(PROJEKT)
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA
GMINY JÓZEFÓW ( aktualizacja 2011 r )
powiat: biłgorajski województwo: lubelskie
Opracowanie:
inż. Witold Mielniczuk z Zespólem
Józefów, czerwiec 2011 r.
1
SPIS TREŚCI 1.1. Informacje ogólne – stan prawny ................................................................................ 4 1.2. Stosowana terminologia ............................................................................................. 6 1.3. Cel i zakres opracowania............................................................................................ 8 1.4. Zasady gospodarki odpadami..................................................................................... 9 1.5. Zakres rzeczowy planu ............................................................................................. 11 2.1. Położenie.................................................................................................................. 12 2.3. Gospodarka .............................................................................................................. 12 3.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych ................................................................................................. 13 3.2. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych na terenie Gminy Józefów w latach 2007 – 2010 ....................................................................................................... 13 3.3 Rodzaje i ilości odpadów komunalnych poddawanych procesom odzysku. .............. 15 3.3.1. Odpady ulegające biodegradacji ..................................................................................15 3.3.2.Odpady opakowaniowe ..................................................................................................16 3.3.3. Odpady wielkogabarytowe ............................................................................................16
3.4. Rodzaj i ilość odpadów komunalnych poddawanych procesom unieszkodliwiania .......................................................................................................... 17 3.4.1. Odpady niebezpieczne zawarte w strumieniu odpadów komunalnych ....................17
3.5. Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych na terenie Gminy Józefów......................................................................................................................... 18 3.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów na terenie Gminy Józefów ...................................................................................................................19 3.8. Identyfikacja problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie Gminy Józefów. ........................................................................20
4.1. Uwagi ogólne............................................................................................................ 20 4.2. Prognoza zmian demograficznych na terenie Gminy Józefów ................................. 20 4.3. Prognoza zmian wytwarzania odpadów komunalnych............................................. 21 4.3.1. Odpady komunalne ........................................................................................................21 4.3.2. Prognoza odzysku odpadów wielkogabarytowych.....................................................25 4.3.3. Prognoza odzysku odpadów niebezpiecznych ...........................................................25 4.3.4. Prognoza odzysku odpadów opakowaniowych ..........................................................27 4.3.5.Prognoza odzysku odpadów ulegających biodegradacji. ...........................................29 4.3.6. Prognoza zbierania odpadów komunalnych do odzysku i unieszkodliwiania .............................................................................................................31
4.4. Komunalne osady ściekowe ..................................................................................... 33 Charakterystyka gospodarki ściekowej ...............................................................................33
5. CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI DLA GMINY JÓZEFÓW .................................................................................................................... 33 5.1. Współpraca międzygminna - funkcjonowanie ZZO o zasięgu ponadgminnym ......... 36 6.1. Działania ujęte w ustawie o odpadach...................................................................... 37 6.2. Działania ujęte w planach wyższego szczebla ......................................................... 37 6.3. Działania kształtujące postawy konsumentów .......................................................... 38
2
6.4. Działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko ....................................................................................... 38 6.4.1. Działania krótkookresowe do końca roku 2014...........................................................38 6.4.2. Działania długookresowe 2015 - 2018 ..........................................................................39
6.5. Działania wspomagające prawidłowe postępowania z odpadami w zakresie zbiórki, transportu oraz odzysku i unieszkodliwiania, w szczególności odpadów innych niż niebezpieczne .............................................................................................. 39 6.6. Działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania i zmniejszenia zagrożenia dla środowiska .................................................................................................................... 41 6.7. Działania zmierzające do osiągnięcia celów w zakresie odzysku odpadów ulegających biodegradacji............................................................................................. 41 6.7.1 Kompostowanie substancji organicznej – możliwości wykorzystania substancji odpadowych z procesów kompostowania ....................................................41
6.8. Sposób realizacji planu zamykania składowisk ........................................................ 42 7.1. Przyjęty system zbiórki, transport i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ......... 45 7.2. Przyjęty system gromadzenia i zbiórki selektywnej odpadów komunalnych ulegających biodegradacji............................................................................................. 46 7.3. Przyjęty system gromadzenia i zbiórki odpadów komunalnych wielkogabarytowych...................................................................................................... 46 7.4. Przyjęty system zbiórki odpadów komunalnych budowlanych.................................. 47 7.5 Przyjęty system zbiórki odpadów opakowaniowych i poużytkowych ......................... 47 7.6. Przyjęty system zbiórki odpadów komunalnych niebezpiecznych ............................ 48 7.7. Szczegółowe zasady gospodarowania niektórymi odpadami wytwarzanymi w gospodarstwach domowych.......................................................................................... 48 7.8. Plan działań w sprawie komunalnych osadów ściekowych....................................... 51 7.9 Zasady usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest znajdujących się na terenie gminy Józefów ............................................................................................. 53 Specyfika szkodliwości azbestu dla zdrowia ludzkiego. ......................................................53
8.1. Zadania strategiczne długoterminowe na lata 2011-2018 ........................................ 57 8.2. Harmonogram realizacji przedsięwzięć na lata 2011-2014....................................... 58 9.1. Promocja programu i edukacja ekologiczna ............................................................. 61 9.2. Szkolenia pracowników samorządowych.................................................................. 62 9.3. Program edukacyjno - informacyjny.......................................................................... 63 9.4. Edukacja w szkole .................................................................................................... 64 9.5. Edukacja dorosłych................................................................................................... 64 9.6. Polityka informacyjna................................................................................................ 65 9.7. Podstawowe informacje o segregacji odpadów dla mieszkańców............................ 66 10.1. Główne źródła finansowania inwestycji w ochronie środowiska ............................. 67 10.2. Instytucje finansujące działania w ochronie środowiska ......................................... 67 10.2.1. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.............................................67 10.2.2. Kapitał własny inwestora i kredyty komercyjne ........................................................68 10.2.3. Środki UE ......................................................................................................................68 10.2.4. Fundusze Strukturalne ................................................................................................68 10.2.5. Inne jednostki finansujące inwestycje ekologiczne..................................................70
3
12. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO ............................................................................................................... 72 SPIS RYSUNKÓW
RYSUNEK 1. GRUPY ODPADÓW KOMUNALNYCH WYTWORZONYCH W WOJ. LUBELSKIM W LATACH 2004-2006 ................................................................................................................ 21 RYSUNEK 2. ŚREDNI SKŁAD MORFOLOGICZNY NIESEGREGOWANYCH (ZMIESZANYCH) ODPADÓW KOMUNALNYCH W WOJ. LUBELSKIM W ROKU 2006 ....................................... 22 RYSUNEK 3. PROGNOZA ZBIERANIA DO ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW WIELKOGABARYTOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH NA TERENIE GMINY JÓZEFÓW W LATACH 2011 - 2018 .............................................................................................................. 27 RYSUNEK 4. PROGNOZA RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH W GMINIE JÓZEFÓW ...................................................................................................................................................... 28 RYSUNEK 5. PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW ULEGAJĄCYCH BIODEGRADACJI DO ODZYSKU ...................................................................................................................................................... 31 RYSUNEK 6. PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH ZEBRANYCH DO ODZYSKU I SKŁADOWANIA W LATACH 2011-2018 NA TERENIE GMINY JÓZEFÓW ........................... 32 RYSUNEK 7. PRZEWIDYWANE ZMIANY W STRUKTURZE ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA OSADÓW Z KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W PERSPEKTYWIE DO 2018 R.36 RYSUNEK 8. SCHEMAT: DOCELOWY MODEL SYSTEMU GOSPODARKI W GMINIE JÓZEFÓW57
4
1. WSTĘP 1.1. Informacje ogólne – stan prawny Opracowanie niniejszej aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami wynika z art. 14 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( Dz. U z 2010 Nr 185, poz. 1243 z późn. zm) - nakładającego na gminę obowiązek posiadania w/w planu i jego aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata. Gmina Józefów posiada Plan gospodarki odpadami dla Gminy Józefów przyjęty Uchwałą nr XX/76/2004 RG Józefów z dnia 28.09.2004 r Plan niniejszy jest aktualizacją posiadanego dotychczas planu i dostosowaniem dokumentu do obowiązujących aktów prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz planów wyższego szczebla, w tym z Krajowego planu gospodarki odpadami 2010, uchwalonego przez Radę Ministrów Uchwałą Nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. (M.P. Nr 90, poz. 946), Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego – 2011. Plan uwzględnia podstawowe wymogi gospodarowania odpadami zawarte w ustawie o odpadach oraz w przepisach wykonawczych, tj. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U.66, poz 620), zmienione rozporządzeniem MŚ z dnia 13.03.2006 r. (Dz.U. Nr 46, poz.333), a w szczególności w zakresie: 1) zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, 2) zapewnienia zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, 3) zapewnienia zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się odzyskać. Właściwa gospodarka odpadami na terenie gminy jest jednym z najważniejszych elementów ochrony środowiska. Powinna zapewnić odpowiedni poziom czystości, a stosowane sposoby gospodarowania odpadami nie mogą stwarzać zagrożenia dla środowiska. Wynika z tego, że składowiska nie mogą być jedyną, a nawet dominującą metodą unieszkodliwiania odpadów w systemie gospodarki odpadami. Podejmowane działania muszą więc dążyć do tworzenia systemu zapewniającego kompleksowe zagospodarowanie odpadów. System powinien być przede wszystkim oparty na procesie minimalizacji powstawania odpadów, a z drugiej strony na maksymalizacji wykorzystania odpadów. Jak wynika z tego z jednej strony mamy do czynienia z zagadnieniem socjologicznym – co zrobić, aby każdy z nas produkował coraz mniej odpadów, a z drugiej strony to zagadnienie techniczne, organizacyjne, a także ekonomiczne zmierzające do maksymalnego wykorzystania odpadów. Wynika z tego, że jednym z podstawowych elementów systemu powinna być edukacja ekologiczna przyczyniająca się do wzrostu świadomości społecznej. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach w rozdziale 2 określa znaną zarówno prawu UE (dyrektywa ramowa 75/442/EWG), jak i ustawodawstwu polskiemu hierarchię postępowania z odpadami: w pierwszej kolejności należy zapobiegać powstawaniu odpadów (prewencja); gdy jednak odpady już powstaną należy najpierw starać się zapewnić ich odzysk (w tym recykling), a dopiero gdy jest
5
to niemożliwe, można poddawać je unieszkodliwianiu. W rozumieniu przepisów składowanie na składowiskach jest również unieszkodliwianiem. Przepisy te oznaczają, że w stosunku do każdego powstałego odpadu trzeba najpierw zastanowić się czy nie da się poddać jego odzyskowi - zanim będzie podany unieszkodliwieniu. Priorytety te znajdują odzwierciedlenie w treści niniejszego Planu gospodarki odpadami. Ustawa o odpadach reguluje dziedzinę gospodarowania odpadami między innymi wprowadzając instytucję planów gospodarki odpadami. • Plany te traktować należy jako tzw. planistyczny instrument prawny gospodarki odpadami. Ustawa przewiduje opracowanie planów gospodarki odpadami na szczeblach: - krajowym - opracowany przez właściwego ministra ds. środowiska, a uchwalonego przez Radę Ministrów, - wojewódzkim - opracowanego przez zarząd województwa, a uchwalonego przez sejmik województwa, - powiatowym – opracowanym przez zarząd powiatu, a uchwalonego przez radę powiatu - gminnym - opracowanego przez wójta gminy ( burmistrza), a uchwalonego przez Radę Gminy . Plan szczebla gminnego musi być zgodny z planami wyższego szczebla. Sprawozdanie z realizacji planu Burmistrz, składa co dwa lata Radzie Miasta i Zarządowi Powiatu. • Niniejszy Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Józefów obejmuje całokształt działań służących zapobieganiu niekorzystnym dla środowiska procesom wynikającym z wytwarzania odpadów oraz stałej poprawie stanu środowiska wynikającego z koniecznej obecności odpadów w środowisku, uwzględniając przy tym rozwój społeczno-gospodarczy. Gospodarka odpadami jest integralną częścią elementów ochrony środowiska, a jej nieprawidłowości są efektem obniżenia wartości ekologicznych pozostałych komponentów, tj. wody, powietrza, gleby. Zobligowanie państwa do ochrony środowiska skonkretyzowane zostało w art. 74 Konstytucji, który wskazuje władze publiczne jako podmioty odpowiedzialne za stan środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne. Zgodnie z tym zapisem ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, które prowadzą w tym celu politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne. Nakaz perspektywicznego spojrzenia na problemy środowiska zobowiązuje władze publiczne do podejmowania działalności kształtujących, prewencyjnych i reglamentacyjnych. Istotnym konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych jest wspieranie działań obywateli na rzecz ochrony środowiska i poprawy jego stanu (art. 74 ust. 4 Konstytucji). Z zapisu tego wnioskować należy konieczność preferowania i wspierania organizacji społecznych o proekologicznych celach statutowych, fundacji finansujących przyjazne środowisku technologie, wspieranie działań podmiotów gospodarujących na rzecz ochrony środowiska oraz popularyzację wiedzy i świadomości ekologicznej. Ponadto plany niższego szczebla muszą być zgodne z planami wyższego szczebla. Cele i priorytety określone w planach wyższego szczebla odpowiednio wykorzystano w aktualizacji niniejszego Planu.
6
1.2. Stosowana terminologia ODPADY - to każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. WYTWÓRCA ODPADÓW – rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów; kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw, wykonywanych na terenie użytkowanym przez podmiot, POSIADACZ ODPADÓW - to każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcą odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów); domniemywa się, że właściciel nieruchomości jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości; GOSPODAROWANIE ODPADAMI – rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk, i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takim działaniem oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. ZBIERANIE ODPADÓW – rozumie się przez to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. MAGAZYNOWANIE ODPADÓW – rozumie się przez to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem ODZYSK - to wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub w części, lub do odzyskania z odpadów substancji, materiałów bądź energii i ich wykorzystania; UNIESZKODLIWIANIE ODPADOW - polega na poddaniu odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska (np. kompostowanie, spalanie itd.); wg Ustawy o odpadach unieszkodliwianiem odpadów jest także składowanie odpadów; RECYKLING - to powtórne przeznaczenie substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, z wyjątkiem odzysku energii; KOMPOSTOWANIE - system przetwarzania odpadów organicznych na nawóz oraz materiał glebotwórczy; ODPADY KOMUNALNE – rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. ODPADY MEDYCZNE - są to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzenia badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. ODPADY OBOJĘTNE - są to odpady, które w warunkach składowania nie podlegają przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym, nie ulegają biodegradacji,
7
nie powodują zagrożenia dla środowiska, w tym ich odcieki nie pogarszają jakości wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i ziemi. ODPADY ULEGAJACE BIODEGRADACJI - są to odpady, które podlegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów; ODPADY WIELKOGABARYTOWE (inaczej blokujące) - odpady takie jak stare meble, sprzęt gospodarstwa domowego, części maszyn rolniczych lub całe maszyny już nie używane w gospodarstwach rolnych, itp., których nie można zbierać w ramach normalnego systemu zbiórki odpadów komunalnych z powodu ich rozmiaru, do nich zalicza się również wraki pojazdów mechanicznych; ODPADY ULICZNE odpady ze sprzątania i oczyszczania placów i ulic oraz z opróżniania koszy ulicznych; ODPADY Z PIELĘGNACJI TERENÓW ZIELONYCH (ODPADY OGRODOWE, PARKOWE) - trawa liście, zwiędnięte kwiaty i gałęzie pochodzące z pielęgnacji porządkowania trawników, przydomowych ogródków, terenów ogródków działkowych, rekreacyjnych oraz parków, cmentarzy, przydrożnych drzew itp. ODPADY NIEBEZPIECZNE – to odpady należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A lub B załącznika nr 2 ustawy o odpadach i posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załącznikach - wg klasyfikacji odpadów do odpadów niebezpiecznych zaliczamy: farby, kleje, lepiszcze, żywice, rozpuszczalniki, odczynniki fotograficzne, pestycydy, herbicydy, insektycydy oraz lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć; KPGO- Krajowy Plan Gospodarki Odpadami WPGO - Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami. PPGO - Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami. GPGO - Gminny Plan Gospodarki Odpadami. ZZO - Zakład Zagospodarowania Odpadów. PZON- Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych. Stosowane jednostki Mg - megagram (tona) kg/Mr - jednostkowe wagowe nagromadzenie odpadów - ilość kilogramów przypadających na jednego mieszkańca na rok. m3/Mr - jednostkowe objętościowe nagromadzenie odpadów - ilość metrów sześciennych przypadających na jednego mieszkańca na rok. kg/m3 - ciężar objętościowy odpadów (gęstość); wielkość najczęściej używana przy opisie parametrów odpadów gromadzonych w pojemnikach. Zagęszczanie odpadów przy użyciu sprzętu - np. spychacza, kompaktora, naturalne osiadanie, reakcje rozkładu biochemicznego odpadów) prowadzą do wzrostu gęstości, co oznacza redukcję zajmowanej objętości.
8
1.3. Cel i zakres opracowania Celem aktualizacji Planu jest określenie kierunków rozwoju gospodarki odpadami – jako elementu ekorozwoju Gminy Józefów oraz dostosowanie kierunków działań na najbliższe lata w tym zakresie do obowiązujących wymogów. Zakres rzeczowy gminnego planu gospodarki odpadami określa § 4 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13.03.2006 r., zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami, który mówi: „Gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów komunalnych, a w szczególności odpady komunalne ulegające biodegradacji, odpady opakowaniowe oraz odpady niebezpieczne zawarte w odpadach komunalnych”. Niniejszy Plan gospodarki odpadami obejmuje zadania gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi oraz określa sposób ich realizacji. Ustawowy zakres zadań gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi określa ustawa o odpadach w rozdziale 3a, art. 16a, a mianowicie: zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych; zapewnienie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: - ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji, - wydzielenie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, - osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych; zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorstwami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, albo zapewnienia warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców; zapewnienie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: - do 31.12.2010 r. - nie więcej niż 75% wagowo całkowitej masy tych odpadów, - do 31.12.2013 r. - nie więcej niż 50%, - do 31.12.2020 r. - nie więcej niż 35%. Wskaźniki te należy określać w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Plan gminny uwzględnia zapisy zawarte w Polityce Ekologicznej Państwa i rozwiązania zawarte w planach wyższego szczebla. Celem Planu gospodarki odpadami dla Gminy Józefów jest nakreślenie działań w kierunku zminimalizowania ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich zbierania, segregacji, odzysku i unieszkodliwiania. Realizacja tych celów w istotny sposób ma wpłynąć na zmniejszenie obciążenia środowiska wynikającego z emisji jakościowej odpadów i zmniejszenie masy odpadów kierowanych na składowiska. Plan przewiduje włączenie Gminy Józefów do ponadgminnego systemu gospodarowania odpadami w ramach Regionu Korczów-Wincentów, ZZO Korczów. Wdrożenie zintegrowanego systemu gospodarowania odpadami pozwoli na kompleksowe gospodarowanie wszystkimi rodzajami odpadów wytwarzanych na terenie gminy w sposób spełniający wymagane obecnie standardy.
9
1.4. Zasady gospodarki odpadami Gospodarowanie odpadami traktowane jest jako dziedzina ochrony środowiska. Działania w ochronie środowiska przed zagrożeniami powodowanym przez odpady dotyczą: - zapobiegania powstawaniu odpadów, - redukcji ich ilości oraz maksymalnego odzysku, - zgodnego z zasadami, ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których wytworzeniu nie udało się zapobiec i nie udało się ich zagospodarować (odzyskać). Pierwszą zasadą gospodarki odpadowej pozostaje wciąż zapobieganie ich powstawaniu. Wyraża się to dążeniem do stosowania niskoodpadowych technologii produkcji, czystych w odniesieniu do środowiska oraz zapewniających gospodarcze wykorzystanie wszystkich składników przerabianych surowców. Priorytetowymi celami w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w świetle Ekologicznej Polityki Państwa do roku 2015 są: - pełne wprowadzenie w życie regulacji prawnych zawartych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach oraz rozporządzeniach wykonawczych do tej ustawy, zgodnie z przyjętym harmonogramem, - stworzenie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi, zapewniającej wzrost odzysku zmniejszającego ich masę unieszkodliwianą przez składowanie. Obowiązujące przepisy ochrony środowiska wprowadzają zasady ogólne, które powinny być przestrzegane w gospodarce odpadami, a mianowicie: zasadę zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości (ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów), zasadę zapobiegania (ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu), zasadę przezorności (ten, kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze), zasadę „zanieczyszczający płaci” (ten, kto powoduje szkodę w środowisku, w szczególności przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia oraz ten, kto może spowodować szkodę w środowisku, w szczególności przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu), zasadę dostępu obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych w ustawie z 3.10.2008 o udostępnieniu informacji o środowisku…( Dz.U.Nr199,poz 1227 z późn.zm) zasadę uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przy opracowywaniu polityk, strategii, planów i programów, prawo obywateli do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu, w tym dotyczących gospodarki odpadami, w przypadkach określonych w w/w ustawie z 3.10.2008 ( Dz.U.Nr 199,poz.1227 z późn.zm)
10
zasadę, że podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są zobowiązane do stosowania metodyk referencyjnych, jeżeli metodyki takie zostały określone na podstawie ustaw, przy czym jeżeli na podstawie ustaw wprowadzono obowiązek korzystania z metodyki referencyjnej, dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników. W ustawie o odpadach (rozdział 2) sformułowano następujące zasady: zasadę przestrzegania właściwej hierarchii postępowania z odpadami (najbardziej preferowanym działaniem jest zapobieganie powstawaniu odpadów, następnie ograniczanie ilości i uciążliwości (szkodliwości) odpadów, odzysk (wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie odpadów, z wyłączeniem składowania, a najmniej preferowanym składowanie odpadów), zasadę bliskości (odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania; jeżeli nie jest to możliwe, to uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, powinny być przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lub unieszkodliwione), zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta (producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale również za odpady powstające w trakcie użytkowania, jak i po zużyciu wytworzonych przez niego produktów odpowiednie projektowanie produktów). W prawodawstwie zostały sformułowane ponadto szczegółowe zasady postępowania z niektórymi rodzajami odpadów tj.: - PCB, - olejami odpadowymi, - urządzeniami zawierającymi substancje zubożające warstwę ozonową, - bateriami i akumulatorami, - odpadami medycznymi i weterynaryjnymi, - komunalnymi osadami ściekowymi, - odpadami opakowaniowymi, - azbestem, - zużytymi pojazdami, - oponami, - urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi. Szczegółowe wymagania zostały również określone w odniesieniu do budowy i eksploatacji instalacji do termicznego przekształcania odpadów oraz składowania odpadów (rozdział. 6 i 7 ustawy o odpadach – w powiązaniu z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym i ustawą - Prawo budowlane). W ustawie o odpadach zawarto wymóg, aby stworzyć i utrzymać w kraju zintegrowaną i wystarczającą sieć instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami określa przedsięwzięcia priorytetowe o charakterze ponadwojewódzkim, niezbędne do utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania odpadów.
