URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO
Raport wojewódzki Problem narkomanii w województwie lubuskim w 2008 r.
Ekspert Wojewódzki ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii Jerzy Teichert
Zielona Góra 2009
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 SPIS TREŚCI
I. WPROWADZENIE.............................................................................................................. 3 1.
Czynniki specyficzne dla województwa ........................................................... ......
3-4
II. DIAGNOZA- OCENA SYTUACJI, CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA 1.1. Używanie narkotyków.................................................................................................... 5-8 1.2. Narkomania-problemowe używanie narkotyków ........................................................ 8-16 1.3. Postawy wobec narkomanów .......................................................................................... 16 1.4. Dostępność narkotyków .................................................................................................. 17
III. OPIS I OCENA POSIADANYCH ZASOBÓW ORAZ PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ W WOJEWÓDZTWIE 1. Ograniczenie popytu .......................................................................................................... 17 1.1
Profilaktyka ................................................................................................................ 17-29
1.2. Leczenie i rehabilitacja............................................................................................... 29-32 1.3. Readaptacja społeczna................................................................................................ 32-33 1.4. Ograniczenie szkód zdrowotnych ................................................................................... 33 2. Ograniczenie podaży ..................................................................................................... 33-42 IV. WNIOSKI I REKOMENDACJE .............................................................................. 42-43 V. STRESZCZENIE ....................................................................................................... 44-46 VI. BIBLIOGRAFIA ....................................................................................................... 47-48
2
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Wprowadzenie Województwo Lubuskie powstało 1 stycznia 1999 r. przez połączenie terenów dawnego woj. gorzowskiego i zielonogórskiego oraz kilku gmin byłego woj. leszczyńskiego. Strukturę administracyjną województwa tworzą 83 gminy wchodzące w skład 14 powiatów, w tym 12 ziemskich i 2 grodzkie (Gorzów Wlkp. i Zielona Góra). Wśród 83 gmin 6 to gminy miejskie, 34 miejsko-wiejskie i 43 wiejskie. W województwie lubuskim są 42 miasta i 1376 miejscowości wiejskich. Powierzchnia województwa wynosi 13 984 km 2, co lokuje je pod tym względem na trzynastym miejscu w kraju. Pod względem demograficznym jest to region stosunkowo młody, położony pomiędzy Pomorzem Zachodnim od północy, Wielkopolską od wschodu i Dolnym Śląskim od południa. Liczba mieszkańców województwa lubuskiego w 2008 roku wyniosła 1.009.301 osób. Wskaźniki statystyczne dotyczące całego województwa, wyróżniają je jako region niewielki, średnio rozwinięty oraz w dalszym ciągu zagrożony wysokim poziomem bezrobocia rejestrowanego. Na koniec miesiąca grudnia 2008 roku bezrobocie na Ziemi Lubuskiej ukształtowało się na poziomie 46 311 osób. Spadek bezrobocia w 2008 roku był niższy o 5.982 osoby od tego, jaki odnotowano w roku 2007, kiedy to spadek zarejestrowanych bezrobotnych był rekordowy w historii województwa lubuskiego. Dynamika spadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych w 2008r. , wynosząca 11,4% była niższa od średniej krajowej 15,6%. W 2008r. odnotowano najniższą liczbę zarejestrowanych bezrobotnych od chwili powstania województwa lubuskiego, na koniec roku odnotowano stopę bezrobocia w wysokości 12,4% i pod względem jej wielkości znaleźliśmy się na VI miejscu w kraju. W Polsce stopa bezrobocia kształtowała się na poziomie 9,5%. Tym samym nastąpił jej spadek o 1,8 punktu procentowego w porównaniu do roku wcześniejszego, kiedy stopa bezrobocia wynosiła 14,2%. Na przestrzeni 12 miesięcy 2008r. w dwóch powiatowych urzędach województwa lubuskiego odnotowano wzrost liczby zarejestrowanych bezrobotnych: w PUP Świebodzin o 11,2% oraz PUP Wschowa o 5,9%. W pozostałych powiatowych urzędach pracy odnotowano spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych, przy czym największy miał miejsce w powiatach: Zielona Góra (grodzki) o 31,4% i Gorzów Wlkp. (grodzki) o 28,8%, Zielona Góra (ziemski) o 23,9%, Sulęcin o 23,6%, Gorzów Wlkp. (ziemski) o 22,9%.
3
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Województwo lubuskie jest województwem najmniejszym, ale atrakcyjnym turystycznie i gospodarczo ze względu na położenie w pobliżu czterech aglomeracji (Berlina, Poznania, Wrocławia i Szczecina) oraz będącego jednym z trzech polskich województw graniczących z Niemcami. Przez województwo przebiegają dwie ważne osie tranzytowe. Pierwszą z nich jest najważniejsza dla Polski część transeuropejskiego połączenia wschód – zachód, biegnącego z zachodu Europy przez Berlin i Poznań do Warszawy i dalej na wschód; drugą jest ważna droga północ - południe ze Skandynawii przez Szczecin, Gorzów, Zieloną Górę do Pragi (z rozgałęzieniem na Wrocław) i dalej na południe. Przez południową część województwa przebiega inna ważna droga Berlin – Wrocław – Kraków – Ukraina. Wzrastający z roku na rok ruch osobowy i towarowy oraz położenie regionu na głównej, środkowej osi tranzytowej wschód – zachód, to czynniki, które bez wątpienia przyczyniły się do rozwoju handlu przygranicznego (w tym bazarowego), który w początkach lat 90-tych rozwinął się na dużą skalę po polskiej stronie granicy, przyniósł wiele niewątpliwych korzyści gminom nadgranicznym (wpływy budżetowe, miejsca pracy w handlu i usługach, pobudzenie indywidualnej przedsiębiorczości).Oprócz oczywiście pozytywnych aspektów sprzyjał i sprzyja również pojawieniu się handlarzy, którzy organizują zakonspirowane sieci, sprowadzają również twarde narkotyki z zagranicy. Do opracowania niniejszego raportu wykorzystano dane, jakie są publikowane przez sektory związane z ochroną zdrowia, oświatą, policją, sądownictwem oraz badania postaw młodzieży wobec uzależnień i zagrożeń społecznych wykonany na zlecenie Marszałka Województwa Lubuskiego przez PBS DGA Spółka z o.o.. Badania i analizy pozwalają określić rozmiary narkomanii na terenie województwa lubuskiego. Celem raportu jest opracowanie wniosków i rekomendacji istotnych dla działań,
jakie należałoby podjąć
w zakresie narkomanii.
4
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 II. DIAGNOZA – OCENA SYTUACJI, CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA 1.1. Używanie narkotyków Narkomanię ( z greckiego „narke” – odrzucenie, skostnienie i „mania” – szał, pasja, zapał) najczęściej określa się jako najcięższą postać toksykomanii (od łacińskiego „toxicus” – trucizna), które powoduje przewlekłe zatrucie rozwijające się w wyniku świadomego, systematycznego zażywania substancji o swoistym działaniu na układ nerwowy i psychikę człowieka. Narkomania charakteryzuje się: przemożnym pragnieniem, potrzebą lub wewnętrznym przymusem stałego zażywania środka odurzającego i chęcią zdobycia go wszelkimi sposobami i za wszelką cenę, stałym dążeniem do zwiększenia dawki, występowaniem zależności psychicznej, a często także fizycznej, występowaniem zespołu objawów abstynencji w razie nie otrzymania odpowiedniej ilości środka, postępującą szkodliwością skutków dla jednostki i społeczeństwa. W ostatnich latach zjawisko uzależnienia od środków odurzających uległo zasadniczym przemianom zarówno w aspekcie jakościowym, jak i ilościowym. Narkotyki są łatwo dostępne dla wszystkich zainteresowanych i stosowane przez całe grupy społeczne. Współczesne rozmiary narkomani sprawiają, że musi być ona oceniana i zwalczana jako jedna z najbardziej niebezpiecznych chorób cywilizacyjnych. Konsekwencje narkomanii dotykają nie tylko jednostek, ujemnie wpływają także na życie społeczne, powodując szereg wymiernych strat ekonomicznych i zaprzepaszczenie wartości nie dających się przeliczyć na pieniądze. W 2006 r. na zlecenie Marszałka Województwa Lubuskiego zostały przeprowadzone badania postaw młodzieży wobec uzależnień i zagrożeń społecznych przeprowadzone przez PBS DGA Spółka z o.o.: - prace terenowe
25 września – 13 października 2006 r.
- metodologia
badanie ilościowe w formie ankiety audytoryjnej (z zapewnieniem anonimowości )
- długość wywiadu
60 minut
- próba:
4180 uczniów: 445 uczniów szkół podstawowych 1820 uczniów gimnazjów 1915 uczniów szkół ponadgimnazjalnych 5
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Przeprowadzone badania pokazują, że w młodszych grupach wiekowych, tj. wśród uczniów VI klas szkół podstawowych oraz gimnazjów, najczęściej używanym środkiem psychoaktywnym były leki uspokajające lub nasenne (bez recepty). Wśród nieco starszej młodzieży (uczniów szkół ponadgminazjalnych) najczęściej używaną substancją odurzającą był – alkohol z marihuaną. Analizując wyniki badań warto zwrócić uwagę na wysoki odsetek młodzieży sięgającej po leki uspokajające lub nasenne bez przepisu lekarza. Charakterystyczne jest to, iż wspomniane leki znacznie częściej używane są przez dziewczęta niż przez chłopców. W gimnazjach sięga po nie co szósta dziewczyna (16%) a szkołach ponadgimnazjalnych zdarza się to już co czwartej–22%, w klasach 1-3 oraz 25% w klasach czwartych. U chłopców odsetki te są średnio o połowę niższe i wynoszą odpowiednio – 8% w gimnazjach i 15% w szkołach ponadgimnazjalnych. Wśród substancji nielegalnych relatywnie największym rozpowszechnieniem cechuje się marihuana. Podobnie jak w przypadku innych substancji odurzających odsetki uczniów, którzy przynajmniej raz zażywali marihuanę wzrastają wraz z ich wiekiem. Wśród najmłodszych pytanych uczniów – 6 klas szkół podstawowych - do spróbowania tego narkotyku przyznało się 2% dziewcząt oraz 4% chłopców, w szkołach gimnazjalnych było to już 9% dziewcząt i 16% chłopców, natomiast w szkołach ponadgimnazjalnych – 28-29% dziewcząt oraz 44%-60% chłopców (w zależności od wieku). Warto zauważyć, że w grupie chłopców uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych odsetek tych, którzy brali marihuanę ponad 39 razy w życiu waha się między 10% a 19% w zależności od wieku. Po marihuanę w ciągu ostatniego roku zdecydowanie częściej sięgali uczniowie starsi niż młodsi. W gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych odsetek chłopców aktualnie używających
tej
substancji
jest
dwukrotnie
wyższy
niż
odsetek
dziewcząt.
W ciągu ostatnich 12 miesięcy w gimnazjach używał marihuany co dziesiąty uczeń (11%) i co siedemnasta uczennica (6%). W szkołach ponadgimnazjalnych odsetek uczniów sięgających po marihuanę był trzykrotnie wyższy niż w gimnazjach. Średnio używał jej co trzeci chłopak (31%-36%) i co szósta dziewczyna (17%-18%). Szczególnie niepokojący jest wskaźnik częstego używania narkotyków tj. w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem. W tym przypadku warto zauważyć większe niż poprzednio różnice pomiędzy populacjami chłopców i dziewcząt. Wśród gimnazjalistów regularnie używa marihuany 8% chłopców i 3% dziewcząt. W szkołach ponadgimnazjalnych odsetki te są znacznie wyższe. Co piąty, a w starszych klasach nawet co czwarty uczeń tej szkoły regularnie używających marihuany. 6
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Stwierdzone odsetki oscylują między 19% a 24%. Wśród dziewcząt uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych do częstych kontaktów z marihuana przyznaje się 8% badanych. Tak wysoki odsetek uczniów często sięgających po ten narkotyk - zwłaszcza w grupie chłopców – stanowi poważne wyzwanie dla różnego typu działań profilaktycznych i interwencyjnych, których wspólnym celem powinna być redukcja rozpowszechnienia używania marihuany przez młodzież ponadgimnazjalną w województwie lubuskim. Należy także podkreślić, iż w starszych grupach wiekowych po różne narkotyki sięga wyraźnie więcej chłopców niż dziewcząt. Inaczej jest w szkołach podstawowych, gdzie odsetki te są zbliżone w obu kategoriach płci. W populacji uczniów szkół podstawowych marihuana jest nieco mniej popularna niż inne narkotyki np. ecstasy, kokaina lub heroina. Do używania wspomnianych środków - w ciągu całego życia – przyznaje się średnio ok. 4%-6% spośród wszystkich badanych uczniów w tym wieku. Znacznie niższy odsetek (1%-2%) tej samej grupy respondentów stwierdza, iż sięgał po narkotyki w ciągu ostatniego miesiąca. W starszych grupach wiekowych – w szkołach ponadgimnazjalnych – dużą popularnością cieszy się łączenie marihuany z alkoholem, powodujące zwiększenie efektu odurzenia. Odsetek młodzieży używającej takiego „mixu” wynosi odpowiednio – 18% wśród dziewcząt oraz 28% w populacji chłopców. Zaskakujące wydaje się dość wysokie rozpowszechnienie kokainy oraz heroiny, szczególnie wśród uczniów gimnazjów, gdzie narkotyki te są równie popularne, jak amfetamina. Bardzo
niepokojące
są
wyniki
badań
pokazujące
używanie
poszczególnych
rodzajów narkotyków w grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W tym kontekście zwraca uwagę wysoki odsetek osób sięgających po amfetaminę. Co dziesiąta dziewczyna (11%)
i
co
szósty
chłopak
(17%)
przyznaje,
iż
używał
tego
narkotyku.
