Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku
Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich
„Pojezierze Drawskie – Kraina 1000 Jezior”
Szczecinek 2010 r.
1
Spis treści Rozdział 1 Charakterystyka Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku ubiegającego się o wybór do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich (LSROR), w ramach Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR), jako podmiotu odpowiedzialnego za realizację LSROR....................................................................................................................... 5 1.1 Nazwa i statut prawny Stowarzyszenia LGR oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze ............................................................................................ 5 1.2 Opis procesu powstawania partnerstwa Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku .......................................................................................... 5 1.3 Charakterystyka członków LGR i sposób rozszerzania/zmiany składu LGR.................... 10 1.3.1 Pozyskiwanie i przyjmowanie nowych członków .......................................................... 13 1.4 Struktura Komitetu pełniącego rolę ciała decyzyjnego LGR............................................. 13 1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGR oraz Komitetu ................................................. 15 1.5.1 Zasady powoływania członków Komitetu ...................................................................... 15 1.5.2 Zasady odwoływania członków Komitetu .......................................................................... 1.5.3 Procedura funkcjonowania Komitetu, w tym procedura wyłączenia członka od udziału w dokumentowaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywoływać wątpliwości co do jego bezstronności.................................................................. 18 Rozdział 2 Opis obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Rybackich wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności .......................................................................... 20 2.1 Wykaz gmin i ludność zamieszkująca obszar LSROR w dniu 31 grudnia 2008 r............. 20 2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe..... 21 2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne ......................................................................................... 21 2.2.2 Uwarunkowania geograficzne......................................................................................... 21 2.2.3 Klimat obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”.................................................................... 23 2.2.4 Wody powierzchniowe.................................................................................................... 23 2.2.4.1 Rzeki............................................................................................................................. 23 2.2.4.2 Stan czystości rzek ....................................................................................................... 27 2.2.4.3 Zbiorniki wodne ........................................................................................................... 27 2.2.4.4 Zbiorniki retencyjne ..................................................................................................... 36 2.2.4.5 Stan czystości jezior ………………………………………………………………….37 2.2.5 Gleby ............................................................................................................................... 38 2.3 Uwarunkowania przyrodnicze …………………………………………………………. 39 2.3.1 Charakterystyka lasów w gminach Partnerstwa Drawy.................................................. 39 2.3.2 Ochrona przyrody............................................................................................................ 40 2.4 Uwarunkowania historyczne .............................................................................................. 45 2.5 Uwarunkowania kulturowe ................................................................................................ 46 2.6 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”............................... 46 2.6.1 Demografia...................................................................................................................... 46 2.6.2 Gospodarka...................................................................................................................... 48 2.6.3 Aktywność gospodarcza.................................................................................................. 49 2.6.4 Sytuacja na rynku ............................................................................................................ 50 2.6.5 Kapitał społeczny ............................................................................................................ 51 2.6.6 Uzasadnienie spójności obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” ........................................ 53 2.6.7 Specyfika obszaru oraz sposoby jej wykorzystania ........................................................ 55 2.6.8 Opis działalności związanej z połowem, chowem, przetwórstwem ryb na obszarze objętym LSROR ....................................................................................................................... 57
2
2.6.9 Wskazanie jaka liczba osób obszaru objętego LSROR spełnia wymagania, o których mowa w par. 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymagań jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, określenie rodzaju aktywności tych osób, powiązania z innymi sektorami gospodarki ........................................ 60 Rozdział 3 Wskazanie silnych i słabych stron, szans i zagrożeń obszaru objętego LSROR (analiza SWOT)........................................................................................................................ 65 Rozdział 4 Wnioski wynikające z opisu obszaru i z analizy SWOT,o których mowa w ust. 2 i 3, ze szczególnym uwzględnieniem problemów i potrzeb sektora rybactwa ..................... 72 Rozdział 5 Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSROR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć służących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operacje.......................................................................... 75 5.1 Cele główne i cele szczegółowe LSROR LGR „Partnerstwo Drawy” ............................. 76 5.2 Środki służące do osiągnięcia zakładanych celów............................................................. 77 5.3 Rodzaje operacji, które mogą uzyskać wsparcie................................................................ 78 5.4 Przewidywany wpływ na środowisko, rodzajów operacji planowanych do wsparcia....... 82 Rozdział 6 Wykazanie związku i spójności przyjętych w LSROR celów i środków z wnioskami wynikającymi z opisu obszaru oraz analizy SWOT ........................................... 83 Rozdział 7 Plan budżetu LSROR z podziałem na dwuletnie okresy, uwzględniający środki finansowe przeznaczone na finansowanie poszczególnych rodzajów operacji ....................... 85 Rozdział 8 Określenie procedury zgodności operacji z LSROR, procedury wyboru operacji przez LGR, procedury odwołania od rozstrzygnięć Komitetu w sprawie wyboru operacji w ramach działania Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013, kryteriów na podstawie, których jest oceniana zgodność operacji z LSROR oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów ............................................................................................ 88 8.1 Procedura oceny zgodności wniosków z LSROR i wyboru operacji przez LGR .............. 88 8.2 Procedura odwołania od rozstrzygnięć Komitetu w sprawie wyboru operacji .................. 90 8.3 Harmonogram działań i zakres odpowiedzialności organów LGR uczestniczących w procedurze oceny i wyboru operacji .................................................................................... 91 8.4 Schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR .................................. 93 Rozdział 9 Wskazanie kryteriów oceny wyboru operacji w ramach realizacji LSROR przez LGR „Partnerstwo Drawy” ...................................................................................................... 94 Rozdział 10 Opis procesu przygotowania i konsultowania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich.............................................................................................................. 104 Rozdział 11 Opis procesu wdrażania i aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich............................................................................................................................... 105 11.1 Zarządzanie przedsięwzięciami...................................................................................... 105 11.2 Komunikacja społeczna.................................................................................................. 106
3
11.3 Monitoring sytuacji i uwarunkowań obszaru LGR ........................................................ 107 Rozdział 12 Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej ............................................. 109 12.1 Metodologia i cele ewaluacji.......................................................................................... 110 Rozdział 13 Spójność planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowanych przez LGR w ramach innych programów wdrażanych na obszarze objętym LSROR.................... 112 13.1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) ......................................................... 112 13.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) .............................................................. 113 13.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego ……… ....... 113 13.4 Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (FOP) ........................................................... 114 13.5 INTERREG IV A ........................................................................................................... 114 13.6 Inne dostępne środki finansowe ..................................................................................... 114 13.7 Określenie powiązań LSROR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSROR.................................................................................................. 115 13.7.1 Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym ........................................................ 115 13.7.2 Wykaz dokumentów planistycznych, strategicznych i programowych związanych z obszarem Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku.......................................................................................................................... 117 Rozdział 14 Mechanizmy zapobiegające nakładaniu się pomocy......................................... 119
4
Rozdział 1 Charakterystyka Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku ubiegającego się o wybór do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich (LSROR), w ramach Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR), jako podmiotu odpowiedzialnego za realizację LSROR
1.1 Nazwa i statut prawny Stowarzyszenia LGR oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze Pełna nazwa Stowarzyszenia brzmi Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, zwana w dalszej części LGR „Partnerstwo Drawy”. Siedziba Stowarzyszenia mieści się w Szczecinku przy ulicy 28 Lutego 16, 78 – 400 Szczecinek Informacje na temat Stowarzyszenia LGR znajdują się na stronie internetowej pod adresem www.partnerstwodrawy.org Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 29 października 2009 r. pod numerem 0000340574.
1.2 Opis procesu powstawania partnerstwa Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku jest ściśle powiązane z funkcjonującym Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Drawy” z siedzibą Złocieńcu. Nie było to rzeczą przypadkową, gdyż na bazie doświadczeń Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i wdrażania programu Leader podjęto próbę realizacji Programu Operacyjnego Restrukturyzacja Obszarów Zależnych Od Rybactwa na tym terenie. Jednak ze względu na zmiany obszaru działania spowodowane zmianami granic administracyjnych jednej z Gmin i udziałem innej gminy w sąsiedniej grupie rybackiej, podjęto decyzję o przystąpieniu do prac nad tworzeniem nowej, a zarazem siostrzanej organizacji w formie stowarzyszenia. Wykorzystując doświadczenia i pomoc LGD Partnerstwo Drawy i opierając się na wydatnej pomocy Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego przeprowadzono konsultacje społeczne dotyczące potrzeby stworzenia organizacji zajmującej się rybactwem, wędkarstwem i stanem akwenów na Pojezierzu Drawskim. Proces budowania partnerstwa, który doprowadził do powołania Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku miał kilka ważnych etapów i był realizowany z bezpośrednim udziałem mieszkańców gmin tego terenu związanych z branżą rybną lub działających w jego otoczeniu w momencie pojawienia się takiej możliwości. Okolicznością mającą duży wpływ na przebieg tego procesu, było zaangażowanie i współpraca samorządów Pojezierza Drawskiego podjęta w połowie lat 90 przy wielu wspólnych projektach angażujących gminy obszaru LGR. Efektem tych działań było
5
powstanie dwóch ważnych organizacji: Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego (SGIPPD) oraz Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty (ZMiGDP) związek ten między innymi realizuje dwa największe w Polsce programy proekologiczne. Pierwszy to wspólna gospodarka wodno – ściekowa w 26 gminach, drugi to program termomodernizacji w 22 gminach regionu. Ich zadaniem jest także promocja Pojezierza Drawskiego, aktywizacja mieszkańców w kierunku rozwoju turystyki oraz realizacji projektów infrastrukturalnych. Kontakty nawiązane doraźnie były kontynuowane w latach następnych i stały się podstawą do tworzenia trwałego partnerstwa. Początki Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku sięgają połowy roku 2009, kiedy pojawił się projekt związany z wdrażaniem Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013. Wtedy pojawiło się zainteresowanie ze strony producentów związanych z sektorem rybackim z terenu Pojezierza Drawskiego, skupionych wokół dwóch powiatów: Drawskiego i Szczecineckiego. Ze względu na specyfikę ich działalności oraz współpracę branżową pomiędzy sobą, nastąpiło ożywienie w kierunku stworzenia formalnej struktury dla realizacji zadań Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 2013. Dodatkowym atutem był udział trenerów AGROLINII w procesie tworzenia partnerstwa, będących zarazem członkami zarówno Lokalnej Grupy Działania jak i Lokalnej Grupy Rybackiej. Pierwsze ruchy związane z informowaniem o programie Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013 miały miejsce już w lipcu 2009 r. , kiedy ukazały się pierwsze dokumenty legislacyjne dotyczące programu i odbyło się pierwsze szkolenie organizowane w ramach AGROLINII. Wokół pomysłu zaczęły pojawiać się osoby, przedsiębiorstwa oraz organizacje zainteresowane uczestnictwem w projekcie. Następne warsztaty odbyły się w sierpniu i listopadzie. Nabyta na nich wiedza praktycznie wsparła proces utworzenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku oraz przygotowała do świadomego uczestnictwa przy tworzeniu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Od momentu powstania, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku swoją działalność koncentrowało głównie na promocji programu Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013, pozyskiwaniu członków oraz sieciowaniu ich w celu wzajemnego wsparcia i dalszej współpracy. Wykorzystując doświadczenie we współpracy z lokalnymi i regionalnymi przedstawicielami mediów począwszy od lipca 2009 r. średnio raz w miesiącu ukazywały się informacje dot. działań związanych z wdrażaniem Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013. Poprzez współpracę z Gazetą Drawską, Tygodnikiem Pojezierza Drawskiego, Głosem Koszalińskim, Kurierem Szczecińskim ukazywały się wydania oraz materiały tematycznie zbliżone do działań, mogących mieć powiązanie z działalnością powstającego Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. W radiu ESKA raz na kwartał ukazywał się materiał w formie wywiadu lub newsa dotyczący organizowanych spotkań lub działań ważnych dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. W tym też czasie ukazały się trzy wywiady w telewizji lokalnej GAWEX ze Szczecinka. Na terenie powstawania partnerstwa odbywały się spotkania informacyjne dla przedstawicieli samorządów w celu przygotowania uchwał o przystąpieniu do Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” i co za tym idzie, powiększenia obszaru działania LGR. Łącznie takich spotkań odbyło się szesnaście, przy czym w niektórych gminach wymagało to odbycia kilku spotkań. Dodatkowo przedstawiciele komitetu założycielskiego Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku uczestniczyli w akcji promocyjnej, której celem było pozyskanie nowych członków partnerstwa z sektora rybackiego. Takich spotkań odbyło się ponad czterdzieści.
6
Formalnie w dniu 4 września 2009 r. w siedzibie Starostwa Powiatowego w Szczecinku odbyło się zebranie założycielskie Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, w którym uczestniczyło 18 osób. Inicjatorami zebrania założycielskiego byli przedstawiciele sektora rybackiego i społecznego. Obecni byli przedstawiciele: samorządów lokalnych, podmiotów gospodarczych oraz osoby prywatne. Podczas zebrania założycielskiego obecni członkowie Stowarzyszenia przyjęli Statut Stowarzyszenia oraz wybrali Komitet Założycielski Stowarzyszenia, który został upoważniony przez członków – założycieli do reprezentowania Stowarzyszenia do czasu zwołania Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia. W skład Komitetu Założycielskiego weszło 5 osób, członków - założycieli. Dnia 29 października 2009 r. w wyniku działalności Komitetu Założycielskiego i na jego wniosek Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku uzyskało postanowieniem Sądu Rejonowego w Koszalinie IX Wydział Krajowego Rejestru Sądowego wpis do KRS pod numerem – KRS 0000340574. Czas działania Stowarzyszenia jest nieokreślony, zaś organem sprawującym nadzór ustalono Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Dnia 2 listopada 2009 r. Stowarzyszenie uzyskało zaświadczenie z Głównego Urzędu Statystycznego o/Koszalin o nadaniu numeru identyfikacyjnego REGON- 320741645, z określeniem rodzaju działalności według PKD 2007- 9499Z, a według PKD 2004- 9133Z. W dniach 17 – 18 listopada 2009 r. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” było reprezentowane przez swoich przedstawicieli na I Ogólnopolskiej Konferencji przyszłych, potencjalnych grup rybackich. Konferencja odbyła się w Warszawa/Falenty. Dnia 9 grudnia 2009 r. Komitet Założycielski zorganizował I Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w siedzibie Starostwa Powiatowego w Szczecinku. W toku obrad, zgodnie z przyjętym porządkiem dokonano wyboru władz Stowarzyszenia oraz podjęto uchwałę o przyjęciu Statutu Stowarzyszenia. W I Walnym Zebraniu, zgodnie z listą obecności, uczestniczyło 38 osób, z czego 33 to Członkowie Stowarzyszenia. W dniu 12 lutego 2010 r. odbyło się Zebranie Zarządu Stowarzyszenia oraz Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, na których zapoznano się z założeniami Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, zaś w drodze głosowania przyjęto: wzór logo Stowarzyszenia oraz wzór pieczęci. Ponadto Zarząd Stowarzyszenia rozpatrzył wnioski kandydatów na nowych członków stowarzyszenia. Logo Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku przyjęte decyzją Zarządu oraz uchwałą Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia przedstawiono poniżej :
Numer NIP: 673-187-64-54 Stowarzyszeniu został nadany przez Urząd Skarbowy w Szczecinku dnia 22 stycznia 2010 r. Na dzień 12 marca 2010 r. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku liczy 68 członków, wśród których znajdują się reprezentanci wszystkich trzech sektorów, w tym 9 gmin, 2 starostwa powiatowe oraz 5 podmiotów gospodarczych.
7
Prace nad Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Rybackich rozpoczęto w październiku 2009 r. od gromadzenia informacji niezbędnych do inwentaryzacji obszaru. Wtedy to pozyskiwano dokumenty mówiące o ilości przedstawicieli sektora rybackiego, które posłużyły do ustalenia budżetu na realizację Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Następnie na podstawie dokumentów PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo Drawy”, zostały przygotowane propozycje regulaminów LGR „Partnerstwo Drawy”. W dniach 26 – 27 listopada 2009 r. w Siemczynie k. Czaplinka odbyły się warsztaty, na których omawiano kwestie tj. : założenia do strategii, analiza SWOT, wybór celów ogólnych i szczegółowych oraz przedsięwzięcia do realizacji. 26 listopada 2009 r. w warsztatach uczestniczyło 35 osób, a 27 listopada 2009 r. w warsztatach uczestniczyły 34 osoby. Reprezentatywność sektora rybackiego wśród uczestników warsztatów wyniosła 40%. Efekty prac nad strategią zostały przekazane członkom LGR „Partnerstwo Drawy” podczas Walnego Zebrania, które odbyło się 12 lutego 2010 r., udostępnione zostały również na stronie internetowej (www.partnerstwodrawy.org) do konsultacji. Zespół do spraw strategii na podstawie uwag ze strony Członków LGR „Partnerstwo Drawy” uzupełnił dokument i złożył jako tekst jednolity. Dokument stanie się przedmiotem głosowania, po przyjęciu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia będzie ona obowiązywać na obszarze działania Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Biuro Powiatowe ARiMR w Szczecinku na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz.U. z 2004 r. Nr 10 poz.76), po rozpatrzeniu wniosku o wpis do ewidencji producentów z dnia: 01.03.2010 r. złożonego przez Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku; nadała mu numer identyfikacyjny: 063964952. Dzięki współpracy Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwa Drawy” w Szczecinku, Urzędu Marszałkowskiego w Szczecinie, a także Stowarzyszenia „AGROLINIA” w ramach przeprowadzenia szeregu warsztatów oraz szkoleń znaczna ilość osób oraz członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”, reprezentujących wszystkie trzy sektory, które tworzą , tzw. : trójsektorowość w zakresie partnerstwa dla Stowarzyszenia, uzyskała niezbędną wiedzę na temat wspierania zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach operacji realizowanych poprzez Lokalną Strategię Rozwoju Obszarów Rybackich, potwierdzoną odpowiednimi Certyfikatami wydanymi we współpracy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Stowarzyszenia „AGROLINIA”. Imienne wykazy osób, które mają potwierdzoną i udokumentowaną wiedzę z zakresu Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 Osi Priorytetowej 4 wraz z zestawieniem numerologicznym certyfikatów, zawierają poniższe tabele: Tabela 1. Lista numerologiczna Certyfikatów z Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013
L.P. 1. 2. 3. 4. 5.
Nazwisko i Imię Bryła Mariusz Jasionas Ryszard Kozłowski Piotr Kraszewski Andrzej Łajczak Tomasz
Numer Certyfikatu 1031 1032 1033 1034 1035
8
6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31.
Makowski Patryk Malarski Arkadiusz Sadkowski Marian Witkowski Grzegorz Wrzesiński Grzegorz Zacharzewski Krzysztof Bator Artur Błaszczok Norbert Cieślikowski Marek Getka Mariusz Głuchowski Radosław Gospodarek Jerzy Górniak Radosław Korycka-Kozioł Anna Kubabski Jan Marcewicz Wojciech Michalski Tadeusz Okoń Joanna Rajczonek Stanisław Rudnikowicz Jan Siubdzia Dariusz Szlońska Katarzyna Urban Andrzej Waszczyk Kamila Wrzesiński Dawid Duda Aleksandra
1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1338
Tabela 2. Lista numerologiczna Certyfikatów nadanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego z Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013
L.P. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Nazwisko i Imię Suchoński Tomasz Malarski Arkadiusz Rudnikowicz Jan Siubdzia Dariusz Rajczonek Stanisław Jasionas Ryszard Wiśniewska Halina Sztajnke Joanna Kozłowska Małgorzata Lech Grażyna
Numer Certyfikatu 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52
Pomimo zamierzeń i propozycji rozszerzenia partnerstwa na obszar dwóch powiatów – szczecineckiego i drawskiego, wyłączając miasto Szczecinek – plan się nie powiódł. Przyczyną był brak deklaracji ze strony Gminy Wiejskiej Szczecinek, która nie podjęła uchwały o przystąpieniu do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Konsekwencją tego był m.in. brak możliwości wejścia do partnerstwa Gminy Biały Bór, z uwagi na brak, tzw. spójności terytorialnej, a Gmina Wiejska Szczecinek takową gwarantowała.
9
1.3 Charakterystyka członków LGR i sposób rozszerzania/zmiany składu LGR Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku na dzień 12 marca 2010 r. liczy 68 członków, wśród których są reprezentanci wszystkich trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego. Wykaz członków partnerstwa zawiera poniższa tabela. Tabela 3. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – członkowie
L.P.
Nazwa podmiotu lub imię i nazwisko
1.
Gmina Złocieniec
Członek zwyczajny
publiczny
2.
Urząd Miasta i Gminy Barwice
Członek zwyczajny
publiczny
3.
Gmina Grzmiąca
Członek zwyczajny
publiczny
4.
Gmina Borne Sulinowo
Członek zwyczajny
publiczny
5.
Gmina Czaplinek
Członek zwyczajny
publiczny
6.
Gmina Drawsko Pomorskie
Członek zwyczajny
publiczny
7.
Gmina Kalisz Pomorski
Członek zwyczajny
publiczny
8.
Gmina Ostrowice
Członek zwyczajny
publiczny
9.
Gmina Wierzchowo Starostwo Powiatowe w Szczecinku Starostwo Powiatowe w Drawsku Pomorskim Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinku Zarząd Miejsko-Gminny Ligi Ochrony Przyrody w Szczecinku Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Drawy” Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w Koszalinie
Członek zwyczajny
publiczny
Członek zwyczajny
publiczny
Członek zwyczajny
publiczny
Członek zwyczajny
publiczny
Członek zwyczajny
publiczny
Członek zwyczajny
społeczny
Członek zwyczajny
społeczny
10. 11. 12.
13.
14.
15.
Funkcja
Sektor
16.
Firma „GRŁ” Spółka z o.o.
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
17.
Firma „Aquarian” Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Rybackie Spółka z o.o. – Szczecinek
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
Przedsiębiorstwo Rybackie Złocieniec Sp. z o.o.
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
18. 19.
10
20.
Adam Podpora
Członek zwyczajny
społeczny
21.
Juliusz Mokierów-Czołowski
Członek zwyczajny
społeczny
22.
Aleksandra Maria Duda
rybacki-gospodarczy
23.
Mariusz Bryła
Członek zwyczajny Wiceprzewodniczący Komisji Rewizyjnej
24.
Anna Korycka- Kozioł
Członek zwyczajny
społeczny
25.
Jarosław Leszkiewicz
Członek zwyczajny
społeczny
26.
Tomasz Łajczak
Członek Zarządu
społeczny
27.
Mariusz Getka
Członek Zarządu
społeczny
28.
Adam Romanowski
Członek zwyczajny
społeczny
29.
Jan Romanowski
Członek zwyczajny
społeczny
30.
Halina Wiśniewska
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
31.
Mieczysław Sochacki
rybacki-gospodarczy
32.
Ryszard Jasionas
Członek zwyczajny Sekretarz Stowarzyszenia
33.
Krzysztof Kraczek
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
34.
Krzysztof Lis
Prezes Stowarzyszenia
społeczny
35.
Tomasz Mazur
Członek zwyczajny
społeczny
36.
Izabela Urbańska
społeczny
37.
Grzegorz Witkowski
Członek zwyczajny Wiceprezes Stowarzyszenia
38.
Piotr Kozłowski
Członek zwyczajny
rybacki –gospodarczy
39.
Urszula Paciorek
Członek zwyczajny
społeczny
40.
Dariusz Siubdzia
Członek zwyczajny
społeczny
41.
Magdalena Łosiewicz
Członek zwyczajny
społeczny
42.
Robert Zabuski
Członek zwyczajny
społeczny
43.
Jolanta Mariak
Członek zwyczajny
społeczny
44.
Michał Mariak
Członek zwyczajny
społeczny
45.
Bernard Kotowicz
rybacki-gospodarczy
46.
Jan Kubabski
Członek zwyczajny Sekretarz Komisji Rewizyjnej
47.
Łukasz Borys
Członek zwyczajny
społeczny
48.
Tadeusz Michalski
Członek zwyczajny
społeczny
11
rybacki-gospodarczy
społeczny
społeczny
społeczny
49.
Andrzej Urban
Członek Zarządu
społeczny
50.
Tadeusz Sokołowski
Członek zwyczajny
społeczny
51.
Jerzy Gospodarek
rybacki-gospodarczy
52.
Grażyna Kraczek
Członek Zarządu Skarbnik Stowarzyszenia
53.
Stanisław Rajczonek
54.
rybacki-gospodarczy rybacki-gospodarczy
Katarzyna Kuciapska
Członek zwyczajny Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej
55.
Radosław Górniak
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
56.
Andrzej Kraszewski
Członek zwyczajny
społeczny
57.
Mirosław Baran
Członek zwyczajny
społeczny
58.
Tomasz Sztajnke
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
59.
Joanna Sztajnke
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
60.
Małgorzata Kozłowska
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
61.
Jan Rudnikowicz
Członek zwyczajny
publiczny
62.
Arkadiusz Malarski
Członek zwyczajny
publiczny
63.
Krzysztof Zacharzewski
Członek zwyczajny
społeczny
64.
Zbigniew Jabłoński
Członek zwyczajny
rybacki- gospodarczy
65.
Tomasz Suchoński
Członek zwyczajny
publiczny
66.
Grażyna Lech
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
67.
Krzysztof Żuprański Gospodarstwo Rybackie Spółka z o.o. w Czaplinku
Członek zwyczajny
społeczny
Członek zwyczajny
rybacki-gospodarczy
68.
rybacki-gospodarczy
Jak wynika z podanego wyżej wykazu, w LGR „Partnerstwo Drawy” stowarzyszonych jest: 9 gmin i 2 powiaty. Łącznie 16 członków reprezentuje sektor publiczny, 30 członków reprezentuje sektor społeczny, a 22 członków reprezentuje sektor gospodarczy. Zatem przedstawiciele sektora społecznego stanowią 44,12 % ogólnej liczby członków, przedstawiciele sektora publicznego stanowią 23,53 % natomiast sektor gospodarczy stanowi 32,35 % wszystkich członków stowarzyszenia. Wynika więc z tego, że reprezentatywność poszczególnych sektorów odzwierciedla stopień zapotrzebowania na wsparcie i wskazuje na realne potrzeby poszczególnych środowisk, do których nawiązuje Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich.
12
1.3.1 Pozyskiwanie i przyjmowanie nowych członków
LGR „Partnerstwo Drawy” jest stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich, którzy deklarują chęć aktywnego włączenia się w realizację jego celów statutowych. Rozszerzanie składu partnerstwa to z jednej strony procedury formalne związane z przyjmowaniem nowych członków, a z drugiej strony – działania podejmowane przez władze Stowarzyszenia w celu pozyskania nowych członków, takie jak: - prowadzenie strony internetowej z informacjami na temat działalności Stowarzyszenia; - wydanie ulotek informacyjnych prezentujących zawartość Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich i zasad jej realizacji; - promocja działalności stowarzyszenia poprzez aktywną współpracę z przedstawicielami mediów lokalnych i regionalnych; - spotkania i szkolenia dla mieszkańców obszaru na temat założeń Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013 i roli stowarzyszenia w jego wdrażaniu – na przykład seria spotkań przeprowadzonych w poszczególnych miejscowościach gminnych wchodzących w skład Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Procedury formalne dotyczące przyjmowania członków określa statut. Zgodnie z nimi, osoba lub podmiot zainteresowany uzyskaniem członkostwa w Stowarzyszeniu musi złożyć pisemne oświadczenie woli (wypełnić deklarację członkowską lub deklarację przystąpienia), o przystąpieniu do Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, jako członek zwyczajny. Wzory deklaracji są dostępne w biurze Stowarzyszenia oraz na stronie internetowej Stowarzyszenia. Złożone oświadczenie rozpatruje Zarząd, który decyduje o przyjęciu w poczet członków zwyczajnych Stowarzyszenia w drodze uchwały podjętej zwykłą większością głosów. W przypadku, gdy Zarząd wydaje decyzję odmowną, zobowiązany jest pisemnie powiadomić kandydata o odmowie przyjęcia. Powiadomienie powinno zawierać przyczyny odmowy przyjęcia oraz wskazanie możliwości odwołania się od postanowienia Zarządu do Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia. Od odmownej decyzji Zarządu zainteresowanemu przysługuje prawo odwołania się do Walnego Zebrania, którego uchwała w tym przedmiocie jest ostateczna.
1.4 Struktura Komitetu pełniącego rolę ciała decyzyjnego LGR Jednym ze statutowych organów Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku jest Komitet. Jego głównym zadaniem jest wybór operacji zgodnie z zapisami art. 16 ust. 1, pkt 4 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego, które mają być realizowane w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Zgodnie
13
z postanowieniami i decyzją Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Komitet składa się z 12 członków. Członkowie Komitetu zgodnie z zapisami statutowymi są wybierani przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia (art. 23 pkt 4 ppkt 5 i art. 30 pkt 2 Statutu). W ten sposób wybrany skład osobowy członków Komitetu LGR wybiera ze swego grona w głosowaniu jawnym Przewodniczącego, Wiceprzewodniczącego i Sekretarza Komitetu LGR. Skład Komitetu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” na dzień 12 marca 2010 r. z podziałem na sektorowość, przedstawia poniższa tabela: Tabela 4. Skład Komitetu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku :
Lp.
Nazwisko i imię/imiona członka komitetu
1.
Nazwa reprezentowanej gminy
Sektor, którego przedstawicielem jest członek komitetu
Sztajnke Joanna Anna
Drawsko Pomorskie
Gospodarczy
2.
Kotowicz Bernard
Kalisz Pomorski
Gospodarczy
3.
Malarski Arkadiusz
Borne Sulinowo
Publiczny
4.
Suchoński Tomasz
Wierzchowo
Publiczny
5.
Zacharzewski Krzysztof Robert
Złocieniec
Społeczny
6.
Siubdzia Dariusz Jan
Szczecinek
Społeczny
7.
Duda Aleksandra
Ostrowice
Gospodarczy
8.
Wiśniewska Halina Maria
Grzmiąca
Społeczny
9.
Rajczonek Stanisław Bolesław
Szczecinek
Gospodarczy
10.
Rudnikowicz Jan
Barwice
Publiczny
11.
Kozłowska Małgorzata Alicja
Złocieniec
Gospodarczy
12.
Lech Grażyna
Czaplinek
Gospodarczy
W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele wszystkich dziewięciu gmin będących członkami Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Każda gmina ma więc swojego reprezentanta. W Komitecie jest trzech przedstawicieli podmiotów sektora publicznego, którzy stanowią 25% składu Komitetu. Przedstawiciele sektora społecznego są reprezentowani przez trzech członków, którzy stanowią również 25% składu Komitetu. Przedstawiciele sektora gospodarczego związanego z sektorem rybackim są reprezentowani przez sześciu członków, którzy stanowią 50% składu Komitetu. Reasumując, przedstawiciele sektora społecznego i gospodarczego łącznie są reprezentowani w Komitecie przez dziewięciu członków, co z kolei stanowi 75 % składu Komitetu. Sektor rybacki jest w Komitecie reprezentowany przez siedmiu członków, którzy łącznie stanowią ponad 58% ogółu składu Komitetu. 14
Dodatkowo wypełniając wymóg w zakresie reprezentatywności w Komitecie LGR „Partnerstwo Drawy” można wyszczególnić m.in.: 1. Dwie osoby poniżej 30 roku życia, 2. Pięć kobiet, 3. Jedenaście osób z udokumentowaną wiedzą na temat wspierania zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach operacji realizowanych poprzez Lokalną Strategię Rozwoju Obszarów Rybackich, potwierdzoną odpowiednimi Certyfikatami wydanymi we współpracy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stowarzyszenia „AGROLINIA” oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, 4. Przedstawiciela każdej z Gmin tworzących Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy”.
1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGR oraz Komitetu
1.5.1 Zasady powoływania członków Komitetu
Zasady powoływania członków Komitetu reguluje Statut Stowarzyszenia stanowiący Załącznik nr 1 do wniosku o wybór Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich oraz Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków stanowiący Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Zgodnie z postanowieniami Statutu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” Komitet składa się z – od 8 do 12 członków, wybieranych przez Walne Zebranie spośród członków Stowarzyszenia. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia powołując członków Komitetu LGR określa również liczbę jego członków. Procedurę wyboru Przewodniczącego Komitetu określa Regulamin Komitetu LGR. Kandydata lub kandydatów na Przewodniczącego Komitetu, wybierają spośród siebie zgodnie z Regulaminem Komitetu jego Członkowie, na pierwszym posiedzeniu. Komitet LGR jest wybierany na kadencję trwającą 3 lata. Członkowie Komitetu LGR muszą reprezentatywność składu Komitetu:
spełniać
następujące
warunki
określające
1. Żaden z członków Komitetu nie może być równocześnie członkiem Komisji Rewizyjnej, ani członkiem Zarządu; 2. Żaden z członków Komitetu nie może być zatrudniony w biurze Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku; 3. W składzie Komitetu musi być przynajmniej jeden przedstawiciel/mieszkaniec każdej z Gmin będącej członkiem LGR; 4. W składzie Komitetu musi być co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora publicznego będących członkami LGR;
15
5. W składzie Komitetu musi być co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora społecznego będących członkami LGR; 6. W składzie Komitetu musi być co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora gospodarczego będących członkami LGR; 7.
W składzie Komitetu muszą być co najmniej dwie osoby poniżej 30 roku życia;
8.
