Zrozumienie depresji Understanding depression - Polish

Depresja to coś więcej niż po prostu przygnębienie – jest to poważna choroba. Osobom cierpiącym na depresję jest trudno funkcjonować na codzień. Depresja ma poważny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. SKĄD WIADOMO, ŻE KTOŚ MA DEPRESJĘ A NIE JEST PO PROSTU SMUTNY? Osoba może mieć depresję, jeśli przez okres dłuższy niż dwa tygodnie: • czuje się przeważnie smutna, przygnębiona lub nieszczęśliwa LUB • straciła zainteresowanie lub przyjemność w kontynuowaniu swoich zwykłych zajęć. ORAZ ma symptomy odnoszące się do conajmniej trzech z następujących czterech kategorii:

1. Zachowanie

Zaniechanie wychodzenia z domu Zaniedbanie się w pracy Unikanie bliskiej rodziny i przyjaciół Uzależnienie od alkoholu i środków uspokajających Zaprzestanie czynności uprzednio wykonywanych z przyjemnością Niemożność koncentracji

2. Myśli

„Jestem nieudacznikiem” „To moja wina” „Nigdy nie dzieje mi się nic dobrego” „Jestem bez wartości” „Życie jest nic nie warte”

3. Odczucia

Przytłoczenie Poczucie winy Drażliwość Frustracja Brak wiary w siebie Niezadowolenie Brak stanowczości Rozczarowanie Przygnębienie Smutek

Po więcej informacji

4. Objawy fizyczne

Ciągłe zmęczenie Niedyspozycja i wyczerpanie Bóle głowy i mięśni Problemy systemu trawienia Problemy ze spaniem Utrata lub zaburzenia apetytu Poważna utrata lub przyrost wagi

W większości przypadków nie leczona depresja może trwać przez wiele tygodni lub miesięcy. Choroba depresyjna może mieć nawroty, jeśli nie jest właściwie leczona.

KTO JEST BARDZIEJ PODATNY NA DEPRESJĘ? Niektóre czynniki lub sytuacje zwiększają zapadalność na depresję: • • • • • • •

konflikt w rodzinie samotność i odosobnienie bezrobocie poważna choroba używanie alkoholu i narkotyków chemiczne zmiany w mózgu członek rodziny cierpiący na depresję.

Należy pamiętać, że każda osoba jest inna i często połączenie kilku czynników może stworzyć zagrożenie depresji dla określonej osoby.

JAK CZĘSTO WYSTĘPUJE DEPRESJA? Depresja jest bardzo rozpowszechniona. Około 1 miliona dorosłych i 100.000 młodych Australijczyków walczy co roku z tą chorobą. Przeciętnie, na pewnym etapie życia jedna na pięć osób doświadczy depresji tj. jedna na cztery kobiety i jeden na sześciu mężczyzn.

JAK LECZYĆ DEPRESJĘ? Depresja pozostaje często nie leczona z uwagi na nierozpoznanie choroby. Istnieje wiele rodzajów choroby depresyjnej, które wymagają swoistego leczenia. Łagodna depresja może być leczona przy pomocy ćwiczeń fizycznych. Natomiast silniejsza depresja może wymagać psychoterapii i leków antydepresyjnych.

www.beyondblue.org.au lub beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

1 of 2

Zrozumienie depresji Understanding depression - Polish

PSYCHOTERAPIA

JAK MOŻNA POMÓC?

Celem psychoterapii jest rozwiązywanie problemów, których szczególnie doświadczają osoby cierpiące na depresję np. zmiana negatywnego kierunku myślenia lub trudności w stosunkach z innymi osobami.

Stan zdrowia osób cierpiących na depresję nie ulegnie poprawie bez pomocy zewnętrznej. Mogą one uzyskać taką pomoc od rodziny, przyjaciół i/lub profesjonalną pomoc od pracowników służby zdrowia tj. lekarza lub psychologa. Odwiedź: www.beyondblue.org.au i kliknij Find a Doctor. (znajdź lekarza). Ustąpienie objawów depresji następuje często. Odwlekanie leczenia może opóźnić powrót do zdrowia.

Terapia kognitywna (CBT: Cognitive behaviour Therapy) pomaga w korygowaniu negatywnych kierunków myślenia. Jest to program skonstruowany z założeniem, że proces myślenia wywiera skutek na samopoczucie. Terapia interpersonalna (IPT: Interpersonal Therapy) terapia skonstruowana w celu odbudowy relacji z otoczeniem. Psychoterapia może dopomóc w: • • • • •

zmianie negatywnego trybu myślenia i odczuć zachęceniu do brania udziału w zajęciach przyśpieszeniu powrotu do zdrowia zapobieżeniu nawrotowi depresji rozpoznaniu metod kontrolowania choroby dla utrzymania dobrego stanu zdrowia.

