12:00 Noon
sobota / saturday
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARII MAGDALENY, KATEDRA KOŚCIOŁA POLSKOKATOLICKIEGO CHURCH OF ST MARY MAGDALENE, POLISH NATIONAL CATHOLIC CATHEDRAL Wrocław, ul. Szewska 10
musica di gioia
13.09
342 WYKONAWCY / PERFORMERS:
Lee Robert Mosca, Antonio Mosca – dyrygenci / conductors
Baldassare Galuppi (1706–1785) Dixit Dominus Es-dur / in E-flat Major
Małgorzata Podzielny – dyrygent, przygotowanie chóru / conductor, choir master
***
Chór Chłopięcy NFM / NFM Boys’ Choir Zespół Wokalny „Rondo” Szkoły Muzycznej I st. im. G. Bacewicz we Wrocławiu / ‘Rondo’ Vocal Ensemble of the G. Bacewicz Primary Music School in Wrocław Orchestra Suzuki di Torino PROGRAM / PROGRAMME:
Giuseppe Tartini (1692–1770) Sinfonia A-dur na orkiestrę smyczkową / Sinfonia in A Major for strings I Allegro assai II Andante assai III Menuet, Allegro assai Antonio Vivaldi (1678–1741) Laetatus sum RV 607 I Laetatus sum II Fiat pax III Propter fratres meos IV Gloria Patri – Sicut erat
CZAS / TIME: [90']
Arcangelo Corelli (1653–1713) Concerto grosso g-moll „Na Boże Narodzenie” / Concerto grosso in G Minor op. 6 nr 8 (‘Fatto per la notte di Natale’) I Vivace II Allegro III Adagio IV Adagio V Vivace VI Allegro VII Largo
Giuseppe Baldassare Sammartini (1695–1750) Koncert C-dur na wiolonczelę piccolo, smyczki i b.c. / Concerto in C Major for violoncello piccolo, strings and b.c. I Allegro II Andante sempre piano III Allegro Jacob Handl-Gallus (1550–1591) Musica noster amor Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525–1594) Exsultate Deo – motet na pięć głosów / motet for 5 voices Mario Lanaro (*1957) Haec dies Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) Ave verum corpus D-dur / in D Major – motet KV 618 Gioacchino Rossini (1792–1868) Largo al Factotum – aria z opery Cyrulik sewilski / from The Barber of Seville (aranż. / arr. Mark Goddard) Gabriel Fauré (1845–1924) In paradisum z Requiem d-moll / from Requiem in D Minor op. 48 Giuseppe Verdi (1813–1901) Va, pensiero z opery / from Nabucco Gioacchino Rossini (1792–1868) La Danza: tarantella napoletana na chór i orkiestrę / for chorus and orchestra
OMÓWIENIE
KRZYSZTOF KOMARNICKI
Muzyka jest wszechobecna: w szumie wiatru, kroplach deszczu, grze świerszcza i śpiewie ptaków. Muzyka może być powiernicą najrozmaitszych uczuć, ale szczególnie dobrze nadaje się do wyrażania radości w jej wszelakich odcieniach. Jeśli jesteśmy szczęśliwi, śpiewamy, gdy spotykamy się z przyjaciółmi, słuchamy muzyki, gdy chcemy wyrazić wdzięczność albo znaleźć pocieszenie i siłę do działania – niemal bez namysłu odwołujemy się do muzyki.
Dobrze wiedział o tym renesansowy słoweński kompozytor Jacob Handl-Gallus, cysters, który komponował przede wszystkim znakomite utwory religijne. Co jakiś czas zachwycał się pięknem sztuki, którą dane mu było uprawiać, i pisywał krótkie, wesołe i zarazem refleksyjne utwory, sławiące uroki muzyki. W jego czasach muzyka wciąż była przede wszystkim wokalna, dlatego też Musica przyjmuje formę wielogłosowego madrygału a cappella. Najsłynniejszym, obok mitycznego Orfeusza, śpiewakiem był starotestamentowy król Dawid, którego inwencji przypisuje się Psałterz. Sto pięćdziesiąt utworów w nim zawartych przyjmuje różne postaci: są psalmy pokutne i pochwalne, dziękczynne i błagalne, prorocze i patriotyczne. Samo słowo „psalm” oznacza śpiew przy akompaniamencie instrumentu strunowego. Nic więc dziwnego, że teksty Psałterza inspirowały pokolenia kompozytorów. Psalm 81 Exultate Deo wręcz domaga się muzycznego opracowania: „Wesoło śpiewajcie Bogu… weźmijcie psalm, przydajcie bęben i wdzięczną harfę z lutnią”. Mało który ówczesny kompozytor oparłby się pokusie naśladowania wymienionych instrumentów, jednak Giovanni Pierluigi da Palestrina, jeśli w ogóle można dopatrzeć się dźwiękowego malarstwa w jego motecie, czyni takie aluzje bardzo subtelnie. Palestrina w młodości sam był twórcą bardzo awangardowym, stosował wszelkie osiągnięcia muzyki świeckiej swych czasów, ale świadomie zdecydował się je odrzucić i stworzyć nowy styl wielogłosowej muzyki a cappella, kierującej myśli ku Bogu i pozwalającej śledzić tekst nawet tam, gdzie występują gęste imitacje. Kompozytor uczynił to tak udatnie, że jego styl traktowany był odtąd przez stulecia jako wzorzec kontrapunktycznej doskonałości. Exultate Deo świetnie pokazuje, dlaczego dzieła rzymskiego mistrza cieszyły się taką estymą: czytelne rozplanowanie utworu, wyrazista deklamacja tekstu i wzniosła, właściwie nie z tego świata, aura brzmieniowa stanowią wartości nieprzemijające. MUSICA DI GIOIA
344
PROGRAMME NOTE
Music is omnipresent: in the whispering of the wind, in drops of rain, in the chirping of crickets and the singing of birds. Music can be the confidante of manifold emotions and is particularly suited for the expression of joy in all its various guises. When happy we sing, when meeting friends we listen to music, when we want to express our thanks or find solace and strength to act – we invariably turn to music. TRANSLATION – ANNA KASPSZYK
This was well known by the Renaissance Slovene composer Jacob Handl Gallus, a Cistercian monk who above all wrote magnificent sacred works. From time to time he would enthuse over the beauty of the art he practiced and compose brief, merry yet meditative works extolling the charms of music. In his day music was still primarily vocal, hence Musicum has the form of a multi-part a cappella madrigal. Apart from mythical Orpheus, the most famous singer of ancient times was King David of the Old Testament, attributed to whom is the invention of the Psalter. The hundred and fifty works it contains have various guises: there are penitential and laudatory psalms, those of thanksgiving and supplication, prophetic and patriotic. The definition of the word ‘psalm’ refers to a song sung with the accompaniment of a string instrument; hence it is not surprising that texts of the Psalter inspired whole generations of composers. Psalm 81 Exultate Deo simply demands to be set to music: ‘Sing aloud unto the God of Jacob… Take a psalm, and bring hither the timbrel, the pleasant harp with the psaltery’. Not many then contemporary composers could resist the temptation of imitating the mentioned instruments, yet Pierluigi da Palestrina alludes to them only subtly in his motet where word painting is hardly, if at all discernible. In his youth Palestrina was an avant-garde composer, who exploited every achievement in secular music available at the time, yet he went on to consciously renounce them in order to create a new style of a cappella music addressed to God where the text can be followed even in places of dense imitation. He did this so adroitly that from then on his style was treated as a blueprint of contrapuntal excellence. Exultate Deo is a perfect example of why the works of the Roman maestro enjoyed this reputation: the work’s intelligible design, clearly defined text recitation and an almost out of this world tonal aura represent qualities that endure. 345
KRZYSZTOF KOMARNICKI
OMÓWIENIE
Antonio Vivaldi, Rudy Ksiądz, kochał życie i to słychać w każdej nucie. Jego pogodna, pełna wigoru kompozycja Laetatus sum jest częścią Nieszporów maryjnych RV 607. Psalm 122 Rad to słyszę, że dom Pański nawiedzić mamy wykonywany jest przez homofonicznie potraktowany chór, któremu towarzyszy efektowna partia orkiestry. Vivaldi był wirtuozem skrzypiec, i to słychać. Nastrój radości jest niczym niezmącony od początkowej refleksji po trzykrotne finałowe zawołanie „Amen”! Muzyka Vivaldiego była na tyle nowoczesna, że gdy młodszy o pokolenie Baldassare Galuppi nie nadążał z realizacją ogromnego zamówienia dla Drezna, agent kompozytora polecił przepisać i posłać utwory Vivaldiego jako Galuppiego! Dixit Dominus Es-dur jest jednak bez wątpienia kompozycją Don Baldassarego i stanowi świetny przykład jego znakomitego pióra. Tekst Psalmu 110 został podzielony na odcinki, opracowane jako odrębne całości muzyczne, kontrastujące tempem i tonacją, przy czym pierwszy i ostatni połączone są wspólną motywiką. Psalmy są wykorzystywane również w muzyce komponowanej dzisiaj. Włoski kompozytor i pedagog Mario Lanaro uwielbia pracować z dziećmi, wiele swych utworów przeznaczył na chór dziecięcy, a jedną z takich kompozycji jest Haec dies, opracowanie wersetu 24 z Psalmu 118. Na ile kompozytor jest spadkobiercą dawnych tradycji, a na ile tworzy nowy świat dźwiękowy? Posłuchajmy…
Muzyka Vivaldiego była na tyle nowoczesna, że gdy młodszy o pokolenie Baldassare Galuppi nie nadążał z realizacją ogromnego zamówienia dla Drezna, agent kompozytora polecił przepisać i posłać utwory Vivaldiego jako Galuppiego!