W grupie chłopców aż 7% stwierdza, że zdarzyło się to w ciągu ostatniego miesiąca, co może wskazywać na regularne stosowanie tej niebezpiecznej substancji. Stosunkowo wysokie są również odsetki użytkowników ecstasy, nazywanego również „narkotykiem dyskotekowym”. Do jego używania – kiedykolwiek w życiu - przyznaje się co dziesiąta dziewczyna (9%) oraz co szósty chłopak, uczący się w szkołach ponadgimnazjalnych. W ciągu ostatnich 30 dni po narkotyk ten sięgnął średnio co dwudziesty badany w tej kategorii wieku (4% dziewcząt i 6% chłopców). Ponad 20% gimnazjalistów i co trzeci uczeń szkoły ponadgimnazjalnej (34%) wskazało jako miejsce, w którym można zdobyć narkotyki – swoją szkołę.
7
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Niemal 40% badanych uczniów nie potępia palenia marihuany lub haszyszu od czasu do czasu. Około 50% badanych jest przeciwnego zdania, przy czym połowa z nich potępia to w sposób zdecydowany. Znaczną popularnością wśród badanych chłopców, zwłaszcza ze szkół ponadgimnazjalnych cieszą się grzyby halucynogenne. Do ich używania przyznał się co ósmy badany (13%), przy czym aż 5% stwierdziło, że sięgnęło po ten narkotyk w ciągu ostatnich 30 dni. Wysoki
wydaje
się
także
odsetek
użytkowników
sterydów
anabolicznych.
W gimnazjach sięgnęło po nie 8% badanych uczniów (wśród dziewcząt 3%), zaś w szkołach ponadgimnazjalnych 12%, przy czym co dwudziesty (5%) zrobił to w ciągu ostatniego miesiąca, co może wskazywać na regularne stosowanie tej substancji.
1.2. Narkomania – problemowe używanie narkotyków Przedstawiając zagadnienie problemowego używania narkotyków należy podkreślić, że problemowe używanie narkotyków pojawia się wraz z powstaniem zależności psychicznej i fizycznej. Zależność psychiczna zależy w głównej mierze od cech osobowościowych i sytuacji, w jakiej znajduje się osoba sięgająca po narkotyki. Zależnościom sprzyjają pewne zachowania i postawy, które wpływają na narkomanię. Do tych czynników wielu specjalistów zajmujących się problematyką narkomanii zalicza: niskie poczucie własnej wartości, niski poziom uspołecznienia, ponadto nie bez wpływu pozostają konflikty w rodzinie, oraz obcowanie w środowisku patologicznym. Problemowe używanie narkotyków obrazują badania przeprowadzone wśród młodzieży. Młodzież używająca narkotyków problemowo, ponosi szereg konsekwencji, wynikających z uzależnienia. Często jedną z nich jest przerwanie toku nauczania bądź częste nieobecności w szkole. Wśród młodzieży rozróżnia się branie narkotyków w sposób okazjonalny i sposób problemowy. Młodzież utożsamia okazjonalne branie narkotyków z „braniem imprezowym”. Branie okazjonalne w definicji młodych, oznacza zażywanie narkotyków z różną częstotliwością i na ogół ma charakter „brania” na imprezach. Osoby używające okazjonalnie formułowały swoją definicję w sposób, który wskazywał na to, że nie utożsamiają się z osobami uzależnionymi. Natomiast osoby uzależnione odwoływały się do własnych doświadczeń. Natomiast osoby używające problemowo miały całkowitą pewność, gdy wypowiadały się na temat uzależnienia, gdyż same doskonale poznały jego mechanizmy: „trzeba brać, nie można bez tego funkcjonować normalnie”. Wśród respondentów z grupy
8
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 problemowej jako najczęściej używaną substancją, obok marihuany, była też wymieniana amfetamina. Wśród okoliczności jakie sprzyjają sięganiu po narkotyki, to imprezy: domowe, dyskotekowe, rockowe. Na wielu z nich jest dostępna marihuana, a czasami i inne narkotyki. Powody sięgania po narkotyki:
Poprawa nastroju
Ułatwienie kontaktów towarzyskich
Radzenie sobie z problemami
W wypowiedziach osób, których używanie narkotyków można określić jako problemowe, pojawiały się również inne motywy sięgania po narkotyki. Wymienianym motywem sięgania po narkotyki była też konieczność radzenia sobie z zespołem abstynencyjnym. Osoby będące w terapii są świadome krzywd wyrządzonych sobie i otoczeniu oraz własnych problemów psychologicznych (apatia, stany depresyjne, lękowe). Niektórzy respondenci mówili również o objawach panicznego lęku lub o innych zaburzeniach psychicznych. Pojawiły się również wypowiedzi świadczące o wystąpieniu zespołu apatycznego, będącego jednym z objawów uzależnienia od konopi indyjskich. Poza tym, osoby uzależnione muszą wkładać wiele trudu w ukrywanie swojego nałogu, co często wiąże się z łamaniem norm społecznych – oszukiwaniem najbliższych, żebraniem. Respondenci podkreślali również związek pomiędzy odurzaniem się, a agresją skierowaną wobec innych, jak również wobec siebie. Ponadto skutkiem używania narkotyków w sposób problemowy są zaburzenia pamięci, koncentracji uwagi, zaburzenia w przyswajaniu nowych wiadomości. Używanie narkotyków w sposób problemowy wywołuje szereg konsekwencji prawnych oraz konsekwencji zdrowotnych. Przede wszystkim gwałtowny spadek masy ciała, problemy z nerkami, urazy. Informacje na temat problemowego używania narkotyków określają też dane statystyczne dotyczące lecznictwa psychiatrycznego w stacjonarnej opiece medycznej. Wskaźnikami są tu dane o osobach przyjętych do lecznictwa psychiatrycznego z powodu zażywania narkotyków. Dane statystyczne lecznictwa obejmują pacjentów placówek psychiatrycznych, w tym leczonych w specjalistycznych placówkach dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Pozwalają one, z pewnymi zastrzeżeniami, na śledzenie trendów w ilościowym rozwoju zjawiska. Na podstawie danych zgromadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie - podobnie jak w latach ubiegłych, w 2007r. utrzymuje się silne zróżnicowanie
9
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 terytorialne rozpowszechniania narkomanii. Poniższa tabela obrazuje liczby osób przyjętych do leczenia według województwa zamieszkania pacjenta. Odnotować należy znaczną rozpiętość między współczynnikami przyjętych do lecznictwa stacjonarnego na 100 tys. mieszkańców dla województwa o najwyższym rozpowszechnieniu (Lubuskie – 58,1) i dla województwa o najniższym rozpowszechnieniu (Podkarpackie – 9,9).
Tabela 1. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2007 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg województwa zamieszkania pacjenta Województwo
Liczby osób Współczynnik Współczynnik Współczynnik Współczynnik w 2007 r. na 100 000 na 100 000 zmiany zmiany w 2007 r. w 2006 r. 2006 = 100 1999 = 100
POLSKA
12 582
33,0
34,9
94,6
186,5
1 267
44,0
48,0
91,6
133,1
587
58,1
68,2
85,3
131,0
1 289
38,1
41,2
92,5
388,8
Zachodniopomorskie
781
46,2
52,2
88,3
152,0
Braki danych i obcokrajowcy
459
Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie
Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narkomania w Polsce w 2007r.
Do województw najbardziej zagrożonych oprócz Lubuskiego należą województwa : Mazowieckie (49,0), Zachodniopomorskie (46,2), Dolnośląskie(44,0), Wielkopolskie (38,1). Dane zawarte w przedostatniej kolumnie tabeli nr 1 pozwalają na ocenę skali współczynników w poszczególnych województwach między 2006r. i 2007r. Spadek współczynnika
ogólnopolskiego
kryje
silne
zróżnicowanie
dynamiki
zjawiska
w poszczególnych województwach. W większości województw można zaobserwować spadek, najbardziej zmniejszył się współczynnik w województwie Lubuskim. Dane zawarte w ostatniej kolumnie tabeli nr 1 obrazują poziom wzrostu współczynników policzonych dla poszczególnych województw między 1999r. i 2007r. – są one okazją do prześledzenia zmian długoterminowych. Porównanie zmian w ostatnich ośmiu latach w poszczególnych województwach wskazuje na znaczne zróżnicowanie. Przy średnim wzroście dla całego kraju 187%, z jednej strony spotykamy województwo w którym wzrost był blisko czterokrotny (Wielkopolskie – 389%), z drugiej strony województwo Lubuskie,
10
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 gdzie liczba pacjentów zwiększyła się mniej niż 50%. Reasumując - mniejszy wzrost można zanotować w województwach o wysokich współczynnikach . Zróżnicowaniu terytorialnemu podlega nie tylko wskaźnik przyjętych do leczenia ogółem, ale także współczynnik przyjęć pierwszorazowych na 100 tys. mieszkańców w skali kraju lokujący się na poziomie 14,9. Tabela 2. Przyjęci po raz pierwszy raz w życiu do lecznictwa stacjonarnego w 2007 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg województwa zamieszkania pacjenta. Województwo
POLSKA
Liczba Odsetek pacjentów Współczynnik liczby Współczynnik dynamiki liczby pacjentów pierwszorazowych pacjentów pierwszowśród ogółu pierwszorazowych na pacjentów pacjentów w 100 tys. mieszkańców pierwszorazowych razowych w 2007 r. w 2007 r. 2006 = 100 2007 r. 5690
50,1
14,9
87,8
Dolnośląskie
590
49,3
20,5
99,0
Lubuskie
246
42,5
24,4
75,0
Wielkopolskie
634
51,4
18,7
83,2
Zachodniopomorskie
366
58,1
21,6
82,2
Braki danych i obcokrajowcy
150
Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narkomania w Polsce w 2007r.
. Jak wynika z danych w tabeli nr 2 najwyższymi wskaźnikami przyjęć pierwszorazowych na 100 tys. mieszkańców charakteryzują się województwa: Lubuskie (24,4), Zachodniopomorskie (21,6), Mazowieckie (20,7), Dolnośląskie (20,5), Wielkopolskie (18,7), czyli województwa gdzie także współczynniki przyjętych ogółem również były najwyższe. Znacznemu zróżnicowaniu podlega też dynamika przyjęć pierwszorazowych w latach 2006r. – 2007r. zaprezentowana w ostatniej kolumnie tabeli nr 2, największy spadek wskaźnika notuje się między innymi w województwie Lubuskim. Warto zwrócić uwagę na to, że znacznemu zróżnicowaniu terytorialnemu podlegają wskaźniki struktury demograficznej przyjmowanych do lecznictwa. Kolejna tabela obrazuje zróżnicowanie terytorialne pod względem odsetka kobiet wśród przyjętych do leczenia.
11
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Tabela 3. Odsetki kobiet wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach 2000-2007 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg województwa zamieszkania pacjenta. Województwo
2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r.
POLSKA
22,0
23,0
23,2
24,0
23,6
23,6
24,0
24,6
Dolnośląskie
19,7
17,8
19,7
21,8
20,6
20,9
22,9
22,5
Lubuskie
16,3
18,4
18,6
21,3
25,6
20,3
23,1
23,0
Wielkopolskie
29,4
31,8
33,0
28,0
31,2
30,9
27,1
28,8
Zachodniopomorskie
28,5
28,7
24,9
26,7
24,9
25,0
27,7
28,7
Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narkomania w Polsce w 2007r.
