19:00 7:00 pm
sobota / Saturday
6.09
KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ NIEUSTAJĄCEJ POMOCY CHURCH OF OUR LADY OF PERPETUAL HELP Bolesławiec, pl. Zamkowy 1
et lux perpetua
19:00 7:00 pm
Niedziela / Sunday
7.09
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARII MAGDALENY, KATEDRA KOŚCIOŁA POLSKOKATOLICKIEGO CHURCH OF ST MARY MAGDALENE, POLISH NATIONAL CATHOLIC CATHEDRAL Wrocław, ul. Szewska 10
et lux perpetua
92
WYKONAWCY / PERFORMERS:
Václav Luks – dyrygent / conductor Hana Blažíková, Alena Hellerová – soprany / sopranos Kamila Mazalová – alt / alto Václav Čížek – tenor Tomáš Král, Jaromír Nosek – basy / basses Collegium Vocale 1704 Collegium 1704
PROGRAM / PROGRAMME:
Georg Friedrich Händel (1685–1759) Dixit Dominus g-moll / in G Minor HWV 232 I Dixit Dominus Domino meo VI Dominus a dextris tuis II Virgam virtutis VII Judicabit in nationibus III Tecum principium VIII De torrente in via bibet IV Juravit Dominus IX Gloria Patri V Tu es sacerdos Jan Dismas Zelenka (1679–1745) Requiem D-dur / in D Major ZWV 46 I Introitus: Requiem æternam Te decet Deus Exaudi Domine II Kyrie: Kyrie eleison Christe eleison Kyrie eleison
CZAS / TIME: [75']
III Sequentia: Dies iræ Quantus tremor Tuba mirum Mors stupebit Liber scriptus Rex tremendæ Recordare Lacrimosa Huic ergo parce
IV Offertorium: Domine, Jesu Christe, Rex gloriae V Sanctus: Sanctus Pleni sunt coeli – Hosanna I Benedictus Hosanna II VI Agnus Dei VII Communio: Lux aeternam VIII Requiem aeternam
Koncert Collegium 1704 jest dofinansowany przez / Concert of Collegium 1704 is supported by:
OMÓWIENIE
PIOTR DEPTUCH
Jan Dismas Zelenka jest kompozytorem, który za życia bardzo długo i mozolnie budował swoją artystyczną pozycję. Urodzony w maleńkich Louňovicach syn miejscowego kantora i organisty podstawy muzycznej edukacji zdobył w niedalekiej Pradze. Choć przez większość życia był związany z saksońskim Dreznem – jednym z największych muzycznych centrów ówczesnej Europy – to jego przynależność do kultury czeskiej jest ewidentna. Można wręcz zaryzykować twierdzenie, że to właśnie Zelence przyszło zająć pozycję otwierającego wielki panteon kompozytorów czeskich, znaczony nazwiskami Myslivečka, Vořiška, Smetany, Dvořáka, Suka, Janáčka i Martinů.
Muzyka Zelenki przez wiele lat pozostawała w zapomnieniu, a na światło dzienne wydobył ją dopiero Bedřich Smetana – ojciec czeskiej muzyki narodowej. Nie było to jednak wydarzenie na miarę odkrycia i wykonania Pasji Mateuszowej Bacha przez Mendelssohna, co dla muzyki lipskiego kantora miało charakter powtórnych narodzin. Choć pod koniec XIX stulecia Zelenka został na nowo rozpoznany, to jego dzieła ciągle zalegały w przepastnych archiwach muzycznych Drezna i Pragi. Dopiero w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX stule cia rozpoczął się powolny proces odkrywania i „odkurzania” dzieł kompozytora, którego dorobek, pierwotnie określany jako prowincjonalny i mało znaczący, wzbudził nieoczekiwany rezonans. „Intymną retoryką serca” określił dzieła czes kiego mistrza Wolfgang Horn, a Magdalena Łoś scharakteryzowała je mianem „barokowo kunsztownych, po niemiecku precyzyjnych, po słowiańsku melodyj nych, z włoska rozkoncertowanych”. Rozkwit kariery Zelenki przypada na czas jego pobytu w Dreźnie (od 1710 lub 1711 roku do śmierci), w którym kultura dworska w równym stopniu była kształtowana przez protestantyzm i katolicyzm. Źródłem tego była oczywiście konwersja Fry deryka Augusta I na katolicyzm, w wyniku czego zdobył on koronę króla Polski, w której władał jako August II Mocny. Requiem D-dur ZWV 46 zostało skompo nowane w 1733 roku, a bezpośrednim powodem jego powstania stała się śmierć Augusta II. Zaskoczenie budzić może pogodna tonacja dzieła, jak i wprowadzenie efektownie brzmiącej grupy trąbek i rogów, które funeralnej z założenia kompo zycji przydają w wielu fragmentach charakteru uroczystej jubilacji. Niezwykle interesujące jest też koncertujące zastosowanie chalumeau – instrumentu ET LUX PERPETUA
94
PROGRAMME NOTE
Jan Dismas Zelenka was a composer, who throughout his life spent much time laboriously building his artistic standing. Born in the small town of Lounovice, the son of the local cantor and organist, he received his basic education in nearby Prague. Although associated most of his life with the Saxon city of Dresden – at the time one of the greatest musical centres of Europe – his affiliation with Czech culture is clearly evident. One could almost risk saying that Zelenka was the first in the great pantheon of Czech composers marked by such names as Mysliveček, Vořišek, Smetana, Dvořák, Suk, Janáček and Martinů. TRANSLATION – ANNA KASPSZYK
For many years Zelenka’s music remained forgotten, until it was discovered by Bedřich Smetana – the father of Czech national music. However it did not match the event of Mendelssohn’s discovery and performance of Bach’s St Matthew Passion, which for the Leipzig cantor’s music had the character of rebirth. Although again recognized towards the end of the 19th century, Zelenka’s works continued to languish in the cavernous music archives of Dresden and Prague. The slow process of discovering and ‘dusting down’ the composer’s works only occurred in the 1970s and 1980s, when his contribution, originally described as provincial and insignificant, had an unexpected impact. ‘The private rhetoric of the heart’ is how Wolfgang Horn described the Czech maestro’s works, while Magdalena Łoś characterized them as containing ‘Baroque skill, German precision, Slavonic melodiousness and Italian bravura’. Zelenka’s career unfolded during his period in Dresden (from 1710 or 1711 until his death), where Protestantism and Catholicism shaped Court culture in equal measure. At its source lay the conversion to Catholicism of Frederick Augustus I, who consequently was crowned King of Poland where he reigned as Augustus II the Strong. Requiem in D major ZWV 46 was composed in 1733 as a direct result of Augustus II’s death. A surprising aspect of the work is its joyous tonal key and the introduction of an impressive sounding group of trumpets and horns, which in several sections endow a fundamentally funereal composition with a character of festive jubilation. Equally interesting is the concertante use of the chalumeau – an instrument with a timbre reminiscent of the clarinet that enjoyed consider able interest during the late Baroque and often appeared in the scores of Joseph 95
PIOTR DEPTUCH
OMÓWIENIE
w barwie przypominającego klarnet, który cieszył się sporym zainteresowaniem w czasach późnego baroku, często pojawiając się w partyturach Johanna Josepha Fuxa (Zelenka poznał go podczas swoich podróży do Wiednia) i być może stąd wiedzie szlak inspiracji. Tym, co uderza podczas słuchania Requiem, jest bogac two brzmienia, kojarzące się z jednej strony z instrumentacyjnym przepychem późniejszych partytur Rameau, a z drugiej zapowiadające późniejsze dokonania kompozytorów szkoły mannheimskiej. Nieustanne dialogi fletów, chalumeaux i fagotów, wsparte wirtuozowsko traktowanymi instrumentami blaszanymi, czynią partyturę dzieła wyjątkowo wielobarwną. Koncertujące chalumeau jest tu instrumentem niosącym smutek i melancholię, pojawia się we fragmentach refleksyjnego skupienia, towarzyszy altowym ariosom w Recordare i Agnus Dei. Wiele fragmentów zaskakuje niekonwencjonalnym ujęciem tonacji i wynikającą z tego muzyczną retoryką, stojącą nierzadko w kontrze do śpiewanego tekstu. Już Introit rozpoczyna się radosnym, majorowym, instrumentalnym wstępem, który po kadencyjnym zawieszeniu prowadzi do pierwszego wejścia chóru – w tonacji minorowej. Zaskakuje swoiste zelenkowskie à rebours – wyrażające się z jednej strony w radosnym, ekspansywnym Dies Irae, a z drugiej, w spokojnym, mino rowym Sanctus, które dopiero po chwili przechodzi w pełne brzmieniowego splendoru Pleni sunt coeli. W partyturze pojawia się wiele akcentów militarnych – być może dla uczczenia potęgi zmarłego władcy. Zelenka – znakomity kontra punkcista – w Requiem D-dur skromnie eksponuje swoje techniczne możliwości w tej kwestii, pełnię mistrzostwa rezerwując jedynie dla fugowanej, silnie schro matyzowanej Lacrimosy, której wznoszący się temat, poddany ścisłym kompo zytorskim zabiegom, komplikuję sferę harmoniczną licznymi alteracjami. Partie solowe, poza krótkim, kanonicznym i ewidentnie militarnym duetem basów w Tuba mirum, nawiązują do stylu włoskiego, choć gorąca południowa afektacja jest tu stonowana saksońskim tchnieniem Północy.