MUSICA DI GIOIA
Motet Ave verum corpus KV 618 Wolfganga Amadeusa Mozarta powstał w 1791 roku, równolegle z Czarodziejskim fletem i tuż przed Requiem. Czarodziejski flet, dzieło wizjonerskie, szeroko korzysta z dawnego kontrapunktu, stosowanego w nowych sytuacjach. Już uwertura jest żywą fugą, a duet Zapowiadaczy, potężny chorał na tle fugowanego akompaniamentu, należy do najbardziej przejmujących fragmentów. Podobnie dawne techniki współistnieją z nowymi w Ave verum corpus na chór i orkiestrę. Mozart opatruje muzykę czternastowiecznego hymnu naturalnie płynącą muzyką. W zachwycie niemal nie dostrzegamy, jak subtelnie kompozytor podkreśla niuanse tekstu. Gdy mowa o Ukrzyżowaniu, frazę rozpoczyna pojedynczy dźwięk, wysoko zawieszony w sopranach. Choć utwór mówi o ofierze Chrystusa, ostateczny wydźwięk dzieła jest optymistyczny – motet przepojony jest wdzięcznością za Odkupienie. 346
PROGRAMME NOTE
Antonio Vivaldi, the Red Priest, loved life, a sentiment audible in his every note. The cheerful and spirited composition Laetatus sum belongs to his Vespers for the Assumption of the Virgin Mary RV 607. Psalm 122 I was glad when they said unto me, Let us go into the house of the Lord is performed by a homophonically treated choir with effective orchestral accompaniment. Vivaldi was a violin virtuoso, and manifestly so. An atmosphere of joy persists throughout the work from the opening reflective section to the thrice-stated ‘Amen’ of the finale. Vivaldi’s music was so innovatory, that when the younger by a generation Baldassare Galuppi was falling behind with a large commission from Dresden, the composer’s agent suggested copying a Vivaldi work and sending it as Galuppi’s! However Dixit Dominus in E flat major is without a doubt Don Baldassare’s composition and represents a perfect example of his writings. The text of Psalm 110 was divided into sections and set as separate musical entities with contrasting tempi and tonalities, the first and last of which are linked by a common motif.
Psalm 81 Exultate Deo simply demands to be set to music: ‘Sing aloud unto the God of Jacob… Take a psalm, and bring hither the timbrel, the pleasant harp with the psaltery’. Not many then contemporary composers could resist the temptation of imitating the mentioned instruments, yet Pierluigi da Palestrina alludes to them only subtly in his motet where word painting is hardly, if at all discernible. In his youth Palestrina was an avant-garde composer, who exploited every achievement in secular music available at the time, yet he went on to consciously renounce them in order to create a new style of a cappella music addressed to God where the text can be followed even in places of dense imitation. He did this so adroitly that from then on his style was treated as a blueprint of contrapuntal excellence. Psalms are also exploited in music composed today. The Italian composer and teacher Mario Lanaro enjoys working with children and many of his works are intended for children’s choirs, one of these compositions being Haec dies set to verse 24 of Psalm 117. To what degree is he a beneficiary of early traditions and to what degree a creator of a new world of sound? Let’s listen… 347
KRZYSZTOF KOMARNICKI
OMÓWIENIE
Pogodny jest też finałowy fragment z mszy za zmarłych – Requiem – Gabriela Faurégo: to obraz duszy prowadzonej do raju przez aniołów, stworzony przez człowieka głębokiej wiary, którego nadzieja na pokonanie śmierci graniczy z pewnością. W operze Nabucco Giuseppe Verdiego odnajdujemy słynny chór Va, pensiero, śpiewany przez niewolników żydowskich, wspominających swą utraconą ojczyznę. Muzyka potężnieje, przynosząc nadzieję na odmianę losu. Jest to fragment tak udany i tak przekonujący, że w czasach walki o niepodległość i zjednoczenie Włoch miał status hymnu narodowego. Z Neapolu pochodzi żywa tarantela – taniec do dziś chętnie tańczony na tamtejszych ulicach. Nazwa pochodzi od pająka – tarantuli – na którego jad taniec miał być odtrutką. Wielu kompozytorów pisywało tarantele, ale mało któremu udało się oddać charakter ludowego oryginału. Szczytnym wyjątkiem jest tarantela Gioacchina Rossiniego, który, choć sam pochodził z Pesaro w centralnych Włoszech, idealnie oddał prostotę, melodyjność i rytmikę tańca.