W składzie Komitetu muszą być co najmniej dwie kobiety;
9. W składzie Komitetu musi być co najmniej 1/3 członków posiadających udokumentowaną wiedzę z zakresu Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013; 10. W składzie Komitetu musi być co najmniej 75 % członków zameldowanych na pobyt stały na obszarze objętym LSROR , według stanu na dzień 31 grudnia 2008r. Skład Komitetu LGR przedstawiony przez Zarząd pod głosowanie Walnemu Zebraniu Członków Stowarzyszenia winien, poza określonymi powyżej warunkami spełniać wymogi, o których mowa w rozporządzeniach Wspólnoty Europejskiej, czyli co najmniej połowę członków Komitetu stanowią podmioty, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. b i c rozporządzenia nr 1198/2006 Rady Wspólnoty Europejskiej, lub ich przedstawiciele, i w art. 23 ust. 1 akapit 4 rozporządzenia nr 498/2007 Komisji Wspólnoty Europejskiej będącymi przedstawicielami sektora rybackiego. W wyborach członków Komitetu pod głosowanie poddaje się listę kandydatów zgłoszoną przez Zarząd. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia podejmuje decyzję w głosowaniu jawnym przez podniesienie ręki lub karty do głosowania. Decyzja akceptująca listę kandydatów zgłoszoną przez Zarząd zapada zwykłą większością głosów Walnego Zebrania. Po dokonaniu wyboru członków Komitetu LGR, Komitet LGR na swoim pierwszym posiedzeniu ukonstytuowuje się, wybierając spośród siebie Przewodniczącego Komitetu, Wiceprzewodniczącego Komitetu oraz Sekretarza Komitetu. Wybory opisane powyżej przeprowadza się przez poddanie pod głosowanie zgłoszonych kandydatur, po uprzednim wyrażeniu zgody danego kandydata na kandydowanie, każdą kandydaturę przegłosowywuje się z osobna. Wyboru dokonuje się zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym poprzez podniesienie ręki. Przewodniczący Komitetu LGR informuje stosowne organy Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” o wynikach wewnętrznych wyborów i o ukonstytuowaniu się Komitetu.
1.5.2 Zasady odwoływania członków Komitetu
Statut Stowarzyszenia zakazuje osobom pełniącym funkcję członka Komitetu LGR jednoczesne sprawowanie funkcji członka Zarządu, członka Komisji Rewizyjnej lub też członka innego prawnie działającego organu Stowarzyszenia. Procedura odwołania Komitetu lub jego członka została określona w art. 5 Regulaminu Organizacyjnego Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy”.
16
Zgodnie z tą procedurą, powodem odwołania członka Komitetu może być: 1. Rezygnacja członka z pełnionej funkcji złożonej w formie pisemnej; 2. Odwołanie z funkcji przedstawiciela do Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku (dotyczy osób, którym podmiot będący członkiem LGR powierzył pełnienie takiej funkcji); 3. Objęcie funkcji w Zarządzie, w Komisji Rewizyjnej lub innym prawnie przewidzianym organie Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”; 4. Zatrudnienie w biurze Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy; 5. Złożenie nieprawdziwego oświadczenia o bezstronności członka; 6. Uchylanie się od uczestniczenia w pracach Komitetu LGR; 7. Śmierć członka Komitetu LGR; 8. Ustanie członkostwa w Stowarzyszeniu LGR „Partnerstwo Drawy”; 9. Uzasadnione zarzuty o nierzetelną i stronniczą ocenę wniosków. Wniosek o odwołanie członka Komitetu LGR może zgłosić na piśmie co najmniej dziesięciu członków Stowarzyszenia, Zarząd lub Komisja Rewizyjna. Wniosek ten bez zbędnej zwłoki, po dyskusji poddaje się pod głosowanie Walnego Zebrania, które podejmuje decyzję w sprawie odwołania członka z Komitetu LGR w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia dokonuje wyborów uzupełniających w celu przyjęcia nowego członka lub też nowych członków Komitetu LGR na tym samym posiedzeniu, na którym nastąpiło odwołanie, na określonych zasadach. Została również określona procedura bezzwłocznego wyłączenia członka Komitetu LGR z udziału w dokonywaniu wyboru operacji, w razie zaistnienia przynajmniej jednej z okoliczności, które wymieniono poniżej: 1. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez członka Komitetu LGR; 2. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia pokrewieństwa członka Komitetu LGR włącznie; 3. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez osobę związaną z członkiem Komitetu LGR z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez osobę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu LGR; 5. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez korporacyjną osobę prawną, której członkiem jest członek Komitetu LGR; 6. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez Wnioskodawcę, z którym wiąże członka Komitetu LGR umowa cywilno – prawna, czy inna jakakolwiek forma zatrudnienia, w tym umowa o pracę, zlecenie czy o dzieło; 7. W przypadku złożenia nieprawdziwego oświadczenia co do bezstronności członka Komitetu LGR lub braku ww. oświadczenia; 8. Inne okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności członka Komitetu LGR.
17
1.5.3 Procedura funkcjonowania Komitetu, w tym procedura wyłączenia członka od udziału w dokumentowaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywoływać wątpliwości co do jego bezstronności Zasady funkcjonowania Komitetu określa Regulamin Komitetu uchwalony przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia. Regulamin ten stanowi Załącznik nr 2 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. W Regulaminie zostały określone procedury stosowane podczas posiedzeń Komitetu, tryb podejmowania decyzji o wyborze operacji do finansowania, a także procedura wyłączenia członka Komitetu od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywoływać wątpliwości co do jego bezstronności. Bezzwłocznego wyłączenia członka Komitetu LGR z udziału w dokonywaniu wyboru operacji dokonuje się w razie ubiegania się o dofinansowanie tej operacji przez: członka tegoż Komitetu, jego krewnego, powinowatego do drugiego stopnia pokrewieństwa lub małżonka; osobę związaną z członkiem Komitetu z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; osobę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu oraz przez korporacyjną osobę prawną, której członkiem jest członek Komitetu – lub też w innych przypadkach, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności członka Komitetu. Zgodnie z postanowieniem Regulaminu Komitetu, pracą Komitetu kieruje jego Przewodniczący lub w jego zastępstwie Wiceprzewodniczący Komitetu, któremu Przewodniczący Komitetu udzielił pełnomocnictwa w tym zakresie. Przed rozpatrywaniem każdego wniosku w myśl art. 6 Regulaminu Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy”, każdy członek Komitetu LGR na wezwanie Przewodniczącego Komitetu LGR poprzez złożenie podpisu na stosownym formularzu składa pisemne oświadczenie o tym, że nie zachodzą okoliczności, które mogłyby wywoływać wątpliwości co do jego bezstronności podczas oceny wniosku. Procedura bezzwłocznego wykluczenia i wyłączenia członka Komitetu LGR od udziału w pracach związanych z dokonywaniem wyboru operacji następuje w wyniku zaistnienia jednej z poniższych przesłanek: 1. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez członka Komitetu LGR oraz gdy członek Komitetu LGR brał udział w przygotowaniu wniosku i będzie uczestniczył w realizacji operacji stanowiącej przedmiot wniosku; 2. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia pokrewieństwa członka Komitetu LGR włącznie; 3. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez osobę związaną z członkiem Komitetu LGR z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez osobę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu LGR; 5. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez korporacyjną osobę prawną, której członkiem jest członek Komitetu LGR;
18
6. Ubieganie się o dofinansowanie operacji przez Wnioskodawcę, z którym wiąże członka Komitetu LGR umowa cywilno – prawna, czy inna jakakolwiek forma zatrudnienia, w tym umowa o pracę, zlecenie czy o dzieło; 7. Brak złożenia bądź złożenia nieprawdziwego oświadczenia o bezstronności członka Komitetu LGR; 8. Zaistnienie innych okoliczności, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności członka Komitetu LGR. Zgodnie z opracowanym Regulaminem Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy” członków Komitetu LGR, którzy nie złożą oświadczenia o bezstronności, Przewodniczący Komitetu LGR wyłącza z udziału w rozpatrywaniu danego wniosku. Następnie dalsza część postępowania dotyczącego oceny zgodności operacji z LSROR oraz wyboru operacji do finansowania odbywa się zgodnie z procedurą opisaną w rozdziale 8 niniejszej Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Opisana i przedstawiona powyżej procedura funkcjonowania Komitetu LGR Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku wykazuje daleko zaawansowany stopień demokratyzacji zarówno w wyborze procedur, jak i w podejmowaniu decyzji odnośnie wyboru operacji do finansowania.
19
Rozdział 2 Opis obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Rybackich wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności
Obszar Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” jest spójnym, unikalnym, w skali regionu i kraju terytorium – zarówno pod względem geograficznym, przyrodniczym, historycznym i kulturowym. Ziemie te stwarzają doskonałe warunki do szczęśliwego życia mieszkańców. Głównym kierunkiem rozwoju regionu jest życie w zgodzie ze środowiskiem naturalnym i turystyką. Dlatego poniżej zostaną omówione uwarunkowania realizacji lokalnej strategii rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem kierunków rozwoju.
2.1 Wykaz gmin i ludność zamieszkująca obszar LSROR w dniu 31 grudnia 2008 r. Obszar Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” położony jest w obrębie Powiatu Drawskiego (6 gmin) oraz części Powiatu Szczecineckiego (3 gminy). Cały obszar LGR leży we wschodnio-południowej części województwa zachodniopomorskiego. Gminy tworzące Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” to: Drawsko Pomorskie, Złocieniec, Czaplinek, Ostrowice, Wierzchowo, Kalisz Pomorski, Borne Sulinowo, Grzmiąca, Barwice.
Ryc. 1Gminy stowarzyszone w LGR „Partnerstwo Drawy”
20
Źródło: opracowanie własne
Powierzchnia całkowita obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” wynosi 2712,00 km2. Największą powierzchniowo gminą jest gmina Borne Sulinowo zajmująca 484 km2 (17,85% powierzchni obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”). Najmniejszą gminą w LGR „Partnerstwo Drawy” jest gmina Ostrowice – 150,42 km2 (5,3% powierzchni obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”). Największymi gminami LGR „Partnerstwo Drawy” pod względem mieszkańców są: Drawsko Pomorskie, (20,17% LGR) i Złocieniec (19% LGR).
liczby
Tabela 5. Podział terytorialny oraz liczba mieszkańców gmin LGR „Partnerstwo Drawy”, dane na 31.12.2008 r.
Gmina
Czaplinek Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Barwice Borne Sulinowo Grzmiąca Łącznie
Powierzchnia w km2
% udziału w obszarze LGR
Liczba mieszkańców
365,00 344,00 481,00 150,00 229,00 195,00 259,00 484,00 205,00
13,45 12,68 17,74 5,53 8,44 7,19 9,55 17,85 7,56
11 889 16 557 7 251 2 555 4 644 15 584 9 020 9 424 5 138
2712,00
100
82 062
Ilość mieszkańców na km2
32,57 49,09 15,07 17,03 20,28 79,92 34,83 19,47 25.06 30,26
%udziału w ludności LGR
Sołectwa
14,49 20,17 8,83 3,11 5,66 19,00 11,00 11,48 6,26 100
29 13 14 14 11 9 20 19 16 145
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.
Gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” składają się ze zróżnicowanej liczby sołectw. Najwięcej sołectw posiada gmina Czaplinek (29), najmniej gmina Złocieniec (tylko 9). Łącznie do obszaru LGR przynależy 145 sołectw.
2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe
2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” leży na południowym wschodzie województwa zachodniopomorskiego, ok. 100 km od stolicy województwa – Szczecina, 100 km od Koszalina i 180 km od Poznania.
2.2.2 Uwarunkowania geograficzne Mezoregiony na obszarze LGR Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje: większą część mezoregionu Pojezierza Drawskiego, dużą część Równiny Drawskiej, niewielkie części Pojezierzy – Wałeckiego
21
i Szczecineckiego oraz Równiny Wałeckiej i Doliny Gwdy. Dominującym typem krajobrazu jest teren młodoglacjalny, pagórkowaty pojezierny, poprzecinany dolinami i równinami akumulacyjnymi (den dolinnych). Według podziału na krainy geograficzno – przyrodnicze zasadnicza część obszaru leży na Pojezierzu Drawskim, wchodzącym w skład Pojezierza Zachodniopomorskiego. Ryc. 2. Obszar LGR na mapie mezoregionów Polski wg Kondrackiego
Źródło: Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002
Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje swą powierzchnią ponad 75% mezoregionu Pojezierze Drawskie, połowę Pojezierza Szczecineckiego, niewielką część Pojezierza Wałeckiego, oraz części równin: Wałeckiej i Drawskiej. Pojezierze Drawskie, które w dużej części obejmuje obszar LGR „Partnerstwo Drawy”, jest przedłużeniem moren Pojezierza Ińskiego, w kierunku północno-wschodnim, bezpośredniego zlewiska Bałtyku (dorzecza Regi i Parsęty) oraz dorzecza Warty-Noteci, do której płyną rzeki Pojezierza: Drawa i Gwda. Mezoregion Pojezierze Drawskie obejmuje obszar ok. 190 000 ha. Leży w sąsiedztwie, od północy - z Wysoczyzną Łobeską, Równiną Białogardzką i Wysoczyzną Polanowską, od wschodu - z Pojezierzem Bytowskim, od południa z równinami: Drawską i Wałecką. Te ostatnie mezoregiony leżą w południowo-wschodnich częściach obszaru LGR. Pojezierze Drawskie jest silnie zróżnicowane hipsometrycznie. Najwyższe wzniesienie (w Czarnkowie wynosi 223 m n.p.m.) i najniżej położony teren (w Ogartowie 64 m n.p.m.) Pojezierza Drawskiego leżą poza obszarem LGR „Partnerstwo Drawy” w północnym sąsiedztwie gminy Połczyn Zdrój. Przez centralną i północną część Pojezierza przebiega rozległe pasmo wzniesień moreny czołowej. Obok wzgórz morenowych drugim charakterystycznym elementem krajobrazu polodowcowego Pojezierza Drawskiego są jeziora, których jest ponad 200 (tych o powierzchni powyżej 1 ha). Najwięcej jezior występuje w okolicach Złocieńca i Czaplinka. Najczęściej są to jeziora rynnowe, o wydłużonym kształcie. Cechą wspólną krajobrazu LGR „Partnerstwo Drawy” jest mnogość jezior moreny dennej, tzw. oczek polodowcowych. Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” związany jest również ze zlewnią rzeki Drawy. Począwszy od momentu wypływu z Doliny Pięciu Jezior na terenie gminy Czaplinek, gdzie
22
znajdują się źródła rzeki, dalej przez teren gminy Złocieniec, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski. W zlewni Drawy poprzez dopływy Kokny – znajduje się gmina Ostrowice oraz Wąsawy – gmina Wierzchowo. Źródło Drawy największej rzeki na obszarze LGR znajduje się w okolicach wsi Zdroje w gminie Połczyn Zdrój w Drawskim Parku Krajobrazowym. Dalej rzeka przepływa przez rezerwat przyrody Dolina Pięciu Jezior (Krzywe, Krąg, Długie, Głębokie i Małe), jezioro Żerdno oraz najgłębsze jezioro województwa zachodniopomorskiego, Jezioro Drawsko. Następnie płynie przez jezioro Wilczkowo, miasta Złocieniec i Drawsko Pomorskie, jezioro Lubie, jezioro Wielkie Dębno, poligon drawski oraz wieś Prostynię w gminie Kalisz Pomorski i dalej przez Drawieński Park Narodowy . Na Pojezierzu Drawskim znajdują się źródła rzek: Regi i Parsęty. Stąd też wypływają dwa największe dopływy Noteci: Gwda i Drawa, znane jako atrakcyjne szlaki wodne. LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje swym obszarem mezoregion Pojezierze Drawskie, znane z atrakcyjnego, pod względem przyrodniczym, a co za tym idzie turystycznym - krajobrazu, jest spójnym terytorium i miejscem o dużym potencjale wizerunkowym i rozwojowym.
2.2.3 Klimat obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” Bliskość Bałtyku dyktuje na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” warunki pogodowe, przynosząc chłodniejsze lata, ciepłe zimy i stosunkowo duże opady. Średnia opadów w północnej części regionu wynosi ok. 700 mm, a w rejonie Drawska Pomorskiego - tylko 580 mm. Najwięcej słonecznych dni przypada na maj, czerwiec i wrzesień, najintensywniejsze opady na ogół występują w miesiącu lipcu i sierpniu. Latem i jesienią pojawiają się wiatry zachodnie. Zimą dominują wiatry południowo-zachodnie. Okolice Kalisza Pomorskiego i Wierzchowa charakteryzują się klimatem nieco cieplejszym i bardziej suchym. Średnia suma opadów wynosi tutaj ok. 584 mm, a średnia temperatura roku wynosi ok. 7.8 °C. Klimat regionu w obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” należy do umiarkowanych; o przewadze wiatrów zachodnich, północno-zachodnich i północnych. Z uwagi na bliskość i zasobność zbiorników wodnych oraz dużą powierzchnię lasów charakteryzuje się dużą wilgotnością powietrza.
2.2.4 Wody powierzchniowe 2.2.4.1 Rzeki Pod względem zasobności w wody powierzchniowe płynące omawiany teren zaliczany jest do obszarów o dużej zasobności i dobrze rozwiniętej sieci hydrograficznej. Prócz wymienionych poniżej głównych rzek przez tereny objęte działaniem LGR Partnerstwo 23
Drawy przepływają mniejsze cieki. Zestawienie wszystkich cieków i kanałów przedstawiono w tabeli nr 6
Parsęta Parsęta jest najdłuższą rzeką, z największą zlewnią strefy południowego Przymorza Bałtyku, z dobrze rozwiniętą siecią dopływów. Jej długość wynosi 155,8 km. Sieć wodna w zlewni Parsęty jest znacznie rozwinięta. Rzeka ma takie znaczące dopływy, jak: Gęsia, Perznica, Dębnica, Mogilica, Topiel, Pokrzywnica, Pysznica, Gościnka oraz Radew. Parsęta, zwana wcześniej Prośnicą bierze swój początek na łąkach powstałych w czaszy całkowicie zarośniętego, a następnie zmeliorowanego niewielkiego jeziora w pobliżu wsi Parsęcko położonej w gminie Szczecinek (na zachód od miasta Szczecinek) na wysokości 137,0 m npm. Początkowy odcinek ma postać uregulowanego rowu melioracyjnego szerokości ok. 1,5 m, odwadniającego podmokłe tereny (szczególnie jej pierwszy lewobrzeżny dopływ - Żegnica odwadniający Chwalimskie Bagno), w związku z czym prowadzi wody o zabarwieniu lekko brunatnym ze względu na dużą zawartość substancji humusowych. Poniżej tego miejsca Parsęta przybiera bardziej naturalny charakter, meandruje zwiększając szerokość do ok. 4 m. przy ujściu Gęsiej. Górna część dorzecza – Pojezierze Drawskie (część znajdująca się na terenie Powiatu Szczecineckiego) cechuje się dużymi deniwelacjami i urozmaiconymi formami terenu. Rzeka przepływa przez tereny zalesione, a drzewostan obrzeży tworzy głównie olcha. Spadek w górnym biegu wynosi ok. 1,4 ‰. Poniżej kolejnego dopływu - Perznicy Parsęta zwiększa swoją szerokość do 6,0 m. przy głębokości 0,5 m. Wysokość piaszczystych brzegów nie przekracza 1,3 m, a brzegi aż do mostu w Krosinie są gęsto porośnięte olchą i wierzbiną. Za miejscowością Krosino (gm. Grzmiąca) w północno-zachodniej części powiatu rzeka wypływa z jego obszaru. Parsęta, mimo, że reprezentuje typ meandrującej rzeki nizinnej średniej wielkości, jest największą rzeką Przymorza przybierającą miejscami charakter rzeki górskiej (spadek w górnym biegu 3 ‰ natomiast w dolnym 0,3 ‰). W górnym biegu, w strefie moren czołowych, głębokość rzeki jest zmienna, brzegi lesiste, dość wysokie, miejscami strome, prąd szybki, temperatura wody niska. Z tego względu wody rzeki są wykorzystywane celów energetycznych i innych. Parsęta zbiera wody z obszaru o powierzchni 3 145 km2 i odprowadza do Morza Bałtyckiego w Kołobrzegu.
Płytnica Płytnica jest prawobrzeżnym dopływem Gwdy o całkowitej długości 63,5 km (w tym 16,7 km w gminie Borne Sulinowo), odwadniającym obszar o powierzchni około 269,9 km2. Rzeka ma swoje źródła w Powiecie Szczecineckim (w Gminie Szczecinek) natomiast uchodzi do rzeki Gwdy przy miejscowości Płytnica. W górnym odcinku rzeka przepływa ciągiem 3 długich rynnowych jezior: Rymierowo, Przełęg, i Kniewo. Rzeka ze względu na swój spadek i dość szybki przepływ została zaliczona do rzek o charakterze górskim i nie posiada uregulowanych brzegów.
Piława Piława jest prawobrzeżnym dopływem Gwdy o długości 79,9 km. odwadniającym obszar o powierzchni 1 388,1 km2, o spadku 0,4% i przepływie 8 m3/sek. Rzeka bierze swój początek w Jeziorze Komorze na Pojezierzu Drawskim. Rzeka dzieli się wyraźnie na dwie części. W górnym biegu łączy kilka jezior, następnie zmienia kierunek i płynąc na południe
24
wśród obszarów leśnych, wpada do Gwdy. W górnym odcinku przepływa przez jeziora (Komorze, Rakowo, Brody, Strzeszyn, Kocie, Pile, Dołgie) oraz rozlewiska i mokradła. Na obszarze Powiatu Szczecineckiego znajduje się górny odcinek rzeki, o długości 33,9 km. w gminie Borne Sulinowo.
Drawa Drawa jest prawobrzeżnym dopływem Noteci, do której uchodzi w jej 48,9 km. Wypływa z Jeziora Krzywego około 7 km. na południowy wschód od miejscowości Połczyn Zdrój w Drawskim Parku Krajobrazowym. Dalej przepływa przez rezerwat przyrody Doliny Pięciu Jezior (Krzywe, Krąg, Długie, Głębokie i Małe), jezioro Żerdno oraz Drawsko (najgłębsze jezioro województwa zachodniopomorskiego), jeziora Wilczkowo, Lubie i Wielkie Dębno, a w okolicach Krzyża Wielkopolskiego wpada do Noteci. Całkowita długość Drawy wynosi 185,9 km, a powierzchnia zlewni – 3296,4 km2. Na terenie województwa zachodniopomorskiego znajduje się 140-kilometrowy odcinek górnego i środkowego biegu rzeki. Głównymi źródłami zanieczyszczenia Drawy na tym obszarze są miasta: Złocieniec, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Drawno. Tabela 6. Wykaz cieków i kanałów na terenie działania LGR „Partnerstwo Drawy”
LP
Nazwa rzeki
Gmina
Długość ewidencyjna na terenie gminy [km]
1
Brzeźnica
Drawsko Pomorskie
2
Brzeźniczka
Barwice
3
Brzeźnica-Wegorza
Drawsko Pomorskie
4
Dębnica
Barwice
5
Chludowo Lubie
Drawsko Pomorskie
1,40
6
Czarna
Borne Sulinowo
2,41
7
Dobrzyca
Czaplinek
27,25
8
Drawa
Czaplinek
8,95
9
Drawica
Kalisz Pomorski
Drawisko
Ogółem
3,18
w tym
Czaplinek
2,24
Złocieniec
0,94
10
11
3,72 10,19 7,47 16,56
17,38
Gęsia
Ogółem
23,29
w tym
Barwice
21,17
Borne Sulinowo
2,12 15,15
12
Głęboka
Kalisz Pomorski
13
Kamienna
Złocieniec
14
Kamionka-Stawica
Kalisz Pomorski
15
Kłuda
Grzmiąca
Kokna
Ogółem
16
w tym
Ostrowice
9,94
17
Korytnica
Złocieniec Kalisz Pomorski
4,33 9,04
25
5,97 13,30 5,90 14,27
18 19 20 21 22 23
Kowalówka Krzyworzeka Liśnica Lubiatówka Łączna Łozica Miecznik w tym:
Grzmiąca Drawsko Pomorskie Grzmiąca Barwice Drawsko Pomorskie Grzmiąca Ogółem Czaplinek 24 Ostrowice Złocieniec 25 Parpla-Gronówka Ostrowice Parsęta Ogółem 26 w tym Barwice Grzmiąca 27 Perznica Grzmiąca 28 Piława Borne Sulinowo 29 Piławka Borne Sulinowo 30 Płytnica Borne Sulinowo 31 Radusza Grzmiąca Rakowiec-Ceminiko Ogółem 32 w tym Ostrowice Złocieniec 33 Rudy Rów Barwice 34 Setnica Kalisz Pomorski 35 Słopnica Kalisz Pomorski 36 Sowia Struga Borne Sulinowo 37 Stara Rega Drawsko Pomorskie Studzienica Ogółem 38 w tym Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski 39 Trzebiegoszcz Grzmiąca Wąsówka Ogółem 40 w tym Złocieniec Wierzchowo 41 Zarańsko-Rydzewo Drawsko Pomorskie 42 Zgnilec Kalisz Pomorski 43 Zgniły Zdrój Wierzchowo Żegnica ogółem 44 w tym Borne Sulinowo Barwice 45 Kanał Ciemiński Borne Sulinowo 46 Kanał Czaplinek Czaplinek 47 Kanał Graniczny Grzmiąca 48 Kanał Juchowski Borne Sulinowo 49 Kanał Krągi Borne Sulinowo 50 Kanał Mosinski Borne Sulinowo Źródło: Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie Szczecinek i Terenowy Oddział w Drawsku Pomorskim.
26
2,13 2,23 4,53 7,46 3,45 11,04 16,00 2,17 7,09 6,74 5,80 38,00 17,02 20,98 22,07 33,90 4,20 16,70 22,43 15,35 14,66 0,69 9,92 1,88 1,40 13,33 12,70 8,50 3,78 4,72 27,69 5,94 4,60 1,34 3,10 3,69 9,55 9,89 1,73 8,17 3,00 0,80 12,92 7,10 9,66 2,28 Terenowy Oddział
2.2.4.2 Stan czystości rzek Badania stanu czystości rzek na omawianym terenie prowadzone są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska. Z badań przeprowadzonych w latach 2000 – 2008 klasyfikowano rzeki w sposób przedstawiony poniżej. W wyniku badań przeprowadzonych w 2005 r. wody rzeki Gęsia przy ujściu do Parsęty (miejscowość Gąski) zakwalifikowano do V klasy czystości natomiast w 2008 r. do klasy IV. Badania wykazały, że w ocenie ogólnej w 2006 r. woda rzeki Drawicy odpowiadała III klasie czystości wód. Wody rzeki Parsęta w miejscowości Stary Chwalim w 2008 r. odpowiadały III klasie czystości. Wody rzek Miedznik i Kokna są ponadnormatywnie zanieczyszczone i prawie na całej długości pozaklasowe natomiast wody rzeki Wąsawa (badania w 2000 r.) wykazały, że w ocenie ogólnej rzeka na długości 8,5 km spełnia wymagania II klasy, a w odcinku ujściowym tj. poniżej Złocieńca, ma wody pozaklasowe.
2.2.4.3 Zbiorniki wodne Jeziora Bogactwem omawianego terenu jest bardzo duża ilość jezior, z których większość ma typowy charakter rynnowy (polodowcowy). Wykaz jezior dla poszczególnych gmin przedstawia tabela 7. Wykaz sporządzono na podstawie Atlasu Jezior Polski, analizy map oraz danych z Zachodniopomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie TO w Szczecinku i Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego. Łącznie na terenie gmin objętych działaniem LGR znajduje się około 281 jezior o sumarycznej powierzchni ponad 13 573 ha. Poniżej podano charakterystykę największych jezior na omawianym terenie: Jezioro Drawsko – Posiada powierzchnię ponad 1800 ha, maksymalną głębokość około 83 m oraz linię brzegową długości 75 km. Na jeziorze znajduje się 12 wysp: Lelum, Polelum, Mokra, Środkowa, Zachodnia, Bagienna, Samotna, Dzika (Bobrowa), Żurawia, Czapla, Kacza oraz wyspa Bielawa, piąta w kraju pod względem wielkości wyspa jeziorna. Na Jeziorze wyodrębnia się 14 zatok: Chmielewska (dobre warunki do wędkowania), Henrykowska (pomost do cumowania małych jednostek), Kwiatkowska (kąpielisko i duża przystań), Rękawicka (możliwość cumowania małych jednostek), Harcerska, Rzepowska – wypływ Drawy (dobry akwen wędkarski), Owcza, Kluczewska (możliwość wodowania i cumowania małych jednostek), Cicha (dobre warunki do wędkowania), Drahimska (możliwość wodowania jachtów, ładne piaszczyste plaże), Ptasia (idealna do wędkowania), Pięciu Pomostów (dobre warunki do wodowania i cumowania jachtów), Plaża (pomost dla bardzo małych jednostek) oraz Zatoka Basen (bardzo dobre warunki do wodowania i cumowania jachtów). Jezioro Drawsko to akwen nadający się dla doświadczonych żeglarzy, ze względu na liczne mielizny, głazowiska oraz wąskie zatoczki, w których trudno jest manewrować. Cały brzeg Jeziora Drawskiego nadaje się do wędkowania. Jezioro Lubie – Jezioro ma powierzchnię 1483 ha, maksymalna głębokość to około 46 m. Na jeziorze znajduje się 5 wysp: Rybaki, Sołtysia, Kamieniec, Ptaszyniec i bezimienna. Wzdłuż ładnie rozwiniętej linii brzegowej usytuowane są trzy miejscowości letniskowe: 27
Gudowo, Lubieszewo, Karwice. Lubie to jezioro rynnowe, położone na terenie Puszczy Drawskiej. Przepływa przez nie jeden z ciekawszych szlaków wodnych Pojezierza – rzeka Drawa, a uchodzi tu rzeczka Wilżnica Jezioro Siecino – Jezioro ma powierzchnię 776 ha i głębokość maksymalną 48 m. Jest to jezioro rynnowe z dwiema dużymi wyspami: Ostrów z wzniesieniem 155,9 m. n.p.m., połączona z brzegiem groblą, na której funkcjonuje ośrodek wypoczynkowy z planowanym ośrodkiem nurkowania oraz wyspa Kępa. Przy południowym brzegu zbiornika znajduje się kilka ośrodków wypoczynkowych oraz miejscowość letniskowa Cieszyno. Z Siecina wypływa rzeka Rakoń. Jezioro Pile – Jezioro ma powierzchnię 1041,9 ha i maksymalną głębokość 43,9 m. Charakteryzuje się dobrze rozwiniętą linią brzegową, urozmaiconym dnem oraz czystą wodą, a przez to obfitością fauny. Dno jest bardzo urozmaicone, występują liczne zagłębienia i podwodne wzniesienia, wypłycenia są na ogół porośnięte roślinnością. Na jeziorze znajduje się mała wyspa. Nad jeziorem zlokalizowane są następujące miejscowości: Borne Sulinowo, Piława, Dąbrowica, Silnowo Dln. Przez jezioro Pile przepływa rzeka Piława, która stanowi niezwykle ciekawy szlak kajakowy. Tabela 7. Wykaz jezior na terenie objętym działaniem LGR
Lp.