LEKI Osoby chorujące na depresję często również odczuwają dolegliwości fizyczne. Leki antydepresyjne łagodzą fizyczne symptomy depresji. Leki antydepresyjne nie uzależniają. Wiele osób boi się potencjalnych skutków ubocznych wywieranych przez leki antydepresyjne. Trzeba jednak pamiętać, że zdrowie fizyczne często ulega pogorszeniu w przypadku braku skutecznego leczenia depresji.

NAJWAŻNIEJSZE JEST, BY ZNALEŹĆ SKUTECZNĄ METODĘ LECZENIA Wiele środków stosowanych przez pacjentów nie leczy przyczyn choroby. Dla przykładu tabletki nasenne lub zwykła porada nie są efektywne, chociaż mogą przynieść tymczasową ulgę. Dostępny jest cały szereg udokumentowanych terapii, które odnoszą skutek. Każda osoba musi znaleźć metodę leczenia, która jest dla niej odpowiednia. Dalsze informacje uzyskasz z

Multicultural Mental Health Australia www.mmha.org.au Tel: 02 9840 3333 © beyondblue:( krajowa inicjatywa zwalczania depresji) the national depression initiative, 2007 PO Box 6100, Hawthorn West VIC 3122 Tel: (03)9810 6100 Faks: (03) 9810 6111 Email : [email protected] Witryna: www.beyondblue.org.au

Po więcej informacji

MOŻESZ KOMUŚ POMÓC JAK NASTĘPUJE: • pomóc w otrzymaniu informacji z Internetu lub z biblioteki • zasugerować wizytę u lekarza lub innego profesjonalnego pracownika służby zdrowia • pomóc w zorganizowaniu takiej wizyty • udać się z chorym na wizytę lekarską lub wizytę u innego profesjonalnego pracownika służby zdrowia • sprawdzić wynik wizyty • zachęcić do udziału w zajęciach towarzyskich • zniechęcić do używania alkoholu lub innych narkotyków.

NIE BĘDZIE POMOCNE: • wywieranie presji przez sugerowanie chorym: „otrząśnij się z tego” lub „weź się w garść” • trzymanie się od nich z daleka lub unikanie ich • sugerowanie chorym, aby zajęli się czymś, lub wychodzili więcej z domu • namawianie do częstszego udziału w przyjęciach i zagłuszania ich odczuć alkoholem lub narkotykami. Porozmawiaj ze swoim lekarzem, lub innym profesjonalnym pracownikiem służby zdrowia odnośnie sposobu leczenia, jeśli znana ci osoba potrzebuje pomocy.

ZALECANE WITRYNY INTERNETOWE ODNOSZĄCE SIĘ DO DEPRESJI www.beyondblue.org.au Informacje na temat depresji, zaburzeń lękowych i choroby afektywnej dwubiegunowej. www.ybblue.com.au beyondblue’s witryna dla młodych osób www.mmha.org.au Multicultural Mental Health Australia Tel: 02 9840 3333

This information sheet was jointly developed by Multicultural Mental Health Australia and beyondblue: the national depression initiative

www.beyondblue.org.au lub beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

2 of 2

Życie z osobą w depresji i opieka nad taką osobą Living with and caring for a person with depression - Polish

Opiekowanie się osobą, która cierpi na depresję lub życie z taką osobą nie jest łatwe. Czasem może nie być łatwo powiedzieć czy zrobić coś właściwego. Często opiekun doświadcza uczucia gniewu, winy lub obawy. Poniżej podane są praktyczne wskazówki pomocne w sprawowaniu opieki nad osobą w depresji oraz jak zadbać o siebie.

ORGANIZACJE DLA OPIEKUNÓW

CO MOŻNA ZROBIĆ

ARAFMI

1. Dowiedz się więcej na temat depresji Zdobycie wiedzy na temat depresji pozwoli ci zrozumieć, dlaczego osoba chora zachowuje się pewien sposób. Może ci to dopomóc w potraktowaniu samej choroby oddzielnie od osoby chorego i uświadomieniu sobie, że nie ty jesteś przyczyną ich zachowania lub nastroju.

2. Zrób sobie przerwę

Jeśli mieszkasz z osobą chorą na depresję lub się nią opiekujesz, możesz czasem czuć się wyosobniony. Twoi przyjaciele lub inni członkowie rodziny mogą nie wykazywać zrozumienia. Może ci dopomóc rozmowa z osobami w sytuacji podobnej do twojej. Istnieją usługi, które zapewniają ukierunkowanie i wsparcie dla opiekunów osób cierpiących na choroby psychiczne. Możesz porozmawiać z osobami w podobnej sytuacji, biorąc udział w sesjach informacyjnych i grupach wsparcia.