11
1.5. Zakres rzeczowy planu Zakresem rzeczowym przedmiotowego planu są w szczególności zagadnienia wynikające z rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9.04.2003 w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. Nr 66, poz.620) oraz z dnia 13 marca 2006 r., zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 46, poz.333) oraz planów wyższego szczebla według poniższych zagadnień: 1) Wstęp 2) Aktualny stan gospodarki odpadami: - rodzaje, ilości i źródła powstawania odpadów, - rodzaje i ilości odpadów poddawanych procesom odzysku, - rodzaje i ilości odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania, - istniejące systemy zbierania odpadów, - rodzaje, rozmieszczenie oraz moc przerobowa istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, - wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych, - identyfikacja problemów w zakresie gospodarowania odpadami na terenie gminy uwzględniające podstawowe informacje charakteryzujące z punktu widzenia gospodarki odpadami teren gminy z uwzględnieniem położenia geograficznego, sytuacji demograficznej, sytuacji gospodarczej, warunków glebowych hydrogeologicznych, hydrologicznych mogących mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami. 3) Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami w gminie w tym również wynikające z ze zmian demograficznych i gospodarczych. 4) Cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania. 5) Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, w tym: - zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów, - ograniczenia ich ilości i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, - działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbiórki, transportu oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 6) Projektowany system gospodarowania odpadami, w szczególności odpadami komunalnymi i opakowaniowymi uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie ze wskazaniem miejsc unieszkodliwiania odpadów: - wybór wariantu gospodarowania odpadami dla Gminy Józefów, - rozmieszczenie planowanych urządzeń i instalacji do gospodarowania odpadami (punkty zbierania odpadów). 7) Rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację. 8) Sposób finansowania Planu w tym instrumenty finansowe służące realizacji celów z uwzględnieniem harmonogramu uruchamiania środków i ich źródła. 9) System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów w zakresie wdrażania Planu pozwalający na określenie sposobu i stopnia realizacji celów i zadań z uwzględnieniem jakości i ilości. 10) Edukacja ekologiczna. 11) Wnioski z analizy oddziaływania projektu planu na środowisko. 12) Streszczenie w języku niespecjalistycznym.
12
2. PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJĄCE GMINĘ JÓZEFÓW 2.1. Położenie Teren gminy Józefów położony jest w południowo-wschodniej części powiatu biłgorajskiego na granicy dwóch krain geograficznych: „Równiny Biłgorajskiej”, wchodzącej w skład makroregionu „Kotlina Sandomierska” – część południowa gminy oraz „Roztocza Środkowego” tomaszowskiego (makroregion Roztocze) – część północna. Te dwie krainy oddzielone są od siebie wysoką Krawędzią Roztocza. Obszar gminy jest zróżnicowany hipsometrycznie – od 200 do 350 m npm. Gmina sąsiaduje : od północy z gminą Zwierzyniec i Krasnobród, od wschodu z gminą Susiec, od zachodu z gminą Tereszpol i Aleksandrów, od południa z gminą Łukowa. Powierzchnia gminy wynosi 124,72 km2. .2. 2. Demografia
• Prognoza zmian demograficznych jest istotnym elementem planowania gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami z roku 2004 przyjmował 0,80% spadek demograficzny. W okresie od 2004 r liczba mieszkańców gminy spadła z 7698 osób do 7530 osób na koniec 2007 r, oraz 7330 osób na koniec 2010 r czyli o 0,81% rocznie. Szacuje się obecnie , że spadek w latach 2011-2018 będzie mniejszy i będzie się utrzymywał na poziomie -0,5% rocznie. 2.3. Gospodarka Struktura powierzchni gminy oraz jakość gleb nie sprzyja rozwojowi rolnictwa wysokotowarowego. • •
użytki rolne stanowią : 38% powierzchni gminy, użytki leśne stanowią: 56% powierzchni gminy,
Główne podmioty gospodarcze na terenie gminy to: - „PREFABET” w Długim Kącie, - P.P.H.U. „Dąb” Wiesław Gmyz, Józefów, - Józefowskie Kopalnie Kamienia Budowlanego „Wald-bud” – Biszczanik Waldemar, Józefów, - „TRANSKRUSZ” - Zakład Handlowo-Usługowy, Misiowiec Stanisława, Józefów, - Tartak Usługowy - Barański Lucjan, Majdan Kasztelański, - Tartak usługowy - kupno drewna - przerób, sprzedaż tarcicy, Holko Zenon, Szopowe, - PPHU „TRANSDREW” – produkcja i handel tarcicą, Kozyra Stanisław, Józefów, - „DOM HANDLOWY /MADA/”, Momot Stanisław, Józefów, - P-two Wielobranżowe „Aldrew” Eksport – Import, Rybak Janusz, Józefów, - Firma Handlowa „ANMAR”, Dzida Zbigniew, Józefów
13
W sferze pozaprodukcyjnej istotne znaczenie w aspekcie wytwarzanych odpadów mają jednostki użyteczności publicznej, w których powstające odpady w większości zaliczyć należy do odpadów komunalnych. Do tych jednostek zaliczyć należy urzędy administracji terenowej, instytucje oświaty i kultury, służby zdrowia. Obiekty użyteczności publicznej, w tym: - szkoły , - placówki kultury , - Przychodnia zdrowia , - Urząd Miasta,
3. ANALIZA AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY JÓZEFÓW 3.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów komunalnych Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w gospodarstwach domowych, obiektach infrastruktury, takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. Dla potrzeb konstrukcji niniejszego planu zgodnie z konstrukcją planów wyższego szczebla (Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011) dokonano podziału odpadów komunalnych na grupy: odpady komunalne od ludności i obiektów infrastruktury społecznej, w tym: - odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie, - niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, - odpady z ogrodów i parków, - odpady z targowisk, - odpady z czyszczenia ulic i placów, - odpady wielkogabarytowe. Ponadto w planie uwzględniono: osady ściekowe, odpady zawierające azbest, inne odpady powstające w gospodarstwach domowych. 3.2. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych na terenie Gminy Józefów w latach 2007 – 2010 Liczba mieszkańców gminy: Rok 2007- 7530 Rok 2008-7450 Rok 2009- 7386 Rok 2010 - 7330
14
W oparciu o wskaźniki wytwarzania odpadów zawarte w Planie gospodarki odpadami dla woj. lubelskiego 2011 (314 kg.M/rok dla roku 2006*) ilość poszczególnych strumieni wytworzonych odpadów komunalnych przedstawia się wg poniższych tabeli Tabela.1. Ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzona w roku 2006 na terenie Gminy Józefów ( wg.WPGO-2011) STRUMIEŃ wskaźnik NIESEGREGOWANYCH L.P. (ZMIESZANYCH) ODPADÓW [kg/M/rok] KOMUNALNYCH I. Niesegregowane odpady komunalne, w tym: 1. papier i tektura 54,15 2. szkło 25,65 3. tworzywa sztuczne 42,75 4. metale 14,25 5. opakowania 22,80 wielomateriałowe 6. tekstylia 5,70 7. Odpady niebezpieczne 1,62 8. Odpady kuchenne ulegające 66,77 biodegradacji 9. Odpady zielone 5,70 10. drewno 2,85 11. Odpady mineralne w tym 42,75 frakcja popiołowa RAZEM 285,0
L.P.
wskaźnik STRUMIEŃ INNYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH [kg/M/rok]
II.
Inne odpady komunalne, w tym: 12 Odpady z ogrodów i parków 13 Odpady z targowisk 14. Odpady z czyszczenia ulic i placów 15 Odpady wielkogabarytowe 16. Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie RAZEM OGÓŁEM
5,8 2,9 5,8 11,6 2,9 29,0 314
15
*Wskaźniki ustalono w oparciu o KPGO oraz Plan gospodarki odpadami dla woj. Lubelskiego 2011, tab. 2.1-1. Dla roku 2006 przyjęto 314 Mg/M/rok, w kolejnych latach 1% wzrostu. Ilość odpadów komunalnych wytwarzana w latach 2007-2010 wg. powyższych wsaźników na terenie gminy Józefów wynosiła ( Mg/rok) Lata
2007
2008
2009
2010
Ilość odpadów
2387
2388
2388
2392
Pomimo wzrostu wskaźnika wytwarzania odpadów o 1% rocznie wzrost ilości odpadów jest niewielki ze względu na spadek liczby mieszkańców. 3.3 Rodzaje i ilości odpadów komunalnych poddawanych procesom odzysku. Na terenie gminy Józefów nie ma instalacji do odzysku odpadów komunalnych. Część odpadów ulegających biodegradacji odzyskiwana jest w gospodarstwach domowych poprzez kompostowanie w kompostowniach domowych lub skarmiane przez zwierzynę. 3.3.1. Odpady ulegające biodegradacji Jako odpady ulegające biodegradacji traktowane są: - odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, - odpady z ogrodów i parków, - papier i tektura zebrane selektywnie, - tekstylia naturalne, - odpady z targowisk (część ulegająca biodegradacji). Tabela 2. Udział poszczególnych rodzajów odpadów w masie odpadów ulegających biodegradacji znajdujących się w odpadach komunalnych (źródło – WPGO-2011) Lp. Nazwa strumienia odpadów 1. Odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień zmieszanych odpadów komunalnych 2. Odpady z ogrodów i parków 3. Papier i tektura zebrane selektywnie 4. Tekstylia naturalne 5. Odpady z targowisk
Zawartość [%] 93,4 3,9 1,7 0,1 0,9
16
Tabela 3.Ilości i rodzaje wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w latach 2007 - 2010r. (wg wskaźnika 157,9 kg/M/rok*- co stanowi 50,3% ogółu odpadów komunalnych) – przy uwzględnieniu 1% rocznego wskaźnika wzrostu . Lp Strumień odpadów ulegających biodergadacji 1 Odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień zmieszanych odpadów komunalnych 2 Odpady z ogrodów i parków 3 Papier i tektura zebrane selektywnie 4 Tekstylia naturalne 5. Odpady z targowisk Razem
2007
2008
2009
2010
1121,4
1121,9
1121,9
1123,8
46,8 20,4 1,2 10,8 1200,6
46,8 20,4 1,2 10,9 1201,2
46,8 20,4 1,2 10,9 1201,2
46,9 22,2 1,2 10,8 1204,9
* dane WPGO 2011 Odpady ulegające biodegradacji domowe są zagospodarowana przez mieszkańców gminy we własnym zakresie w przydomowych kompostowniach lub do skarmiania przez zwierzęta domowe. Określono na podstawie rozpoznania i szacunku, że przy kompostowaniu przydomowym ok. 70% odpadów ulegających biodegradacji jest zagospodarowywana na terenie posesji. 3.3.2.Odpady opakowaniowe Na terenie gminy prowadzona jest selektywna zbiórka strumieni odpadów komunalnych w celu ich przeznaczenia do odzysku i recyklingu. Proces ten zgodnie z ustawą o odpadach – załącznik nr 5 należy zakwalifikować do odzysku – oznaczony jako R15. W roku 2010 przekazano do odzysku 186,5Mg Mg odpadów pochodzących ze zbiórki selektywnej, natomiast w roku 2009 – 137,3Mg. Tabela 1 Rodzaje i ilości odpadów opakowaniowych oraz sprzętu elektronicznego zebrane do odzysku i recyklingu w latach 2009 - 2010 [Mg/rok] Rok
Papier
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metale
Sprzęt elektryczny
2009
17,57
40,37
61,55
3,84
3,92
2010
21,78
45,39
93,87
11,37
3,83
Ponadto w latach 2009-2010 zebrano zużyte opony w ilości odpowiednio: 10,03 Mg i 10,23Mg. Odpady powyższe przekazano firmom zajmującym się odbiorem tego typu odpadów do recyklingu. 3.3.3. Odpady wielkogabarytowe Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże wymiary nie mieszczą się w standardowych pojemnikach
17
i wymagają odrębnego sposobu zbierania. Są to meble, sprzęt gospodarstwa domowego, opakowania przestrzenne itp. Zgodnie z pierwotnym planem zakładano odzysk odpadów wielkogabarytowych, w roku 2008- 40%, natomiast w roku 2015 70%. W latach 2007-2010 r. nie wystąpiły istotne problemy z odpadami wielkogabarytowymi znajdującymi się w strumieniu odpadów komunalnych. Szacuje się, że ok.70% tych odpadów odzyskiwana jest w gospodarstwach, poprzez ich demontaż oraz: spalanie elementów z drewna, sprzedaż części metalowych jako złom. Obecnie wdrażany system odbierania odpadów uwzględnia odbiór tych odpadów jako usługę na żądanie.
3.4. Rodzaj i ilość odpadów komunalnych poddawanych procesom unieszkodliwiania Unieszkodliwianie odpadów komunalnych zmieszanych zebranych na terenie gminy odbywa się metodą składowania na składowisku w Józefów. Należy dodać, że nie cała ilość wytwarzanych odpadów komunalnych na analizowanym terenie trafia w sposób kontrolowany na składowiska odpadów. Znacząca część zostaje unieszkodliwiona lub zagospodarowana w sposób niekontrolowany, jak również wykorzystywana w gospodarstwach (kompostowanie, spalanie, skarmianie). Tabela 4. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych na terenie gminy Józefów w latach 2009-2010 z przeznaczeniem do unieszkodliwiania Lata Ilość odpadów komunalnych unieszkodliwionych poprzez składowanie [Mg/rok]
2009
2010
268,5
392,6
Z przedstawionych danych wynika, że ilość odpadów zmieszanych jak i selektywnie zebranych posiada tendencje wzrostową, lecz jest jeszcze zbyt mała w stosunku do wskaźnikowej ilości wytworzonych odpadów. Ilości ta niewątpliwie wynika z niedoskonałej dotychczas ewidencji odpadów ( dopiero w roku 2010 zainstalowano pomiar masy odpadów dowożonych na składowisko), jak również faktu, że znaczna część odpadów zagospodarowywana jest w gospodarstwach domowych poprzez kompostowanie, skarmianie przez zwierzęta. Mogą również występować przypadki porzucania odpadów na tzw. „dzikich wysypiskach”, jednak nie ma danych o funkcjonowaniu takich wysypisk. 3.4.1. Odpady niebezpieczne zawarte w strumieniu odpadów komunalnych Wskaźnikowe maksymalne ilości poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych znajdujących się w odpadach komunalnych, przedstawione w poniższej tabeli, zostały oparte na procentowej zawartości danego odpadu niebezpiecznego w strumieniu odpadów komunalnych dla województwa, przy założonym udziale odpadów niebezpiecznych 1,62 kg/M/rok w strumieniu odpadów komunalnych, co daje ogółem 12,2300 Mg/rok odpadów niebezpiecznych.
18
Tabela 5. Maksymalne ilości poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych możliwych do wysegregowania ze strumienia odpadów komunalnych (2006 rok) dla gminy Józefów Kod odpadu
20 01 13* 20 01 14* 20 01 17* 20 01 19* 20 01 21* 20 01 23* 20 01 26* 20 01 27*
20 01 29* 20 01 31* 20 01 33*
20 01 35* 20 01 37*
Rodzaj odpadu
Rozpuszczalniki Kwasy - alkalia Odczynniki fotograficzne Środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (pestycydy, herbicydy i insektycydy) Lampy fluorescencyjne i inne odpady zaw. rtęć Urządzenia zawierające freony Oleje i tłuszcze inne niż wymienione w 20 01 25 Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i żywice zawierające substancje niebezpieczne Detergenty zawierające substancje niebezpieczne Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory zawierające te baterie Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Drewno zawierające substancje niebezpieczne Razem:
Procentowa Szacunkowa zawartość ilość danego odpadów odpadu niebezpiecznego w strumieniu odpadów [Mg] niebezpiecznych [%] 3 0,3669 1 0,1223 2 0,2446 5 0,6115 5
0,6115
3 10
0,3669 1,2230
35
4,2805
5
0,6115
4 12
0,4892 1,4676
10
1,2230
5
0,6115
100
12,2300
* - źródło wskaźników – Plan gospodarki odpadami dla woj. Lubelskiego 2011
3.5. Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych na terenie Gminy Józefów. System gospodarki odpadami na terenie Gminy Józefów regulowany jest zarówno ogólnie obowiązującymi przepisami w w/w. zakresie (m.in. Ustawa
19
z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach /Dz.U. z.2005r Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.), jak również miejscowymi aktami prawnymi wydanymi na ich podstawie, tj. Uchwała nr XLIII/213/2005 RM Józefów z dnia 29.12.2005 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Józefów, Uchwała nr XX/76/2004 RM Józefów z dnia 28.09.2004 r. w sprawie przyjęcia Plan gospodarki odpadami dla Gminy Józefów. Sposób zbierania odpadów w gminie jest typowy dla warunków województwa lubelskiego oraz kraju i nie odbiega pod względem technicznym (stosowanych pojemników, samochodów) od standardów przyjętych w krajach Unii Europejskiej. Na terenie gminy Józefów usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych wymieszanych od właścicieli wykonuje: Spółdzielczy Zakład Gospodarczy ul. Armii Krajowej 13, 23-460 Józefów Odpady z selektywnej zbiórki „ u źródła” odbiera Miejski Zakład Komunalny Sp. z o.o w Leżajsku ul. Żwirki i Wigury 3, 37-300 Leżajsk Właściciele posesji są wyposażeni w pojemniki o pojemności 110 l, natomiast do selektywnej zbiórki odpadów stosowane są worki. Odpady w jednostkach gminnych użyteczności publicznej zbierane są do pojemników i kontenerów KP-7. Zarówno odpady komunalne wymieszane jak i odpady wysegregowane odbierane są od mieszkańców zgodnie z harmonogramem wywozu odpadów – raz w miesiącu (z możliwością odbioru częściej wg. indywidualnych uzgodnień. Odpady segregowane zbierane są przez mieszkańców „u źródła” do kolorowych worków o pojemności 110 litrów, odbierane są raz w kwartale. Zbiórką objęte są opakowania z tworzyw sztucznych, szkła i metali, papier i tektura. Worki do selektywnego gromadzenia odpadów dostarczane są przez podmiot świadczący usługi wywozu odpadów komunalnych. Właściciele i użytkownicy nieruchomości gromadzą odpady na terenie posesji i następnie w terminie określonym w harmonogramie wystawiają przed posesję. Selektywną zbiórką odpadów rozpoczęto w 2004 r, Obecnie zbiórką odpadów zmieszanych jak i selektywną zbiórką objętych jest 83% mieszkańców gminy. Odpady selektywnie zebrane po zebraniu od mieszkańców przekazywane są podmiotom zajmującym się odzyskiem i recyklingiem odpadów. Plan zbiórki odpadów przewiduje raz w roku zbiórkę odpadów wielkogabarytowych, elektronicznych i niebezpiecznych. Termin zbiórki tych odpadów umieszczony jest w harmonogramie odbioru odpadów komunalnych, który dostarczany jest do mieszkańców gminy. W dniu zbiórki istnieje możliwość wystawienia przed posesję mebli, zużytego sprzętu gospodarstwa domowego, AGD oraz innych odpadów komunalnych. 3.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów na terenie Gminy Józefów Na terenie Gminy Józefów działalność w zakresie gospodarowania odpadami prowadzia: - Miejski Zakład Komunalny Sp. z o.o w Leżajsku ul. Żwirki i Wigury 3, 37-300 Leżajsk
20
Prowadzi on odbiór odpadów wysegregowanych. Spółdzielczy Zakład Gospodarczy ul. Armii Krajowej 13 23-460 Józefów Prowadzi wywóz odpadów tzw. resztkowych na składowisko odpadów. Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Józefowie 23-460 Józefów Zakład zajmuje się unieszkodliwianiem odpadów na składowisku w Józefowie. 3.8.