Nazwa jeziora
Powierzchnia jeziora [ha]
Gmina
1
Koprzywno
23,7800
Barwice
2
Luboradz
9,2500
Barwice
3
Dębno
55,7200
Barwice
4
Sierakowo
6,1100
Barwice
5
Przełęg
72,3000
Borne Sulinowo
6
Starowice (Generalskie)
14,2200
Borne Sulinowo
7
Kniewo
51,4800
Borne Sulinowo
8
Brzeźno
7,9000
Borne Sulinowo
9
Śmiadowo
132,7000
Borne Sulinowo
10
Ciemino
251,0800
Borne Sulinowo
11
Brachowo
3,5900
Borne Sulinowo
12
Cenlikowo
4,5700
Borne Sulinowo
13
Łączno
50,0000
Borne Sulinowo
14
Jeleń
66,9500
Borne Sulinowo
15
Świdno Sarcze (Przyjezierze)
66,1600
Borne Sulinowo
16
Czochryńskie
16,6000
Borne Sulinowo
17
Jeziorno (Płyćwia)
22,2600
Borne Sulinowo
18
Juchowo
31,1800
Borne Sulinowo
28
19
Kiełpino
28,6100
Borne Sulinowo
20
Kowal
5,2500
Borne Sulinowo
21
Dudylany (Lipowe)
6,3600
Borne Sulinowo
22
Bagienne
3,4000
Borne Sulinowo
23
Bobrowe
6,5000
Borne Sulinowo
24
Gródek
4,7100
Borne Sulinowo
25
Tyczno
37,5100
Borne Sulinowo
26
Krzemień
4,4200
Borne Sulinowo
27
Mały Radacz
11,1700
Borne Sulinowo
28
Kucharowo Duże
1,4500
Borne Sulinowo
29
Kucharowo Małe
1,3900
Borne Sulinowo
30
Długie (Dołgie)
99,4000
Borne Sulinowo
31
Motarskie
14,4000
Borne Sulinowo
32
Lubicko Wielkie (Łubicko Wielkie)
168,3300
Borne Sulinowo
33
Płociowe
2,2000
Borne Sulinowo
34
Brody
72,4800
Borne Sulinowo
35
Głębsko (Głębokie)
20,2400
Borne Sulinowo
36
Silne
10,3300
Borne Sulinowo
37
Okrągłe Borskie
5,9400
Borne Sulinowo
38
Kamieńskie Długie (Krzemienieckie)
7,9900
Borne Sulinowo
39
Bastion
2,0200
Borne Sulinowo
40
Zarosłe (Okrągłe Piławskie)
6,4300
Borne Sulinowo
41
Kocie
44,6900
Borne Sulinowo
42
Łąkie (Łąka)
18,9600
Borne Sulinowo
43
Strzeszyn
65,0500
Borne Sulinowo
44
Pile
1041,8800
Borne Sulinowo
45
Radacz
162,0700
Borne Sulinowo
46
Rakowo
17,7600
Borne Sulinowo
47
Karasie
10,3400
Borne Sulinowo
48
Lubicko Małe (Łubicko Małe)
8,4600
Borne Sulinowo
49
Komorze (Rakowskie)
396,7300
Borne Sulinowo
50
Bagnisko
6,8100
Borne Sulinowo
51
Kacze
1,3600
Borne Sulinowo
52
Zarośle
0,6100
Borne Sulinowo
29
53
Miechówek (Czarne)
3,6300
Borne Sulinowo
54
Zalewy Nadarzycie
202,7200
Borne Sulinowo
55
Piławskie Małe
4,3580
Borne Sulinowo
56
Baczyno
38,3738
Grzmiąca
57
Baczynko
23,4765
Grzmiąca
58
Przeradź
0,8500
Grzmiąca
59
Studnica
28,9000
Wierzchowo
60
Studniczka
11,0000
Wierzchowo
61
Machlinko
28,3000
Wierzchowo
62
Kaczory (Drężno)
5,6400
Wierzchowo
63
w m. Świerczyna
3,1800
Wierzchowo
64
koło Żabin II (chyba Niemowo)
3,3000
Wierzchowo
65
Dramienko
16,1700
Wierzchowo
66
Busko
33,8100
Wierzchowo
67
Małe Okrągłe
19,7600
Wierzchowo
68
Dolne
11,9500
Wierzchowo
69
Górne
1,7800
Wierzchowo
70
Prężno
5,6400
Wierzchowo
71
Czarnowo Duże
11,0000
Drawsko
72
Linowo (Chudowo)
42,4800
Drawsko
73
Małe Dołgie (Dołgie Małe)
63,6200
Drawsko
74
Będargowo
34,7900
Drawsko
75
Rekowo Wielkie (Rekowo)
9,2600
Drawsko
76
Bucierz Duży
149,7400
Drawsko
77
Czaple Duże
62,9900
Drawsko
78
Czaple Małe
36,8000
Drawsko
79
Kociołek
4,4000
Drawsko
80
Kocioł
9,1800
Drawsko
81
Binowo
22,1300
Drawsko
82
Konotop
48,9100
Drawsko
83
Konotop Mały
4,9200
Drawsko
30
84
Okoń Duży (Okunie)
6,6400
Drawsko
85
Brzeźno (Brzeźno Drawskie)
14,8500
Drawsko
86
Darskowo (Zieliniec)
43,1500
Drawsko
87
Chociebądź Wielki (Kosobudy)
58,7600
Drawsko
88
Bucierz Mały
12,6200
Drawsko
89
Wilże
29,7800
Drawsko
90
Jelenie
53,5800
Drawsko
91
Sławinko (Słowinko)
6,4000
Drawsko
92
Dębno Duże
3,2200
Drawsko
93
Dębno Małe
0,7900
Drawsko
94
Ostrowiec
80,6900
Drawsko
95
Mielno
26,9500
Drawsko
96
Studnica
43,7800
Drawsko
97
Trzpielewo (Trzepielewo)
21,6000
Drawsko
98
Mielinek (Kolk)
13,4200
Drawsko
99
Czaple Małe
0,5600
Drawsko
100
Wyrobisko
2,7677
Drawsko
101
Gągnowo Małe
10,4500
Drawsko
102
Gągnowo (Gągnowo Duże)
85,9200
Drawsko
103
Węglino Wielkie (Węglino Duże)
11,7500
Drawsko
104
Rydzewo
47,5000
Drawsko
105
Zarańsko
185,8500
Drawsko
106
jez w m. Łabędzie
3,0700
Drawsko
107
jez na zachód od m. Golina
1,5200
Drawsko
108
jez na północ od jez Małe Dołgie
2,3500
Drawsko
109
jez w m. Kumki
1,7500
Drawsko
110
Okra (Okunino)
52,2100
Drawsko
111
jez na południe od Drawska, przy torach
1,6800
Drawsko
112
Wierzchnie
4,5000
Drawsko
113
zalew na wypływie Drawy z jez. Lubie
19,5500
Drawsko
114
Okoń Mały (Okońko)
1,4700
Drawsko
115
Klasieczno
2,0300
Drawsko
116
Płociczno
1,1000
Drawsko
117
Strzebielinko
2,4800
Drawsko
31
118
Lądek
0,6800
Drawsko
119
Trawiaste
1,3000
Drawsko
120
Żabiak
1,3300
Drawsko
121
Kotlik
3,8000
Drawsko
122
Wielkie Dąbie
99,3300
Drawsko
123
Małe Dębno
22,5600
Drawsko
124
Łozica (Liny)
2,3500
Drawsko
125
Jeziorne Mchowisko
0,3900
Drawsko
126
Kluczewo
3,6000
Czaplinek
127
na wschód od Prosina
3,9400
Czaplinek
128
Prosino
86,0000
Czaplinek
129
na pn. wschód od Prosinka
2,2300
Czaplinek
130
Kolbackie (Kolbackie Północne i Południowe)
43,0000
Czaplinek
131
Sikory (Sikory Duże)
13,0400
Czaplinek
132
Sikory Małe
5,1900
Czaplinek
133
Kołomąt
6,0800
Czaplinek
134
Jez – dopływ jez. Komorze, pn. wschód od Sikor
1,3100
Czaplinek
135
Dołgie Wielkie (Długie)
44,8900
Czaplinek
136
Niewlino (Nobliny, Niewilno)
171,0000
Czaplinek
137
Szepc (Dobrzyckie)
44,8400
Czaplinek
138
Kortkowo
16,3100
Czaplinek
139
Młynówek
5,1500
Czaplinek
140
Drawsko
1871,5000
Czaplinek
141
Łęgi
12,8900
Czaplinek
142
Machliny Duże (Machliny Wielkie, Kuźniec)
46,4200
Czaplinek
143
Machliny Małe (Sołeckie)
29,2000
Czaplinek
144
Broczyno
24,0000
Czaplinek
145
Broczyno Małe
7,3900
Czaplinek
146
Byszkowo
10,7100
Czaplinek
147
Psarskie
20,3800
Czaplinek
148
Nawsie (Nawskie)
10,8700
Czaplinek
149
Siemięcin
6,3600
Czaplinek
150
Krzemienko
19,4300
Czaplinek
151
Łąka (Kacze)
6,9700
Czaplinek
32
152
Krzemno
145,2500
Czaplinek
153
Ciemniak
8,6000
Czaplinek
154
Czaplino
112,3212
Czaplinek
155
Młyńskie (Mołtowo)
8,1288
Czaplinek
156
Pławno
65,1703
Czaplinek
157
Pławskie Małe (Maniak)
4,8500
Czaplinek
158
Łęka (Łąka)
39,7100
Czaplinek
159
Kaleńskie
114,7000
Czaplinek
160
staw w m. Żelisławie
0,9800
Czaplinek
161
Krosino (Kosino) część jeziora w gminie Złocieniec (dz. 1, pow. 43,97 ha)
192,2800
Czaplinek
162
jeziorko na zachód od Siemczyna
3,8900
Czaplinek
163
Siemczyno (Piasecznik Mały)
4,1200
Czaplinek
164
Okole Wielkie (Okole)
16,7200
Czaplinek
165
Okółko
4,2000
Czaplinek
166
Piaseczno
1,2300
Czaplinek
167
Piasecznik Mały (Piasecznik Nowy, Piaseczno Duże)
5,4200
Czaplinek
168
Piasecznik Wielki (Piasecznik Duży)
49,0000
Czaplinek
169
Rzepowskie
40,8700
Czaplinek
170
Żerdno (Srebrne)
198,4000
Czaplinek
171
Nątlino (Mątlino)
24,2470
Czaplinek
172
Nowoworowskie (Bielińskie)
19,4200
Ostrowice
173
Ostrowiec
100,8800
Ostrowice
174
Dołgie
98,1400
Ostrowice
175
Gielno
19,8600
Ostrowice
176
Maluda
5,0000
Ostrowice
177
Niecino (Niecino Duże)
44,2800
Ostrowice
178
Niecino Małe
15,0100
Ostrowice
179
Kiełpińskie
7,5000
Ostrowice
180
Wornowo (Wanowo)
24,4600
Ostrowice
181
Kamień
24,5000
Ostrowice
182
Rąbin
13,5000
Ostrowice
183
Wielkie Dąbie
57,6400
Ostrowice
184
Małe Dąbie (Dąbie Małe)
2,5200
Ostrowice
33
185
Przytonko (Przytoń)
111,0800
Ostrowice
186
Karpno
15,7700
Ostrowice
187
Węglino Małe
1,5300
Ostrowice
188
Leśniówek (Leśniczówek)
9,7700
Ostrowice
189
Kapka (Cieszyńskie)
7,3600
Ostrowice
190
Kleszczno (Krystyna)
39,5600
Ostrowice
191
Czarne Małe
5,5000
Ostrowice
192
Koło PGR Grabowa Górka
1,9500
Ostrowice
193
Węglinko
1,5300
Ostrowice
194
jez. Pomiędzy Grzybnem i Kosobądzem
5,6200
Ostrowice
195
na zachód od Gronowa
3,5100
Ostrowice
196
Kleszczno Małe
1,2800
Ostrowice
197
Wielkie
1,5600
Złocieniec
198
jez. na poł. zach. od m. Warniłęg
4,4300
Złocieniec
199
Małe
1,2800
Złocieniec
200
jez. na pn. wschód od jez. Małe
4,2300
Złocieniec
201
Siecino
787,7800
Złocieniec
202
Morzystaw Duży (Marcowe, Morzysław)
15,4700
Złocieniec
203
Morzystaw Mały (Szeforskie)
2,9000
Złocieniec
204
Czarnówek (Okrągłe, Czarne Duże)
11,8800
Złocieniec
205
Skąpe (Połczyńskie)
25,3200
Złocieniec
206
Dłusko
25,4800
Złocieniec
207
Maliszewo (Maleszewo)
8,6096
Złocieniec
208
Wilczkowo
283,7000
Złocieniec
209
jeziorko na północny wschód od Bobrowa
3,1600
Złocieniec
210
Rakowo Tylne (Rakowo Małe)
3,6281
Złocieniec
211
Rakowo Przednie (Rakowo Duże)
4,5874
Złocieniec
212
Kozy
9,4600
Złocieniec
213
Wąsosze (Wąsowo)
318,7500
Złocieniec
214
Piaski
4,6430
Złocieniec
215
Młode
2,5500
Złocieniec
216
Kańsko
54,1813
Złocieniec
217
Stawno (Staw)
38,0900
Złocieniec
218
Łąka
41,5100
Złocieniec
34
219
Lubie (Lubieszewskie)
1487,5000
Złocieniec
220
Sarnowo
7,0500
Kalisz Pomorski
221
Poźrzadło
50,8800
Kalisz Pomorski
222
Jeziorak (Łowickie)
40,3800
Kalisz Pomorski
223
Borowo Małe
3,2400
Kalisz Pomorski
224
Borowo Wielkie
7,5100
Kalisz Pomorski
225
Kleszczno (Korzenne)
20,2000
Kalisz Pomorski
226
Diable
5,6200
Kalisz Pomorski
227
Głębokie
57,2300
Kalisz Pomorski
228
Gać
3,3100
Kalisz Pomorski
229
Sicko
6,3800
Kalisz Pomorski
230
Małe
7,0300
Kalisz Pomorski
231
Zalane
30,3300
Kalisz Pomorski
232
Tarnica
19,0000
Kalisz Pomorski
233
Koźlanka
6,8600
Kalisz Pomorski
234
Mąkowarskie
180,3900
Kalisz Pomorski
235
Kuczkowo
6,2000
Kalisz Pomorski
236
Korytnica Mała (Kuczkowo)
6,8200
Kalisz Pomorski
237
Giżyno
67,4000
Kalisz Pomorski
238
Orle Małe
16,6900
Kalisz Pomorski
239
Rarożek (Sołtysowe I)
3,4400
Kalisz Pomorski
240
Raróg (Sołtysowe II)
5,5600
Kalisz Pomorski
241
Marglowe (Kacze)
5,9400
Kalisz Pomorski
242
Baba
3,6200
Kalisz Pomorski
243
Generalskie
7,1400
Kalisz Pomorski
244
Jaworze
19,9800
Kalisz Pomorski
245
Palowskie
10,6000
Kalisz Pomorski
246
Trzebuńko
2,8300
Kalisz Pomorski
247
Jodnik
3,6400
Kalisz Pomorski
248
Za Dywizją
6,8300
Kalisz Pomorski
249
Trzebuń Mały
8,1500
Kalisz Pomorski
250
Krężno
6,5500
Kalisz Pomorski
251
Wieliż (Parkowe)
32,7600
Kalisz Pomorski
252
Szerokie (Szeżyna)
79,0400
Kalisz Pomorski
35
253
Pieradz (Jezioro)
3,2500
Kalisz Pomorski
254
Krzywe Dębsko (Krzywe)
121,7600
Kalisz Pomorski
255
Czarny Ząb (Bliźniacze I)
4,3700
Kalisz Pomorski
256
Mały Ząb (Bliźniacze II)
2,3800
Kalisz Pomorski
257
Studnickie (Studzieniec)
11,7600
Kalisz Pomorski
258
Młyńskie
14,8899
Kalisz Pomorski
259
Bobrowo Małe
9,9475
Kalisz Pomorski
260
Lasek
5,9826
Kalisz Pomorski
261
Bobrowo Wielkie (Bobrowo Duże)
24,4520
Kalisz Pomorski
262
Czarne Oko
6,4700
Kalisz Pomorski
263
bez nazwy
1,3400
Kalisz Pomorski
264
Jałowe
1,7800
Kalisz Pomorski
265
Świńskie Doły I
2,2500
Kalisz Pomorski
266
Świńskie Doły II
2,9700
Kalisz Pomorski
267
na południe od jez. Koczniec
1,0000
Kalisz Pomorski
268
Koczyniec
0,4000
Kalisz Pomorski
269
Sosino
1,2000
Kalisz Pomorski
270
Wiry (Mostowe)
10,4500
Kalisz Pomorski
271
Zły Łęg (Strunowo)
52,0000
Kalisz Pomorski
272
bez nazwy pomiędzy jez. Poźrzadło i Sarnowo
2,5000
Kalisz Pomorski
273
Wilcze
5,3500
Kalisz Pomorski
274
Mielno
38,2000
Kalisz Pomorski
275
Prostynia
49,0700
Kalisz Pomorski
276
na wschód od Cybowa
4,3900
Kalisz Pomorski
277
Duży Ząb
1,9200
Kalisz Pomorski
278
Popie
2,8100
Kalisz Pomorski
279
Dudek
0,7500
Kalisz Pomorski
280
Suszek
2,5700
Kalisz Pomorski
281
Dobrzeńsko
7,1000
Kalisz Pomorski
2.2.4.4 Zbiorniki retencyjne Na terenie Pojezierza Drawskiego znajdują się także zbiorniki retencyjne, które są wykorzystywane również do celów rekreacyjnych
36
Na rzece Gęsia w gminie Barwice wykonano zbiornik wodny o nazwie Bądki o powierzchni 20,18 ha, pojemności około 400 tys. m3 o przeznaczeniu rekreacyjnym, hodowlanym, rybackim i retencyjnym. Zbiornik powstał w latach 80-tych, natomiast obecnie funkcjonuje na podstawie pozwolenia wodnoprawnego z dnia 29.04.1993 wydanego przez Urząd Wojewódzki w Koszalinie. W gminie Grzmiąca powstały dwa zbiorniki retencyjne zasilane wodą pobieraną z rzeki Łozicy przez doprowadzalnik. Są to położone na północny – wschód od miejscowości Grzmiąca zbiorniki wodne Baczynko i Baczyno, o powierzchni odpowiednio 20 ha i 28 ha. Urząd Gminy Grzmiąca posiada pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód rzeki Łozicy i jeziora Łozice w celu regulowania przepływu wody w rzece Łozicy oraz uzupełnienie wody w zbiornikach: Baczyno i Baczynko, oraz skierowanie wód do tych zbiorników retencyjnych za pomocą ujęcia zlokalizowanego na jazie piętrzącym w km 3+750 rzeki Łozicy. W południowej części Powiatu Szczecineckiego znajduje się obszar tzw. Zalewów Nadarzyckich. Są to sztuczne zbiorniki retencyjne powstałe na rzece Piława przed II Wojną Światową, które z biegiem lat stały się naturalnymi akwenami. Zalewy Nadarzyckie stanowią zamknięty jazami akwen wodny na rzece Piławie. Akwen ten ma około 6 km długości, 202,72 ha powierzchni oraz linię brzegową liczącą 19,8 km długości. Głębokość wynosi od 2 do 8 metrów. Zalewy utrzymywane są w dzikim, naturalnym stanie. W całości otoczone są lasami. Uchwałą Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie z dnia 28 lutego 2004 roku teren „Zalewów Nadarzyckich” oraz wzdłuż rzeki Piławy do Jeziora Dołgie i wzdłuż linii brzegowej tego jeziora wyznaczono jako teren Obszaru Chronionego Krajobrazu o łącznej powierzchni 1 998,57 ha.
2.2.4.5
Stan czystości jezior
Wody w zbiornikach wodnych są bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze względu na położenie w zagłębieniach terenu. Podlegają one wpływom otaczającego obszaru związanym ze spływem wód powierzchniowych zawierających związki biogenne, a substancje zanieczyszczające mogą być trwale kumulowane w osadach dennych tych akwenów. W latach 2004 r. – 2005 r. w ramach monitoringu WIOŚ przebadał wody jeziora Pile, Baczyno, Baczynko Krzemno, Machliny Małe, Psarskie, Byczkowo oraz Czarnówek. Wody jeziora Pile, Machliny Małe, Psarskie, Czarnówek zakwalifikowano do II klasy czystości, jezior Baczyno, Baczynko, Byszkowo do III klasy czystości natomiast wody jeziora Krzemno do I klasy czystości. Źródłami zanieczyszczeń akwenów wodnych są: • nieuregulowana gospodarka wodno – ściekowa, w tym również na terenach zabudowy letniskowej; • spływ wód opadowych; • zanieczyszczenia wnoszone przez cieki zasilające jeziora; • zanieczyszczenia spływające z terenów użytkowanych rolniczo (obciążenia wód związkami azotu i fosforu). Poważnym problemem niosącym zagrożenie jakości wód w jeziorach, jest niekontrolowany rozwój osiedli letniskowych nad ich brzegami. Powstają one bez zachowania stref ochronnych i nie posiadają często odpowiedniej infrastruktury technicznej. Niewłaściwe zagospodarowanie oraz przeinwestowanie obszarów wokół jezior 37
(bezpośrednich zlewni), bardzo intensywnie oddziaływuje zwłaszcza na jeziora podatne na degradację.
2.2.5 Gleby Województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się dużym udziałem gleb o niskiej klasie bonitacyjnej, w którym powierzchnia gruntów klasy V i VI wynosi 221.223 ha, co stanowi 25,1% powierzchni gruntów ornych i sadów. Największy procent gruntów słabych V i VI klasy posiada powiat szczecinecki - 53,2% i drawski - 44,8%. Jakość gleb na obszarze LGR nie należy do najlepszych. Przeważają gleby lekkie bielicowe o kwaśnym odczynie. Wskaźnik bonitacji wynosi 0,85 (wojewódzki 0,92).
Struktura gruntów Struktura gruntów na obszarze LGR dostarcza podstawowych informacji na temat możliwości rozwoju turystyki. Na obszarach gmin miejskich, zurbanizowanych możliwe będzie rozwijanie odmiennych form turystyki niż na terenach o wysokim stopniu zalesienia, z licznymi gruntami rolnymi i zlokalizowanymi na nich gospodarstwami rolnymi. Zestawienie typów obszarów występujących w obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” przedstawione jest w poniższej tabeli. Tabela 8. Struktura gruntów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” Gmina Barwice Borne Sulinowo Czaplinek Drawsko Pomorskie Grzmiąca Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Łącznie LGR
Lasy i grunty leśne
Użytki rolne
Pozostałe grunty
Łącznie
ha 9066,00
% 7,35
ha 14253,00
% 14,86
ha 2570,00
% 4,87
ha 25889,00
25501,00 14683,00 12414,00 7246,00 27893,00 4449,00 14744,00 7360,00
20,67 11,91 10,06 5,87 22,61 3,60 11,96 5,97
9807,00 14844,00 13946,00 11406,00 8967,00 8498,00 7342,00 6836,00
10,22 15,48 14,54 11,90 9,35 8,86 7,66 7,13
13187,00 6945,00 8116,00 1797,00 11193,00 2095,00 1579,00 5257,00
25,00 13,17 15,39 3,41 21,22 3.97 3,00 9,97
48495,00 36472,00 34454,00 20449,00 48000,00 15042,00 22915,60 19453,00
52739,00 100%
271169,6
123 356,00
100%
95899,00 100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych źródłowych z gmin
Obszar LGR charakteryzuje się wysokim stopniem zalesienia (ok. 48% ogólnej powierzchni). Najbardziej „zielona” gmina to: Wierzchowo (ponad 62% powierzchni gminy stanowią lasy). Wysoki wskaźnik lesistości świadczy o wysokiej atrakcyjności rekreacyjnoturystycznej danego obszaru. Dla porównania w Województwie Zachodniopomorskim: wg danych statystycznych z 2002 r. (Bank Danych Regionalnych GUS) lasy i grunty leśne stanowiły 35,3 % ogólnej powierzchni województwa (w Polsce 28,9%), a pozostałe grunty i nieużytki - 16,1 %.
38
Ryc. 3. Struktura gruntów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” – przedstawienie graficzne
16% 48% Grunty leśne ogółem 36%
Użytki rolne Pozostałe grunty i nieużytki
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych źródłowych z gmin
Ponad 36% gruntów analizowanego obszaru zajmują użytki rolne, można więc mówić także o rolniczym charakterze terenów LGR „Partnerstwo Drawy”. Najwięcej gruntów tego typu występuje w gminie Ostrowice (ponad 56% powierzchni gminy). Ponad 18% obszaru stanowią grunty pozostałe, w tym nieużytki. Znaczyć to może w perspektywie zmianę przeznaczenia na cele turystyczne (tereny inwestycyjne) lub zalanie, zalesienie (jeziora, lasy, obszary chronione).
2.3 Uwarunkowania przyrodnicze Charakterystycznymi elementami krajobrazu obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” są pagórki, jeziora, lasy, łąki, wrzosowiska. Lesistość obszaru przekracza 44% przy średniej w Polsce 26%.
2.3.1 Charakterystyka lasów w gminach Partnerstwa Drawy Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” charakteryzuje się dużą różnorodnością występującej roślinności. Mocno urozmaicona jest szata leśna. Najatrakcyjniejsze kompleksy leśne występują najczęściej na terenach o urozmaiconej rzeźbie, w okolicach zbiorników wodnych. Duża część terenów jest bardzo gęsto porośnięta. Nad większością obszarów leśnych pieczę sprawują nadleśnictwa. Gatunkiem najczęściej występującym na terenie Nadleśnictwa Czaplinek jest sosna (60 % pow.). Pozostałe to: buk (13% pow.), brzoza (12% pow.) i świerk (6% pow.). 31% ogólnej powierzchni tego nadleśnictwa leży w zasięgu Drawskiego Parku Krajobrazowego. Lasy Nadleśnictwa Drawsko liczą 35 502 ha powierzchni. Na znaczną cześć nadleśnictwa nie mogą wchodzić osoby postronne względu na poligon wojskowy.
39
Grunty leśne Nadleśnictwa Kalisz Pomorski zajmują 12932,66 ha.. Są to głównie obszary sandrowe, płaskie lub faliste, na których przeważa typ siedliskowy boru świeżego, oraz drzewostany sosnowe lite lub z domieszką brzozy. Obszar gminy Kalisz Pomorski, która prawie w całości należy do Nadleśnictwa, charakteryzuje się bardzo dużą lesistością, która wynosi 55% i zwiększa się dzięki stopniowemu zalesianiu gruntów porolnych. Ponad 92% wszystkich gatunków drzew na terenie Nadleśnictwa stanowi sosna. W skład Nadleśnictwa Złocieniec wchodzi 10 leśnictw oraz Gospodarstwo szkółkarskie. Tereny te obejmują krajobrazy pagórkowate pojezierne, równinno - morenowe i sandrowe. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, zajmująca 81 % powierzchni. Teren gminy Wierzchowo wchodzi w skład Nadleśnictwa Świerczyna. Występują tu liczne wzniesienia porośnięte pięknymi lasami bukowo – dębowymi i sosnowo-świerkowymi oraz strome stoki. Dominują tu sosny, świerki, które w połączeniu z bukami i dębami tworzą lasy mieszane bogate w różnorodną zwierzynę oraz roślinność. W okolicach miejscowości Sośnica znajduje się rezerwat starodrzewia bukowego z licznymi pomnikami przyrody. Na terenie Gminy Borne Sulinowo leżą grunty leśne zarządzane przez nadleśnictwa: Borne Sulinowo, Czarnobór oraz Czaplinek. 9 656 ha to tereny popoligonowe.
2.3.2 Ochrona przyrody Na podstawie ustawy o ochronie przyrody, za tereny chronione należy uznać parki narodowe, rezerwaty i parki krajobrazowe wraz z ich otulinami oraz obszary chronionego krajobrazu. Formę przestrzenną mogą mieć również niektóre pomniki przyrody, użytki ekologiczne, kompleksy przyrodnicze a zwłaszcza zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Na opisywanym terenie obszary wyróżniające się szczególnymi walorami przyrodniczymi objęto następującymi formami ochrony:
Drawieński Park Narodowy Obszar Drawieńskiego Parku Narodowego (DPN) cechują niebanalne walory faunistyczne wyróżniające go nie tylko w skali regionu, ale i kraju, a nawet Europy Środkowej. Charakterystycznym elementem fauny DPN jest występowanie i wysoka liczebność szeregu gatunków puszczańskich, typowych dla rozległych, zwartych kompleksów leśnych, a także dla naturalnego, młodoglacjalnego krajobrazu Pomorza. Istotne i godne podkreślenia są także tendencje dynamiczne przyrody DPN, zmierzające w kierunku spontanicznej renaturyzacji, obserwowane także w odniesieniu do fauny. Jednym z najcenniejszych elementów przyrody parku jest ichtiofauna. W wodach występuje obecnie 39 gatunków ryb i 2 gat. krągłoustych z 11 rodzin. Ciekiem najbogatszym w gatunki jest Płociczna – 28 gatunków, Drawa - 27, Cieszynką – 19, Korytnicą – 17 i Runicą – 16 gatunków. Ta różnorodność jest wynikiem dobrego stanu czystości wód, nie zostały one dotknięte przez procesy degradacyjne w tak dużym stopniu, jak inne polskie rzeki. Obok gatunków skrajnie zagrożonych, ginących - minoga rzecznego i strumieniowego, łososia, troci wędrownej i certy, zachowały się tu jeszcze liczne i stosunkowo stabilne populacje gatunków rzadkich w skali kraju – pstrąga potokowego, lipienia, strzebli potokowej i głowacza białopłetwego. Najbogatszym w gatunki jest jezioro Ostrowieckie, jego ichtiofauna liczy 24 taksony. Spośród zamieszkujących jeziora gatunków zagrożonych i najbardziej interesujących 40
wymienić można troć jeziorową, certę, sielawę i sieję. Herpetofauna DPN liczy 20 gatunków - 13 gatunków płazów i 7 gatunków gadów. Do najrzadszych płazów należą rzekotka drzewna, kumak nizinny i ropucha paskówka. Spośród gadów na uwagę zasługuje występowanie żółwia błotnego, żmii zygzakowatej i gniewosza plamistego. Populacje większości gatunków płazów i gadów są stabilne i znajdują na terenie Parku doskonałe warunki rozrodu i bytowania. Obszar DPN jest ważną ostoją awifauny. Na jego terenie i w najbliższym sąsiedztwie w okresie badań stwierdzono ponad 160 gat. ptaków. W stosunku do awifauny Polski na terenie DPN stwierdzono lęgi około 55% gatunków. Biorąc pod uwagę stosunkowo niewielkie zróżnicowanie krajobrazu jest to liczba dość znaczna. Fauna ssaków DPN liczy ponad 40 gatunków. Na uwagę zasługuje liczne występowanie nietoperzy, reprezentowanych w DPN przez 8 gatunków, a także liczne populacje bobra i wydry. Drawieński Park Narodowy to ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, prawie 150 gatunków drzew i krzewów i ponad 200 różnych zespołów roślinnych. Taka różnorodność szaty roślinnej jest nieczęsto spotykana w Polsce. Między innymi ze względu na to bogactwo Drawieński Park Narodowy jest jednym z ciekawszych botanicznie regionów w północnozachodniej Polsce.
Drawski Park Krajobrazowy W celu ochrony wysokich walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych fragmentu Pojezierza Drawskiego 24 września 1979 r. Uchwałą Nr XVI/49/79 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie (Dz. Urz. WRN w Koszalinie Nr 6, poz.13) został utworzony Drawski Park Krajobrazowy, który zasięgiem swym obejmuje obszar 41 430 ha (otulina zajmuje 22 212 ha). Park położony jest na terenie gmin: Czaplinek, Borne Sulinowo, Barwice, Połczyn-Zdrój, Ostrowice i Złocieniec. W Parku znajduje się 48 jezior, o powierzchni powyżej 1 ha, których wody zajmują 10,5% całego terenu parku. Cenne są rzadko spotykane jeziora lobeliowe o krystalicznie czystej wodzie i roślinności reliktowej. W znacznej ilości występują niewielkie jeziora nie posiadające walorów rekreacyjnych, co związane jest z trudnym dostępem do lustra wody. Jednak dzięki temu są one siedliskiem różnorodnego ptactwa, a w ich bezpośrednim sąsiedztwie występują rzadkie okazy roślinności chronionej. Prawie 85% terenu parku znajduje się w zlewni rzeki Drawy, z której wody za pośrednictwem Noteci, Warty i Odry odprowadzane są do morza Bałtyckiego. Na terenie parku źródła mają również przepiękne rzeki: Piława, Piławka oraz Dębnica. W bogatym wachlarzu flory parku spotyka się gatunki charakterystyczne dla roślinności atlantyckiej, arktycznej oraz górskiej. Wyróżnić tu można: wawrzynka wilczełyko, rosiczkę okrągłolistną, pośrednią i długolistną, tojada mocnego, marzankę wonną czy wiciokrzewa pomorskiego. Jednakowo licznie występują tu ptaki związane ze środowiskiem leśnym, jak i ptaki drapieżne. Do osobliwości należą: orzeł bielik, orlik krzykliwy, puchacz, kania, bocian czarny czy bąk. Z płazów wyróżnić trzeba: ropuchę szarą, żabę trawną czy traszkę zwyczajną. Natomiast gady reprezentują: jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata czy zaskroniec zwyczajny. W wodach rzek i jezior żyje ponad 30 gatunków ryb. Pospolicie występuje szczupak, sandacz, leszcz, płoć, karaś, sum czy węgorz. Z rzadziej spotykanych występuje: sieja, sielawa, brzana, kleń i pstrąg potokowy. Źródło: portal internetowy www.drawa.pl
41
Obszary chronionego krajobrazu: Pojezierze Drawskie utworzone Uchwałą nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975 r. na terenie m.in. gmin Ostrowice, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Wierzchowo, Borne Sulinowo; Dolina Piławy utworzona Uchwałą Nr XIII/143/2004 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie z dnia 28 lutego 2004 r. na terenie gminy Borne Sulinowo; Okolice Kalisza Pomorskiego utworzony Uchwałą nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975 r. na terenie gminy Kalisz Pomorski
Rezerwaty przyrody: Tabela 8. Rezerwaty przyrody na obszarze działania LGR „Partnerstwo Drawy”
1. Rezerwat wodno - florystyczny JEZIORO CZARNÓWEK
Gmina: Złocieniec
Rezerwat o powierzchni 11 ha utworzony został w 1974 r. celem ochrony jeziora lobeliowego z roślinami reliktowymi. Jezioro Czarnówek jest zbiornikiem śródleśnym, położonym na dnie rozległej rynny fluwioglacjalnej przebiegającej z północy na południe. Zbiornik ten należy do grupy jezior oligotroficznych, ubogich w składniki pokarmowe, z piaszczystym dnem i brzegami pozbawionymi szerokiej strefy szuwarów. Rezerwat można zwiedzać, wędrując ścieżką przyrodniczą, która biegnie wzdłuż wschodniego brzegu jeziora. 2. Rezerwat torfowiskowy TORFOWISKO NAD JEZIOREM MORZYSŁAW MAŁY
Gmina: Złocieniec
Rezerwat o powierzchni 7 ha utworzony został w 1965 r. dla zachowania torfowiska węglanowego i przejściowego ze stanowiskami roślin reliktowych. Stwierdzono tu występowanie 112 gatunków roślin naczyniowych, 48 gatunków mszaków i 4 gatunki porostów. Rezerwat można zwiedzać poruszając się ścieżką przyrodniczą rozpoczynającą się przy drodze od Połczyna Zdroju około 3 km. na północ od Złocieńca. 3. Rezerwat przyrody LEŚNY SOŚNICA
Gmina: Wierzchowo
Rezerwat ma powierzchnię 12 ha i powołany został w 1974 r. w celu ochrony starodrzewia bukowo-dębowego z zachowanymi cechami lasu pierwotnego. Na terenie rezerwatu występują liczne pomniki przyrody. 4. Rezerwat przyrody BRUNATNA GLEBA
Gmina: Czaplinek
Rezerwat glebowy o powierzchni 1,1 ha, utworzony został w 1971 roku. Położony jest w gminie Czaplinek. Celem utworzenia rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych typowo wykształconej leśnej gleby brunatnej wraz ze
42
ściółką i runem. 5. Rezerwat ornitologiczny JEZIORO PROSINO
Gmina: Czaplinek
Rezerwat ornitologiczny o powierzchni 81 ha, utworzony został w 1988 r. Położony jest w gminie Czaplinek. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie miejsc bytowania i lęgów rzadko występujących gatunków ptaków wodnych i błotnych. Rezerwat obejmuje jezioro wraz z okalającymi je szuwarami i fragmentami zarośli. Przez zbiornik przepływa rzeka Drawa. 6. Rezerwat PRZEŁOM RZEKI DĘBNICY
Gmina: Barwice
Rezerwat krajobrazowy o powierzchni 138,59 ha utworzony w 2009 r. jest położony w gminie Barwice, na wschodnim skraju Drawskiego Parku Krajobrazowego. Celem ochrony jest zachowanie młodoglacjalnego krajobrazu z przełomem rzeki o podgórskim charakterze, przez wał moreny czołowej. Obszar rezerwatu obejmuje dolinę Dębnicy z bogatą i zróżnicowaną florą i fauną. 7. Rezerwat torfowiskowy ZIELONE BAGNA
Gmina: Ostrowice
Rezerwat o pow. 55,38 ha, utworzony w 1996 r. Ochronie podlegają zróżnicowane zbiorowiska roślinności torfowej i bagiennej, wykształcone na dawnych wyrobiskach torfowych. Występują tu 72 gatunki mchów, wśród nich górskie borealno-arktyczne. 8. Rezerwat DIABELSKIE PUSTACIE Gmina: Borne Sulinowo Florystyczny rezerwat w gminie Borne Sulinowo o powierzchni 932,53 ha utworzony w 2008 r. jest położony w obrębie ewidencyjnym Borne Sulinowo i Kłomino. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie układów biocenotycznych i krajobrazu dwóch szlaków sandrowych – młodszego szlaku sandrowego i szlaku Płytnicy oraz leżących w ich obrębie obniżeń wytopiskowych i wzgórz o charakterze ostańców erozyjnych. 9. Rezerwat BAGNO CIEMINO Gmina: Borne Sulinowo Torfowiskowy rezerwat na terenie gminy Borne Sulinowo utworzony w 1997 r. zajmuje obszar lasu i torfowisk o powierzchni 400,3 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych cennych ekosystemów leśnych i torfowiskowych, charakterystycznych dla Pojezierza Drawskiego. Źródło: Dane przekazane przez gminy
Pomniki przyrody Na terenie każdej gminy występuje duża ilość różnorodnych pomników przyrody, co dodatkowo uatrakcyjnia ten obszar pod względem przyrodniczo – krajobrazowym Łącznie na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” znajduje się 512 pomników przyrody. Wśród nich są pojedyncze drzewa (najwięcej w Siemczynie, Piasecznie i Żelisławiu w gminie Czaplinek) grupy drzew, stare aleje parkowe, np. w Piasecznie, na którą składa się 30 lip drobnolistnych, ponadto okazy gatunków chronionych roślin (np. bluszczy). Ochroną objęte są również twory
43
przyrody nieożywionej takich jak głazy narzutowe, pojedyncze lub w grupach (największa w Siecinie Gm. Ostrowice).