Tym, co uderza podczas słuchania Requiem, jest bogactwo brzmienia, kojarzące się z jednej strony z instrumentacyjnym przepychem późniejszych partytur Rameau, a z drugiej zapowiadające późniejsze dokonania kompozytorów szkoły mannheimskiej. Nieustanne dialogi fletów, chalumeaux i fagotów, wsparte wirtuozowsko traktowanymi instrumentami blaszanymi, czynią partyturę dzieła wyjątkowo wielobarwną. Koncertujące chalumeau jest tu instrumentem niosącym smutek i melancholię, pojawia się we fragmentach refleksyjnego skupienia, towarzyszy altowym ariosom w Recordare i Agnus Dei.
O ile Zelenka jest jednym z najwybitniejszych przybyszów do Saksonii, o tyle najsławniejszym synem tej ziemi jest Georg Friedrich Händel. Nieprzypadkowo po triumfalnym wykonaniu Agrippiny (1709) rozentuzjazmowana wenecka publicz ność wznosiła niekończące się okrzyki „caro Sassone”. Styl włoski fascynował młodziutkiego kompozytora jeszcze podczas pobytu w Hamburgu, gdzie światło dzienne ujrzały jego pierwsze próby operowe. W 1706 roku dwudziestojednoletni Händel wyruszył więc w podróż na podbój Italii. Jako człowiek młody i niezwykle ambitny chciał już od samego początku rzucić publiczność na kolana – olśnić ET LUX PERPETUA
96
PROGRAMME NOTE
Fux (whom Zelenka met during his travels to Vienna), which could account for the work’s source of inspiration. While listening to Requiem one is stunned by its richness of sound, on the one hand reminiscent of the lavish instrumentation found in the later scores of Rameau and on the other heralding the later achieve ments of composers of the Mannheim school. Constant dialogue between flutes, chalumeau and bassoons supported by virtuoso parts of brass instruments makes the score exceptionally colourful. Here the concertante chalumeau is an instrument that carries sadness and melancholy, appears in sections of reflec tive contemplation and accompanies the alto ariosos in Recordare and Agnus Dei. Many sections are startling in their unconventional arrangement of tonality and a resultant musical rhetoric often at odds with the sung text. The Introit opens with a joyous instrumental introduction in major key, which after a cadential rest leads to the first entrance of the chorus – in minor key. Equally startling is the Ze lenkian à rebours – on the one hand expressed in the joyful expansive Dies Irae and on the other in the calm minor-key Sanctus, which after a moment passes into the full tonal splendour of the Pleni sunt coeli. The score has many military accents – perhaps in honour of the deceased monarch’s power. Zelenka – an expert in counterpoint – in Requiem in D major displays his technical abilities only rather modestly, reserving the fullness of his skills for the fugal and strongly chromatic Lacrimosa, whose soaring theme subjected to precise compositional procedures, complicates the harmonic layer with numerous alterations. Apart from the short, canonic and clearly military bass duet in Tuba mirum, the solo parts allude to an Italian style, whose heated Southern affectation is here treated with a Saxon breath of the North.
In so far as Zelenka was one of Saxony’s most distinguished newcomers, the realm’s most famous son was George Friderik Handel. It was not by chance that following a triumphant performance of his Agrippina (1709) the enthusiastic Venetian audience kept shouting ‘caro Sassone’. The Italian style had fascinated the young composer during his stay in Hamburg, where his first operatic at tempts saw the light of day. So in 1706 the twenty-year-old Handel set forth on his journey to conquer Italy. As an exceptionally ambitious young man, from the very start he wanted to bring the public to its knees – dazzle it with melodic inven tiveness and entrance it with compositional skill, expressed through a virtuosic treatment of complicated polyphony. The work which was to become the tonal 97
In so far as Zelenka was one of Saxony’s most distinguished newcomers, the realm’s most famous son was George Friderik Handel. It was not by chance that following a triumphant performance of his Agrippina (1709) the enthusiastic Venetian audience kept shouting ‘caro Sassone’.
PIOTR DEPTUCH
Finałowa część (Gloria Patri) stanowi tour de force całego dzieła. Początkowo rozpoczyna się niczym passacaglia, na której wspiera się wirtuozowski temat drugiego sopranu. Stopniowo okazuje się, że ostinatowa linia basu staje się drugim tematem kunsztownej trzytematowej fugi. Stanowi ona rodzaj preludium przed potężną, ścisłą pięciogłosową fugą Et in saecula saeculorum w pełni ukazującą kompozytorski geniusz młodziutkiego Händla.