Identyfikacja problemów w zakresie komunalnymi na terenie Gminy Józefów.
gospodarowania
odpadami
Główne problemy w zakresie gospodarowania odpadami niekorzystnie wpływające na realizację zadań własnych gminy to: - mała świadomość części społeczeństwa w zakresie wdrażania segregacji odpadów „u źródła”, - spalanie odpadów różnych w paleniskach domowych, - mała stabilność rynku potencjalnych odbiorców odpadów wysegregowanych, - brak przekonania do odzysku odpadów ulegających biodegradacji poprzez kompostowanie, - skąpe środki własne gminy na pokrywanie kosztów gospodarowania odpadami, - małe zainteresowanie drobnych podmiotów w tworzeniu systemu gospodarowania odpadami. 4. PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI NA LATA 2011 – 2018 4.1. Uwagi ogólne Prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu o dane zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla woj. Lubelskiego 2011. 4.2. Prognoza zmian demograficznych na terenie Gminy Józefów Prognoza zmian demograficznych jest istotnym elementem planowania gospodarki odpadami. W Gminie Józefów wskaźnik demograficzny na przestrzeni ostatnich kilku lat wynosił -0,80%. Obecnie do planu przyjęto wskaźnik -0,5%. Prognoza zmian demograficznych do roku 2018 przyjęta do konstrukcji niniejszego Planu na terenie gminy jest następująca. Tabela 6. Prognoza zmian demograficznych w Gminie Józefów Lata Liczba ludności
2011 7294
2012 7258
2013 7222
2014 7186
2015 7150
2016 7114
2017 7078
2018 7042
21
4.3. Prognoza zmian wytwarzania odpadów komunalnych. 4.3.1. Odpady komunalne Na ilość odpadów komunalnych wpływa liczba mieszkańców oraz zmiany jednostkowych wskaźników emisji odpadów, których trendy wynikają głównie z przesłanek rozwoju gospodarczo – społecznego. Prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu o d ane zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego 2011,który określa wskaźnik wytwarzania odpadów na terenie woj. lubelskiego 314 kg/M/rok dla roku 2006 z 1% wzrostem w skali roku wobec tego wskaźnik ten dla roku 2011 wyniesie 330 kg/M/rok Plan określa wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych bez uwzględnienia terenów wiejskich i terenów miejskich. Wskaźniki wytwarzania strumieni odpadów komunalnych określono na podstawie strumieni ilości odpadów zawartych w WPGO 2011 przeliczając wartości na przyjęty wskaźnik wytwarzania dla Gminy 330 kg/M/rok dla roku 2011. Wskaźniki stanowią bazę do wyliczania poszczególnych strumieni odpadów.
Rysunek 1. Grupy odpadów komunalnych wytworzonych w woj. Lubelskim w latach 2004-2006
22
Rysunek 2. Średni skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych w woj. Lubelskim w roku 2006 Powyższe dane zawarte na wykresach Planu Gospodarki odpadami dla woj. Lubelskiego - 2011 przyjęto dla Gminy Józefów Tabela 7. Wskaźniki wytwarzania odpadów komunalnych w gminie Józefów (kg/M/rok). L.P. I.
STRUMIEŃ ODPADÓW KOMUNALNYCH
Niesegregowane odpady komunalne, w tym: 1. papier i tektura 2. szkło 3. tworzywa sztuczne 4. metale 5. opakowania wielomateriałowe 6. tekstylia 7. Odpady niebezpieczne 8. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 9. Odpady zielone 10. drewno 11. Odpady mineralne w tym frakcja popiołowa II. Inne odpady komunalne, w tym: 12 Odpady z ogrodów i parków 13 Odpady z targowisk 14. Odpady z czyszczenia ulic i placów 15 Odpady wielkogabarytowe 16. Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie RAZEM
[kg/M/rok] 299,5 56,86 26,94 44,94 14,97 23,96 6,00 1,71 70,18 6,00 3,0 44,94 30,50 6,10 3,05 6,10 12,20 3,05 330,0
23
Powyższe wskaźniki ustalono w oparciu o KPGO 2010 oraz Plan gospodarki odpadami dla woj. Lubelskiego 2011, tab. 2.1-1. (wartości dla roku 2006 – 314 i wzrost 1% w roku). Tabela 8. Prognoza zmian wskaźników emisji odpadów komunalnych w latach 2011-2018.
L.p
Rodzaje odpadów
Lata 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
I 1
Niesegregowane odpady komunalne w tym papier i tektura
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 II 12 13 14 15 16
szkło tworzywa sztuczne metale opakowania wielomateriałowe tekstylia odpady niebezpieczne odpady kuchenne ulegające biodegradacji odpady zielone drewno odpady mineralne w tym frakcja popiołowa Inne odpady komunalne w tym: odpady z ogrodów i parków odpady z targowisk odpady z czyszczenia ulic i placów odpady wielkogabarytowe odpady segregowane i zbierane selektywnie Wskaźnik w latach ogółem
2018
299,50 302,5 305,5 308,6 311,7 314,8 317,9 321,09 56,86 57,43 58,00 58,58 59,17 59,76 60,36
60,96
26,94 27,21 27,48 27,76 28,03 28,31 28,60
28,88
44,94 45,39 45,84 46,30 46,76 47,23 47,70 14,97 15,12 15,27 15,42 15,58 15,73 15,89
48,18 16,05
23,96 24,20 24,44 24,69 24,93 25,18 25,43
25,69
6 1,71
6,37 1,82
6,43 1,83
70,18 70,88 71,59 72,31 73,03 73,76 74,50
75,24
6 3
6,06 1,73
6,06 3,03
6,12 1,74
6,12 3,06
6,18 1,76
6,18 3,09
6,24 1,78
6,24 3,12
6,31 1,80
6,31 3,15
6,37 3,18
6,43 3,22
44,94 45,39 45,84 46,30 46,76 47,23 47,70
48,18
30,50 30,80 31,11 31,41 31,74 32,06 32,40
32,70
6,1 3,05
6,16 3,08
6,22 3,11
6,28 3,14
6,35 3,17
6,41 3,21
6,48 3,24
6,54 3,27
6,1
6,16
6,22
6,28
6,35
6,41
6,48
6,54
12,2 12,32 12,45 12,57 12,70 12,82 12,95
13,08
3,05
3,08
3,11
3,14
3,17
3,21
3,24
3,27
330,0 333,3 336,6 340,0 343,4 346,8 350,3
353,8
24
Przy obliczaniu masy strumieni odpadów wytwarzanych w poszczególnych latach uwzględniono wzrost wskaźnika masy odpadów o 1% rocznie. W prognozie przyjęto założenie, że nie będzie następowała zmiana składu morfologicznego odpadów. Tabela 9. Dane dotyczące prognozowanej masy strumieni komunalnych dla Gminy Józefów do roku 2018 [Mg/rok]
L.p
Strumien odpadów komunalnych
odpadów
Lata 2011 414,7
2012 416,8
2013 418,9
2014 421,0
2015 423,1
2016 425,1
2017 427,2
2018 429,3
1
papier i tektura
2
szkło
196,5
197,5
198,5
199,5
200,4
201,4
202,4
203,4
3
tworzywa sztuczne
327,8
329,4
331,1
332,7
334,3
336,0
337,6
339,3
4
metale opakowania wielomateriałowe
109,2
109,7
110,3
110,8
111,4
111,9
112,5
113,0
174,8
175,6
176,5
177,4
178,2
179,1
180,0
180,9
43,8
44,0
44,2
44,4
44,6
44,9
45,1
45,3
12,5
12,6
12,6
12,6
12,7
12,8
12,9
12,9
511,9
514,4
517,0
519,6
522,2
524,7
527,3
529,8
odpady zielone
43,8
44,0
44,2
44,4
44,6
44,9
45,1
45,3
drewno odpady mineralne w tym frakcja popiołowa odpady z ogrodów i parków
21,9
22,0
22,1
22,2
22,3
22,4
22,5
22,7
327,8
329,4
331,1
332,7
334,3
336,0
337,6
339,3
44,5
44,7
44,9
45,1
45,4
45,6
45,9
46,1
22,2
22,4
22,5
22,6
22,7
22,8
22,9
23,0
44,5
44,7
44,9
45,1
45,4
45,6
45,9
46,1
89,0
89,4
89,9
90,3
90,8
91,2
91,7
92,1
22,2
22,4
22,5
22,6
22,7
22,8
22,9
23,0
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
tekstylia odpady niebezpieczne odpady kuchenne ulegające biodegradacji
odpady z targowisk odpady z czyszczenia ulic i placów odpady wielkogabarytowe odpady segregowane i zbierane selektywnie Razem
2407,0 2419,1 2430,9 2443,2 2455,3 2467,1 2479,4 2491,5
Ze wskaźników generowania odpadów wynika, że ogółem na terenie Gminy Józefów w roku 2011 powstanie 2407Mg( ton) odpadów, z czego około 50% Mg to odpady ulegające biodegradacji. Ogólna ilość wytwarzanych odpadów w kolejnych latach uzyskuje tendencję nieco rosnącą ze względu na przyjęty spadek demograficzny 0,5% w skali roku, natomiast wskaźnik wzrostu odpadów przyjęto 1% rocznie.
25
4.3.2. Prognoza odzysku odpadów wielkogabarytowych Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże wymiary nie mieszczą się w standardowych pojemnikach i wymagają odrębnego sposobu zbierania. Są to meble, zużyty sprzęt gospodarstwa domowego, opakowania przestrzenne itp. Odpady te w całości traktowane są jako odpady komunalne, jednak zawierają one często substancje i materiały lub podzespoły zaliczane do grupy niebezpiecznych (oleje, rtęć, freon), które przed procesem odzysku lub unieszkodliwiania należy oddzielić. Odpady wielkogabarytowe są źródłem potencjalnych surowców wtórnych, które przed ich demontażem i odzyskiem należy posegregować. Według GPGO-2006 przyjęto, że odzysk i recykling odpadów wielkogabarytowych w gminie Józefów w roku 2011 wyniesie 55%, natomiast w roku 2018 - 80%. Tabela 10. Zakładany poziom odzysku odpadów wielkogabarytowych w Gminie Józefów w latach 2011 – 2018
2011
[%] w stosunku do wytworzonych w danym roku 55
2015
70
2018
80
Rok
Tabela 11. Prognoza recykling odpadów wielkogabarytowych w Gminie Józefów [Mg/rok] w latach 2011-2018 Masa odpadów wytworzonych [Mg/rok]
% recyklingu w stosunku do wytworzonych w danym roku
Masa odpadów do recyklingu [Mg/rok]
2011
89,0
55
48,9
2012
89,4
58
51,8
2013
89,9
62
55,7
2014
90,3
66
59,6
2015
90,8
70
63,6
2016
91,2
74
67,5
2017
91,7
77
70,6
2018
92,1
80
73,7
Rok
4.3.3. Prognoza odzysku odpadów niebezpiecznych Szacunkowe ilości poszczególnych odpadów niebezpiecznych znajdujące się w strumienia odpadów komunalnych, przedstawione w poniższej tabeli, zostały one
26
oparte na procentowej zawartości danego odpadu niebezpiecznego w strumieniu odpadów komunalnych dla województwa, przy założonym udziale odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych - 1,71 kg/M/rok (dla roku 2011) Są to głównie: oleje, farby i lakiery, świetlówki, odpady środków ochrony roślin, farmaceutyki, elementy niebezpieczne ze sprzętu gospodarstwa domowego. Według celów planów wyższego szczebla przyjęto wskaźniki zbierania tych odpadów w Gminy Józefów , w roku 2011 - 55%, w roku 2014 - 80%, w roku 2018- 90%. Tabela 12. Planowane poziomy zbierania do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych z ogólnej masy odpadów komunalnych na terenie Gminy Józefów [Mg/rok] Rok 2011
% w stosunku do masy odpadów w danym roku 55
2014
80
2018
90
Tabela 13. Prognoza ilości zbieranych odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych na terenie Gminy Józefów [Mg/rok] Rok
Masa wytworzona w Mg/rok
% w stosunku do masy ogólnej w danym roku
Masa do odzysku i unieszkodliwiania [Mg/rok]
2011
12,5
55
6,8
2012
12,6
60
7,5
2013
12,6
70
8,8
2014
12,6
80
10,0
2015
12,7
83
10,5
2016
12,8
86
11,0
2017
12,9
88
11,3
2018
12,9
90
11,6
27
Rysunek 3. Prognoza zbierania do odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych na terenie Gminy Józefów w latach 2011 - 2018
67,5
59,6
55,7
48,9
50
51,8
60
63,6
70
70,6
80
73,7
Planowany odzysk odpadów komunalnych wielkogabarytowych i niebezpiecznych [Mg/rok]
40
11,6
11,3
11
10
8,8
7,5
10
6,8
20
10,5
30
0 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Planowany odzysk odpadów wielkogabarytowych Planowany odzysk odpadów niebezpiecznych
4.3.4. Prognoza odzysku odpadów opakowaniowych Niezbędny poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych jest elementem minimalizacji składowania odpadów i wynika z celów założonych w planach wyższego szczebla. Do prognozy przyjęto, że w poszczególnych strumieniach odpadów komunalnych znajdują się następujące zawartości odpadów opakowaniowych: - papier i tektura – 60% opakowań, - tworzywa sztuczne- 60% opakowań, - szkło – 80% opakowań, - stal – 80 %opakowań Według planów wyższego szczebla oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 r w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U. Nr 109, poz.752 z późn. zm.) założono osiągnięcie limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów opakowaniowych zawartych w odpadach komunalnych w sposób następujący: do roku 2011 2014 2018 - opakowania z papieru i tektury - 54% 57% 60% - opakowania ze szkła - 49% 55% 60% - opakowania z tworzyw sztucznych - 18% 20% 22,5% - opakowania z aluminium - 45% 48% 50% - opakowania ze stali - 35% 42% 50%
28
Tabela 14. Planowana masa odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Gminie Józefów w latach 2010 - 2018 [Mg/rok]
2011
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Papier i tektura 134,3 137,5 140,7
143,9
147,2
150,4
152,5
154,5
Opakowania ze szkła
77,0
80,5
84,2
87,7
88,7
93,4
95,5
97,3
Tworzywa sztuczne
35,3
37,5
38,7
39,9
42,1
43,3
44,5
45,8
34,9
35,9
36,2
38,0
41,8
42,9
44,0
45,2
281,5 291,4 299,8
309,5
319,8
330,0
336,5
342,8
Rodzaj opakowania
Opakowania ze stali i aluminium
Ogółem
2012
Rysunek 4. Prognoza recyklingu odpadów opakowaniowych w Gminie Józefów Planowany recykling odpadów komunalnych opakowaniowych [Mg/rok]
350 300 250 200 150 100 50 0 2011
2014
2018
29
4.3.5.Prognoza odzysku odpadów ulegających biodegradacji. W Planie założono poziomy odzysku odpadów ulegających biodegradacji zgodnie z Planem Powiatowym, który opiera się o Plan Wojewódzki i Krajowy, a te z kolei o zapisy Dyrektywy Unii Europejskiej z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (1999/31/WE) Wskaźniki ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie określone w planach wyższego szczebla dopuszczają do składowania następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji: - w 2010 r. - nie więcej niż 75%, - w 2013 r. - nie więcej niż 50%, - w 2020 r. - nie więcej niż 35%. Wskaźniki te odnoszą się w stosunku do ilości odpadów wytworzonych w 1995 r. Dla gminy Józefów ilość odpadów ulegających biodegradacji w roku 1995 przy wskaźniku 47 kg/M/r - teren wiejski (85% mieszkańców), 155kg/M/r– teren miejski – (15% mieszkańców), ( liczba ludności 7630) wynosiła 480 Mg. Poniższa tabela przedstawia rodzaje odpadów zaliczanych do ulegających biodegradacji oraz udział poszczególnych rodzajów odpadów w masie odpadów ulegających biodegradacji znajdujących się w odpadach komunalnych. (źródło – WPGO-2011). Tabela 15. Rodzaje odpadów zaliczanych do ulegających biodegradacji oraz udział poszczególnych rodzajów odpadów w masie odpadów ulegających biodegradacji znajdujących się w odpadach komunalnych wg. WPGO-2011 Lp. Nazwa strumienia odpadów Zawartość [%] 1. Odpady ulegające biodegradacji wchodzące 93,4 w strumień zmieszanych odpadów komunalnych* 2. Odpady z ogrodów i parków 3,9 3.
Papier i tektura zebrane selektywnie
1,7
4.
Tekstylia naturalne
0,1
5.
Odpady z targowisk
0,9
* Do odpadów ulegających biodegradacji wchodzących niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych zliczamy: - odpady kuchenne ulegające biodegradacji, - odpady z pielęgnacji zieleni, - papier i tektura, - tekstylia naturalne, - drewno.
w
strumień
Według Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami 2011 wskaźnik wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji w roku 2006 wynosił 157,9 kg/M/rok, co stanowi 50,3% masy wytwarzanych odpadów komunalnych.
30
W Planie… założono, że odpady organiczne jak i odpady zielone w posesjach zagrodowych będą zagospodarowywane we własnym zakresie w poszczególnych gospodarstwach poprzez skarmianie i kompostowanie. Natomiast odpady z zabudowy wielorodzinnej i pielęgnacji terenów zielonych będą zbierane selektywnie do pojemników i przekazywane do kompostowni przy ZZO Korczów, która jest na etapie realizacji. Ilość odpadów ulegających biodegradacji kierowana do składowania nie powinna przekroczyć w poszczególnych latach następujących wskaźników: 2011 - 70%, 2012 - 60% 2013 - 50%, 2015 - 45%. 2018- 40% Wartości te należy określać w stosunku do ilości tych odpadów wytworzonych w roku 1995. Na podstawie wielkości wytwarzanych odpadów przyjęto wartość bazową wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji w Gminie Józefów 1995 w wielkości 480Mg Poniższa tabela przedstawia planowane wielkości odpadów ulegających biodegradacji w Gminie Józefów przeznaczonych do odzysku oraz dopuszczalne wielkości tych odpadów do składowania. Tabela 16. Planowane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do odzysku i składowania w stosunku do wytworzonych w 1995 r. (baza 480 Mg)
Rok
Masa odpadów ulegających biodegradacji wytworzona Mg/rok
% masy odpadów ulegających biodegradacji do składowania
Masa odpadów ulegających biodegradacji do składowania w stosunku do wytworzonych w 1995 r. [Mg/rok]
Masa odpadów ulegających biodegradacji konieczna do zagospodarowa nia [Mg/rok]
2011
1210
70
336
874
2012
1217
60
288
929
2013
1223
50
240
983
2014
1229
45
216
1013
2015
1235
43
206
1029
2016
1241
42
202
1039
2017
1247
41
197
1050
2018
1253
40
192
1061
31
Obecny poziomy gospodarowania odpadami ulegającymi biodegradacji nie zapewnia właściwej gospodarki tymi odpadami zgodnie z założeniami ustawy o odpadach. W tej sytuacji trzeba wdrażać bardziej zorganizowane kompostowanie w kompostownikach przydomowych zabudowy jednorodzinnej. Aby zwiększyć stopień kompostowania komunalnych odpadów ulegających biodegradacji w zabudowie jednorodzinnej, oprócz nakładów rzeczowych, należałoby równocześnie opracować i przeprowadzić szereg akcji edukacyjno-promocyjnych związanych z wyrobieniem wśród mieszkańców nawyku oddzielania frakcji biodegradowalnej ze wymieszanych odpadów komunalnych z zamiarem poddania jej procesom kompostowania. Należy również podejmować działania w kierunku zwiększania zorganizowanej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji i ich odzysku. Rysunek 5. Prognoza ilości odpadów ulegających biodegradacji do odzysku Prognoza ilości odpadów biodegradowalnych do odzysku i składowania [Mg/rok] 1200 1000 800 600 400 200 0 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Masa odpadów biodegradowalnych do składowania Masa odpadów biodegradowalnych do odzysku
4.3.6. Prognoza zbierania i unieszkodliwiania
odpadów
komunalnych
do
odzysku
Cele Planu Gospodarki Odpadami dla woj. Lubelskiego2011 określają wskaźniki unieszkodliwiania odpadów komunalnych na składowiskach: do roku 2014 – deponowanie na składowiskach nie więcej niż 85% wytworzonych odpadów komunalnych, Na podstawie przeprowadzonych w powyższych rozdziałach bilansów określono ilość tzw. odpadów resztkowych, czyli odpadów, które należy unieszkodliwić przez składowanie - ilość tę podano w tabeli poniżej.
