocję zdrowia psychicznego, Ochronie zdrowia – należy przez to rozumieć ochronę zdrowia psychicznego.

Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 oparty jest na zasadzie integracji działań, na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia społeczności lokalnej ze szczególnym uwzględnieniem promocji zdrowia psychicznego. Promocja zdrowia może być realizowana przez różne podmioty i w różnych miejscach, począwszy od zakładów opieki zdrowotnej, poprzez szkoły, zakłady pracy, organizacje pozarządowe i społeczność lokalną. Działania na rzecz ochrony i promocji zdrowia mają więc tym większe szanse powodzenia im więcej jednostek, grup społecznych w nim uczestniczy. Przyjmuje się, że współpraca w każdej dziedzinie wymaga inicjatyw, zrozumienia i wzajemnego zainteresowania. Dlatego też w działaniach na rzecz zdrowia psychicznego liczy się każdy mieszkaniec indywidualnie oraz grupowo, rodziny, pracownicy zakładów pracy i cała społeczność lokalna. Stan zdrowia psychicznego społeczeństwa zależy w dużej mierze od tego, jaki prowadzą styl życia oraz co robią, aby swoje zdrowie zachować i chronić. Na podstawie Narodowego Programu Zdrowia ustalono, że zdrowie człowieka zależy od wielu wzajemnie powiązanych czynników, wśród których wyróżnia się: •

styl życia – ok. 50 % udziału,

•

środowisko fizyczne (naturalne oraz tworzone przez człowieka) i społeczne życia, pracy, nauki – ok. 20 %,

•

czynniki genetyczne (dziedziczne predyspozycje wrodzone, cechy systemu immunologicznego) – ok. 20 %,

•

działalność służby zdrowia – ok. 10 %.

Do ważnych przesłanek zachowania zdrowia należą także warunki społeczno-ekonomiczne.

Ochrona zdrowia rozpatrywana jest więc jako strategia zdrowego stylu życia, której niejako twórcą jest każdy człowiek, za którą jesteśmy odpowiedzialni my sami, a nie tylko system opieki zdrowotnej. Wizja ta uświadamia nam konieczność: •

zmiany sposobu myślenia o tym, kto jest odpowiedzialny za zdrowie jednostki i społeczeństwa,

•

wzięcia odpowiedzialności za własne zdrowie, poprzez modyfikację zachowań i stylu życia.

W ochronie zdrowia psychicznego przywiązuje się ogromną wagę do jednostkowej odpowiedzialności za zdrowie człowieka. Każdy człowiek dokonuje w codziennym życiu wyborów, które bądź szkodzą zdrowiu, bądź je wspomagają. Rodzaj podejmowanych decyzji zależy niewątpliwie od człowieka. To jednak, jakie ma możliwości wyboru, uzależnione jest już od szeregu czynników, na które często sam nie ma wpływu. Promocja zdrowia jest więc procesem zmierzającym do zachowania zdrowia. Działania promocyjne i profilaktyczne często w mniejszym lub większym stopniu zachodzą na siebie. Profilaktyka – jest jedną z procedur ingerowania w rzeczywistość społeczną i świadomość kształtowania rozwoju tej rzeczywistości. Narodowy Program Zdrowia Psychicznego stanowi ogólne ramy dla Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015. Zadaniem tego Programu jest to, aby promocja zdrowia psychicznego stała się czynnikiem integrującym wszystkie środowiska lokalne. Głównymi adresatami przedsięwzięć i inicjatyw zmierzających do poprawy stanu zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym są: wszyscy mieszkańcy Miasta i Gminy Katy Wrocławskie nauczyciele, pedagodzy, psychologowie, uczniowie, wychowankowie. Zachowania zdrowotne przejawiają się wskutek np. wzorów rodzinnych, tradycji, mody, niewiedzy, przyzwyczajenia, itp. Stąd działania zawarte w Gminnym Programie Promocji Zdrowia Psychicznego zostały tak sformułowane, by położyć nacisk na działania zapobiegawcze, dotyczące w szczególności profilaktyki

przeciwdziałające zachowaniom

szkodliwym dla zdrowia. Promowanie zdrowego stylu życia w odniesieniu do dzieci i młodzieży, szczególnie w środowisku nauczania i wychowania należy uznać za zadanie pierwszoplanowe. Jest to bowiem obowiązek dorosłych, gdyż zdrowie dzieci i młodzieży to pewien zasób i potencjał dla przyszłych pokoleń dorosłych, dla całych rodzin i następnych pokoleń. Należy

również uznać, iż bardzo istotne jest również wychowanie zdrowotne, skierowane nie tylko na dzieci i młodzieży, ale i bezpośrednich opiekunów.