Stowarzyszenie dla Krewnych i Przyjaciół Osób Psychicznie Chorych III (ARAFMI: Association for Relatives and Friends of the Mentally Ill) oferuje szereg usług dla opiekunów osób chorych psychicznie. Te usługi to grupy wsparcia, materiały informacyjne, biblioteka, wsparcie telefoniczne i domowe. • Australian Capital Territory www.arafmi.org Tel: 02 6231 6530

Jest ważne, że jako krewny czy przyjaciel chorego dbasz również o siebie. Upewnij się, że spędzasz trochę czasu robiąc to, co lubisz.

• New South Wales www.arafmi.org Tel: 02 9805 1883 Tereny prowincjonalne Nowej Południowej Walii – bezpłatna linia: 1800 655 198

3. Zadawaj pytania

• Northern Territory www.ntarafmi.org.au Tel: 08 8948 1051

Rozmawiaj o depresji otwarcie i w swobodny sposób. Próbuj zapytać, co przynosi choremu ulgę, kiedy odczuwa depresję. Rozmawiając w sposób otwarty dajesz mu do zrozumienia, że dbasz o niego i chcesz mu pomóc. Możesz spróbować podzielić się z nim swoją nabytą wiedzą, by przekonać się czy jest to pomocne.

• South Australia www.users.senet.com.au/~panangga/mhrc Tel: 08 8221 5166 • Tasmania www.tased.edu.au/tasonline/mhcrc Tel: 03 6236 9251 • Queensland www.arafmiqld.org Tel: 07 3254 1881

4. Porozmawiaj z kimś Może ci pomóc, jeśli przedyskutujesz swoje odczucia z przyjaciółmi lub rodziną. Porozmawiaj z doradcą, jeśli nie dajesz sobie rady, a krępuje cię rozmowa ze znanymi ci osobami.

• Victoria www.arafemi.org.au Tel: 03 9810 9300 • Western Australia www.arafmi.asn.au Tel: 08 9389 9888

 of 2 P więcej informacji odwiedź

www.beyondblue.org.au

lub

beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

Życie z osobą w depresji i opieka nad taką osobą Living with and caring for a person with depression - Polish

Carers Australia Carers Australia jest organizacją niezarobkową mającą na celu poprawę stylu życia opiekunów. Carers Australia jest główną organizacją w skali krajowej z ośmioma organizacjami członkowskimi - Stowarzyszeniami Opiekunów - w każdym stanie i terytorium. Carers Australia dokłada starań, aby propagować ważność roli opiekunów w naszym społeczeństwie i pomagać im w uzyskaniu dostępu do lepszych informacji i zasobów. Carers Australia www.carersaustralia.com.au Tel: 02 6122 9900 Carers Association of the ACT www.carersact.asn.au Tel: 02 6296 9900 Carers NSW www.carersnsw.asn.au Tel: 02 9280 4744 Northern Territory Carers Association www.ntcarers.asn.au Tel: 08 8948 4877 Carers Queensland www.carersqld.ans.au Tel: 07 3843 1401 Carers Association of South Australia www.carers-sa.asn.au Tel: 08 8271 6288 Carers Tasmania www.carerstas.org Tel: 03 6231 5507

WIĘCEJ INFORMACJI blueVoices Network

Carers Victoria www.carersvic.org.au Tel: 03 9396 9500

Kliknij klawisz ‘Join Us’ (dołącz do nas) na witrynie www.beyondblue.org.au, aby dostawać przez email uaktualnienia od referencyjnej grupy użytkowników beyondblue’s.

Carers Western Australia www.carerswa.asn.au Tel: 08 9444 5922

Mental Health Association, NSW www.mentalhealth.asn.au/downloads/info/caring.pdf

Counselling and after hours Tel: 1800 007 332

Sprowadź tę listę informacyjną z witryny Mental Health Association, NSW, aby dowiedzieć się więcej na temat mieszkania z osobą chorą umysłowo.

Dalsze informacje

Multicultural Mental Health Australia www.mmha.org.au Tel: 02 9840 3333 © beyondblue: the national depression initiative, 2007 PO Box 6100, Hawthorn West VIC 3122 Tel: (03)9810 6100 Faks: (03) 9810 6111 Email: [email protected] Witryna: www.beyondblue.org.au

This information sheet was jointly developed by Multicultural Mental Health Australia and beyondblue: the national depression initiative  of 2 2

P więcej informacji odwiedź

www.beyondblue.org.au

lub

beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

Jak można pomóc osobie w depresji? How can you help someone with depression? - Polish

JAK DAĆ KOMUŚ DO ZROZUMENIA, ŻE TWOIM ZDANIEM POTRZEBUJE POMOCY? Decyzja o tym jak pomóc osobie w depresji nie zawsze jest łatwa. Czasem może być trudno zadecydować, co powiedzieć albo co zrobić. Reakcje każdej osoby oraz sposób dyskutowania są różne. Poniższe rozwiązania biorą to pod uwagę i sugerują kilka dróg pomocy znajomemu lub członkowi rodziny. Zapoczątkuj rozmowę

Trudna rozmowa

Podjęcie pierwszego kroku dla udzielenia pomocy osobie, która wydaje się być w potrzebie, wymaga przemyślenia i ostrożności. Wybierz odpowiednią porę i miejsce.