Zmiany odsetka kobiet w latach 2000 – 2007 w poszczególnych województwach nie układa się w czytelne trendy, we wszystkich województwach mamy do czynienia ze zmiennymi tendencjami. Dane z tabeli nr 4 przedstawiają zróżnicowanie terytorialne pod względem odsetka osób niepełnoletnich wśród przyjętych do leczenia. Tendencja spadkowa nastąpiła na poziomie całego kraju z 13,9% do 7,7%. Tabela 4. Odsetki osób w wieku do 18 lat wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach 2000-2007 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg województwa zamieszkania pacjenta
Województwo POLSKA Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie
2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 13,9
12,8
11,0
10,4
9,6
8,7
8,6
7,7
8,7
8,6
8,5
9,0
7,2
7,3
9,6
7,2
14,7
14,2
8,0
11,0
8,9
11,1
9,3
8,3
6,1
13,3
10,8
8,8
8,4
8,0
7,3
7,5
15,7
13,9
11,5
12,5
10,9
9,0
8,8
6,8
Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narkomania w Polsce w 2007r.
12
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Zakażenia wirusem HIV i zachorowania na AIDS Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny działający przy Wojewódzkiej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej
w
Gorzowie
Wlkp.
wykonuje
bezpłatne,
anonimowe
badania
w kierunku HIV. w 2008 roku w Punkcie konsultacyjno - diagnostycznym w Gorzowie Wlkp. na obecność przeciwciała -HIV przebadało się 296 osób (54% kobiet i 46% mężczyzn). Najczęstszym powodem badania były ryzykowne kontakty seksualne (90%). Więcej niż jednego partnera seksualnego posiadało 63 % pacjentów. Wśród osób mających ryzykowne kontakty seksualne tylko 16 % zawsze używało prezerwatywy, a 50 % tylko czasami. Wśród przebadanych najwięcej osób było w wieku 18-29 lat ( 50%) i w wieku 30-39 lat (31%). W Punkcie coraz częściej badają się osoby wyjeżdżające z Polski zarówno w celach zarobkowych jak i turystycznych, które charakteryzuje duża aktywność seksualna i gotowość do poszukiwania lub zmiany partnera seksualnego. Badają się również pary, które zamierzają rozpocząć nowy związek partnerski od określenia swojego statusu serologicznego i coraz częściej kobiety ciężarne, które stanowiły 17% wszystkich przebadanych. Położenie województwa sprzyja rozwojowi przygranicznej prostytucji. Osoby sprzedające usługi seksualne często pochodzą z Rosji i Ukrainy, gdzie notuje się bardzo dużo zakażeń. Młodzi ludzie w wieku 16-20 lat często wyjeżdżają do Niemiec w celu poprawienia standardu życia, sprzedają usługi seksualne. Emigracja za „chlebem” i rozłąka ze stałym partnerem życiowym lub poszukiwanie nowego, sprzyja ryzykownym kontaktom seksualnym. Używanie tabletek antykoncepcyjnych stwarza tylko pozorny komfort, ponieważ zabezpiecza jedynie przed ciążą, a nie przed zakażeniem HIV. Wciąż jeszcze przeszłość seksualna partnera jest tematem tabu. Wszystko to ma wpływ na regularny wzrost nowych zakażeń w województwie. Problemem jest również późne zgłaszanie się na badanie zakażonych HIV – najczęściej już w fazie objawowego zakażenia i AIDS. Należy pamiętać, że im wcześniej zakażenie zostanie wykryte, tym większa szansa na przedłużenie życia osoby zakażonej. Zastosowanie w odpowiednim czasie terapii antyretrowirusowej (bezpłatne, wielolekowe leczenie osób zakażonych) oraz przebywanie pod stałą opieką lekarza specjalisty w zakresie terapii HIV/AIDS, może przedłużyć życie osoby zakażonej nawet do późnej starości. W województwie lubuskim od momentu wprowadzenia badań od 1985 roku do końca grudnia 2008 roku zarejestrowano 442 osoby zakażone HIV, 78 osób chorych na AIDS i 46 zgonów. Od kilku lat wzrasta liczba osób nowo zakażonych.
13
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 W Polsce zakażenie HIV stwierdzono u około 12 tys. osób. Dane szacunkowe są jednak mniej optymistyczne. Przypuszcza się, że na terenie kraju żyje z wirusem około 30 – 35 tysięcy osób, z czego ok. 20 tysięcy nie zdaje sobie sprawy, że są zakażone. Wiąże się to m.in. z nieświadomym narażaniem na zakażenie partnera seksualnego, a w przypadku kobiet również z ryzykiem urodzenia zakażonego dziecka lub zakażenia go w czasie karmienia piersią. W celu ograniczenia częstotliwości zakażeń, poza wykonywaniem badań i udzielaniem konsultacji, PKD włączał się aktywnie w społeczne kampanie medialne organizowane przez Krajowe Centrum ds. AIDS. Efektem działań medialnych oraz współpracy z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną, Powiatowymi Stacjami Sanitarno-Epidemiologicznymi, zakładami opieki zdrowotnej, wyższymi uczelniami, szkołami ponadgimnazjalnymi było objęcie edukacją bezpośrednią kilkudziesięciu tysięcy osób w województwie. Edukacja wciąż jeszcze pozostaje jedyną szczepionką przeciw HIV.
Zakażenia HIV W zakresie zakażeń HIV w 2008r. w Polsce doszło do wzrostu liczby wykrytych przypadków, zarejestrowano 954 osoby zakażone wirusem HIV, podczas gdy w 2007r. zarejestrowano 699 osób. W województwie lubuskim zanotowano nieznaczny spadek liczby osób zakażonych wirusem HIV. W okresie objętym analizą zarejestrowano 27 osób zakażonych wirusem HIV, hospitalizowano 10 osób. W 2007r. zarejestrowano 29 osób żyjących z HIV.
14
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Zakażenia wirusem HIV rozpoznano w największej ilości u osób w wieku od 19 do 40 lat, co stanowi 74% ogólnej liczby zakażonych. 16 osób zakażonych to mężczyźni, 11 osób zakażonych to kobiety. W siedmiu przypadkach z zakażeniem
podano sytuacje ryzykowne, które
mogły mieć związek
– było to przyjmowanie środków odurzających drogą dożylną (5osób),
ryzykowne kontakty heteroseksualne oraz ryzykowne kontakty homoseksualne i biseksualne. W pozostałych 20 przypadkach brak informacji o ewentualnym sposobie zakażenia.
Zachorowania na AIDS W Polsce zwiększyła się liczba osób, które zachorowały na AIDS. W 2008r.odnotowano 190 zachorowań, w 2007r. 173 zachorowania, co stanowi wzrost o 9%. Na terenie lubuskiego w 2008r., zarejestrowano również wzrost zachorowań; wystąpiło 13 zachorowań, w 2007r. – 8.
Spośród chorych 10 osób mieszka w mieście, 3 na wsi. W 2008r. 6 osób zmarło w przebiegu chorób wywołanych wirusem HIV. Wśród osób zmarłych byli mężczyźni w wieku od 35 do 46 lat. Większość osób zmarłych w przeszłości przyjmowało środki odurzające drogą dożylną.
15
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Od wdrożenia badań w 1985r. do końca 2008r. na terenie województwa lubuskiego zarejestrowano 439 osób zakażonych HIV, 79 osób chorych na AIDS oraz 47 zgonów osób chorych na AIDS. Dane Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w zakresie przydzielanych świadczeń z pomocy społecznej Tabela przedstawia liczbę rodzin w województwie lubuskim objętych pomocą przez MPiPS ze względu na występujący w nich problem narkomanii. liczba rodzin Lp.
1. 2. 3. 4.
WOJEWÓDZTWO
liczba osób w rodzinach
w tym: na wsi
ogółem
dolnośląskie
327
32
524
lubuskie
187
48
367
wielkopolskie
278
52
576
zachodniopomorskie
317
67
777
1 109
199
2 244
RAZEM POLSKA
1.3. Postawy wobec narkomanów Coraz większa liczba osób zgłaszających się do leczenia, może świadczyć o zmieniających się postawach społeczności województwa lubuskiego wobec osób uzależnionych. Pacjenci oraz ich rodziny zgłaszając się na terapie, potwierdzają tym samym chęć zwrócenia się o pomoc, co może wskazywać na to ,że coraz większa liczba osób postrzega uzależnienie jako chorobę, a nie tylko jako wstydliwy problem. Z pewnością można zauważyć duży wzrost wiedzy na temat ryzyka związanego z używaniem substancji psychoaktywnych.
16
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
1.4. Dostępność narkotyków – określa rozdział 3 pkt. 2 III. OPIS I OCENA POSIADANYCH ZASOBÓW ORAZ PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ W WOJEWÓDZTWIE. 1. Ograniczenie popytu 1.1. Profilaktyka. 1. Szkolenia specjalistyczne dla osób pracujących w obszarze profilaktyki uzależnień. Województwo Lubuskie zleciło Wojewódzkiemu Ośrodkowi Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Zielonej Górze przeprowadzenie szkoleń z zakresu zapobiegania narkomanii, zajęć profilaktycznych oraz zajęć maratonowych na kwotę: 63.810 zł Cykl 20 szkoleń dla 458 osób z terenu województwa lubuskiego przeznaczony był dla osób pracujących w obszarze uzależnień: pedagodzy szkolni, pracownicy lecznictwa odwykowego, pracownicy świetlic socjoterapeutycznych, kuratorzy sądowi, wychowawcy domów dziecka, pielęgniarki, pracownicy duchowni, pracownicy socjalni, pracownicy lecznictwa odwykowego, pracownicy urzędów gmin. Tematyka szkoleń dotyczyła działań profilaktycznych i diagnostycznych wobec osób zagrożonych uzależnieniem od narkotyków, konsekwencji uzależnienia, metod terapii w pracy z osobami uzależnionymi, przeciwdziałania uzależnieniom, podnoszenia kwalifikacji osób pracujących z osobami zażywającymi środki psychotropowe oraz wypracowania kierunków leczenia. Przeprowadzono następujące szkolenia: „Młodzież zagrożona uzależnieniem” Szkolenie
skierowane
było
do
pedagogów
szkolnych,
pracowników
socjalnych
oraz wychowawców Domów Dziecka z terenu województwa lubuskiego. Program szkolenia obejmował:
przyczyny
sięgania przez młodych
ludzi
po środki psychoaktywne,
psychologiczne mechanizmy uzależnienia, funkcję rodziny w procesie wychowawczym oraz metody wczesnej interwencji i pomocy osobie uzależnionej. Przeprowadzono 10 szkoleń, uczestniczyły 243 osoby.
17
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 „Szkolenie dla pielęgniarek szkolnych z zakresu pracy z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych” Program szkolenia ukierunkowany był na przygotowanie do pracy z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych. Tematyka szkolenia dotyczyła przyczyn sięgania po środki psychoaktywne, omówiono psychologiczne mechanizmy uzależnienia się, przedstawiono metody interwencji, konstruktywnej i destruktywnej pomocy oraz formy leczenia dla osób zażywających środki psychoaktywne. W szkoleniu uczestniczyło 40 osób. „Szkolenie dla pracowników socjalnych” Program szkolenia skoncentrowany był wokół poprawy jakości pracy z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych. Celem szkolenia było wypracowanie umiejętności interpersonalnych w kontakcie z osobą uzależnioną, wzrost kompetencji w rozwiązywaniu sytuacji trudnych, zasady interwencji kryzysowej, formy pomocy psychologicznej oraz formy przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Uczestniczyło 29 osób. „Szkolenia dla kuratorów sądowych” Celem szkoleń było podwyższenie kompetencji w realizowaniu zadań zawodowych związanych z pracą z osobami uzależnionymi oraz ich rodzinami. Tematyka szkoleń skoncentrowana była wokół superwizji pracy zawodowej kuratorów sądowych. Poszukiwano sposobów zmniejszenie skutków wypalenia zawodowego oraz strategii dla zwiększenia kreatywności w pracy zawodowej. Przedstawiono zjawiska psychologiczne towarzyszące w relacjach z osobami uzależnionymi oraz umiejętności zapobiegania czynnikom stresowym w pracy. Odbyły się dwa szkolenia, uczestniczyło 30 osób. „ Szkolenia dla pracowników lecznictwa odwykowego” Tematyka szkoleń dotyczyła prawidłowego diagnozowania pacjenta uzależnionego pod kątem zaburzeń osobowości powstających pod wpływem zażywania środków psychoaktywnych. Przedstawiono charakterystykę wybranych zaburzeń oraz metody ich rozpoznawania. Omówiono sposoby stosowania odpowiednich interwencji terapeutycznych adekwatnych do indywidualnej pracy z pacjentem. Przeprowadzono 2 szkolenia. Uczestniczyły 32 osoby.