ET LUX PERPETUA
OMÓWIENIE
inwencją melodyki i zachwycić kompozytorskim kunsztem, czego przejawem miało być wirtuozowskie operowanie skomplikowaną polifonią. Utworem, który miał stać się dźwiękową wizytówką utalentowanego Saksończyka, było muzycz ne opracowanie Psalmu 110 Dixit Dominus HWV 232. Ukończone w kwietniu 1707 roku dzieło, po raz pierwszy wykonane zostało w Rzymie 16 lipca tegoż roku. Już pierwsza część (Dixit Dominus) olśniewa dramatyzmem i kompozytorską wirtuozerią, wyrażającą się w umiejętnym zespoleniu kontrapunktu ścisłego i swobodnego z wplecionym cantus firmus, z czym kontrastują pełne dramatyzmu i impetu homofoniczne struktury akordowe pięciogłosowego chóru. Młodziutki Händel pokazuje tu pełnię swojego talentu, a zasób zaprezentowanych środków i siła inwencji nie ustępują w niczym sławnemu Hallelujah ze skomponowanego trzydzieści cztery lata później Mesjasza. Kolejne dwie części to solowe arie altu i sopranu – pierwsza (Virgam virtutis tuae) z wiodącym i znakomicie zrytmizowa nym basem, a druga (Tecum principium) z pełną smyczkową orkiestrą. Obydwie w swojej swobodnej konstrukcji różnią się od stosowanego później przez Händla sztywnego schematu arii da capo. Część czwarta ( Juravit Dominus) zestawia potężne bloki akordowe Grave z rozpędzonym Allegro, a wokalną wirtuozerię pogłębia polifoniczna część piąta (Tu es sacerdos), przeniknięta nieskrępowanym pędem szesnastkowych figuracji. Kolejnym ogniwem (Dominus a dextris tuis) rządzi również motoryka – na tle burzliwego ósemkowego ostinato rozgrywa się kunsztowny dyskurs kwintetu solistów (dysonujące sekundy sopranu i mezzoso pranu), który w dalszym przebiegu zostaje przejęty przez chóralne tutti. Część siódma ( Judicabit) opiera się na opozycji ścisłej fugi i wirtuozowskiej, polifonizu jącej fantazji, zwieńczonej (na słowach „conquassabit capita in terra multorum”) ćwierćnutowymi blokami akordowymi, ktorych nieustępliwość ilustruje grozę boskiego sądu. Kolejne ogniwo (De torrente in via) jest pełnym melodycznego piękna duetem dwóch sopranów, do których dołącza niezwykły w swojej pro stocie unisonowy śpiew chóru męskiego. Finałowa część (Gloria Patri) stanowi tour de force całego dzieła. Początkowo rozpoczyna się niczym passacaglia, na której wspiera się wirtuozowski temat drugiego sopranu. Stopniowo okazuje się, że ostinatowa linia basu staje się drugim tematem kunsztownej trzytematowej fugi. Stanowi ona rodzaj preludium przed potężną, ścisłą pięciogłosową fugą Et in saecula saeculorum w pełni ukazującą kompozytorski geniusz młodziutkiego Händla.
98
PROGRAMME NOTE
calling card of the talented Saxon, was the musical setting of Psalm 110 Dixit Dominus HWV 232. Completed in April 1707, the work received its premiere in Rome on 16 July of the same year. The first movement (Dixit Dominus) is already brilliant in its dramaturgy and compositional virtuosity, expressed through a skil ful fusion of strict and free counterpoint, unified by a cantus firmus, dramatically and energetically contrasted with homophonic chord structures of the five part choir. Here the young Handel’s talent is on full display, while the range of his resources and inventiveness are just as masterly as the famous Hallelujah chorus from his Messiah composed thirty-four years later. The next two movements are solo arias for alto and soprano – the first (Virgam virtutis tuae) with a leading and superbly rhythmic bass line, and the second (Tecum principium) with full string orchestra. In their loose construction both differ from the rigid schemes of Handel’s later da capo arias. In the fourth movement ( Juravit Dominus) massive block chords of the Grave are juxtaposed with a fast-moving Allegro, while vocal virtuosity is deepened in the fifth movement (Tu es sacredos) imbued with an unfettered run of figurations in semiquavers. The following movement (Dominus a dextris tuis) is also motoric – where against a background of stormy ostinato quavers a masterly discourse in the quintet of soloists takes place (dissonant seconds in the soprano and mezzosoprano parts), which in due course is taken over by the choral tutti. Movement seven ( Judicabit) is based on the juxtaposition of a strict fugue with a virtuosic polyphonic fantasia, that reaches its unusual climax (on the words ‘conquassabit capita in terra multorum’) when intransigent blocks of chords moving in crotchets illustrate the awe of Divine Justice. The next movement (De torrente in via) is a melodically beautiful duet for two so pranos, joined by an unusually simple unisono male choir. The final movement (Gloria Patri) constitutes the entire work’s tour de force. It opens in the manner of a passacaglia set against a virtuosic theme of the second soprano. Gradually its ostinato bass line becomes the second theme of a masterly three-subject fugue, constituting a type of prelude to the massive strict five part fugue Et in saecula saeculorum, fully demonstrating the compositional genius of the young Handel.
The final movement (Gloria Patri) constitutes the entire work’s tour de force. It opens in the manner of a passacaglia set against a virtuosic theme of the second soprano. Gradually its ostinato bass line becomes the second theme of a masterly three-subject fugue, constituting a type of prelude to the massive strict five part fugue Et in saecula saeculorum, fully demonstrating the compositional genius of the young Handel. 99
WYKONAWCY
Václav Luks Założyciel praskiej orkiestry barokowej Collegium 1704 oraz zespołu wokalnego Collegium Vocale 1704, rozpoczął stu dia w Konserwatorium w Pilznie oraz na Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze (klasy waltorni oraz klawesynu). Następnie kontynuował naukę w Schola Cantorum Basiliensis, specjalizował się w studiach nad muzyką dawną (instrumenty klawiszo we i historyczna praktyka wykonawcza). Po powrocie do kraju w 2005 roku prze kształcił Collegium 1704 z zespołu muzyki kameralnej (istniejącego w tej formie już za jego czasów studenckich w konserwato rium) w orkiestrę barokową. Założył także grupę Collegium Vocale 1704. Bezpośred nim bodźcem do założenia zespołu stał się zainicjowany przez Václava Luksa projekt Bach–Praga–2005. W ramach projektu zaprezentowano wykonania głównych dzieł wokalnych J.S. Bacha. W tym samym roku oba zespoły wystąpiły na Międzynarodo wym Festiwalu Muzycznym Praska Wiosna, gdzie wykonały Mszę h-moll Bacha. Odtąd są stałymi gośćmi Festiwalu. Collegium 1704 pod kierownictwem Václava Luksa zyskało reputację czołowego zespołu specjalizującego się w wykonaniach muzyki XVII i XVIII wieku, a sam Luks odegrał zna czącą rolę w przywróceniu życiu koncer towemu muzyki czeskiego kompozytora Jana Dismasa Zelenki. W 2008 roku Luks zor ganizował serię koncertów Muzyczny most Praga–Drezno, która odniosła duży sukces. Od jesieni 2012 roku Václav Luks regular nie występuje z Collegium 1704 w praskim audytorium Rudolfinum, gdzie realizuje serię koncertów Gwiazdy opery barokowej, poświęconych sztuce wokalnej XVII i XVIII fot. Martin Straka
ET LUX PERPETUA
100
PERFORMERS
stulecia. Wraz ze swoimi zespołami Václav Luks jest częstym gościem na prestiżowych festiwalach europejskich, m.in. na Festiwa lu w Lucernie, Oude Muziek w Utrechcie, Fe stiwalu MA w Brugii, Festiwalu w La Chaise-Dieu, Festiwalu Händla w Halle i Festiwalu Bachowskim w Lipsku, oraz w słynnych salach koncertowych (Konzerthaus w Wied niu, Filharmonii Kolońskiej, Laeiszhalle w Hamburgu, Bozar w Brukseli i innych). W 2009 roku Václav Luks przygotował produkcję opery Händla Rinaldo dla Teatru Narodowego w Pradze, a następnie wy stawiał ją z wielkim sukcesem w operach w Caen, Rennes i Luksemburgu oraz w Ope rze Królewskiej w Wersalu. Jego produkcja opery L’Olimpiade Josefa Myslivečka z 2013 roku stała się wielkim wydarzeniem na europejskiej scenie muzycznej. Opera została wystawiona w Teatrze Narodowym w Pradze, we francuskich miastach Caen i Dijon, w Luksemburgu oraz w Theater an der Wien. Poza intensywną pracą z zespołem Col legium 1704 Václav Luks współpracuje także z innymi słynnymi zespołami, np. Orkiestrą Barokową La Cetra z Bazylei czy Dresdner Kammerchor. Nagrywał zarów no albumy orkiestrowe, jak i solowe dla wytwórni Accent, Supraphon i Zig-Zag Ter ritoires. Był również jurorem w międzynaro dowych konkursach (Konkurs im. Johanna Heinricha Schmelzera w Melk, Międzyna rodowy Konkurs Muzyczny Praska Wiosna, Konkurs Bachowski w Lipsku). Od 2013 roku wykłada dyrygenturę chóralną w Wyższej Szkole Muzycznej im. Karola Marii Webera w Dreźnie.