32
Tabela 17. Planowana masa odpadów komunalnych do odzysku i unieszkodliwiania w latach 2011 - 2018 w Gminie Józefów [Mg] Rok
2011
% odpadów do Masa odpadów do Odzysk lub Razem unieszkodliwiania unieszkodliwiania unieszkodliwia wytworzonych poprzez poprzez nie poza składowanie składowanie składowaniem 2407,0 88 2118,2 288,8
2012
2419,1
87
2104,6
314,5
2013
2430,9
86
2090,5
340,4
2014
2443,2
85
2076,7
366,5
2015
2455,3
83
2037,8
417,5
2016
2467,1
81
1998,3
468,8
2017
2479,4
79
1958,7
520,3
2018
2491,5
77
1918,4
573,1
Prognoza ilości odpadów komunalnych do odzysku i składowania [Mg/rok]
2500
2000
1500
1000
500
0 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Masa odpadów komunalnych do składowania Masa odpadów komunalnych do odzysku
Rysunek 6. Prognoza ilości odpadów komunalnych zebranych do odzysku i składowania w latach 2011-2018 na terenie gminy Józefów
33
4.4. Komunalne osady ściekowe Charakterystyka gospodarki ściekowej Gospodarka ściekowa na terenie Gminy Józefów porządkowana będzie w oparciu o istniejącą oczyszczalnie i wyznaczoną Rozporządzeniem nr 9 z dnia 22.03.2007 r. Wojewody Lubelskiego aglomerację. Aglomeracja Józefów obejmuje obszar miejscowości Józefów, Borowina, Majdan Nepryski, Długi Kąt, Samsonówka i Siedliska. Aktualnie w granicach aglomeracji z sieci kanalizacyjnej o długości 7,86 km korzysta 1460 mieszkańców. Odprowadzane ścieki oczyszczane są na mechaniczno-biologicznej oczyszczalni o przepustowości 200 m3/dobę zlokalizowanej w m. Józefów. W ramach aglomeracji planowana jest rozbudowa tej oczyszczalni do 400m3/dobę. Dla aglomeracji planowana jest budowa sieci kanalizacyjnej o długości 20,5 km, co umożliwi pozostałym mieszkańcom aglomeracji w liczbie 3586 odprowadzenie ścieków. Obecnie wskaźnik mieszkańców korzystających z kanalizacji gminnej wynosi 20%. Należy spodziewać się, że do 2015 r. procent skanalizowania gminy wyniesie do ok. 70%, w ramach realizacji aglomeracji, co przełoży się bezpośrednio na wzrost wytwarzanych komunalnych osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków. Do obliczeń ilości osadów przyjęto wskaźnik 0,247 kg s.m.o/m3oczyszczonych ścieków (wg Krajowego Programu Budowy Oczyszczalni Ścieków). Tabela 18. Prognozowana ilość komunalnych osadów ściekowych w Gminie Józefów w latach 2011 - 2018 w przeliczeniu na suchą masę [Mg s.m.] Rok 2011 2015 2018
Ilość osadów ( Mg/rok) 7,2 24,9 28,9
% kanalizacji 20 70 80
Do obliczeń przyjęto 20 m3 ścieków na osobę na rok. 5. CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI DLA GMINY JÓZEFÓW Celem dalekosiężnym tworzenia planów gospodarki odpadami jest uzyskanie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, w szczególności zasada postępowania z odpadami zgodnie z hierarchią gospodarki odpadami. Oznacza to po pierwsze zapobieganie i minimalizację ilości wytwarzanych odpadów oraz ograniczanie ich właściwości niebezpiecznych, a po wtóre wykorzystanie właściwości materiałowych i energetycznych odpadów, a w przypadku, gdy odpadów nie można poddać procesom odzysku – ich unieszkodliwienie, przy czym składowanie generalnie traktowane jest jako najmniej pożądany sposób postępowania z odpadami. W związku z powyższym, zgodnie z polityką ekologiczną państwa przyjęto następujące cele główne za Krajowym planem gospodarki odpadami 2010:
34
utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB, zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
Dla poszczególnych grup odpadów (tj. odpadów komunalnych, odpadów niebezpiecznych i pozostałych odpadów) sformułowano szczegółowe cele dla gminy Józefów. W gospodarce odpadami komunalnymi przyjęto następujące cele: Cele krótkookresowe do końca roku 2014, 1) Kształtowanie prośrodowiskowych postaw mieszkańców gminy. 2) Objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców gminy - do końca roku 2011. 3) Doskonalenie i dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów na terenie całej gminy z uwzględnieniem wszystkich odpadów.- do końca 2011r 4) Kierowanie w roku 2013 na składowisko do 50% (wagowo w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. 5) Osiągnięcie w roku 2011 limitów odzysku i recyklingu odpadów: - opakowania z papieru i tektury: 52%, - opakowania ze szkła: 43%, - opakowania z tworzyw sztucznych: 18% , - opakowania stalowe: 33%, - opakowania z aluminium- 45% - odpady wielkogabarytowe: 50% , - odpady niebezpieczne (zawarte w komunalnych): 50%. 6) Deponowanie na składowisku więcej roku 2014 nie więcej niż 85% wytworzonych odpadów komunalnych. 7) Wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów. 8) Osiągnięcie poziomu zbierania sprzętu elektrycznego i elektronicznego – 4 kg/M/rok – od 1 stycznia 2012 r. 9) Tworzenie warunków w zakresie zbierania zwłok padłych zwierząt i ich części – do końca 2011 r. Cele na lata 2015 – 2018 1) Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów tak, by nie było składowanych: • w 2015 r. więcej niż 45%, • w 2018 r. więcej niż 40% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., 2. Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 70% wytworzonych odpadów do końca 2018 r. 3. Podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie gospodarowania odpadami poprzez działania edukacyjno-informacyjne.
35
4. Osiągnięcie do roku 2018 limitów odzysku i recyklingu odpadów: a. opakowania z papieru i tektury: 60%, b. opakowania ze szkła: 60%, c. opakowania z tworzyw: 22,5%, d. opakowania stalowe: 50%, e. opakowania z aluminium-50%, f. odpady wielkogabarytowe: 80%, g. odpady niebezpieczne zawarte w komunalnych: 90%. h. •
Cele sektora gospodarczego na lata 2011 – 2018 1) 2) 3)
Włączanie do gminnego systemu zbiórki odpadów nowych, małych podmiotach gospodarczych i usługowych. Działania organizatorskie w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest, w szczególności pokrycia dachowe (eternit).- stale. Promowanie i popieranie działalności gospodarczej związanej z gospodarowaniem odpadami - stale.
Dla osiągnięcia założonych celów konieczne jest podjęcie w szczególności następujących działań: 1) 2) 3) 4)
Wprowadzenie systemowej gospodarki odpadami z wykorzystaniem potencjału własnego z dostosowaniem jej elementów do układu ponad gminnego. Podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów i sposobu gospodarowania odpadami. Podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów komunalnych z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji oraz odpadów niebezpiecznych. Wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów budowlanych i wielkogabarytowych.
Komunalne osady ściekowe W perspektywie do 2018 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi są następujące: - ograniczenie składowania osadów ściekowych, - zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska przez kompostowanie, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego zgodnie z celami przedstawionymi na poniższym schemacie. Planowane od roku 2012 kompostowanie osadów ściekowych odbywać się będzie na realizowanej już kompostowni odpadów w m Korczów. Zakończenie budowy planowane jest w br.
36
Rysunek 7. Przewidywane zmiany w strukturze odzysku i unieszkodliwiania osadów z komunalnych oczyszczalni ścieków w perspektywie do 2018 r.
5.1. Współpraca międzygminna - funkcjonowanie ZZO o zasięgu ponadgminnym Przepisy krajowe, w ostatnich latach nałożyły ostrzejsze wymagania w dziedzinie gospodarki odpadami. Należy się spodziewać dalszych, jeszcze ostrzejszych wymagań. Stąd należy oczekiwać wzrostu kosztów funkcjonowania gospodarki odpadami. Światowe doświadczenia wskazują, że zaostrzone wymagania będą bardzo kosztowne dla pojedynczych gmin, które nie będą zaangażowane w szerszą współpracę. W ramach zadań ponadgminnych realizowane powinny być nowoczesne rozwiązania w zakresie gospodarowania odpadami, które są kosztowne, a ich funkcjonowanie pomniejsza koszty jednostkowe przy optymalnie dużym obciążeniu. Współpraca międzygminna w dziedzinie gospodarki odpadami jest sprawdzonym sposobem obniżenia kosztów usług związanych z odpadami, dotyczy to zarówno odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych, jak również składowania odpadów resztkowych. Obowiązki gmin w dziedzinie gospodarki odpadami, zgodnie z polskimi przepisami, są rozległe i złożone, a potrzeby inwestycyjne w zakresie nowoczesnych urządzeń gospodarowania odpadami, spełniających wymagania UE, będą znacznie przewyższały typowy poziom inwestycji w gminach. Małe systemy są o wiele bardziej kosztowne, a koszty te ponoszą podatnicy. W celu optymalizacji rozmiarów urządzeń i utrzymania stosunkowo niskiej ceny przypadającej na jednostkę odpadów, urządzenia do przetwarzania odpadów powinny być odpowiednio duże. Ich rozmiary wymagać będą odbioru odpowiedniej ilości odpadów, a co za tym idzie obsługiwania kilku gmin. Z punktu widzenia efektywności kosztowej, wyraźnie widać, że zakłady gospodarowania odpadami winny obsługiwać co najmniej kilku gmin. Niniejszy plan przewiduje współpracę Gminy Józefów w ramach Regionu KorczówWincentów, zarówno w zakresie składowania odpadów resztkowych, jak i zakresu objętego odbiorem odpadów wysegregowanych (w tym odpadów niebezpiecznych).
37
6 DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY GOSPODARKI ODPADAMI NA LATA 2011-2018
SYTUACJI
W
ZAKRESIE
6.1. Działania ujęte w ustawie o odpadach Art. 5. Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: 1) zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania, 2) zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów, 3) zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. Art. 6. Wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Art. 7. 1. Posiadacz odpadów jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. 2. Posiadacz odpadów jest obowiązany w pierwszej kolejności do poddania ich odzyskowi, a jeżeli z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, to odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. 3. Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych. Art. 9. 1. Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania. 2. Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione. Art. 10. Odpady powinny być zbierane w sposób selektywny. 6.2. Działania ujęte w planach wyższego szczebla • Przeciwdziałanie i minimalizacja produkcji odpadów jest priorytetem w hierarchii polityki odpadowej Unii Europejskiej jako najbardziej pożądana opcja
38
postępowania z odpadami. Wiele różnych metod można zastosować w celu zachęty do redukowania ilości produkowanych odpadów. Działania obejmują między innymi: - edukacji społecznej prowadzoną w celu zachęcania społeczeństwa do ograniczania wytwarzanych odpadów, - kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - zastosowanie instrumentów finansowych celem zachęcania wytwórców do ograniczania ilości odpadów. 6.3. Działania kształtujące postawy konsumentów W celu zachęty konsumentów do redukowania ilości produkowanych odpadów stosować należy działania edukacyjne poprzez: - system nauczania, począwszy od zajęć w przedszkolach, szkołach podstawowych, średnich. - za pomocą środków masowego przekazu (lokalna prasa, radio i telewizja), - za pomocą ulotek, akcji plakatowej itp. Działania powinny mieć charakter informacyjno – edukacyjny. Poza przekazywaniem treści edukacyjnych (np. jak zmniejszyć ilość odpadów) należy informować np. o ilości zebranych odpadów niebezpiecznych, miejscach i sposobach zbiórki selektywnej odpadów, terminów odbioru, oznakowań umieszczanych na opakowaniach. W ramach prowadzonej edukacji należy np. zachęcać konsumentów do kupowania towarów w opakowaniach wielokrotnego użytku oraz w opakowaniach ulegających biodegradacji, rezygnacji z przedmiotów jednokrotnego użytku, wykorzystywania mniej toksycznych produktów (np. farb i lakierów) itp. 6.4. Działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko 6.4.1. Działania krótkookresowe do końca roku 2014 • Dla osiągnięcia celów odnośnie ograniczenia ilości odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań w zakresie gospodarki odpadami: - podnoszenie świadomości społecznej obywateli, - intensyfikacja działań edukacyjno-informacyjnych promujących właściwe postępowanie z odpadami, - promowanie wykorzystywania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych, - promowanie opakowań wielokrotnego użytku i opakowań ekologicznych (ulegających biodegradacji). - promowanie wykorzystania odpadów ulegających biodegradacji, - intensyfikacja działań w zakresie likwidacji zaśmiecenia, - działania w kierunku eliminowania „dzikich składowisk”.
39
6.4.2. Działania długookresowe 2015 - 2018 Dla osiągnięcia celów odnośnie ograniczenia ilości odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań w zakresie gospodarki odpadami: - kontynuacja i intensyfikacja akcji szkoleń i podnoszenia świadomości społecznej, - tworzenie dogodnych warunków do rywalizacji w zakresie ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, - działania w kierunku eliminowania „dzikich składowisk”. 6.5. Działania wspomagające prawidłowe postępowania z odpadami w zakresie zbiórki, transportu oraz odzysku i unieszkodliwiania, w szczególności odpadów innych niż niebezpieczne Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami należą do zadań własnych gminy i dotyczą one w szczególności: • • •
• •
• •
Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonym planem gospodarki odpadami. Kontrolowanie przez gminę stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz egzekwowanie od tych podmiotów rzetelnych informacji o rodzajach zebranych odpadów i sposobach gospodarowania nimi ( art.9a ustawy o utrzymaniu czystości w gminach) Zachęcanie inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planem gospodarki odpadami. Kontrolowanie zgodności ustaleń zawartych w wydanych zezwoleniach podmiotom prowadzącym działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Opracowanie programu rozwoju selektywnego zbierania odpadów na poziomie gminy. Zgodnie z KPGO 2010 prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania co najmniej następujących frakcji odpadów komunalnych: − odpady z pielęgnacji ogrodów i parków (tzw. odpady zielone), − papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), − odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, − tworzywa sztuczne, − metale, − zużyte baterie i akumulatory, − zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, − przeterminowane leki, − chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), − meble i inne odpady wielkogabarytowe, − odpady budowlane remontowe.
40
Pozostałe frakcje odpadów komunalnych będą zbierane łącznie jako zmieszane odpady komunalne. • Współpraca gminy z organizacjami odzysku i przemysłem w celu stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne. • Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji poprzez promowanie kompostowania przydomowego oraz selektywne zbieranie tych odpadów do odzysku systemów instalacjach kompostowania, • Tworzenie systemów gospodarowania odpadami uwzględniającego wszystkie niezbędne elementy gospodarki oraz dostosowanych do warunków lokalnych. - wspieranie inicjatyw na rzecz działalności w zakresie gospodarki odpadami, - tworzenia warunków organizacyjno – technicznych do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy poprzez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, - zapewnienia korzystania z instalacji lub obiektów do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, - zapewnienia korzystania z urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części, - organizowania selektywnej zbiórki, segregacji oraz magazynowania odpadów w tym odpadów niebezpiecznych mogących znajdować się w odpadach komunalnych i odpadów zawierających azbest (głównie pokrycia dachowe). Dla realizacji celów Planu gospodarki odpadami komunalnymi dla Gminy Józefów określono następujące działania: 1) Na terenie gminy organizowana będzie zbiórka selektywna odpadów wspomagana organizacyjnie przez Urząd Miejski. 2) Na terenach posesji o zabudowie zagrodowej preferowane będzie kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie. 3) Gmina podejmie działania organizacyjne dla zapewnienia zbierania i transportu zwłok padłych zwierząt i ich części. 4) Realizowane będą działania zmierzające do eliminowania spalania odpadów w paleniskach domowych jak i na powierzchni ziemi. 5) Gmina będzie współdziałać w zakresie urządzenia ZZO w zakresie proporcjonalnym do liczby ludności. Aby realizować te założenia administracja gminy będzie wspierać i tworzyć niezbędne i sprzyjające warunki do realizacji tych założeń, a w szczególności: - działania edukacyjne w szkołach i w społeczności gminnej, - popieranie wszelkich inicjatyw związanych z realizacją założonych celów, - pomoc dla podmiotów i osób podejmujących działalność gospodarczą związaną z realizacją planowanych działań w gospodarce odpadami, - organizowanie olimpiad i konkursów związanych z tematyką gospodarki odpadami, - informowanie o możliwościach i warunkach finansowania tej działalności z różnych funduszy.
41
6.6.
1). 2). 3).
4). 5).
Działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania i zmniejszenia zagrożenia dla środowiska Wdrażanie systemu zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji poprzedzone będzie przez gminę kompleksowymi działaniami informacyjnoedukacyjnymi. Powstające w gospodarstwach domowych odpady ulegające biodegradacji będą w pierwszej kolejności wykorzystywane przez mieszkańców we własnym zakresie np. poprzez kompostowanie w przydomowych kompostowniach. Odpady ulegające biodegradacji (papier i tektura, zielone, kuchenne, drewno) będą zbierane selektywnie, co pozwoli na pozyskanie surowca o odpowiedniej czystości. Wprowadzenie zbierania selektywnego będzie poprzedzone odpowiednimi działaniami edukacyjnymi. Odpady z pielęgnacji terenów zielonych oraz odpady organiczne z targowisk będą zbierane selektywnie i przekazywane do kompostowni przy ZZO Korczów ( po jej realizacji) . Odpady zmieszane o dużej zawartości ulegających biodegradacji będą w miarę dostępu do instalacji przekazywane do biologicznego lub termicznego przekształcenia.
6.7. Działania zmierzające do osiągnięcia celów w zakresie odzysku odpadów ulegających biodegradacji. 1) Działania edukacyjne w zakresie kompostowania odpadów. 2) Opracowanie instrukcji w zakresie procesów kompostowania przydomowego. 3) Wdrażanie segregacji odpadów ulegających biodegradacji w zabudowie wielorodzinnej. 4) Wdrożenie harmonogramu odbioru odpadów ulegających biodegradacji. 6.7.1 Kompostowanie substancji organicznej – możliwości wykorzystania substancji odpadowych z procesów kompostowania Większość energii niezbędnej do funkcjonowania flory i fauny pochodzi od pierwiastka, jakim jest węgiel. Cykl przemian węgla nazywany jest cyklem życia. Źródłem węgla w glebie będącej podstawowym ogniwem łańcucha pokarmowego jest substancja organiczna, która w racjonalnej produkcji rolnej dostarczana powinna być w dawkach 25-35 ton/ha dla zapewnienia odpowiedniej siły nawozowej środowiska glebowego. Przy deficycie obornika istotne jest wykorzystywanie innych źródeł substancji organicznej, których jednym z nich jest wykorzystanie odpowiednio przekompostowanych odpadów. Wykorzystanie odpadów w produkcji kompostu ma aspekt gospodarczy jak i ekologiczny. Pozwala na ponowne włączenie do obiegu substancji organicznej, która wraz z odpadami deponowana jest na składowiskach i jest bezpowrotnie tracona. Procesy kompostowania odpadów w myśl przepisów o odpadach zaliczane są do metod odzysku odpadów i są zaliczane do priorytetów w gospodarowaniu odpadami stawianym w pierwszym rzędzie po działaniach związanych z zapobieganiem powstawania odpadów. W myśl przepisów kompostowanie jako odzysk ma pierwszeństwo przed składowaniem, a osiągnięcie określonych wskaźników wykorzystania substancji organicznej stawiany jest jako cel realizacji planów gospodarki odpadami.
42
Przyjmuje się dwa kierunki odzysku substancji organicznej: proces tlenowy (kompostowanie), proces beztlenowy (fermentacja metanowa). W warunkach zabudowy zagrodowej wykorzystanie biomasy realizowane będzie poprzez wdrażanie kompostowania przydomowego, a w dalszych latach również wdrażanie zbierania odpadów ulegających biodegradacji do odzysku w ramach zintegrowanego systemu gospodarki odpadami o wymiarze ponadgminnym – w ramach ZZO. W warunkach zabudowy wielorodzinnej rozwijany będzie system segregacji „u źródła” do odrębnych pojemników lub worków. Za podstawowe zalety kompostowania substancji organicznej uważa się: - przywrócenie do naturalnego obiegu przyrodniczego substancji organicznej i węgla zawartego w niej, - redukcję emisji gazów wywołujących efekt cieplarniany poprzez zatrzymanie węgla w glebie, - redukcję dopływu metanu i tlenków azotu do powietrza, - ograniczenie zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych biogenami. Kompostowanie jest niskotemperaturowym tlenowym rozkładem substancji organicznej z udziałem mikroorganizmów. Najprostszym sposobem kompostowania substancji organicznej jest jej pryzmowanie naturalne (pasywne). Znacznie sprawniej zachodzą procesy kompostowania, gdy pryzmy poddaje się w odpowiednim czasie napowietrzaniu. Odbywać się to może poprzez „przerabianie pryzmy”- polegające na ręcznym lub mechanicznym przerzucaniu materiału kompostowanego. W przypadku kompostowania substancji organicznej, szczególnie pochodzącej z odpadów należy liczyć się ze specyficznymi odorami, stąd też kompostowniki przydomowe wymagają lokalizacji poza zabudową mieszkalną w części gospodarczej posesji. Kompostowanie może odbywać się również w specjalnych kontenerach, co pozwala na przyspieszenie procesu. Dla celów odzysku masy organicznej należy popierać wszelką działalność w zakresie urządzania kompostowników, co pozwoli na wykorzystanie biomasy oraz poprawę struktury gleb nawożonych kompostem. 6.8. Sposób realizacji planu zamykania składowisk Celem, do którego powinno się zmierzać, jest unikanie budowy nowych składowisk oraz likwidacji obiektów nie spełniających wymaganych standardów. Na takich założeniach oparte są obecne regulacje prawne wprowadzane w krajach UE. Przed składowaniem odpady muszą być poddane uprzedniej obróbce. Pod pojęciem obróbki rozumiane są procesy fizyczne, chemiczne lub biologiczne, które zmieniają charakterystyki odpadów w celu zredukowania ich objętości lub niebezpiecznego charakteru, Na terenie Gminy Józefów funkcjonuje składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w m Józefów. Obiekt jest dostosowany do obowiązujących wymogów technicznych i prawnych, termin jego zamknięcia wg. Planu Gospodarki odpadami dla woj.Lubelskiego 2011określono po roku 2014.