18
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
„Szkolenia dla pracowników świetlic socjoterapeutycznych”
Celem szkolenia było podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników świetlic socjoterapeutycznych pracujących w obszarze uzależnień. Szkolenie służyło poznaniu psychologicznych mechanizmów uzależnienia od narkotyków oraz kryteriów i postaw z tym związanych. W trakcie szkolenia omówiono metody dotyczące rozpoznawania symptomów i zachowań po zażyciu środków psychotropowych. Omówiono zasady wczesnej interwencji oraz formy niesienia pomocy osobom uzależnionym i ich rodzinom. Zorganizowano dwa szkolenia w których uczestniczyło 30 osób. „Szkolenia dla różnych grup zawodowych” Szkolenia przeznaczone były dla pedagogów szkolnych, pracowników socjalnych, kuratorów sądowych, pielęgniarek, pracowników duchownych, pracowników urzędów gmin oraz policjantów. Celem szkoleń było poszerzenie wiedzy oraz podniesienie kompetencji zawodowych w pracy z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych i ich rodzinami. Uczestnicy szkoleń zapoznali się z klasyfikacją narkotyków oraz metodami ich identyfikacji. Poznano specyfikę środowiska młodzieżowego oraz sytuacji rodzinnej w kontekście zażywania środków psychotropowych.
Uczestnicy szkoleń przygotowani
zostali do przeprowadzenia skutecznej interwencji w przyszłej pracy zawodowej. Przeprowadzono dwa szkolenia, uczestniczyły 54 osoby. 1. Zajęcia profilaktyczne Przeprowadzono zajęcia profilaktyczne dla 590 uczniów szkół gimnazjalnych oraz ponadpodstawowych. Zajęcia prowadzone były w różnych miejscowościach na terenie województwa lubuskiego. Program zajęć obejmował szereg zagadnień odnoszących się do problemu uzależnień i dotyczył następujących tematów.: „Gimnazjum wolne od środków psychoaktywnych” : -
powody sięgania po środki psychoaktywne,
-
uświadomienia cech i okoliczności sprzyjających uzależnianiu się,
-
poznania i uświadomienia wpływu zażywania środków uzależniających na psychikę i zachowanie,
-
poznanie zachowań zapobiegawczych podczas przebywania w dużych skupiskach ludzkich (pub, dyskoteka, koncerty itp.),
19
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 -
poznania możliwości udzielenia pierwszej pomocy osobie będącej pod wpływem działania środków uzależniających,
-
konsekwencji
zażywania środków uzależniających oraz potencjalne zagrożenia
– HIV, AIDS, przemoc, -
możliwości uzyskania wsparcia i pomocy w sytuacjach kryzysowych,
-
uświadomienia swoich potrzeb i praw oraz dążenia do samoakceptacji i samorealizacji.
„Nie biorę, nie piję, nie palę:” -
podstawy asertywnego zachowania w kontekście używania substancji psychoaktywnych,
-
znaczenie umiejętności interpersonalnych,
-
zwiększenie umiejętności interpersonalnych,
-
zwiększenie umiejętności uczenia się,
-
samoakceptacja,
-
sztuka rozwiązywania konfliktów.
2. Zajęcia maratonowe Zajęcia maratonowe przeznaczone są dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych i są grupową formą terapii w procesie wychodzenia z uzależnienia. Dzięki nim osoby uzależnione uczą się powrotu do rzeczywistości wolnej od narkotyków. W trakcie zajęć osoby uzależnione uczestniczyły w treningach konstruktywnych zachowań w sytuacjach trudnych, nabywali umiejętności zachowań asertywnych, uczyli się określania własnych granic psychologicznych oraz poznali własne prawa. Ponadto przedstawiono uczestnikom metody, które służą zapobieganiu nawrotom uzależnienia od narkotyków oraz skuteczne techniki radzenia sobie ze stresem i sposoby przezwyciężania trudności związanych z przeżywaniem złości i wyrażaniem jej w sposób konstruktywny. W ramach dotacji zrealizowano 20 godzin zajęć maratonowych. Środki finansowe przeznaczone zostały również na honoraria dla wykładowców, noclegi i wyżywienie, wynajęcie sal wykładowych, materiały pomocnicze i szkoleniowe oraz koszty obsługi administracyjnej i koordynacji. Zajęcia przeprowadzone były przez wykwalifikowaną kadrę wykładowców. Duża frekwencja oraz aktywna praca uczestników dowiodła, że tematyka szkoleń i zajęć maratonowych jest adekwatna do aktualnych potrzeb związanych z pracą w obszarze uzależnień od narkotyków. Dodatkową wartość stanowiła wymiana wiedzy praktycznej między uczestnikami. Podniesienie
kwalifikacji
oraz
przekazywanie
doświadczeń
zawodowych
pozwoli
na doskonalenie warsztatu pracy w przyszłości.
20
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi – dofinansowanie zadań z zakresu przeciwdziałania narkomanii. W 2008 roku samorząd województwa przeprowadził otwarty konkurs ofert na realizację zadań publicznych z zakresu przeciwdziałania narkomanii, dofinansowanie otrzymało 8 organizacji pozarządowych - na kwotę 54.000 zł. Dofinansowanie otrzymały następujące organizacje pozarządowe: Stowarzyszenie Psychoprofilaktyki „Spójrz Inaczej” w Starachowicach – kwota 8.000 zł Dotacja umożliwiła realizację programu wspierania nauczycieli gimnazjów w małych miejscowościach woj. lubuskiego w zakresie zapobiegania zachowaniom problemowym uczniów. Wdrożono do realizacji program Spójrz Inaczej w trzech gimnazjach – w Bytomiu Odrzańskim, Ośnie lubuskim oraz w Dąbiu. W gminach Ośno Lubuskie oraz Dąbie zorganizowano warsztaty, które miały na celu zainicjowanie
zmian w podejściu nauczycieli do uczniów i wdrożenia nowych metod
wychowawczych i profilaktycznych. W gminie Bytom Odrzański warsztaty były rozwinięciem działań podjętych już w 2007 r. – zwiększono grupę nauczycieli stosujących program Spójrz Inaczej. Podczas realizacji programu przedstawiono nauczycielom m.in.: narzędzia pozwalające na systematyczną pracę profilaktyczną realizowaną w ramach lekcji wychowawczych. Zainicjowano zmiany prowadzące do poprawy jakości pracy wychowawczej ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki używania alkoholu i substancji psychoaktywnych. Stworzono płaszczyznę wymiany doświadczeń i sprawdzonych form oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych na poziomie gimnazjum. Upowszechniono na terenie województwa rekomendowany
przez
Ministerstwo
Edukacji
Narodowej
program
profilaktyczno-
wychowawczy Spójrz Inaczej oraz podniesiono poziom oddziaływań profilaktycznych w objętych projektem szkołach. Zajęciami profilaktycznymi objętych zostało około 360 uczniów. Zorganizowano 3 szkolenia. Uczestniczyły 32 osoby. Związek
Harcerstwa
Polskiego.
Komenda
Chorągwi
Ziemi
Lubuskiej
w Zielonej Górze - kwota 10.000 zł „Wspieranie kompetencji osób pracujących z młodzieżą, w trudnych sytuacjach wychowawczych” - to program związany z procesem narkotyzowania się dzieci i młodzieży. W ramach dotacji zorganizowano w dniach 20-21 listopada 2008r. konferencję
21
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 której uczestnikami byli: uczniowie, studenci, pedagodzy, wychowawcy
kolonijni oraz
kuratorzy sądowi. Podczas konferencji przedstawiono pięć obszarów tematycznych: - „Ja i moje emocje”, - „Ja i grupa rówieśnicza”, - „Ja i moje ciało”, - „Ja i szkoła”, - „Ja i prawo”. Głównym założeniem programu było dostarczenie wiedzy, narzędzi diagnostycznych oraz podniesienie
umiejętności
w
rozpoznawaniu
i
rozwiązywaniu
sytuacji
trudnych
wychowawczo związanych z problemem uzależnienia od środków psychotropowych. W konferencji uczestniczyło 47 osób. Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii. Oddział Terenowy w Zielonej Górze – kwota 5.000 zł Otrzymana dotacja pozwoliła na przeprowadzenie zadania pt. „Psychoprofilaktyka realizowana w szkołach i środowiskach pozaszkolnych”. Głównym celem projektu było promowanie stylu życia wolnego od uzależnienia, kształtowanie postaw sprzyjających podejmowaniu dojrzałych decyzji oraz edukowanie w zakresie problemu narkomanii i zapoznawanie z możliwościami pomocy. Przeprowadzono
w
tym
celu
warsztaty
profilaktyczne
w
szkołach
na
terenie
Zielonej Góry. Główne cele projektu zostały osiągnięte w odniesieniu do dzieci i młodzieży: nabycie umiejętności radzenia sobie ze stresem, nazywania własnych uczuć; dostarczenie wiedzy na temat środków uzależniających i skutków ich stosowania oraz funkcjonowania osoby uzależnionej, obalenie mitów dotyczących narkomanii, nabycie umiejętności asertywnego zachowania się w aspekcie odmawiania narkotyków; kształtowanie postaw dbałości o własne zdrowie, higieniczny tryb życia oraz racjonalne gospodarowanie czasem wolnym; rozwijanie zainteresowań, konstruktywnego wybierania podejmowanych aktywności, wzmocnienie zachowań prozdrowotnych i prospołecznych; monitorowanie środowiska uczniów w aspekcie zagrożenia kontaktami ze środkami psychoaktywnymi. Zorganizowano 26 warsztatów w których uczestniczyło 651 uczniów.
22
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Polskie
Towarzystwo
Zapobiegania
Narkomanii.
Oddział
Terenowy
w Gorzowie Wlkp. – kwota 4.000zł Dotacja
umożliwiła
realizację
programu
wsparcia
dla
osób
uzależnionych
od narkotyków utrzymujących abstynencję pn. „FENIX”. W trakcie realizacji projektu przeprowadzono m.in.: -
zajęcia informacyjno-edukacyjne z elementami wsparcia psychologicznego, mające na celu naukę rozwiązywania bieżących problemów życiowych, znalezienia pracy, uzupełnienia wykształcenia;
-
grupy rozwoju osobistego mające na celu ułożenie prawidłowych relacji z rodziną, wzmocnienia poczucia własnej wartości;
-
grupy zapobiegania nawrotom, rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych nawrotu oraz sposobów radzenia sobie z tymi sygnałami;
-
działania interwencyjne w sytuacjach kryzysowych – eliminowanie niepożądanych społecznie zachowań i pomoc w utrzymaniu abstynencji;
-
zajęcia psychoedukacyjne dla rodzin ukierunkowane na zmianę nawyków utrudniających prawidłowe funkcjonowanie rodziny, praca nad nowymi kontraktami rodzinnymi, a także nad poprawą umiejętności komunikacji i jej skuteczności w rodzinie;
-
zajęcia sportowo-relaksacyjne umożliwiające pracę z ciałem, poprawiające umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz usprawniające i wprowadzające do pracy w grupie.
W programie uczestniczyły osoby po odbytej terapii uzależnień oraz rodziny osób uzależnionych. Lubuskie Stowarzyszenie Profilaktyki Społecznej w Zielonej Górze – kwota 3.000zł. Dzięki dotacji przeprowadzono konkurs XV edycji „Młodzież przeciw uzależnieniom i przemocy”, który skierowany był do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadpodstawowych. Realizacja konkursu pozwoliła na urzeczywistnienie założonych celów tj.: -
rozszerzenia zakresu działalności na rzecz profilaktyki w placówkach na terenie województwa lubuskiego;
-
zwiększenie aktywności dzieci i młodzieży w dziedzinie zapobiegania uzależnieniom i przemocy;
-
wzbogacenie metod, środków i form oddziaływania na młodzież w zakresie profilaktyki uzależnień;
23
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 -
kształtowanie prawidłowych, społecznie akceptowanych postaw dzieci i młodzieży do zdrowego stylu życia;
-
ugruntowanie wiedzy z zakresu profilaktyki uzależnień i przemocy.