Václav Luks, the founder of the Prague baroque orchestra Collegium 1704 and of the vocal ensemble Collegium Vocale 1704, began his studies at the Pilsen Conserva tory and at the Academy of Performing Arts in Prague (French horn, harpsichord). He then continued his studies with specialized research on early music at the Schola Canto rum Basiliensis in Basil, Switzerland (in the fields of period keyboard instruments and historical performance practice). After re turning from abroad in 2005, he transformed Collegium 1704 from a chamber music ensemble that had already existed when he was a conservatory student into a Baroque orchestra, and he founded Collegium Vocale 1704. The immediate impetus for their founding was a project initiated by Václav Luks titled Bach–Prague–2005. Within the framework of that project, performances were given of major vocal works with instru mental accompaniment by J.S. Bach. That year, the two ensembles also introduced themselves at the Prague Spring Interna tional Music Festival with a performance of Bach’s Mass in B Minor, and since then they have been regular guests at the festival. With Václav Luks, Collegium 1704 has quickly established itself among the world’s elite ensembles devoted to per forming the music of the 17th and 18th centuries, and Luks has played a significant part in the renaissance of the music of the Bohemian composer Jan Dismas Zelenka. In 2008, he founded the successful concert series Music Bridge Prague–Dresden. Since the autumn of 2012, we have been able to encounter Václav Luks regularly at Prague’s Rudolfinum, where he is realizing a concert series with Collegium 1704 that focuses
101
on the art of singing in the 17th and 18th centuries. The title of the concert series is Stars of Baroque Opera. With his ensem bles, Václav Luks is a frequent guest at such prestigious European festivals as the Lucerne Festival, Oude Muziek Utrecht, MA Brugge, the Festival de La Chaise-Dieu, the Händel-Festspiele Halle, and the Bachfest Leipzig, and at important concert halls (Konzerthaus Wien, Philharmonie Köln, Laeiszhalle Hamburg, Bozar in Brussels). In 2009, Václav Luks prepared a production of Händel’s opera Rinaldo for the National Theatre in Prague, then he performed the opera with great success at opera houses in Caen, Rennes, and Luxembourg, and at the Royal Opera of Versailles. His 2013 production of the opera L’Olimpiade by Josef Mysliveček attracted a great deal of attention on the European music scene. Public performances of the production were given at the National Theatre in Prague, in Caen, Dijon, and Luxembourg, and at the Theater an der Wien. Besides working intensively with Colle gium 1704, he also collaborates with other renowned ensembles, such as La Cetra Barockorchester Basel and the Dresdner Kammerchor. Václav Luks has made both orchestral and solo recordings for the Accent, Supraphon, and Zig-Zag Territoires labels, and he has been invited to sit on juries of international competitions (Johann Heinrich Schmelzer Wettbewerb Melk, Prague Spring International Music Competi tion, Bach-Wettbewerb Leipzig). Since 2013, he has been teaching choral conduct ing at the Hochschule für Musik Carl Maria von Weber in Dresden.
WYKONAWCY
Hana Blažíková Urodzona w Pradze czeska sopranistka ukończyła Konserwatorium Praskie w kla sie Jiříego Kotouča (2002). Brała udział w lekcjach mistrzowskich Poppy Holden, Petera Kooija, Moniki Mauch i Howarda Crooka. Poświęca się głównie repertuarowi barokowemu, renesansowemu i średnio wiecznemu. Współpracuje z orkiestrami i zespołami muzycznymi z całego świata, m.in. z Collegium Vocale Gent, Bach Col legium Japan, Sette Voci, Gli Angeli Genève, La Fenice, Tafelmusik, Collegium 1704, Collegium Marianum czy Musica Florea. Hana Blažíková wystąpiła na wielu liczą cych się festiwalach międzynarodowych, takich jak Praska Wiosna, Festiwal Muzyki Dawnej w Utrechcie, Resonanzen (Wiedeń), Dni Muzyki Dawnej (Regensburg), Festiwal w Sablé, Festiwal w La Chaise-Dieu, Festi val de Saintes czy Festiwal Sztuk w Hong kongu. W 2010 roku wzięła udział w ważnej trasie koncertowej, wykonując partię w Bachowskiej Pasji wg św. Mateusza pod batutą Philippe’a Herreweghe. W sezonie 2011/2012 zadebiutowała w nowojorskim Carnegie Hall z orkiestrą Bach Collegium Japan pod dyrekcją Masaakiego Suzuki, a na Wielkanoc wystąpiła z Bostońską Orkiestrą Symfoniczną w Bachowskiej Pasji wg św. Jana. Mistrzostwo Hany Blažíkovej można usłyszeć na ponad dwudziestu albumach CD, w tym na cieszącym się niezwykłą popularnością i uznaniem kompletnym wy daniu kantat Bacha, nagranym z zespołem Bach Collegium Japan. Hana Blažíková gra także na harfie średniowiecznej oraz należy do zespołu Tiburtina Ensemble, który specjalizuje się w chorałach gregoriań skich i wczesnośredniowiecznej muzyce polifonicznej. ET LUX PERPETUA
fot. Luděk Sojka
102
PERFORMERS
The Czech soprano Hana Blažíková was born in Prague, and she graduated from the Prague Conservatory in the studio of Jiří Kotouč (2002). She has taken part in master classes with Poppy Holden, Peter Kooij, Monika Mauch, and Howard Crook. She dedicates her performing primarily to the baroque, renaissance, and medieval repertoire, and she collaborates with orchestras and musical ensembles from all over the world, including Collegium Vocale Gent, Bach Collegium Japan, Sette Voci, Gli Angeli Genève, La Fenice, Tafelmusik, Collegium 1704, Collegium Marianum, and Musica Florea to name just a few. Hana Blažíková has appeared at many important international festivals, such as Prague Spring, Oude Muziek Utrecht, Resonanzen (Vienna), Tage Alter Musik (Regensburg), Festival de Sablé, Festival de La Chaise-Dieu, Festival de Saintes, or the Hong Kong Arts Festival. In 2010 she took part in an important tour with Bach’s St Matthew Passion under the baton of Philippe Herreweghe. In 2011–12 season she made her debut at New York’s Carnegie Hall with the Bach Collegium Japan orchestra under the direction of Masaaki Suzuki, and at Easter she appeared in the St John Passion with the Boston Symphony Orchestra. The artistry of Hana Blažíková has been documented on more than 20 CD record ings, including the highly acclaimed complete edition of Bach’s cantatas with the Bach Collegium Japan. Hana Blažíková also plays the medieval harp, and she is a member of the Tiburtina Ensemble, which focuses on the performance of Gregorian chant and early medieval polyphony.
Alena Hellerová Studiowała śpiew w Konserwatoriach w Cieplicach i Pradze oraz na Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze pod okiem Magdalény Hajóssyovej. Brała udział w lekcjach mistrzowskich prowadzonych przez Magdę Nádor, Sonię Ghazarian i Joela Frederiksena. Jako solistka wykonuje oratoria, kantaty i kompozycje współczesne pod dyrekcją ta kich dyrygentów, jak Tomáš Netopil, Ondřej Kukal, Stanislav Vavřínek czy Peter Vrabel. Występuje z Praską Orkiestrą Symfoniczną,
103
Filharmonią Morawską w Ołomuńcu, Orkie strą Kameralną w Pardubicach, Orkiestrą Filharmonii Bohuslava Martinů w Zlínie, Orkiestrą Berg oraz Orkiestrą Kameralną Filharmonii Praskiej. Od 2010 roku skupia swe zainteresowania na muzyce barokowej. Jako członek i solistka zespołu Collegium Vocale 1704 wystąpiła na wielu znanych festiwalach we Francji (w La Chaise-Dieu, Sablé, Pontoise), w Holandii (Festiwal Mu zyki Dawnej w Utrechcie) i Niemczech.
