BAKIM KALİTESİ ve TEKNOLOJİ Prof. Türkinaz AŞTI

Profesyonellik Bireyin kendisini profesyonel olarak düşünüp, buna yönelik davranış sergilemesidir.

Profesyonellik;

Belirli bir alanda uzmanlık ve yetkinlikleri içeren, bilgi, beceri, tutum ve davranış biçimidir.

Profesyonelliğin davranış boyutunda; bireysel çıkardan çok toplumsal çıkarlara yönelme vardır.

Profesyonelleşmenin en temel yolu eleştirel düşünme ve bilimsel problem çözme becerilerini kullanarak rutinlerden uzaklaşmak ve yaratıcı güçleri ortaya koymaktır.

Hemşirelikte Profesyonellik Hemşireler; • Kendilerini sürekli geliştiren, • Yeniliklere açık, entelektüel, araştırmacı, sorumluluk sahibi, • Liderlik ve sosyal iletişimi yüksek olma gibi özellikleri ile profesyonel hemşireliğe giden yolda ilerlemektedirler.

Modern hemşireliğin kurucusu olan Florence Nightingale; • 

Hemşireliği dinin katı kurallarından çıkartarak, kendine özgü değerleri, ilkeleri olan bir meslek olarak kabul edilmesi için ilk adımı atmıştır. «Mesleğimin standartlarını yükseltmek için tüm gücümü kullanacağım.» «Şahit olduğum sırları saklayacağım.» « Yararlı olmak için bilgimi zorlayacağım.» « Tehlikeli olandan kaçınacağım.» « Zararlı olan ilacı vermeyeceğim.»

«Hemşire, hastanın yaşamsal ihtiyaçlarına göre yardım etmeli ve hemşireliğin amacını bu olarak görmelidir.»

Profesyonel Hemşirelik Değerlerine göre, Hemşirelik;

Bireyin sağlık ve yaşam kalitesini arttırmak,

Sağlığını yeniden kazandırmak,

Hastalıklar ı önlemek,

Güvenli ve hümanistik bakım sağlamak

Hemşirelik felsefesi; Hümanistik ve holistik yaklaşımla,hemşireliğin çağdaş rol ve sorumlulukları doğrultusunda uygun bakım verme, destekleme, iyileştirme ve rehabilite etmek için temel olan hemşirelik davranışı ve uygulamalarını yönlendiren değerler, amaçlar ve kararlardan oluşur.

•  Geçmişten günümüze, hemşirenin rol ve

sorumluluklarına bakıldığında geleneksel olarak hemşire “bakım verici” rolü ile özdeşleşmiştir.

Yaşanan değişim/gelişim sürecinde ise; Bakım işlevi, birey ve ailesi ile birlikte karar veren bağımsız bakım işlevine dönüşmüştür.

İyileştirme süreci, hemşirelik bilimi ve sanatının temeli olup, güvenli bakım ve umut vermeyi içerir.

Bakım

İnsanı tüm boyutları ile ele alınmasını gerektiren bir uğraş ,

Gereksinimi olanlara verilmesi gereken bir yükümlülük ve

Bunu yapabilecek profesyonel bir grubun olması önem kazanmaktadır.

Bakımın, hemşirelik bakımı olarak ayırıcı bir özellik kazanması profesyonelliği içerir.

Bakımı özgün kılan;

Hemşiren in bilgisi,

Bakım, duyuşsal özellikleri ve ahlaki boyutu olan bir olgudur.

Aklı ve yargı yetisi Özelleşmiş becerileri

Etik ilkeler ve mesleki değerler doğrultusunda; özenli ve saygılı bir tutumla sunabilmesidir.

Hemşire Kuramcılar bakımı; hemşirelik uygulamalarının merkezinde en temel varoluş nedeni ve bir değer olarak belirtmiştir.

Bakım; hemşirelik mesleğinin profesyonelleşmesinde temel bir olgudur

Watson’ın İnsan Bakım Modelinde önerilen iyileştirme yöntemleri; 1. Duyma tekniklerinin (müzik, doğa sesi, melodi, ilahi şarkılar) bilinçli kullanımı.