Podczas uroczystego podsumowania konkursu wręczono laureatom nagrody rzeczowe, dyplomy i wyróżnienia. Przedstawiono prezentację o tematyce uzależnień oraz omówiono m.in. rodzaje substancji uzależniających, przyczyny i skutki uzależnień oraz działania profilaktyczne. Na zakończenie przedstawiono wykład dotyczący promocji zdrowia w kontekście walki z uzależnieniami. W konkursie udział wzięło 258 uczniów. Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna w Gorzowie Wlkp. – kwota 10.000 zł Podczas realizacji programu „Ja, inni i moja przyszłość” podjęte zostały działania związane z profilaktyką antynarkotykową oraz działania w zakresie przeciwdziałania budowaniu fikcyjnego obrazu świata, zbudowany został pozytywny wizerunek rodziny. Głównym celem programu było wspieranie rozwoju młodych ludzi poprzez efektywną formę profilaktyki jaką jest myślenie perspektywiczne o przyszłym życiu. Program składał się z 5 bloków tematycznych, prowadzonych w formie warsztatowej. Podczas zajęć doskonalono umiejętności odrzucania pokusy sięgania po narkotyki, prezentowano symulowane sytuacje związane z koniecznością stawania w sytuacji wyboru w kontekście czynników środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Podczas zajęć wzmacniano pozycję i znaczenie rodziny. Uczestnicy programu nabyli umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, nauczyli się rozpoznawać naciski zewnętrzne i wewnętrzne oraz przeciwstawiać się im. Program umożliwił młodym ludziom pokonanie problemu uzależnień oraz zbudowanie pozytywnego wzorca na dalsze życie. W zajęciach uczestniczyło 400 osób – kierownicy, wolontariusze oraz dzieci i młodzież z piętnastu świetlic środowiskowych. Ośrodek Profilaktyki i Wczesnej Interwencji „MONAR” w Gorzowie Wlkp. – kwota 5.000 zł Głównym celem projektu pn. „Lepsza adrenalina niż amfetamina” było szerzenie wśród dzieci i młodzieży wiedzy na temat zagrożeń patologią społeczną w bezpośredni, nowoczesny i nieszablonowy sposób oraz prezentacja atrakcyjnej oferty w zakresie promocji zdrowego stylu życia, z której młodzież może skorzystać wypełniając swój czas wolny. W ramach akcji profilaktycznej terapeuci dyżurowali w szkołach w Gorzowie Wlkp.
24
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 i Sulęcinie. Dotacja pozwoliła na realizację celów programowych tj. zwiększenie dostępności terapii poprzez stworzenie bezpośredniej pomocy od terapeutów i wolontariuszy w zakresie poradnictwa. Podczas realizacji projektu wynajęto bus, który został przystosowany do prowadzenia profilaktyki uzależnień. Aby zachęcić młodzież do udziału w projekcie zajęcia odbywały się na boiskach szkolnych, gdzie rozstawione były ogródki – istniała możliwość udziału w konkurencjach sportowych i towarzyskich. W tym czasie młodzież mogła porozmawiać z terapeutami. Zainstalowana w samochodzie poradnia umożliwiła dyskretną rozmowę. Ideą tych działań było ukazanie młodym ludziom alternatywy spędzania wolnego czasu. Pokazanie w jaki sposób można się bawić nie korzystając ze „wspomagaczy”, jednocześnie promując zdrowy styl życia. Z terapii skorzystało 3000 osób. Lubuskie Centrum Aktywizacji i Wsparcia „VERTE” w Zielonej Górze – kwota 9.000 zł Dotacja umożliwiła przeprowadzenie programu „Lubuska Szkoła Pozarządowa. Edycja II. Poprzez realizację programu podjęto walkę z obojętnością Lubuszan na problem narkomanii. Przeprowadzono
dwa
szkolenia
specjalistyczne
oraz
warsztaty
eksperckie
nt. przeciwdziałania zjawisku narkomanii. Przedstawiono sylwetkę osoby uzależnionej, metody pracy oraz trudności towarzyszące działaniom terapeutycznym. Dodatkowo omówiono
problem
aktywizacji
środowiska
lokalnego,
budowanie
partnerstwa
międzysektorowego, tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii oraz możliwość wykorzystania funduszy strukturalnych na rzecz środowisk wykluczonych. Beneficjentami programu byli przedstawiciele organizacji i instytucji zajmujących się na terenie województwa lubuskiego problematyką narkomanii oraz pomocą osobom uzależnionym. W projekcie uczestniczyło 20 osób. W ramach profilaktyki uzależnień samorząd województwa dofinansował kwotą 10.000zł działania Miasta Kostrzyn n/Odrą w związku z akcją edukacyjno-profilaktyczną podczas festiwalu „Przystanek Woodstock 2008”. Kampania antynarkotykowa obejmowała następujące działania: prowadzenie poradni terapeutycznej – „Słoneczny namiot” służącej promocji zdrowego stylu życia oraz oferującej pomoc psychologiczną i działania terapeutyczne, dofinansowano również przygotowanie i rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych, ulotek i plakatów dotyczących profilaktyki uzależnień.
25
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Pisząc o działaniach z zakresu profilaktyki trochę więcej miejsca należy poświęcić działalności Policji Lubuskiej. Zgodnie z Ustawą z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii zadania nałożone na Policję, jako na jeden z wielu podmiotów zobowiązanych do
przeciwdziałania
narkomanii,
w
płaszczyźnie
jej
kompetencji
ustawowych,
ukierunkowane są na: -
działalność zapobiegawczą;
-
nadzór nad substancjami, których używanie może prowadzić do narkomanii;
-
zwalczanie niedozwolonego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których używanie może prowadzić do narkomanii;
-
nadzór nad uprawami roślin zawierających substancje, których używanie może prowadzić do narkomanii. Policja w swoich działaniach profilaktycznych zajmuje się edukacją prawną i wiktymologiczną społeczeństwa. W zakresie przeciwdziałania narkomanii policja m.in.: - inicjuje i uczestniczy w programach zapobiegania narkomanii zgodnie z potrzebami lokalnymi i priorytetami państwa, - monitoruje zjawisko narkomanii na poziomie lokalnym i krajowym, - informuje społeczeństwo o szkodliwości narkomanii i poziomie zagrożenia, - wprowadza systematyczne szkolenia dla podmiotów realizujących zadania wynikające z tych dokumentów. W ramach pracy profilaktycznej w szkołach utrzymywana jest stała współpraca
między policją a placówkami oświatowymi, której koordynatorami są pedagog szkolny oraz specjalista ds. nieletnich i patologii właściwej jednostki Policji. W ramach tej współpracy ustalone zostały wzajemne zasady kontaktu, by móc na bieżąco wymieniać informacje i rozwiązywać problemy związane z bezpieczeństwem i dobrem uczniów. Policja prowadzi zajęcia edukacyjne z uczniami, rodzicami, nauczycielami, pedagogami, pracownikami instytucji opiekuńczo-wychowawczych na temat środków odurzających. Spotkania z kadrą pedagogiczną obejmują problematykę zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją nieletnich. Natomiast spotkania z młodzieżą dotyczą odpowiedzialności nieletnich za popełnione
czyny
karalne,
prawnych
aspektów
narkomanii,
wychowania
w trzeźwości, a z najmłodszymi uczniami realizowane są zajęcia na temat zasad bezpieczeństwa, zachowań ryzykownych oraz sposobów unikania zagrożeń.
26
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Lubuska Policja - profilaktyka narkotykowa W ramach działań profilaktycznych Lubuskiej Policji odbyło się seminarium szkoleniowe pn. „Realizacja programów profilaktycznych w teorii i praktyce”, Centrum Konferencyjne Pałacyk „Łąkomin”, 24 – 25 września 2008 r. Głównym celem seminarium szkoleniowego było podniesienie poziomu wiedzy i kwalifikacji zawodowych funkcjonariuszy Policji, realizujących programy profilaktyczne, a także przygotowanie uczestników do prowadzenia zajęć edukacyjno-wychowawczych w ramach programów profilaktycznych, poznanie podstaw prawidłowej komunikacji z dziećmi i młodzieżą, poznanie metod i technik wystąpień publicznych oraz doskonalenie umiejętności psychospołecznych. Odbiorcami byli specjaliści ds. nieletnich i specjaliści ds. prewencji kryminalnej KWP/KPP/KMP
woj.
lubuskiego
oraz
wychowawcy
policyjnych
izb
dziecka
w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze (20 osób). Podczas
seminarium
zajęcia
prowadzili
specjaliści
ze
Stowarzyszenia
Psychoprofilaktyki Szkolnej „Spójrz Inaczej” w Łodzi oraz Polskiego Towarzystwa Psychologicznego o/Gorzów Wlkp. W ramach seminarium odbyły się szkolenia na temat zagrożeń związanych ze zjawiskiem funkcjonowania sklepów rozprowadzających, tzw. dopalacze. Szkolenie przeprowadził specjalista terapii uzależnień z Katolickiego Ośrodka RehabilitacyjnoReadaptacyjnego dla Młodzieży ANASTASIS w Strychach. Szkolenie zawodowe dla kierowników rewirów dzielnicowych w zakresie identyfikacji oczekiwań społecznych. W
ramach
szkolenia
zgromadzono
50-ciu
kierowników
rewirów
dzielnicowych
z jednostek Policji woj. lubuskiego. Jednym z tematów szkolenia było: „Przeciwdziałanie narkomanii - rozpoznawanie środków odurzających” połączony z prezentacją najnowszych środków psychoaktywnych dostępnych na polskim rynku. Podczas szkolenia omówiono również
zagrożenia
związane
z
funkcjonowaniem
sklepów
internetowych
– www.dopalacze.com. Przykłady przedsięwzięć z zakresu profilaktyki narkomanii KMP Zielona Góra – Komenda Miejska Policji w Zielonej Górze przez cały 2008 rok prowadziła Program Prewencyjny „STOP NARKOTYKOM”, w ramach którego odbywały 27
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 się
warsztaty
dla
rodziców
oraz
dla
nauczycieli
szkół
gimnazjalnych
i ponadgimnazjalnych. W ramach programu zorganizowano konferencję naukową na Uniwersytecie Zielonogórskim poświeconą profilaktyce uzależnień. KPP Żagań – żagańscy funkcjonariusze w szkołach ponadgimnazjalnych przeprowadzili 12 spotkań, w których uczestniczyło łącznie 238 uczniów. Podczas tych zajęć profilaktycznych poruszano m. in. zagadnienia związane z przestępczością narkotykową. Ponadto zorganizowano 15 spotkań z dyrektorami i nauczycielami ze szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz wychowawcami internatu ze SOSW w Żaganiu (138 uczestników) na których przeszkolono grono pedagogicznego w zakresie procedur postępowania m.in. z uczniami znajdującymi się pod wpływem alkoholu lub narkotyków oraz z uczniami posiadającymi przy sobie narkotyki. Ponadto w spotkaniu dot. zagrożenia przestępczością narkotykową zorganizowanym przez KPP w Żaganiu wzięło udział 17 rodziców. Na terenie pow. żagańskiego, decyzją Rady Miasta stworzono RAPORT ZA 2008 R. – „MONITOROWANIE PROBLEMÓW NARKOTYKÓW I NARKOMANII NA TERENIE MIASTA I GMINY ZAGAŃ”. W badaniach ankietowych wzięło udział ok. 2500 uczniów klas V- VI szkół podstawowych, uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W celu uzyskania informacji współpracowały ze sobą: KPP Żagań, Straż Miejska w Żaganiu, Sanepid, Żandarmeria Wojskowa, itp. W tym celu monitorowano również dyskoteki i kluby młodzieżowe dla lepszego rozpoznania zjawiska, sprawdzenia dostępności narkotyków. Pełny raport ukaże się pod koniec stycznia 2009 r. a jego treść ma być podstawą do dalszych prac nad strategią Miasta i Gminy dot. problemów społecznych, w szczególności w odniesieniu do problemów narkomanii. KPP Żary – żarscy policjanci przeprowadzili spotkania z młodzieżą i ich rodzicami, podczas których wręczano opracowane broszury informacyjne. Zorganizowano również działania kontrolne w wytypowanych szkołach ponadpodstawowych (między innymi na wniosek dyrektorów szkół) z użyciem psa tropiącego. W 2008 roku na terenie powiatu żarskiego przeprowadzono taką kontrolę w Domu Dziecka w Lubsku, 3 kontrole w Zespole Szkół w Trzebielu oraz 2 kontrole w Zespole Szkół w Tuplicach.