Obszary Natura 2000 Konsekwencją wstąpienia Polski do UE jest obowiązek włączenia się do systemu Natura 2000. Natura 2000 jest przyjętym przez Unię Europejską systemem ochrony wybranych elementów przyrody, najważniejszych z punktu widzenia całej Europy. System ten nie ma zastępować systemów krajowych, ale je uzupełniać – dawać merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa przyrodniczego w skali kontynentu. Polega on na wybraniu (według określonych kryteriów), a następnie skutecznym ochronieniu określonych obszarów. Podstawę do wybierania i chronienia obszarów zaliczanych do systemu Natura 2000 stanowią dwie istniejące wcześniej, dyrektywy europejskie (tj. akty prawne wiążące rządy państw Unii): tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Habitatowa. Zgodnie z tekstem Dyrektywy Siedliskowej UE, NATURA 2000 to spójna Europejska Sieć Ekologiczna obejmująca: • specjalne obszary ochrony (SOO) tworzone dla ochrony: − siedlisk naturalnych, − siedlisk gatunków roślin i zwierząt, • obszary specjalnej ochrony (OSO) tworzone w ramach Dyrektywy Ptasiej dla ochrony siedlisk ptaków. Tabela 9. Specjalne Obszary Ochrony na terenie objętym działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”.
SOO (Specjalne Obszary Ochrony) Nazwa obszaru Kod obszaru Dorzecze Parsęty PLH320007 Bagno i Jezioro Ciemino PLH320036 Jezioro Śmiadowo PLH320042 Diabelskie Pustacie PLH320048 Dolina Piławy PLH320025 Jeziora Czaplineckie PLH320039 Brzeźnicka Węgorza PLH320002 Jezioro Lubie i Dolina Drawy PLH320023 Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH320046
Typ obszaru K B B B B I I K I
Tabela 10. Obszary Specjalnej Ochrony na terenie na terenie objętym działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”.
OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) Nazwa obszaru Kod obszaru OSTOJA DRAWSKA PLB320019 LASY PUSZCZY NAD DRAWĄ PLB320016 PUSZCZA NAD GWDĄ PLB300012 OSTOJA IŃSKA PLB320008 Źródło: www.natura2000.mos.gov.pl
44
Typ obszaru F F F F
Typy obszarów Natura 2000 : B - Wydzielone SOO (Specjalne Obszary Ochrony), bez żadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000 I - SOO, zawierający w sobie wydzielony OSO. K - SOO, częściowo przecinający się z OSO. F - Obszar OSO, całkowicie zawierający w sobie obszar SOO.
2.4 Uwarunkowania historyczne
Najstarsze ślady człowieka w pobliżu obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” odkryto na terenie dzisiejszego Drawna i okolic. Pochodzą z paleolitu (ok. 9 tys. lat temu). Specyficzny charakter terenu z dużą ilością rzek, jezior i lasów zapewniał obfitość ryby i zwierza. Ukształtowanie terenu sprzyjało zakładaniu osad i ich obronie. We wczesnym średniowieczu tereny omawianego obszaru były zasiedlone przez plemiona pomorskie. W okresie od VII do XII wieku w okolicach Jeziora Drawsko i górnego biegu rzeki Drawy istniało skupisko osadnicze składające się, z co najmniej siedmiu grodzisk i 20 osad otwartych. Badania archeologiczne pozwoliły przyjąć, że istniała tu zorganizowana jednostka terytorialna, którego głównym ośrodkiem był gród w Drahimiu (obecnie Stare Drawsko). W VII w. powstał słowiański gród i osada na miejscu dzisiejszego Drawska Pomorskiego. W miejscu, gdzie obecnie znajduje się Kalisz Pomorski istniał gród słowiański już w VIII w., a obok niego osada rybacko-rolnicza. Gród był położony obronnie, między jeziorami i bagnami. Przez dzisiejsze terytorium Pojezierza Drawskiego przebiegały szlaki handlowe: "Bursztynowy" i "Solny". Dogodne warunki naturalne sprzyjały osadnictwu w obrębie Noteci i Drawy. Ziemie te, w niemal tysiącletnich udokumentowanych dziejach, pierwotnie słowiańskie, były terenem ekspansji zakonów rycerskich (Templariuszy, Joannitów, Zakonu Krzyżackiego), Księstwa Pomorskiego, książąt Wielkopolski, Cesarstwa Niemieckiego, Królestwa Polskiego, Brandenburgii, Szwecji, były pograniczem polsko-pomorskobrandenburskim, polsko-pomorsko-krzyżackim, polsko-pruskim i polsko-niemieckim, historycznym teatrem wielu konfliktów lokalnych i wojen, obszarem gospodarczej emigracji niemieckiej (Ostflucht) i polskiej imigracji w XIX/XX w., współistnienia różnych tradycji religijnych (katolicyzm, protestantyzm), a także przenikania się wpływów kulturowych niemieckich, szwedzkich, polskich. Region dotykały na przestrzeni wieków przemarsze wojsk wszystkich walczących armii, rabunki, napady i kontrybucje, szczególnie podczas wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648) czy przemarszu wojsk napoleońskich w 1807 r. Od Drawska po Szczecinek przez wieki majątki, wsie i miasta pozostawały w rękach wielkich rodów pomorskich. Były to posiadłości rodzinne Wedlów, von Borcke, Goltzów, von Arnimów, von Bredow, von Krockow, von Manteuflów, von Kleistów, von Glasenappów. Na dzisiejszym obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” rząd III Rzeszy realizował politykę przygotowań do wojny. Na ziemiach tych powstały obiekty, które miały wpływ na rozwój regionu. Powstały wielkie poligony wojskowe. Tu w latach 30-tych zbudowano od podstaw Borne Sulinowo, czyli bazę wojskową będącą zapleczem poligonu, koszarami i lokalizacją Szkoły Artylerii Wehrmachtu. Stąd we wrześniu 1939 r. ruszył na Polskę XIX
45
Korpus Armijny gen. H. Guderiana. Tu znajdowały się ośrodki szkoleniowe dla kadry politycznej i wojskowej hitlerowskich Niemiec. Armia radziecka i I Armia WP zdobyły Wał Pomorski – potężne fortyfikacje niemieckie, Ziemia Drawska była miejscem ciężkich walk. Wiele miast zniszczonych zostało w 30 lub 50%. Po II wojnie światowej, Ziemie Zachodnie i Północne współczesnej Polski zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej przyłączono do Polski. Migracje ludności na obecnych tzw. Ziemiach Odzyskanych rozpoczęły się od wysiedleń ludności niemieckiej. Tereny Pojezierza Drawskiego zostały zasiedlone głównie przez ludność wiejską. Cechą charakterystyczną tworzącego się tu społeczeństwa był powszechny brak poczucia bezpieczeństwa oraz niepewność co do najbliższej przyszłości. Mieszkańców długo nie opuszczało poczucie tymczasowości. Napływowa ludność to przesiedleńcy zza Buga i Polski centralnej, repatrianci, autochtoni i – od 1947 r. – grupa kilku tysięcy Ukraińców z akcji „Wisła”.
2.5 Uwarunkowania kulturowe Mimo, że kolejne pokolenia zacierają różnice etniczne i obyczajowe, złożoność problematyki nawarstwiania się i przenikania tradycji i kultur na obszarze Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” powoduje, że można go uznać za region modelowy historycznej wielokulturowości. Należy badać jej wpływ na współczesną tożsamość regionu, w tym na konkretne zachowania społeczne i preferencje polityczne.
2.6 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”
2.6.1 Demografia Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkuje ok. 82 062 osób (wg danych GUS na dzień 31.12.2008 r.) z czego ponad 48% w sześciu miastach: Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Złocieniec, Borne Sulinowo, Barwice. Walory turystyczne gmin wchodzących w skład obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” sprawiają, że w okresie letnim liczba ludności zwiększa się o ok. 25 – 30 % i może wynieść około 120 000 osób. Największymi gminami pod względem liczby mieszkańców są: Drawsko Pomorskie, Złocieniec, Czaplinek. Najmniejsze gminy to: Ostrowice, Wierzchowo, Grzmiąca. Największy wzrost liczby mieszkańców od 1996 do 2006 roku odnotowała gmina Borne Sulinowo, w pozostałych wskaźnik jest ujemny (największy w gminie Grzmiąca). Tendencja wyludnienia gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” jest statystycznie nieistotna, ale zauważalna. Wskaźniki są wyraźnie powiązane z atrakcyjnością gmin.
46
Tabela 11. Ludność w gminach obszaru LGR w latach 1998 – 2008 2006
2007
2008
Gmina
1998
2000
2002
2004
Czaplinek Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Barwice Borne Sulinowo Grzmiąca LGR
12 527 17 457 7 676 2 739 4 777 16 807 9 491 7 947 5 554
12 119 16 856 7 481 2 627 4 723 16 219 9 294 8 312 5 328
12 131 16 831 7 495 2 613 4 699 16 106 9 242 8 690 5 293
12 067 16 775 7 454 2 576 4 702 15 921 9 152 8 970 5 237
12 016 16 657 7 336 2 564 4 675 15 786 9 080 9 209 5 178
11 976 11 889 16 607 16 557 7 289 7 251 2 581 2 555 4 657 4 644 15 677 15 584 9 077 9 020 9 338 9 424 5 129 5 138
84 975
82 959
83 100
82 854
82 501
82 331 82 062
1998 : 2008 0,94 0,94 0,94 0,93 0,97 0,92 0,95 1,1 0,92 0,96
Źródło: Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego Gmin
Ww. gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” są atrakcyjnym miejscem osiedlania się. W gminie Borne Sulinowo na przykład osiedleńcy są głównie w wieku poprodukcyjnym. Najwyższy wskaźnik przyrostu naturalnego odnotowano w gminach Borne Sulinowo oraz Wierzchowo, zaś najniższy w gminach Grzmiąca i Ostrowice.
Czaplinek Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Barwice Borne Sulinowo Grzmiąca Średnia LGR
32 48 15 17 20 79 34 20 24 32,11
103 105 105 97 97 109 103 106 98 102,55
7,0 7,0 6,5 7,4 7,5 6,3 8,2 7,5 8,6 7,33
8,6 9,9 10,9 18,0 12,5 9,6 11,6 11,2 13,6 11,77
9,9 10,1 12,2 8,6 11,8 9,5 10,3 11,2 10,3 10,43
przyrost naturalny na 1000 ludności
zgony na 1000 ludności
urodzenia żywe na 1000 ludności
małżeństwa na 1000 ludności
kobiety na 100 mężczyzn
Gmina
ludność na 1 km2
Tabela 12. Wskaźniki demograficzne
-1,3 -0,2 -1,4 9,4 0,6 0,1 1,3 0,0 3,3 1,31
Źródło: Baza Danych terenowych GUS. Dane za rok 2008.
Najgęściej zaludnioną gminą jest gmina Złocieniec (79,92 osób na km2). W gminach: Kalisz Pomorski, Borne Sulinowo (z powodu istniejących lub byłych poligonów wojskowych) gęstość zaludnienia jest znacznie niższa. Najmniejszą gęstość zaludnienia wykazują gminy: Ostrowice - ( 17,03 osób na 1km2) i Kalisz Pomorski - ( 15 osób na 1km2). Na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” zaobserwowano zróżnicowanie w strukturze płci wśród ludności. W gminach: Grzmiąca (98), Ostrowice (97), Wierzchowo (97) na 100 zamieszkałych mężczyzn przypada poniżej 100 kobiet. Najwięcej kobiet na 100 mężczyzn odnotowuje gmina Złocieniec (109).
47
Czaplinek Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Barwice Borne Sulinowo Grzmiąca
52,4 52,9 55,3 55,0 53,6 50,1 55,9 63,8 58,6
64,1 72,0 58,2 52,3 65,5 74,7 56,7 71,3 63,2
Ludność w wieku poprodukcyj nym na 100 osób w wieku produkcyjnym
Ludność w wieku poprodukcyj nym na 100 osób w wieku przedprodukcyj nym
Gmina
Ludność w wieku nieprodukcyj nym na 100 osób w wieku produkcyjnym
Tabela 13. Wskaźnik obciążenia demograficznego na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy”
20,5 22,1 20,3 18,9 21,2 21,4 20,2 26,5 22,7
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.
Miarą potencjału rozwojowego obszaru jest wskaźnik obciążenia demograficznego, czyli liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Najwyższe obciążenie demograficzne występuje w gminach Borne Sulinowo (63,8), Grzmiąca (58,6). Powyższe gminy wymagają szczególnej aktywności w zakresie adresowania działań LGR „Partnerstwo Drawy”.
2.6.2 Gospodarka Gospodarka obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” reprezentowana jest przez takie branże jak: rolnictwo i przetwórstwo rolno-spożywcze. W przemyśle dominują branże: drzewna, odzieżowa i budowlana. W widoczny sposób rozwija się rzemiosło i drobna wytwórczość. Pod względem małej i średniej przedsiębiorczości wyróżnia się Złocieniec. Czaplinek pełni funkcję centrum turystycznego regionu. Drawsko Pomorskie jest miastem, gdzie znajduje się większość ośrodków administracji powiatowej oraz instytucji o charakterze regionalnym. Wierzchowo jest gminą typowo rolniczą – w ostatnim czasie intensywnie rozwija się tam branża drzewna. Ostrowice natomiast są gminą o typowym charakterze rolniczym, z niemal nieograniczonym i niewykorzystanym potencjałem terenów pod inwestycje. W gminach Borne Sulinowo i Barwice rozwinięty jest przemysł drzewny, meblowy, elektrotechniczny i przetwórstwo rolno-spożywcze. Gmina Grzmiąca to typowa gmina rolnicza. Niskie koszty pracy i duża ilość obiektów przemysłowych i magazynowych do zagospodarowania oraz terenów inwestycyjnych to główne cechy wschodnich strony obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”. Gminy Barwice, Grzmiąca, Wierzchowo, Ostrowice, Kalisz Pomorski charakteryzują się niskim stopniem uprzemysłowienia. Średnim stopniem uprzemysłowienia charakteryzują się pozostałe gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”. Według autorów wielu dokumentów planistycznych podstawową barierą oraz znacznym ograniczeniem w planach rozwoju gospodarczego jest obecność parku: Drawskiego 48
Parku Krajobrazowego. Utrudnieniem w działaniach inwestycyjnych jest również projekt ochrony cennych obszarów NATURA 2000.
2.6.3 Aktywność gospodarcza Wiodącym ośrodkiem gospodarczym obszaru LGR jest Złocieniec, natomiast administracyjnym Drawsko Pomorskie. Znaczenie Złocieńca jako centrum gospodarczego uległo znacznej degradacji na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat (wyjściowo było miastem o największej produkcji przemysłowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca w byłym województwie koszalińskim). Jednak w porównaniu do pozostałych gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” dalej posiada dominującą pozycję w aktywności gospodarczej. W granicach LGR „Partnerstwo Drawy” występują złoża surowców naturalnych, które wpływały i mogłyby nadal wpływać na rozwój gospodarczy regionu. Obecnie podstawowymi wydobywanymi surowcami są gliny, wykorzystywane na potrzeby zakładów produkujących cegłę i wyroby ceramiczne oraz żwiry – na potrzeby branży budowlanej, w znacznej części wywożone poza teren regionu. Ważnym elementem zasobów obszaru LGR jest Poligon Drawski. Należy on do największych centrów szkolenia wojskowego w Europie. Usytuowany jest na terenie Gmin Drawsko Pomorskie oraz Kalisz Pomorski. Od 1996 r. na obiektach Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych intensywnie szkolą się wojska NATO. Głównie dzięki temu CSWL wykonując swą podstawową funkcję, jaką jest zabezpieczenie szkolenia wojsk, stało się zakładem zatrudniającym ponad stu żołnierzy zawodowych i prawie czterystu pracowników cywilnych. Dodatkowo dzięki zaopatrywaniu zagranicznych wojsk w produkty żywnościowe, paliwa oraz świadczenie usług przez lokalne firmy, poligon jest coraz bardziej docenianym rynkiem działalności gospodarczej. Większość podmiotów gospodarczych działających na terenie obszaru, ulokowana jest w gminach Złocieniec i Drawsko Pomorskie. Jednak w ostatnich latach nastąpiło niewielkie zmniejszenie liczby firm działających na tym terenie. Wzrost aktywności nastąpił na terenie pozostałych gmin powiatu drawskiego: Czaplinka i Kalisza Pomorskiego. W liczbie podmiotów gospodarczych obszaru dominują spółki cywilne, stanowiące ok. 80% podmiotów gospodarczych ogółem. W dalszym ciągu firmy tworzone przez sektor publiczny odgrywają znaczną rolę w rozwoju rynku wewnętrznego oraz zabezpieczają miejsca pracy dla znacznej grupy mieszkańców. W strukturze podmiotów gospodarczych dominują przede wszystkim firmy nastawione na obsługę rynku wewnętrznego. Największa aktywność, ponad przeciętną województwa, skoncentrowana jest w sekcjach handel i naprawy oraz usługach. Biorąc pod uwagę potencjał turystyczny regionu, negatywnym zjawiskiem jest niższa od średniej wojewódzkiej (5,4%) reprezentatywność podmiotów z sekcji hotele i restauracje (3,6%). Oznacza to niedostatki w infrastrukturze turystycznej. Szczególnie znaczący przyrost wystąpił wśród podmiotów zajmujących się obsługą firm i nieruchomości. Dynamika przyrostu podmiotów gospodarczych w powiecie była wyższa od wojewódzkiej. Wnioski płynące z wcześniejszej analizy demograficznej wskazują, na to, że bez specjalnych działań aktywizujących, sytuacja ta nie ulegnie zmianie w sposób naturalny.
49
Tabela 14. Liczba osób osiągających dochody (deklarujących w US) Gmina
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Barwice
5 257
5 047
5 005
5 128
5 068
5 082
5 197
Borne Sulinowo
4 980
4 996
5 093
5 257
5 399
5 488
5 649
7 399
7 301
7 325
7 340
7 520
7 711
7 791
10 774
10 691
10 684
10 746
10 969
11 214
11 275
Grzmiąca
3 146
3 003
2 990
3 049
3 008
3 047
3 080
Kalisz Pomorski Ostrowice
4 445 1 469
4 480 1 442
4 568 1 442
4 613 1 439
4 656 1 431
4 685 1 479
4 750 1 477
Wierzchowo
2 802
2 772
2 822
2 822
2 894
2 944
2 985
10 151
10 009
9 963
10 021
10 099
10 244
10 362
5 589
5 506
5 529
5 597
5 666
5 760
5 847
55 290
55 966
56 657
57 599
58 466
Czaplinek Drawsko Pomorskie
Złocieniec Średnia
Razem 55 893 55 061 Źródło: Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego Gmin
Liczba osób osiągających dochody na terenie obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” rośnie (w wartościach średnich). Analiza danych zawartych w ww. tabeli wykazuje znaczy stopień zmienności w poszczególnych gminach. Wskaźnik ogólny należy uznać za rosnący, niemniej jednak poszczególne okresy wykazują dość znaczne wahania. Łącznie na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” dochody osiąga 58 466 osób, co stanowi 63,82% ogółu ludności.
2.6.4 Sytuacja na rynku Na przestrzeni pięciu lat 2003 r. – 2008 r. dało się zauważyć malejące: stopę oraz wskaźniki oraz bezrobocia na obszarze LGR. Lepsze wskaźniki odnotowywały gminy Powiatu Drawskiego. W Gminach Powiatu Szczecineckiego stopy bezrobocia nie ulegały tak zdecydowanej poprawie. (Stopa bezrobocia: liczba bezrobotnych w stosunku do liczby czynnych zawodowo wyrażona procentowo). W grudniu 2009 r. we wszystkich gminach odnotowano wzrost wskaźnika i ogólnej liczby bezrobotnych. Najnowsze dane: za grudzień 2009 r. wykazują wzrost bezrobocia we wszystkich gminach obszaru. Średni wskaźnik dla całego obszaru LGR wyniósł 16,2%. (Wskaźnik bezrobocia - liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym). Najniższy wskaźnik bezrobocia występuje w grudniu 2009 r. w gminach Czaplinek i Borne Sulinowo. Najwyższy - w gminach Barwice, Grzmiąca i Kalisz Pom. W regionie różnicują się proporcje osób pobierających zasiłek w stosunku do ogółu bezrobotnych. W regionie drawskim jest to 27%, w regionie szczecineckim zaledwie 19%. Bezrobotni mieszkańcy wsi stanowią w gminach Powiatu Drawskiego 40%, a Szczecineckiego 47% ogółu bezrobotnych. W dalszym ciągu ponad połowę ogółu bezrobotnych bezrobotnych (ponad 3 lata).
50
stanowi grupa długotrwale
Tabela 15. Wskaźniki bezrobocia w gminach LGR w 2007, 2008 i 2009 r. Gmina/miesiąc
08.2007
01.2008
Barwice 21,4% 23,0% Borne Sulinowo 14,1% 14,3% Czaplinek 10,5% 13,1% Drawsko Pom. 14,9% 15,2% Grzmiąca 21,8% 23,3% Kalisz Pom. 17,2% 20,8% Ostrowice 14,0% 17,6% Wierzchowo 14,0% 16,1% Złocieniec 13,3% 14,2% Średni wskaźnik, 15,6% 17,2% a LGR Źródło danych: PUP Drawsko Pom. i PUP Szczecinek
9.2008 18,7% 12,4% 7,7% 12,4% 18,0% 14,0% 11,4% 10,3% 9,3%
06.2009 18,9% 11,6% 10,6% 13,9% 17,7% 14,4% 13,5% 11,9% 12,1%
12.2009 21,9% 12,7% 13,9% 14,7% 19,2% 18,1% 15,9% 13,5% 16,1%
12,7%
13,8%
16,2%
Osoby bezrobotne będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy to: •
bezrobotni do 25 roku życia,
•
bezrobotni długotrwale lub kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka,
•
bezrobotni powyżej 50 roku życia,
•
bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego,
•
bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia,
•
bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia,
•
bezrobotni niepełnosprawni,
Wg danych za 2008 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) wynoszą w powiecie szczecineckim 83,2% (przy średnim wynagrodzeniu 2628,48 PLN, a w powiecie drawskim 76,5% przy średnim wynagrodzeniu 2416,31 PLN. Średnie wynagrodzenie brutto w Polsce wynosiło w 2008 r. 3158,48 PLN, a na obszarze LGR 2522,39 PLN. Dla porównania w województwie zachodniopomorskim średnie wynagrodzenie wynosiło 2 881,00 PLN. Oznacza to, że mieszkańcy tej ziemi mają niższą siłę nabywczą niż średnia krajowa i wojewódzka.
2.6.5 Kapitał społeczny Kapitał społeczny wg Putnama (1995) odnosi się do takich cech organizacji społeczeństwa, jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa ułatwiając skoordynowane działania. Składnikami kapitału społecznego są:
51
wzajemne zobowiązania i oczekiwania wypływające z ról społecznych, dostęp do informacji, normy i sankcje społeczne, relacje władzy i sieci stowarzyszeń. Wskaźnikami kapitału społecznego są w gminach obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” środki komunikacji społecznej, stowarzyszenia lokalne, inicjatywy społeczne. Do środków komunikacji społecznej zaliczamy gazety lokalne, wydawnictwa periodyczne, pozostawanie w zasięgu regionalnych, lokalnych rozgłośni radiowych, lokalnej stacji telewizji kablowej, tablice i słupy ogłoszeń, aktywne strony internetowe poświęcone sprawom gminy oraz aktywne fora internetowe poświęcone problemom lokalnym.
szt.
istotność
szt.
istotność
szt.
istotność
szt.
istotność
Grzmiąca
Drawsko Pomorskie
Czaplinek
Borne Sulinowo
istotność
Barwice szt.
gmina
wskaźnik istotności
Tabela 16. Środki komunikacji społecznej
1. Gazety lokalne
1
0
0
0
0
4
4
3
3
0
0
2. Wydawnictwa period.
1
0
0
0
0
2
2
0
0
0
0
3. W zasięgu radia reg.
0,3
2
0,6
2
0,6
2
0,6
2
0,6
2
0,6
4. W zas. lokalnej tv
0,3
1
0,3
1
0,3
1
0,3
0
0
0
0
4. Tablice i słupy ogł.
0,1
20
2
47
4,7
44
4,4
21
2,1
20
2
5. Strony internetowe
1
2
2
2
2
2
2
7
7
1
1
6. Fora internetowe
1
1
1
0
0
2
2
0
0
0
szt.
istotność
szt.
istotność
szt.
istotność
4
4
1
1
0
0
3
3
2. Wydawnictwa period.
1
1
0
0
0
0
0
0
3. W zasięgu radia reg.
2
0,6
2
0,6
2
0,6
2
0,6
4. W zas. lokalnej tv .
0
0
0
0
0
0
1
0,3
5. Tablice i słupy ogł
12
1,2
14
1,4
21
2,1
21
2,1
6. Strony internetowe
6
6
1
1
1
1
2
2
7. Fora internetowe
0
0
0
0
0
0
3
3
Razem 12,8 4 3,7 11 Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.
0
3,6
LGR
12,7
28 6 25 6,2 263 48 9
istotność
istotność
1. Gazety lokalne
Środki komunikacji społecznej
szt.
Kalisz Pomorski
15,3
szt.
gmina
7,6
Wierzchowo
5,9
Ostrowice
Razem
Złocieniec
Środki komunikacji społecznej
28 7 7,6 1,9 28,7 50 10 133,2
W zestawieniu użyto wskaźnika istotności, by ułatwić ocenę wagi poszczególnych danych. Podsumowując środki komunikacji społecznej najlepiej na tym polu wypada gmina
52
Czaplinek. Gminy: Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski i Złocieniec wykazują również dobry poziom rozwoju w zakresie środków komunikacji społecznej.
Czaplinek
Drawsko Pomorskie
Grzmiąca
Kalisz Pomorski
Ostrowice
Wierzchowo
Złocieniec
LGR
ilość stowarzyszeń w tym OPP
Borne Sulinowo
gmina
Barwice
Tabela 17. Stowarzyszenia na obszarze LGR
5 0
23 0
41 2
40 0
2 0
17 2
2 2
5 0
35 0
177 9
grupy nieformalne 0 8 15 0 0 0 0 Razem 5 31 56 40 2 17 2 Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.
2 7
14 49
52 220
Pozycję lidera w dziedzinie stowarzyszania się obywateli utrzymuje Czaplinek. Dużą ilość stowarzyszeń posiadają gminy Złocieniec, Drawsko Pomorskie oraz Borne Sulinowo. Rozbieżności w ilości grup nieformalnych w poszczególnych gminach mogą świadczyć o nierozpoznaniu przez pracowników urzędu tej formy aktywności społecznej.
Ilość inicjatyw społecznych
4
0
0
2
0
3
0
LGR
Złocieniec
Wierzchowo
Ostrowice
Kalisz Pomorski
Grzmiąca
0
Drawsko Pomorskie
0
Czaplinek
Borne Sulinowo
gmina
Barwice
Tabela 18. Inicjatywy społeczne
9
Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.
Inicjatywy społeczne są domeną mieszkańców gminy Czaplinek. Najbardziej znaną inicjatywą jest zbiórka środków i budowa domu dla niepełnosprawnej Agnieszki. Inicjatywy społeczne odnotowano również w gminach Kalisz Pomorski i Wierzchowo. Powyższe dane świadczą o zróżnicowanym poziomie kapitału społecznego w poszczególnych gminach. Być może dodatkowe oraz bardziej szczegółowe badania ukazałyby społeczeństwo obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” w lepszym świetle. Na podstawie powyższej analizy można wnioskować, że działalność LGR „Partnerstwo Drawy” powinna być ukierunkowana na aktywizację społeczną mieszkańców.
2.6.6 Uzasadnienie spójności obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” Po dokonaniu powyższej diagnozy można stwierdzić, iż obszar działania LGR „Partnerstwo Drawy” stanowi spójną całość zarówno pod względem położenia, powiązań komunikacyjnych, tradycji i uwarunkowań historycznych oraz uwarunkowań o charakterze gospodarczym.
53
Spójność geograficzna Obszar działalności LGR „Partnerstwo Drawy” leży w północno – zachodniej Polsce. Cały obszar administracyjnie należy do województwa zachodniopomorskiego i jest położony w jego wschodnio – południowej części. Wszystkie gminy zlokalizowane są granicach krainy geograficznej powszechnie nazywanej Pojezierzem Drawskim. Cechą charakterystyczną układu geograficzno – przestrzennego obszaru jest jego pagórkowaty, polodowcowy krajobraz w wyrazistej rzeźbie terenu. Bogactwo jezior i rzek, wysoka lesistość, mnogość obszarów chronionych, unikalna roślinność i bogata fauna stanowią o atrakcyjności krajoznawczej i turystycznej całego obszaru LGR. Spójność historyczna Cały obszar LGR posiada cechy historycznego pogranicza. Widać tu wyraźne wpływy polskie, brandenburskie, tereny mają silny związek z historią Pomorza i rodów pomorskich. Wciąż są widoczne przecinające obszar granice na obszarze występują liczne kamienie graniczne. Widać ślady obecności zakonów rycerskich, szlaków kupieckich i przemarszów rycerstwa, a potem wojsk szwedzkich, francuskich i rosyjskich. Obszar charakteryzuje się bogactwem obiektów dziedzictwa historycznego i kulturowego. Najbardziej odczuwalnym świadectwem wspólnej historii są przesiedleńcze losy wszystkich zamieszkałych tu rodzin. Struktura pochodzenia terytorialnego, klasowego, kulturowego i narodowościowego tutejszej ludności jest równie skomplikowana na całym obszarze. Spójność przyrodnicza Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” jest spójny pod względem przyrodniczym ze względu na wysoką atrakcyjność i bogactwo zasobów przyrodniczych. Świadczy o tym fakt istnienia wielu obszarów chronionych – rezerwatów przyrody, oraz obszarów chronionego krajobrazu. Przedmiotowe tereny wiejskie łączy podobieństwo ukształtowania terenu, oraz warunki klimatyczne całego, które są bardzo zbliżone. O spójności przyrodniczej świadczy fakt, że ponad 80% obszaru LGR leży granicach Drawskiego Parku Krajobrazowego.