Czasem osoby cierpiące na depresję mogą czuć się niezręcznie dyskutując otwarcie o swoich myślach czy odczuciach. Mogą nawet rozgniewać się, zapytane czy dobrze się czują.

Więcej słuchaj niż mów Czasem, osoba, na której ci zależy chce z tobą porozmawiać niekoniecznie szukając twojej rady, ale chcąc przedyskutować swoje obawy. Słuchając, raczej niż mówiąc zrozumiesz odczucia takiej osoby. Nazywa się to aktywnym słuchaniem. Powinieneś zachować swoje rady czy rozwiązania na później, a zamiast nich oferować nieobowiązujące komentarze takie jak: „Rozumiem, że może cię to niepokoić”.

Używaj odpowiedniego języka gestów Język gestów, wprowadzając atmosferę relaksu, odgrywa ważną rolę w procesie pomagania osobie, na której ci zależy. Utrzymuj kontakt wzrokowy oraz usiądź w wygodnej pozycji, aby pokazać, że słuchasz.

Zadawaj otwarte pytania Otwarte pytania są dobrym sposobem rozpoczęcia rozmowy. Wymagają one więcej informacji i nie można na nie odpowiedzieć po prostu „tak” lub „nie”. Niektóre przykłady to: „A więc powiedz mi o...”, albo, „Jakie masz zmartwienia?”

Po więcej informacji odwiedź

Następujące sugestie mogą być pomocne w prowadzeniu trudnej rozmowy: • Zachowaj spokój • Bądź zdecydowany, bezstronny i konsekwentny • Przyznaj, jeśli nie masz racji • Nie utrać kontroli. Więcej informacji znajdziesz w beyondblue Lista informacyjna – Zrozumienie depresji.

Spędź razem czas Często spędzenie z kimś czasu na rozmowie, lub po prostu przebywanie z taką osobą pozwoli jej zrozumieć, że ci na niej zależy a tobie dowiedzieć się, co ją nurtuje.

Zajmij się sobą Upewnij się, że jako członek rodziny, lub przyjaciel osoby cierpiącej na depresję, zajmiesz się również sobą. Spędź trochę czasu relaksując się i robiąc to, co lubisz. Istnieją organizacje, które mogą udzielić pomocy, informacji oraz ukierunkowania - patrz beyondblue - Lista informacyjna Nr 2: opieka nad osobą z depresją lub zaburzeniami lękowymi.

www.beyondblue.org.au lub beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

 of 2

Jak można pomóc osobie w depresji? How can you help someone with depression? - Polish

PRAKTYCZNE METODY POMOCY Osoby cierpiące na depresję często nie widzą sensu w robieniu czegokolwiek, a może czują, że nikt nie może im dopomóc. Rodzaj twojej pomocy i jej poziom zależy od stosunku między tobą i osobą w stanie depresji. Może być bardzo trudno dopomóc osobie, która nie jest przygotowana przyznać, że takiej pomocy potrzebuje. Poniżej są przykłady tego, co można, a czego nie powinno się robić udzielając pomocy osobom w depresji. TAK – możesz im pomóc jak następuje:

NIE – Nie jest pomocne:

• Spędzając z nimi czas i rozmawiając o ich przeżyciach

• Wywieranie presji przez sugerowanie: otrząśnij się z tego”, „weź się w garść” lub „głowa do góry”

• Wskazując, że zauważyłeś zmianę w ich zachowaniu • Dając im znać, że chcesz je wysłuchać a nie oceniać • Sugerując wizytę u lekarza lub profesjonalnego pracownika służby zdrowia • Pomagając w zorganizowaniu takiej wizyty • Udając się z chorym na wizytę lekarską lub wizytę u profesjonalnego pracownika służby zdrowia

• Trzymanie się z daleka lub unikanie ich • Sugerowanie chorym, aby zajęli się czymś, lub wychodzili więcej z domu • Namawianie ich do częstszego udziału w przyjęciach i zagłuszania ich odczuć alkoholem lub narkotykami • Założenie, że problem po prostu odejdzie.