5. Tat alma tekniklerinin (diyetin yeniden düzenlenmesi) kullanımı.

2. Görsel tekniklerin (ışık, renk, sanatsal çalışmalar) kullanımı

6. Zihinselbilişsel tekniklerinin (düş kurma ve odaklanma) kullanımı.

3. Nefes tekniklerinin (soluk alıpverme ve koku tedavisi gibi) kullanımı.

7. Kinestetikdokunsal (masaj, hareket, dans ve yoga) tekniklerin kullanımı.

4. Dokunma tekniklerinin (reiki ve masaj kullanımı.

8. Odaklanma yönteminin (fiziksel, ruhsal, sosyal, bilişsel) kullanımı

Leininger; insanın içinde yaşadığı kültürden ayrı düşünülemeyeceğini, bakımın hemşireliğin özü olduğu ve toplumun kültürü ile yakından ilgili olduğunu ifade etmiştir. Leininger bakımı; ‘mevcut/olası gereksinimleri olan birey/ grubun, yaşamını insanca sürdürebilmesi veya geliştirebilmesine ya da ölümle yüzleşebilmesine yardım edilmesi, desteklenmesi’ olarak tanımlamıştır.

Virginia Henderson; hastanın güçsüz ve bağımlı konumunu ve hemşirenin yardım edici rolünü vurgulamıştır. Henderson’a göre, Hemşire bu yardımı; birey yeterli kuvvet, istek ya da bilgiye sahip oluncaya ve bunları yardımsız yapabilecek duruma gelinceye kadar sürdürür ”.

Cortis ve Kendrick,bakımı; insana özgü bir özellik, bir duyuş, tedavi edici bir süreç ve ahlaki yükümlülük olarak belirlemiştir. Finfgeld ve Connett, bakımı; bağlamsal özelliği olan duyarlılık ve yakın ilişki, uzman hemşirelik uygulaması ile karakterize kişilerarası bir süreç şeklinde tanımlar.

Roach, bakımın farklı yönlerini ve karakteristik özelliklerini «beş C maddesi» altında toplamıştır. Copassion: Şefkat, merhamet

Confidence : Güven : Commitment Söz vermek

Competenc e: Yeterlilik

Consience: Vicdan

Roach’a göre bakım; hemşirelik için özgün ve vazgeçilmez bir kavram olduğundan hemşirelere özel bir ahlaki sorumluluk yükler.

Morse ve ark, «bakımı»

• İnsani bir özellik, • Ahlaki bir zorunluluk, • Bireylerarası etkileşim, • Tedavinin etkinliğini destekleyici bir etken, • Bir etki biçimi

Materhoff ’a göre hemşirenin iyi bakım verebilmesi için; empati kurabilmesi, öfkesini ve anksiyetesini kontrol edebilmesi ve tarafsız davranabilmesi gerekmektedir. Hemşire, sorumluluğunu üstlendiği bireylere bakım verirken, onları yargılamamak, bireyin özerkliğine saygı duyarak, onunla bir güven ilişkisi içinde olmalıdır.

Roper, Logan ve Tierney ’in Yaşam Aktiviteleri Model'inde;

Hemşirenin, bakım ve hastanın rahatlığını sağlama rolü; hemşirenin bağımsız bir meslek üyesi olarak eylemde bulunması biçiminde tanımlamakta ve bunun yalnızca hemşireler tarafından üstlenilen bir rol olduğu belirtilmektedir.

Hemşire, bir profesyonel olarak bakım verme rolünü bilimsel yöntem çerçevesinde gerçekleştirir.

Bakım işlevi, hemşireliğin bilimsel problem çözme yöntemi basamaklarından oluşan hemşirelik süreci ile bir model çerçevesinde ele alınmalıdır.

Hemşirelik süreci yöntemini kullanan hemşire, bakımı; sezgisel değil sistematik ve analitik bir yaklaşım içinde gerçekleştirir.

Bu nedenle hemşirenin yeterli mesleki bilgi ve beceriye sahip olması, tıbbi ve teknolojik gelişimleri takip etmesi, değişime açık olması, mesleki etik değerleri benimsemiş olması gerektirmektedir.

Hemşirelik bakımı, hemşirenin en temel rolüdür.

NANDA, «bakım» ı; mevcut ya da olası sağlık sorunlarına karşı birey, aile ve toplumun verdiği tepkilere yönelik klinik bir karar verme süreci ve bu süreç içerisinde gerçekleştirilecek uygulamalar olarak tanımlamaktadır.