WYKONAWCY
Alena Hellerová studied singing at the Teplice and Prague Conservatory and at the Academy of Performing Arts in Prague with Magdaléna Hajóssyová. She attended master classes led by Magda Nádor, Sonia Ghazarian and Joel Frederiksen. As soloist she has performed in a number of oratorios, cantatas and contemporary compositions under the baton of conduc tors such as Tomáš Netopil, Ondřej Kukal, Stanislav Vavřínek or Peter Vrabel. She has appeared with the Prague Symphony Orches tra, Moravian Philharmonic Olomouc, Pardubice Chamber Orchestra, Bohuslav Martinů Philharmonic Zlín, Berg Orchestra and Chamber Orchestra of the Prague Phil harmonic. Since 2010, she has focused on Baroque music. As member and soloist of Collegium Vocale 1704 she has performed at many renown festivals in France (La ChaiseDieu, Sablé, Pontoise), Holland (Festival Oude Muziek Utrecht) and Germany.
Kamila Mazalová Pochodzi z Ostrawy. Swoją edukację muzyczną rozpoczęła od nauki gry na skrzypcach. Po ukończeniu szkoły średniej uczęszczała do Konserwatorium im. Janáčka w Ostrawie, a następnie stu diowała śpiew na Uniwersytecie w Ostrawie pod okiem Drahomíry Míčkovej. We wrześ niu 2011 roku w finale Międzynarodowego Konkursu Śpiewaczego we Froville (Francja) otrzymała Nagrodę Publiczności. Jest członkinią zespołu Collegium 1704 pod dyrekcją artystyczną Václava Luksa, współpracuje także z zespołami: Tiburtina Ensemble, Musica aeterna oraz Ensemble Phoenix Munich.
W czerwcu 2008 roku zaśpiewała rolę Tangii w operze Le cinesi Glucka na festi walu Barokowa Noc w Czeskim Krumlowie. Występowała na koncertach podczas wielu prestiżowych festiwali w Europie (La Chai se-Dieu, Sablé, Pontoise, Festiwal Muzyki Dawnej w Utrechcie) oraz wzięła udział w nagraniach albumów zespołu Collegium 1704 z muzyką Jana Dismasa Zelenki (Officium defunctorum i Requiem, 2011; Responsoria, 2012) oraz J.S. Bacha (Msza h-moll, 2013). Na Festiwalu Muzycznym w Znojmie w la tach 2008 i 2009 wystąpiła w roli Eudamii w operze Dorilla in Tempe Vivaldiego oraz w roli Lizetty w Il mondo della luna Haydna (dyrygent Roman Válek, reżyseria Jiří Nekvasil). Wiosną 2009 roku w Operze im. Janáčka w Brnie wykonała partie Małe go Araba, Młodego Marynarza i Wróżbitki w operze Julietta Bohuslava Martinů w reży serii J. Nekvasila. Często wykonuje pieśni z okresu klasy cyzmu (Václava Jana Křtitela Tomáška, Haydna, Leopolda Koželuha). W 2014 roku nagrała z Moniką Knoblochovą (fortepian historyczny) album z pieśniami Tomáška dla Czeskiego Radia. Od 2008 roku wykłada w Konserwatorium im. Jana Deyla w Pradze.
Kamila comes from Ostrava (Czech Republic). She started her music studies as violinist. After high school she attended Janáček Conservatory in Ostrava and later studied singing at the Institute for Art Studies at Ostrava University under college lecturer Drahomíra Míčková. As a finalist of The Froville International Singing Competi tion (France) she was awarded with the ‘Prix du public’ in September 2011. fot. Luděk Sojka
ET LUX PERPETUA
104
PERFORMERS
She is a member of the Prague ensemble Collegium 1704 under artistic direction of Václav Luks. Tiburtina Ensemble, Musica aeterna and Ensemble Phoenix Munich are also the ensembles she cooperates with nowadays. She sang the role of Tangia in C. W. Gluck’s opera Le cinesi for the festival Baroque Night in Český Krumlov in June 2008. She took part at the concerts of many prestig ious festivals in Europe (La Chaise-Dieu, Sablé, Pontoise, Festival Oude Muziek) and also at recordings of Collegium 1704 of mu sic by J.D. Zelenka (Officium defunctorum & Requiem in 2011, Responsorias in 2012) and by J.S. Bach (Mass in B minor 2013). At Znojmo Music Festival in 2008/09 she performed the role of Eudamia in the opera Dorilla in Tempe by Vivaldi and the role of Lisetta in the opera Il mondo della luna by Haydn (conductor Roman Válek, direction Jiří Nekvasil). In Spring 2009, in Janáček Opera, Brno, she performed the role of Small Arab, Young Sailor and Chasseur in the opera Julietta by B. Martinů under the direction of J. Nekvasil. She often devotes to the song interpreta tion of the classicist period (V.J. Tomášek, J. Haydn, L. Koželuh). In 2014 she recorded the CD of songs of V. J. Tomášek with Monika Knoblochová (hammerklavier) for the Czech Radio. Since 2008 she’s been teaching at The Jan Deyl Conservatory in Prague.
Václav Čížek Studiował w Kościelnym Konserwatorium w Opawie w klasie Alexandra Vovka. Jako student występował gościnnie w Teatrze Śląskim w Opawie w operach Szwanda dudziarz Jaromíra Weinbergera, Cuda Maryi Bohuslava Martinů oraz Trubadur Verdiego. Studia kontynuował na Akademii Sztuk Scenicznych im. Janáčka w Brnie, a następ nie na Uniwersytecie w Ostrawie w klasie Alexandra Vovka. Od 2010 roku regularnie występuje jako członek i solista zespołów barokowych, m.in. Collegium 1704, Ensemble Inégal czy Ensemble Baroque. Z zespołem Collegium Vocale 1704 miał okazję wystąpić na waż nych festiwalach we Francji (w La Chaise-Dieu, Sablé, Ambronay, Wersalu), krajach Beneluksu (BOZAR, MA Brugge, Festiwal Muzyki Dawnej w Utrechcie), Niemczech i Hiszpanii. Wziął udział w nagraniach Col legium 1704 – Jan Dismas Zelenka: Responsoria (2012) oraz J.S. Bach: Msza h-moll (2013). W 2013 roku w Teatrze Narodowym w Pradze pracował nad rolą Strażnika Losu w operze L’Olimpiade Josefa Myslivečka (reżyser Ursel Herrmann, dyrygent Václav Luks), realizowanej jako wspólna produkcja oper w Caen, Dijon i Luksemburgu.
105
Václav Čížek studied at the Church Con servatory in Opava under the guidance of Alexandr Vovk. While a student, he per formed with the Silesian Theatre in Opava, where he made guest appearances in the operas Schwanda the Bagpiper by Jaromír Weinberger, The Miracles of Mary by Bohu slav Martinů, and Il trovatore by Giuseppe Verdi. He furthered his studies first at the Janáček Academy of Performing Arts in Brno and then at the University of Ostrava in the studio of Alexandr Vovk. Since 2010 he has been making regular appearances as a member and soloist with baroque ensembles including Collegium 1704, En semble Inégal, and Ensemble Baroque. With Collegium Vocale 1704 he has introduced himself at important festivals in France (La Chaise-Dieu, Sablé, Ambronay, Versailles), the Benelux countries (BOZAR, MA Brugge, Oude Muziek Utrecht), Germany, and Spain, and he has participated in recordings made by Collegium 1704 – J. D. Zelenka: Responsoria (2012), and J. S. Bach: Mass in B Minor (2013). In 2013 at the National Theatre in Prague, he studied the role of the Guard ian of Fate in the modern-era premiere of the opera L’Olimpiade by Josef Mysliveček (Ursel Herrmann, stage director; Václav Luks, conductor), which is being realized as a co-production of the opera houses in Caen, Dijon, and Luxembourg.