• Pytając o wynik takiej wizyty • Pomagając w uzyskaniu informacji na temat depresji • Otwarcie rozmawiając na temat depresji • Zachęcając do brania udziału w okazjach towarzyskich • Zachęcając do wykonywania ćwiczeń i do zdrowego jedzenia • Od czasu do czasu organizując zmianę otoczenia • Utrzymując kontakt • Zachęcając innych bliskich przyjaciół i rodzinę do przyjęcia podobnego holistycznego podejścia. Dalsze informacje uzyskasz z

Multicultural Mental Health Australia www.mmha.org.au Tel: (02)9840 3333 ©beyondblue: krajowy projekt odnoszący się do depresji, 2007 PO Box 6100, Hawthorn West VIC 3122 Tel: (03)9810 6100 Faks: (03) 9810 6111 Email: [email protected] Witryna: www.beyondblue.org.au

Po więcej informacji odwiedź

This information sheet was jointly developed by Multicultural Mental Health Australia and beyondblue: the national depression initiative

www.beyondblue.org.au lub beyondblue linia informacyjna 1300 22 4636

 of 2 2

Zaburzenia Lękowe Anxiety disorders – Polish

Zaburzenie lękowe to coś więcej niż uczucie zestresowania – jest to poważna choroba. Ludzie z zaburzeniami lękowymi mają trudności z normalnym, codziennym funkcjonowaniem.

JAK CZĘSTE SĄ ZABURZENIA LĘKOWE? Zaburzenia lękowe są najczęściej występującymi w Australii zaburzeniami umysłowymi. Każdego roku prawie jedna osoba na 10 doświadcza jakiegoś zaburzenia lękowego – jedna na 12 kobiet i jeden na 8 mężczyzn. Jedna osoba na 4 na którymś z etapów życia będzie miała zaburzenie lękowe.

CO POWODUJE ZABURZENIA LĘKOWE? Uważa się, że zaburzenia lękowe wywoływane są przez kombinację czynników. Należą do nich:

• Ma bóle mięśni (np. szczęki lub pleców)

l tak l nie

• Ma problemy ze snem (np. trudności z zaśnięciem lub z ciągłością snu albo niespokojny sen). l tak l nie

Fobia (Phobia) Fobie powodują, że człowiek bardzo obawia się określonych przedmiotów lub sytuacji. Osoba może mieć fobię, jeśli: • Odczuwa wielki niepokój w obecności określonego przedmiotu lub sytuacji, np. kiedy ma: – lecieć samolotem

l tak l nie

– zbliżyć się do określonego zwierzęcia

l tak l nie

– dostać zastrzyk

l tak l nie

– iść na spotkanie towarzyskie

l tak l nie

• Unika sytuacji narażającej ją na wystąpienie objawów fobii, np.: – musi zmienić rutynę pracy

l tak l nie

• Stresujące wydarzenia życiowe

– nie chodzi na umówione spotkania towarzyskie

l tak l nie

• Długotrwała choroba fizyczna

– nie chodzi na kontrole lekarskie

l tak l nie

• Historia problemów ze zdrowiem psychicznym w rodzinie

• Czynniki osobowościowe

RODZAJE ZABURZEŃ LĘKOWYCH, ICH OZNAKI I OBJAWY Istnieje wiele rodzajów zaburzeń lękowych z wachlarzem oznak i objawów.

Zespół lęku uogólnionego (GAD) (Generalised Anxiety Disorder – GAD)

W zespole GAD chory odczuwa lęk prawie codziennie przez długi okres czasu. Osoba może mieć GAD, jeśli w ciągu SZEŚCIU LUB WIĘCEJ MIESIĘCY, przez większość dni:

• Ma trudności z zajęciami codziennego życia (np. z pracą, nauką, spotykaniem się z przyjaciółmi i rodziną), ponieważ stara się unikać takich sytuacji. l tak l nie

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD) (Obsessive Compulsive Disorder – OCD)

OCD polega na występowaniu u ludzi niechcianych/natrętnych myśli i obaw, które wywołują napięcie, często nazywanych obsesjami. Obsesje te powodują, że ludzie, aby zmniejszyć odczuwane napięcie, odczuwają potrzebę wykonywania określonych rytuałów, nazywanych kompulsjami. Osoba może mieć OCD, jeśli:

• Odczuwa silny niepokój

l tak l nie

• Ma trudności z pozbyciem się niepokoju

l tak l nie

• Ma powtarzające się myśli lub obawy, które nie są związane z rzeczywistymi problemami życiowymi (np. że stanie sie krzywda bliskiej osobie lub ludziom) l tak l nie

l tak l nie

• Wykonuje tę samą czynność wielokrotnie, w bardzo uporządkowany, precyzyjny i podobny sposób za każdym razem, np:

• Odczuwany lęk utrudnia wykonywanie codziennych zajęć (np. pracy, nauki, spotykania się z przyjaciółmi i rodziną).

