Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce

Stefan Jakimiuk, WWF Polska Grudziądz, 9 maja 2014 r. Fot. Archiwum WWF

13 May 2014 - 1

Zaangażowanie WWF Polska w działania na rzecz ochrony rysia Głównie w ramach 2 projektów:

• „Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce” 2009 – 2012. • „Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” 2012 – 2015.

Występowanie rysi w Polsce

Puszcza Piska

Źródło: „Aktywna ochrona rysia w Polsce ” – K. Schmidt, R.Kowalczyk, T Podgórski ZBS; Białowieża 2006

Projekt WWF : „Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce” • 2007 r. - przygotowanie projektu mającego na celu ochronę dużych drapieżników ( w tym rysia) w Polsce. Przeanalizowanie danych i dokumenty dot. ochrony wilka, rysia i niedźwiedzia oraz przeprowadzenie konsultacje z ekspertami w ZBS i IOP PAN.

• Listopad 2008 r. przyznanie dofinasowania ze środków Norweskiego Mechanizmy Finansowego i Mechanizmu Finansowego EOG. • Projekt „Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce”” rozpoczął się w styczniu 2009 r. i trwał do kwietnia 2012.

Reintrodukcja rysi na Mazurach – metoda „Born to be free” Partnerzy w projekcie – Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie 1999 r. – Mazurski Park Krajobrazowy 2000 – Nadleśnictwo Maskulińskie 2004 r. (RDLP Białystok) – WWF Polska od 2007 r. – Nadleśnictwo Pisz od 2007 r. – (RDLP Białystok) – Nadleśnictwo Spychowo 2008 (RDLP Olsztyn)

Reintrodukcja rysi na Mazurach – metoda „Born to be free” Metoda born to be free opracowana przez dr A. Krzywiński (PDzZ w Kadziłowie) Główne założenia • rysie rodzą się w niewoli, w wolierze ustawionej w lesie • bardzo szybko zyskują wolność – po kilku tygodniach kocięta wychodzą do lasu przez mały otwór w wolierze, mogą wracać do matki • szybko się usamodzielniają i wkrótce przestają wchodzić do woliery

Reintrodukcja rysi na Mazurach – metoda „Born to be free” Główne założenia c.d. • •

•

Przez pierwszych 12 miesięcy zostają jeszcze w pewnym kontakcie z matką Małe rysie są dokarmiane, ale uczą się samodzielnego poruszania po terenie i samodzielnego polowania Kontakt z człowiekiem jest ograniczony do absolutnego minimum

W latach 2004-2012 zastosowaniem m.in. tej metody udało się wypuścić do natury 12 rysi.

Efekty działań Wypuszczanie rysi na wolność: • Wybudowano 5 wolier rozlokowanych na terenie Puszczy Piskiej Lasach Napiwodzko – Ramuckich, w tym 2 przez PDzZ w Kadzidłowie • Prowadzono opiekę zootech. i wet. 6 rysi w niewoli oraz rysi wypuszczanych na wolność • W latach 2004 – 2012 wypuszczono łącznie 12 rysi (6 samic i 6 samców), w tym 10 rysi zgodnie z procedurą „Born to be free”. • WWF Polska zaangażowany od 2007, a 2009 r. w ramach projektów.

Efekty działań Rozszerzenie puli genowej rysi w reintrodukcji: • - zebrano informacje nt. rysi występujących w ogrodach zoologicznych i prywatnych zwierzyńcach na Litwie, Łotwie i Estonii – łącznie 10 „zooparków” (łącznie ponad 30 rysi) • - w 2009 sprowadzono 1 rysia z ZOO w Rydze (po wcześniejszych badaniach genetycznych i uzyskaniu stosownych zezwoleń ) • - w 2010 r. pobrano materiały (włosy) do badań genetycznych z 3 „zooparków” (Estonia) – próbki są aktualnie poddane analizie • - w 2010 r. uzyskano pozytywne opinie nt. sprowadzenia dzikich rysi z Białorusi i Estonii (konsultacje: dr hab. K. Schmid, prof. V. Sidorowicz, dr P. Manilem

Efekty działań – monitoring W 2010 r. rozpoczęto prowadzenie monitoringu genetycznego i telemetrycznego • Monitoring genetyczny - najpierw realizowano go z Muzeum i Instytutem Zoologii PAN, obecnie z Instytutem Biologio Uniwersytetu w Białymstoku • Monitoring telemetryczny - został rozpoczęty w 2010 r. we współpracy z dr hab. K. Schmidtem z ZBS PAN Inne działania monitoringowe: • Odnotowywanie tropów i obserwacje rysi, ofiar rysi i przypadków śmierci rysi • Tropienia wilków i rysi: marzec 2010 - tropienia wykazały 8 osobników na trenie 2 największych kompleksów leśnych na Mazurach (10 nadleśnictw)