Goddard zaaranżował na smyczki słynną cavatinę Figara Largo al factotum z Cyrulika sewilskiego wspomnianego już Rossiniego. Cyrulik, czyli trochę fryzjer, trochę totumfacki wszystkich ważnych osób w mieście, mógł być dyskretnym pośrednikiem w korespondencji między damą a kawalerem… Strasznie się musiał przy tym po Sewilli nabiegać nasz Figaro! Sugestywny obraz uwijającego się od zlecenia do zlecenia cyrulika śmieszy nawet, gdy nie rozumie się słów, lub, jak w tym wypadku, gdy słów brak. Oczywiście, nie tylko muzyka wokalna jest źródłem radości. Kiedy opanuje się grę na instrumencie, aż korci, by podzielić się ze słuchaczami przyjemnością płynącą z muzykowania. Największą radość daje gra w zespole – wiedział o tym słynny skrzypek Giuseppe Tartini, który swoją Sinfonię A-dur skomponował wedle popularnego wówczas schematu szybko – wolno – menuet, wiedział o tym współczesny muzyk Mark Goddard. Goddard zaaranżował na smyczki słynną cavatinę Figara Largo al factotum z Cyrulika sewilskiego wspomnianego już Rossiniego. Cyrulik, czyli trochę fryzjer, trochę totumfacki wszystkich ważnych osób w mieście, mógł być dyskretnym pośrednikiem w korespondencji między damą a kawalerem… Strasznie się musiał przy tym po Sewilli nabiegać nasz Figaro! Sugestywny obraz uwijającego się od zlecenia do zlecenia cyrulika śmieszy nawet, gdy nie rozumie się słów, lub, jak w tym wypadku, gdy słów brak. MUSICA DI GIOIA
348
PROGRAMME NOTE
Wolfgang Amadeus Mozart composed his motet Ave verum corpus KV 681 in 1791 while still writing The Magic Flute and before embarking on Requiem. In his visionary masterpiece of The Magic Flute he widely exploited early counterpoint techniques applied to new situations; the overture is already a spirited fugue, while the massive chant-like duet of Two Armoured Men against a background of fugal accompaniment is one of the opera’s most impressive fragments. Early and new techniques similarly coexist in Ave verum corpus for chorus and orchestra. Mozart endows the music of a 14th century hymn with free flowing music. In our admiration we hardly notice how subtly the composer places emphasis on the nuances of the text. Where there is mention of the Crucifixion the phrase opens with a single note suspended in the high soprano register. Although the work concerns Christ’s sacrifice it ends on an optimistic note – the motet being imbued with thanksgiving for Redemption. Equally cheerful is the finale of the mass for the dead – Requiem – by Gabriel Fauré: an image of a soul escorted to paradise by angels, created by a man of deep faith whose hope of overcoming death bordered on certainty.
Equally cheerful is the finale of the mass for the dead – Requiem – by Gabriel Fauré: an image of a soul escorted to paradise by angels, created by a man of deep faith whose hope of overcoming death bordered on certainty.
In Giuseppe Verdi’s opera Nabucco we have the famous chorus Va pensiero sung by the Hebrew slaves recalling their lost fatherland. As the music grows more powerful it brings hope for change. The piece is so stimulating and convincing that during the war for independence and unification of Italy it had the status of a national anthem. The lively tarantella originated in Naples – and is a dance performed on its streets till this day. Its name comes from a spider – tarantula – whose poisonous bite the dance was allegedly able to cure. Many composers wrote tarantellas yet few were able to do justice to the dance’s original folk character. One of the few exceptions is a tarantella by Gioachino Rossini, who though a native of Pesaro in central Italy was able to convey the simplicity, melodiousness and rhythmic qualities of the dance. 349
KRZYSZTOF KOMARNICKI
OMÓWIENIE
Jeśli instrumentalista pragnie popisać się umiejętnościami technicznymi i muzycznymi, zabiera się za koncert. W concerto grosso grupa solistów zwana concertino przeciwstawiona jest pełnej orkiestrze – ripieno. W przypadku Concerto grosso g-moll op. 6 nr 8 Arcangela Corellego concertino tworzy dwoje skrzypiec i wiolonczela. Utwór ma podtytuł Fatto per la notte di Natale – Uczyniony na Noc Narodzenia. Składa się z sześciu krótkich części, z których ostatnia, Pastorale, wprowadza bożonarodzeniowy nastrój. Koncert solowy rozwinął się w XVIII wieku. Pisywano wówczas koncerty, na co tylko się dało. Wiele wspaniałych utworów zostało zapomnianych wraz z instrumentami, na które koncerty owe przeznaczono. Czasem entuzjaści przywracają do życia dawne narzędzia muzyczne, a wraz z nimi powraca muzyka. Taki los spotkał Koncert C-dur na violoncello piccolo (controviolino) Giovanniego Battisty Sammartiniego. Mała wiolonczela była popularna w połowie XVIII wieku, koncert Sammartiniego jest jedynym zachowanym na ten instrument, ale wiemy, że było ich więcej. Każdy może być odkrywcą muzycznych skarbów: wystarczy cierpliwie i uważnie czytać katalogi biblioteczne. Najlepiej te kartkowe. Nie wszystko jest w komputerze. Odnalezienie nut dzieła znanego tylko z historycznych wzmianek to jeszcze jedna radość, jaką daje muzyka.
Koncert solowy rozwinął się w XVIII wieku. Pisywano wówczas koncerty, na co tylko się dało. Wiele wspaniałych utworów zostało zapomnianych wraz z instrumentami, na które koncerty owe przeznaczono. Czasem entuzjaści przywracają do życia dawne narzędzia muzyczne, a wraz z nimi powraca muzyka. Taki los spotkał Koncert C-dur na violoncello piccolo (controviolino) Giovanniego Battisty Sammartiniego. Mała wiolonczela była popularna w połowie XVIII wieku, koncert Sammartiniego jest jedynym zachowanym na ten instrument, ale wiemy, że było ich więcej. Każdy może być odkrywcą muzycznych skarbów: wystarczy cierpliwie i uważnie czytać katalogi biblioteczne. Najlepiej te kartkowe. Nie wszystko jest w komputerze. Odnalezienie nut dzieła znanego tylko z historycznych wzmianek to jeszcze jedna radość, jaką daje muzyka.
MUSICA DI GIOIA
350
PROGRAMME NOTE
The barber, namely part hairdresser part factotum to the town’s eminent people may well have been a discrete go-between to a lady corresponding with her chevalier….Running around Seville must have left our Figaro out of breath! The suggestive image of the barber busy running errands is highly amusing even if the words are incomprehensible or as in this instance, words are lacking.
Of course, vocal music is not the only source of happiness. Once having learned to play an instrument one is inevitably tempted to share with listeners the pleasures of music making. The greatest joy comes from ensemble playing – something the renowned violinist Giuseppe Tartini, who composed his Sinfonia in A major according to the then popular formal scheme of slow – fast – minuet, was well aware of as was Mark Goddard who arranged for strings Figaro’s famous cavatina Largo al factotum from Rossini’s The Barber of Seville. The barber, namely part hairdresser part factotum to the town’s eminent people may well have been a discrete go-between to a lady corresponding with her chevalier…. Running around Seville must have left our Figaro out of breath! The suggestive image of the barber busy running errands is highly amusing even if the words are incomprehensible or as in this instance, words are lacking. When a soloist wishes to show off his technical and musical capabilities he reaches for a concerto. In a concerto grosso the group of soloists called concertino is pitted against a full orchestra – ripieno. In the case of Arcangelo Corelli’s Concerto grosso in G minor op. 6 no. 8 the concertino comprises two violins and cello. The work is sub-titled Fatto per la notte di Natale – Written for the Night of the Nativity and consists of six short movements of which the last, Pastorale, introduces a Christmas atmosphere.
The solo concerto genre evolved in the 18th century during which period concertos were being written for every conceivable instrument. Many excellent works were forgotten together with instruments for which they were intended. Sometimes enthusiasts revive early musical tools, which leads to a revival of music. This was destined to happen to Giovanni Battista Sammartini’s Concerto in C major for violoncello piccolo (controviolino). The small cello was popular in mid 18th century and Sammartini’s is the only surviving concerto for this instrument, despite many having been written. Anyone can be a discoverer of musical treasures if only by patiently and carefully searching through library catalogues. Best to look through card files as not everything is yet typed into computer data bases. The discovery of a score pertaining to a work known only from historical references is yet another source of joy afforded by music.