Jeśli osoba ta odpowiedziała “TAK” na WSZYSTKIE te pytania i doświadcza TRZECH lub więcej z następujących objawów:

– ciągle myje ręce, zęby, bierze prysznic lub pierze ubranie

l tak l nie

• Odczuwa napięcie i nie może sobie znaleźć miejsca l tak l nie

– ciągle czyści, sprząta lub układa na nowo, w określony sposób rzeczy w domu, w pracy lub w samochodzie

l tak l nie

• Łatwo się męczy

l tak l nie

• Ma trudności z koncentracją

l tak l nie

• Jest poirytowana

l tak l nie

– ciągle sprawdza, czy drzwi i okna są zamknięte i/lub sprzęty elektryczne wyłączone l tak l nie

1 of 4 Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej

www.beyondblue.org.au Lub telefonicznej linii informacyjnej beyondblue 1300 22 4636

Zaburzenia Lękowe Anxiety disorders – Polish

• Czuje tymczasową ulgę po wykonaniu tych czynności, ale wkrótce odczuwa potrzebę ich powtórzenia l tak l nie • Zdaje sobie sprawę, że te uczucia, myśli i sposoby postępowania są bezsensowne

l tak l nie

• Orientuje się, że te myśli i sposoby zachowania zajmują ponad godzinę dziennie i/lub mają ujemny wpływ na jej normalną rutynę (np. pracę, naukę lub widywanie się z przyjaciółmi i rodziną). l tak l nie

Zespół lęku panicznego (Panic Disorder) W przypadkach zespołu lęku panicznego występują częste ataki paniki. Ataki paniki to uczucia skrajnego, nieopanowanego niepokoju. Osoba może mieć zespół lęku panicznego, jeśli W CIĄGU OKRESU 10 MINUT odczuwa CZTERY LUB WIĘCEJ z poniżej wymienionych objawów: • Pocenie się

l tak l nie

• Drżenie

l tak l nie

Zespół stresu pourazowego (PTSD)

• Podwyższona częstość akcji serca

l tak l nie

(Post Traumatic Stress Disorder – PTSD)

• Brak tchu

l tak l nie

• Uczucie dławienia się

l tak l nie

• Nudności i ból żołądka

l tak l nie

• Zawroty głowy, uczucie “unoszenia się” w głowie lub mdlenia

l tak l nie

• Zdrętwienie lub mrowienie

l tak l nie

• Uczucie nierealności - odłączenia się od siebie lub otoczenia

l tak l nie

• Uderzenia zimna lub gorąca

l tak l nie

• Obawa, że traci się zmysły

l tak l nie

• Obawa przed śmiercią

l tak l nie

W przypadkach PTSD osoba, która przeszła poważny szok emocjonalny w wyniku stresującego wydarzenia – traumy, doświadcza nagłych wybuchów niepokoju. Osoba może mieć PTSD, jeśli: • Doświadczyła lub była świadkiem czegoś, z czym wiązała się śmierć, rany, tortury lub znęcanie się, wywołujące przerażenie i uczucie bezsilności l tak l nie • Ma sprawiające przykrość wspomnienia lub koszmary nocne na temat tego wydarzenia przez conajmniej MIESIĄC

l tak l nie

• Trudno jej jest w codziennym życiu (np. ma trudności w pracy/nauce, relacjach z rodziną i przyjaciółmi).

l tak l nie

Jeśli odpowiedź na WSZYSTKIE te pytania brzmi “TAK” i osoba ta doświadcza conajmniej TRZECH z poniżej wymienionych objawów:

Jeśli odpowiedź na WSZYSTKIE te pytania brzmi “TAK” i osoba ta również:

• Unika zajęć przypominających to wydarzenie

l tak l nie

• Przez MIESIĄC LUB WIĘCEJ odczuwała strach na myśl o ponownym pojawieniu się tych objawów.

• Ma trudności z przypomnieniem sobie części tego wydarzenia

l tak l nie

Należy pamiętać, że u wielu osób z zaburzeniami lękowymi występują objawy więcej niż jednego zaburzenia lękowego.

• Odczuwa mniejsze zainteresowanie zajęciami, które przedtem sprawiały jej przyjemność

l tak l nie

• Ma trudności z odczuwaniem intensywnie pozytywnych emocji (np. miłości, ekscytacji)

l tak l nie

• Mniej myśli o przyszłości (np. o karierze zawodowej lub celach, które chciała osiągnąć dla rodziny). l tak l nie

l tak l nie

Należy również pamiętać, że te listy objawów do sprawdzenia dają tylko ogólny wskaźnik, czy ktoś ma zaburzenie lękowe. Ważne jest udanie się do lekarza, aby uzyskać pełną diagnozę.

JAK LECZONE SĄ ZABURZENIA LĘKOWE? Dostępnych jest kilka sposobów leczenia.