2. Lista priorytetów promocji zdrowia psychicznego w gminie 1) Wspieranie rodzicielstwa i pierwszych lat życia. Zwiększać wsparcie rodziców i ich umiejętności, zwłaszcza w rodzinach z grupy ryzyka. Zmniejszyć spożycie alkoholu, narkotyków i tytoniu w czasie ciąży. Zwiększać dostępność do przedszkoli dla dzieci z rodzin z grupy ryzyka. 2) Zmniejszenie upośledzenia społecznego i zapobieganie stygmatyzacji. Podjąć działania ograniczające wykluczenie społeczne i dyskryminację. Zmniejszać liczbę osób izolowanych społecznie i naznaczonych z powodu swoich przekonań lub zaburzenia psychicznego. Zwiększyć wsparcie społeczne i wzmocnić więzi w społeczności. 3) Wspieranie zdrowego psychicznie starzenia się. Poprawiać zdrowie psychiczne populacji starzejących się, z osobami przewlekle chorymi włącznie. Zmniejszać dyskryminację osób starszych. Zwiększyć akceptację, przestrzeganie i podporządkowanie się legislacji i polityce promującej zdrowie i dobre samopoczucie ludzi starszych. 4) Promocja zdrowia psychicznego w szkołach. Zwiększyć promocję zdrowia psychicznego w szkołach. Zwiększyć w szkołach liczbę metod profilaktyki zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży z grup ryzyka. Zwiększyć uczestnictwo dzieci i młodzieży niechodzących do szkoły w edukacji oraz programach promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym. 5) Promocja zdrowia psychicznego w pracy. Zwiększać promocję zdrowia psychicznego w pracy. 6) Zapobieganie depresji. Stwarzać możliwości zmniejszania liczby osób cierpiących na depresję. 7) Zapobieganie przemocy i szkodliwemu używaniu substancji

psychoaktywnych. Zmniejszać agresję i przemoc w społeczności lokalnej. Ograniczać szkody spowodowane przez alkohol i nielegalne narkotyki

3. Podstawa prawna realizacji programu: 1. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. 2. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. 3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. 4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

5. Ustawa z dnia 26 października 1982 o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 6. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. 7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 8. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. 9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. 10. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

4. Cele Programu: Cele główne programu: 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Wskazane powyżej cele są zgodne z misją określoną w Narodowym Programie Zdrowia psychicznego i będą realizowane w szczególności poprzez następujące cele szczegółowe i działania w ramach Programu: Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cele szczegółowe: 1.1. Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu. 1.2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. 1.4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego. Cel główny 2: Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Cele szczegółowe:

2.1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 2.2. Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego. 2.3. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi. 2.4. Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy.

5. Źródła finansowania, które mogą wystąpić: 1) Narodowy Fundusz Zdrowia – środki przeznaczone na świadczenia zdrowotne 2) budżetu Gminy środki przeznaczone głównie na realizację zadań z zakresu pomcy społecznej, środki na realizacje gminnych programów: •

Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

•

Przeciwdziałania Narkomanii

3) Dotacje celowe na realizację zadań 4) Środki własne świadczeniobiorców (podmioty statutowo podejmujące działania na rzecz zdrowia) 5) Środki pozyskane z budżetu UE

6. Realizatorzy programu: 1) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2) Urząd Miasta i Gminy w Kątach Wrocławskich, 3) Placówki oświatowe •

Zespół Obsługi Jednostek Oświatowych.

•

Szkoła Podstawowa nr 1 w Kątach Wrocławskich.

•

Szkoła Podstawowa nr 2 w Kątach Wrocławskich.

•

Szkoła Podstawowa w Gniechowicach.

•

Szkoła Podstawowa w Sadkowie.

•

Szkoła Podstawowa w Małkowicach.

•

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Smolcu.

•

Gimnazjum w Kątach Wrocławskich.

•

Gimnazjum w Jaszkotlu.

•

Przedszkole Publiczne w Kątach Wrocławskich.