WYKONAWCY
Tomáš Král Tomáš Král (baryton) studia wokalne odbył na Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w klasie Adriany Hlavsovej, brał też udział w kursach mistrzowskich Julie Hasler, Howarda Crooka, Petera Schreiera i Joela Frederiksena, a także korzystał z konsultacji u Ivana Kusnjera. Od 2005 roku regularnie współpracuje z czeskimi zespołami Collegium 1704, Collegium Marianum, Musica Florea, Capella Regia, Ensemble Inégal i Ensemble Tourbillon oraz jest członkiem-założycielem zespołu Collegium Vocale 1704, z którym brał udział w projekcie Bach–Praga–2005 oraz wielokrotnie występował na festiwa lach Praska Wiosna, Dresdner Festspie le, Festival de La Chaise-Dieu, Festival de Sablé, Festival d’Ambronay, Tage Alte Musik Regensburg, Oude Muziek Utrecht, MA Brugge, Bozar oraz Wien Konzerthaus. Współpracuje też z następującymi zespo łami i orkiestrami: Wrocławską Orkiestrą Barokową, Collegium Vocale Gent, Doulce Mémoire, Musica Aeterna, Red Herring, L’Aura Soave, Cinquecento, La Venexiana. Tomáš Král poświęca się także operze. Wystąpił jako Uberto w La serva padrona Pergolesiego, jako Giove w La Calisto Cavallego z zespołem Collegium Marianum (Czechy, Francja, Finlandia), jako Lisingo w Le cinesi Glucka z grupą Collegium 1704, jako Ernesto w Il mondo della luna Haydna z zespołem Ensemble Baroque, jako Apollo w kantacie Apollo e Dafne Händla z zespołem Musica Florea oraz gościnnie w Teatrze Morawskim w Ołomuńcu w partii tytułowej w Boccacciu Franza von Suppégo i w Così fan tutte Mozarta (jako Guglielmo). W tym roku wystąpi pod batutą Michaela fot. Jindřich Trčka
ET LUX PERPETUA
106
Hofstettera w Requiem Mozarta oraz współczesnego kompozytora Richarda van Schoora w Kunstfestspiele Herrenhausen w Hanowerze oraz w teatrze w Giessen. Král został również zaproszony do występu w roli Ottokara w koncertowej wersji Wolnego strzelca Webera na Festiwalu Styriarte w Grazu. Tomáš Král wziął udział w licznych cenio nych nagraniach płytowych, zwłaszcza muzyki Jana Dismasa Zelenki (Missa votiva, Requiem i Officium defunctorum, Responsoria pro hebdomada sancta), a także w na graniach radiowych (France Musique, Radio Clara, Czeskie Radio) i telewizyjnych (dla Mezzo TV, Arte TV czy Telewizji Czeskiej).
Tomáš Král (baritone) studied voice at the Janáček Academy of Performing Arts under Adriana Hlavsová and at master classes with Julie Hasler, Howard Crook, Peter Schreier, and Joel Frederiksen, and he has been in consultation with Ivan Kusnjer. Since 2005, he has been collaborating regularly with Czech ensembles Collegium 1704, Collegium Marianum, Musica Florea, Capella Regia, Ensemble Inégal, and Ensemble Tourbillon, and he is a found ing member of the ensemble Collegium Vocale 1704, with which he has presented himself in the project Bach–Prague–2005 and repeatedly at the festivals Prague Spring, Dresdner Festspiele, Festival de La Chaise-Dieu, Festival de Sablé, Festival
PERFORMERS
d’Ambronay, Tage Alte Musik Regensburg, Oude Muziek Utrecht, MA Brugge, Bozar and Wien Konzerthaus. He also collabo rates with the ensembles and orchestras Wrocław Baroque Orchestra, Collegium Vocale Gent, Doulce Mémoire, Musica Aeterna, Red Herring, ‘L’Aura Soave’ di Cremona, Cinquecento, La Venexiana. Tomáš Král also devotes himself to opera, having appeared as Uberto in the comedic intermezzo La serva padrona by G.B. Pergolesi, Giove in La Calisto by F. Cavalli with Collegium Marianum (Czech Republic, France, Finland), Lisingo in Le cinesi by C.W. von Gluck with Collegium 1704, Ernesto in Il mondo della luna by J. Haydn with Ensemble Baroque, Apollo in G.F. Handel’s cantata Apollo e Dafne with Musica Florea and as a guest at the Mora vian Theatre in Olomouc in an operatic pro duction of Boccaccio (title role) and in Mo zart’s opera Così fan tutte (as Guglielmo). This year he will take part in the project with conductor Michael Hofstetter of scenic production of W.A. Mozart’s Requiem and that of contemporary composer R. Van Schoor at Kunstfestspiele Herrenhausen in Hannover and the theatre in Giessen. He was also invited to take a part of Ottokar at concert version of Weber’s Freischütz at Styriarte Festival Graz. Tomáš Král has taken part in many highly recognized recordings especially with music of Jan Dismas Zelenka (Missa votiva, Requiem & Officium defunctorum, Responsoria pro hebdomada sancta) as well as in radio (France Musique, Radio Clara, Czech Radio) and TV recordings (Mezzo, Arte or Czech Television).
Jaromír Nosek Ukończył dyrygenturę chóralną w klasie prof. Miroslava Košlera na Uniwersytecie Karola w Pradze. Następnie studiował śpiew w Konserwatorium Praskim w klasie prof. Jiříego Kotouča, a później na Akade mii Sztuk Scenicznych w Pradze w klasie prof. Romana Janála. Studia uzupełniał w Dartington International Summer School (Emma Kirkby), w Akademii Chigiana w Sie nie (Christophe Rousset) i Konserwatorium św. Cecylii w Rzymie (Sara Mingardo). Brał też udział w kursach mistrzowskich pod okiem Petera Kooija i Joela Frederik sena. Jest laureatem konkursu wokalnego im. L. Duška w Pradze (przedmiotem kon kursu były dzieła Mozarta) oraz Konkursu Wokalnego Czeskich Wydziałów Edukacji.
107
Jaromír Nosek specjalizuje się w muzyce renesansu, baroku i klasycyzmu. Jest członkiem zespołów Collegium Vocale 1704 i Cappella Mariana. Współpracuje też z taki mi czeskimi i zagranicznymi grupami mu zycznymi, jak Collegium Marianum, Musica Florea, Collegium Vocale Gent, Les Talens Lyriques czy Doulce Mémoire. Występował na wielu międzynarodowych festiwalach w kraju i za granicą, w tym na festiwalu Pra ska Wiosna, festiwalu Settimana Musicale Senese, La Chaise-Dieu, Festiwalu Muzyki Sakralnej w Bilbao, Festiwalu Muzyki Daw nej w Zurychu i Händel-Festspiele w Halle.