43
Charakterystyka składowiska w m. Józefów. Składowisko odpadów jest obiektem urządzonym, posiadającym uregulowany stan prawny - decyzję Starosty Biłgorajskiego z dnia 31.02.2001 r. Nr AB.V.7353I/27/2001 na użytkowanie obiektu jak również decyzję zatwierdzającą instrukcję eksploatacyjną. Stan wyposażenia obiektu i parametry techniczno - użytkowe: - powierzchnia całkowita – 2,1 ha, - powierzchnia sektora składowiskowego- 6902 m2, - pojemność – 46000 m3, - drenaż i ujęcie odcieków do zbiornika stalowego – 60 m3, - ogrodzenie obiektu z elementów prefabrykowanych wys. 2m, - zaplecze socjalne i magazynowe, - waga towarowa, - boksy na surowce wtórne, - brodzik dezynfekcyjny, - odgazowanie odpadów – studnie odgazowujące, - drogi i place wewnętrzne z płyt drogowych, - piezometry badawcze – 3 szt. Wymagania BAT - spełnienie wymagań ochrony środowiska wynikające z najlepszych dostępnych technik System selektywnego gromadzenia odpadów Na składowisko przyjmowane są odpady komunalne po segregacji, część odpadów z obiektów użyteczności publicznej jest przyjmowana jako odpady wymieszane. Odzysk i recykling odpadów oraz wytwarzanych i wykorzystywanych substancji Użytkownik instalacji posiada warunki do prowadzenia segregacji odpadów na składowisku – zapewniono boksy do magazynowania odpadów, jak również magazynowanie odbywa się na placu utwardzonym. Wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały zastosowane Zastosowana technologia funkcjonowania instalacji w obecnym stanie uwzględnia wymogi ochrony środowiska i spełnia wymagania ochrony środowiska wynikających z najlepszych dostępnych technik. System odzysku i wykorzystania ciepła W omawianej instalacji nie zastosowano rozwiązań w zakresie odzysku ciepła. Zamknięty obieg wody Obieg odcieków w systemie zamkniętym. Stosowanie priorytetów w gospodarce odpadami: zapobieganie, ograniczanie, unieszkodliwianie W użytkowanej instalacji spełniono priorytety w gospodarowaniu odpadami polegające na ograniczeniu składowanych odpadów (segregacja), oraz spełniono warunki bezpiecznego dla środowiska unieszkodliwiania odpadów.
44
Stan i wyposażenie obiektu porównano do wymogów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24. 03. 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61 poz. 549 z póżn. zmianami). § 3. Wymogi lokalizacyjne Lokalizacja obiektu nie narusza wymogów zawartych w rozporządzeniu. § 4. Badania hydrologiczne i geologiczne Na etapie projektowania wykonano badania hydrogeologiczne, lokalizacja nie narusza wymogów hydrogeologicznych. § 5. Budowa geologiczna i uszczelnienie podłoża Ekranizacja podłoża- geomembrana § 6. Drenaż odcieków Wykonano § 8. Drenaż zewnętrzny Brak. § 9. Instalacja do odprowadzania gazu składowiskowego Wykonano. § 10. Zabezpieczenia obiektu przed dostępem osób postronnych Ogrodzenie z płyt ogrodzeniowych. § 11. Pas zieleni izolacyjnej Wykonano. § 12. Dezynfekcja kół pojazdów Brodzik dezynfekcyjny. § 13. Pomiar masy przyjmowanych odpadów Brak. § 15. Zbieranie odcieków ze składowiska Studzienka odciekowa.
Wymogi rozporządzenia są spełnione.
45
7. PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE GMINY JÓZEFÓW • CEL OGÓLNY DO ROKU 2018: ZMINIMALIZOWANIE ILOŚCI WYTWARZANYCH ODPADÓW W SEKTORZE KOMUNALNYM RAZ WDROŻENIE NOWOCZESNEGO SYSTEMU ICH ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA, ZMNIEJSZENIE ILOŚI ODPADÓW ULEGAJĄCYCH BIODEGRADACJI KIEROWANYCH NA SKŁADOWISKO
Ochrona środowiska przed odpadami powinna być traktowana jako priorytetowe zadanie, ponieważ odpady stanowią źródło zanieczyszczeń wszystkich elementów środowiska. Podany powyżej cel ekologiczny do 2018 roku jest zgodny z celem nadrzędnym polityki ekologicznej państwa w odniesieniu do gospodarki odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów niewykorzystanych). 7.1. Przyjęty system zbiórki, transport i unieszkodliwianie odpadów komunalnych Na terenie gminy kontynuowany będzie systemem selektywnej zbiórki „u źródła” z wykorzystaniem pojemników lub worków do segregacji odpadów. Przyjęty system zbiórki odpadów jest zgodny z modelem wskazanym w Planie Wojewódzkim i Powiatowym Gospodarki Odpadami. 1. Planowanym rozwiązaniem gospodarki odpadami dla gminy jest zintegrowanie wokół specjalistycznego Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO). Uwzględniając wcześniej dokonane uzgodnienia dla potrzeb planów wyższego szczebla oraz zasadę bliskości w oparciu o warianty zawarte w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami przyjęto dla gminy Region KorczówWuincentów. 2. Na obszarze gminy prowadzona będzie zbiórka selektywna według następującego schematu: - selektywna zbiórka „u źródła”, tj. indywidualna zbiórka selektywna na każdej posesji o charakterze zagrodowym Zaletą tej formy jest uzyskanie czystych, jednorodnych odpadów. System ten jest elastyczny pozwalający na systematyczne wprowadzanie dowolnej ilości pojemników lub worków. System ten realizowany będzie w zabudowie jednorodzinnej. - kontenery ustawione w sąsiedztwie (centra zbiórki) – jest to system polegający na ustawieniu odpowiedniej ilości oznakowanych kontenerów na selektywną zbiórkę. System ten jest szczególnie przydatny do obsługi budownictwa wielorodzinnego oraz w miejscach wzmożonego okresowego ruch ludności (parkingi, centra handlowe). System ten może być również stosowany w zwartych osiedlach jednorodzinnych. - zagospodarowanie odpadów biodegradowalnych poprzez wyposażenie indywidualnych gospodarstw o zabudowie zagrodowej w kompostowniki,
46
a w zabudowie wielorodzinnej selektywna zbiórka tych odpadów do kontenerów. 3. Przyjmuje się system gromadzenia i zbiórki odpadów do specjalistycznych pojemników (lub worków), wyróżniających się kolorem, kształtem i opisem, przeznaczonych dla poszczególnych frakcji odpadów. Podaje się dwa rodzaje systemów do wyboru w zależności od uzgodnień z ZZO: system trójpojemnikowy (trójworkowy): - pojemnik np. zielony - na surowce wtórne, - pojemnik np. brązowy - na odpady organiczne, - pojemnik np. szary - na pozostałe odpady; system wielopojemnikowy (wieloworkowy): - pojemnik np. zielony - na szkło, - pojemnik np. niebieski - na papier, - pojemnik np. czerwony - na tworzywa sztuczne, - pojemnik np. brązowy - na bioodpady, - pojemnik np. szary – metale. 5. Odpady komunalne tzw. resztkowe gromadzone będą na posesjach w odrębnych pojemnikach (a w zbiorowym budownictwie w kontenerach) i bezpośrednio z miejsc powstawania będą wywożone na składowisko w miejscowości Józefów. • 7.2. Przyjęty system gromadzenia i zbiórki selektywnej odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Szczególnie istotne z punktu widzenia celów niniejszego Planu jest właściwe zbieranie odpadów ulegających biodegradacji. Aby realizować selektywną zbiórkę odpadów ulegających biodegradacji, już w gospodarstwach domowych mieszkańcy muszą zbierać na bieżąco odpady organiczne oddzielnie. Zgodnie z wskazaniami zawartymi w planach wyższego szczebla na terenie zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej urządzane będą indywidualne kompostowniki w celu eliminacji odpadów ulegających biodegradacji „u źródła”. W przypadku braku możliwości stosowania takiego rozwiązania i na terenach o zabudowie wielorodzinnej odpady ulegające biodegradacji będą zbierane do oddzielnych pojemników i dostarczane do ZZO przez firmy odbierające odpady. 7.3. Przyjęty system wielkogabarytowych
gromadzenia
i
zbiórki
odpadów
komunalnych
Pod pojęciem odpadów wielkogabarytowych należy rozumieć wszelkie nieprzydatne przedmioty przeznaczone do usunięcia z mieszkań, a nie mieszczące się w standardowych pojemnikach stosowanych do zbiórki nieczystości. Najczęściej są to wymieniane lub zużyte elementy wyposażenia mieszkań, tj.: - stare meble, fotele, wersalki, wyposażenie kuchni i łazienek, - chłodziarki, kuchnie gazowe, pralki, telewizory, Poza objętością odpady te różnią się także stopniem uciążliwości.
47
Jakkolwiek meble nie są nieuciążliwe dla środowiska to ze względu na gabaryty stają się problemem, tak chłodziarki, zamrażarki czy wraki samochodów mogą stanowić poważne zagrożenie (są odpadami niebezpiecznymi). W urządzeniach chłodniczych stosowane są związki freonu, natomiast samochody mogą zawierać: oleje, paliwa, akumulatory, płyny hydrauliczne i chłodnicze. Dla odpadów wielkogabarytowych wyznaczone zostaną dni, w których mieszkańcy wystawią niepotrzebny im sprzęt, którego firma odbierająca odpady zapewni odbiór i przewóz do ZZO. Do zbiórki odpadów wielkogabarytowych stosowane będą następujące systemy: - okresowy odbiór bezpośrednio od ich właścicieli, - stworzenie warunków do zamówienia takiej usługi indywidualnie jako „usługa na telefon". 7.4. Przyjęty system zbiórki odpadów komunalnych budowlanych W okresie od 2011 r. do 2018 r. celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontów, budowy i demontażu obiektów budowlanych, aby osiągnąć następujące poziomy odzysku: 50% w 2011 r. oraz 80% w 2018 r. Do odpadów budowlanych powstających w posesjach należy zaliczyć: - gruz betonowy, ceglany, ceramiczny, - odpady stolarki budowlanej, - odpady materiałów izolacyjnych i pokryciowych, - odpady z instalacji sanitarnych i elektrycznych, - odpady wymieszane z rozbiórek. Zbiórką i transportem odpadów budowlanych z miejsc ich powstawania zajmować się będą: - wytwórcy tych odpadów, np. firmy budowlane, rozbiórkowe, osoby prywatne prowadzące prace remontowe, - specjalistyczne firmy zajmujące się zbiórką odpadów. Zaleca się, aby już na placu budowy składować w oddzielnych miejscach (pojemnikach) posegregowane odpady budowlane. Pozwoli to na selektywne wywożenie ich do zakładu odzysku i unieszkodliwiania lub na składowisko. Odpady budowlane wytworzone przez indywidualnych mieszkańców będą zbierane przez firmy odbierające odpady i dowożone do ZZO. Należy podkreślić, że odpady budowlane zawierające azbest (pokryciowe) będą traktowane na odrębnych zasadach i przekazywane przez ich wytwórców do unieszkodliwiania poprzez składowanie na obiekty posiadające wyznaczone sektory. Prace związane z materiałami zawierającymi azbest mogą być wykonywane tylko przez uprawnione podmioty i one są wytwórcami odpadów. 7.5 Przyjęty system zbiórki odpadów opakowaniowych i poużytkowych System zbierania odpadów opakowaniowych w sferze odpadów komunalnych jest elementem planu. Prowadzone będzie zbieranie selektywne „u źródła”. Odpady z miejsc wytworzenia będą odbierane przez firmy odbierające posiadające zezwolenie wójta gminy.
48
7.6. Przyjęty system zbiórki odpadów komunalnych niebezpiecznych Do odpadów niebezpiecznych powstających w gospodarstwach indywidualnych zaliczyć należy: - zużyte oleje, smary , emulsje olejowe, - akumulatory, - lampy fluorescencyjne – świetlówki, - farby, lakiery i rozpuszczalniki, - przeterminowane i nieprzydatne środki ochrony roślin, - nieużyteczne lekarstwa, - inne chemikalia. Przy zbiórce odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych przewiduje się stosowanie następujących systemów organizacyjnych: 1) Zbiórka przez firmę wykonującą usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych. 2) Zbiórka przez sieć handlową np. apteki, sklepy fotograficzne, sklepy z farbami itp. Władze gminne uzgadniają z placówkami handlowymi zakres przyjmowania i przechowywania różnych rodzajów odpadów niebezpiecznych znajdujących się w sprzedaży tych placówek. Specjalny pojazd zabiera z tych placówek odpady niebezpieczne. 3) Jednym ze sposobów pozyskania odpadów niebezpiecznych od mieszkańców są Mobilne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych. Są to samochody wyposażone w odpowiednie pojemniki na odpady niebezpieczne. Zbiórka odpadów prowadzona jest systemem przez odpowiednio wyszkolony personel (kierowca, ewentualnie pomocnik). Samochód ten objeżdża w określone dni obsługiwany teren. Według ustalonego harmonogramu zatrzymuje się on w wyznaczonych miejscach. Odbiór odpadów niebezpiecznych prowadzony jest od mieszkańców bezpłatnie. 7.7. Szczegółowe zasady gospodarowania niektórymi odpadami wytwarzanymi w gospodarstwach domowych 1) Zużyte opony W okresie od 2011 r. do 2018 r. celem nadrzędnym jest osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu zużytych opon zgodnie z następującymi pułapami: • do roku 2011: 85 % poziomu odzysku, 15 % poziomu recyklingu; • do roku 2018: 100 % poziomu odzysku, 20 % poziomu recyklingu. Zużyte opony powinny być przekazywane do odzysku materiałowego lub energetycznego firmom specjalistycznym. Ustawa o odpadach wprowadza zakaz składowania opon na składowiskach. Opony powstające w gospodarstwach będą odbierane przez odbierającego odpady komunalne, następnie przekazywane do ZZO. 2) Odpady olejowe W latach 2011 -2018 utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%.
49
Oleje z indywidualnych gospodarstw i małych podmiotów powinny być przekazywane podmiotowi zbierającemu odpady niebezpieczne. Obowiązuje zakaz spalania przepracowanych olejów w urządzeniach nie przystosowanych do tego celu. Funkcje punktu zbierania olejów pełnią również niektóre stacje paliw. 3) Akumulatory i baterie Ustawa o opłacie produktowej i depozytowej nakłada obowiązek odzysku rynku akumulatorów i baterii. Egzekwowany jest on przez wprowadzenie opłaty depozytowej przy zakupie nowego akumulatora. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na wyeliminowanie ich składowania. W okresie od 2011 r. do 2018 r. stawia się następujące cele: - osiąganie następujących poziomów zbierania i recyklingu: • minimalnego poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów (w tym akumulatorów Ni-Cd) w wysokości 25% do 2012 r., • minimalnego poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów w wysokości 45% do 2016 r., • minimalnego poziomu recyklingu w wysokości 65% średniej wagi baterii i akumulatorów ołowiowo-kwasowych, w tym recykling zawartości ołowiu w najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.), • minimalnego poziomu recyklingu w wysokości 75% średniej wagi baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych, w tym recykling zawartości kadmu w najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.), • minimalnego poziomu recyklingu 50% średniej wagi innych odpadów w postaci baterii i akumulatorów (do 2011 r.). Zużyte akumulatory nie będące w obrocie handlowym będą przekazywane podmiotom zajmującym się zbieraniem tego typu odpadów. 4) Opakowania po środkach ochrony roślin Nadrzędnym celem będzie selektywne zbieranie odpadów środków ochrony roślin w ramach zbiórki odpadów niebezpiecznych. Odpady te dotychczas trafiały głównie do strumienia odpadów komunalnych. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych reguluje, że producenci i importerzy środków są zobowiązani do odbierania na własny koszt opakowań. System zbiórki oparty będzie o punkty sprzedaży lub zbierane przez firmę odbierającą odpady komunalne. Opakowania nie będące zwrotnymi w obrocie handlowym będą przekazywane podmiotom zajmującym się zbieraniem tego typu odpadów lub zbierane przez firmy odbierające odpady niebezpieczne. 5) Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Są to urządzenia AGD i sprzęt elektroniczny. Zbieranie tych odpadów odbywać się będzie w szczególności przez:
50
podmioty zajmujące się selektywną zbiórką posiadający odpowiednie uzgodnienia, dystrybutorów sprzętu, sklepy. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ukierunkowane na całkowite wyeliminowanie ich składowania. -
W związku z powyższym wyznacza się następujące cele cząstkowe w okresie od 2011 r. do 2018 r.: - osiągnięcie w 2011 r. poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości: • dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: - poziomu odzysku w wysokości 80% masy zużytego sprzętu, -
poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75% masy zużytego sprzętu; • dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: - poziomu odzysku w wysokości 75% masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 65% masy zużytego sprzętu; • dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: - poziomu odzysku w wysokości 70% masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50% masy zużytego sprzętu; • dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości 80% masy tych zużytych lamp. Sprzęt nie przekazany w ramach powyższych sposobów zbiórki będzie zbierany przez podmiot realizujący zadania gminy w zakresie gospodarowania odpadami i przekazywany do ZZO. 6) Odpady medyczne i weterynaryjne W okresie od 2011 r. do 2017 r. celem będzie podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Odpady medyczne i weterynaryjne będą zbierane przez firmy posiadające uprawnienia i przekazywane do specjalistycznych zakładów utylizacji. 7) Pojazdy wycofane z eksploatacji Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstających z pojazdów
51
wycofanych z eksploatacji. Pojazdy wycofane z eksploatacji nie są zaliczane do odpadów komunalnych. Pojazdy wycofane z eksploatacji powinny być oddawane przez ich właścicieli do punktów zbierania lub stacji demontażu. Gmina zapewni warunki organizacyjne w zakresie zbierania porzuconych wraków pojazdów. W tym celu zostanie zawarta umowa z uprawnionym punktem zbierania pojazdów lub stacją demontażu pojazdów. Należy zaznaczyć, że zbiórka przez gminę porzuconych wraków pojazdów samochodowych jest dofinansowywane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 8) Usuwanie zwłok padłych zwierząt Gmina zapewni warunki organizacyjne w zakresie zbierania zwłok padłych zwierząt zarówno należących do mieszkańców jak i tzw. „porzuconych”. W tym celu zostanie zawarta umowa z uprawnioną firmą zajmującą się zbieraniem tego typu odpadów. 9) Odpady zawierające azbest Gmina zapewni warunki organizacyjne w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest (głównie dotyczy to eternitu) zarówno należących do mieszkańców jak i odpadów porzuconych. Gmina w roku 2008 opracowała i przyjęła program usuwania wyrobów zawierających azbest dający możliwość pozyskiwania funduszy na usuwanie wyrobów zawierających azbest przez mieszkańców. W tym celu zostanie zawarta umowa z uprawnioną firmą zajmującą się usuwaniem tego typu odpadów z terenu gminy. 10. Odpady zawierające PCB Na terenie Gminy Józefów nie zinwentaryzowano urządzeń zawierających PCB. 7.8. Plan działań w sprawie komunalnych osadów ściekowych W perspektywie do 2018 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi są następujące: - ograniczenie składowania osadów ściekowych, - zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego zgodnie z celami przedstawionymi na poniższym schemacie. Osady ściekowe należy wykorzystywać do nawożenia i rekultywacji po ich odpowiednim przygotowaniu. W Polsce wykorzystuje się odwodnione osady do intensyfikacji produkcji rolniczej w nieco ponad 15% oczyszczalni, a najbardziej popularny jest ich wywóz na składowiska komunalne. Na ten stan rzeczy mają wpływ czynniki ograniczające stosowanie osadów w rolnictwie, którymi są głównie zawartość nadmiernych ilości metali ciężkich oraz trwałych, toksycznych związków organicznych.