351
WYKONAWCY
Lee Robert Mosca Lee Robert Mosca urodziła się w 1940 roku w Vincennes w stanie Indiana. Od wczesnego dzieciństwa wykazywała uzdolnienia muzyczne i talent do gry na różnych instrumentach. Po ukończeniu University of Wichita kontynuowała studia muzyczne w zakresie altówki. Zdobyła liczne stypendia, w tym prestiżowe stypendium Fulbrighta, które umożliwiło jej dwuletnie studia u słynnego pedagoga Cecila Aronowitza w Royal College of Music w Londynie. Naukę kontynuowała u Ernsta Wallfischa, uczestniczyła też w wielu kursach muzycznych prowadzonych przez Alberta Lysy’ego, Yehudi Menuhina i Gaspara Cassadó. W 1995 roku powierzono jej stanowisko pierwszej altowiolistki w Zuryskiej Orkiestrze Kameralnej, a w 1967 roku dostała posadę pierwszej altowiolistki w Orkiestrze Symfonicznej RAI w Turynie. Przez trzydzieści lat wykładała w Konserwatorium im. Giuseppe Verdiego w Turynie. Wielokrotnie występowała jako pierwsza altowiolistka w Teatro Regio w Turynie, wykonywała też wiele koncertów na violi d’amore i violi da gamba ze znanymi zespołami włoskimi i zagranicznymi. Wraz z mężem założyła Szkołę Suzuki w Turynie, a z orkiestrą Suzuki przez czterdzieści lat zagrała ponad dwieście pięćdziesiąt koncertów na całym świecie. Wielu z jej uczniów pełniło ważne funkcje w rozmaitych zespołach i orkiestrach europejskich. Otrzymała Stypendium Rządu Włoskiego na studia w Japonii pod kierunkiem Shinichi Suzuki, który mianował ją nauczycielem-trenerem metody Suzuki. W 2008 roku artystka przeszła na emeryturę, ale nadal z entuzjazmem uczy dzieci w Szkole Suzuki w Turynie, która w 2016 roku będzie obchodzić pięćdziesięciolecie istnienia. MUSICA DI GIOIA
352
Lee Robert Mosca was born in Vincennes, Indiana in 1940, and already at an early age demonstrated musical ability and versatility for playing various instruments. At the end of her studies at the University of Wichita, she proceeded with her musical studies on the viola, winning important competitions for scholarships such as the prestigious Fulbright Scholarship to study viola for 2 years with the famous teacher Cecil Aronowitz at the Royal College of Music, London. She continued her studies with Ernst Wallfisch, and participated in numerous European music courses with Alberto Lysy, Yehudi Menuhin and Gaspar Cassadó. In 1965 she became 1° viola in the Zurich Chamber Orchestra and in 1967 won the alternate 1° viola of the RAI Symphony Orchestra of Turin, Italy. She taught 30 years at the Conservatory ‘G. Verdi’ of Turin, and also in many occasions played therole of 1° viola of Teatro Regio of Turin and performed many concerts with the viola d’amore and viola da gamba with well known Italian and other overseas groups. With her husband she founded the Suzuki School of Turin and with the Orchestra Suzuki held, in 40 years, more than 250 concerts in the whole world. Many of her students hold important roles in various ensembles and orchestras of Europe. She received an Italian Government scholarship to study in Japan with Maestro Shinichi Suzuki, who nominated her a teacher trainer for his method. She was pensioned in 2008, but continues teaching music with enthusiasm to children at the Suzuki School of Turin, that in 2016 will celebrate 50 years of activity.
PERFORMERS
Antonio Mosca Antonio Mosca uzyskał dyplom z wiolonczeli pod kierunkiem Antonia Saltarellego i Giuseppe Selmiego. Ukończył też studia na Uniwersytecie Muzycznym w Kolonii pod kierunkiem Gaspara Cassadó. W 1964 roku został pierwszym wiolonczelistą Zürcher Kammerorchester, a następnie pełnił tę samą funkcję w Orchestra Sinfonica della RAI w Turynie. Antonio Mosca był jednym z pierwszych muzyków we Włoszech grających na wiolon czeli barokowej. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku był jednym z włoskich pionierów wykonawstwa muzyki dawnej zgodnie z praktyką epoki (obok Enrica Gattiego, Sergia Balestrac ciego, Sergia Vartola, Giorgia Pacchioniego, Arturo Sacchettiego, Omara Zoboliego, Giorgia Tabacca, Ottavia Dantonego, Luigiego Rovighiego oraz Emilii Fadini). Studiował pod okiem Annera Bylsmy, którego często zastępował na kursach muzyki dawnej w Pamparato. Do 2006 roku był profesorem wiolonczeli w Konserwatorium w Turynie, gdzie wychował siedemnastu dyplomantów. Antonio Mosca razem z żoną Lee Robert Mosca był inicjatorem kształcenia metodą Suzuki we Włoszech i obecnie jest nauczycielem-trenerem. Prowadzona przez artystę Orchestra Suzuki di Torino składa się z czterdziestu młodych skrzypków, altowiolistów i wiolonczelistów w wieku od czterech do czternastu lat. Orchestra Suzuki di Torino jest najmłodszą orkiestrą w Europie, a jej jedyna w swoim rodzaju charakterystyka i biegłość sprawiają, że zespół jest zapraszany na występy we Włoszech i poza ich granicami. Orkiestra jest partnerem kampanii ILO-IPEC mającej na celu wyeliminowanie pracy dzieci.
Ostatnio Antonio Mosca prowadzi badania nad instrumentami muzycznymi, m.in. promuje controviolino, przybliżając ten zapomniany instrument szerokiej publiczności poprzez koncerty i nagrania. Antonio Mosca opublikował szereg książek, w tym prace Il bambino e il violoncello (Dziecko i wiolonczela), La tecnica giornaliera (Codzienna technika) oraz Le storie della tecnica (Opowieści o technice gry). Wszystkie pozycje ukazały się nakładem wydawnictwa Musica Practica.
Antonio Mosca earned his degree in cello under Antonio Saltarelli and Giuseppe Selmi, and completed his studies at the Cologne University of Music under Gaspar Cassadó. In 1964, he became principal cellist in the Zürcher Kammerorchester and later held the same position in the Orchestra Sinfonica della RAI in Turin.
353
Antonio Mosca was one of the first musicians in Italy to play the baroque cello. In the 1970s and 1980s he was one of a group of musicians who were considered to be the founders of the Baroque movement in Italy: Enrico Gatti, Sergio Bales tracci, Sergio Vartolo, Giorgio Pacchioni, Arturo Sacchetti, Omar Zoboli, Giorgio Tabacco, Ottavio Dantone, Luigi Rovighi and Emilia Fadini. He studied with Anner Bylsma, for whom he often substituted, in the early music courses in Pamparato. He was professor of cello at the Turin Conservatory until 2006, where, as a result of his exceptional teaching, seventeen of his students gained diplomas in cello. Antonio Mosca, with his wife Lee Robert Mosca, founded the Suzuki method in Italy and he is now a Teacher Trainer. Mosca directs the Turin Suzuki Orchestra, consisting of forty young violinists and cellists of four to fourteen years of age. The Turin Suzuki Orchestra is the youngest in Europe and its unique characteristics and the proficiency of its members has taken them on tours both in Italy and abroad. The Orchestra is a partner in ILO-IPEC, the campaign to eliminate child labour. Recently he has been carrying out research on musical instruments, and is bringing the controviolino to a wider audience through concerts and recordings. Antonio Mosca has published various books, including Il bambino e il violoncello (The Child and the Cello), La tecnica giornaliera (Daily Techniques) and Le storie della tecnica (Technique Stories), all printed by Musica Practica.