28
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Celem tych działań było ograniczenie nieletnim dostępu do narkotyków oraz przeciwdziałania rozprowadzania przez dealerów środków odurzających na terenie szkół. Kontynuowano współpracę z Ośrodkiem Terapeutycznym PROFIL oraz specjalistami terapii uzależnień przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Żarach w wyniku której w 2008 roku przeprowadzono warsztaty terapeutyczne we wszystkich szkołach ponadgimnazjalnych na terenie miasta Żary. Realizowano również działania „Trzeźwy Nastolatek”, które miały na celu ujawnienie osób zażywających i rozprowadzających środki odurzające. Podczas tych akcji wykorzystano zakupione przez Miejską Komisję Problemów Alkoholowych testery narkotykowe. KPP Wschowa -
policjanci ze Sławy zorganizowali turniej wiedzy pn. „Żyj zdrowo
i kolorowo”, gdzie reprezentanci wszystkich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zmagali się między sobą popisując się wiedzą na tematy uzależnień, w tym uzależnień narkotykowych. Celem turnieju było propagowanie życia bez uzależnień. 1.2. Leczenie i rehabilitacja W województwie lubuskim w systemie profilaktyki, terapii i pomocy osobom uzależnionym i ich rodzinom działają: - w zakresie lecznictwa otwartego – poradnie zdrowia psychicznego samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz ośrodki terapii uzależnień działające w ramach niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, - w zakresie lecznictwa stacjonarnego – oddziały detoksykacyjne w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu oraz w Międzyrzeczu, a także ośrodki terapii długoterminowej w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu i Międzyrzeczu. Placówki stacjonarne: ►Cibórz – Gmina Skąpe Wojewódzki Szpital Specjalistyczny dla Nerwowo i Psychicznie Chorych 068/3419455, (detoksykacja, terapia i rehabilitacja) ►Lutynka 19 – Gmina Wymiarki Ośrodek Resocjalizacyjno – Readaptacyjny – Stowarzyszenie „Solidarni Plus” 068/3604515, (terapia, readaptacja) ►Międzyrzecz – ul. Poznańska 109 29
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych 095/7428707, (detoksykacja, terapia) ►Nowy Dworek 46 – Gmina Świebodzin Ośrodek dla Osób Uzależnionych 068/3810123, (leczenie, rehabilitacja, reintegracja) ►Strychy 42 – Gmina Przytoczna Katolicki Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla Młodzieży „Anastasis” 095/7493029, (terapia, rehabilitacja, readaptacja) ►Żary – ul. Domaniewskiego 2 105 Szpital Wojskowy 068/4707847, (detoksykacja) Placówki ambulatoryjne: ►Czerwieńsk – ul. Chrobrego 2 Poradnia Terapeutyczna ►Gorzów Wlkp. – ul. Drzymały 11 Ośrodek Terapii Uzależnień, 095/7204526 ►Gorzów Wlkp. – ul. Towarowa 6a Ośrodek Terapeutyczny „Szansa”, 0957205074 ►Międzyrzecz – ul. Konstytucji 3 Maja 24 Poradnia Odwykowa ►Nowa Sól – ul. Witosa 18 Specjalistyczny Ośrodek Higieny i Terapii Psychicznej „SPEC-MED.” 068/3873040 ►Słubice – ul. Sienkiewicza 28 Poradnia dla Dzieci i Młodzieży ►Zielona Góra – ul. Jelenia 1a Lubuski Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Osób Uzależnionych od Narkotyków 068/453200 ►Zielona Góra – ul. Wazów 36 Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia, 068/3257917 ►Zielona Góra – ul. Wazów 42 Poradnia Zdrowia Psychicznego, 068/4527765 ►Zielona Góra – ul. Zamenhofa 27 Poradnia Odwykowa, 068/3271463
30
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 ►Żary – ul. Domaniewskiego 2 Poradnia Zdrowia Psychicznego i Psychologiczna, 0684707847 ►Żary – ul. Jagiellońska 13a Ośrodek Terapeutyczny „Profil”, 068/3634873 ►Żary – ul. Skarbowa 2 Poradnia Zdrowia Psychicznego i Uzależnień „Anima”, 068/3743805 ►Żagań – ul. Śląska 1 Punkt Uzależnień Toksycznych przy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, 0684472904 Punkty Konsultacyjne: Babimost – ul. Gagarina 18, 068/3512024 Bojadła – ul. Sulechowska 35, 068/3523332 Bledzew – ul. Nowa, 095/7436265 Bytom Odrzański- ul. Rynek 1a Cybinka – ul. Słubicka 28a, 068/3911331 Dobiegniew – ul. Dembowskiego 2, 095/7611020 Drezdenko – ul. Marszałkowska 18, 095/7620063 Gorzów Wlkp. – ul. Słoneczna 63, 0957225440 Gorzów Wlkp. – ul. Okrzei 42, 095/7231999 Kożuchów – ul. Rynek 1a, 0683552421 Łagów – ul.1 Lutego 12, 0683412731 Międzyrzecz – ul. Spacerowa 1, 095/7429173 Nowogród Bobrzański – przy Ośrodku Pomocy Społecznej Nowa Sól – ul. Muzealna 46, 068/3874952 Nowa Sól – ul. Witosa 18, 068/3873040 Otyń – ul. Rynek 1 Racula – ul. Rodła 6 Rzepin – ul. Dworcowa 26, 095/7598570 Sulęcin – ul. Żeromskiego 71, 095/7555554 Słubice – Pl. Wolności 17f Słubice – Piłsudskiego ¾ Siedlisko – PL. Zamkowy 6 Sulechów – ul. Licealna 18a Świdnica – ul. Długa 22 31
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Świebodzin – przy Centrum Profilaktyki Uzależnień, 068/4757939 Zbąszynek – ul. Długa 1 Zbąszynek – ul. Wojska Polskiego 18 przy GKRPA Żagań – ul. Szprotawska 4, 068/4776461 Żary – ul. Podchorążych 15, 068/3746718 Telefony Zaufania: Ogólnopolski – 0801 199 990 Gorzów Wlkp. – 095/ 7204526, 7205074, 7225440, 7231999 Działalność
wymienionych
wyżej
placówek
wspierana
jest
przez
organizacje
pozarządowe, których działalność stanowi cenny element uzupełniający realizację zadań organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, bowiem obejmuje obszary, które ze względu na uwarunkowania prawne i finansowe są często marginalne. W województwie lubuskim w obszarze profilaktyki, pomocy osobom uzależnionym i ich rodzinom działają następujące stowarzyszenia i organizacje:
Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna w Gorzowie Wlkp.
Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Gorzowie wlkp.
Lubuskie Stowarzyszenie Profilaktyki Społecznej „Trzeźwość” w Zielonej Górze
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Lubuskiego Oddziału Regionalnego w Zielonej Górze
Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Oddział w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze
Towarzystwo Rozwoju Rodziny w Zielonej Górze
Stowarzyszenie „Solidarni Plus”. Osada Resocjalizacyjno -Readaptacyjna w Lutynce
Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Okręgowy w Gorzowie Wlkp.
Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Chorągwi Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze
Fundacja „Contra Crimen” w Gorzowie Wlkp.
Caritas Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej w Zielonej Górze
Fundacja Na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Mowy w Zielonej Górze
Katolickie Stowarzyszenie „Civitas-Christiana” w Zielonej Górze
Stowarzyszenie Kobiet „Kob-Vita” w Sulechowie
Akcja Humanitarna „Życie” Oddział w Żarach
Chrześcijańska Misja społeczna „Teen Challenge” w Żarach
32
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Katolicki Ośrodek Rehabilitacyjno-Readaptacyjny „Anastasis” w Strychach
1.3. Readaptacja społeczna. W Ośrodku dla Osób Uzależnionych w Nowym Dworku po zakończeniu programu stacjonarnego pacjenci utrzymują kontakt z ośrodkiem (co jest im potrzebne, przynajmniej w pierwszej fazie samodzielnego funkcjonowania) poprzez poradnie przyośrodkową oraz towarzyskie wizyty. Istnieje również
możliwość skorzystania z hostelu lub mieszkań
readaptacyjnych przez osoby, które nie mogą z różnych przyczyn wrócić do miejsca zamieszkania. Hostel i mieszkania readaptacyjne prowadzone są przez Stowarzyszenie Wzajemnej Samopomocy „Samaria”, współpracujące z Ośrodkiem. Dodatkową ofertą dla pacjentów będących w ostatniej fazie programu ośrodka lub mieszkających w hostelu lub w mieszkaniach readaptacyjnych jest działająca w Świebodzinie grupa Anonimowych Narkomanów. Natomiast Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „ANASTASIS” prowadzi hostel dla młodzieży uzależnionej od narkotyków, w którym odbywają się spotkania społeczności terapeutycznej, grupy edukacyjne i psychoedukacyjne, warsztaty z zakresu nawrotów, poczucia własnej wartości, asertywności i inne (program realizowany był ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego, Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego, środków własnych uczestników, oraz środków własnych „ANASTASIS”. 1.4. Ograniczenie szkód zdrowotnych Na terenie Województwa Lubuskiego w 2008 r. nie były prowadzone programy z zakresu ograniczenia szkód zdrowotnych. 2. Ograniczenie podaży Statystyki policyjne w roku 2008 odnotowały na terenie woj. lubuskiego 3 153 przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (tyle samo przestępstw zanotowano w roku 2007) z czego 155 to czyny karalne nieletnich (o 168 czynów mniej niż w roku 2007 –323 ), które popełniło 86 nieletnich (o 43 nieletnich mniej niż w roku 2007 –129).
33
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Najczęściej popełniane przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii to
czyny
z
art.
62
§
1
i
3
/posiadanie
(o 163 przestępstwa mniej niż w roku 2007
środków
odurzających/
-
863
- 1030). W drugiej kolejności
to przestępstwa z art. 59 /udzielanie innej osobie środka odurzającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ - 853 (o 98 przestępstwa mniej niż w roku 2007 – 951). Zanotowano wzrost przestępstw z art. 58 /udzielanie innej osobie środka odurzającego/ (w 2007 roku – 447, tj. o 8 więcej niż w roku 2007 - 439). Nieletni w 2008 r. popełniali najczęściej czyny karalne z art. 62 § 1 i 3 /posiadanie środków odurzających/ - 67 (o 55 czynów karalnych mniej niż w roku 2007 - 122). Mniej czynów karalnych zanotowano z art. 58 /udzielanie innej osobie środka odurzającego/ - 55 (o 22 czyny karalne mniej niż w roku 2007 –77). Spadek zanotowano również w czynach z art. 59 /udzielanie innej osobie środka odurzającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ , w 2008 r. – 31 tj. o 87 mniej niż w 2007 roku – 118). Przedział wiekowy nieletnich używających narkotyki to 13 – 18 lat.
34
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Na terenie działania wszystkich jednostek Policji w woj. lubuskim występuje problem narkomanii. Usytuowanie naszego województwa w bezpośredniej bliskości zachodniej granicy ułatwia dostęp do środków odurzających. Głównymi miejscami rozprowadzania narkotyków są lokale gastronomiczne, dyskoteki, puby itp. Główną formą sprzedaży narkotyków są transakcje na telefon komórkowy. Informacje o narkotykach są przekazywane tzw. sloganem, np. extasy to „groszki”, amfetamina to „biała”, marihuana to „królowa”. Młodzież nabywa narkotyki głównie od znajomych dealerów. Jeżeli ktoś nie zna numeru telefonu do żadnego dealera, to nawiązuje z nim kontakt poprzez znajomych. Między innymi na terenie działania KP w Szprotawie pojawiła się amfetamina w kryształkach, tzw. „piko” (cena ok. 300 zł. za 1 gram). Najpopularniejsze narkotyki w woj. lubuskim to: konopie indyjskie, haszysz, tabletki extasy, amfetamina, LSD, oraz anaboliki i sterydy. Najwięcej czynów karalnych z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zanotowano w powiecie gorzowskim i międzyrzeckim – 31. Czyny te popełniło 25 nieletnich (pow. gorzowski) i 11 nieletnich (pow. międzyrzecki). Na trzeciej pozycji znalazł się powiat zielonogórski – 29 czynów karalnych (czyny popełniło 13 nieletnich), potem powiat nowosolski - 19 czynów karalnych (czyny popełniło 8 nieletnich), powiat wschowski i żarski – 13 czynów karalnych (pow. żarski 10 nieletnich; pow. wschowski 7 nieletnich) i powiat żagański – 9 czyny karalne (czyny popełniło 6 nieletnich). W powiecie krośnieńskim i sulęcińskim jeden nieletni popełnił 3 czyny karalne natomiast w powiecie słubickim dwóch nieletnich popełniło 2 czyny karalne, a w strzelecko-drezdeneckim i świebodzińskim jeden nieletni popełnił 1 czyn karalny z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
35
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Czyny karalne nieletnich z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w poszczególnych powiatach obrazuje poniższy wykres:
Dane Policji za 2008 Poniższe tabele obrazują dane policji dotyczące: 1. Przestępstw stwierdzonych przeciwko postanowieniom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 2. Liczbę postępowań wszczętych z ustawy. 3. Podejrzanych z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 4. Nieletnich z ustawy.