Spójność kulturowa Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” leży w całości na tzw. Ziemiach Odzyskanych, które zostały przyłączone do państwa polskiego na podstawie traktatu jałtańskiego po zakończeniu II wojny światowej. Ówcześni niemieccy mieszkańcy Pomorza Zachodniego zostali wysiedleni, a nowe terytorium zasiedlili przybyli z różnych stron Polski repatrianci. Tereny dzisiejszego obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkują przybysze i ich potomkowie osadników z Kresów Wschodnich (Wileńszczyzna, Białoruś, Ukraina, Łemkowszczyzna) oraz z Polski Centralnej. Przesiedleńcy nie wytworzyli odrębnych środowisk mniejszościowych, pod wpływem kilkudziesięcioletniej polityki homogenizacji kulturowej, podlegali powolnym procesom integracji. Cechy charakteryzujące mieszkańców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”, niekiedy wzajemnie się wykluczające to: gościnność, otwartość, lenistwo, brak dbałości o wspólne sprawy i przestrzeń, podejrzliwość, niechęć do zmian. Są wsie zamieszkałe przez zamknięte enklawy mieszkańców o wspólnych korzeniach (łemkowskich, ukraińskich). Spójność kulturowa przejawia się w potrzebie odbudowy tożsamości mieszkańców, potrzebie ujawnienia swojej odrębności, atrakcyjności i różnorodności.
54
Spójność demograficzna i społeczna Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkuje ponad 82 tys. osób. Wg danych BDR GUS dotyczących zameldowania, na wsi mieszka 37 752 osoby, w mieście 44 310 osób. We wszystkich gminach stosunek liczby mężczyzn do liczby kobiet jest zbliżony i wynosi ok. 50%. Ludność cechuje niski przyrost naturalny oraz podobna struktura wiekowa. Średnia gęstość zaludnienia na obszarze wynosi 30,26 osób na km2 i poważnie odbiega od średniej w województwie, która wynosi 74 osoby na 1 km2. Ponadto gęstość zaludnienia jest nierównomierna w poszczególnych gminach z powodu rozlokowania terenów wojskowych i obszarów chronionych. Z powodu niewielkich odległości pomiędzy ośrodkami miejskimi (ok. 15 – 20 km) mieszkańcy traktują Pojezierze Drawskie jako zwarty rejon zamieszkiwania. Wiele osób mieszka w gminach sąsiednich w stosunku do tych, w których pracuje. Wzajemne powiązania i relacje towarzyskie również występują ponad granicami gmin. Najbardziej przywiązana do jednego miejsca jest grupa mieszkańców wsi w wieku poprodukcyjnym oraz o wykształceniu podstawowym. Mieszkańcy wsi w wieku produkcyjnym podejmują pracę oraz aktywność społeczną na terenie pobliskich miast. Analizując sytuację demograficzną i społeczną można stwierdzić wysoki stopień spójności obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” pod tymi względami.
2.6.7 Specyfika obszaru oraz sposoby jej wykorzystania Turystyka Podstawowym niekwestionowanym, „Partnerstwo Drawy” jest turystyka.
specyficznym
walorem
obszaru
LGR
Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” jest doskonałym miejscem do uprawiania wszelkich form wypoczynku. Walory krajobrazowe i przyrodnicze zachęcają przede wszystkim do form turystyki aktywnej. Sprzyjają temu liczne szlaki turystyczne: 21 pieszych, 49 rowerowych, 17 ścieżek przyrodniczych, 4 szlaki kajakowe. Baza pobytowa to przede wszystkim 123 gospodarstwa agroturystyczne, 41 ośrodków wypoczynkowych, 4 pensjonaty i zajazdy, 5 hoteli o łącznej liczbie 7050 miejsc noclegowych, w tym 2154 całorocznych. Na obszarze LGR można biwakować na 42 pól namiotowych, pożywić się w 73 obiektów gastronomicznych. Obszar LGR odwiedza rocznie ok. 65 000 turystów. Wypoczywają nad jeziorami (64 plaże i kąpieliska), żeglują (11 przystani i 2 mariny), spływają rzekami (w 2008 roku Drawą spłynęło 12 500 osób), jeżdżą konno (22 infrastruktury turystyki hippicznej), wędkują (87 pomostów wędkarskich). Odwiedzinom obszaru przez turystów służy ogólnie dostępna infrastruktura 122 parkingów rekreacyjnych i leśnych, 56 zorganizowanych miejsc na ognisko, 82 wiat ze stołami i ławami. Do wędrówek zachęca 11 wież widokowych i 5 izb muzealnych. Turystyka z uwagi na dogodne uwarunkowania środowiskowe i gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” jest szczególnie istotną, choć nie w pełni jeszcze rozwiniętą gałęzią gospodarki. Do podstawowych zalet predysponujących obszar do rozwoju turystyki i rekreacji należą: liczne jeziora, rzeki, duży udział lasów, łagodny klimat, zabytki architektury i bogata historia, baza turystyczna i letniskowa, gospodarstwa agroturystyczne, rezerwaty przyrody, „Drawski Park Krajobrazowy”, obszary chronionego krajobrazu, liczne
55
pomniki przyrody. Dodatkowym atutem jest położenie obszaru pomiędzy Poznaniem, a wybrzeżem Morza Bałtyckiego, w pobliżu Szczecina i w zasięgu Berlina. Turystyka Pojezierza Drawskiego, może się opierać na dwóch filarach: walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz zasobach historycznych i dziedzictwa kulturowego. Wspaniałe krajobrazy, silnie pofalowany teren, dziedzictwo epoki polodowcowej, bogactwo jezior są elementami, które będą w następnych latach olbrzymim atrybutem dla rozwoju infrastruktury turystycznej. Znajdują się tu wyznaczone wszystkie podstawowe formy szlaków turystycznych: piesze, rowerowe, wodne i hippiczne. Ważnym elementem zagospodarowania turystycznego są także ścieżki edukacyjne prowadzące przez najciekawsze obszary gmin. Agroturystyka, jako forma wypoczynku sprzyjająca zachowaniu walorów środowiska oraz aktywizująca obszary wiejskie jest obecna i powinna być wspierana i upowszechniana. Gospodarstwa agroturystyczne są bowiem istotną częścią bazy noclegowej obszaru LGR. Wsie o zachowanej strukturze przestrzennej, ze względu na walory krajobrazowe mają szansę stać się wsiami agroturystycznymi. Warunki do rozwoju branży turystycznej to najważniejsza cecha specyfiki obszaru. Turystyka jako priorytetowy kierunek rozwoju jest wymieniana we wszystkich dokumentach strategicznych gmin i powiatów. Rozwój tej branży powinien stanowić główny cel strategii LGR „Partnerstwo Drawy”. Wszystkie przedsięwzięcia oraz operacje powinny być komplementarne z tym celem. Pozostałe cechy specyfiki obszaru wzmacniają tę najważniejszą: warunki dla rozwoju turystyki. Produkty tradycyjne, regionalne i lokalne Produkty tradycyjne są związane z wielopokoleniową, wciąż kultywowaną tradycją, przejawiającą się w sposobie wytwarzania, serwowania, spożywania produktów. Produkt tradycyjny jest wytwarzany z tradycyjnych surowców. Przykładem takiego produktu jest „Ogórek jeziorowy” z Kalisza Pomorskiego. Sposób na wykorzystanie specyfiki: Tego rodzaju produkty, ze względu na rozproszenie i wymieszanie tradycji rodzinnych, są wciąż słabo odkryte na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” . Stanowią domową „tajemnicę” wielu rodzin. Posiadają duży potencjał rozwojowy. Należy przeprowadzić proces odkrywania zapomnianych tradycji kulinarnych, wdrożyć do produkcji i upowszechnienia, wprowadzić do obrotu handlowego. Produkty regionalne wykorzystują nazwę konkretnego miejsca, regionu (geograficzną lub niegeograficzną). Posiada specyficzne cechy lub jakość wynikającą z cech środowiska, gdzie jest wytwarzany. Przykładem takiego produktu jest „Miód drahimski” nawiązujący nazwą do starej nazwy geograficznej Starego Drawska – wsi w gminie Czaplinek oraz wykorzystujący walory środowiska: bogate pożytki pszczele.
56
Sposób na wykorzystanie specyfiki: Wyjątkowe walory przyrodnicze obszaru LGR oraz tajemnicza, wciąż nieodkryta historia dają szansę na powstanie nowych produktów regionalnych, które pobudzą gospodarczo społeczności wiejskie. Produkt lokalny to wyrób lub usługa, z którą utożsamiają się mieszkańcy regionu. Zauważono, że klienci spontanicznie włączają się w promocję produktów opatrzonych marką lokalną, np. polecając produkty znajomym lub opowiadając o ich niepowtarzalnych walorach. Niezwykle ważne jest przy tym miejsce pochodzenia. To ono jest podstawą budowania korzystnego wizerunku, źródłem rekomendacji produktów lokalnych. Pozytywne wrażenia z pobytu w regionie, przekonanie o wartości regionu, może skłonić konsumenta do zainteresowania się produktem. Przykładem takiego produktu są „sianopłoty”, produkowane we wsi Stawno. Sposób na wykorzystanie specyfiki: Przedsiębiorcy z całego obszaru LGR mogą wprowadzać na rynek produkty związane z lokalną produkcją, opierając się na lokalnych zasobach, surowcach lub umiejętnościach.
2.6.8 Opis działalności związanej z połowem, chowem, przetwórstwem ryb na obszarze objętym LSROR Aż po XX w. kontynuowano stare, tradycyjne metody rybackie i metody połowów. Używano do tego płaskodennych łodzi zbudowanych z klepek sosnowych mocowanych na zakładkę, wzmacnianych wręgami z grubych, dębowych gałęzi. Okute wiosła z "zębatymi" zakończeniami służyły do odpychania się od dna rzeki. Sprzętu tego używano do listopadowych połowów łososi, które chwytano w sieć zwaną drygawicą, przegradzającą nurt rzeki. Stosowano też polowanie ościeniami, a nawet głuszenie ryb łomem. W 1852 r. na dolnej Drawie zbudowano pierwszą na Pomorzu Zachodnim przepławkę dla ryb wędrownych. Kolejna powstała pod koniec XIX wieku, przy tamie ówczesnej karbidowni, w Kamiennej k. Głuska. Od końca XIX w. prowadzono zarybienia. Rozwijała się też hodowla ryb. Pierwsze stawy zakładano na śródleśnych ciekach, w najprostszym ale prymitywnym tzw. układzie paciorkowym. Pod koniec wieku powstawały na Pojezierzu Drawskim nowoczesne gospodarstwa stawowe. W Polsce, rocznie z wód powierzchniowych pozyskuje się w połowach prowadzonych przez rybaków w celach zarobkowych około 5000 ton ryb, w tym: około 4000 ton z jezior i 1000 ton z rzek i zbiorników zaporowych. Około 40.000 ton ryb pozyskiwane jest przez osoby uprawiające amatorski połów ryb. Trudna do określenia, ale na pewno znaczna jest ilość ryb odławiana przez kłusowników. W Polsce amatorski połów ryb uprawia czynnie prawie 1,5 mln osób, z czego większość to członkowie Polskiego Związku Wędkarskiego. Niemal we wszystkich wodach powierzchniowych obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” tj. w jeziorach i rzekach (omówionych szerzej w rozdziale 2.2) oraz w występujących tu rybnych stawach hodowlanych prowadzona jest działalność rybacka. Wyłączone spod niej są akweny w Parkach Narodowych. Gospodarcza działalność rybacka odbywa się pod nadzorem Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej oraz Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR). Na wodach Skarbu Państwa są to: RZGW w Szczecinie, RZGW w Poznaniu.
57
Podmioty gospodarcze, działające jako „Przedsiębiorstwa Produkcyjne Sektora Akwakultury”. Mają one różne zakresy produkcji, np.: • • • • • • • • • • •
Chów i hodowla materiału zarybieniowego (karp, lin, szczupak), hodowla karpia, karasia, lina i szczupaka, produkcja karpia; Hodowla karpia, szczupaka, lina okonia oraz produkcja narybku karpia; Hodowla ryb łososiowatych (np. pstrąg), chów do spożycia przez ludzi, wylęgarnia, podchów, wylęg wyjściowy, łowiska typu „wpuść i złów”; Produkcja materiału hodowlanego pstrąga potokowego, pstrąga tęczowego, okonia i sandacza – wylęgarnia, podchów, wylęg wyjściowy, chów i hodowla ryb łososiowatych a także produkcja narybku pstrąga tęczowego; Produkcja narybku sieji, sielawy, szczupaka i sandacza. Także odłowy i zarybianie; Chów i hodowla ryb karpiowatych i drapieżnych; Produkcja pstrąga, udział w programie restytucji jesiotra, restauracja rybna; Zarybianie i odłowy, chów do spożycia przez ludzi, chłodnia; Zakład przetwórstwa rybnego – konfekcjonowanie mrożonych ryb morskich; Zakład przetwórstwa rybnego – produkcja w zakresie mrożenia ryb; Przetwórstwo ryb morskich i słodkowodnych z przeznaczeniem dla handlu.
Ponadto, na podstawie odrębnych zezwoleń RZGW w Poznaniu i Szczecinie zawarto umowy z ok. 20-ma osobami fizycznymi i z kilkunastoma podmiotami – jako jednostkami władającymi obwodami rybackimi. Uprawnionymi do rybactwa są też: • • •
Nadleśnictwo Drawsko Pomorskie; Wojskowe Koło Łowieckie „Ostoja” w Olesznie; Niezależne Towarzystwo Wędkarskie w Białym Borze’
Nadzór nad połowami sportowymi na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” sprawuje Polski Związek Wędkarski w Koszalinie. Zrzesza on kilkuset posiadaczy kart wędkarskich, uprawniających do połowów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” (oraz wodach poza tym obszarem). Mogą tu tez łowić członkowie PZW z innych terenów. W wodach stanowiących własność prywatną i w wodach dzierżawionych wędkować mogą też inni – na podstawie zezwolenia właścicieli lub dzierżawców. Wędkarstwo to niedoceniany partner gospodarki rybackiej. W wodach LGR „Partnerstwo Drawy” występuje większość gatunków polskiej ichtiofauny. Większe znaczenie mają tu ryby karpiowate (karp, lin, płoć, boleń, leszcz), drapieżne (szczupak, sandacz, okoń) łososiowate (łosoś, troć, pstrąg potokowy i tęczowy) oraz sieja i sielawa (na tym obszarze znajduje się ¼ zasobów sielawy w Polsce). Ogólnie uważa się, że zasoby rybne wód obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” należą do ubogich. Ich stan podtrzymywany jest regularnie prowadzonymi zarybieniami zaś materiał zarybieniowy i same zarybienia prowadzi wiele podmiotów gospodarczych. Skala tych zarybień nie jest jednak wystarczająca. Legalna działalność rybacka w tych wodach (gospodarcza i sportowa) ma dwóch potężnych konkurentów, są nimi: kłusownictwo i ogromna populacja kormoranów. Ze względu na zakres i powagę tych zagadnień poświęcamy im kolejne dwa podrozdziały.
58
KŁUSOWNICTWO Definicje: „Kłusownictwo: zabijanie, chwytanie lub ściganie zwierzyny oraz łowienie ryb bezprawnie, w sposób niedozwolony lub w niedozwolonym czasie i miejscu”. (Encyklopedia powszechna PWN) Narzędzia i metody połowów kłusowniczych Na podstawie zdobytych przez Państwową Straż Rybacką dowodów rzeczowych stosowane przez kłusowników metody można podzielić na trzy grupy: • Połowy sieciami rybackimi • Połowy prądem elektrycznym • Zabijanie ryb narzędziami raniącymi. Na rzekach pomorskich, rzekach łososiowych, zwalczaniem kłusownictwa zajmują się strażnicy działający w Społecznej Straży Rybackiej oraz wędkarze zrzeszeni w Polskim Związku Wędkarskim. Ich działalność przynosi wymierne efekty w postaci ujmowania i przekazywania Policji kłusowników łapanych najczęściej „na gorącym uczynku”. W opinii jednego z doświadczonych, z wieloletnim stażem inspektorów Społecznej Straży Rybackiej w Koszalinie, ujawniane przypadki kłusownictwa wędrujących na tarło łososi i troci stanowią zaledwie około 10% ogólnej liczby tych przestępstw. Znaczy to, że tylko z jednej pomorskiej rzeki kłusownicy rocznie wyławiają setki tych cennych ryb, których masa liczona jest w tonach, a liczba zniszczonego, potencjalnego narybku w milionach sztuk. Generalnie kary nakładane na kłusowników w Polsce są bardzo niskie, co wynika między innymi z uznawania kłusownictwa za czyn o małej szkodliwości społecznej. Dla porównania kary nakładane na polskich armatorów dalekomorskich (oraz kapitanów statków rybackich) za naruszenie przepisów o ochronie rybołówstwa przez administrację w USA sięgały kwot liczonych w dziesiątkach tysięcy dolarów za znalezienie ma statku pojedynczego osobnika łososia pacyficznego (na które obowiązywał całkowity zakaz połowu).
(FOT MAREK SZULC)
Samiec troci nadziany na oścień
59
KORMORANY Dla stanu zasobów ryb obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” ogromnym zagrożeniem jest niekontrolowana i zdaniem rybaków zbyt liczna populacja kormoranów. Program ochrony gatunkowej doprowadził do niekontrolowanego wzrostu populacji, która w tej chwili zagraża środowisku i ekosystemowi w którym występują Pojawiły się tu przed kilkunastu laty i znajdując dogodne siedlisko rozmnażają się w sposób niekontrolowany, bardzo dynamicznie. Ich kolonie zajmują coraz większe obszary, niszcząc całkowicie środowisko, na których przesiadują lub gnieżdżą się, zatruwają glebę w miejscach lęgowych i przyległe wody, przyspieszając ich niekorzystną eutrofizację. Jedynym znanym pokarmem kormorana są ryby, jeden osobnik zjadając dziennie 30 – 40 dkg. ryb powodują znaczące zubożenie rybostanu. Kormorany znajdują się na liście zwierząt chronionych. Aby zniwelować negatywny wpływ na ekosystem konieczne jest dokładne poznanie stanu populacji i podjęcie działań zmierzających do ograniczenia oddziaływania tego gatunku jako konsumenta w ekosystemie.
(FOT. JERZY M.KWINTA)
Kikuty obumarłych drzew w kolonii kormoranów
Źródła: opracowano na podstawie: 1. Badania własne 2. M.Szulc, Obserwacja kłusownictwa na rzece Grabowej [w:] Ryby wędrowne w polskiej gospodarce w nowej polityce wspólnotowej. Wyd. Foka 2008.
60
2.6.9 Wskazanie jaka liczba osób obszaru objętego LSROR spełnia wymagania, o których mowa w par. 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymagań jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, określenie rodzaju aktywności tych osób, powiązania z innymi sektorami gospodarki
Tabela 19. Zestawienie wyliczenia tzw.: „współczynnika rybackości” spośród uprawnionych do rybactwa objętych działaniem LSROR dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku :
L.P. Podmiot:
Ilość:
1.
1
2.
3.
4.
5.
Zakład ProdukcyjnoUsługowoHandlowy – Pan Zbigniew Stebnicki „Stawy Woliczno”Państwo Joanna i Tomasz Sztajnke Ośrodek Stawowy „Mąkowary” Pan Bernard Kotowicz Gospodarstwo Rybackie „Ryby Lubie” Pani Małgorzata Kozłowska Ośrodek Stawowy – „Głębokie Jaworze” Pan Dariusz Jaskółowski i Pan Dariusz Szczepaniak
Dokumentacja wyliczeniowa: Zaświadczenie z ewidencji działalności gospodarczej, numer PIW
Łącznie: Gmina: 1
Ostrowice
2
KRUS, wypis z rejestru gruntów, numer PIW
3
Drawsko Pom.
1
KRUS, wypis z rejestru gruntów, numer PIW
4
Kalisz Pom.
2
KRUS, wypis z rejestru gruntów, numer PIW
6
Złocieniec
2
Numer PIW, kopia umowy
8
Kalisz Pom.
61
6.
Gospodarstwo Rybackie z siedzibą w Czaplinku – Spółka z o.o.
Podmiot + pracownicy
12,21
7.
+ Przedsiębiorstwo Podmiot pracownicy Rybackie z siedzibą 11,69 w Złocieńcu – Spółka z o.o.
8.
+ Przedsiębiorstwo Podmiot pracownicy Rybackie z siedzibą 10 w Szczecinku Spółka z o.o.
9.
„Eko-Farm” 4 Hodowla Ryb Łososiowatych – Halina Wiśniewska PZW – Okręg 7 Koszalin
10.
11.
Pan Szabat Jerzy 1
12.
Pan Chrzanowski Robert
1
13.
Pan Szymański Wiesław
1
14.
Pan Sołtys Jan
1
15.
Pan Arkuszewski Jarosław
1
Numer PIW, oświadczenie pracodawcy, KRS, wypisy z rejestru gruntów, dokumentacja podmiotu Numer PIW, oświadczenie pracodawcy, KRS, wypisy z rejestru gruntów, dokumentacja podmiotu Numer PIW, oświadczenie pracodawcy, KRS, wypisy z rejestru gruntów, dokumentacja podmiotu Numer PIW, wypis z rejestru gruntów, oświadczenie pracodawcy
20,21
Czaplinek
31,90
Złocieniec
41,90
Borne Sulinowo
45,90
Grzmiąca
KRS, oświadczenie pracodawcy, numer PIW Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW
52,90
53,90
Borne Sulinowo/2/+Czaplinek/2/+ Barwice/2/+Grzmiąca/1/ Czaplinek
54,90
Ostrowice
55,90
Drawsko Pomorskie
56,90
Drawsko Pomorskie
57,90
Kalisz Pomorski
62
16.
Pan Grzegorczyk Henryk
1
17.
Pan Szymak Jerzy
1
18.
Wojskowe Koło Łowieckie, Nr241 „Ostoja” w Olesznie
1
Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW Wypis z rejestru gruntów, KRUS, kopia umowy Wypis z rejestru gruntów, zaświadczenie z RZGW
58,90
Drawsko Pomorskie
59,90
Borne Sulinowo
60,90
Drawsko Pomorskie
Dodatkowo zarejestrowaną działalność w zakresie przetwórstwa rybnego oraz w zakresie przedsiębiorstwa produkcyjnego czy gospodarstwa akwakultury, a także nadzorowaną gospodarkę połowów sportowych czy rekreacyjno-wędkarskich na obszarze objętym LSROR dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” prowadzą: 1. „Aquarian” – Spółka z o.o. ; 2. „Biurkom-Flampol” – Spółka z o.o. ; 3. „GRŁ” – Spółka z o.o. ; 4. Nadleśnictwo Drawsko Pomorskie ; 5. Niezależne Towarzystwo Wędkarskie w Białym Borze ; 6. Państwo Grzywacz Agnieszka i Andrzej ; 7. Pan Rossa Jerzy i Pan Rossa Jan ; 8. Pani Szmidt Łucja ; 9. Okręg PZW w Pile . Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku obejmuje swoją działalnością obszar 9 Samorządów Gminnych oraz 2 Samorządów Powiatowych, który liczy razem 82.062 mieszkańców. Wskaźnik przeliczeniowy niezbędny dla potrzeb wyliczenia tzw.: „współczynnika rybackości” zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji strategii oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 162.1292) z późniejszymi zmianami, kształtuje się na poziomie 0,5 na 1.000 mieszkańców , czyli 5 osób związanych z sektorem rybackim na 10.000 ogółu mieszkańców obszaru objętego działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”. Biorąc powyższe uwarunkowania w przypadku Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku przy obszarze działania LGR obejmującym ilość 82.062 mieszkańców niezbędne jest uzyskanie potwierdzenia w zakresie prawidłowego udokumentowania, że na obszarze działania LGR „Partnerstwo Drawy” znajduje się 41,03 osób spełniających wymagania co do wyliczenia , tzw.: „wskaźnika rybackości”. Na podstawie analizy zgromadzonego materiału dowodowego Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku potwierdza udokumentowanie na terenie obszaru objętego swoim działaniem 60,90 osób spełniających uwarunkowania i wytyczne ww. rozporządzenia z późniejszymi zmianami w zakresie niezbędnym do wliczenia „ wskaźnika rybackości”, co stanowi „współczynnik rybackości” na poziomie równym = 0,74212
63
Zakładając tak wyliczony współczynnik i biorąc pod uwagę kwotę dofinansowania w wysokości 239,-PLN na mieszkańca obszaru LGR stanowi to wielkość szacunkową budżetu przypadającą na okres funkcjonowania programu operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013 Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w wysokości rzędu 19.612.818,00,-PLN.
64
Rozdział 3 Wskazanie silnych i słabych stron, szans i zagrożeń obszaru objętego LSROR (analiza SWOT)
Analiza SWOT jest metodą diagnozy sytuacji społeczności lokalnej. Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: S W O T
– Strengths – Weaknesses – Opportunities – Threats
- Silne strony, siły, atuty - Wady, słabości, słabe strony - Okazje, możliwości, szanse - Trudności, zagrożenia
Technika ta oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego, stanowi użyteczne narzędzie prowadzące do dokonania analizy zasobów i otoczenia obszaru oraz określenia priorytetów rozwoju. W celu uzyskania jasnej analizy traktuje się atuty i słabe strony jako czynniki wewnętrzne z punktu widzenia społeczności lokalnej, na które społeczność ma wpływ, a okazje i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne, znajdujące się w otoczeniu bliższym i dalszym. Poniżej prezentowane są zapisy analizy SWOT, opracowane podczas spotkań warsztatowych dotyczących tworzenia Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich LGR „Partnerstwo Drawy”.
Obszary priorytetowe Analizę SWOT przeprowadzono w 3 dziedzinach i 7 obszarach priorytetowych: Dziedzina Obszary priorytetowe
Dziedzina Obszar priorytetowy Dziedzina Obszary priorytetowe
Gospodarka Rybactwo Mikroprzedsiębiorczość Produkty lokalne Turystyka Społeczeństwo 5. Kompetencje mieszkańców i aktywizacja mieszkańców Krajobraz 6. Środowisko naturalne 7. Dziedzictwo kulturowe 1. 2. 3. 4.
Sformułowania w poszczególnych obszarach priorytetowych zostały przez uczestników warsztatów dokonujących analizy ocenione wg ważności punktami w skali 0-2 pkt.