WYKONAWCY
Małgorzata Podzielny Małgorzata Podzielny ukończyła Wydział Edukacji Muzycznej (w klasie dyrygentury prof. Marii Oraczewskiej-Skorek) oraz Wydział Kompozycji, Dyrygentury, Teorii Muzyki i Muzykoterapii (specjalność: teoria muzyki) Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Kunszt dyrygencki doskonaliła na Podyplomowych Studiach Chórmistrzostwa w Bydgoszczy. Była stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2010 roku uzyskała tytuł doktora sztuki. Ma za sobą udział w wielu kursach i seminariach dyrygenckich. Uznawana za specjalistkę od kreowania brzmienia chórów dziecięcych i młodzieżowych, jest systematycznie zapraszana na warsztaty i seminaria poświęcone tej problematyce. Kilkakrotnie otrzymywała nagrody dla najlepszego dyrygenta. Jej zespoły biorą udział w konkursach, festiwalach ogólnopolskich oraz między narodowych, zdobywając liczne nagrody, których do tej pory jest ponad pięćdziesiąt.
fot. Anna Dolato
MUSICA DI GIOIA
Od 2002 roku prowadzi Chór „Con Brio” w Szkole Muzycznej I st. im. Grażyny Bacewicz we Wrocławiu, w której do 2009 roku prowadziła również Orkiestrę Smyczkową. Pełni tu także funkcję kierownika artystycznego Zespołu Wokalnego „Rondo”. W latach 2003–2010 była wykładowcą w Studium Muzyki Kościelnej przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego, gdzie pełniła funkcję zastępcy kierownika. Od września 2009 roku jest dyrektorem artystycznym Chóru Chłopięcego Filharmonii Wrocławskiej. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta na Wydziale Edukacji Muzycznej, Chóralistyki i Muzyki Kościelnej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, gdzie prowadzi zajęcia z dyrygentury oraz inne przedmioty związane z chóralistyką. 354
Małgorzata Podzielny graduated from the department of Musical Education (conducting studies with Prof Maria OraczewskaSkorek) and Composition, Conducting, Music Theory and Music Therapy (specialisation: theory of music) of the Karol Lipiński Academy of Music in Wrocław. She mastered her conducting skills during postgraduate studies in choral conducting in Bydgoszcz. She also held a scholarship of the Minister of Culture and National Heritage. Małgorzata Podzielny obtained a doctor’s degree in 2010. She has participated in a number of workshops and seminars. An esteemed specialist in coaching children’s’ and youth choirs, she is regularly invited to workshops and seminars focusing on work with young singers. A recipient of several awards for the best conductor, she has taken her ensembles to competitions, national and international festivals, where they have won over 50 awards. Since 2002 Małgorzata Podzielny has led the ‘Con Brio’ Choir at the G. Bacewicz Primary Music School in Wrocław, where she also ran a string orchestra until 2009. At the same school she is artistic director of the ‘Rondo’ Vocal Ensemble. In 2003–2010 she lectured at the Church Music Studies (Theological Faculty of Opole University). Since September 2009 she has been artistic director of the Wrocław Philharmonic Boys’ Choir. At present she is adjunct professor with the Department of Musical Education, Choral Conducting and Church Music of the Karol Lipiński Academy of Music, where she teaches conducting and other choral subjects.
PERFORMERS
fot. Łukasz Rajchert
Chór Chłopięcy NFM Chór Chłopięcy NFM został założony przez Andrzeja Kosendiaka – Dyrektora Narodowego Forum Muzyki. Rozpoczął intensywną działalność we wrześniu 2009 roku. Zajęcia chóralne prowadzone są w dwóch grupach: przygotowawczej, złożonej z początkujących chórzystów od siódmego roku życia, oraz koncertowej, która aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym, występując z najlepszymi dyrygentami oraz zespołami. Chór
Chłopięcy występował podczas Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans i Leo Festiwalu oraz współpracował z Operą Wrocławską. Koncertował również w Austrii, Czechach i na Słowacji. Zespół brał udział także m.in. w Benefisie Aliny Janowskiej oraz występował podczas Abba the Show.
355
Oprócz zajęć wpisanych w stały grafik pracy chóru, młodzi śpiewacy uczestniczą także w odbywających się kilka razy w roku sesjach warsztatowych prowadzonych przez zagranicznych ekspertów, takich jak: Paul McCreesh, Eamonn Dougan, David Clegg, Michael Brewer, Matthew Venner, James Burton. Chór Chłopięcy NFM to szansa szybkiego artystycznego rozwoju dla chłopców, a dla wrocławian kolejna atrakcja na muzycznej mapie miasta.
WYKONAWCY
The NFM Boys’ Choir was founded by Andrzej Kosendiak, Director of the National Forum of Music. It commenced its activities in September 2009. Choral classes are run in two groups: the preparatory group made up of beginners aged at least 7 and the concert group participating actively in artistic life and appearing with the best conductors and ensembles. The NFM Boys’ Choir has performed at the Ludwig van Beethoven Easter Festival, International Festival Wratislavia Cantans and Leo Festival. It has also collaborated with Wrocław Opera. Other appearances include tours to Austria, Czech and Slovakia. The choir has participated in the celebrations of actress Alina Janowska’s jubilee and appeared at Abba the Show. Apart from regular lessons, the young singers participate in workshop session held several times a year and coached by international experts such as Paul McCreesh, Eamonn Dougan, David Clegg, Michael Brewer, Matthew Venner, and James Burton. The NFM Boys’ Choir offers young singers an opportunity for rapid artistic development and adds colour and fun to the cultural map of our city.
SKŁAD CHÓRU CHŁOPIĘCEGO NFM / LINE-UP OF THE NFM BOYS’ CHOIR Mateusz Abulewicz, Piotr Alexewicz, Piotr Białucha, Jakub Bukowski, Łukasz Caliński, Mateusz Caliński, Kacper Dawiec, Piotr Fabich, Maximilian Freund, Jakub Gajek, Jan Grekow, Szymon Goździkowski, Jakub Janeczko, Maciej Limanowski, Wojciech Mroczyński, Bartłomiej Nieradka, Krzysztof Nowak, Jan Nowakowski, Mateusz Onichimowski, Krzysztof Ostrowski, Kamil Przyłucki, Jan Pusiarski, Wojciech Stefanowski, Mikołaj Szmeichel, Antoni Szuszkiewicz, Mikołaj Szuszkiewicz, Jan Tomanek, Radosław Wojciechowski MUSICA DI GIOIA
Zespół Wokalny „Rondo” Szkoły Muzycznej I st. im. G. Bacewicz we Wrocławiu
Zespół Wokalny „Rondo” powstał w 2006 roku. Tworzą go miłośnicy śpiewu, absolwenci Szkoły Muzycznej I st. im. G. Bacewicz we Wrocławiu, byli członkowie Chóru „Con Brio”, obecnie uczniowie i studenci wrocławskich liceów i uczelni. Zespół wiele koncertuje zarówno w kraju, jak i za granicą (Finlandia, Macedonia, Węgry i Włochy). W swojej krótkiej historii Zespół Wokalny „Rondo” zdobył liczne nagrody, m.in.: pierwsze miejsce podczas
356
PERFORMERS
SKŁAD ZESPOŁU WOKALNEGO „RONDO” / LINE-UP OF THE ‘RONDO’ VOCAL ENSEMBLE: Aleksandra Cieśla, Magdalena Duda, Weronika Ogonowska, Agnieszka Petelenz-Łukasiewicz, Anna Szczypek – soprany / sopranos Dominika Juszczak, Aleksandra Knapińska, Maria Marks, Małgorzata Mazij, Katarzyna Śmieja – alty / altos Michał Balicki, Szymon Góral, Jakub Kurza, Kamil Szurkowski, Bartłomiej Witczak – tenory / tenors Michał Kanafa, Karol Knapiński, Aleksander Miśkiewicz, Jacek Miśkiewicz, Damian Trociński – basy / basses
Międzynarodowego Festiwalu Chóralnego w Ochrydzie (Macedonia, 2011), Złoty dyplom na VII Międzynarodowej Rybnickiej Jesieni Chóralnej, Grand Prix XIII Dolnośląskiego Kolędowania w Świdnicy (2012), Grand Prix XXI Myślenickiego Festiwalu Pieśni Chóralnej – Kolędy i Pastorałki, pierwsze miejsce na Wrocławskim Międzynarodowym Festiwalu Chóralnym „Vratislavia Sacra”, Złoty Medal na LI Międzynarodowym Konkursie Muzyki Chóralnej „Seghizzi” we włoskiej Gorycji, Złoty
Dyplom na XII Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Chóralnej im. F. Nowowiejskiego w Barczewie (2013), Grand Prix i „Nagroda za najciekawszą interpretację utworu kompozytora polskiego” podczas IX Między narodowego Festiwalu Chórów „Gaude Cantem” w Bielsku-Białej, Złoty Dyplom podczas XII Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Musica Religiosa” w Ołomuńcu (Czechy, 2014), pierwsze miejsce na IV Międzynarodowym Wrocławskim Festiwalu Chóralnym „Vratislavia Sacra”.