WYKONAWCY
Graduated from the Faculty of Education, Charles University in Prague, in the field of choir conducting under Prof. Miroslav Košler. After that he fully focused on classi cal singing studies at the Prague Conserva tory in Prof. Jiří Kotouč`s class and then at the Academy of Performing Arts in Prague with Prof. Roman Janál. He has taken part in scholarship courses at Dartington Interna tional Summer School (with Emma Kirkby), at Accademia Chigiana in Siena (Christophe Rousset), and Conservatorio Santa Cecilia in Rome (Sara Mingardo). Apart from this he frequently takes part in various vocal master classes (for example with Peter Kooij or Joel Frederiksen). He is a laureate of the Mozartian Dušek Vocal Competition in Prague and of the Vocal Competition of the Czech Faculties of Education. Jaromír Nosek specializes mainly in the interpretation of Rennaissance, Baroque, and Classicist concert and stage repertoire. He is a member of Collegium Vocale 1704 and Cappella Mariana ensembles. He has also collaborated with other Czech and foreign music companies, such as Colle gium Marianum, Musica Florea, Collegium Vocale Gent, Les Talens Lyriques, or Doulce Mémoire. He has appeared at a number of international festivals both home and abroad, including the Prague Spring, Settimana Musicale Senese, Festival de musique de la Chaise-Dieu, Música Sacra de Bilbao, Festival Alte Musik Zürich and Händel-Festspiele Halle.
ET LUX PERPETUA
108
PERFORMERS
Collegium 1704 Collegium Vocale 1704 Zespoły Collegium 1704 i Collegium Vocale 1704 zostały założone przez klawesynistę i dyrygenta Václava Luksa w 2005 roku podczas realizacji projektu Bach–Praga– –2005, co zapoczątkowało współpracę z Międzynarodowym Festiwalem Muzycz nym Praska Wiosna. Od 2007 roku zespoły Collegium 1704 regularnie występują na festiwalach we Francji, w Belgii, Holandii i Niemczech. W 2008 roku zapoczątkowały serię koncertów Muzyczny most Praga–Drezno, która nawiązuje do bogatej tradycji kulturalnej tych dwóch miast. Naturalną konsekwencją współpracy ze słynnymi soli stami, takimi jak Magdalena Kožená, Vivica Genaux czy Bejun Mehta była w 2012 roku druga seria koncertów pod tytułem Gwiazdy opery barokowej, która odbyła się w praskiej sali koncertowej Rudolfinum. Opera Rinaldo Händla (w reżyserii Louise Moaty) przyniosła zespołowi Collegium 1704 sukces w Teatrze Narodowym w Pra dze oraz w operach w Wersalu, Caen, Rennes, Luksemburgu i Wiedniu.
fot. Luděk Sojka
W 2013 roku ponownie odkryto czeskiego kompozytora Josefa Myslivečka, które go opera L’Olimpiade (w reżyserii Ursel Herrmann) – obecnie nominowana do Międzynarodowych Nagród Operowych 2014 – została wystawiona przez Collegium 1704 w Pradze, Caen, Dijon, Luksemburgu
109
i Wiedniu. Na Festiwalu Praska Wiosna 2013 zespół Collegium 1704 wykonał oratorium Myslivečka La passione di Gesù Cristo. W ubiegłym roku grupa wystąpiła także na takich prestiżowych festiwalach, jak Festiwal w Lucernie, Festiwal Muzy ki Dawnej w Brugii, Festiwal Muzyczny w Stuttgarcie czy Dni Muzyki Dawnej w Herne. Jednym z przełomowych wystę pów zespołu był koncert w słynnej sali koncertowej BOZAR w Brukseli. Grupa jest rezydentem prestiżowych festiwali Muzyki Dawnej 2014 w Utrechcie oraz Festiwalu Bachowskiego 2015 w Lip sku. W 2014 roku Collegium 1704 wystąpi w Wiedniu (w Kozerthaus i Theatre an der Wien), na Festiwalu Chopin i jego Europa w Warszawie oraz Festiwalu Wratislavia Cantans we Wrocławiu. Liczne koncerty zespołu są transmitowa ne oraz nagrywane przez stacje radiowe i telewizyjne z całej Europy. Nagrania dla wytwórni Accent, Zig-Zag Territoires i Su praphon są entuzjastycznie przyjmowane zarówno przez melomanów, jak i kryty ków muzycznych (co zaowocowało m.in. nominacją do nagrody Gramophone Award 2012). We wrześniu 2013 roku zespół Collegium 1704 wydał długo oczekiwany album z Mszą h-moll J.S. Bacha.
WYKONAWCY / PERFORMERS
The Collegium 1704 and Collegium Vocale 1704 ensembles were founded by the harp sichordist and conductor Václav Luks in 2005 on the occasion of the Bach–Prague– 2005 project, marking the beginning of collaboration with the Prague Spring International Music Festival. Since 2007, Collegium 1704 have been regular guests at festivals in France, Belgium, the Nether lands, and Germany. In 2008, they began the Prague-Dresden Musical Bridge concert series, which continues the rich cultural traditions of the two cities. Collaboration with the renowned soloists Magdalena Kožená, Vivica Genaux, and Bejun Mehta naturally led, in 2012, to a second concert series, called Baroque Opera Stars, held at the Rudolfinum concert hall in Prague. With Handel’s Rinaldo (directed by Louise Moaty), Collegium 1704 achieved successes at the National Theatre, Prague, and at opera houses in Versailles, Caen, Rennes, Luxembourg and Wien. The year 2013 was devoted to rediscovery of the Czech composer Josef Mysliveček, whose opera L’Olimpiade (directed by Ursel Herrmann) – currently nominated for The International Opera Awards 2014 – was pre sented by Collegium 1704 in Prague, Caen, Dijon, Luxembourg and Wien. At the 2013 Prague Spring Festival, Collegium 1704 per formed Mysliveček’s oratorio La passione di Gesù Cristo. Other important festival appearances last year included a concert at the prestigious Lucerner Festival, Musica Antiqua Brugge, Musikfest Stuttgart, and Tage Alter Musik in Herne. Among its break through appearances was the Collegium 1704 performance at the important Bozar concert hall, Brussels.
ET LUX PERPETUA
Ensemble in residence at prestigious festivals Oude Muziek 2014 in Utrecht and Bachfest 2015 in Leipzig, Collegium 1704 will perform in 2014 in Wiener Kozerthaus, Theatre an der Wien, at International Music Festival Chopin And His Europe in Warsaw and at Wratislavia Cantans in Wrocław. Radio and television stations throughout Europe broadcast many Collegium 1704 concerts live and recorded. Its record ings on the Accent, Zig-Zag Territoires, and Supraphon labels are continuously acclaimed by the general public and music critics alike (including a nomination for Gramophone Awards 2012). In September 2013, the long-awaited Collegium 1704 recording of J.S. Bach’s Mass in B minor was issued.
SKŁAD / LINE-UP OF COLLEGIUM 1704 Helena Zemanová (koncertmistrz / concertmaster), Helena Zemanová, Markéta Knittlová, Jan Hádek, Martina Kuncl Štillerová, Iveta Schwarz – I skrzypce / 1st violins Jana Chytilová, Simona Tydlitátová, Petra Ščevková, Veronika Manová – II skrzypce / 2nd violins Dagmar Valentová, František Kuncl, Jochen Grüner – altówki / violas Libor Mašek, Michal Sťahel – wiolonczele / cellos Luděk Braný – kontrabas / double bass Pablo Kornfeld – pozytyw / chest organ Ophira Zakai – teorba / theorbo Michaela Kouřilová, Lucie Dušková – flety / flutes Katharina Andres, Petra Ambrosi – oboje / oboes Christian Leitherer – chalumeau
SKŁAD / LINE-UP OF COLLEGIUM VOCALE 1704 Hana Blažíková, Alena Hellerová, Barbora Sojková, Kamila Zbořilová, Stanislava Mihalcová – soprany / sopranos
Györgyi Farkas, Jane Gower – fagoty / bassoons Miroslav Rovenský, Jana Švadlenková – rogi / horns Hans-Martin Rux, Astrid Brachtendorf – trąbki / trumpets
Kamila Mazalová, Marta Fadljevičová, Daniela Čermáková, Jan Mikušek – alty / altos
Daniel Schäbe – kotły / timpani
Václav Čížek, Čeněk Svoboda, Tomáš Lajtkep, Hasan El-Dunia – tenory / tenors Tomáš Král, Jaromír Nosek, Martin Vacula, Aleš Procházka – basy / basses
110
TEKSTY / TEXTS
GEORG FRIEDRICH HÄNDEL DIXIT DOMINUS G-MOLL Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris meis. Donec ponam inimicos tuos, scabellum pedum tuorum.