Gospodarka 1.RYBACTWO MOCNE STRONY (czynniki wewnętrzne) Dobre warunki środowiskowe dla produkcji rybackiej[2] Duże zasoby sielawy i siei[2]
SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) Niski poziom techniczny gospodarstw rybackich[2] Niski poziom innowacyjności w gospodarstwach
65
Atrakcyjne tereny wędkarskie i bogata oferta dla wędkarzy[2] Duża liczba akwenów wodnych[2] Czyste środowisko niezagrożone przemysłem [1] Bogata oferta ośrodków wypoczynkowych[1] Wysokie kwalifikacje osób prowadzących gospodarstwa rybackie [2] Tradycyjne metody produkcji w gospodarce rybackiej[1]
rybackich[2] Przestarzałe, wyeksploatowane wyposażenie techniczne gospodarstw rybackich[1,5] Niezadowalająca dochodowość sektora rybackiego[2] Słaby system dystrybucji świeżej ryby[1,5] niska konsumpcja ryb słodkowodnych wśród konsumentów w regionie[1,5] Nasilające się kłusownictwo[2] Niska świadomość społeczna o pozytywnym wpływie diety rybnej[1] Słabe zaangażowanie władz samorządowych w problematykę rybołówstwa [1] Niski poziom wiedzy społeczeństwa związany z rybołówstwem [0,5] Niezagospodarowane zbiorniki wodne [1] Brak koordynacji rozwoju rybackiego [1,5] Słaba infrastruktura około rybacka [1] Nierozwinięta działalność pozarybacka gospodarstw rybackich [1,5] Mała ilość punktów gastronomicznych oferujących regionalne potrawy rybne [1] Niewielka liczba imprez promujących kulturę rybną na naszym terenie[0,5] Niewielkie wsparcie dla wędkarzy [1] Niewielka ilość stawów hodowlanych[1,5] Niewystarczający wskaźnik zarybiania[1] Nierozwinięta baza przechowalnicza i przetwórcza[1,5]
SZANSE (czynniki zewnętrzne) Korzystne położenie geograficzne[1] Dynamicznie rozwijające się wędkarstwo śródlądowe oraz zmiana modelu wędkarstwa z mięsnego na sportowy[2] Moda na turystykę wędkarską[1] Zwiększenie zainteresowania Pojezierzem Drawskim wśród turystów[1] Postrzeganie pochodzących z połowów ryb słodkowodnych jako zdrowej i ekologicznej żywności[1] Możliwość rozwoju turystyki rybackiej[1] Dobre praktyki wprowadzania na rynek produktów tradycyjnych [0,5]
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Ograniczenia środowiskowe wynikające z uwarunkowań obszarów chronionych[1] Szkody wyrządzane przez kormorany w gospodarce rybackiej[2] Wykupywanie gruntów przy brzegach jezior[1] Blokowanie dostępu do brzegu przez właścicieli gruntów[1] Aprobata społeczna dla kłusownictwa[2] Niekorzystny model preferencji konsumenckich (popularność ryb morskich)[1,5] Utrzymanie modelu wędkarstwa mięsnego[1,5] Nasilające się działania kłusownicze (łowienie ryb bez wymaganych uprawnień i dokumentów upoważniających do połowu oraz brak lub fałszowanie wymaganej dokumentacji, łowienie niezgodne ze sztuką, używanie do połowu nieodpowiednich i niedopuszczalnych narzędzi, łowienie ryb niewymiarowych, w okresie ochronnym, łowienie ryb w niedozwolonym miejscu[2]) Konkurencja z innymi sektorami (przemysł, turystyka, budownictwo) o prawo do
66
korzystania z wód powierzchniowych [1] Uwarunkowania prawne [1]
2. Mikroprzedsiębiorczość MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne) Dostępność siły roboczej i niewysokie Niski poziom kapitału i zasobów w sektorze koszty pracy pracowników mikroprzedsiębiorstw [2] niewykwalifikowanych [2] Niskie kompetencje mikroprzedsiębiorców [2] Inicjatywność i pomysłowość Wysokie koszty rozpoczęcia działalności [1,5] Bariery biurokratyczne [1] przedsiębiorców [1,75] Dostępność i taniość terenów Brak pomysłów na własną firmę [1] inwestycyjnych [2] Zanikanie zawodów tradycyjnych [2] Przychylność władz lokalnych i wsparcie [2] Brak instytucji wsparcia [1,2] Możliwość zdobycia kwalifikacji do Brak wykwalifikowanej kadry [2] prowadzenia mikroprzedsiębiorstwa [2] Brak rozbudowanej sieci kooperantów [1,4] Solidność funkcjonujących firm [2] Nierozwinięty transport zbiorowy na terenach Istnienie firm rodzinnych [2] wiejskich [2] Brak dostępu do Internetu w wielu miejscowościach [2] Brak stałych linii telefonicznych na terenach wiejskich [2] SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne) Nowe możliwości uzyskania wsparcia Rozwój szarej strefy [1] finansowego na tworzenie i rozwój [2] Emigracja zarobkowa [1,5] Możliwa pomoc w zakresie opracowania Konkurencja korporacji i sieci [1,5] wniosków [2] Peryferyjne położenie [2] Nowe możliwości podnoszenia kwalifikacji Pogłębiający się brak dostępu do taniego [1,75] kredytu [1,5] Nowe możliwości promocji Brak dostępu do dynamicznych rynków zbytu mikroprzedsiębiorstw (targi itp.) [2] [1,5] Zwiększenie dostępności Internetu i rozwój Postępujący kryzys [2] e-biznesu [2] Nieetyczne zachowania w biznesie [1] Rozwój instrumentów finansowych ułatwiających przedsiębiorczość [2]
3. Produkty lokalne MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne) Niska świadomość o posiadanych zasobach [1,5] Mocne, istniejące produkty lokalne [2] Zgłaszanie nowych produktów lokalnych Niska rentowność produktów [1,5] [2] Brak systemu dystrybucji [2] Przykłady udanych wdrożeń i duża Słaba identyfikacja mieszkańców z produktami rozpoznawalność istniejących produktów lokalnymi [1] w kraju [2] Brak systemu certyfikacji jakości [1] Chętni i pasjonaci do wyszukiwania nowych Niedostateczna samoorganizacja producentów produktów [1,5] [1] Dobre warunki do działań na rzecz Słabe wsparcie marketingowe i instytucjonalne produktów poprzez przenikanie się kultur [1]
67
napływowych [1,5]
SZANSE (czynniki zewnętrzne) Promocja produktów [2] Powstawanie i popyt na nowe produkty [2] Możliwości wypromowania regionu w Europie poprzez produkty regionalne [1,5] Potencjał tradycji kulinarnych dla tworzenia marki regionu [2] Coraz silniejsze organizacje ogólnopolskie działające na rzecz rozwoju produktów regionalnych [1]
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Duży wpływ rynku masowego i korporacji [2] Obostrzenia przepisów i nadmierne kontrole SANEPIDU [1,5] Niezdrowa konkurencja między samorządami gminnymi [1,5] Wysokie koszty prowadzenia działalności gospodarczej [2] Słaby potencjał rynkowy [1,5] Nieuczciwość w interesach sprzedawców i handlowców [1]
4. Turystyka MOCNE STRONY (czynniki wewnętrzne) Warunki przyrodnicze [2] - duża lesistość obszaru - bogactwo rzek i jezior - ukształtowanie terenu (pagórki) Brak uciążliwego przemysłu [1,5] Rozbudowana baza noclegowa [1,25] Teren niezurbanizowany i nieskomercjonalizowany [1,75] Aktywność i przychylność usługodawców i mieszkańców [1,5] Duża ilość i różnorodność istniejących szlaków turystycznych: wodnych, rowerowych, jeździeckich [1] Bliskość granicy [2] Istniejące na rynku produkty lokalne (miód drahimski, ogórki jeziorowe z Kalisza Pom.) [1]
SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) Infrastruktura niedostosowana do aktualnych potrzeb (trendów) [1,75] Niedostosowanie oferty do całorocznej działalności [2] Brak platform i systemów informacyjnych [1,5] Niski standard obiektów [1,5] „zepsuty” wiejski krajobraz [1,8] Brak dodatkowych atrakcji turystycznych [1,5] Niedostateczne powiązanie turystyki z rybactwem [2]
SZANSE (czynniki zewnętrzne) Dostępność środków zewnętrznych [1] Potencjał ludzki [1,5] Rozwój turystyki kwalifikowanej w Polsce [2] Rozszerzenie rynku o turystów zagranicznych – głównie z Unii Europejskiej [1,75] Wydłużenie sezonu (zwiększenie oferty na wszystkie pory roku) [2]
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Brak prawidłowego przepływu informacji między władzami samorządowymi na terytorium LGR [1] Wysoka konkurencyjność oferty turystyki zagranicznej [2] Wydzielanie terenów prywatnych [1,5] Atmosfera kryzysu [2]
68
5. Kompetencje i aktywizacja mieszkańców MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne) Na obszarze LGR mieszka wielu Niski poziom wykształcenia [1] specjalistów[2] Brak chęci do działania, „tumiwisizm” [1] Liderzy lokalnej aktywności[1] Wysoki odsetek osób zagrożonych wykluczeniem Artyści lokalni[0,5] społecznym [2] Aktywność w działalności społecznej [1] Malkontenctwo [1,5] Wzrost patriotyzmu lokalnego [1] Brak utożsamiania się z regionem [1] Osiedlanie się ludzi aktywnych[1] Brak indywidualnej działalności, postawa niechęci Stabilność kadr [1] do aktywności [1,5] Istniejące stowarzyszenia i inne formy Brak szkół zawodowych w regionie [1] organizacji ich różnorodność [1,75] Brak systemu szkoleń w dziedzinie unikalnych, Dostępność środków na aktywizację ginących zawodów [1] mieszkańców [2] Niechęć do zmian [1,5] Aktywizacja poprzez różnorodne formy [2] Niechęć mieszkańców do działań i podejmowania Pozytywne przykłady inicjatyw społecznych ryzyka [1,3] i ich rezultaty np. Dom dla Agnieszki [2] Niewystarczająca informacja o możliwościach wsparcia liderów [1] Mało miejsc przystosowanych do spotkań [2] Niski poziom tożsamości regionalnej wśród mieszkańców wsi [1] Niewystarczający poziom działań edukacyjnych [1,4] Brak zajęć pozalekcyjnych w szkołach [2] Brak wiary w siebie [1] Słaby system informacji pomiędzy organizacjami, instytucjami a mieszkańcami [1] Niechęć do działania [1]
SZANSE (czynniki zewnętrzne) Zwiększenie dostępności środków na aktywizację [2] Zmiana uwarunkowań prawnych [1,5] Zdolność o podnoszenia kwalifikacji [2] Duża rezerwa siły roboczej [1,5] Tendencja osiedleńcza mieszańców dużych miast[1,5] Tendencja osiedleńcza obywateli Unii Europejskiej [1] Powroty z zagranicy zdolnych i wykształconych [2]
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Niedostosowanie oferty szkoleniowej do realnych potrzeb mieszkańców z powodu zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości [1,5] Ucieczka młodych wykształconych ludzi ze wsi [1,4] Starzenie się mieszkańców wsi [1,5] Zubożenie intelektualne pod wpływem kultury masowej [1,5] Otwierające się atrakcyjne rynki pracy zagranicą [1,5] Nierentowność pracy [1,5] Rozwój szarej strefy [2] Niesprawny system wsparcia administracyjnego [1] Postępujący kryzys [2]
KRAJOBRAZ 6. Środowisko naturalne MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
69
(czynniki wewnętrzne) Różnorodność biologiczna [2] - różnorodność lasów, jezior, krajobrazu - czystość jezior (cisza) Brak uciążliwego przemysłu [2] Różnorodność form ochrony przyrody [2] - rezerwaty, park krajobrazowy, obszary Natura 2000) Eksperci z zakresu ochrony przyrody [2] Ośrodki edukacji ekologicznej [2] Bogactwo lasów bogactwo runa leśnego [1,5] Ścieżki przyrodnicze [1,5] Aktywna edukacja ekologiczna – prowadzona przez różne instytucje [1,5] SZANSE (czynniki zewnętrzne) Fundusze na różne formy ochrony środowiska z uwzględnieniem rozwoju zrównoważonego regionu [2] Fundusze na rozwój turystyki ekstensywnej: wiaty, wieże widokowe itp. [1,5] Wprowadzenie hodowli ekstensywnej zwierząt gatunków rodzimych: owce wrzosówki, koniki polskie [1,5] Możliwość introdukcji gatunków (np. głuszca, cietrzewia, sokoła, jesiotra, łososia) zwiększających bioróżnorodność środowiska naturalnego [1,75] Możliwość realizacji projektów poprawiających stan środowiska naturalnego (np. poprawa gospodarki wodno-ściekowej) [1,85]
(czynniki wewnętrzne) Dzikie wysypiska śmieci [2] Mentalność mieszkańców [2] Niedostateczna edukacja ekologiczna [1] Brak sprawnego systemu wsparcia działań ekologicznych ze strony instytucji [1] Brak system segregowania odpadów [2] Słaba kanalizacja wsi i gospodarstw indywidualnych [2] Słabe wykorzystanie źródeł energii odnawialnych [1,5] Niekontrolowane zanieczyszczanie wód [1]
ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Zagrożenie ze strony przemysłu [0,5] Powstanie i rozwój ferm tuczu przemysłowego [2] Wprowadzenie obcych gatunków roślin i zwierząt mogących mieć wpływ na zakłócenie równowagi w przyrodzie [1] Zmiany klimatyczne [2] Szkodliwy wpływ Poligonu Drawskiego na środowisko [0,5]
7. Dziedzictwo kulturowe MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne) Duża ilość zabytków wpisanych do rejestru Brak jednolitego stanowiska i postaw społecznych zabytków i chronionych prawem [1] w stosunku do dziedzictwa kulturowego na tzw. Różnorodność dziedzictwa kulturowego [2] „ziemiach odzyskanych” [2] Pozytywny stosunek do pamiątek Brak zintegrowanej polityki kształcenia poprzednich mieszkańców [1,25] obywatelskiego na tzw. „ziemiach odzyskanych” Aktywność lokalna mieszkańców (artyści [2] Brak dokumentacji historycznej i badań lokalni, historycy –pasjonaci) [1,5] Wzrost zainteresowania historią regionu miejscowości i obiektów [2] [1,5] Brak opracowań historycznych i monografii [2] Brak edukacji w zakresie dziedzictwa kulturowego [1,5] Zdewastowane obiekty dziedzictwa kulturowego [2] Brak lokalnego systemu wsparcia finansowego dla
70
SZANSE (czynniki zewnętrzne) Możliwość odbudowy szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego [2] Współpraca trans graniczna [2] Wykorzystanie dostępnych programów pomocowych na realizację konkretnych projektów z zakresu dziedzictwa kulturowego [2]
ochrony, zachowania obiektów dziedzictwa kulturowego [1] Niepodejmowanie dyskusji i wymiany doświadczeń o konieczności i sposobach ochrony dziedzictwa kulturowego w regionie [1] Biurokracja służb ochrony zabytków 1,5] Słaba promocja działań o charakterze ochrony, zachowania dziedzictwa kulturowego [1] Niedostateczna ilość środków finansowych przeznaczonych na ochronę i zachowanie dziedzictwa kulturowego [2] Niedostateczne kompetencje osób zajmujących się dziedzictwem kulturowym [1,5] Nasilające się przypadki dewastacji i zaniedbania miejsc ważnych dla dziedzictwa kulturowego [1,5] Zanikanie rękodzieła i umiejętności tradycyjnych [2] ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) Zanikający dialog międzypokoleniowy [1,5] Bariery prawne, ekonomiczne i społeczne dla ochrony i wykorzystania dla rozwoju regionalnego obiektów zabytkowych [2] Silne uprzedzenia i brak szacunku lokalnych środowisk do pozostałości kultury poniemieckiej [1,2] Asekuracyjna postawa lokalnych władz i ośrodków decyzyjnych wobec negatywnie nastawionych środowisk, a co za tym idzie, zaniechanie wsparcia dla inicjatyw dotyczących ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego [1,5] Bezkrytyczna akceptacja przez władze lokalne i ośrodki decyzyjne wszelkich przejawów fascynacji przeszłością [1] Przejawy świadomego lub nieświadomego zafałszowania historii i nieodpowiedzialnego wykorzystania „mody na dziedzictwo kulturowe” [1] Akceptacja społeczna na przejawy neoszabrownictwa dóbr kultury [1] Negatywny wpływ kultury masowej na świadomość kulturową społeczeństwa [1,3]
71
Rozdział 4 Wnioski wynikające z opisu obszaru i z analizy SWOT, o których mowa w ust. 2 i 3, ze szczególnym uwzględnieniem problemów i potrzeb sektora rybactwa
Uwzględniając warunki LGR „Partnerstwo Drawy”, opisane w rozdziale 2 oraz mocne i słabe strony tego obszaru a także jego potencjalne szanse i zagrożenia (Analizę SWOT) przedstawione w rozdziale 3 proponujemy następujące założenia do LSROR. W analizie SWOT obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” stwierdzenia, które uzyskały najwięcej głosów na warsztatach zostały ocenione wg ważności punktami w skali 0-2 pkt. Podczas prac analitycznych badano poszczególne obszary priorytetowe na terenie LGR. Z powyższej analizy wynika, że obszar jest w dużym stopniu zależny od rybactwa. Występują tu doskonałe warunki dla produkcji rybackiej oraz unikalny potencjał wielu czynników otoczenia sektora rybactwa - walorów krajobrazu: środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego, a co za tym idzie wielki potencjał turystyczny. Na obszarze LGR są bardzo dobre warunki środowiskowe dla produkcji rybackiej, bogactwo gatunków ryb w tym unikalnych (sielawa, sieja). Mocną stroną jest duża liczba akwenów oraz ich wielka powierzchnia. Pojezierze Drawskie to raj dla wędkarzy. Działają tu gospodarstwa rybackie prowadzone przez wysokokwalifikowane kadry. Niestety sektor rybacki cechuje wiele słabości. Sektor jest niedoinwestowany, mało innowacyjny i mało efektywny. Skutkuje to jego niską dochodowością. Barierami dla rybactwa jest wszechobecne kłusownictwo i zwiększająca się ilość kormoranów. Niewystarczająca naturalna reprodukcja ryb powoduje potrzebę wspomagania rozrodu ryb. Niezadowalający jest popyt na ryby oraz brak koordynacji czy podejścia strategicznego. Zbawienne dla sektora rybackiego oraz rozwoju obszaru LGR mogą być: rozwój infrastruktury około rybackiej, działalność gospodarstw rybackich na rzecz usług (turystyka, gastronomia, handel), poprawa dystrybucji ryb, zminimalizowanie kłusownictwa. Warunkiem dla prawidłowego rozwoju obszaru jest natomiast skuteczna dbałość o środowisko naturalne. Proponujemy przyjąć następujące założenia strategiczne dla sektora rybackiego: 1. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb; 2. Zwiększenie możliwości połowów wędkarskich; 3. Rozwój działalności pozarybackiej przez rybaków;
Tereny LGR dotknięte są dużym bezrobociem. W niektórych miejscach obszaru LGR występują enklawy biedy i ubóstwa. Jednym z najważniejszych postulatów wynikających z analizy SWOT jest polepszenie jakości życia mieszkańców. Szczególnie w dostępie do osiągnięć cywilizacji. Sposobem na spełnienie tego postulatu jest wzmacnianie mikroprzedsiębiorczości mieszkańców, w tym rybaków.
72
Proponujemy następujące założenie strategiczne: 4. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsiębiorstw dywersyfikujących źródła dochodów ludności, zwłaszcza rybaków Bogactwo walorów przyrodniczych obszaru, turystyczna atrakcyjność regionu oraz przedsiębiorczość mieszkańców są podstawą dla wprowadzania na rynek atrakcyjnych produktów lokalnych i tradycyjnych. Czynnikiem wspierającym te mechanizmy może być dbałość o dziedzictwo kulturowe oraz tradycyjne technologie. Założeniem strategicznym w sprawie produktów lokalnych jest: 5. Inwentaryzacja regionalnych produktów na obszarze LGR Utrzymanie oraz podnoszenie atrakcyjności turystycznej obszaru LGR jest uzależnione od komplementarnego podejścia do wykorzystania zasobów. Dzięki współpracy branży turystycznej z sektorem rybackim może powstać efekt synergii. Efektywne ekonomicznie produkty turystyczne powinny składać się z wielu atrakcyjnych elementów, wiele z nich zależy od rybactwa. Założeniem strategicznym dla obszaru LGR jest: 6.
Ściślejsze powiązanie turystyki z rybactwem
Region charakteryzuje się dużym potencjałem ludzkim. Kompetencje mieszkańców są wysokie i niewykorzystane we właściwy sposób. Na uwagę zasługuje trend osiedlania się na obszarze LGR, szczególnie na terenach wiejskich, osób o wysokich kompetencjach i bogatych doświadczeniach. Niewykorzystane kompetencje mogą stanowić rezerwę dla rozwoju lokalnego. Uczestnicy warsztatów wnioskują o wprowadzenie w ramach realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich mechanizmów aktywizacji społeczności lokalnych. Założeniem strategicznym w dziedzinie społecznej jest: 7. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludności Walory przyrodnicze są rozpoznane i chronione wg skrupulatnie opracowanych planów, przede wszystkim w ramach Drawskiego Parku Krajobrazowego i innych terenów chronionych, jak również w ramach polityki Lasów Państwowych i gmin. Szansą dla ochrony środowiska i zachowania bioróżnorodności gatunków może być możliwość introdukcji gatunków, które tu niegdyś występowały np. głuszca, cietrzewia, sokoła, jesiotra, łososia. Proponuje się następujące założenie strategiczne: 8. Dbałość o bioróżnorodność w środowisku naturalnym
73
Niedocenionym wielkim bogactwem regionu jest jego historia i dziedzictwo kulturowe obecne w krajobrazie (obiekty o wartości zabytkowej i historycznej) oraz w bogatych tradycjach ludności o zróżnicowanym pochodzeniu. Ginące zawody, do których zalicza się również rybactwo nie są doceniane i kultywowane. Brakuje instytucji, która zapewni odpowiednie, kompleksowe opracowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego. Bogate tradycje rybackie są zapomniane a ich atrakcje nie eksponowane. Założeniem strategicznym w dziedzinie dziedzictwa kulturowego jest: 9. Działanie na rzecz dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzględnieniem tradycji rybackich W LSROR należy zaplanować działania, które pozwolą na pełne wykorzystanie zasobów tej ziemi, a także te, dzięki którym zapobiegniemy pogłębianiu się problemów lokalnych. Wszystkie te działania mogą być dofinansowane w ramach Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007-2013, niwelując w ten sposób słabe strony i zagrożenia oraz wykorzystując strony mocne i szanse
74
Rozdział 5 Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSROR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć służących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operacje
Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich będzie podstawowym narzędziem LGR „Partnerstwo Drawy” służącym efektywnemu zarządzaniu procesem rozwoju na obszarze gmin wchodzących w skład obszaru LGR „Partnerstwa Drawy” Została ona opracowana z wykorzystaniem metody indukcyjnej „od szczegółu do ogółu”. Podstawową formą pracy były spotkania warsztatowe, w których brali udział przedstawiciele: samorządów, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców, dzięki czemu przyjęta strategia uwzględnienia punkty widzenia wszystkich podmiotów mających możliwości istotnego oddziaływania na rozwój obszaru. Pierwszym krokiem prowadzącym do opracowania strategii było zidentyfikowanie głównych ograniczeń i barier rozwojowych. Na tej podstawie określono główne problemy strategiczne i sformułowano podaną niżej wizję określającą pożądany stan docelowy. WIZJA Pojezierze Drawskie znana kraina aktywizacji i zrównoważonego rozwoju funkcji turystycznych, gospodarki rybackiej i wędkarstwa w oparciu o zasoby przyrodnicze w szczególności jeziora i rzeki
Kolejnym krokiem było dokonanie analizy SWOT. Wnioski z analizy stały się podstawą do określenia celów głównych i szczegółowych LSROR. W konsekwencji sformułowano cztery cele główne strategii, a następnie dla każdego celu głównego sformułowano cele szczegółowe. Cele główne LSROR to: 1. Poprawa jakości życia mieszkańców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”; 2. Zwiększenie rentowności sektora rybackiego w powiązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywnością społeczną; 3. Rozwój turystyki w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze obszaru LGR; 4.
Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska.
Cele główne strategii mieszczą się w celach głównych Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007-2013 - Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nabrzeżnych Obszarów Rybackich.
75
Głównymi celami Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 są: 1. Zahamowanie zmniejszającego się znaczenia sektora rybackiego; 2. Rekonwersja obszarów dotkniętych zmianami w sektorze; 3. Poprawa jakości życia społeczności rybackich; 4. Utrzymanie dobrobytu gospodarczego i społecznego obszarów zależnych głównie od rybactwa oraz podniesienie wartości dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury. Wszystkie też mogą otrzymać wsparcie w ramach wdrażania LSROR w następujących obszarach wsparcia: 1. Wzmocnienie konkurencyjności i utrzymanie atrakcyjności obszarów zależnych głównie od rybactwa; 2. Restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacji zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem; 3. Podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwoju usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zależne od rybactwa; 4. Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności oraz przywracania potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej lub przemysłowej; 5. Funkcjonowanie lokalnej grupy i aktywizacja lokalnych społeczności;
rybackiej
oraz
nabywanie
umiejętności
6. Wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej w ramach którego mogą być realizowane operacje polegające na promowaniu współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej między LGR i innymi jednostkami.
5.1 Cele główne i cele szczegółowe LSROR LGR „Partnerstwo Drawy” CEL GŁÓWNY 1: Poprawa jakości życia mieszkańców obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” Cele szczegółowe: 1. Poprawienie jakości krajobrazu i estetyki obszaru LGR; 2. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsiębiorstw, dywersyfikujących źródła dochodów ludności, zwłaszcza rybaków; 3. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludności; 4. Inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR. CEL GŁÓWNY 2: Zwiększenie rentowności sektora rybackiego w powiązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywnością społeczną
76
Cele szczegółowe: 1. Usprawnienie systemów dystrybucji ryb i produktów rybnych; 2. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb i ich reintrodukcja; 3. Zwiększenie możliwości połowów wędkarskich; 4. Rozwój działalności pozarybackiej przez rybaków; 5. Zmniejszenie zjawiska kłusownictwa; 6. Reintrodukcja ichtiofauny.
CEL GŁÓWNY 3: Rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze Cele szczegółowe: 1. Wzrost atrakcyjności oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki; 2. Identyfikacja i wprowadzenie do świadomości społecznej oraz obiegu rynkowego produktów lokalnych, regionalnych i tradycyjnych; 3. Wydłużenie sezonu turystycznego; 4. Zwiększenie i modernizacja infrastruktury oraz bazy turystycznej ze szczególnym uwzględnieniem wędkarstwa i rybactwa.
CEL GŁÓWNY 4: Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska Cele szczegółowe: 1. Zachowanie i ulepszenie środowiska naturalnego, w szczególności jezior i rzek oraz udostępnienie go mieszkańcom obszaru i turystom; 2. Wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na rzecz rozwoju lokalnego; 3. Dbałość o bioróżnorodność w środowisku naturalnym.
5.2 Środki służące do osiągnięcia zakładanych celów Realizacja założeń programu PO RYBY Osi Priorytetowej 4 jest ogromną szansą dla zrównoważonego rozwoju obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” w oparciu o współpracę sektora gospodarczego, publicznego oraz społecznego. Każdy z tych partnerów odgrywać będzie w procesie odrębną rolę. Jednak od współpracy trójsektorowej zależeć będzie skuteczność w realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich i jakość tych projektów. Dlatego najważniejszym elementem podejmowanych działań będzie rozpowszechniona akcja informacyjna. Zależy nam na dotarciu z informacją o projekcie, do wszystkich mogących otrzymać wsparcie. Dokument strategii będzie dostępny na stronach internetowych partnerstwa oraz wszystkich gmin – członków LGR „Partnerstwo Drawy”. Dodatkowo udostępniony będzie na stronach internetowych starostw: Drawskiego i Szczecineckiego. Strona internetowa zawierać będzie wszelkie dokumenty związane z funkcjonowaniem LGR, wzory wniosków, legislacja programu, skład osobowy LGR, w tym władz, komitetu. Na bieżąco zamieszczane będą aktualności z życia LGR
77
W ramach działalności biura LGR uruchomione będzie forum internetowe, na którym powstanie internetowy punkt konsultacyjny. Będzie tam można otrzymać odpowiedzi na pytania związane z programem. Dodatkowo przeszkoleni zostaną w dziewięciu urzędach gmin pracownicy, którzy pełnić będą rolę koordynatorów lokalnych d.s. realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Pracownicy biura dodatkowo pełnić będą terenowe dyżury w poszczególnych gminach, udzielając indywidualnego doradztwa. Akcja informacyjna będzie realizowana poprzez wydawanie lokalnej gazety – kwartalnika, w którym opisywane będą możliwości dofinansowania, bieżące informacje o naborach, ogłoszenia oraz opisywane dobre praktyki z obszaru realizacji LSROR.
5.3 Rodzaje operacji, które mogą uzyskać wsparcie
Przewidywane operacje były przedmiotem spotkań i warsztatów przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego z udziałem przedstawicieli branży rybackiej, następnie były przedmiotem konsultacji społecznych. Zebrano ok. 300 propozycji konkretnych operacji. Propozycje zostały pogrupowane wg rodzajów działalności, obszarów oddziaływania oraz realizacji celów głównych i szczegółowych LSROR. Poniżej przedstawiamy nazwy typów operacji z przykładami oraz rodzajami operacji kwalifikowanych do finansowania wg rozporządzenia. I. Typ operacji „Infrastruktura przy wodzie” Przykłady LP 1.
Opis operacji Zagospodarowanie przystani żeglarskiej
2.
Budowa pomostów pływających do wykorzystania przemiennego przez żeglarzy i wędkarzy
3.
Modernizacja stanicy harcerskiej
4.
Budowa przystani kajakowej
5.
Wykup, budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególności przystani rybackich, budowa , remont wylęgarni, podchowalni, stawów przyjeziorowych i magazynów sprzętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, łącznie z budową i modernizacją fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu
6.
Budowa, remont lub modernizacja małej infrastruktury turystycznej, w szczególności przystani, kąpielisk, punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, domków letniskowych, tras turystycznych, łowisk dla wędkarzy, punktów informacji turystycznej, łącznie z budową i modernizacją ścieżek i fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu;
78
Miejsce realizacji nad jeziorem Drawsko w Czaplinku na jeziorach: Wielimie, Pile, Siecino nad jeziorem Mąkowary w Kaliszu Pom. na rzece Drawa w Drawnie Obszar LGR
Obszar LGR
Sektor Publiczny
Gospodarczy
Publiczny
Gospodarczy Gospodarczy, społeczny, publiczny
Gospodarczy, społeczny, publiczny
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególności przystani rybackich, magazynów sprzętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, łącznie z budową i modernizacją fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu; - budowa, remont lub modernizacja małej infrastruktury turystycznej, w szczególności przystani, kąpielisk, punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras turystycznych, łowisk dla wędkarzy, punktów informacji turystycznej, łącznie z budową i modernizacją ścieżek i fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu; II. Typ operacji „Lokalny rynek rybny” LP 1. 2.
Przykłady Opis operacji Utworzenie systemu lokalnego dystrybucji ryb, np. targ rybny w głównych miastach pojezierza Sielawa – markowym produktem pojezierza drawskiego
Miejsce realizacji Obszar LGR
Sektor Gospodarczy
Poj. drawskie
Publiczny, gospodarczy, społeczny Gospodarczy
3.
Utworzenie sieci smażalni i przystosowanie ich do całorocznej działalności, promocja spożywania ryb w istniejących barach , restauracjach i gospodarstwach agroturystycznych
Czaplinek, Drawsko Pom., Złocieniec, Borne Sulinowo Obszar LGR
4.
Lokalny system piętnowania kłusownictwa
5.
Inwestycje polepszające warunki przechowywania produktów rybactwa, budowa wędzarni ryb, przetwórni ryb, zakup, budowa chłodni do przetrzymywania ryb, zakup wytwornic do lodu, opakowań do transportu ryb.
Obszar LGR
Społeczny, publiczny Gospodarczy
6.
Zakup specjalistycznych samochodów do transportu ryb, łodzi rybackich, łodzi motorowych wykorzystywanych do kontroli jezior, sprzętu rybackiego, silników do łodzi, ciągników rolniczych do transportu łodzi.
Obszar LGR
Gospodarczy
7.
Tworzenie i rozwój alternatywnych systemów sprzedaży produktów rybactwa (np. sprzedaży bezpośredniej) sklepy detaliczne, smażalnie ryb
Obszar LGR
Gospodarczy
8.
Budowa, wykup, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególności przystani rybackich, magazynów sprzętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, łącznie z budową i modernizacją fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu
Obszar LGR
Gospodarczy, społeczny
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - powstawanie, rozwój i wprowadzanie na rynek produktów rybactwa o podwyższonej wartości (np. certyfikowanych, markowych, tradycyjnych, regionalnych); - inwestycje polepszające warunki przechowywania produktów rybactwa, - tworzenie i rozwój alternatywnych systemów sprzedaży produktów rybactwa (np. sprzedaży bezpośredniej).
79
- budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególności przystani rybackich, magazynów sprzętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, łącznie z budową i modernizacją fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu
III. Typ operacji „Turystyka – woda – ryby” LP 1. 2. 3. 4. 5.
6.
Przykłady Opis operacji Budowa centrum obsługi turystów ze smażalnią ryb Tworzenie specjalnych łowisk wędkarskich z niezbędną infrastrukturą na bazie naturalnych zbiorników wodnych Elektroniczny monitoring jezior pod kątem kłusownictwa
Miejsce realizacji Nadbrzeże czaplineckie Teren LGR Teren LGR
Oznakowanie i zagospodarowanie szlaków kajakowych – Drawa, Piława, Gwda i inne System połączeń kołowych i przewozu jachtów pomiędzy jeziorami
Teren LGR
Rozwinięcie działalności agroturystycznej w tym budowa, zakup domków letniskowych, pól namiotowych, przystani wodnych wraz z infrastrukturą
Obszar LGR
Poj. drawskie
Sektor Publiczny Gospodarczy Publiczny, gospodarczy Publiczny, społeczny Publiczny, gospodarczy. społeczny Gospodarczy. społeczny
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - inwestycje poprawiające dostępność do miejsc i obiektów mogących stanowić atrakcję turystyczną regionu, w tym dostosowania uwzględniające potrzeby osób niepełnosprawnych; - rewitalizacja miejscowości, w tym: remonty- chodników, parkingów, placów, ścieżek rowerowych, terenów zielonych, parków i miejsc wypoczynku, - remonty lub wyposażanie budynków i obiektów publicznych pełniących funkcje społecznokulturalne, sportowe, rekreacyjne, związane z pomocą społeczną lub ochroną zdrowia; - remont, odbudowa lub modernizacja budynków i obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, - tworzenie muzeów, izb regionalnych, izb pamięci oraz kultywowanie lokalnego rzemiosła, sztuki i obyczajów, w szczególności związanych z tradycjami rybackimi, - promocja turystyki obszaru objętego strategią IV. Typ operacji „Ochrona środowiska” Przykłady LP 1.
Opis operacji Rybacka straż szybkiego reagowania
2.
Poprawa drożności szlaków rzecznych na pojezierzu
3.
Odtworzenie zasobności wód oraz przywrócenie zdegradowanym zbiornikom wodnym funkcji pierwotnych Restytucja gatunków ryb wędrownych (węgorz )
4.
80
Miejsce realizacji Pojezierze drawskie, pojezierze szczecineckie Drawa, Gwda, Piława Obszar LGR Obszar LGR
Sektor Publiczny, społeczny
Publiczny, społeczny, gospodarczy Publiczny, społeczny Publiczny, społeczny, gospodarczy
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - budowa, remont lub modernizacja obiektów służących poprawie jakości wód w zbiornikach wodnych oraz rzekach, ochrona środowiska lub poprawa gospodarki wodnej, w tym obiektów ochrony przeciwpowodziowej i małej retencji wodnej; - oczyszczanie i odmulanie zbiorników wodnych; - ochrona linii brzegowej; - poprawa drożności szlaków wodnych
V. Typ operacji „Imprezy – promocja – edukacja” Miejsce realizacji Rzeka Drawa
Sektor Prywatny
2.
Przykłady Opis operacji Oznakowanie i zagospodarowanie szlaków kajakowych i innych turystycznych – Drawa, Piława, Gwda Szkółka wędkarska dla dzieci
Borne Sulinowo
3.
Jeziorowa tratwa wędkarska z możliwością noclegów
Czaplinek
Prywatny i społeczny Prywatny i społeczny
LP 1.
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - udział w kursach, szkoleniach, studiach, stażach i innych formach kształcenia mającego na celu zmianę kwalifikacji zawodowych, - organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, rozwijających ich zainteresowania i talenty, - promocja obszaru objętego strategią, - organizacja spotkań, szkoleń, konferencji i wyjazdów studyjnych mających na celu nawiązanie współpracy, nabycie wiedzy, wymianę informacji i doświadczeń lub realizację wspólnego przedsięwzięcia; - wykonywanie i publikacja badań, analiz, opracowań, planów, w tym w zakresie rozwoju obszarów zależnych od rybactwa; - organizacja i przeprowadzenie wydarzeń promocyjnych, kulturalnych, rekreacyjnych lub sportowych;
VI. Typ operacji „Przedsiębiorczość – innowacyjność – modernizacja” LP 1. 2. 3.
4.
Przykłady Opis operacji Kłusownika na przewodnika – jak na patologii budować atrakcje turystyczne Poszerzenie zakresu prowadzonej działalności bazy wędkarskiej o smażalnie, wędzarnie ryb świeżych Elektrownie wiatrowe i systemy solarne jako źródła energii elektrycznej nad jeziorami Strefy ciszy miejsca pobytu bez jakichkolwiek mediów
81
Miejsce realizacji Stawno, gm. Złocieniec Stawy hodowlane
Sektor Społeczny. gospodarczy Prywatny
Przystanie wędkarskie, rybackie Zlewnia Gwdy i Drawy
Prywatny
Prywatny
Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporządzenia MRiRW: - podejmowanie i rozwój działalności gospodarczej - budowa, przebudowa i modernizacja obiektów służących do prowadzenia działalności gospodarczej wraz z zakupem instalacji technicznych oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; - zagospodarowanie terenu, na którym ma być prowadzona działalność gospodarcza; zakup, transport i montaż maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia i sprzętu niezbędnych do prowadzenia planowanej działalności gospodarczej; - zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania służącego wsparciu podejmowanej działalności gospodarczej poza sektorem rybackim;
5.4 Przewidywany wpływ na środowisko, rodzajów operacji planowanych do wsparcia W obecnym stanie uogólnienia celów i środków w ramach LSROR można przewidzieć, że wszystkie działania w obszarze wsparcie 4 tj. „ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa w celu utrzymania atrakcyjności oraz przywracania potencjału produkcyjnego w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej lub przemysłowej” będą miały pozytywny wpływ na Środowisko. Bardziej szczegółowy zakres tego pozytywnego skutku, który jest inny dla każdego działania, będzie można określić na podstawie odrębnej ekspertyzy. Natomiast pozostałe podejmowane działania nie powinny mieć negatywnego wpływu na środowisko, ale oczywiście czynnik ten należy rozważyć szczegółowo przez podjęciem każdego działania. Ograniczenie ewentualnych ujemnych skutków każdorazowo powinno być niwelowane.
82
Rozdział 6 Wykazanie związku i spójności przyjętych w LSROR celów i środków z wnioskami wynikającymi z opisu obszaru oraz analizy SWOT
Wnioski wynikające z opisu obszaru LGR i analizy SWOT uzasadnione szerzej w rozdziale 4 niniejszej strategii zostały sformułowane w postaci 9 założeń strategicznych: 1. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb; 2. Zwiększenie możliwości połowów wędkarskich; 3. Rozwój działalności pozarybackiej przez rybaków; 4. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsiębiorstw dywersyfikujących źródła dochodów; ludności, zwłaszcza rybaków 5. Inwentaryzacja regionalnych produktów na obszarze LGR; 6. Ściślejsze powiązanie turystyki z rybactwem; 7. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludności; 8. Dbałość o bioróżnorodność w środowisku naturalnym; 9. Działanie na rzecz dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzględnieniem tradycji. rybackich Wszystkie założenia zostały wprowadzone jako cele szczegółowe LSROR w rozdziale 5. niniejszej strategii a mianowicie: 1. W celu głównym: poprawa jakości życia mieszkańców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” wprowadzono cele szczegółowe: pomoc w tworzeniu mikroprzedsiębiorstw, dywersyfikujących źródła dochodów ludności, zwłaszcza rybaków, podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludności, inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR. 2. W celu głównym: zwiększenie rentowności sektora rybackiego w powiązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywnością społeczną, wprowadzono cele szczegółowe: wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb i ich reintrodukcja, zwiększenie możliwości połowów wędkarskich, rozwój działalności pozarybackiej przez rybaków, zmniejszenie zjawiska kłusownictwa, reintrodukcja ichtiofauny. 3. W celu głównym: rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze, wprowadzono cel szczegółowy zredagowany na podstawie założenia strategicznego nr 6 (ściślejsze powiązanie turystyki z rybactwem) i przyjął brzmienie: wzrost atrakcyjności oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki. 4. W celu głównym: poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska, wprowadzono cel szczegółowy: dbałość o bioróżnorodność w środowisku naturalnym.