357
‘Rondo’ Vocal Ensemble of the G. Bacewicz Primary Music School in Wrocław The ‘Rondo’ Vocal Ensemble was founded in 2006. It involves the graduates of the G. Bacewicz Primary Music School in Wrocław and former members of the ‘Con Brio’ Choir, at present learning at Wrocław high schools and universities. The ensemble frequently appears in concerts, both in and outside Poland (Finland, Macedonia, Hungary, Italy). It has a number of awards to its credit, including the 1st prize of International Choral Festival in Ohrid (Macedonia 2011), Golden Diploma of the 7th International Choral Autumn, in Rybnik, Grand Prix at the 13th Lower Silesian Carolling in Świdnica (2012), Grand Prix at the 21st Myślenice Festival of Choral Song, 1st prize at the International Choral Festival Wratislavia Sacra, Gold Medal at the 51st International Choral Competition ‘Seghizzi’ in Italy, Golden Diploma at the 12 th International F. Nowowiejski Festival of Choral Music i Barczewo (2013), Grand Prix and 1st Prize for the best interpretation of a work by Polish composer during the 9th International Festival of Choirs ‘Gaude Cantem’ in Bielsko Biała, Golden Diploma at the 12th International Festival of Sacred Music ‘Musica Religiosa’ in Olomouc (Czech Republic 2014), and the 1st prize of the 4th International Choral Festival ‘Wratislavia Sacra’.
Orchestra Suzuki di Torino Orchestra Suzuki di Torino, którą kierują Lee i Antonio Mosca, składa się z trzydzieściorga pięciorga dzieci w wieku od sześciu do czternastu lat. Założeniu orkiestry przyświecały dwa cele: rozwój talentów uczniów poprzez zespołową grę na instrumentach oraz propagowanie metody Suzuki we Włoszech. Orkiestra występowała we Włoszech i poza granicami tego kraju. Do najważniejszych koncertów należą: występ w Watykanie w obecności papieża Jana Pawła II we wrześniu 1989 roku, koncert z okazji Dnia Rodziny na placu św. Piotra w 1992 roku (transmisja telewizyjna na cały świat) oraz występ w Genewie w 1996 roku z okazji otwarcia obrad Organizacji Narodów Zjednoczonych. Orkiestrę poproszono o występ w Palermo w obecności przedstawicieli najwyższych władz państwowych dla uczczenia pamięci sędziego Paola Borsel lino. Orkiestra odbyła tournée po Węg rzech, Irlandii, Szwajcarii, Francji, Japonii i Danii. Orchestra Suzuki di Torino cieszyła się oficjalnym uznaniem Prezydenta Re-
MUSICA DI GIOIA
publiki Włoskiej Oscara Luigiego Scalfaro oraz Sekretarza ONZ Kofiego Annana. Orkiestra nagrała płytę CD Liberate i bambini dla Organizacji Narodów Zjednoczonych, z którą od 1997 roku pracuje w ramach międzynarodowej kampanii przeciw pracy dzieci. We Włoszech angażuje się w projekt SCREAM, którego celem jest obrona praw dzieci poprzez edukację, sztukę i media. W czerwcu 2005 roku orkiestra wzięła udział w wydarzeniu „Vorrei gridare al mondo” („Chciałbym krzyczeć na cały świat”) z okazji Światowego Dnia Przeciwdziałania Pracy Dzieci 2005. W lutym 2009 roku zespół uczestniczył w czwartej edycji Międzynarodowego Konkursu dla Orkiestr Dziecięcych „Victor de Sabata”, zdobywając pierwszą nagrodę w kategorii orkiestr kameralnych oraz nagrodę dla najmłodszej orkiestry. 12 czerwca 2009 roku wraz z Orkiestrą Symfoniczną RAI pod batutą Enrico Dindo Orchestra Suzuki di Torino wystąpiła w koncercie z okazji światowego Dnia Wal-
358
ki z Pracą Dzieci, dla uczczenia dziesiątej rocznicy przyjęcia Konwencji 182 oraz dziewięćdziesiątej rocznicy utworzenia Międzynarodowej Organizacji Pracy. Nauczanie muzyki metodą Suzuki bezpośrednio angażuje całą rodzinę. Poprzez muzykę dzieci nabywają umiejętności i rozwijają taki potencjał, którego nie stymuluje edukacja ogólna. Muzyka rozwija charaktery dzieci, ich poczucie rytmu, koordynację, pamięć, zdolność organizowania i planowania nauki. Poprzez uczenie się muzyki takie umiejętności dzieci, jak zapamiętywanie, koordynacja motoryczna, wyobraźnia, umiejętność słuchania i dobre maniery rozwijają się w harmonijny sposób. Podstawowym założeniem metody Suzuki jest możliwość nauczenia się gry na instrumencie przez każde małe dziecko, o ile tylko zaistnieją sprzyjające temu warunki; w przekonaniu twórcy metody umiejętność muzykowania może rozwinąć się naturalnie, nie jest zaś talentem po prostu danym przez naturę.
The Turin Suzuki Orchestra The Turin Suzuki Orchestra directed by Lee and Antonio Mosca consists of thirty-five children from six to fourteen. The orchestra was founded with two aims in mind: to help to develop students’ talent while playing with others and to spread the Suzuki method in Italy. The orchestra has performed on numerous occasions in Italy and abroad. Some of most important of these were the concert in September 1989 in the Vatican in the presence of Pope John Paul II, the concert for Family Day in St Peter’s Square in 1992, televised all over the world, and their performance in Geneva in 1996 for the opening of the United Nations Assembly. The orchestra was invited to perform in Palermo to commemorate Judge Paolo Borsellino, in the presence of the highest representatives of the State. They have toured in Hungary, Ireland, Switz erland, France, Japan and Denmark. The orchestra has also had official recognition by the then President of the Italian Republic Luigi Scalfaro and by Kofi Annan, the secretary of the United Nations at that time.
The Turin Suzuki Orchestra has recorded a CD entitled Liberate i bambini (Free the children) for the ILO-IPEC of the United Nations, with whom they have been working since 1997 on the campaign against child labour all over the world. In Italy it is involved in the diffusion of the SCREAM project, which supports child rights through education, the arts and the media. In June 2005 they took part in the event ‘Vorrei gridare al mondo’ (‘I want to cry out to the world’) for the World Day against Child Labour 2005. In February 2009 they participated in the fourth edition of the International Competition for Young Orchestras ‘Victor de Sabata’, and won the first prize in the Chamber Orchestra category and the prize for the Youngest Orchestra. On 12 June 2009, with the RAI National Symphony Orchestra and the director and soloist Enrico Dindo, they held a concert for the World Day against Child Labour to mark the tenth anniversary of the adoption of Convention 182, and the ninetieth anniversary of the foundation of the ILO. 359
Teaching music and learning an instrument with the Suzuki method involves the family directly. Through music children acquire abilities and develop potentialities that the normal school curriculum tends not to stimulate. When music comes into families and, above all into the hearts of children everywhere, it develops their characters, rhythm and coordination, their memory and their ability to organise and plan their study. When playing in the orchestra the children are part of a community, whose values help to form their personalities. The arts are very effective means for young people to improve their capacity to understand particular subjects. By studying music children’s’ abilities such as memory, motor coordination, imagination, capacity to listen and good manners, emerge and develop in a harmonious way. The premise for the Suzuki method is that all children can learn to play an instrument when they are young, if there are the right conditions for doing so: it concludes that this is something that nature can develop, not a talent that nature simply provides.