52
•
Pozarolnicze kierunki wykorzystania przyrodniczego osadów ściekowych zgodnie z ustawą o odpadach obejmują: - rekultywację nieużytków przemysłowych i terenów zdegradowanych, - poprawę struktury i produktywności gleb ubogich w składniki organiczne i mineralne, - przerób osadów ściekowych na nawóz, - uprawy roślin do produkcji kompostu. Wszystkie te działania powinny być oparte o uregulowania prawne dokonane przez użytkowników oczyszczalni. Stosowanie osadów w rolnictwie oraz rekultywacji • Możliwość oraz zasady stosowania osadów ściekowych w rolnictwie oraz przy rekultywacji reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie warunków wykorzystania osadów na cele nieprzemysłowe. Tabela 19. Dopuszczalna ilość metali ciężkich w osadach ściekowych wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe Ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy osadu W rolnictwie, Do upraw roślin do rekultywacji Do rekultywacji na potrzeby Metal gruntów na potrzeby gruntów na potrzeby produkcji kompostu rolnicze oraz do nierolnicze oraz do roślinnego kompostowania utrwalania gruntów Ołów (Pb) 500 1000 1500 Kadm (Cd)
10
25
50
Chrom (Cr)
500
1000
2500
Miedź (Cu)
800
1200
2000
Nikiel (Ni)
100
200
500
Rtęć (Hg)
5
10
25
Cynk (Zn)
2500
3500
5000
Tabela 20. Dopuszczalna ilość metali ciężkich w wierzchniej (0 - 20 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze Ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy gruntu przy glebach Metal lekkich średnich ciężkich Ołów (Pb) 40 60 80 Kadm (Cd) 1 2 3 Chrom (Cr) 50 75 100 Miedź (Cu) 25 50 75 Nikiel (Ni) 20 35 50 Rtęć (Hg) 0,8 1,2 1,5 Cynk (Zn) 80 120 180
53
Tabela 21. Ilość metali ciężkich w wierzchniej (0-20 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze Metal Ołów (Pb) Kadm (Cd) Chrom (Cr) Miedź (Cu) Nikiel (Ni) Rtęć (Hg) Cynk (Zn)
Ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy gruntu przy glebach lekkich
średnich 50 3 100 50 30 1 150
ciężkich 75 4 150 75 45 1,5 220
100 5 200 100 60 2 300
Tabela 22. Dawki osadów ściekowych stosowane do rekultywacji, na potrzeby, do roślinnego utrwalania gruntu oraz do produkcji kompostu Cel wykorzystania Dawka osadu w Mg suchej Uwagi osadów masy/ha Rekultywacja gruntów 40-200 zależnie od Zabiegi jednorazowe z jedno na potrzeby rolnicze pożądanej zawartości lub wielokrotnym i nierolnicze substancji organicznej wprowadzaniem osadu do w gruncie (0,5-3%) gruntu Roślinne utrwalanie do 10 Zabiegi jednorazowe z jedno gruntów lub wielokrotnym wprowadzaniem osadu Uprawa roślin do do 250 w pierwszych 3 Zabiegi wielokrotne produkcji kompostu latach do 10 w kolejnych latach Wykorzystanie osadów do wytwarzania nawozu wapniowo – organicznego • W wielu krajach stosuje się technologię przetwarzania osadów ściekowych przy pomocy wapna nawozowego tlenkowego. Wymieszanie osadu z wapnem powoduje okresowy wzrost temperatury w wyniku czego część wody ulega wyparowaniu. Pozostała woda wchodzi w reakcję z tlenkiem wapnia i powstaje: CaO+ H2O = Ca(OH)2. W efekcie otrzymuje się nawóz wapniowo – organiczny wzbogacony o makro i mikroelementy. • Dużą zaletą tej metody jest otrzymanie produktu wolnego od zarazków chorobotwórczych, które giną ze względu na temperaturę jak i higienizacyjne działanie tlenku wapnia. 7.9 Zasady usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest znajdujących się na terenie gminy Józefów Specyfika szkodliwości azbestu dla zdrowia ludzkiego. Azbest jest techniczną nazwą grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu.
54
Chorobotwórcze działanie azbestu nie wynika z jego chemicznych właściwości, natomiast z jego fizycznej struktury włókien, które zawieszone w powietrzu są wchłaniane przez przewód oddechowy oraz płuca i raniąc je sprzyjają dostępności innych czynników i są przyczyną chorób układu oddechowego, tj.: - pylica azbestowa, - raka płuc, - międzybłonników opłucnej i otrzewnej, nowotworów o dużej złośliwości. Istotne jest zatem eliminowanie pylenia wyrobów azbestowych, co jest przyczyną szkodliwości azbestu. Natomiast nie ma podstaw teoretycznych, ani dowodów świadczących, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. W postaci mokrej struktura cząstek azbestu nie jest „lotna” i „ostra” i nie ma możliwości pozostawania w układzie oddechowym, a z układu pokarmowego w tej postaci jest wydalany bez niebezpiecznych dla zdrowia następstw. Zarówno raport WHO jak i stanowisko PZH są w tej sprawie zbieżne i jednoznaczne. Dlatego wymiana rur azbestowo-cementowych sieci wodnej w instalacjach ziemnych powinno następować sukcesywnie w przypadkach technicznego zużycia instalacji lub w przypadku woli użytkownika. Stan prawny dotyczący stosowania i użytkowania wyrobów zawierających azbest Ustawa z dnia 19.06.1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz.20 z późn. zm.) zakazuje: - wprowadzania na polski rynek celny azbestu oraz wyrobów azbestowych, - produkcji wyrobów zawierających azbest, - obrotu azbestem i wyrobami azbestowymi. Wyjątek stanowią wyroby azbestowe stosowane do celów specjalnych (art.1 ust. 3). Ilość wyrobów zawierających azbest znajdująca się na terenie gminy wg wykonanego Programu usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie gminy wynosi 187289 m2 tj ok. 2216 Mg, są to pokrycia dachowe z płyt cementowo – azbestowych. Obecnie obowiązujące rozporządzenie nakłada na właścicieli budynków, w których zastosowano wyroby azbestowe, jak i na podmioty zajmujące się usuwaniem odpadów azbestowych obowiązki zapewniające bezpieczne użytkowanie i usuwanie azbestu. Założenia programowe w zakresie usuwania azbestu i wyrobów azbestowych W okresie 2011 r. do 2018 r. zakłada się sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 14 lipca 2009 r. przez Radę Ministrów „Programie oczyszczania Kraju z azbestu na lata 2009-2032” przewidzianym do 2032 r. Gmina do roku 2007 opracowała gminny program usuwania azbestu i będzie dążyć do osiągania celów w nim zawartych. Z uwagi na specyfikę i skalę problemu w programie krajowym usuwania azbestu przyjęto ten temat jako zadanie długofalowe z docelowym 30-to letnim okresem realizacji programu. Wynika to z określenia optymalnego czasu użytkowania wyrobów na ok. 30 lat. Z uwagi na nieprofesjonalne z reguły wykonywanie prac przy pokryciach dachowych, liczne błędy w montażu powodują pękanie oraz odkształcanie płyt, co skutkuje krótszym okresem ich eksploatacji i takie wyroby powinny być usuwane przed upływem 30 lat.
55
Konserwowane płyty farbą akrylową mogą być użytkowane ponad 30 lat. W oparciu o wyniki badań stwierdzono, że dla płyt niemalowanych największa „korozja” i uwalnianie się azbestu ma miejsce w okresie 25 do 35 lat. Odnosząc się do badań i ekspertyz należy przyjąć graniczny okres użytkowania płyt na 30 lat. Przy założonym okresie usuwania azbestu w latach 2003 - 2032 wiele wyrobów przekroczy normy i granice bezpiecznego użytkowania. Dlatego kolejność usuwania wyrobów azbestowych powinna być planowana i określana w gminnych programach. Demontaż materiałów zawierających azbest Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14.10.2005 r. (Dz. U. Nr 216 poz. 1824). Usuwaniem azbestu i wyrobów azbestowych mogą zajmować się wyspecjalizowane jednostki. • Pracodawca obowiązany jest stosować środki ochrony pracowników oraz środowiska przed szkodliwym działaniem pyłu azbestowego, a przed przystąpieniem do prac sporządzić szczegółowy plan. Pracodawca, osoba kierująca pracami przy azbeście i pracownicy wykonujące prace powinni być przeszkoleni według specjalistycznego programu określonego w załączniku do w/w rozporządzenia. Rodzaje odpadów zawierających azbest wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz.1206) określane są jako odpady niebezpieczne. Unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest Należy podkreślić, że materiały pokryciowe i budowlane będące w użytkowaniu nie są odpadem, a stają się nim dopiero w momencie demontażu, ponieważ nie mogą być ponownie wykorzystane. Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie na składowiskach. Praktycznie cała ilość znajdujących się na terenie gminy wyrobów zawierających azbest w planowanym przedziale czasowym 30 lat przekształci się w odpad. Ilość ta powinna być zdeponowana na składowiskach. W najbliższym czasie przewiduje się budowę nowych składowisk w ramach realizacji planów gospodarki odpadami lub sektorów na istniejących składowiskach do deponowania odpadów azbestowych. Na dzień dzisiejszy starostwa dysponują danymi w zakresie firm wykonujących profesjonalnie prace związane z usuwaniem i unieszkodliwianiem wyrobów zawierających azbest. Zadania gminy w na lata 2011 – 2018
zakresie
realizacji
programu
usuwania
azbestu
Rozpowszechnienie informacji dotyczących obowiązków właścicieli i zarządców obiektów, w których znajdują się wyroby azbestowe. Akcja edukacyjna na temat zagrożeń powodowanych przez azbest oraz wyroby z azbestem.
56
Określenie rejonów występującego narażenia na działanie azbestu. Przygotowywanie rocznych sprawozdań finansowych z realizacji zadań programu usuwania azbestu. Pomoc osobom w pozyskiwaniu środków do realizacji zadań związanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem azbestu.
Tabela 23. Harmonogram realizacji programu usuwania azbestu i wyrobów azbestowych na terenie Gminy Józefów Wielkość Czas Koszt zadania Podmiot zadania, realizacji, (tys. Zł) realizujący rodzaj zadania nadzór Działania edukacyjne 2011– pod względem teren gminy 10 UG 2018 szkodliwości azbestu Wdrażanie gminnego Działania 2011programu usuwania teren gminy UG organizacyjne 2032 r. azbestu Zabezpieczenie zbierania wyrobów teren gminy 15 UG 2011 r. azbest. porzuconych
Lp Zadanie 1 2
3
5
6
Działania wspierające teren gminy monitoring Usuwanie wyrobów zawierających azbest teren gminy
50
ok. 600
UG
2011 2018
właściciele obiektów, 2011 dofinansow 2018 anie
-
-
57
Rysunek 8. Schemat: Docelowy model systemu gospodarki w gminie Józefów
8. RODZAJ PRZEDSIĘWZIĘĆ I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIA ODPADÓW, OGRANICZENIA ICH ILOŚCI I NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO NA LATA 2011 – 2018 8.1. Zadania strategiczne długoterminowe na lata 2011-2018 Strategiczne działania planowane dla gminy Józefów na okres długoterminowy wiążą się głownie z tworzeniem przez Burmistrza warunków organizacyjno-prawnych w zakresie realizacji zadań dotyczących zbierania i odbierania odpadów komunalnych na terenie gminy oraz kontrola realizacji tych warunków. Ważnym elementem działań strategicznych jest udział w tworzeniu systemu ponadgminnego gospodarki odpadami w ramach Regionu Korczów -Wincentów, do którego gmina należy, poprzez: 1). Zapewnienie warunków organizacyjno-prawnych w zakresie realizacji zadań własnych gminy w zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości poprzez udzielanie zezwoleń. 2). Kontrola zgodności ustaleń zawartych w wydawanych zezwoleniach podmiotom realizującym działalność na terenie gminy w zakresie odbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. 3). Prowadzenie działalności edukacyjno- informacyjnej promującej właściwe postępowanie z odpadami. 4). Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonym planem gospodarki odpadami. Monitorowanie Planu gospodarki odpadami.
58
5). Kontrolowanie obowiązku zawierania umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz egzekwowanie od podmiotów informacji o odbieranych odpadach wynikających z art.9a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 6). Wspieranie działań i przedsiębiorczości w zakresie wdrażania ekologicznych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów pozwalających na odzysk odpadów lub energii zawartej w odpadach. 7). Bieżąca likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów. 8). Udział w rozwoju regionalnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi – Region Korczów-Wincentów. 9). Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% w roku 2014. 10. Zapewnienie właściwego utrzymania składowiska odpadów w m. Józefów. 11). Zmniejszenie w 2013 r ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie do 50% (w stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w 1995 r.) 12). Realizacja „Gminnego programu usuwania wyrobów zawierających azbest”, w tym działania w pozyskaniu funduszy na usuwanie wyrobów zawierających azbest. 13). Akcje informacyjno- edukacyjne w zakresie usuwania azbestu.
8.2. Harmonogram realizacji przedsięwzięć na lata 2011-2014 Tabela 24. Harmonogram działań przy realizacji Planu gospodarki odpadami na lata 2011-2014 (odpowiedzialny za realizację harmonogramu – Burmistrz Józefowa)
Lp Nazwa etapu
Opis działań
1
- ogłoszenie konkursu międzyszkolnego pod patronatem Wójta na temat ochrony środowiska i gospodarki odpadami. - opracowanie regulaminu konkursu i nagród,
Wdrażanie świadomości ekologicznej w szkołach
Okres realizacji, sposób finansowania, koszty (tys. PLN) Od 1 września 2011 r. do 20 czerwca 2012 r. Środki własne i WFOŚ
Efekty
Podniesienie stanu świadomości ekologicznej młodzieży i nauczycieli. Działanie młodzieży
59
- wdrożenie akcji informacyjnej w formie plakatów, - dostarczenie materiałów metodycznych nauczycielom, - zorganizowanie prelekcji w szkołach przez zaproszenie prelegentów z zewnątrz, - rozstrzygnięcie konkursu i przyznanie nagród i wyróżnień.
2
3
5
6
7
Wdrażanie świadomości ekologicznej wśród dorosłych
- opracowanie i rozpowszechnienie materiałów informacyjnych, - spotkania tematyczne w sołectwach z udziałem osób z zewnątrz, Wdrażanie - opracowanie instrukcji zasad praktyk kompostowania odpadów kompostowani organicznych w pryzmach, a - propagowanie tej metody przydomoweg wykorzystania odpadów, o odpadów - akcja edukacyjno – organicznych informacyjna o wartości nawozowej kompostu.
Objęcie programem małych podmiotów i osób prowadzących działalność Tworzenie warunków technicznych do gospodarki odpadami niebezpieczny mi Wdrożenie zbiórki odpadów
10
Rok 2011-14 Środki własne
w zespołach – nauka przez współpracę. Zebranie doświadczeń biorących udział w programie do dalszych działań i dawanie przykładu w środowisku domowym. Podnoszenie świadomości ekologicznej u dorosłych
5 Rok 2011-14 Środki własne
2
Zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowiska. Poprawa w zakresie utrzymania ładu i porządku na terenie posesji. Korzyści w zakresie produkcji roślinnej.
Opracowanie zasad współpracy Rok 2011-14 i ich wdrożenie działanie organizatorskie Współudział w urządzaniu PZON na terenie ZZO
Rok 2011-12 Środki własne, fundusze ekolog.
- opracowanie instrukcji zbiórki odpadów - zakup pojemników,
30 Rok 2011-12
Zmniejszenie toksyczności odpadów
60
niebezpieczny - zbiórka objazdowa odpadów ch niebezpiecznych i wielkogabaryt i wielkogabarytowych, . - możliwość indywidualnego dowozu odpadów do Punktu w wyznaczone dni. - kontynuacja programu edukacyjnego. 8
9
Objęcie realizacją planu całości terenu gminy
Wdrożenie programu selektywnej zbiórki odpadów w miejscach najwięcej uczęszczanyc h (centrum miejsc. parkingi, place, centra handl., cmentarze) 10 Tworzenie warunków do unieszkodliwia nia odpadów azbestowych
Środki własne i WFOŚ
komunalnych trafiających na składowisko. Zmniejszenie zagrożenia ze strony 20 odpadów. Zagospodarow anie odpadów tej kategorii. Lata 2011-2014 Zwiększenie ilości odpadów wysegregowan Środki własne ych. i WFOŚ Udział kolejnych 20 + udział mieszkańców mieszkańców w programie
- przekazanie worków i instrukcji do każdej posesji objętej programem zbiórki, - monitorowanie programu zbiórki przez pracownika Urzędu Gminy, - systematyczny odbiór surowców przez odbiorcę zewnętrznego, - prowadzenie ewidencji odbioru. - przygotowanie i złożenie 2011-14 wniosku o dofinansowanie, Środki własne - zakup zestawów pojemników WFOŚ - przygotowanie instrukcji i akcji informacyjnej, - uzgodnienie sposobu odbioru odpadów z pojemników, - monitoring programu. 80
Zabezpieczenie warunków do okresowego zbierania porzuconych odpadów azbestowych.
2011-14 Środki własne, Fundusze ekologiczne 10
Zwiększenie wskaźnika odzysku surowców wtórnych. Eliminowanie zaśmiecenia terenów ogólnie uczęszczanych Uzyskanie efektów edukacyjnych. Eliminowanie zagrożenia z tytułu gospodarki odpadami azbestowymi.