4) Gminny Ośrodek Kultury i Sportu 5) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

Współrealizatorzy programu: 1) Poradnia Szkolno-Wychowawcza w Kątach Wrocławskich 2) Placówki służby zdrowia działające na terenie Gminy 3) Niepubliczna placówki oświatowe 4) Komisariat Policji w Kątach Wrocławskich 5) Zakłady Pracy działające na terenie Gminy 6) Organizacje pozarządowe (m.in. Stowarzyszenia, Fundacje, Kluby AA)

7. Wskaźniki monitorujące Wskaźniki monitorujące dostosowane będą do założonych celów, w tym: 1) Lista priorytetów, 2) Przygotowane programy, 3) Liczba utworzonych punktów pomocy 4) Wzrost liczby osób korzystających z poszczególnych form pomocy i oparcia społecznego

8. HARMONOGRAM REALIZCJI ZADAŃ Cel szczegółowy 1.1 . Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu. ZADANIE

FORMY REALIZACJI

OCZEKIWANE REZULTATY

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

Promocja zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży.

- realizacja programów profilaktycznych przez szkoły - prelekcje, pogadanki skierowane do dzieci i młodzieży w instytucjach i organizacjach pozarządowych w gminie

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Organizacje Pozarządowe Placówki oświatowe Pedagodzy szkolni, Wychowawcy, Nauczyciele GOKiS Biblioteka Policja

Promocja zdrowia psychicznego wśród dorosłych

- rozdawnictwo ulotek i broszur tematycznych - zebrania z rodzicami - pogadanki, prelekcje - wskazanie adresu stron internetowych zajmujących się problematyką zdrowia psychicznego

- wzrost świadomości dorosłych, wiedzy dzieci i młodzieży na temat zdrowia psychicznego - wypromowanie zachowań i stylu życia korzystnego dla zdrowia psychicznego - rozwinięcie i podniesienie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, - zmniejszenie negatywnych konsekwencji stresu (kryzys psychiczny, zaburzenia zachowania i emocji, konflikty, agresja) - wzrost tolerancji wśród społeczeństwa wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz zmniejszenie dyskryminacji i stygmatyzacji osób chorych psychicznie, - poprawa wskaźników zdrowotnych społeczeństwa - większe i lepsze zrozumienie osób z problemami psychicznymi, zmniejszenie lęku i negatywnych stereotypów.

Proces ciągły 2012-2015

Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy GOPS GKRPA GOKiS Biblioteka

Wspieranie rodziców w ich zadaniach wychowczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży

- rozmowy indywidualne - porady - realizacja gminnego programu wspierania rodziny

Wspieranie rodzin przezywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Organizacje Pozarządowe Placówki oświatowe Pedagodzy szkolni,

Poradnia Szkolno-Wychowawcza

Wychowawcy, Nauczyciele GOKiS Biblioteka Policja Poradnia SzkolnoWychowawcza w Kątach Wrocławskich

Cel szczegółowy 1.2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym ZADANIE

Zapobieganie zaburzeniom psychicznym Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie

Zapobieganie szkodliwemu stosowanie używek (alkohol, dopalacze, tytoń, leki, narkotyki), promowanie zdrowego stylu życia.

FORMY REALIZACJI

OCZEKIWANE REZULTATY

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

- realizacja programów z zakresu profilaktyki przemocy w rodzinie - prowadzenie programów korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy w rodzinie Realizacja programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ofiar przemocy

- zmniejszenie liczby zachowań przemocy i agresji wśród dorosłych, dzieci i młodzieży - nabycie umiejętności skutecznego rozwiązywania konfliktów bez przemocy -zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc -zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie - wzrost świadomości beneficjentów na temat zdrowia i zdrowego stylu życia

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Organizacje Pozarządowe Placówki oświatowe GOKiS i Biblioteka Policja GOPS Oświata Zespół Interdyscyplinarny

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA Placówki Służby Zdrowia z terenu Gminy Organizacje Pozarządowe Placówki oświatowe GOKiS i Biblioteka Policja

- pogadanki, programy profilaktyczne realizowane przez szkoły i inne gminne instytucje i organizacje - określenie stron internetowych zajmujących się problematyką

Cel szczegółowy 1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi

ZADANIE

FORMY REALIZACJI

OCZEKIWANE REZULTATY

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

Stworzenie środowiska przyjaznego osobom niepełnosprawnym, z zaburzeniami psychicznymi

- imprezy integracyjne różnych środowisk

- integracja osób z zaburzeniami psychicznymi z resztą społeczeństwa

Proces ciągły 2012-2015

UMi G w Katach Wrocławskich Organizacje Pozarządowe Placówki oświatowe GOKiS Organizacje pozarządowe

Cel szczegółowy 1.4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego ZADANIE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE REZULTATY Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego, przemocy w rodzinie

Doskonalenie usług profilaktyczno -wspierających w zakresie interwencji kryzysowej