TEKSTY
ANTONIO VIVALDI LAETATUS SUM Laetatus sum in his, quae dicta sunt mihi: In domum Domini ibimus. Stantes erant pedes nostri, in atriis tuis, Jerusalem. Jerusalem, quae aedificatur ut civitas: cuius participatio eius in idipsum. Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini: testimonium Israel ad confitendum nomini Domini. Quia illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum David. Rogate quae ad pacem sunt Jerusalem: et abundantia diligentibus te: Fiat pax in virtute tua: et abundantia in turribus tuis. Propter fratres meos et proximos meos, loquebar pacem de te: Propter domum Domini Dei nostri, quaesivi bona tibi. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Santo. Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Rad to słyszę, że dom Pański nawiedzić mamy I ujźrzem, o Jeruzalem, twe piękne bramy; Jeruzalem, wzór miast zacnych, ozdoba świata, Zgodą mieszczan swych spojona na wieczne lata.
Psalm 122
Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów, 1579
MUSICA DI GIOIA
Tam ku służbie Pańskiej, jako zakon skazuje, Naród żydowski ze wszytkich krain wstępuje; Tam prawo, tam jest zasadzon pałac sądowy, Tam stolica i on zacny tron Dawidowy. Niechże w tobie, piękne miasto, pokój przebywa, Którego niech twój przyjaciel z tobą używa; Pokój w twardych basztach twoich niechaj się mnoży, A obfitość swe w pałacach gniazdo założy. Prze bracią ze wszech namilszą, prze krewne moje Wiecznie się ja starać muszę o dobre twoje: Prze dom Pański świętobliwy, na twe pożytki Gotówem zdrowie swe ważyć i siły wszytki.
360
TEXTS
BALDASSARE GALUPPI DIXIT DOMINUS Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris meis. Donec ponam inimicos tuos, scabellum pedum tuorum. Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum. Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum: ex utero ante luciferum genui te.
Rzekł Pan do Pana mego: „Siądź po mojej prawicy, Aż uczynię Twych wrogów podnóżkiem stóp Twoich”. Pan rozciągnie moc Twego berła z Syjonu. Panuj wśród Twych nieprzyjaciół. Przy Tobie panowanie w dniu twego tryumfu: w blasku świętości z łona jutrzenki zrodziłem Cię jak rosę.
Juravit Dominus, et non paenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges. Judicabit in nationibus, implebit ruinas: conquassabit capita in terra multorum.
Pan przysiągł i nie będzie żałował: „Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”. Pan po Twojej prawicy zetrze królów w dzień swego gniewu. Będzie sądził narody, stosy martwych ciał spiętrzy, roztrzaska głowy, jak ziemia szeroka.
De torrente in via bibet: propterea exaltabit caput.
Po drodze pić będzie z potoku, dlatego głowę podniesie.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu, jak była na początku, teraz i zawsze i na wieki wieków. Amen. Psalm 110 [109], Brewiarz
JACOB HANDL-GALLUS MUSICA NOSTER AMOR Musica noster amor, sit fida pedisse qua vatum, molliter ad cunas fingere nata melos, exulet hostiles acuens, taratantara, motus, vivat, et Aeonidum castra Poesis amet, et lachrimas vatum colit, et suspiria, Caesar, vivat io magnis turba superba Diis.
Muzyka, nasza miłość, niech będzie wierną towarzyszką poetów, zrodzoną by tworzyć czułe kołysanki; niech do przepędzenia wroga zagrzewa: taratantara! Niech żyje Poezja i kocha obóz Muz, niech łzy i westchnienia poetów czci, Cezarze. Niech żyje bogów potężnych zastęp wspaniały! Tłumaczenie – Krzysztof Teodorowicz
361
TEKSTY
GIOVANNI PIERLUIGI DA PALESTRINA EXSULTATE DEO
Exsultate Deo adjutori nostro; jubilate Deo Jacob! Sumite psalmum, et date tympanum; psalterium jucundum cum cithara! Buccinate in neomenia tuba, in insigni die solemnitatis vestræ!
Radośnie śpiewajcie Bogu, naszej Mocy, wykrzykujcie Bogu Jakuba! Zacznijcie śpiew i w bęben uderzcie, w harfę słodko dźwięczącą i lirę! Dmijcie w róg na nowiu, podczas pełni, w nasz dzień uroczysty! Psalm 81 [80],2–4, Biblia Tysiąclecia
Haec dies quam fecit Dominus: exultemus et laetemur in ea. Alleluia.
Oto dzień, który Pan uczynił: radujmy się zeń i weselmy. Alleluja! Psalm 118 [117], 24, Biblia Tysiąclecia
Ave verum corpus natum de Maria Virgine, vere passum, immolatum in cruce pro homine, cuius latus perforatum unda fluxit et sanguine, esto nobis praegustatum in mortis examine.
Bądź pozdrowione prawdziwe ciało, narodzone z Maryi Dziewicy, Prawdziwie umęczone, ofiarowane na krzyżu za człowieka, Którego bok przebity wodą spłynął i krwią, Bądź nam przedsmakiem w śmierci próbie.
MARIO LANARO HAEC DIES
WOLFGANG AMADEUS MOZART AVE VERUM CORPUS
MUSICA DI GIOIA
362
TEXTS
GIOACCHINO ROSSINI LARGO AL FACTOTUM Largo al factotum della citta! Largo! La la la la la la la la! Presto a bottega che l’alba e gia. Presto! La la la la la la la la! Ah, che bel vivere, che bel piacere Per un barbiere di qualita! Ah, bravo Figaro! Bravo, bravissimo! Bravo! La la la la la la la la!
Przejście dla totumfackiego tego miasta! Przejście! La la la la la la la la! Już od rana w mym zakładzie, skoro świt. Już od rana! La la la la la la la la! Ach, jak miłe życie, jaka przyjemność Dla cyrulika, co wszystkim rad! Ach, bravo Figaro! Bravo, bravissimo! Bravo! La la la la la la la la!
Fortunatissimo per verita! Bravo! La la la la la la la la! Fortunatissimo per verita! Fortunatissimo per verita! La la la la, la la la la, la la la la la la la la!
Wielki szczęściarz ze mnie, naprawdę! Bravo! La la la la la la la la! Wielki szczęściarz ze mnie, naprawdę! Wielki szczęściarz ze mnie, naprawdę! La la la la, la la la la, la la la la la la la la!
Pronto a far tutto, la notte e il giorno Sempre d’intorno in giro sta. Miglior cuccagna per un barbiere, Vita piu nobile, no, non si da. La la la la la la la la la la la la la!
Jam gotów do wszystkiego, i w noc, i w dzień, zawsze w pobliżu, na zawołanie. Lepszego fachu niż golibroda, ni życia godniejszego nie znajdziesz, nie. La la la la la la la la la la la la la!
Rasori e pettini Lancette e forbici, Al mio comando Tutto qui sta.
Brzytwy, grzebienie, Lancety, nożyczki – na me rozkazy wszystko jest tu.