ORAZ conajmniej DWÓCH z poniżej wymienionych:

Leczenie psychologiczne

• Ma problemy ze snem (np. ma koszmary senne lub trudności z zaśnięciem albo ciągłością snu)

l tak l nie

• Łatwo wpada w złość lub się irytuje

l tak l nie

• Ma problemy z koncentracją

l tak l nie

• Ciągle ma się na baczności

l tak l nie

• Łatwo wzdryga się ze strachu.

l tak l nie

Leczenie psychologiczne może nie tylko pomóc choremu przyjść do siebie, ale także zapobiec nawrotowi lęku. Ogólnie biorąc stwierdzono, że jest to najskuteczniejszy sposób leczenia zaburzeń lękowych. Leczenie psychologiczne może pomóc choremu zmienić wzorce myślowe i sposób, w jaki reaguje w pewnych sytuacjach. Pomaga to w wyzdrowieniu i zapobiega nawrotowi choroby.

2 of 4 Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej

www.beyondblue.org.au Lub telefonicznej linii informacyjnej beyondblue 1300 22 4636

Leczenie psychologiczne stosowane jest zwykle przez psychologa, psychiatrę lub innego pracownika psychiatrycznej sużby zdrowia.

Leczenie farmakologiczne Wprawdzie leczenie psychologiczne jest zwykle preferowanym sposobem leczenia zaburzeń lękowych, leczenie farmakologiczne może również być bardzo pomocne. Niektóre rodzaje środków antydepresyjnych mogą być skuteczne w leczeniu zaburzeń lękowych. Więcej informacji na temat leków, które pomagają w objawach zaburzeń lękowych można znaleźć na stronie internetowej www.beyondblue.org.au lub pod telefonem beyondblue info line 1300 22 4636 (koszt rozmowy miejscowej). Benzodiazepiny obniżają napięcie bez wywoływania senności. Niektóre typy benzodiazepin, np. alprazolam (Xanax) mogą być skuteczne w leczeniu niektórych rodzajów zaburzeń lękowych. Nie są one jednak zwykle zalecane, zwłaszcza do długotrwałego leczenia, ponieważ mogą wywoływać uzależnienia.

JAK MOŻESZ SOBIE POMÓC, JEŚLI MASZ ZABURZENIE LĘKOWE • Odłóż na później większe zmiany życiowe. • Rozwiązuj konflikty osobiste, jak tylko się pojawią. • Bierz udział w przyjemnych zajęciach. • Udaj się po pomoc do lekarza lub innego pracownika sużby zdrowia. • Uprawiaj techniki relaksacyjne oddychania i mięśni. • Poszukaj informacji na temat zaburzeń lękowych. • Ustal dobrą rutynę snu. • Uprawiaj regularnie ćwiczenia fizyczne. • Obniż spożycie alkoholu i innych używek.

JAK POMÓC KOMUŚ Z ZABURZENIEM LĘKOWYM

• Zapraszaj tę osobę na spotkania i utrzymuj z nią kontakt. Zachęcaj przyjaciół i członków rodziny do robienia tego samego, ale nie wywieraj na tę osobę nacisku, aby brała udział. • Zachęcaj tę osobę aby z pomocą lekarza/psychologa skonfrontowała swoje obawy. • Jeśli osoba ta stanie się niebezpieczna dla siebie lub otoczenia, skontaktuj się z lekarzem lub ze szpitalem.

WHERE TO GET HELP • Dobrym pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu (General Practitioner – GP). W niektórych przypadkach chory może być skierowany do specjalisty zdrowia psychicznego, jak psychiatra lub psycholog. Listę z lekarzami GP doświadczonymi w leczeniu zaburzeń lękowych można znależć na stronie internetowej www.beyondblue.org.au pod Get Help lub pod telefonem beyondblue info line 1300 22 4636 (koszt rozmowy miejscowej). • Psychiatrzy są lekarzami specjalizującymi się w zdrowiu umysłowym. Mogą dokonywać medycznej i psychologicznej oceny zdrowia chorego, przeprowadzać badania lekarskie i przepisywać leki. Niektórzy psychiatrzy stosują leczenie psychologiczne. • Psychologowie, pracownicy socjalni i terapeuci zajęciowi specjalizują się w stosowaniu nie-medycznego (psychologicznego) leczenia depresji i spokrewnionych z nią zaburzeń. Jeśli lekarz GP, psychiatra lub pediatra skieruje Cię do zarejestrowanego psychoterapeuty, terapeuty zajęciowego lub pracownika socjalnego, możesz uzyskać częściowy zwrot kosztów z Medicare. Zwrot ten przysługuje za 12 indywidualnych (18 w wyjątkowych okolicznościach) i 12 grupowych sesji terapeutycznych na rok kalendarzowy. O dodatkowe szczegóły zapytaj lekarza wystawiającego skierowanie. Listę pracowników psychiatrycznej służby zdrowia, stosujących leczenie psychologiczne, za które możesz uzyskać częściowy zwrot kosztów z Medicare, możesz znaleźć:

• Powiedz tej osobie, że zauważyłeś zmianę w jej zachowaniu.