Hemşirelik sürecine göre hemşire, bakımından sorumlu olduğu birey, aile ve toplumun bakım gereksinimlerini tanılama, hemşirelik tanısını koyma, bilimsel gerçeklere dayalı (kanıta dayalı) bakımı planlama, uygulama ve değerlendirme sorumluluklarını üstlenmektedir.

Bakımda Kuram/ Model Kullanma

*Bakımın, bilimsel ve kanıt temelli uygulanmasını, *Gözlem, deneyim ve sezgilerin araştırmalarla test edilerek bilimselliğe dönüşmesini, *Verilerin gruplandırıp, analiz edilmesini, *Bakımı, amaçlı ve sistemli olarak planlama ve uygulama olanağı sağlamaktadır.

BAKIMDA TEKNOLOJİ KULLANIMI

Profesyonelleşme Sürecinde,Hemşireler; •  Felsefi, •  Sosyokültürel, •  Teknolojik, •  Politiko-ekonomik değişim/gelişimlerden

etkilenmişlerdir.

Sağlık Bakım Teknolojisi; • 

Sağlığın geliştirilmesi, sürdürülmesinde uygulanan;

• 

Önleyici,

• 

Tanı koyucu,

• 

Tedavi ,

•  Bakım ve rehabilite edici yöntem ve

uygulamalarla bunları kullanan bireylerin koordineli bir şekilde bütünleşmesi demektir.

Teknoloji; Bilimin uygulamaya aktarılmasıdır. 

Kapsamlı bir teknoloji tanılamasında; •  •  •  •  •  • 

Uygulanabilirliği, Kullanılabilirliği, Güvenirliği, Etkililik/Etkinliliği Maliyet/ekonomik yarar, Sosyal,yasal,etik ve politik yönleri önem kazanmaktadır

Hemşirelik Teknolojisi; •  Sağlığı geliştirmek/sürdürmek, •  Hastalıklardan korumak ve •  Bakım verebilmek amacı ile bireye yardım

etmede özellikle hemşireler tarafından kullanılan metod / uygulamalar anlamına gelmektedir.

Hemşireler, Teknolojiye İlişkin Şu Soruların Yanıtını Aramalı; *Çalıştıkları bölüm/üniteye özgü teknolojik yenilikler nelerdir? *Teknolojik yenilikler ile nasıl başa çıktınız? *Teknolojik yenilikler bakımı nasıl etkiledi? *Avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Hemşireler; Bakımda kullanılan teknolojik ürünlerin yararlı/etkin olup olmadığını saptamada ve değerlendirmede; •  Anahtar rol üstlenmeli ve •  karar verebilmelidir.

Sağlık Bakım Teknolojisi; •  Bilgi teknolojisi sistemleri, •  Teletıp-Telesağlık, •  Programlanmış infüzyon sistemleri, •  Yara bakım teknolojisi, •  Cerrahi teknikteki güncel yaklaşımlar

vb.içermektedir.

Bilgi Teknolojisi Sistemleri •  Hasta güvenliğini arttırmak, •  Tıbbi hataları en aza indirmek, •  Hasta kayıtlarının tutulması, •  Hekim istemlerinin kabulü, •  İlaç uygulamaları için barkod alımı, •  Standart bakım planlarının oluşturulması, •  Klinik rehber/ Prosedur oluşturmada kullanılmaktadır.

Tele Tıp/Tele Sağlık •  Telefon görüşmesinden,video konferanslara, •  Hekim/Hemşirenin evinden,hastanın manitör

bilgilerine internet üzerinden ulaşabilmesi,

•  Yatak başından görüntülü/video sistem

kullanarak,hasta-hemşire-hekim arasında vizit yapabilmesine,

•  Robot aracılığı ile uzaktan ameliyat işlemine kadar

değişen sistem ve uygulamaları içermektedir.

Telefon Kullanımı İle; •  Hastanın, tedavi ve bakım programlarına

uyumlarını arttırmaya,

•  Tedavinin olumsuz etkilerini azaltmaya, •  Yaşam kalitesini arttırmaya yönelik

hemşirelik girişimlerinin planlanmasına katkı sağlanacaktır.

Programlanmış Barkodlu İnfüzyon Sistemleri; •  Riskli ilaçların kullanımında,hasta uyarı

limitleri ayarlanmasına,

•  Barkot sistemi ile,ilaç doz ve yanlış hasta

hatalarının önlenmesi sağlanmaktadır.