Rzekł Pan do Pana mego: „Siądź po mojej prawicy, Aż uczynię Twych wrogów podnóżkiem stóp Twoich”.
Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum.
Pan rozciągnie moc Twego berła z Syjonu: Panuj wśród Twych nieprzyjaciół.
Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum: ex utero ante luciferum genui te.
Przy Tobie panowanie w dniu twego tryumfu: w blasku świętości z łona jutrzenki zrodziłem Cię jak rosę.
Juravit Dominus, et non paenitebit eum:
Pan przysiągł i nie będzie żałował:
Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech.
„Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”.
Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges.
Pan po Twojej prawicy zetrze królów w dzień swego gniewu.
Judicabit in nationibus, implebit ruinas: conquassabit capita in terra multorum.
Będzie sądził narody, stosy martwych ciał spiętrzy, roztrzaska głowy, jak ziemia szeroka.
De torrente in via bibet: propterea exaltabit caput.
Po drodze pić będzie z potoku, dlatego głowę podniesie.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu, jak była na początku, teraz i zawsze i na wieki wieków. Amen. Psalm 110 [109]
111
TEKSTY
JAN DISMAS ZELENKA REQUIEM D-DUR Introitus Requiem aeternam dona ei, Domine: et lux perpetua luceat ei.
Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj mu świeci.
Te decet hymnus, Deus, in Sion, et tibi reddetur votum in Jerusalem.
Ciebie, Boże, przystoi wielbić hymnem na Syjonie; Tobie dopełnią ślubów w Jeruzalem.
Exaudi Domine orationem meam, ad te omnis caro veniet.
Wysłuchaj, Panie, mojej modlitwy: do Ciebie przyjdzie każdy człowiek.
Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison.
Panie, zmiłuj się nad nami. Chryste, zmiłuj się nad nami. Panie, zmiłuj się nad nami.
Dies irae, dies illa, Solvet saeclum in favilla: Teste David cum Sibylla.
W gniewu dzień, w tę pomsty chwilę, Świat w popielnym legnie pyle: Zważ Dawida i Sybillę.
Quantus tremor est futurus, Quando judex est venturus, Cuncta stricte discussurus!
Jakiż będzie płacz i łkanie, Gdy dzieł naszych sędzia stanie, Odpowiedzieć każąc za nie.
Tuba mirum spargens sonum Per sepulchra regionum, Coget omnes ante thronum.
Trąba groźnym zabrzmi tonem Nad grobami śpiących zgonem, Wszystkich stawi nas przed tronem.
Mors stupebit, et natura, Cum resurget creatura, Judicanti responsura.
Śmierć z naturą się zadziwi, Gdy umarli wstaną żywi, Win brzemieniem nieszczęśliwi.
Kyrie
Sequentia
ET LUX PERPETUA
112
TEXTS
Liber scriptus proferetur, In quo totum continetur, Unde mundus judicetur. Judex ergo cum sedebit, Quidquid latet, apparebit: Nil inultum remanebit. Quid sum miser tunc dicturus? Quem patronum rogaturus, Cum vix justus sit securus?
Księgi się otworzą karty, Gdzie spis grzechów jest zawarty, Za co świat karania warty. Kiedy sędzia więc zasiędzie, Wszystko tajne jawnym będzie, Gniewu dłoń dosięże wszędzie. Cóż mam, nędzarz, ku obronie, Czyją pieczą się zasłonię, Gdy i święty zadrży w łonie?
Rex tremendae majestatis, Qui salvandos salvas gratis, Salva me, fons pietatis.
Panie w grozie swej bezmierny, Zbawisz z łaski lud Twój wierny, Zbaw mnie, zdroju miłosierny.
Recordare, Jesu pie, Quod sum causa tuae viae: Ne me perdas illa die. Quaeens me, sedisti lassus: Redemisti Crucem passus: Tantus labor non sit cassus. Juste judex ultionis, Donum fac remissionis Ante diem rationis. Ingemisco, tamquam reus: Culpa rubet vultus meus: Supplicanti parce, Deus.
Racz pamiętać, Jezu drogi, Żeś wziął dla mnie żywot srogi, Nie gub mnie w dzień straszny trwogi. Długoś szukał mnie znużony, Zbawił krzyżem umęczony, Niech ten trud nie będzie płony. Sędzio pomsty sprawiedliwy, Bądź mym grzechom litościwy, Zanim przyjdzie sąd straszliwy. Jęcząc, pomnąc win bezdroże, Wstydem me oblicze gorze, Szczędź mnie, błagam, Panie Boże.
Lacrimosa dies illa, Qua resurget ex favilla. Judicandus homo reus:
O dniu jęku, o dniu szlochu, Kiedy z popielnego prochu Człowiek winny na sąd stanie.
Huic ergo parce, Deus. Pie Jesu Domine, Dona ei requiem.
Oszczędź go, o dobry Boże, Jezu nasz, i w zgonu porze Daj mu wieczne spoczywanie.
113
TEKSTY
Offertorium Domine Jesu Christe, Rex gloriae, libera animas omnium fidelium defunctorum de poenis inferni et de profundo lacu: libera eas de ore leonis, ne absorbeat eas tartarus, ne candant in obscurum: sed signifer sanctus Michaël repraesentet eas in lucem sanctam: Quam olim Abrahae promisisti, et semini ejus. Hostias et preces tibi, Domine, laudis offerimus: tu suscipe pro animabus illis, quarum hodie memoriam facimus: fac eas, Domine, de morte transire ad vitam. Quam olim Abrahae promisisti, et semini ejus.
Panie Jezu Chryste, Królu chwały, zachowaj dusze wszystkich wiernych zmarłych od kar piekielnych i głębokiej czeluści. Wybaw je z lwiej paszczęki, niech ich nie pochłonie piekło, niech nie wpadają w ciemności. Lecz chorąży święty Michał niech je stawi w światłości świętej, którą niegdyś obiecałeś Abrahamowi i jego potomstwu. Składamy Ci, Panie, ofiary i modły pochwalne, a Ty je przyjmij za te dusze, które dzisiaj wspominamy. Spraw, o Panie, niech przejdą ze śmierci do życia, które niegdyś obiecałeś Abrahamowi i jego potomstwu.
Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth.
Święty, Święty, Święty, Święty Pan Zastępów!
Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis.
Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokości.
Benedictus qui venit in nomine Domini.
Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie.
Hosanna in excelsis.
Hosanna na wysokości.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona ei requiem. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona ei requiem sempiternam.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, daj mu odpoczynek. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, daj mu odpoczynek wieczny.
Sanctus
Agnus Dei
ET LUX PERPETUA
114
TEXTS
Communio Lux aeterna luceat ei, Domine: Cum Sanctis tuis in aeternum: quia pius es.
Światłość wiekuista niechaj mu świeci, Panie, wśród Świętych Twoich na wieki, bo jesteś pełen dobroci.
Requiem aeternam dona ei, Domine: et lux perpetua luceat ei.
Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj mu świeci.
Teksty Mszy za zmarłych wg Mszału Rzymskiego. Sekwencja Dies irae w przekładzie Leopolda Staffa
115