V’e la risorsa, Poi, de mestiere Colla donnetta... col cavaliere... Colla donnetta... la la li la la la la la Col cavaliere... la la li la la la la la la la! Ah, che bel vivere, che bel piacere Per un barbiere di qualita!
Oto narzędzia, A potem: do usług! Dla was panienki... dla was panowie... Dla was panienki... la la li la la la la la Dla was panowie... la la li la la la la la la la! Ach, jak miłe życie, jaka przyjemność Dla cyrulika, co wszystkim rad!
363
TEKSTY
Tutti mi chiedono, tutti mi vogliono, Donne, ragazzi, vecchi, fanciulle: Qua la parruca... Presto la barba... Qua la sanguigna... Presto il biglietto... Tutto mi chiedono, tutti mi vogliono, Tutti mi chiedono, tutti mi vogliono, Qua la parruca, presto la barba, presto il biglietto, Ehi!
Wszyscy wołają mnie, każdy mnie chce, Panie, młodzieńcy, starcy, dziewczęta; Temu peruka... tamtemu brodę... Temu pijawki... szybko liścik... Wszyscy wołają mnie, każdy mnie chce, Wszyscy wołają mnie, każdy mnie chce, Temu perukę, tamtemu brodę, szybko liścik, Hej!
Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro!
Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro... Figaro!
Ahime, che furia! Ahime, che folla! Uno alla volta, per carita! Uno alla volta, uno alla volta, Uno alla volta, per carita! Figaro! Son qua. Ehi, Figaro! Son qua. Figaro qua, Figaro la, Figaro qua, Figaro la, Figaro su, Figaro giu, Figaro su, Figaro giu. Pronto prontissimo son come il fumine: Sono il factotum della citta.
Och, co za szaleństwo! Och, co za tłum! Nie wszyscy naraz, na miłość boską! Nie wszyscy naraz, nie wszyscy naraz! Nie wszyscy naraz, na miłość boską! Figaro! Jestem tu. Hej, Figaro! Jestem tu. Figaro tu, Figaro tam, Figaro tu, Figaro tam, Figaro na górze, Figaro na dole! Figaro na górze, Figaro na dole! Szybciej i szybciej, jestem jak błyskawica: Jestem totumfackim tego miasta!
Ah, bravo Figaro! Bravo, bravissimo; Ah, bravo Figaro! Bravo, bravissimo; A te fortuna non manchera. Sono il factotum della citta, Sono il factotum della citta, Della citta, della citta, Della citta!!! la la la la la la la la la!
Ach, bravo Figaro! Bravo, bravissimo! Ach, bravo Figaro! Bravo, bravissimo! Szczęście cię nigdy nie opuści. Jestem totumfackim miasta, Jestem totumfackim miasta! Tego miasta, tego miasta, Tego miasta!!! La la la la la la la la la! Opracowanie – Krzysztof Teodorowicz
MUSICA DI GIOIA
364
TEXTS
GABRIEL FAURÉ IN PARADISUM In paradisum deducant te Angeli; in tuo adventu suscipiant te martyres, et perducant te in civitatem sanctam Ierusalem. Chorus angelorum te suscipiat, et cum Lazaro quondam paupere æternam habeas requiem.
Niech aniołowie zawiodą cię do raju, A gdy tam przybędziesz, niech przyjmą cię męczennicy i wprowadzą cię do świętego miasta Jeruzalem. Chóry anielskie niechaj cię podejmą i z Łazarzem niegdyś ubogim miej radość wieczną.
GIUSEPPE VERDI VA, PENSIERO Va, pensiero, sull’ali dorate; va, ti posa sui clivi, sui colli, ove olezzano tepide e molli l’aure dolci del suolo natal!
Leć myśli na skrzydłach złocistych, leć, spocznij na pagórkach, na wzgórzach, gdzie pachną, ciepłe i łagodne, słodkie powiewy rodzinnej ziemi!
Del Giordano le rive saluta, di Sïonne le torri atterrate. Oh mia patria sì bella e perduta! Oh membranza sì cara e fatal!
Jordanu brzegi pozdrów, Syjonu wieże zwalone. Ach, ma ojczyzno tak piękna, lecz utracona! Ach, wspomnienie tak drogie, lecz bolesne!
Arpa d’or dei fatidici vati, perché muta dal salice pendi? Le memorie nel petto raccendi, ci favella del tempo che fu!
Harfo złota prorokujących wieszczów, czemu milcząca na wierzbie wisisz? Wspomnienia w sercu rozpal znów, o czasie minionym opowiedz nam!
O simile di Sòlima ai fati traggi un suono di crudo lamento, o t’ispiri il Signore un concento che ne infonda al patire virtù.
O, podobny do Jeruzalem losów, wydaj gorzkiego lamentu dźwięk, niech natchnie cię Pan melodią, co wzbudzi w nas do znoszenia cierpień siłę. Tłumaczenie – Krzysztof Teodorowicz
365
TEKSTY
GIOACHINO ROSSINI LA DANZA: TARANTELLA NAPOLETANA Già la luna è in mezzo al mare, mamma mia, si salterà! L’ora è bella per danzare, chi è in amor non mancherà. Già la luna è in mezzo al mare, mamma mia, si salterà!
Księżyc świeci już nad morzem, mamma mia, tańczyć czas! Na zabawę świetna pora, a kto kocha, przyjdzie tu. Księżyc świeci już nad morzem, mamma mia, tańczyć czas!
Presto in danza a tondo, a tondo, donne mie venite qua, un garzon bello e giocondo a ciascuna toccherà, finchè in ciel brilla una stella e la luna splenderà. Il più bel con la più bella tutta notte danzerà.
Hejże, dalej, hejże, w koło, piękne panie, chodźcie tu, młodzian piękny i wesoły z każdą z was zatańczy wnet! Póki gwiazdy są na niebie, póki miesiąc złoty lśni, najpiękniejszy z najpiękniejszą będą tańczyć całą noc!
Mamma mia, mamma mia, già la luna è in mezzo al mare, mamma mia, mamma mia, mamma mia, si salterà. Frinche, frinche, frinche, frinche, frinche, frinche, mamma mia, si salterà!
Mamma mia, mamma mia, Księżyc świeci już nad morzem, mamma mia, mamma mia, mamma mia, tańczyć czas! Szybciej, szybciej, szybciej, Szybciej, szybciej, szybciej, mamma mia, tańczyć czas!
Salta, salta, gira, gira, ogni coppia a cerchio va, già s’avanza, si ritira e all’assalto tornerà.
Podskakując i wirując, każda para rusza w krąg, raz do przodu, raz do tyłu, i jak burza wraca znów!
MUSICA DI GIOIA
366
TEXTS
Sera, sera, colla bionda, colla bruna và quà e là colla rossa và a seconda, colla smorta fermo sta. Viva il ballo a tondo a tondo, sono un Re, sono un Pascià, è il più bel piacer del mondo la più cara voluttà.
Z tą blondynką w tany pójdź i z brunetką zatańcz też, i o rudej nie zapomnij; grymaśnicy spokój daj. Jak wspaniale tańczyć w krąg – jestem basza, jestem król! To najlepsza w świecie rzecz, to największa rozkosz jest!
Mamma mia, mamma mia, già la luna è in mezzo al mare, mamma mia, mamma mia, mamma mia, si salterà. Frinche, frinche, frinche, frinche, frinche, frinche, mamma mia, si salterà.
Mamma mia, mamma mia, księżyc świeci już nad morzem, mamma mia, mamma mia, mamma mia, tańczyć czas! Szybciej, szybciej, szybciej, Szybciej, szybciej, szybciej, mamma mia, tańczyć czas!
Carlo Pepoli
Tłumaczenie – Krzysztof Teodorowicz
367