61
Tabela 25. Średnie koszty szacunkowe realizacji Planu uwzględniające wszystkie odpady komunalne wytwarzane na terenie gminy w latach 2011 – 2018 Koszty na 1 Koszty ogółem Koszty na 1 Mg Rok mieszkańca (w tys. zł/rok) odpadów [zł] [zł]/rok 2011 334,065 45,8 138,7 2012 347,658 47,9 143,7 2013 358,211 49,6 147,3 2014 370,079 51,5 151,4 2015 376,805 52,7 153,5 2016 379,887 53,4 153,9 2017 386,458 54,6 155,8 2018 389,422 55,3 156,3 Źródło:ustalenia własne w oparciu o wskaźniki KPGO i PPGO oraz średnie koszty dla powiatu biłgorajskiego
9. PROGRAM EDUKACYJNY 9.1. Promocja programu i edukacja ekologiczna Aby chronić środowisko naturalne konieczny jest udział wszystkich obywateli. Nabiera to szczególnego znaczenia w przypadku gospodarki odpadami w skali pojedynczej gminy. Bez udziału społeczności lokalnych nie da się prowadzić selektywnej zbiórki odpadów. Próby sortowania zmieszanych odpadów komunalnych we wszystkich przypadkach dają mniejsze rezultaty niż segregacja wstępna „u źródła”. Tak więc czynnik ludzki w programach recyklingu staje się kluczowym. Można pokusić się nawet na stworzenie schematu wprowadzania i prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów gdzie edukacja ekologiczna występuje na każdym poziomie. Doświadczenia wielu zachodnich państw jak też miast polskich wskazują, że segregacja „u źródła", czyli przy współudziale mieszkańców, daje oczekiwane rezultaty. Jednak poprzedzone to musi być odpowiednim przygotowaniem społeczeństwa lokalnego do segregacji. Etap ten jest decydującym o powodzeniu lub niepowodzeniu całego przedsięwzięcia. Podstawowym zadaniem i celem edukacji ekologicznej społeczności z terenu gminy jest zapoznanie ich ze stwierdzeniem: „tylko prawidłowo posortowane odpady mogą zostać poddane procesom powtórnego przerobu". W „AGENDZIE 21”, która jest ogólnoświatowym porozumieniem w sprawie środowiska czytamy: „.... Świat potrzebuje elastycznej i łatwo dostosowującej się siły, będącej w stanie podołać narastającym problemom w zakresie rozwoju oraz zmianom zachodzącym podczas przechodzenia do społeczeństwa zrównoważonego. Kraje i jednostki samorządowe powinny: Ustanawiać programy szkoleniowe dla absolwentów szkół i uczelni, stanowiące dla nich pomoc w uzyskiwaniu źródeł utrzymania zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju;
62
Zachęcać wszystkie sektory w społeczeństwie, w tym przemysł, uczelnie, organizacje pozarządowe i organizacje samorządowe do kształcenia w zakresie gospodarowania środowiskiem; Zapewnić wyszkolonym na miejscu i mieszkających na danym terenie specjalistom ochrony środowiska pracę w celu zapewnienia lokalnym społecznościom potrzebnych usług, poczynając od podstawowej opieki nad środowiskiem; Współpracować ze środkami przekazu, przemysłem reklamowym zachęcając do bardziej aktywnej debaty na temat środowiska. Wprowadzać doświadczenia ludności tubylczej i sposób pojmowania przez nią zrównoważonego rozwoju do systemu edukacji i kształcenia". 9.2. Szkolenia pracowników samorządowych Pod pojęciem pracowników samorządowych należy rozumieć radnych, pracowników gminy, a także osoby odpowiedzialne za ochronę środowiska i zagospodarowanie odpadów oraz pracowników firm obsługujących gospodarkę odpadami. • Pracownicy samorządowi spełniają następujące funkcje w dziedzinie gospodarki odpadami: Funkcja planowania, programowania i rozwoju, których zadaniem jest podejmowanie działań inwestycyjnych i organizacyjnych związanych z rozwojem gospodarki odpadami na terenie gminy. Funkcja zarządzania i kontroli • Funkcja eksploatacyjna, sprowadzająca się do zapewnienia świadczenia usług związanych z wywozem i unieszkodliwianiem odpadów przez organizację własnych form działalności gospodarczej lub zlecenia wykonywania tych usług, zapraszając uznanych specjalistów z zakresu gospodarki odpadami, przygotowywać materiały edukacyjne poświęcone np.; nowym trendom w gospodarce odpadowej, planowanym zmianom legislacyjnym i wpływu na działania samorządów, nowych technologii zbiórki odpadów, kompostowania, spalania itp. Kontakty samorządu z mediami mogą przybierać różne formy. Może to być: Komunikat prasowy - jest to najprostszy sposób informowania o projektach. Zazwyczaj zapowiada on jakieś wydarzenie lub imprezę bądź też podsumowuje coś, co właśnie się odbyło. Konferencja prasowa - jest to udział dziennikarzy w seminarium. W przypadku wprowadzenia segregacji odpadów na terenie gminy należy odpowiednio wcześnie „przygotować grunt" pod ewentualne reakcje z tym związane. Zasadniczym celem będzie więc przekazanie za pośrednictwem mediów czytelnej i prostej informacji na temat wprowadzonego systemu, korzyści płynących z jego realizacji, najważniejszych faktów np.; rodzaje pojemników stosowanych do zbiórki surowców, częstotliwość ich opróżniania itp. Notatka problemowa Podczas spotkania z dziennikarzami możemy przedstawić nasze własne stanowisko poprzez np. prasę. Oprócz mass - mediów dużą rolę w edukacji ekologicznej dorosłej części społeczeństwa odgrywa przygotowywanie odpowiednich materiałów promocyjnych. Do materiałów tych można zaliczyć m.in.:
63
♦ Ulotki Ta forma przekazu informacji jest prostym sposobem zainteresowania pewnego części społeczności lokalnej problemem odpadów. Ulotki w procesie edukacji społeczeństwa w zakresie gospodarki odpadami powinny przybierać formę materiałów informacyjnych przygotowanych tak, aby potencjalny odbiorca nie „miał" do przeczytania 2 stron informacji czysto encyklopedycznych, lecz materiał krótki, z dopasowanymi obrazkami, karykaturami, wykresami itp. Wykorzystanie ulotek jako sposobu edukacji ekologicznej wiąże się z kosztami ich przygotowania, druku i rozpowszechniania. Nie jest zalecane, aby ulotka przygotowywana była przez pracowników „wydziału ochrony środowiska Urzędu Gminy", lecz przez specjalistów znających zasady przygotowania ulotek i posiadających zdolności „lekkiego pióra". ♦ Plakaty Ta forma przekazu informacji dociera do społeczności lokalnych poprzez grafikę dobraną w taki sposób, aby oglądający wytworzył we własnym umyśle odpowiedni wizerunek problemu. W przypadku problemu gospodarki odpadami musimy zastanowić się, jakie treści powinien przekazywać plakat. Po pierwsze - plakat „odpadowy" musi pobudzać do myślenia, po drugie musi informować o sposobie rozwiązania problemu. Istnieje szereg przykładów plakatów, które ze względu na swoją niską wartość poznawczą i „przyciągającą" nie spełniły swojej roli. ♦ Szkoła jako środowisko kształtujące postawy młodzieży i dzieci musi stać się ośrodkiem promującym zachowania proekologiczne. Szkoły i dzieci gdzie funkcjonować będą najlepsze „Ekozespoły" otrzymywać będą nagrody rzeczowe. Należy zaplanować środki na ww. wydatki na zakupy np.: telewizora, a dla uczniów piłek do koszykówki, piłki nożnej, a także kierować corocznie wnioski do WFOŚiGW w Lublinie o nagradzanie konkursów i działań ekologicznych wśród dzieci i młodzieży. Należy przygotować ulotkę informującą o szkodliwości spalania odpadów na powierzchni ziemi i w piecach c.o. Ulotki te powinny znaleźć się we wszystkich sklepach, a także na tablicach ogłoszeniowych.
9.3. Program edukacyjno - informacyjny Niemożliwe jest skuteczne zarządzanie środowiskiem, będące w kompetencji gminy, bez porozumienia i współdziałania wszystkich mieszkańców. • We wszystkich elementach (komponentach) ochrony środowiska szeroko pojęta edukacja, świadomość i współdziałanie wszystkich mieszkańców gminy warunkuje o efektywności procesów zarządzania i ochrony środowiska. Edukacja ekologiczna prowadząca do świadomości społecznej jest dialogiem, jaki musi zostać przeprowadzony z mieszkańcami gminy w celu połączenia wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska. Musi ona dotrzeć do wszystkich grup społecznych, do dzieci i dorosłych. Ważne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby najskuteczniej i najsprawniej móc przekazać treści i informację ekologiczną. Strategia proekologiczna działań jest zintegrowanym programem. Trwająca ostatnio specyfika warunków gospodarowania w sferze rolnictwa nie sprzyja inicjowaniu działań wykraczających poza sferę materialną mieszkańców, ale należy pamiętać, że rozwój gospodarki i lokalizacja nowych inwestycji, rozwój turystyki powinny iść w parze z należytym uzbrojeniem sanitarnym, podstawowe
64
warunkami do gospodarowania odpadami, dobrą jakością wód podziemnych i powierzchniowych, ogólnym stanem sanitarnym środowiska. Powyższe założenia powinny być fundamentalnymi założeniami edukacji ekologicznej środowiska. 9.4. Edukacja w szkole Do podstawowych środków przekazu, związanych bezpośrednio z kształceniem zaliczamy szkoły. Kształtowanie tutaj świadomości ekologicznej jest nieodzownym działaniem. Niezbędne jest odpowiednie przygotowanie nauczycieli, ich osobiste zrozumienie i zaangażowanie oraz zebranie środków dydaktycznych. Szkoła stanowi doskonałe miejsce do podejmowania różnorodnych działań edukacyjnych, jak np. wystawy, konkursy, przedstawienia, akcje, wycieczki, prelekcje fachowców z zewnątrz itp., które nie tylko mogą doskonale uczyć, ale również bawić, relaksować. Takie też formy są najodpowiedniejsze dla edukacji ekologicznej. Tak zwane „uczenie się poprzez przeżycie, doświadczenie, odkrycie” przynosi zawsze większe efekty niż czysta wiedza teoretyczna. Ten fakt jest szczególnie ważny w edukacji ekologicznej, której pierwszym celem jest podwyższenie świadomości ekologicznej. Świadomość ekologiczna jest rozumiana tutaj przez zespół informacji i przekonań dotyczących środowiska i jego wpływu na organizmy żywe (przede wszystkim na człowieka), który ma wpłynąć na ukształtowanie się nowego sposobu życia człowieka, jego działań, zachowań. Traktowanie edukacji ekologicznej jako jeszcze jednego przedmiotu w szkole, którego nauczanie polega na przekazaniu pewnych treści programowych, z pewnością mija się z celem. O wiele ważniejsze w takim kształceniu jest uwrażliwienie dziecka na zagadnienia związane z ochroną środowiska. Polega ono na zrozumieniu tych zjawisk poprzez odkrycie w nich wartości, czegoś, co jest niezbędne dla człowieka. Zadanie to jest tym łatwiejsze, iż ekologia nie jest tylko jeszcze jedną dziedziną naukową, ale raczej ustosunkowaniem się człowieka do swojego otoczenia. Jest odkryciem w nim czegoś, co jest niezbędnie dla człowieka, wartości związanych z pięknem, dobrem, prawdą. Dlatego tak ważnym elementem edukacji ekologicznej jest zwrócenie uwagi na aspekt emocjonalny, na pobudzenie u dziecka wrażliwości na otaczający świat. 9.5. Edukacja dorosłych Niezwykle trudnym zadaniem jest edukacja dorosłych. Specjalnie organizowane spotkania, wykłady czy też kluby dyskusyjne nie przynoszą spodziewanych rezultatów. Natomiast wszystkie badania potwierdzają, że olbrzymi wpływ na kształtowanie świadomości ekologicznej wywierają media. Przekazują one informacje na temat funkcjonowania środowiska, a także o działaniach na rzecz jego poprawy. Dlatego niezwykle ważnym staje się umiejętność współpracy z prasa lokalną, telewizją, rozgłośniami radiowymi. Współpraca samorządu z mass-mediami zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Nie można dopuszczać dc sytuacji, w której kontakt z mediami ogranicza się do odpowiedzi na zarzut kierowane pod adresem władz - co jest częstą praktyką w naszym społeczeństwie. Do prawidłowego funkcjonowania systemu przekazu informacji dla „dorosłej” części społeczeństwa jest opracowanie przed rozpoczęciem kampanii promocyjne tzw. „PAKIETU MATERIAŁÓW INFORMACYJNYCH”. Pakiet taki powinien zawierać następujące elementy:
65
Pełen zestaw danych na temat planowanego projektu, w tym także dane porównawcze z podobnych projektów realizowanych lub zakończonych w innych regionach, Niezależne ekspertyzy i opinie na temat planowanej inwestycji, Opis korzyści płynących na rzecz społeczności lokalnych z realizacji projektu np.; oszczędności w budżecie rodzinnym korzyści dla środowiska przyrodniczego gminy lub regionu. Znalezienie sposobu kształtowania świadomości ekologicznej wśród dorosłych mieszkańców gminy. Specjalnie organizowane spotkania, wykłady czy kluby dyskusyjne nie przynoszą zamierzonych rezultatów. Krąg odbiorców tego typu form edukacyjnych jest bardzo zawężony. • Z badań wynika, że na kształtowanie świadomości ekologicznej duży wpływ wywierają media. Przekazują one wiedzę na temat funkcjonowania, znaczenia i zagrożeń przyrody, ale również informują na bieżąco o problemach i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Dlatego też współpraca z mediami (prasa lokalna, telewizja, rozgłośnie radiowe) nie tylko poszerza znacznie krąg edukowanych, ale także przekazuje treści eko - socjologiczne (ochrony środowiska) wraz z informacjami o konkretnych działaniach i efektach. Dobrze przeprowadzona edukacja w prasie lokalnej, drukowanie plakatów i ulotek ma na celu rozbudowanie świadomości mieszkańców przejawiające się w ich konkretnych działaniach związanych z troską o otaczające ich środowisko. Ważny jest również wybór treści, położenie szczególnego nacisku na uświadomienie, że pojedyncze zachowanie każdego mieszkańca mają wielkie znaczenie w zachowaniu czystości i estetyki całej gminy. Dlatego niezbędna jest tematyka związana z odpadami, recyklingiem, gospodarką ściekową, ochroną wód i gleb, ochroną przyrody. Treści te należy przekazywać cyklicznie, stosując odmienne, interesujące formy przekazu. Informacje skutecznie oddziałują również poprzez współpracę z kościołem. Edukacja ekologiczna może być połączona również z rozrywką mieszkańców gminy. Interesującymi przykładami są organizowane z powodzeniem różne imprezy ekologiczne, np. festyny, wystawy, wycieczki. Nie należy również zapominać o konkursach i tzw. „akcjach ekologicznych”. Stawiają one sobie za cel poprawę estetyki posesji i całych miejscowości, ochronę przyrody, właściwą gospodarkę odpadami i ściekami, uświadamiają szkodliwość niektórych zachowań człowieka. Przykładami gminnych programów edukacyjnych mogą być: - wystawa „Recykling - wybór czy konieczność”, - konkurs plastyczny – „Ochrona środowiska w moim mieście”, - wystawa – „Świat opakowany”, - dożynki ekologiczne, - gminne spotkanie zielonych – ekologia w gospodarstwie domowym. 9.6. Polityka informacyjna Wprowadzenie w gminie nowych form gospodarowania odpadami wymaga uzyskania pełnej akceptacji społeczeństwa. Zwiększenie zaangażowania społeczeństwa wymaga odpowiedniej polityki informacyjnej. W zakresie polityki informacyjnej minimum działań to:
66
-
-
-
wydawanie corocznie broszury informacyjnej i rozsyłanie jej do wszystkich mieszkańców i instytucji gminnych – przekonanie mieszkańców o konieczności selektywnego zbierania odpadów ze względu na ochronę środowiska, poinformowanie o możliwości ich utylizacji, a więc zmniejszeniu zapotrzebowania na nowe tereny składowisk, a jednocześnie zmniejszeniu zapotrzebowania na surowce naturalne, np. ograniczenie wycinki drzew do produkcji papieru, wydawanie kalendarza - harmonogramu usuwania odpadów i rozsyłanie do wszystkich mieszkańców i instytucji, ustanowienie w ramach Urzędu Gminy lub firmy zajmującej się wywozem odpadów osoby odpowiedzialnej za kontaktowanie się ze społeczeństwem na temat wprowadzanego i istniejącego systemu utworzenia tzw. „zielonego telefonu”, pod który dzwonić może każdy mieszkaniec z pytaniami dotyczącymi korzystania z systemu lub możliwości pozbycia się jakiegoś odpadu, ciągłe uczestniczenie w spotkaniach z mieszkańcami i tłumaczenie potrzeb i zasad gospodarki odpadami komunalnymi, pozyskanie przychylności środków masowego przekazu (prasa lokalna - o ile funkcjonuje i regionalna telewizja), wciągnięcie do działań informacyjnych wszelkich organizacji proekologicznych, tak formalnych jak i nieformalnych.
9.7. Podstawowe informacje o segregacji odpadów dla mieszkańców • Głównym celem akcji edukacyjnej jest przekazanie informacji, jak mieszkańcy mają segregować odpady. Jednak najtrudniejszym zadaniem jest spowodowanie (poprzez uświadamianie o wadze problemu), by wzięli oni udział czynny w akcji. To zadanie jednak wymaga dużej akcji edukacyjnej w gminie, poprzedzonej fachowym programem. • Treści, które powinny dotrzeć do mieszkańców mogą one być zawarte na: - plakatach, - ulotkach dla wszystkich mieszkańców, - nalepkach na pojemnikach do segregacji. • Podstawowe informacje Problem odpadów dotyczy nas wszystkich. Jeżeli nie chcemy udusić się w coraz większej ilości odpadów, musimy wszyscy razem współpracować. Warunkiem tego jest efektywna kooperacja: począwszy od polityków poprzez przedstawicieli handlu i gospodarki a skończywszy na wielomilionowej rzeszy konsumentów. Do podstawowych zasad prawidłowej gospodarki odpadami należy: - unikanie powstawania śmieci i zmniejszanie ich ilości, - segregacja odpadów, czyli wykorzystanie tego, co nadaje się do ponownego użycia, - utylizacja odpadów w sposób możliwie najmniej szkodliwy dla środowiska. Wiele składników odpadów można użyć ponownie. Odzyskiwanie surowców z odpadów i ich ponowne wykorzystanie zwane jest popularnie recyklingiem. Recykling nie tylko zmniejsza ilość odpadów, ale pomaga równocześnie oszczędzać surowce. Jeżeli tylko jest to możliwe rozdzielaj odpady. Jest to podstawowe zachowanie związane z ekologiczną kulturą życia w przyjaźni ze środowiskiem. Sprawdź czy istnieją w pobliżu punkty skupu lub czy służby komunalne wyposażyły okolice w pojemniki do segregacji odpadów.
67
10. FINANSOWANIE ODPADAMI
ZADAŃ
OCHRONY
ŚRODOWISKA
I
GOSPODARKI
Wdrażanie przyjętej strategii rozwoju gminy w dziedzinie ochrony środowiska jest możliwe tylko przy zaangażowaniu środków własnych - budżetowych, jak i pozabudżetowych. Posiadanie programów, planów oraz koncepcji kierunkowych tematów pilnych do rozwiązania jest jednym z niezbędnych elementów przy ubieganiu się o środki pomocowe z Unii Europejskiej. 10.1. Główne źródła finansowania inwestycji w ochronie środowiska Fundusze ekologiczne (narodowy, wojewódzki, ). Kapitał własny inwestora i kredyty komercyjne. Budżet własny, nadwyżki budżetowe. Budżet powiatowy, wojewódzki, centralny. Fundacje i pomoc zagraniczna - fundusze dostępne po akcesji do UE. 10.2. Instytucje finansujące działania w ochronie środowiska 10.2.1. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej W kraju funkcjonują fundusze: narodowy, wojewódzkie. Fundusze Narodowy i wojewódzkie mają osobowość prawną i są funduszami celowymi. Prowadzą samodzielną gospodarkę finansową pokrywając z posiadanych środków i uzyskanych wpływów wydatki na funkcjonowanie działań. Przychodami wszystkich fundacji są wpływy z tytułu: - opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych za pobór wody, odprowadzanie ścieków, składowanie odpadów, wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza, za usuwanie drzew i krzewów), - opłat produktowych i depozytowych, - opłat i kar ustalanych na podstawie ustawy prawo geologiczne i górnicze, - dobrowolne wpłaty, zapisy, darowizny itp. ♦ Fundusz wojewódzki - WFOS i GW Fundusz wojewódzki może finansować wspomagać działalność w zakresach ochrony przyrody, zwiększenia lesistości, likwidacji poważnych awarii, postępu technicznego, oszczędności energii, wykorzystania paliw, opracowania planów i programów. Fundusz udziela pożyczek i dotacji na zasadach podobnych jak Fundusz Narodowy. ♦ Fundusz Narodowy - NFOSiGW Udziela pożyczek i dotacji po udokumentowaniu pełnego pokrycia planowanych kosztów przedsięwzięcia na podstawie zawartej umowy z wnioskodawcą. Przy udzielaniu pożyczek stosuje oprocentowanie ustalane w odniesieniu do stopy redyskontowej weksli /s.r.w./ w stosunku rocznym. Udzielone dofinansowanie w formie pożyczki lub pożyczki i dotacji nie może przekroczyć 70% kosztów przedsięwzięcia. Okres kredytowania przy udzielaniu pożyczek do 15 lat przy karencji nie dłuższej niż 12 m-cy. Udzielona pożyczka może być częściowo umorzona na wniosek
68
pożyczkobiorcy w wysokości do 15% udzielonej pożyczki przy spłacie 50% pożyczki osiągnięcia założonych efektów. Udzielane mogą być także dotacje w wysokości do 30% kosztów przedsięwzięcia dla samorządów terytorialnych, ich związków i stowarzyszeń oraz spółki wodne. Samorządy mogą uzyskać na to samo przedsięwzięcie dotację w wysokości do 30% kosztów zadania dla zbilansowania środków. Programy do sfinansowania przez NFOSiGW to m.in.: - realizacja międzygminnych programów gospodarowania odpadami, - ochrona wód przed zanieczyszczeniem /wód granicznych i transgranicznych, - wspieranie realizacji programów małej retencji wód, - ochrona powietrzna, ziemi, przyrody i krajobrazu. 10.2.2. Kapitał własny inwestora i kredyty komercyjne Kapitał własny inwestorów - to środki własne samorządów /budżetowe/ lub podmiotów gospodarczych realizujących przedsięwzięcie ekologiczne. Kredyty komercyjne są możliwe do zaciągnięcia w bankach, np. w Banku Ochrony Środowiska SA (BOŚ SA) - wymaga 50% środków własnych i kieruje się kryteriami podobnymi do NFOSiGW /kredyty mogą być „tańsze" w wyniku dopłat do niektórych transz z NFOSiGW/. Kryteria to efektywność ekologiczna i zgodność przedsięwzięcia z polityką ekologiczną. 10.2.3. Środki UE ♦ Fundusz Spójności (program zbliżony do przedakcesyjnego ISPA, którego Polska przestała być beneficjentem z dniem wstąpienia do UE) - sektor ochrony środowiska oraz transportu. Tematy finansowania to: oczyszczanie ścieków, zaopatrzenie w wodę, jakość powietrza, gospodarka odpadami. Projekty muszą mieć znaczący wpływ na środowisko. Kryteria dla projektów: - wielkość inwestycji min. 10 mln EURO, - podmiot publiczny - inwestor do 75% kosztów, - wymagają spełnienia dyrektyw obowiązujących w danym kierunku - element ochrony środowiska, - zgodność programów lokalnych z regionalnym, - przeprowadzanie postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko. 10.2.4. Fundusze Strukturalne • Są to instrumenty finansowego wsparcia Europejskiej Polityki Regionalnej dostępne dla państw członkowskich Wspólnoty. Środki Funduszy Strukturalnych są rozdzielane i wydatkowane w kilkuletnich okresach zwanych "okresami programowania", obowiązują trzy cele Funduszy Strukturalnych, Cel 1: Wspieranie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju. Kryterium zaliczenia regionu do objęcia pomocą w ramach Celu 1 jest wartość PKB na mieszkańca niższa niż 75% średniej unijnej. Po wejściu do Unii Europejskiej Polska jako całość będzie kwalifikowała się do objęcia Celem 1. Cel 2: Wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji terenów przemysłowych,
69
wiejskich, miejskich oraz zależnych od rybołówstwa stojących w obliczu problemów strukturalnych. Cel 3: Dostosowanie i unowocześnianie systemów oświaty, szkolenia i zatrudnienia. Funduszami Strukturalnymi są: ♦ Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF) - finansuje przede wszystkim rozwój regionalny i lokalny poprzez wsparcie - inwestycji infrastrukturalnych (transport, energetyka, telekomunikacja, infrastruktura ochrony środowiska, inwestycje w infrastrukturę edukacji i ochrony zdrowia), - małych i średnich przedsiębiorstw (inwestycje w przedsiębiorstwa produkcyjne, w sferze usług otoczenia przedsiębiorczości, w zakresie badań, transferu technologii itp.). ♦ Europejski Fundusz Społeczny (ESF) - promuje wykształcenie oraz mobilność geograficzną i zawodową pracowników, wspiera powrót na rynek pracy osób bezrobotnych i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. ♦ Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (Sekcja Orientacji) (EAGGF) - finansuje działania w mające na celu rozwój terenów wiejskich w zakresie: -
podwyższania produktywności i wprowadzania postępu technicznego,
racjonalnego rozwoju produkcji rolnej, finansowanie infrastruktury podstawowej na terenach wiejskich, dywersyfikacji (zróżnicowania) produkcji, ochrony środowiska, rozwoju agroturystyki i modernizacji gospodarstw rolnych.
Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich jest instrumentem Wspólnej Polityki Rolnej UE, ukierunkowanym na wsparcie regionów krajów członkowskich o strukturze typowo rolniczej. Z puli środków EFRROW finansowane są projekty, mające na celu zrównoważony rozwój sektorów rolnictwa i leśnictwa, poprawę konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej, wzrost zatrudnienia i rozwój przedsiębiorczości, poprawę stanu środowiska, rozwój turystyki, rozbudowę infrastruktury, ułatwienie dostępu do usług oraz podniesienie jakości życia na terenach wiejskich. - Środki Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) przeznaczone dla Polski dostępne są w ramach - Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 Środowisko i czysta energia » Działanie 6.1. Ochrona i kształtowanie środowiska » Działanie 6.2. Energia przyjazna środowisku Oś priorytetowa VI: Środowisko i czysta energia Celem priorytetu jest poprawa stanu, zachowanie bioróżnorodności oraz zapobieganie degradacji środowiska naturalnego. Realizacja działań w ramach Osi priorytetowej VI doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, mającego wpływ na jakość życia mieszkańców
70
województwa, będącego jednocześnie elementem jego atrakcyjności gospodarczej. Czyste, mało przekształcone przyrodniczo tereny przekładają się na atrakcyjność turystyczna regionu, zaś odpowiednia infrastruktura wodnokanalizacyjna oraz gospodarka odpadami umożliwi a prowadzenie działalności gospodarczej bez generowania znaczących kosztów środowiskowych. W ramach priorytetu wspierane będą głównie projekty dotyczące wymiany lub zastępowania standardowych źródeł ciepła (takich jak np. kotłownie węglowe) na zasilane źródłami alternatywnymi (np. biomasa) w obiektach użyteczności publicznej, gdzie beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego, a wybudowana infrastruktura nie jest przeznaczona do produkcji energii na rynek. Projekty realizowane będą zgodnie z Wojewódzkim Programem Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem terenów gdzie występują niedobory energii oraz gdzie występują naturalne zasoby OZE.
10.2.5. Inne jednostki finansujące inwestycje ekologiczne Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) gospodaruje funduszami Unii Europejskiej i innymi funduszami pochodzącymi z pomocy zagranicznej dla inwestycji ekologicznych realizowanych na terenach wiejskich. Pomoc - to dotacja nawet do 50% wartości przedsięwzięcia - budowy oczyszczalni i zaopatrzenia w wodę. Ekofundusz - zarządza środkami pochodzącymi z ekokonwersji polskiego długu. Pomoc w formie dotacji do 30% kosztów przedsięwzięcia głównie z zakresu ochrony atmosfery w tym wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii: biomasy, słońca i wiatru. Fundacja - Wspomagająca Zaopatrzenie Wsi w Wodę zwana „Fundacją Prymasowską" lub „Kościelną". Pomoc w zakresie budowy wodociągów, oczyszczalni ścieków w tym przydomowych oraz rozwoju działalności agroturystycznych. Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej - udziela kredytów na budowę oczyszczalni ścieków, jakości powierzchni ziemi i poprawę jakości wody do picia. Fundacja Partnerska dla Środowiska (FPŚ) - wspiera finansowo inwestycje w zakresie energetyki odnawialnej w formie dotacji. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) - wsparcie w formie dotacji dla inwestycji w energetyce odnawialnej. Program Partnerstwa dla Samorządu Terytorialnego (EGPP/USAID) - wsparcie energetyki odnawialnej - dotacje. Agencja Techniki i Technologii (ATT) - udziela kredytów na zadania w energetyce odnawialnej. Agencja Rozwoju Regionalnego w Lublinie.
11. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY REALIZACJI CELÓW • •
Monitorowanie gminnego planu gospodarki odpadami rozpoczyna się na etapie jego uzgodnienia. Wszystkie plany organów samorządowych niższego szczebla podlegają zaopiniowaniu przez organy szczebla wyższego i tak:
71
•
Plan gminny podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa i Zarząd Powiatu oraz Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, • Mechanizm ten daję gwarancję spójności planów poszczególnego szczebla. • Ustawa o odpadach zobowiązuje, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niż raz na 4 lata. Organy samorządowe poszczególnych szczebli przygotowują co 2 lata sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami. • Monitoring realizacji planu gospodarki odpadami na szczeblu gminy prowadzony będzie na bieżąco przez Urząd Gminy. Monitorować należy w szczególności: - jakość odpadów i dostosowanie ilości i rodzaju urządzeń do selektywnego gromadzenia, - ilość poszczególnych rodzajów odpadów (ewidencja odpadów), - ustalanie potrzeb i priorytetów w zakresie zbiórki odpadów, - rozmieszczenie urządzeń, potrzeby odbioru odpadów. Tabela 26. Wskaźniki monitorowania planu przez Gminę Józefów do roku 2018 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 15.
Wskaźnik stanu gospodarki odpadami świadomości społecznej Masa odpadów komunalnych wytworzonych ogółem Odsetek mieszkańców gminy objęta zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych Masa zebranych odpadów komunalnych - ogółem
i Stan wyjściowy/ stan docelowy Mg/rok 2407/
Masa odpadów komunalnych zebrana selektywnie Masa odpadów komunalnych zebranych jako zmieszane odpady komunalne Odsetek masy zmieszanych odpadów komunalnych unieszkodliwiana poprzez składowanie Odsetek masy zmieszanych odpadów komunalnych składowanych bez przetwarzania Odsetek masy zmieszanych odpadów komunalnych unieszkodliwiana inną metodą niż składowanie Odsetek masy odpadów komunalnych zebranych selektywnie poddanych recyklingowi ( bez recyklingu organicznego) Masa wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji Masa odpadów ulegających biodegradacji poddanych recyklingowi organicznemu Masa odpadów ulegających biodegradacji składowana na składowiskach Iloraz masy odpadów ulegających biodegradacji składowanych na składowisku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Odsetek masy odpadów komunalnych zebranych selektywnie poddanych termicznemu przekształceniu
83%/ Mg/rok 579/ Mg/rok 186,5/ Mg/rok 392,6/ % 100/ % 100/ % 0/ % 7,7/ Mg/rok 1210/ Mg/rok 363/ Mg/rok 197,0/ 0,41/ % 0/
72
16 17. 18. 20. 21. 22. 23. 24.
w spalarniach ( Ilość odzyskiem energii) Masa wytworzonych odpadów niebezpiecznych Masa selektywnie zebranych odpadów niebezpiecznych Odsetek masy wytworzonych odpadów niebezpiecznych poddanych recyklingowi Odsetek masy odpadów niebezpiecznych unieszkodliwionych poprzez składowanie bez przetworzenia Odsetek masy odpadów niebezpiecznych unieszkodliwionych innymi metodami niż składowanie. Odsetek masy odpadów niebezpiecznych podanych termicznemu przekształceniu Masa selektywnie zebranych olejów odpadowych Masa zebranego sprzętu elektronicznego i elektrycznego z gospodarstw domowych
25. Masa selektywnie zebranych baterii i akumulatorów 26. Masa wytworzonych osadów ściekowych Odsetek osadów ściekowych wykorzystanych 27. rolniczo Odsetek osadów ściekowych poddanych 28. przetworzeniu termicznemu Odsetek osadów ściekowych unieszkodliwianych 29. poprzez składowanie na składowiskach Masa wytworzonych odpadów opakowaniowych 30. Masa zebranych odpadów opakowaniowych do odzysku i recyklingu Masa odpadów opakowaniowych unieszkodliwiana 32. na składowiskach Ilość interwencji (wniosków) zgłaszanych w gminie 33. dotyczących gospodarowania odpadami Liczba kampanii edukacyjnych, konkursów 34. dotyczących gospodarowania odpadami Nakłady na gospodarkę odpadami 35. 31.
12.
Mg/rok 12,5 / Mg/rok 3,83/ % 30,6/ % 69,4/ % 0/ % 0/ 0/ Mg/rok 3,83/ Mg/rok 0/ 7,2/ Mg/rok (s.m.o) % 100/ % 0/ % 0/ Mg/rok 689,6/ Mg/rok 186,5/ % 73,0/ liczb/opis liczba/opis zł/Mg.
WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO Opracowanie analizy oddziaływania projektu planu gospodarki odpadami na środowisko wynika z przepisów zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9.04.2003 r w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (par. 5 ust.1 pkt.10). Jak wynika z przedstawionego w Projekcie Planu… stanu aktualnego w zakresie gospodarki odpadami w Gminie Józefów , stan ten nie odpowiada jeszcze
73
obowiązującym standardom, w wyniku czego poszczególne elementy środowiska narażone są na zanieczyszczenie. Występujące dotychczas mankamenty w gospodarce odpadami na terenie gminy to: - niski stopień zbierania odpadów komunalnych, - zbyt wolny rozwój systemu selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, - praktyki spalania odpadów na powierzchni ziemi i w paleniskach domowych, - nie przestrzeganie procedur przy wymianie pokryć azbestowych ( eternit), - przypadki „dzikiego porzucania odpadów”, Wymienione mankamenty gospodarki odpadami wpływają niekorzystnie na wszystkie elementy środowiska, a w szczególności: ludzi, zwierzęta, powierzchnię ziemi, powietrze, wodę, krajobraz. Główne założenia i cele Projektu Planu Podstawowe cele i kierunki przedstawione w Projekcie planu gospodarki odpadami dla Gminy Józefów są zgodne z Polityką Ekologiczną Państwa oraz planami wyższego szczebla. Główne założenia i cele Projektu Planu opierają się o dokumenty nadrzędne tj: - „II Polityka Ekologiczna Państwa”, która określa cele na lata 2010-2025, - „Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, - „Krajowego Planu Gospodarki Odpadami - 2010”, - „Planu Gospodarki Odpadami dla woj. Lubelskiego 2011” - „Strategii Rozwoju Gminy Józefów”. Podstawowe zasady wynikające z powyższych dokumentów, które są wiodące w Projekcie Planu gospodarki odpadami dla gminy Józefów to: - zapobieganie i minimalizacja powstawaniu odpadów, - poddanie odzyskowi odpadów, których wytworzeniu nie udało się zapobiec, - unieszkodliwianie zgodnie z wymogami ochrony środowiska odpadów, których nie udało się odzyskać, - bezpieczne dla środowiska składowanie odpadów, których nie udało się odzyskać, ani unieszkodliwić innymi metodami niż składowanie. Ocena potencjalnych zmian stanu środowiska wynikająca z realizacji ustaleń Projektu Planu Założone w Projekcie Planu podstawowe kierunki działań zmierzają do osiągnięcia zakresu celów jak i terminów ich osiągania. Wdrożenie zaktualizowanego Planu gospodarki odpadami przyczyni się do poprawy stanu środowiska, a w szczególności poprzez: Objęcie zorganizowaną zbiórką wszystkich rodzajów odpadów komunalnych - 100% mieszkańców do końca 2011 r. w zakresie odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych na terenie gminy przyczyni się do wyeliminowania niekontrolowanego usuwania odpadów do środowiska, co przyczyni się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska zwłaszcza gruntowo-wodnego. Wdrożenie systemu selektywnej zbiórki odpadów przyczyni się do stopniowego zmniejszania udziału odpadów o cechach surowców wtórnych (zwłaszcza odpadów opakowaniowych, ulegających biodegradacji, a także wielkogabarytowych i budowlanych) w strumieniu odpadów kierowanych na składowisko. Wpłynie to bezpośrednio na zwiększenie odzysku i recyklingu odpadów
74
oraz wpłynie na zmniejszenie zapotrzebowania na zajmowanie nowych powierzchni pod deponowanie odpadów. Wdrożenie systemu selektywnej zbiórki odpadów o charakterze niebezpiecznym z odpadów komunalnych przyczyni się do zmniejszenia potencjalnego zagrożenia dla środowiska, kierowanych na składowisko, odpadów komunalnych. Zebrane selektywnie odpady niebezpieczne zostaną w bezpieczny sposób przetransportowane i unieszkodliwione w instalacjach posiadających stosowne zezwolenia. Realizacja Programu usuwania azbestu przyczyni się do poprawy warunków środowiska oraz spowoduje poprawę estetyki gminy. Ograniczenie ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska - pozwoli na zmniejszenie emisji gazów z niekontrolowanego rozkładu odpadów ulegających biodegradacji, odzysk odpadów w postaci kompostu, wykorzystanie biogazów przy kompostowni zorganizowanej. Scentralizowanie gospodarki odpadami przy ZZO spełniającym standardy i wymogi obowiązujących przepisów zmniejszy zagrożenie dla środowiska, a systematyczna kontrola składowiska przy ZZO poprzez badania monitoringowe (zgodnie z obowiązującymi przepisami) pozwoli na odpowiednio wczesne wykrycie i zapobieżenie lub zminimalizowanie ewentualnych zagrożeń dla środowiska. Współfinansowanie/zakup instalacji, urządzeń na wyposażenie ZZO umożliwi spełnienie wymaganych limitów odzysku i recyklingu, pozwoli na odciążenie strumienia odpadów komunalnych i zagospodarowanie m.in. odpadów ulegających biodegradacji (w kompostowni), odpadów opakowaniowych (linia segregacji), wielkogabarytowych (linia demontażu) itd. Deponowanie odpadów będzie sukcesywnie ograniczane (ilość Mg kierowana na składowisko) zgodnie z założonymi celami Planu - do strumienia odpadów balastowych (a docelowo odpadów przetworzonych z innych procesów unieszkodliwiania). Zmniejszany będzie sukcesywnie w strumieniu odpadów kierowanych do składowania udział odpadów o cechach surowców wtórnych (selektywna zbiórka) oraz odpadów ulegających biodegradacji (kompostowanie) i odpadów niebezpiecznych. Aktualizacja Planu stanowi modyfikacje o zakresie niewielkim, wprowadzono nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi wynikające z aktualizacji planów wyższego szczebla uwzględniając zasady gospodarowania wszystkimi rodzajami odpadów komunalnych. Plan podporządkowuje swoje zapisy regionizacji w gospodarce odpadami mające na celu poprawę gospodarowania odpadami. Realizacja celów i zadań wynikających z niniejszego Planu będzie służyła poprawie jakości środowiska na terenie Gminy Józefów. Realizacja Planu nie wpłynie niekorzystnie na obszary prawnie chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody.
75
13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Gmina Józefów realizując wymogi stawiane przez aktualnie obowiązujące przepisy realizuje i doskonali określone zasady w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi powstającymi w poszczególnych posesjach jak i powstających w sferze usługowej. Ujednolicenie tego gospodarowania jak i wymogi prawne zawarto w niniejszej aktualizacji Planu gospodarki odpadami. Podstawowe zasady gospodarowania odpadami, jakie określa plan wynikają z przepisów i są to: - zapobieganie powstawaniu odpadów, - segregacja odpadów w celu odzysku części odpadów, które można przetworzyć i powtórnie wykorzystać, - bezpieczne składowanie odpadów, których nie można wykorzystać. Celem planu jest objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym selektywnym systemem zbierania odpadów komunalnych. Planuje się docelowo wprowadzenie segregacji w poszczególnych posesjach do pojemników, jednak na początku, aby zmniejszyć koszty wdrażania planu odpady stanowiące surowce wtórne zbierane będą do worków foliowych, natomiast odpady tzw. resztkowe, które przeznaczone są na wysypisko do pojemników. Posesje objęte systemem odbierania odpadów zaopatrywane są w worki foliowe różnego koloru do poszczególnych rodzajów odpadów przez podmioty wykonujące usługi odbierania odpadów. Kolory worków i rodzaje odpadów gromadzone w tych workach: - pojemnik (worek) zielony szkło, - pojemnik (worek) niebieski papier, - pojemnik (worek) żółty tworzywa sztuczne, - pojemnik (worek) brązowy metale - puszki, - pojemnik (worek) szary pozostałe odpady (na składowisko). Worki w czasie napełniania należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla zwierzyny, aby nie były rozrywane. Drugą planowaną wersją segregacji odpadów może być system trzypojemnikowy (workowy), tj.: - pojemnik na odpady suche stanowiące surowce wtórne (plastik, papier, szkło, metal), - pojemnik na odpady organiczne ulegające biodegradacji, - pojemnik na odpady resztkowe przeznaczone do składowania. Odbierający odpady ustala grafik odbioru napełnionych worków z poszczególnych posesji określając dokładnie dzień, tak aby worki nie były narażone na penetrację zwierzyny. W dniu odbioru posesja zostaje wyposażona w nowe worki. Plan przewiduje również selektywne zbieranie odpadów nazywanych jako niebezpieczne, są nimi: przeterminowane leki, przepracowane oleje, baterie, farby i lakiery, środki ochrony roślin, jarzeniówki. Zbierane będą również stare urządzenia AGD, tj. lodówki, pralki, sprzęt RTV, meble.
76
Odpady te zbierane będą w wyznaczone przez firmę odbierającą . Na terenie gminy będą również wyznaczone miejsca, gdzie ustawione będą kontenery ogólnie dostępne do selektywnego gromadzenia odpadów. Będą to tereny okresowych skupisk ludności zamieszkałej na terenie gminy jak i osób przebywających czasowo. Miejscami tymi będą parkingi przy głównych trasach, targowiska, centra handlowe, (okresowo cmentarze) itp. Na terenach zabudowy blokowej zbierane będą selektywnie odpady organiczne z przeznaczeniem do kompostowania w kompostowni przy składowisku odpadów w Wincentowie. Również odpady zielone z pielęgnacji terenów zielonych będą wywożone do kompostowania. Na terenach zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej realizowane będzie kompostowanie odpadów organicznych (liście, trawa itp.) w kompostownikach urządzanych na posesjach. Plan przewiduje również część szkoleniową w poszczególnych miejscowościach i w poszczególnych grupach wiekowych, gdzie będą przekazywane informacje na temat celowości wprowadzania segregacji odpadów oraz kompostowania odpadów organicznych w kompostownikach przydomowych, szkodliwości spalania odpadów. Plan będzie częściowo finansowany przez gminę, a częściowo przez mieszkańców, z docelowym jego założeniem, że gmina pełnić będzie rolę organizatorską, natomiast każdy ponosi koszty za własne odpady. 14. PODSTAWA OPRACOWANIA I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Podstawą prawną opracowania są m.in.: 1) Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.150 z późn. zm.), 2) Ustawa z dn. 18.07.2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2005, Nr 239 poz.2019 r. z poźń. zm.), 3) Ustawa z dn. 27.04.2001 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243.), 4) Ustawa z dn.13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zmianami), 5) Ustawa z dnia 3.10.2008 o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko.( Dz.U.Nr 199,poz.1227 z późn.zm). 6) Ustawa z dn. 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. Nr 9/97 poz.43 z poźń. zm.), 7) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 9.04.2003 r. w sprawie planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66 poz. 620 z późn. zm.), 8) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 13.03.2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie planów gospodarki odpadami ( Dz.U.Nr 46, poz.1994). 9) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 27.09.2001 r. Katalog odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), 10) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 21.04.2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebędącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby (Dz.U. Nr 75 poz. 527z późn. zm.),
77
11) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 109, poz. 752), 12) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649). Ponadto: Literatura: 1) Prognozowanie ilości, jakości oraz metod usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, H. Piotrowska, PZITS W-wa. 2) Plan gospodarki odpadami dla gminy Józefów – 2004 r. 3) „Plan gospodarki odpadami dla woj. lubelskiego 2011” - Zarząd Województwa Lubelskiego, 2008 r 4) Plan gospodarki odpadami dla Powiatu Biłgorajskiego - Starostwo Powiatowe. 5) Uchwała Rady Ministrów Nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie „Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010” - Monitor Polski Nr 90/2006 poz. 946. 6) „Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016” - Monitor Polski nr 34/2009, poz. 501. 7) „Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 - 2020” - Zarząd Województwa Lubelskiego, Lublin, 2005 r. 8) „Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 2013”, przyjęty przez Komisję Europejską 2 października 2007 r. - Zarząd Województwa Lubelskiego, 2007 r.