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej – poradnictwo Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy. Szkoły – prelekcje, pogadanki Posterunek Policji – poradnictwo, informacje o formach pomocy Ośrodek Zdrowia – porady ambulatoryjne - podejmowanie przez Policję, Pracowników Socjalnych, Pracowników Służby Zdrowia, Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy. Pracowników Oświaty działań w ramach procedury „Niebieska Karta”

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

- wszechstronna pomoc osobom będących w sytuacjach kryzysowych - większa znajomość problemów społeczeństwa

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA GOPS Placówki Służb Zdrowia z terenu gminy Placówki oświatowe Policja

- specjalistyczna pomoc w wyjściu z sytuacji kryzysowej

Proces ciągły 2012-2015

GKRPA GOPS Placówki Służb Zdrowia z terenu gminy Policja Placówki Oświatowe

Rozwinięcie systemu pomocy psychologicznopedagogicznej

Zwiększanie działań w ramach systemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (współpraca z psychologiem, pedagogiem, logopedą, terapeutą)

- uzyskanie oczekiwanej pomocy, - przekonanie beneficjentów, że pomoc psychologa jest naturalnym sposobem rozwiązywania problemów - rozwiązywanie problemów ucznia

Proces ciągły 2012-2015

Placówki oświatowe, GOPS Poradnia Szkolno-Wychowawcza w Kątach Wrocławskich

Cel szczegółowy 2.1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej ZADANIE

FORMY REALIZACJI

OCZEKIWANE REZULTATY

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

Rozwinięcie systemu pomocy osobom uzależnionym na terenie gminy Katy Wrocławskie

- poradnictwo dla osób uzależnionych i współuzależnionych - pomoc terapeutyczna

- zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych i terapii uzależnień mieszkańcom gminy - zwiększenie uczestnictwa osób uzależnionych i współuzależnionych w programie terapeutycznym i grupie AA

Proces ciągły 2012-2015

GOPS Klub AA GKRPA

Cel szczegółowy 2.2. Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego

ZADANIE

OCZEKIWANE REZULTATY

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

Wpieranie inicjatyw organizacji pozarządowych oferujących pomoc osobom niepełnosprawnym, w tym niepełnosprawnym intelektualnie, uzależnionych

Wzmocnienie roli organizacji pozarządowych w lokalnym środowisku

Proces ciągły 2012-2015

UMiG Katy Wrocławskie

Cel szczegółowy 2.3. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi ZADANIE

FORMY REALIZACJI

Wspieranie zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej oraz szkoleń zawodowych dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi

- szkolenia - staże - prace interwencyjne - roboty publiczne - wyposażenie i doposażenie miejsca pracy - badania lekarskie mające na celu stwierdzenie zdolności osoby niepełnosprawnej do wykonywania pracy, odbywania stażu , - kierowanie celem ustalenia stopnia niepełnosprawności(KIZ)) poradnictwo zawodowe w formie indywidualnej oraz grupowej

Organizacja poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi Kampania informacyjna skierowana do pracodawców zachęcająca do zatrudnienia osób z zaburzeniami psychicznymi

zamieszczenie na stronie internetowej Urzędu Gminy informacji promujących i zachęcających pracodawców do zatrudnienia osób niepełnosprawnych, w tym osób przechodzących kryzys psychiczny, chorych psychicznie

OCZEKIWANE REZULTATY zmiana kwalifikacji zawodowych - rozwinięcie własnej działalności - zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, w tym osób chorych psychicznie - stworzenie nowych miejsc pracy osobom niepełnosprawnym, - zmniejszenie bezrobocia w gminie - zwiększenie oferowanych na terenie Gminy form pomocy w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób oraz przygotowanie ich do aktywnego życia w otwartym środowisku na miarę ich indywidualnych możliwości

TERMIN REALIZACJI

REALIZATORZY

Proces ciągły 2012-2015

Zakłady pracy chronionej RUP PCPR

Proces ciągły 2012-2015

UMiG Katy Wrocławskie PUP

Proces ciągły 2012-2015

GOPS, UMiG Katy Wrocławskie

Cel szczegółowy 2.4. Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy ZADANIE

FORMY REALIZACJI

TERMIN REALIZACJI

Koordynacja programu

- powołanie lokalnego zespołu koordynującego realizację programu - opracowanie i zamieszczenie na stronie internetowej UMiG, GOPS, informacji o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, osób będących w kryzysie - coroczna aktualizacja informatora - przewodnika

30.06.2012 r.

Informowanie o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi

Od 2012 r.

REALIZATORZY UMiG

ZADANIE

Zespół koordynujący UMiG GOPS GOK BIP

Informowanie o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi

Koordynacja programu