Tabela nr 1 Przestępstwa stwierdzone z Ustaw z dn. 29.07.05 o przeciwdziałaniu narkomanii Art.53
Art.54
Razem Ust. 1
Ust. Ust. 2 1 5
Ust. 2 pkt 1
Dolnośląskie
5267
25
4
Lubuskie
2471
5
6
Wielkopolskie
10623
5
Zachodniopom.
2692
5
1
1
7
57382
116
67
64
53
POLSKA
Art.55
Art.56
Art.62 Art.58
Województwa
Ust. 2 pkt. Ust. 12 2
2
2
1
Ust. 3 Ust. 1-2
Art.63
Art.59 Art.60 Art.61
Ust. 3
Art.64 Ust. 13
Ust. 2
Ust. 1
Art.68
Ust. 2
26
19
114
219
604
978
13
3036
143
66
5
8
71
91
30
83
447
853
2
833
30
15
2
2
19
7
48
164
1118
2813
3
86
6221
98
34
4
1
13
15
23
23
497
472
3
1
1513
86
28
4
468
229
772
1659
8685
13822
11
189
29397
1151
625
39
36
25
1
9
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Tabela nr 2 Postępowanie wszczęte z Ustaw z dn. 29.07.05 o przeciwdziałaniu narkomanii
Województwa
Art.53
Art.54
Ust. 1
Ust. 2 pkt 1
Razem
Dolnośląskie
Ust. 1
2686
10
1
838
3
2
Lubuskie Wielkopolskie
2031
1
Zachodniopom.
1475
5
19340
73
POLSKA
Ust. 2
Art.55 Ust. 2 pkt. 2
Ust. 1-2
1
1
16
30
Art.56
3
Ust. 3
Art.62
Art.58
Ust. 3
Ust. 1-2
Art.59
Art.60
Art.61
Art.64 Ust. 1-3
14
1
12
23
95
97
35
1
4
10
59
124
8
4
6
9
61
107
6
1
4
2
53
76
360
37
112
151
957
1358
Art.63
2
3
1
9
Ust. 2
Ust. 1
Art.68
Ust. 2
2291
83
47
581
10
7
2
4
1782
24
19
4
3
1224
74
25
1
41
15066
597
487
18
2
2
1
1
1 16
9
Tabela nr 3 Podejrzani z Ustaw z dn. 29.07.05 o przeciwdziałaniu narkomanii Art.53
Województwa
Art.54
Razem Ust. 1
Ust. 2
Dolnośląskie
3252
22
16
Lubuskie
1183
3
9
Wielkopolskie
2805
3
Zachodniopom. POLSKA
Ust. 2 pkt 1
Ust. 1
Art.55
Ust. 2 pkt. 2
1
1657
2
1
25971
78
90
18
5
1
Ust. 12
Art.56
Art.62 Art.58
Ust. 3
Ust. 1-2
Art.59
Art.60
Art.61
Ust. 3
Art.64 Ust. 1-3
9
10
48
130
153
204
43
46
13
63
111
237
11
6
10
69
137
303
5
1
Art.63
Ust. 2
2515
98
2
632
10
2172
Ust. 1
Art.68
Ust. 2
36
4
18
4
2
52
25
4
5
12
5
15
92
153
3
1
1280
67
18
3
158
135
364
1078
1804
3193
7
61
17809
737
395
25
2
1
10
3
Tabela nr 4 Nieletni z Ustaw z dn. 29.07.05 o przeciwdziałaniu narkomanii Art.53
Art.54
Województwa Razem Ust. 1 Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopom. POLSKA
268
Ust. 2
Ust. 2 pkt 1
Ust. 1
Art.55 Ust. 2 pkt. 2
Art.56
Ust. 1-2
Ust. 3
2
Ust. 1-2
Art.62
Art.58
Ust. 3
86 1
1
160 2923
5
1
5
1
4
45
Art.60
Art.61 Ust. 1-3
1
459
Art.59
2
57
24
16
14
36
22
34
21
551
266
Art.63
177
Ust. 2
Ust. 2
Ust. 1 3
4
2
5
Art.64
Art.68
56 4
388 101
2
2
10
1974
27
30
2
37
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 a także tabela nr 5 obrazująca otrzymane dane z komend Policji województwa lubuskiego dotyczące postępowań wszczętych i zakończonych oraz przestępstw stwierdzonych z podziałem na podejrzanych ogółem i nieletnich z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii: Tabela nr 5
KWP LUB KPP
1
USTAWA O PRZECIWDZAIAŁANIU NARKOMANII z dnia 24.IV.1997 r. POSTEPOWANIA PRZYGOTOW. PRZES POSTĘPOWANIA ILOŚĆ TĘPSTWA P-STW WSZCZĘ ZAKOŃ STWIER STW. TE CZONE DZONE PRZEZ J. POL. KOŃCZ. POSTEP OW /*/ 2 3 4 5
PODEJRZEANI OGÓŁEM
W TYM NIELETNI
6
7
WOJEWODZTWO LUBUSKIE WYDZ.KWP GORZOW
7
21
180
0
0
0
KMP GORZOW
234
296
613
716
418
25
KMP ZIELONA GORA
171
236
545
573
236
13
KPP KROSNO ODRZ.
27
37
59
59
34
1
KPP MIEDZYRZECZ
31
35
167
167
52
11
KPP NOWA SOL
76
73
162
163
63
8
KPP WSCHOWA
19
24
91
91
44
7
KPP SLUBICE
33
47
99
115
65
2
KPP STRZELCE KRAJ.
22
18
26
46
16
1
KPP SULECIN
16
19
49
53
26
1
KPP SWIEBODZIN
24
38
78
74
49
1
KPP ZAGAN
57
91
160
162
54
6
KPP ZARY
121
141
234
252
126
10
Dane Sądu Okręgowego Gorzów. W 2008 roku w okręgu Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. obejmującym właściwością pięć sądów rejonowych – Gorzów Wlkp., Międzyrzecz, Słubice, Strzelce Krajeńskie i Sulęcin - za czyny karalne przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii osadzono łącznie 539 osób, w tym wyroki skazujące zapadły wobec 509 osób. Sprawozdania statystyczne sporządzane do Ministerstwa Sprawiedliwości nie przewidują podziału
skazanych
według
popełnienia
poszczególnych
kategorii
przestępstw
przewidzianych w cyt. Ustawie. Rozpoznając sprawy o czyny określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii sąd ma możliwość zastosowania wobec skazanych obowiązku poddania się leczeniu lub rehabilitacji. 38
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 W 2008 roku wobec wymienionej grupy skazanych orzeczono: - na podstawie art. 72 § 1 pkt 6 kodeksu karnego- leczenie odwykowe w 4 przypadkach, - na podstawie art. 71 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - leczenie lub rehabilitację w zakładzie opieki zdrowotnej. Natomiast w przypadku nieletnich sprawców czynów karalnych na mocy przedmiotowej ustawy: - środki wychowawcze zastosowano wobec 30 nieletnich, - środki poprawcze ( zakład poprawczy w zawieszeniu ) zastosowano wobec jednego nieletniego. Działania
z zakresu profilaktyki i przeciwdziałania narkomanii podejmowane są przez
kuratorów zawodowych i społecznych wobec skazanych osób dorosłych i nieletnich, wobec których zastosowane zostały środki wychowawcze, w przypadkach kiedy w trakcie sprawowania dozorów i nadzorów ujawnione zostaną okoliczności jakichkolwiek kontaktów podopiecznych z narkotykami w szerokim znaczeniu tego słowa. Dane Sądu Okręgowego Zielona Góra. Ewidencja spraw osób osądzonych w pierwszej instancji za rok 2008, na podstawie ustawy z dnia 24 lutego 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii. Dane za rok 2008 przedstawiają poniższe tabele:
Tabela nr 1 Pozbawienie wolności Ogółem
Skazani
osądzeni
ogółem Razem
515
490
400
w tym
1
2-5
warunkowe
m-
m-
Zawieszenie
c
cy
295
1
92
6 mcy do 1 roku
205
Ograniczenie wolności
powyżej 1
powyżej 2
powyżej
roku do 2
lat do 5
5 lat
lat
lat
do 8 lat
94
8
0
Powyżej 8 lat
0
Ogółem
39
W tym warunkowe zawieszenie
0
39
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Tabela nr 2 środki
Grzywna
popraw
samoistna
czo
Razem
Orze-
grzywna
czono
wycho
w tym
obok
wyłą-
wawcz
warun.
pozbawie-
cznie
Zawies
nia
środek
z.
wolności
karny
0
64
0
e
ogółem
(art. 10
Umorzono postępowanie Warunko-
W tym trybie
wo
piono
Art. 17 § 1 pkt
umorzono postępo-
Odstą-
razem
art. 11
wanie
§ 1 kpk
3i4 kpk
Unie-
od
winiono
wymierzenia
6 kpk
kary
PrzypaPrzypa-
dek
dek
korzyści
przedmio
majątko
-tów (art.
-wej
44 kk)
(art. 45 kk)
§ 4 kk) 0
51
20
1
0
0
0
4
0
35
134
Tabela nr 3 Skazani z
Poprzednio karani
zastosowaniem art.60 kk Tymczasowo aresztowani
Warunkowe zawieszenie wykonania kary
w tym recydywiści
i innych dot. nadzwyczajnego
Poszkodowane osoby
razem
złagodzenia
art. 64§1
art. 64§2
do 5 mies.
6 mies. do roku
pow. roku
małoletni
kobiety
57
0
0
kary 23
3
181
28
0
77
161
Dane z Ministerstwa Sprawiedliwości za 2008r. Poniższe tabele przedstawiają dane Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące: 1. Liczby skazanych prawomocnie przez sądy ogółem i skazanych z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii według miejsca popełnienie czynu w latach 2006 – 2007. 2. Liczby skazanych prawomocnie na karę pozbawienia wolności z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca popełnienia czynu w roku 2007- w rozbiciu na ustawy z 1997 i 2005. 3. Liczby prawomocnych orzeczeń wobec nieletnich z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca zamieszkania 2006-2007. 4. Liczby skazanych prawomocnie na karę pozbawienia wolności z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca popełnienia czynu w latach 2006-2007.
40
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Tabela nr 1 Liczba skazanych prawomocnie przez sądy ogółem i skazanych z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca popełnienia czynu w latach 2006-2007 2006 Województwo
2007
skazani ogółem
skazani z ustaw
skazani z ustaw
skazani ogółem
ustawa z 1997
ogółem
ustawa z 2005
Dolnośląskie
42661
2652
40434
2583
13
Lubuskie
18187
933
17453
1011
5
1006
Wielkopolskie Zachodniopom.