83
Cele są realizowane przez 6 obszarów wsparcia : 1. wzmocnienie konkurencyjności i utrzymanie atrakcyjności obszarów zależnych głównie od rybactwa; 2. ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego w obszarach zależnych głównie od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności; 3. restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem; 4. podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zależne od rybactwa oraz przywracanie potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej lub przemysłowej; 5. funkcjonowanie lokalnej grupy rybackiej, zwanej dalej „LGR”, oraz nabywanie umiejętności i aktywizacja lokalnych społeczności; 6. wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej. Wszystkie działania mieszczą się w 6 obszarach wsparcia. Jak wykazano w rozdziale 5. wszystkie cele mogą uzyskać wsparcie finansowe Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa nabrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”
84
Rozdział 7 Plan Budżetu LSROR z podziałem na dwuletnie okresy, uwzględniający środki finansowe przeznaczone na finansowanie poszczególnych rodzajów operacji
Budżet LSROR został opracowany z uwzględnieniem wymagań zawartych w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Określa on wysokość środków publicznych, o które może ubiegać się lokalna grupa rybacka. Zgodnie z rozporządzeniem wysokość środków finansowych przewidzianych na operacje objęte osią priorytetową 4 wynosi nie więcej niż iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, według stanu na dzień 31 grudnia 2008 r., na obszarze objętym LSROR i kwoty: 239 PLN, jeżeli liczba, która wskazuje ile osób, o których mowa w § 2 ust. 1, przypada na 1 000 mieszkańców obszaru objętego LSROR, zameldowanych na pobyt stały, według stanu na dzień 31 grudnia 2008 r., wynosi od 0,5 do 1,2, W przypadku LGR „Partnerstwo Drawy” przy ilości mieszkańców 82.062,00 minimalna, potrzebna liczba osób spełniających wymagania do współczynnika rybackości to 41,03 osób. Na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” udokumentowano działalność rybacką 60,90 osób, co stanowi współczynnik rybackości na poziomie równym 0,74212. Zakładając tak wyliczony współczynnik, to przy kwocie dofinansowania rzędu 239 PLN na mieszkańca da to nam wielkość szacunkową budżetu LGR rzędu 19.612.818,00 PLN. Dla gmin tworzących obszar LGR liczby te wynoszą:
Gmina
Czaplinek Drawsko Pomorskie Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec Barwice Borne Sulinowo Grzmiąca Łącznie
Liczba mieszkańców
%udziału w ludności LGR
11 889 16 557 7 251 2 555 4 644 15 584 9 020 9 424 5 138
82 062
14,49 20,17 8,83 3,11 5,66 19,00 11,00 11,48 6,26 100
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.
85
Tabela 20. Planu budżetu LSROR dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” (środki finansowe pochodzące z PO RYBY 2007 - 2013). Środek 4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa, w tym:
Rodzaj operacji
Wzmocnienie konkurencyjności i utrzymaniu atrakcyjności obszarów zależnych od rybactwa
1
Restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem
2
Podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zależne od rybactwa
3
Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności oraz przywracanie potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej lub przemysłowej
4
5
Funkcjonow anie lokalnej grupy rybackiej, zwanej dalej „LGR”, oraz nabywanie umiejętności i aktywizacja lokalnych społeczności
Środek 4.2 Wsparcie na rzecz współpra cy międzyre gionalnej i międzyna rodowej
Razem oś priorytetowa 4 „Zrównoważo ny rozwój obszarów zależnych od rybactwa”
6
7
8
Sektor publiczny
Sektor gospodarcz y i sektor społeczny
Sektor publiczny
Sektor gospodarcz y i sektor społeczny
Sektor publiczny
Sektor gospodarcz y i sektor społeczny
Sektor publiczny
Sektor gospodarczy i sektor społeczny
20102011
340.000
640.640
270.000
514.500
270.000
514.500
270.000
514.598
392.260
196.100
3.922.598
20122013
680.000
1.281.280
540.000
1.029.000
540.000
1.029.000
540.000
1.029.120
784.510
392.200
7.845.110
20142015
680.000
1.281.280
540.000
1.029.000
540.000
1.029.000
540.000
1.029.120
784.510
392.200
7.845.110
1.700.000
3.203.200
1.350.000
2.572.500
1.350.000
2.572.500
1.350.000
2.572.838
1.961.280
980.500
19.612.818
Razem
86
Prowizorium budżetowe dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w ramach realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich realizowanej na obszarze objętym działaniem Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” zostało opracowane zgodnie z wymogami określonymi rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji strategii oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 162.1292) z późniejszymi zmianami. Razem dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w ramach realizacji programu operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 „Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa” zakłada się kwotę na poziomie 19.612.818 PLN , w tym: I/na środek 4.1 – czyli Rozwój obszarów zależnych od rybactwa, w tym: 1. na działanie – Wzmocnienie konkurencyjności i utrzymaniu atrakcyjności obszarów zależnych od rybactwa – planuje się kwotę do 25% ogólnej wartości budżetu, tj.: 4.903.200 PLN z następującym rozbiciem wg wskaźnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35%, tj.: 1.700.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 3.203.200 PLN, 2. na działanie – Restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem – planuje się kwotę do 20% ogólnej wartości budżetu, tj.: 3.922.500 PLN z następującym rozbiciem wg wskaźnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.500 PLN, 3. na działanie – Podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zależne od rybactwa – planuje się kwotę do 20% ogólnej wartości budżetu, tj.: 3.922.500 PLN z następującym rozbiciem wg wskaźnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.500 PLN, 4. na działanie – Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności oraz przywracanie potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku klęski żywiołowej lub przemysłowej – planuje się kwotę do 20% ogólnej wartości budżetu, tj.: 3.922.500 PLN z następującym rozbiciem wg wskaźnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.838 PLN, 5. na Funkcjonowanie lokalnej grupy rybackiej, zwanej dalej „LGR”, oraz nabywanie umiejętności i aktywizacja lokalnych społeczności – planuje się kwotę do 10% ogólnej wartości budżetu, tj.: 1.961.280 PLN; a/ na środek 4.2 - czyli Wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej planuje się kwotę do 5 % ogólnej wartości budżetu, tj.: 980.500 PLN.
87
Rozdział 8 Określenie procedury zgodności operacji z LSROR, procedury wyboru operacji przez LGR, procedury odwołania od rozstrzygnięć Komitetu w sprawie wyboru operacji w ramach działania Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013, kryteriów na podstawie, których jest oceniana zgodność operacji z LSROR oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów
8.1 Procedura oceny zgodności wniosków z LSROR i wyboru operacji przez LGR Po zakończeniu naboru wniosków o pomoc, który będzie prowadzony zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków jakim powinna odpowiadać Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich, kryteriów wyboru Lokalnej Grupy Rybackiej do realizacji tej strategii, wymagań jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji strategii w ramach PO „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, LGR „Partnerstwo Drawy” rozpocznie postępowanie mające na celu ocenę zgodności złożonych wniosków z LSROR i dokonanie wyboru operacji do finansowania. Postępowanie to będzie prowadzone według zasad i procedur opisanych poniżej. 1. Organem dokonującym oceny zgodności wniosków z LSROR i wyboru operacji do finansowania jest Komitet LGR „Partnerstwo Drawy”. Komitet rozpatruje wnioski i podejmuje decyzje w ich sprawie podczas swoich posiedzeń. 2. Komitet rozpatruje wnioski w kolejności odpowiadającej kolejności ich złożenia do Biura LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. 3. Przed rozpatrzeniem wniosku członkowie Komitetu składają pisemne oświadczenie o bezstronności w rozpatrywaniu danego wniosku. Oświadczenie składa się na formularzu, którego wzór przedstawia Załącznik nr 10/1 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Członków Komitetu, którzy nie złożą oświadczenia o bezstronności, Przewodniczący Komitetu wyłącza z udziału w rozpatrywaniu danego wniosku, w szczególności z udziału w ocenie zgodności operacji z Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Rybackich, ocenie tej operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru oraz z udziału w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą wyboru tej operacji. 4. Podczas dyskusji nad wnioskiem, Przewodniczący udziela głosu dyskutantom według kolejności zgłoszeń. W dyskusji głos mogą zabierać członkowie Komitetu, członkowie Zarządu oraz osoby zaproszone do udziału w posiedzeniu. 5. Po dyskusji nad wnioskiem Komitet przeprowadza głosowanie w sprawie zgodności operacji z LSROR. Po zarządzeniu głosowania każdy członek Komitetu dokonuje indywidualnie oceny zgodności operacji z LSROR poprzez wypełnienie „Karty oceny zgodności operacji z LSROR”, której wzór przedstawia Załącznik nr 10/2 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Formularz „Karty oceny
88
zgodności operacji z LSROR” zawiera następujące pytania pomagające ustalić zgodność operacji z LSROR: − czy realizacja operacji przyczynia się do osiągnięcia co najmniej jednego celu ogólnego LSROR, − czy realizacja operacji przyczynia się do osiągnięcia co najmniej jednego celu szczegółowego LSROR, − czy operacja jest zgodna z co najmniej jednym przedsięwzięciem planowanym w ramach LSROR, − czy operacja należy do operacji rekomendowanych w ramach LSROR. Po zebraniu wypełnionych „Kart oceny zgodności operacji z LSROR” komisja skrutacyjna dokonuje podliczenia oddanych głosów. Decyzja Komitetu w sprawie uznania operacji za zgodną z LSROR jest pozytywna, jeśli bezwzględna większość ważnie oddanych głosów została oddana na opcję, że operacja jest zgodna z LSROR. Wnioski dotyczące operacji, co do których Komitet podjął negatywną decyzję w sprawie uznania ich zgodności z LSROR nie są dalej rozpatrywane. 6. Jeżeli operacja została uznana za zgodną z LSROR, Komitet przeprowadza ocenę tej operacji według kryteriów lokalnych przyjętych przez Stowarzyszenie. Po zarządzeniu głosowania każdy członek Komitetu dokonuje indywidualnie oceny operacji poprzez wypełnienie formularza „Karty oceny operacji według kryteriów wyboru”, której wzór przedstawia Załącznik nr 10/3 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Ocena operacji przez członka Komitetu polega na przyznaniu punktów za poszczególne kryteria, a następnie ich zsumowaniu i wpisaniu obliczonej oceny łącznej w pozycji formularza „SUMA PUNKTÓW”. Po zebraniu wypełnionych „Karty oceny operacji według kryteriów wyboru” komisja skrutacyjna ustala wynik głosowania w taki sposób, że sumuje oceny łączne wyrażone na poszczególnych kartach w pozycji „SUMA PUNKTÓW” i dzieli przez liczbę oddanych głosów. Liczba będąca wynikiem tego działania jest oceną Komitetu dotyczącą spełniania kryteriów wyboru przez daną operację. 7. Na podstawie wyników głosowania w sprawie oceny operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru Przewodniczący Komitetu sporządza listę ocenionych operacji, ustalając ich kolejność według liczby uzyskanych punktów w ramach tej oceny. Listę podaje się do wiadomości publicznej, w szczególności do wiadomości wnioskodawców, którzy złożyli wnioski o przyznanie pomocy. 8. Po upłynięciu terminu, w którym wnioskodawcy mogli składać odwołania od wyników głosowania w sprawie oceny operacji, Zarząd LGR „Partnerstwo Drawy” zwołuje posiedzenie Komitetu w celu rozpatrzenia odwołań i podjęcia decyzji o wyborze operacji do finansowania. 9. Komitet wybiera do finansowania operacje, które uzyskały największą liczbę punktów w ramach oceny operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru, w kolejności odpowiadającej miejscu na liście operacji podlegających ocenie. 10. Komitet dokonuje wyboru operacji do wysokości limitu dostępnych środków, określonego w informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji. W roku, w którym LGR „Partnerstwo Drawy” po raz ostatni poda do publicznej wiadomości informacje o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji, Komitet dokonuje wyboru operacji do wysokości 120% limitu dostępnych środków, określonego w informacji o możliwości składania wniosków. 11. Decyzja Komitetu o wybraniu operacji do finansowania ma formę uchwały. Każda uchwała o wybraniu operacji do finansowania zawiera: 1) informacje o wnioskodawcy operacji (imię i nazwisko lub nazwę, adres lub siedzibę, numer identyfikacyjny)
89
2) tytuł operacji zgodny z tytułem podanym we wniosku, 3) kwotę pomocy o jaką ubiegał się wnioskodawca zgodną z kwotą podaną we wniosku, 4) informację o decyzji Komitetu w sprawie uznania zgodności operacji z LSROR, 5) informację o liczbie punktów uzyskanych w ramach oceny operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru i miejscu na liście ocenionych operacji, 6) postanowienie Komitetu o wybraniu operacji do finansowania. 12. Po dokonaniu wyboru operacji przez Komitet, Przewodniczący Komitetu wspólnie z Prezesem Zarządu sporządzają listę operacji wybranych przez LGR do finansowania oraz listę operacji niewybranych do finansowania. Na liście operacji wybranych do finansowania umieszcza się operacje w kolejności według liczby uzyskanych punktów w ramach oceny spełniania kryteriów wyboru operacji. LGR przekazuje listy właściwej instytucji wdrażającej wraz z uchwałami w sprawie wyboru operacji oraz złożonymi wnioskami o przyznanie pomocy w terminie 14 dni od dnia dokonania wyboru operacji do finansowania 13. Po dokonaniu wyboru operacji do finansowania LGR „Partnerstwo Drawy” informuje wnioskodawców o: - wybraniu albo niewybraniu operacji – wskazując przyczyny niewybrania, - liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny pod względem spełniania kryteriów wyboru i miejscu na liście wybranych operacji. W przypadku operacji spełniających warunki przyznania pomocy, które nie zostały wybrane do finansowania, wnioskodawców informuje się o możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy na operację bezpośrednio do podmiotu wdrażającego dane działanie.
8.2 Procedura odwołania od rozstrzygnięć Komitetu w sprawie wyboru operacji 1. LGR „Partnerstwo Drawy” w terminie 2 dni po dokonaniu oceny wniosków pod względem zgodności z LSROR oraz spełniania kryteriów wyboru informuje w formie pisemnej wnioskodawców o decyzji Komitetu w sprawie złożonych wniosków, w szczególności o: a) zgodności albo niezgodności operacji z LSROR, wskazując przyczyny niezgodności b) w odniesieniu do operacji uznanych za zgodne z LSROR – o liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny spełniania kryteriów wyboru i miejscu na liście operacji podlegających ocenie c) możliwości odwołania się od wyników oceny poprzez złożenie w Biurze LGR Partnerstwo Drawy pisemnego odwołania w terminie 3 dni od dnia otrzymania powiadomienia. Informacja przekazana wnioskodawcom powinna wskazywać, które z ocenionych operacji mieszczą się w ramach limitu dostępnych środków, określonego w informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji. Wzory pism stosowanych do poinformowania wnioskodawców o decyzji Komitetu zawiera Załącznik nr 10/6 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. 2. Wnioskodawca może złożyć do Zarządu Stowarzyszenia, w formie pisemnej, odwołanie od rozstrzygnięć Komitetu w terminie 3 dni od dnia doręczenia informacji LGR „Partnerstwo Drawy” z informacją o decyzji Komitetu. 90
3. W przypadku wpłynięcia odwołań Zarząd niezwłocznie zwołuje posiedzenie Komitetu w celu ich rozpatrzenia. Podczas posiedzenia Komitet dokonuje ponownej oceny zgodności operacji z LSROR i oceny pod względem spełniania kryteriów wyboru. Decyzje Komitetu podjęte w trybie rozpatrzenia odwołania są ostateczne. O decyzjach podjętych w wyniku rozpatrzenia odwołań LGR niezwłocznie informuje wnioskodawców, którzy złożyli odwołania. Poniżej przedstawiono w formie tabelarycznej harmonogram działań i zakres odpowiedzialności organów LGR uczestniczących w procedurze oceny i wyboru operacji, a także schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR „Partnerstwo Drawy”.
8.3 Harmonogram działań i zakres odpowiedzialności organów LGR uczestniczących w procedurze oceny i wyboru operacji
Sugerowany termin Organ realizacji działania* odpowiedzialny
Rodzaj działania Sporządzenie i podanie do publicznej wiadomości listy wniosków złożonych w terminie wskazanym w informacji o możliwości składania wniosku oraz listy wniosków złożonych po tym terminie Przygotowanie materiałów i dokumentów dla członków Komitetu (w tym kopii wniosków o przyznanie pomocy złożonych terminowo) Zawiadomienie członków Komitetu o miejscu, terminie i porządku posiedzenia Komitetu, przesłanie członkom Komitetu materiałów i dokumentów związanych z porządkiem posiedzenia Posiedzenie Komitetu - ocena zgodności operacji z LSROR, ocena operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru Sporządzenie listy ocenionych operacji Opublikowanie listy ocenionych operacji, rozesłanie wnioskodawcom pisemnej informacji o wynikach oceny wniosków dokonanej przez Komitet Zawiadomienie członków Komitetu o miejscu, terminie i porządku posiedzenia, którego celem będzie rozpatrzenie odwołań, przesłanie członkom Komitetu materiałów i dokumentów związanych z porządkiem posiedzenia Posiedzenie Komitetu – rozpatrzenie odwołań, wybór operacji do finansowania
91
1 dzień
Zarząd LGR
1 – 3 dzień
Biuro LGR
4 dzień
Zarząd LGR
12 – 15 dzień
Komitet LGR
15 dzień
Przewodniczący Komitetu
15 – 18 dzień
Zarząd LGR
20 – 21 dzień
Zarząd LGR
35 – 40 dzień
Komitet LGR
Sporządzenie protokołu z posiedzenia Komitetu Sporządzenie listy operacji wybranych przez LGR do finansowania oraz listy operacji niewybranych do finansowania Przekazanie samorządowi województwa listy operacji wybranych do finansowania Przekazanie wnioskodawcom informacji o wybraniu lub niewybraniu operacji do finansowania
40 – 42 dzień
Przewodniczący Komitetu i Prezes Zarządu
Nie później niż 45 dzień
Zarząd LGR
Nie później niż 45 dzień
Zarząd LGR
Termin realizacji działania jest podany w dniach liczonych od dnia, w którym upłynął termin składania wniosków o przyznanie pomocy
92
8.4 Schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Lista wybranych operacji wraz z wnioskami o pomoc
8. Przekazanie wnioskodawcom informacji o wybraniu albo nie wybraniu operacji do finansowania
7. Przekazanie właściwemu podmiotowi wdrażającemu listy wybranych operacji wraz z wnioskami o pomoc
Zarząd LGR 4. Poinformowanie wnioskodawców o wynikach oceny wniosków Informacja o wynikach oceny wniosków Odwołanie
Odwołanie Lista ocenionych operacji
Lista wybranych operacji
6. Rozpatrzenie odwołań, wybór operacji
Komitet LGR
3. Ocena zgodności operacji z LSROR, ocena operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru
5. Złożenie odwołania Wniosek o pomoc
Wnioskodawca Wniosek o pomoc
Biuro LGR
93
2. Potwierdzenie przyjęcia wniosku, rejestracja wniosku
Rozdział 9 Wskazanie kryteriów oceny wyboru operacji w ramach realizacji LSROR przez LGR „Partnerstwo Drawy”
Każda operacja będzie oceniana pod względem efektów realizacji oraz wpływu planowanej realizacji na osiągnięcie celów LSROR. W karcie oceny zgodności operacji z LSROR zostaną zadane pytania weryfikujące zgodność operacji z celami głównymi i szczegółowymi LSROR. Pytania zostaną sformułowane następująco: 1. Czy realizacja operacji przyczyni się do osiągnięcia celów ogólnych LSROR? - celu 1 : Poprawa jakości życia mieszkańców obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”; - celu 2 : Zwiększenie rentowności sektora rybackiego w powiązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywnością społeczną; - celu 3 : Rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze; - celu 4 : Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska. 2. Czy realizacja operacji przyczyni się do osiągnięcia celów szczegółowych LSROR? - celu 1.1 Poprawienie jakości krajobrazu i estetyki obszaru LGR; – celu 1.2 Pomoc w tworzeniu mikroprzedsiębiorstw, dywersyfikujących źródła dochodów ludności, zwłaszcza rybaków; - celu 1.3 Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludności; - celu 1.4 Inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR; - celu 2.1 Usprawnienie systemów dystrybucji ryb i produktów rybnych; - celu 2.2 Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb; - celu 2.3 Zwiększenie możliwości połowów wędkarskich; - celu 2.4 Rozwój działalności pozarybackiej przez rybaków; - celu 2.5 Zmniejszenie zjawiska kłusownictwa; - celu 3.1 Wzrost atrakcyjności oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki; - celu 3.2 Identyfikacja i wprowadzenie do świadomości społecznej oraz obiegu rynkowego produktów lokalnych, regionalnych i tradycyjnych; - celu 3.3 Wydłużenie sezonu turystycznego; - celu 3.4 Zwiększenie i modernizacja infrastruktury oraz bazy turystycznej ze szczególnym uwzględnieniem wędkarstwa i rybactwa; - celu 4.1 Zachowanie i ulepszenie środowiska naturalnego, w szczególności jezior i rzek oraz udostępnienie go mieszkańcom obszaru i turystom; - celu 4.2 Wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na rzecz rozwoju lokalnego; - celu 4.3 Dbałość o bioróżnorodność w środowisku naturalnym;
3. Czy operacja należy do operacji rekomendowanych w ramach LSROR ? 1. Infrastruktura przy wodzie; 2. Lokalny rynek rybny; 94
3. Turystyka – woda – ryby; 4. Ochrona środowiska; 5. Imprezy – promocja – edukacja; 6. Przedsiębiorczość – innowacyjność – modernizacja. Odpowiedzi na wszystkie pytania będą musiały przyjąć formę „tak” lub „nie” i zostać zaznaczone na Karcie oceny zgodności operacji z LSROR. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi każdy członek Komitetu podejmie decyzję o zgodności operacji z LSROR. Uznanie operacji za zgodną z LSROR jest możliwe, gdy z odpowiedzi udzielonych na pytania zawarte w punktach 1, 2, 3 wynika, że: − jej realizacja przyczynia się do osiągnięcia co najmniej jednego celu ogólnego LSROR, − jej realizacja przyczynia się do osiągnięcia co najmniej jednego celu szczegółowego LSROR, − oceniana operacja należy do operacji rekomendowanych w ramach LSROR. Ponadto każda operacja zostanie oceniona na podstawie kryteriów wyboru. Członkowie Komitetu ocenią operacje wg kryteriów opracowanych dla każdego obszaru wsparcia oddzielnie. Wynikająca z regulaminu punktacja pozwoli na wybór operacji pod kątem efektów realizacji operacji, wpływu planowanej operacji na osiągnięcie zakładanych celów jak i znaczenia operacji dla rozwoju sektora rybackiego lub ograniczenia zjawiska zaniku tego sektora na obszarze objętym LSROR. Poniżej przedstawiono i określono dla poszczególnych działań i danego obszaru wsparcia odpowiednio dobrane kryteria oceniane punktowo.
Dla obszaru wsparcia: Wzmocnienie konkurencyjności i utrzymanie atrakcyjności obszarów zależnych od rybactwa - przewidziano następujące kryteria oceniane punktowo: Wnioskodawca posiada doświadczenie w realizacji z funduszy europejskich: tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powyżej 3 projektów – 2 pkt
projektów dofinansowywanych
Zasięg oddziaływania operacji: a/ jeśli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowość) – 1 pkt b/ jeśli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowość) – 2 pkt c/ jeśli projekt ma charakter regionalny, obejmujący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ jeśli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt Wysokość wnioskowanej kwoty pomocy wynosi: - mniej niż 300 tys. PLN - 2 pkt - od 300 tys. PLN do 700 tys. PLN – 1 pkt - powyżej 700 tys. PLN – 0 pkt Wielkość finansowa projektu (zaangażowanie środków własnych wnioskodawcy/ beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej wartości projektu : 95
a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za każde kolejne - 2 pkt Jeśli operacja dotyczy miejscowości poniżej 3000 mieszkańców – 2 pkt Jeśli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowiązania wobec Stowarzyszenia na dzień składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowiązań wobec Stowarzyszenia na dzień złożenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powyżej 1 roku Jeśli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt Z uwagi na ilość zaangażowanych osób, podmiotów, organizacji w realizację operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek złożony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek złożony w partnerstwie powyżej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD. Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Jeśli operacja/projekt ma obojętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt Trwałość rezultatów projektu/żywotność operacji: Jeśli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Jeśli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do końca 2015) – 3 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter ciągły (trwające poza okres finansowania) – 4 pkt Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu objętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mięczaków: Jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt Jeśli projekt zakłada 10% - 2 pkt Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Jeśli projekt zakłada powyżej 20% - 4 pkt
96
Jeśli operacja przyczynia się do promocji regionu i obszaru objętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt Wskaźnik dostępności operacji/projektu do korzystania: a/ wewnętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodostępny, nieograniczony dostęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt Jeśli w ramach operacji nie przewidziano przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu – minus 5 pkt Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukację ekologiczną, wychowawczą: a/ jeśli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt. b/ jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt c/ jeśli projekt zakłada do 10% budżetu na ten cel – 2 pkt d/ jeśli projekt zakłada do 20% budżetu na ten cel – 3 pkt e/ jeśli projekt zakłada powyżej 20% budżetu na ten cel – 4 pkt
Dla obszaru wsparcia: Restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem - przewidziano następujące kryteria oceniane punktowo: Wnioskodawca posiada doświadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powyżej 3 projektów – 2 pkt Zasięg oddziaływania operacji: a/ jeśli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowość) – 1 pkt b/ jeśli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowość) – 2 pkt c/ jeśli projekt ma charakter regionalny, obejmujący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ jeśli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt
Wnioskowana kwota pomocy wynosi: - mniej niż 100 tys. PLN- 3 pkt - od 100 tys. PLN do 180 tys. PLN – 2 pkt - powyżej 180 tys. PLN– 1 pkt Wielkość mikro-przedsiębiorstwa mierzona liczbą zatrudnionych osób: - do 2 osób – 0 pkt - od 2 do 4 osób – 1 pkt - 5 lub więcej osób – 2 pkt
97
Wnioskowana kwota dofinansowania wynosi: Poniżej 30% kosztów kwalifikowanych operacji – 4 pkt Od 30% do 40% kosztów kwalifikowanych operacji – 3 pkt Od 41% do 50% kosztów kwalifikowanych operacji – 2 pkt Od 51% do 60% kosztów kwalifikowanych operacji – 1 pkt Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za każde kolejne - 2 pkt Jeśli operacja dotyczy miejscowości poniżej 3000 mieszkańców – 2 pkt Jeśli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowiązania wobec Stowarzyszenia na dzień składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowiązań wobec Stowarzyszenia na dzień złożenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powyżej 1 roku Jeśli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt Wskaźnik dostępności operacji/projektu do korzystania: a/ wewnętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodostępny, nieograniczony dostęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt Z uwagi na ilość zaangażowanych osób, podmiotów, organizacji w realizację operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek złożony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek złożony w partnerstwie powyżej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD. Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Jeśli operacja/projekt ma obojętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt Trwałość rezultatów projektu/żywotność operacji: Jeśli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Jeśli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do końca 2015) – 3 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter ciągły (trwające poza okres finansowania) – 4 pkt
98
Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu objętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mięczaków : Jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt Jeśli projekt zakłada 10% - 2 pkt Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Jeśli projekt zakłada powyżej 20% - 4 pkt Jeśli operacja przyczynia się do promocji regionu i obszaru objętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt Jeśli w ramach operacji nie przewidziano przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu – minus 5 pkt Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukację ekologiczną, wychowawczą: a/ jeśli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt c/ jeśli projekt zakłada do 10% budżetu na ten cel – 2 pkt d/ jeśli projekt zakłada do 20% budżetu na ten cel – 3 pkt e/ jeśli projekt zakłada powyżej 20% budżetu na ten cel – 4 pkt
Dla obszaru wsparcia : Podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zależne od rybactwa - przewidziano następujące kryteria oceniane punktowo: Wnioskodawca posiada doświadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt. , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powyżej 3 projektów – 2 pkt Zasięg oddziaływania operacji: a/ jeśli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowość) – 1 pkt b/ jeśli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowość) – 2 pkt. c/ jeśli projekt ma charakter regionalny, obejmujący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ jeśli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt Wnioskowana kwota pomocy wynosi: - do 100 tys. PLN - 2 pkt - powyżej 100 tys. PLN – 1 pkt Wielkość finansowa projektu (zaangażowanie środków własnych beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej wartości projektu : a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt
99
wnioskodawcy/
Realizacja operacji przyczyni się do stworzenia i rozwoju systemu sprzedaży bezpośredniej produktów rybactwa – 2 pkt Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za każde kolejne - 2 pkt Jeśli operacja dotyczy miejscowości poniżej 3000 mieszkańców – 2 pkt Jeśli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” - 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowiązania wobec Stowarzyszenia na dzień składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowiązań wobec Stowarzyszenia na dzień złożenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powyżej 1 roku Jeśli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt Wskaźnik dostępności operacji/projektu do korzystania: a/ wewnętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodostępny, nieograniczony dostęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt Z uwagi na ilość zaangażowanych osób, podmiotów, organizacji w realizację operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek złożony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek złożony w partnerstwie powyżej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD. Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Jeśli operacja/projekt ma obojętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt Trwałość rezultatów projektu/żywotność operacji: Jeśli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Jeśli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt. Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do końca 2015) – 3 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter ciągły (trwające poza okres finansowania) – 4 pkt Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu objętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mięczaków : Jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt Jeśli projekt zakłada 10% - 2 pkt
100
Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Jeśli projekt zakłada powyżej 20% - 4 pkt Jeśli operacja przyczynia się do promocji regionu i obszaru objętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt Jeśli w ramach operacji nie przewidziano przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu - minus 5 pkt Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukację ekologiczną, wychowawczą: a/ jeśli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt c/ jeśli projekt zakłada do 10% budżetu na ten cel – 2 pkt d/ jeśli projekt zakłada do 20% budżetu na ten cel – 3 pkt e/ jeśli projekt zakłada powyżej 20% budżetu na ten cel – 4 pkt Dla obszaru wsparcia: Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zależnych od rybactwa - przewidziano następujące kryteria oceniane punktowo: Wnioskodawca posiada doświadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powyżej 3 projektów – 2 pkt Zasięg oddziaływania operacji: a/ jeśli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowość) – 1 pkt b/ jeśli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowość) – 2 pkt c/ jeśli projekt ma charakter regionalny, obejmujący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ jeśli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt Jeśli operacja przyczyni się do zachowania różnorodności biologicznej i chronionych gatunków ryb lub innych organizmów wodnych – 5 pkt Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za każde kolejne - 2 pkt Wielkość finansowa projektu (zaangażowanie środków własnych beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej wartości projektu : a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt Jeśli operacja dotyczy miejscowości poniżej 3000 mieszkańców – 2 pkt
101
wnioskodawcy/
Jeśli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” - 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowiązania wobec Stowarzyszenia na dzień składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowiązań wobec Stowarzyszenia na dzień złożenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powyżej 1 roku Jeśli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt Wskaźnik dostępności operacji/projektu do korzystania: a/ wewnętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodostępny, nieograniczony dostęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt Z uwagi na ilość zaangażowanych osób, podmiotów, organizacji w realizację operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek złożony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek złożony w partnerstwie powyżej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD. Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Jeśli operacja/projekt ma obojętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Jeśli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt Trwałość rezultatów projektu/żywotność operacji: Jeśli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Jeśli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do końca 2015) – 3 pkt Jeśli rezultaty operacji/projektu mają charakter ciągły (trwające poza okres finansowania) – 4 pkt Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu objętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mięczaków : Jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt Jeśli projekt zakłada 10% - 2 pkt Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Jeśli projekt zakłada powyżej 20% - 4 pkt Jeśli operacja przyczynia się do promocji regionu i obszaru objętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt Jeśli w ramach operacji nie przewidziano przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu - minus 5 pkt
102
Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukację ekologiczną, wychowawczą: a/ jeśli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ jeśli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt c/ jeśli projekt zakłada do 10% budżetu na ten cel – 2 pkt d/ jeśli projekt zakłada do 20% budżetu na ten cel – 3 pkt e/ jeśli projekt zakłada powyżej 20% budżetu na ten cel – 4 pkt
103
Rozdział 10 Opis procesu przygotowania i konsultowania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich
Powstanie Lokalnej Grupy Rybackiej podyktowane było zmniejszającym się znaczeniem sektora rybackiego, rozwoju gospodarczym regionu oraz możliwościami wykorzystania zasobów wodnych Pojezierza Drawskiego w celu przywrócenia znaczenia branży rybackiej i aktywizacji gospodarczej terenu wchodzącego w skład partnerstwa. Dlatego podstawowym zadaniem LGR „Partnerstwo Drawy” było przygotowanie dokumentu strategii, odzwierciedlającego potrzeby działań, niezbędnych do osiągnięcia tego celu. Dlatego 1 lipca 2009 r. w Złocieńcu odbyło się pierwsze spotkanie wprowadzające do programu i zarazem inicjujące dyskusje na temat potrzeby działania w zakresie rozwoju branży rybackiej na pojezierzu. Ciekawostką było to, że przedstawiciele sektora rybackiego byli reprezentowani przez cztery osoby. Podczas drugiego spotkania (14 sierpnia 2009 r. w Złocieńcu), na którym omawiane były propozycje zamierzeń do dofinansowania i zarazem wstępne założenia do programu, uczestniczyło 16 przedstawicieli sektora rybackiego. Dało to początek do źródłowych prac nad strategią. Dużą zasługą w informowaniu o pracach nad strategią i programem miały lokalne i regionalne media. Szczególnie warto wskazać tutaj „ECHA znad Gwdy i Drawy”, które co miesiąc informowały o bieżących pracach w partnerstwie (4 artykuły). W rzeczywistości prace nad strategią rozpoczęły się w październiku 2009 r. od zbierania informacji niezbędnych do inwentaryzacji obszaru. W tym samym czasie rozpoczął się etap pozyskiwania danych i dokumentów dotyczących ilości przedstawicieli sektora rybackiego do ustalenia budżetu na realizację Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Warsztaty na temat założeń do strategii, analizy SWOT, wyboru celów głównych, szczegółowych oraz przedsięwzięć; odbyły się w dniach 26 – 27 listopada 2009 r. w Siemczynie k. Czaplinka. W warsztatach dnia 26 listopada uczestniczyło 35 osób, a 27 listopada czynnie pracowały 34 osoby. Reprezentatywność sektora rybackiego wśród uczestników warsztatów wyniosła 40 %. Wyniki prac z warsztatów nad strategią zostały przekazane członkom LGR „Partnerstwo Drawy” podczas Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia w dniu 12 lutego 2010 r. Materiały robocze zostały również udostępnione na stronie internetowej www.partnerstwodrawy.org do konsultacji. Dokument strategii podczas powstawania poszczególnych rozdziałów sukcesywnie przekazywany był członkom stowarzyszenia oraz publikowany był na stronie internetowej w celach konsultacyjnych . Zespół do spraw strategii pracował nad uwagami i wnioskami na czterodniowych warsztatach, na których opracowano ostateczną wersję dokumentu strategii LGR „Partnerstwo Drawy”, którą poddano dalszej konsultacji. Na podstawie uwag do przedłożonych dokumentów ze strony członków LGR oraz osób wnoszących swoje uwagi drogą elektroniczną, dokument został uzupełniony i złożony jako tekst jednolity w dniu 10 marca 2010 r. Dokument stał się przedmiotem głosowania na Walnym Zebraniu Członków Stowarzyszenia w dniu 12 marca 2010 r., po przyjęciu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich przez Walne Zgromadzenie Członków LGR strategia obowiązuje na obszarze działania Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Jest to dokument wyznaczający kierunki zmian, które muszą zaistnieć na obszarze objętym LSROR w celu osiągnięcia zamierzonej misji.