Akcja „Zwolnij zwierzę na drodze”

Poprawa migracji Zasięg występowania rysia w Polsce

Poprawa migracji Odcinki korytarzy wymagające zwiększenia lesistości

Poprawa migracji Podział korytarzy na strefy

(źródło:

Zwierzęta i drogi,

Droga 61 w pobliżu Starych Gut

Krajobraz okolic Popowa. Na pierwszym planie rozległe obszary polne na których należałoby wprowadzić zadrzewienia i nieduże zalesienia. W oddali widoczne samochody ciężarowe na W tym miejscu również należałoby zaprojektować duże przejście górne.

Lokalizacja i parametry przejść dla zwierząt na analizowanym odcinku DK 61

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10 Początek projektu: 1 października 2011r. (rozpoczęcie działań 2012)

.

Zakończenie projektu: 30 czerwca 2015r

Główne zadania:

1. Re-introdukcja rysi. 2. Poprawa bazy pokarmowej jeleniowatych. 3. Przygotowanie „Programu ochrony tzw. północnego korytarza ekologicznego”. 4. Informacja i promocja efektów projektu.

13 May 2014 - 20

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10 Początek projektu: 1 października 2011r. (rozpoczęcie działań 2012)

.

Zakończenie projektu: 30 czerwca 2015r

Główne zadania: 1. Re-introdukcja rysi. 2. Poprawa bazy pokarmowej jeleniowatych. 3. Przygotowanie „Programu ochrony tzw. północnego korytarza ekologicznego”. 4. Informacja i promocja efektów projektu.

13 May 2014 - 21

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10

Partnerzy projektu • RDLP Olsztyn – 5 Nadleśnictw: Spychowo, Strzałowo, Mrągowo, Jedwabno, Nowe Ramuki (zimowe tropienia na terenie 10 nadleśnictw w 2 z RDLP Białystok) • Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie • Partner z Estonii • Eksperci: z Polski – IBS (Białowieża), Uniwersytet w Białymstoku, UWM w Olsztynie z zagranicy Fot. A. Adamski

13 May 2014 - 22

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10

Co udało się do tej pory zrobić? I. Re-introdukcja rysi : Zaplanowano wypuszczenie do środowiska 8 rysi • przemieszczenia odłowiono i sprowadzono z Estonii – 5 rysie • W ramach „born to be free” 2 młode wypuszczono w kwietniu 2014 r.

Fot. A. Adamski

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10

Co udało się do tej pory zrobić? I. Re-introdukcja rysi : Monitoring rysi • telemetryczny – 7 rysi • genetyczny – 100 pułapek włosowych i analizy genetyczne • zbieranie informacji o obserwacjach – rysi, ich tropów i ofiar • zimowe tropienia rysi przeprowadzono 2013 – inwentaryzacja wykazała 9 rysi na terenie Pojezierza Mazurskiego (w 2011 – 8 rysi) • dodatkowo zimowe tropienia rysi we współpracy RDLP Białystok – ok. 40 rysi w Polsce północno-wschodniej Fot. A. Adamski

13 May 2014 - 24

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10

Co udało się do tej pory zrobić? Poprawa bazy pokarmowej jeleniowatych • zimowe dokarmianie zwierząt metodą „beskidzką” wyłożono - 300 ton karmy z zaplanowanych 400 ton ( na terenie 5 nadleśnictw) • rekultywacja łozowisk ok. 20 ha • rekultywacja łąk ok. - 20 ha • zakładanie poletek drzewiasto – krzewiastych - ok. 20 ha • odnowienia lasy metoda Sobańskiego – 60 ha

13 May 2014 - 26

„Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce” POIS.05.01.00-00-341/10

Co pozostało jeszcze do zrobienia w ramach obecnego projektu ? 1. Re-introdukcja rysi • wypuszczenie do natury co najmniej 1 rysia do natury • prowadzenie monitoringu i przygotowania raportów 2. Poprawa bazy jeleniowatych • zimowe dokarmianie jeleniowatych 3. Przygotowanie „Programu ochrony północnego korytarza ekologicznego” 4. Informacja i promocja efektów projektu – przygotowanie i publikacja raportów Fot. A. Adamski

13 May 2014 - 27

Dziękuję za uwagę !