37383
1752
34726
2079
6
2073
Polska
23627
1214
23741
1530
7
1523
144945
7586
138158
8181
157
8024
326
49
276
38
5
33
462937
20381
138434
8219
162
8057
zagranica ogółem
2570
Tabela nr 2
Liczba skazanych prawomocnie na karę pozbawienia wolności z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca popełnienia czynu w roku 2007- w rozbiciu na ustawy z 1997 i 2005
skazani na pozbawienie wolności skazani na pozbawienie wolności ogółem
Województwo
ogółem z ustaw Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopom. Polska
ustawa z 1997
z zawieszeniem
ustawa z 2005
2029
12
713
5
1228
6
2017
ogółem
ust. 1997
bez zawieszenia ust. 2005
1821
9
708
604
1222
1084
ogółem
ust. 2005
ust. 1997
1812
208
3
205
4
600
109
1
108
5
1079
144
1
143
947
7
940
766
3
763
181
4
177
4917
30
4887
4275
21
4254
642
9
633
Tabela nr 3 Liczba prawomocnych orzeczeń wobec nieletnich z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca zamieszkania 2006-2007 Województwo
2006 skazani ogółem
2007 skazani z ustawy
skazani ogółem
skazani z ustawy
Dolnośląskie
4074
155
4526
116
Lubuskie
1571
29
1502
40
Wielkopolskie
3516
147
3567
155
Zachodniopomorskie
2287
59
2586
52
11448
390
47293
1178
Polska
41
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Tabela nr 4 Liczba skazanych prawomocnie na karę pozbawienia wolności z ustaw o przeciwdziałaniu i zapobieganiu narkomanii według miejsca popełnienia czynu w latach 2006-2007
2007
2006
Województwo skazani ogółem
z zawieszeniem
2206
1978
228
736
587
149
1011
833
178
Dolnośląskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Polska
bez zawieszenia
skazani ogółem
z zawieszeniem
bez zawieszenia
1821
208
713
604
109
1228
1084
144
2029
748
570
178
947
766
181
4701
3968
733
4917
13357
2118
IV. WNIOSKI I REKOMENDACJE WNIOSKI 1. Położenie województwa lubuskiego jego uwarunkowania geograficzne oraz społeczno ekonomiczne (nadal istniejący problem bezrobocia oraz szarej strefy) powodują, iż region lubuski, podobnie jak województwa przygraniczne narażone jest na większe zagrożenie procesem narkomanii oraz związaną z nim przestępczością narkotykową. 2. Badani uczniowie szkół w większej skali niż w innych województwach mają częstszy kontakt z narkotykami, łatwa jest dostępność narkotyków ze względu na przygraniczne położenie województwa. 3. najczęstszymi narkotykami używanymi przez lubuską młodzież są: konopie indyjskie, haszysz, tabletki extasy, amfetamina, LSD, oraz anaboliki i sterydy. 4. Łatwa dostępność narkotyków sprawia, że obniżeniu ulega wiek inicjacji narkotykowej w województwie. 5. wzrasta liczba osób nieletnich popełniających czyny z zakresu przestępczości narkotykowej. 6. zbyt mała jest liczba placówek ambulatoryjnych profilaktyczno-terapeutycznych na obszarach miejskich dla młodzieży eksperymentującej z narkotykami (tereny wiejskie praktycznie pozostają poza zasięgiem takich placówek). 7.
brak jest instytucji zajmującej się monitorowaniem liczby osób uzależnionych i
współuzależnionych
(brak
statystycznego
rejestrowania
w
instytucjach
skorelowanego ze statystyką na szczeblu krajowym).
42
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
REKOMENDACJE Najbardziej efektywne w zwalczaniu i zapobieganiu narkomanii będą działania, które będą miały charakter kompleksowy i komplementarny, a wśród nich przejrzyste rozwiązania administracyjno – prawne. Działania te powinny być zapoczątkowane w rodzinie, wspierane przez środowiska szkolne, zawodowe, media. 1. Ze względu na transgraniczne położenie województwa - zlikwidowanie przemytu narkotyków. 2. Należy usprawnić proces profilaktyki, dla skutecznego leczenia najmłodszych, którzy już w pierwszych latach nauki szkolnej popadają w uzależnienie od środków psychoaktywnych (zapewnić uczniom alternatywne formy spędzania wolnego czasu). 3.
Należałoby zwrócić większą uwagę na popularyzację wiedzy o uzależnieniach wśród rodziców i wychowawców. Konieczne jest wykorzystywanie tej wiedzy do inspirowania inicjatyw
na
rzecz
współdziałania
rodziców,
wychowawców
i
terapeutów
w ograniczaniu zagrożeń dzieci i młodzieży od środków psychoaktywnych. 4. Należałoby nawiązać ścisłą współpracę z lokalnymi instytucjami zajmującymi się problematyką narkomanii oraz z samorządami wszystkich szczebli, aby skuteczniej monitorować i podejmować działania w zakresie problemów narkomanii. min. rozbudować system szkoleń związanych z przeciwdziałaniem narkomanii dla różnych grup odbiorców. 5.
Należy zwiększyć możliwości leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych (zwiększyć środki finansowe na pomoc ambulatoryjną, stworzyć sieć takich placówek tak, aby w większym stopniu były dostępne w małych miasteczkach i na wsiach).
43
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
V. STRESZCZENIE W 2008r. w województwie lubuskim odnotowano najniższą liczbę zarejestrowanych bezrobotnych od chwili powstania województwa lubuskiego, na koniec roku odnotowano stopę bezrobocia w wysokości 12,4% i pod względem jej wielkości znaleźliśmy się na VI miejscu w kraju. Położenie województwa lubuskiego jego uwarunkowania geograficzne oraz społeczno - ekonomiczne powodują, iż region lubuski, podobnie jak województwa przygraniczne narażone jest na większe zagrożenie procesem narkomanii oraz związaną z nim przestępczością narkotykową. Na podstawie wykonanych w 2006 r. na zlecenie Marszałka Województwa Lubuskiego badań dotyczących postaw młodzieży wobec uzależnień i zagrożeń społecznych przeprowadzone przez PBS DGA Spółka z o.o. wynika, że uczniowie szkół w większej skali niż w innych województwach mają częstszy kontakt z narkotykami. Łatwa jest dostępność narkotyków ze względu na przygraniczne położenie województwa. Łatwa dostępność narkotyków sprawia, że obniżeniu ulega wiek inicjacji narkotykowej w województwie, wzrasta liczba osób nieletnich popełniających czyny z zakresu przestępczości narkotykowej. Najczęstszymi narkotykami używanymi przez lubuską młodzież są: konopie indyjskie, haszysz, tabletki extasy, amfetamina, LSD, oraz anaboliki i sterydy. Dane statystyczne dotyczące lecznictwa psychiatrycznego w stacjonarnej opiece medycznej podają, że do województw o najwyższym rozpowszechnieniu należy lubuskie – 58,1 pomimo to współczynnik ten zmniejszył się w porównaniu do lat ubiegłych. Województwo lubuskie charakteryzuje się również najwyższymi wskaźnikami przyjęć pierwszorazowych do lecznictwa stacjonarnego na 100 tys. mieszkańców - 24,4, pomimo to wskaźnik ten również zmniejszył się w porównaniu do lat ubiegłych. Zmniejszył się też odsetek osób w wieku do 18 lat wśród przyjętych do lecznictwa stacjonarnego - tendencja spadkowa nastąpiła na poziomie całego kraju z 13,9% do 7,7%. w 2008 roku w Punkcie konsultacyjno - diagnostycznym w Gorzowie Wlkp. na obecność przeciwciała -HIV przebadało się 296 osób (54% kobiet i 46% mężczyzn). Najczęstszym powodem badania były ryzykowne kontakty seksualne (90%). Więcej niż jednego partnera seksualnego posiadało 63 % pacjentów. Wśród osób mających ryzykowne kontakty seksualne tylko 16 % zawsze używało prezerwatywy, a 50 % tylko czasami.
44
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Wśród przebadanych najwięcej osób było w wieku 18-29 lat ( 50%) i w wieku 30-39 lat (31%). W województwie lubuskim zanotowano nieznaczny spadek liczby osób zakażonych wirusem HIV. W okresie objętym analizą zarejestrowano 27 osób zakażonych wirusem HIV, hospitalizowano 10 osób. W 2007r. zarejestrowano 29 osób żyjących z HIV. Zakażenia wirusem HIV rozpoznano w największej ilości u osób w wieku od 19 do 40 lat, co stanowi 74% ogólnej liczby zakażonych. 16 osób zakażonych to mężczyźni, 11 osób zakażonych to kobiety. Na terenie lubuskiego w 2008r., zarejestrowano również wzrost zachorowań na AIDS; wystąpiło 13 zachorowań, w 2007r. – 8. W 2008r. 6 osób zmarło w przebiegu chorób wywołanych wirusem HIV. Wśród osób zmarłych byli mężczyźni w wieku od 35 do 46 lat. Większość osób zmarłych w przeszłości przyjmowało środki odurzające drogą dożylną. Od 1985 do 2008r. roku zarejestrowano 442 osoby zakażone HIV, 78 osób chorych na AIDS i 46 zgonów. Od kilku lat wzrasta liczba osób nowo zakażonych. W województwie lubuskim realizuje się szereg działań z zakresu przeciwdziałania narkomanii, na uwagę zasługują szkolenia i zajęcia profilaktyczne organizowane przez Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia, Lubuską Policję oraz Organizacje Pozarządowe. Tematyka szkoleń dotyczyła działań profilaktycznych i diagnostycznych wobec osób zagrożonych uzależnieniem od narkotyków, konsekwencji uzależnienia, metod terapii w pracy z osobami uzależnionymi, przeciwdziałania uzależnieniom, podnoszenia kwalifikacji osób pracujących z osobami zażywającymi środki psychotropowe oraz wypracowania kierunków leczenia. Szkolenia przeznaczone były dla osób pracujących w obszarze uzależnień: pedagodzy szkolni, pracownicy lecznictwa odwykowego, pracownicy świetlic socjoterapeutycznych, kuratorzy sądowi, wychowawcy domów dziecka, pielęgniarki, pracownicy duchowni, pracownicy socjalni, pracownicy lecznictwa odwykowego, pracownicy urzędów gmin. – informacje zwrotne od uczestników świadczą o celowości takich działań. Statystyki policyjne w roku 2008 odnotowały na terenie woj. lubuskiego 3 153 przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (tyle samo przestępstw zanotowano w roku 2007) z czego 155 to czyny karalne nieletnich (o 168 czynów mniej niż w roku 2007 –323 ), które popełniło 86 nieletnich (o 43 nieletnich mniej niż w roku 2007 –129).
45
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 Najczęściej popełniane przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii to czyny z art. 62 § 1 i 3 /posiadanie środków odurzających/ - 863 (o 163 przestępstwa mniej niż w roku 2007 - 1030). W drugiej kolejności to przestępstwa z art. 59 /udzielanie innej osobie środka odurzającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ - 853 (o 98 przestępstwa mniej niż w roku 2007 – 951). Zanotowano wzrost przestępstw z art. 58 /udzielanie innej osobie środka odurzającego/ (w 2007 roku – 447, tj. o 8 więcej niż w roku 2007 - 439). Nieletni w 2008 r. popełniali najczęściej czyny karalne z art. 62 § 1 i 3 /posiadanie środków odurzających/ - 67 (o 55 czynów karalnych mniej niż w roku 2007 - 122). Mniej czynów karalnych zanotowano z art. 58 /udzielanie innej osobie środka odurzającego/ - 55 (o 22 czyny karalne mniej niż w roku 2007 –77). Spadek zanotowano również w czynach z art. 59 /udzielanie innej osobie środka odurzającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej/ , w 2008 r. – 31 tj. o 87 mniej niż w 2007 roku – 118). Przedział wiekowy nieletnich używających narkotyki to 13 – 18 lat.
46
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008 VI. BIBLIOGRAFIA
Badania ESPAD 2005 – Raport wykonany na zlecenie Marszałka Województwa Lubuskiego przez PBS DGA spółka z o.o. – Postawy młodzieży wobec uzależnień i zagrożeń społecznych.
Raport za 2008r. z wykonania Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010. (Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego)
Diagnoza, Kontakt młodzieży z narkotykami, alkoholem, nikotyną i sterydami przygotowany na podstawie sondażu w gorzowskich szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Oddział Terenowy Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii w Gorzowie Wlkp, 2005
Dane dotyczące profilaktyki opracowane przez Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Zielonej Górze.
Dane dotyczące HIV/AIDS opracowane przez Oddział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp.
Dane dotyczące bezrobocia opracowane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Zielonej Górze
Dane w zakresie profilaktyki i ograniczania podaży opracowane przez Komendę Wojewódzką Policji w Gorzowie - Wydział Prewencji.
Dane w zakresie ograniczania podaży opracowane przez Sądy Okręgowe w Zielonej Górze i Gorzowie Wlkp.
Diagnoza problemu narkomanii na terenie miasta Żary stworzona na potrzeby Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 – 2008, Żary, styczeń 2006
Diagnoza stanu problemów zasobów umożliwiających prowadzenie działalności profilaktycznej i naprawczej w mieście, Nowa Sól, styczeń 2006
Kocoń K., Okulicz – Kozaryn K., Pisarska A., Młodzież o narkotykach – wyniki badań jakościowych, Zakład Psychologii i Promocji Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, „Alkoholizm i Narkomania” 2004, Tom 17: nr 1-2,
Księżak – Nowak A., Informacja dotycząca przedsięwzięć Policji Lubuskiej podejmowanych w 2005 roku w zakresie przeciwdziałania narkomanii, Gorzów Wlkp, sierpień 2006
47
Raport wojewódzki: problem narkomanii w województwie lubuskim 2008
Sierosławski J., Instytut Psychiatrii i Neurologii, Narkomania w Polsce w 2007, dane lecznictwa stacjonarnego, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Strategia Polityki Społecznej na lata 2005-2013, Zielona Góra 2005
Strony internetowe www.stat.gov.pl/zg www.psychologia.edu.pl www.narkomania.org.pl
48