104
Rozdział 11 Opis procesu wdrażania i aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich
Za proces wdrażania i aktualizacji niniejszego dokumentu odpowiedzialne jest Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy”. Odpowiada ono za powierzone jej środki publiczne, za ich wykorzystanie zgodnie z zaplanowanymi działaniami i poprawne rozliczenie. W procesie wdrażania i aktualizacji LSROR biorą udział następujące podmioty: •
Zarząd Stowarzyszenia;
•
Komitet Stowarzyszenia;
•
Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia;
•
Komisja Rewizyjna Stowarzyszenia;
•
Pracownicy biura LGR;
•
Gminy obszaru LGR;
•
Zespoły Tematyczne, ze szczególnym uwzględnieniem przedstawicieli sektora rybackiego (przedsiębiorstwa rybackie, dzierżawcy indywidualni, rolnicy, itd.);
•
Inne podmioty (np. doradcze), o ile zostanie wyartykułowana taka potrzeba.
Głównym celem środków pochodzących z Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 jest aktywizacja obszaru zależnego od rybactwa tak, by w jak największym stopniu stymulowała ona rozwój lokalny obszaru objętego LSROR. Dlatego proces wdrażania i aktualizacji LSROR powinien tę zasadę realizować – uwzględniając jak najszerszy udział partnerów Lokalnej Grupy Rybackiej i mieszkańców obszaru partnerstwa.
11.1 Zarządzanie przedsięwzięciami Lokalna Strategia Rozwoju przewiduje realizację 6 przedsięwzięć 1. Infrastruktura przy wodzie; 2. Lokalny rynek rybny; 3. Turystyka – woda – ryby; 4. Ochrona środowiska; 5. Imprezy – promocja – edukacja; 6. Przedsiębiorczość – innowacyjność – modernizacja. Każde z przedsięwzięć będzie miało swoje odzwierciedlenie w Zespołach Tematycznych, powołanych spośród członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwa Drawy” oraz innych zainteresowanych osób (ekspertów, branżowców, pasjonatów, liderów lokalnych)
105
oraz działaniach koordynacyjnych prowadzonych przez Zarząd i Biuro LGR „Partnerstwo Drawy”. Zespół tematyczny danego przedsięwzięcia będzie prowadził działania kreatywne, planistyczne, promocyjne oraz monitorujące przedsięwzięcia. Zespoły Tematyczne będą zgłaszały wnioski w sprawie aktualizacji LSROR do Walnego Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”.
11.2 Komunikacja społeczna Procesy wdrażania oraz aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich będą przedmiotem zaplanowanej polityki informacyjnej Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Polityka ta będzie opierać się na zasadach komunikacji społecznej. Zakłada się, że zostaną zaangażowane następujące środki komunikacji społecznej: Strona www.partnerstwodrawy.org, która zawierać będzie: aktualności, informacje o realizowanych w ramach LSROR przedsięwzięciach, opisy procedur obowiązujących w LGR, ogłoszenia o konkursach, dokumenty, fotografie, aktualny tekst Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, opis procesu jej powstawania, wdrażania i aktualizacji. Zakłada się, że strona będzie miała moduł społecznościowy, możliwy do redakcji przez użytkowników. Punkty konsultacyjne prowadzone przez pracowników Biura LGD w Złocieńcu (dla mieszkańców gmin powiatu drawskiego) oraz w Szczecinku (w siedzibie LGR), punkty prowadzić będą dyżury informacyjne oraz udzielać konsultacji w zakresie przygotowywania wniosków o pomoc w realizacji operacji. Punkty konsultacyjne będą przyjmowały wnioski i postulaty, które mogą przyczynić się do lepszej realizacji zapisów LSROR. Public relations (PR) to jedno z narzędzi polityki informacyjnej Stowarzyszenia. LGR będzie współdziałać z redakcjami lokalnych mediów, prasy, rozgłośni radiowych oraz telewizji. Ponadto istotnym narzędziem PR będą konferencje, które regularnie będą organizowane w gminach obszaru LGR. Wydawnictwo periodyczne, które będzie dystrybuowane na całym obszarze LGR. W wydawnictwie będą opisywane działania w ramach wszystkich zaplanowanych w LSROR przedsięwzięć, operacje w trakcie realizacji, ogłoszenia o konkursach oraz o wyborze operacji do udzielenia pomocy. Wydawnictwo będzie się ukazywać przynajmniej raz na kwartał. Imprezy są ważnym instrumentem aktywowania i motywowania mieszkańców. Przewiduje się organizację cyklicznych imprez, spotkań, warsztatów, które, oprócz funkcji integracyjnych będą służyć informacji o LSROR. Podczas imprez będą otwarte pozamiejscowe punkty konsultacyjne, które będą przyjmowały wnioski i postulaty mieszkańców, które będą mogły przyczynić się do lepszej realizacji zapisów LSROR.
106
11.3 Monitoring sytuacji i uwarunkowań obszaru LGR Biuro LGR Procedura przyjmowania wniosków, ich oceny, przyznawania dotacji została opracowana w możliwie najprostszy sposób – uczyniono to po to, by ułatwić zainteresowanym podmiotom składanie wniosków, a przez to realizację Strategii. Dodatkowo pracownicy LGR będą służyć bezpłatnym doradztwem przy wypełnianiu wniosków, udzielać porad, wskazywać inne źródła dofinansowania. Spotkania z zainteresowanymi będą również wykorzystywane do monitoringu i uwarunkowań obszaru LGR. Badania i analizy Ważną rolę w procesach wdrażania i aktualizacji LSROR będą pełnić stałe badania sytuacji i uwarunkowań obszaru LGR. W tym celu zostanie nawiązana współpraca ze środowiskami naukowymi oraz wyższymi uczelniami, które będą wspierać monitoring obszaru. Monitoring oparty o badania i analizy umożliwi systematyczną kontrolę obszaru i szybkie reagowanie na zmiany. Jedną z operacji prowadzona wieloetapowo przez cały okres wdrażania będzie prowadzenie badań uwarunkowań historycznych obszaru LGR. Wyniki i wnioski z tych badań będą podstawą do opracowań historycznych i promocyjnych dla miast i miejscowości obszaru LGR, pogranicza historycznych organizmów państwowych i kulturowych, istniejących i nieistniejących obiektów kultury materialnej na obszarze LGR, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji rybackich oraz obszarów zależnych od rybactwa. Rola Komitetu LGR Duży wpływ na aktualizację Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich będzie miał Komitet LGR – który będzie oceniać składane wnioski i jako pierwszy organ będzie miał możliwość zaobserwowania czy zaplanowane i realizowane działania zmierzają do wdrożenia celów zawartych w strategii. Członkowie Komitetu LGR posiadają uprawnienia do złożenia wniosku do Walnego Zebrania Członków o zmianę lokalnych kryteriów wyboru – ponieważ obowiązywać one będą przez okres wielu lat i pod wpływem zmian sytuacji społecznogospodarczej mogą nie przynosić oczekiwanych rezultatów lub zagrażać realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju. Członkowie Komitetu będą uczestniczyć w realizacji polityki informacyjnej Stowarzyszenia oraz w działaniach monitoringu sytuacji i uwarunkowań obszaru LGR. Poprzez kontakt z projektami, członkowie Komitetu posiadać będą dużą wiedzę na temat podejmowanych inicjatyw oraz będą współodpowiedzialni za rozwój sektor około rybackiego na terenie Pojezierza Drawskiego.
107
Ryc. 4 Schemat składania wniosków o aktualizację Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich
108
Rozdział 12 Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej Ewaluacja własna (ocena sukcesu projektu) to kwestia fundamentalna dla każdego projektu. Przy tak długim procesie jego wdrażania nawet przy zastosowaniu tak rozbudowanego procesu tworzenia, istnieje konieczność wprowadzania zmian wynikających z ciągłej zmienności obszaru na, którym realizowany jest projekt. Ewaluacja jest tak ważna, ponieważ ogranicza to ryzyko i pozwala w krótkim czasie zapobiec negatywnym zdarzeniom. W przypadku LGR „Partnerstwo Drawy” dotyczyć będzie ona nie tylko działań bezpośrednio związanych z realizacją LSROR (celów LSROR i przedsięwzięć zmierzających do ich realizacji), ale również samej LGR, w tym: - funkcjonowanie biura i jego pracowników, - funkcjonowanie organów LGR, - jakość efektywności stosowanych procedur, przepływu informacji czy sprawności podejmowania decyzji. Walne zgromadzenie podjęło uchwałę o powołaniu sześcioosobowego zespołu do spraw ewaluacji strategii. Określono roczny okres oceny strategii. Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, w którym przewidywanych jest przeprowadzenie czterech naborów wniosków, zespół będzie oceniał realizację strategii i wypracuje wnioski, które przedłoży Zarządowi, dotyczące zmian w realizowanym projekcie. Ocena ta polegać będzie na przeanalizowaniu wszystkich zrealizowanych w minionym roku kalendarzowym działań i operacji pod kątem określenia efektów tych przedsięwzięć, a także wpływu, jaki miała ich realizacja na osiągnięcie celów zakładanych w LSROR. Wszystkie przedsięwzięcia planowane do realizacji w ramach strategii będą poddawane ocenie ex ante oraz ex post (czyli przed i po planowanym działaniu). Forma oceny ex ante polegać będzie na tym, że w stosunku do każdej planowanej w ramach LSROR operacji będzie istniał obowiązek sporządzenia analizy zawierającej opis spodziewanych efektów danego przedsięwzięcia oraz ocenę tego przedsięwzięcia pod kątem jego wpływu na osiąganie celów zakładanych w LSROR. Analiza ta będzie jednym z elementów dokumentacji danego przedsięwzięcia rozpatrywanej przez Komitet Stowarzyszenia podejmujący decyzję o jego realizacji. W ramach ewaluacji strategii zespół oceniać będzie następujące aspekty: - adekwatność realizowanych projektów (jakie problemy miały zostać rozwiązane dzięki realizacji celów projektów?) - efektywność i skuteczność projektów (jaki wpływ miały realizowane projekty na obszar objęty LSROR i czy przyniosły wymierne rezultaty i zamierzenia ?) - oddziaływanie projektów (skutek jaki wywierały projekty na środowisko jaki miały wpływ na realizację celów ogólnych i szczegółowych?) - trwałość projektów (prawdopodobieństwo, że osiągnięte zmiany/ korzyści będą nadal kontynuowane).
109
Ewaluacji podlegać będzie także jakość partnerstwa oraz sprawność funkcjonowania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Wyniki prac, zespół będzie zobowiązany przedstawić w formie raportu zawierającego następujące elementy: 1. Stopień i skalę realizacji strategii; 2. Wykorzystanie środków finansowych w ramach ogłoszonych naborów; 3. Stopień osiągnięcia założonej misji; 4. Propozycje zmian strategicznych dotyczących założonych celów; 5. Uwagi do harmonogramu ogłaszanych naborów; 6. Sugestie zmian w budżecie LGR „Partnerstwo Drawy”. Raport powinien być przygotowany i przedstawiony do wiadomości Zarządowi, który w ramach swoich kompetencji przygotuje zmiany i korekty do strategii. Treść raportu i zmian w strategii, zgodnie z zasadą jawności działania LGR, będzie podana do wiadomości publicznej (na stronie www.). Członkowie LGR mogą wnosić uwagi co do treści raportu i zmian w strategii Zarządowi LGR. Zarząd Stowarzyszenia przyjmuje raport, uwzględnia uwagi Członków, następnie przekazuje konkretne zmiany do strategii i rozwiązania, po czym poddaje pod głosowanie Walnemu Zebraniu Członków w formie uchwały. Zarząd LGR wraz z zespołem ds. ewaluacji strategii mogą w nadzwyczajnych okolicznościach (klęski żywiołowe np. powódź) podjąć decyzję o zmianie celów głównych i szczegółowych zawartych w strategii, przedkładając zmiany do zatwierdzenia Walnemu Zebraniu Członków, zwołanym w trybie nadzwyczajnym.
12.1 Metodologia i cele ewaluacji Ewaluacja będzie realizowana w dwóch typach: jakościowym i ilościowym. Typ ilościowy – dane ilościowe będą pochodziły ze standaryzowanych technik badawczych oraz ze źródeł danych zastanych takich jak: sprawozdania, wyniki monitoringu, audyt. Typ jakościowy – dane pochodzić będą z analiz opinii, ankiet, wyników obserwacji i z zastosowanych jakościowych technik badawczych. Powyższe metody muszą uwzględniać cele ewaluacji strategii. Cele ewaluacji strategii to: - polepszenie efektywności i wydajności w obszarze objętym LSROR - określenie efektów wdrażania strategii, - lepsze zaspokojenie oczekiwań odbiorców projektów zaplanowanych w ramach strategii, - dostarczenie informacji koniecznych dla podejmowania decyzji,
110
- uzyskanie odpowiedzi na pytania związane z realizacją strategii, - odniesienie się do krytyki ze strony beneficjentów działań zaplanowanych w strategii, - pogłębienie odpowiedzialności za wdrażanie strategii wśród wszystkich zainteresowanych jej funkcjonowaniem i jej efektami, - usprawnienie działalności Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”.
111
Rozdział 13 Spójność planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowanych przez LGR w ramach innych programów wdrażanych na obszarze objętym LSROR
LGR „Partnerstwo Drawy” aktywizując społeczność lokalną oraz budując potencjał społeczny na obszarach zależnych od rybactwa, zamierza wykorzystywać nie tylko środki finansowe dostępne w ramach Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 ale również w ramach innych programów, konkursów przeznaczonych dla organizacji pozarządowych. Działania podejmowane w ramach innych programów będą miały charakter uzupełniający wobec działań pochodzących z Europejskiego Funduszu Rybackiego (WE 1198/2006). Działania, które LGR planuje podjąć w ramach innych programów mają za zadanie przede wszystkim wspierać zapisy LSROR, ale również ogólnie pojęty rozwój obszaru objętego strategią. Trudno jednak w tym momencie wskazać konkretnie, jakie działania będzie podejmowało Stowarzyszenie, gdyż zależy to np. od harmonogramu ogłaszanych w ramach innych programów konkursów, czy kryteriów naboru. Biorąc jednak pod uwagę profil działalności Stowarzyszenia i jego formę prawną można wskazać ogólnie, że będą to działania występujące m.in. w następujących programach:
13.1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)
Sektorowy Program Operacyjny Obszarów Zależnych Od Rybactwa – Oś Priorytetowa 4, powstał bezpośrednio na bazie doświadczeń Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich osi 4 typu LEADER. W ramach dofinansowania wsparte mogą być działania odnoszące się do dofinansowania inicjatyw realizowanych na obszarze działania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo Drawy” obejmującej zasięgiem działania cały obszar wchodzący w skład LGR „Partnerstwa Drawy”. Wsparcie będzie uzupełnieniem dofinansowania PO RYBY 2007 – 2013 w zakresie czterech działań: 1. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. 2. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, gdzie wspierane będzie tworzenie nowych firm i wsparcie mikroprzedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy 3. Odnowa i rozwój wsi, wspierające działania mające wpływ na rozwój społeczności wiejskiej zarówno poprzez poprawę małej infrastruktury jak i inwestycje w kapitał ludzki. 4. Małe projekty, dające możliwość finansowego wsparcia przedsięwzięć z zakresu pobudzania lokalnej aktywności przez system grantów w wysokości do 25 tys. zł., które wpłyną na poprawę jakości życia lub większego zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarze działania LGR.
112
13.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) Środki dostępne w ramach PO KL planuje się pozyskać w celu realizacji m.in. projektów: - w zakresie podnoszenia kwalifikacji i umiejętności przez osoby, które mają problemy z wejściem i utrzymaniem się na rynku pracy; - w zakresie podnoszenia kwalifikacji i umiejętności przydatnych poza rybactwem, - mających na celu promocję przedsiębiorczości, w tym organizacja szkoleń dostarczających wiedzy z zakresu funkcjonowania małych firm, - aktywnej integracji osób niepełnosprawnych z pozostałą częścią społeczności lokalnej, - związanych z tworzeniem świetlic na obszarach zależnych od rybactwa dla dzieci i młodzieży jako pozaszkolnych form integracji, - w zakresie tworzenia punktów marketingowego) dla mieszkańców,
doradztwa
(np.
prawnego,
księgowego,
- związanych z rozwojem pracowników i przedsiębiorstw w regionie, - związanych z oddolnymi inicjatywami edukacyjnymi.
13.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego Środki dostępne w ramach RPO planuje się pozyskać w celu realizacji m.in. projektów: - prowadzenia inwestycji związanych z rozwojem firm działających na obszarze zależnym od rybactwa, a pośrednio wspierający realizację Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich - wdrażania projektów innowacyjnych dotyczących innowacji produktowej i procesowej w przedsiębiorstwach - dotyczących budowy, rozbudowy czy modernizacji szlaków/ścieżek turystycznych (w tym rowerowych), - budowy, rozbudowy małej infrastruktury turystycznej, - w zakresie profesjonalnej obsługi ruchu turystycznego,
113
- w zakresie kształtowania postaw ekologicznych wśród mieszkańców.
13.4 Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (FOP)
Środki dostępne w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych planuje się pozyskać w celu realizacji m.in. projektów: - mających na celu walkę z wszelkimi formami dyskryminacji w stosunku do osób niepełnosprawnych, - dotyczących współpracy LGR z innymi sektorami np. jednostkami samorządowymi, przedsiębiorstwami w obszarze społecznych i gospodarczych innowacji i demokracji uczestniczącej, - dotyczących edukacji obywatelskiej dzieci i młodzieży, - w zakresie diagnozowania problemów lokalnych.
13. 5 INTERREG IV A W sferze zainteresowania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” jest Program Operacyjny Celu „Europejska Współpraca Terytorialna” - „Współpraca Transgraniczna” Rzeczpospolitej Polskiej (Województwo Zachodniopomorskie) i krajów związkowych Meklemburgia - Pomorze Przednie / Brandenburgia w latach 2007- 2013 INTERREG IV A. Program obejmuje swoim zasięgiem również powiaty obszaru LGR. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” będzie aplikować o dotacje głównie z Funduszu Małych Projektów (FMP).
13.6 Inne dostępne środki finansowe (w tym ze źródeł organizacji pozarządowych wspierających inicjatywy wiejskie, jak np. Fundacja Wspomagania Wsi, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, itp.). Realizowane w ramach LSROR przedsięwzięcia w połączeniu z innymi przedsięwzięciami realizowanymi w ramach w/w programów wzmogą efekt synergii w zakresie rozwoju obszaru objętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku.
114
13.7 Określenie powiązań LSROR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSROR
13.7.1 Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym LSROR dla obszaru działania Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku wpisuje się w nadrzędny dla Polski wieloletni dokument strategiczny rozwoju społeczno-gospodarczego, tj. Strategię Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK), stanowiący odniesienie dla innych strategii i programów rządowych, jak i innych dokumentów opracowywanych na szczeblu regionalnym i lokalnym. Dokument ten określa cele i priorytety rozwoju Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić, uwzględniając przy tym najważniejsze trendy rozwoju gospodarki światowej oraz cele, jakie stawia Unia Europejska w odnowionej Strategii Lizbońskiej. Zapisana w LSROR polityka rozwoju będzie przyczyniać się do realizacji zapisanej w Strategii Rozwoju Kraju wizji kraju, która zakłada, że Polska w roku 2015 będzie krajem o wysokim poziomie i jakości życia mieszkańców oraz silnej i konkurencyjnej gospodarce, zdolnej do tworzenia nowych miejsc pracy. Wizja ta ma zostać osiągnięta poprzez działania realizowane w 6 priorytetach, wśród których 2, tj. Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich (bezpośrednio) oraz Priorytet 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej (pośrednio) stanowić będą główne obszary korelacji priorytetów rozwoju zapisanych w LSROR. W szczególności poprzez cele zapisane w LSROR realizowane będą działania: a) Rozwój przedsiębiorczości i aktywności pozarolniczej oraz d) Wzrost jakości kapitału ludzkiego oraz aktywizacja zawodowa mieszkańców wsi w Priorytecie 5 SRK, z kolei w Priorytecie 6 w sposób pośredni realizowane będą dwa zapisane działania, tj. a) Podniesienie konkurencyjności polskich regionów oraz b) Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych. Drugim istotnym dokumentem planistycznym w jaki wpisuje się LSROR dla obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” są Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Dokument ten reguluje w szczególności realizację tzw. polityki spójności w Polsce, a tym samym wydatkowanie największej puli środków pomocowych, pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. Nie dotyczy on wprost rozwoju obszarów wiejskich, jednak sporo uwagi poświęca koordynacji polityki spójności z innymi politykami wspólnotowymi, w tym w szczególności Wspólna Polityką Rolną i realizowana ramach niej polityką rozwoju obszarów wiejskich. Działania w ramach LSROR będą spójne zarówno z głównym celem strategicznym NSRO, tj. tworzeniem warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej, jak i jednym z 6 głównych celów horyzontalnych, tj. Wyrównywaniem szans rozwojowych i wspomaganiem zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Realizacja LSROR będzie powiązana pośrednio również z innymi celami NSRO, w tym w szczególności z celem 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej. Dokumentem strategicznym o charakterze krajowym, z którym poprzez branżowy charakter w największym stopniu powiązana musi być LSROR dla obszaru „Partnerstwa
115
Drawy: jest Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 (KPSROW). Zawiera on priorytety rozwoju obszarów wiejskich na okres 7 lat, uwzględniające zarówno regulacje wspólnotowe (Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Rozwoju Obszarów Wiejskich), jak i spójność z dokumentami krajowymi (KPS, NSRO oraz Krajowy Program Reform). KPSROW jest tym samym podstawowym dokumentem ramowym, na podstawie którego został przygotowany główny instrument wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce, w części dotyczącej rozwoju obszarów wiejskich, tj. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Podstawę realizacji KPSROW stanowi koncepcja wielofunkcyjności rolnictwa i obszarów wiejskich. Zakłada ona wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych i wzrost konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, przy jednoczesnym zapewnieniem instrumentów na rzecz różnicowania działalności gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi. Równie ważnym aspektem obszarów wiejskich w Polsce, poza funkcjami ekonomicznymi i dobrymi warunkami dla rozwoju społecznego, jest ich rola w zachowaniu i odtwarzaniu walorów krajobrazowych oraz zasobów przyrody, tj. zachowanie dobrego stanu ekologicznego wód i gleb, bogactwa siedlisk i różnorodności biologicznej, a także dziedzictwa kulturowego wsi. Powyższe istotne kwestie znajdują swój wyraz w głównych kierunkach / priorytetach rozwoju dla obszaru objętego LSROR czyli obszaru powiatu gryfickiego, przewidzianych do realizacji w ramach LSROR. Ze względu na wynikowy charakter tych dokumentów, tj. Strategia Rozwoju Kraju - Krajowy Plan Strategiczny dla Rozwoju Obszarów Wiejskich – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich - Lokalna Strategia Rozwoju największe związki pomiędzy celami, priorytetami i działaniami występują w obszarze tzw. osi priorytetowych rozwoju 3 i 4, tj. jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowania gospodarki wiejskiej oraz LEADER, stanowiących jednocześnie obszary interwencji potencjalnego wsparcia udzielanego przez Lokalne Grupy Rybackie w ramach realizacji LSROR. Cele zawarte w Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich dla obszaru działania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku są spójne i zmierzają do zrealizowania celów zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 będącej dokumentem strategicznymi na poziomie regionalnym. Realizacja działań ujętych w LSROR przyczyni się do realizacji celu strategicznego nr 1 „Wzrost innowacyjności i efektywności gospodarowania” celu kierunkowego nr 1.2. Rozwój i promocja produktów turystycznych regionu, 1.3. Wspieranie współpracy i rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, celu strategicznego nr 3 „Zwiększenie przestrzennej konkurencyjności regionu” celu kierunkowego 3.4. Rozwój małych miast (do 20 tys. mieszkańców), rewitalizacja i rozwój obszarów wiejskich; celu strategicznego nr 4 „Zachowanie i ochrona wartości przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami” celu kierunkowego nr 4.2. Zachowanie, ochrona i odtworzenie walorów i zasobów środowiska naturalnego; celu strategicznego nr 5 „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczności” celu kierunkowego nr 5.1. Rozwój infrastruktury społecznej na obszarach wiejskich , 5.2. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych, innowacyjnych i proekologicznych; celu strategicznego nr 6 „Wzrost tożsamości i spójności społecznej regionu” i cele kierunkowe 6.1. Wzmacnianie tożsamości społeczności lokalnych; 6.6. Rozwój sportu i rekreacji, promocja zdrowego stylu życia; 6.8. Przeciwdziałanie procesom marginalizacji społecznej. Następnym dokumentem strategicznym na poziomie regionalnym jest Strategia rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2002-2015”. Cele zawarte w Strategii dla obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”
116
przyczynią się do osiągnięcia następujących celów strategicznych zawartych w tej strategii tj. 1. tworzenie warunków do rozwoju zasobów ludzkich, 2. powszechna dostępność dóbr, usług i informacji, 3. poprawa konkurencyjności województwa zachodniopomorskiego, 4. podniesienie jakości życia w regionie. Istniejące dokumenty o charakterze strategicznym, opracowane dla wszystkich 9 gmin oraz powiatów: szczecineckiego i drawskiego zostały wzięte pod uwagę już na etapie opracowywania materiałów bazowych niezbędnych do opracowywania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, tym samym ich zapisy uwzględnia niniejszy dokument.
13.7.2 Wykaz dokumentów planistycznych, strategicznych i programowych związanych z obszarem Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku 1. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Barwice 2000 – 2010; 2. Studium uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Barwice 2002; 3. Strategia Rozwoju Turystyki Miasta i Gminy Barwice; 4. Wieloletni Program Inwestycyjny Miasta i Gminy Barwice 2005 – 2010; 5. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Barwice 2007-2013 6. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Barwice na lata 2004 – 2013; 7. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Barwice (Ostrowąsy, Białowąs, Piaski, Sulikowo, Łęknica); 8. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Czaplinek 2000 – 2010; 9. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Czaplinek 2001; 10. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Czaplinek 2007 – 2013; 11. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czaplinek na lata 2004 – 2013; 12. Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Czaplinka; 13. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Czaplinek (Czarne Małe, Kołomąt, Motarzewo, Broczyno, Kluczewo, Pławno, Sikory, Żerdno, Siemczyno, Łaka, Niwka, Machliny, Psie Głowy, Stare Drawsko, Żelisławie, Drahimek, Miłkowo, Nowe Drawsko, Czarne Wielkie, Ostroróg, Trzciniec); 14. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Drawsko Pomorskie 2000 – 2010; 15. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Drawsko Pomorskie na lata 2007 – 2013; 16. Strategia Rozwoju Gminy Grzmiąca 2000; 17. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Grzmiąca na lata 2004 – 2013; 18. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Grzmiąca 2007 – 2013; 19. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Grzmiąca 2002; 20. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Grzmiąca (Lubogoszcz, Mieszałki, Sławno, Przystawy, Wielanowo); 21. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Kalisz Pomorski na lata 2005 – 2008; 22. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta i Gminy Kalisz Pomorski 2003 – 2012; 23. Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta i Gminy Kalisz Pomorski 2009 – 2011;
117
24. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kalisz Pomorski 2002; 25. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Kalisz Pomorski (Giżyno, Kalisz Pomorski) 26. Strategia rozwoju Gminy Ostrowice 2002; 27. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Ostrowice 2002; 28. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Ostrowice (Chlebowo, Bolegorzyn, Nowe Worowo, Przytoń, Ostrowice); 29. Strategia Rozwoju Gminy Złocieniec do 2015; 30. Plan Gospodarki Odpadami Dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2004 – 2011; 31. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Złocieniec 2002; 32. Lokalny Plan Rewitalizacji dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2007 – 2013; 33. Plany Odnowy Miejscowości Gminy Złocieniec (Stare Worowo, Bobrowo, Stawno, Kosobudy); 34. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Borne Sulinowo; 35. Lokalny Program Rozwoju Miasta Borne Sulinowo na lata 2007 – 2013; 36. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borne Sulinowo na Lata 2004 – 2019; 37. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Borne Sulinowo 2002; 38. Plany Rozwoju Miejscowości gminy Borne Sulinowo (Łubowo, Piława, Silnowo); 39. Strategia Rozwoju Powiatu Drawskiego 2000.
118
Rozdział 14 Mechanizmy zapobiegające nakładaniu się pomocy
Przed nakładaniem się pomocy w ramach Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 i innych programów współfinansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, LGR stosować będzie następujące mechanizmy zabezpieczające: - każdy dokument przedstawiany do refundacji ze środków publicznych opisany będzie w sposób umożliwiający identyfikację dokładnych wartości finansowanych z danego źródła finansowania, a więc będą w sposób trwały umieszczone informacje z jakiego programu te koszty zostały poniesione. W przypadku kosztu współfinansowanego z dwóch lub więcej programów będzie podana informacja o tym jaką część kosztów finansują poszczególne programy. Podział kosztów będzie merytorycznie uzasadniony. Dokument zostanie opatrzony pieczęcią z opisem typu „Zrefundowano ze środków …….”. - księgowość organizacji będzie prowadzona w sposób umożliwiający wyodrębnienie wszystkich wydatków refundowanych z różnych źródeł, - przewiduje się prowadzenie osobnych subkont dla każdej pozyskanej dotacji, - z każdą osobą zatrudnioną przez LGR zawarta zostanie umowa precyzująca zakres obowiązków i zadań, w której będzie wyraźnie wskazany program, na rzecz którego, te zadania i obowiązki będą wykonywane oraz podana wysokość wynagrodzenia finansowanego ze środków tego programu, - w przypadku finansowania pracy zatrudnianych pracowników z różnych źródeł w ramach danego etatu przewiduje się prowadzenie kart pracy, odpowiednio dla każdego programu, z którego refundowane będzie wynagrodzenie. - zapewniony zostanie dobry przepływ informacji pomiędzy osobami odpowiedzialnymi za realizację różnych programów (spotkania robocze), - każdy wniosek o przyznanie finansowego wsparcia przygotowywany przez Stowarzyszenie LGR –„Partnerstwo Drawy” będzie zawierał analizę ryzyka w zakresie nakładania się pomocy ze środków tego programu z pomocą, którą LGR uzyskało wcześniej z PO RYBY 2007 – 2013 lub innych programów oraz opracuje mechanizmy, które należy zastosować w celu uniemożliwienia nakładania się pomocy.
119