Hasta Güvenliğinde Teknoloji •  Alarmlı intravenöz infüzyon pompaları, •  Yatakbaşı çağrı sistemleri, •  Mavi/ pembe/siyah vb.kod sistemleri, •  Ventilatör alarmları gibi uyarı sistemleri, •  Barkod sistemli hasta bileklikleri ( Yanlış tedavi ve

yanlış taraf cerrahi önleme) •  Yüksekliği ayarlanabilir yataklar ( Düşmeyi Önleme)yer almaktadır.

Minimal İnvaziv Cerrahi Teknik Tek Delikten Laparaskopik Cerrahi Girişim ve Robotik Cerrahi Uygulamalarında Hemşireler’in; •  Hastanın erken beslenmesi, •  Erken mobilizasyonu, •  Taburculuk sürecinin kısa olması, •  Rehabilitasyon ve hasta eğitimi gibi günü birlik cerrahi

bakımına ağırlık vermeleri önem kazanmıştır.

Hemşirelik-Teknoloji Arasındaki İlişki •  Bakımın kalitesini, •  Hastanın güvenliğini, •  Hemşirenin etkililiğini ve •  Hemşirenin memnuniyetini içermektedir.

Hemşireler Teknolojiyi Kullanarak; •  Yanlış tedavi, •  Hastane enfeksiyonları, •  Basınç yaralanmaları ve •  Düşmeleri önleme,

•  Zaman ve kırtasiyecilik yükünde azalma, •  Klinik karar vermeyi kolaylaştırma, •  Bakımın kalitesini arttırma, •  Hemşirelik araştırmalarına kaynak oluşturma, •  Sağlık ekibi üyeleri arasında iletişimi sağlama, •  Yasal belge oluşturma sağlanır.

Bilgisayar Teknolojisi Kapsamında; •  Hemşirelik uygulamalarında,Hemşirelik Sınıflama Sistemleri (NOC, NIC) ile •  Bakımın dokümantasyonu ve •  Hastaya özgü verilerin geliştirilmesi

sağlanır.

 

NANDA” hemşirelik tanıları doğrultusunda; “

Mevcut komputerize bakım planları kullanılarak bakımın planlanması sağlanır,

•  Bireye özgü yeni veriler oldukça, bakım planına

uyarlanır ve uygulanır.

•  Hastaya verilecek bakım dökümente edilir. •  Kayıtların bilgisayarda tutulması,hemşirenin

kırtasiye yükünü azaltır,

•  Hastaya ayrılan zamanda artış sağlanır, •  Düzenli ve güvenli kayıt tutulur,

•  Hasta kabulündeki verilere girilir, •  Hastayı taburculuğa hazırlama programı

yapılır.  

Araştırma, bilim ve teknolojinin en son verilerinden haberdar olunması ile; •  Bakım ve eğitimde kanıt temelli

uygulamaların yapılması sağlanır.

Bakımın yönetiminde; •  Hasta çıktıları/hedeflenen bakım

sonuçlarının kontrolünde entegre enformasyon sistemi kullanılır.

Hemşirelik Eğitiminde Bilgisayar destekli/internet aracılığı ile; •  Hizmet içi ve mezuniyet sonrası eğitimler, •  Uzaktan eğitim, •  Medya araçları ile sunum, •  Görsel/işitsel tele konferanslar, •  Elektronik posta vb.

Hemşirelik Araştırmalarında; • İnternet • Web tabanlı bilgiye ulaşım-arama motorları kullanımı • Veri tabanlarının kullanım • E-posta iletileri

Bilgisayar/komputer teknolojisinin araştırma alanında kullanımı; •  “Kanıta Dayalı Hemşirelik” için vazgeçilmez

olduğu ve hemşirelerin hastalara kaliteli bakım vermede anahtar rol üstlendiği bilinmektedir.

Kanıta Dayalı/Kanıt Temelli Hemşirelik; •  Bakımda mevcut en iyi, en yeni bilimsel

kanıtlara göre karar vermenin önemini vurgular ve karar vermede araştırma sonuçlarını kullanır.

Sonuç Olarak Hemşireler; •  Sağlık bakımında hızlı değişim ve gelişime neden olan, •  Bakıma kaliteyi getiren, •  Etkililik ve verimliliği artıran teknolojik yenilikler

karşısında

profesyonel olma ile karşıkarşıya kalmışlardır.