– Psychologów klinicznych (Clinical Psychologists): www.beyondblue.org.au na stronie internetowej Get Help

• Spędzaj z tą osobą czas, rozmawiaj na temat tego czego doświadcza i daj jej poznać, że słuchasz bez oceniania jej.

– P  sychologów (Psychologists): www.psychology.org.au na stronie internetowej Find a Psychologist

• Zasugeruj wizytę u lekarza lub innego pracownika służby zdrowia i/lub pomóż tej osobie zamówić wizytę.

– Pracowników socjalnych (Social Workers): www.aasw.asn.au na stronie internetowej Find a Mental Health Worker

• Idź z tą osobą do lekarza lub innego pracownika służby zdrowia. • Pomóż tej osobie znaleźć informacje na temat zaburzeń lękowych. • Zachęcaj tę osobę aby się dobrze wysypiała, zdrowo jadła i stosowała strategie samo-pomocy.

– T  erapeutów zajęciowych (Occupation Therapists): www.ausot.com.au na stronie internetowej Find a Mental Health OT

3 of 4 Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej

www.beyondblue.org.au Lub telefonicznej linii informacyjnej beyondblue 1300 22 4636

Zaburzenia Lękowe Anxiety disorders – Polish

GDZIE UZYSKAĆ INFORMACJE beyondblue: krajowa inicjatywa do walki z depresją beyondblue: the national depression initiative

Anxiety Disorders Alliance

www.beyondblue.org.au beyondblue info line 1300 22 4636

Informacje na temat zaburzeń lękowych, odpowiednich środków pomocy i grup wspierających.

Informacje na temat depresji, zaburzeń lękowych i powiązanych z nimi zaburzeń związanych z uzależnieniami od używek, dostępne rodzaje leczenia i gdzie można uzyskać pomoc www.youthbeyondblue.com Należąca do beyondblue strona internetowa dla młodych ludzi – informacje na temat depresji i jak pomóc przyjacielowi.

www.ada.mentalhealth.asn.au

Anxiety Network Australia www.anxietynetwork.com.au Informacje na temat zaburzeń lękowych, odpowiednich programów, warsztatów i kursów, oraz historie opowiedziane przez ludzi żyjących z tymi zaburzeniami.

TRANX (Tranquilliser Recovery and New Existence)

Lifeline

www.tranx.org.au

13 11 14 Dwudziestoczterogodzinne poradnictwo, informacje i skierowania (koszt rozmowy miejscowej).

Anxiety Recovery Centre

Informacje na temat benzodiazepin (środków uspokajających i nasennych), wytyczne na temat bezpiecznego ich używania i strategie radzenia sobie z lękami i problemami ze snem.

CRUfAD

www.arcvic.com.au Informacje na temat zaburzeń lękowych, radzenia sobie oraz linki.

ADAVIC (The Anxiety Disorders Association of Victoria) www.adavic.org.au Informacje na temat zespołu strachu panicznego, fobii społecznej, agorafobii, ogólnego zaburzenia lękowego i depresji oraz służb wspierających.

www.crufad.org Informacje na temat depresji, stanów lękowych i radzenia sobie z nimi.

Moodgym www.moodgym.anu.edu.au Terapia psychologiczna poprzez Internet.

Climate.tv – interactive e-health

PADA (The Panic Anxiety Disorder Association)

www.climate.tv

www.pada.org.au

Opracowany przez ekspertów medycznych system samo‑leczenia dla ludzi z depresją i stanami lękowymi.

Informacje na temat lęków i depresji (włącznie z depresją poporodową), związanych z tymi tematami badań naukowych i opublikowanych prac.

Social Anxiety Australia

Panic Online www.med.monash.edu.au/mental health/paniconline Interaktywny program internetowy dla ludzi z zespołem lęku panicznego.

www.socialanxiety.com.au Informacje na temat lęku społecznego, ataków paniki, relacje z pierwszej ręki od osób żyjących z tymi zaburzeniami oraz linki.

Multicultural Mental Health Australia www.mmha.org.au phone: 02 9840 3333 Informacje na temat Transkulturowych Służb Zdrowia Psychicznego (Transcultural Mental Health Services) w Twoim stanie lub terytorium.

© beyondblue: the national depression initiative, 2009. PO Box 6100, Hawthorn West VIC 3122 T: (03) 9810 6100 beyondblue info line 1300 22 4636 F: (03) 9810 6111 E: [email protected] W: www.beyondblue.org.au

08/09

4 of 4 Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej

www.beyondblue.org.au Lub telefonicznej linii informacyjnej beyondblue 1300 22 4636