ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri
2009-7 News of Archaeology from ANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint)
Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
İÇİNDEKİLER KAZI RAPORLARI • Alara Kazısı 2008
Osman Eravşar
1
• Antiocheia ad Cragum Arkeolojik Araştırma Projesi: Kuzeydoğu Tapınağı 2008 Sezonu
Michael Hoff – Rhys Townsend Ece Erdoğmuş
6
• Arykanda Kazısı 2008
Cevdet Bayburtluoğlu
12
• Bademağacı 2008 Yılı Kazıları
Refik Duru – Gülsün Umurtak
15
• Karain Mağarası 2008 Yılı Kazıları
Metin Kartal
22
• Kelenderis 2008 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları
Levent Zoroğlu
26
• Kibyra 2008 Yılı Kazıları
H. Ali Ekinci – Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü
32
• Ksanthos Kazıları 2008
Jacques des Courtils
40
• Limyra Kazı ve Araştırmaları 2008
Martin Seyer – Ulrike Schuh
45
• Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve Duvar Resimlerini Belgeleme Koruma-Onarım Çalışmaları 2008
Semiha Yıldız Ötüken – Ebru Fatma Fındık
49
• Olympos Kazısı 2008
B. Yelda Olcay Uçkan
55
• Perge 2008
Haluk Abbasoğlu
61
• Pisidia Antiokheiası Kazıları 2008
Mehmet Özhanlı
70
• Rhodiapolis Kazıları 2008
Nevzat Çevik – Süleyman Bulut – İsa Kızgut
75
• Side Tiyatrosu ve Çevresindeki Kazı ve Düzenleme Çalışmaları 2008
Ülkü İzmirligil
82
• Soli/Pompeiopolis 2008 Kazıları
Remzi Yağcı
89
• Yumuktepe Höyüğü’nde 2008 Yılı Ortaçağ Kazıları
Gülgün Köroğlu
92
YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI • Alanya ve Çevresinde Bizans Araştırmaları 2008
Sema Doğan
100
• Andriake Yüzey Araştırması 2008
Banu Yener-Marksteiner
105
• Beydağları 2008 Yılı Yüzey Araştırmaları
İsa Kızgut – Süleyman Bulut – Nevzat Çevik 108
• Burdur ve Isparta 2008 Yılı Yüzey Araştırmaları
Mehmet Özsait
115
• Isparta Bölgesi 2008 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması: Tymandos Antik Kenti ve Çevresi
Bilge Hürmüzlü
122
• Dağlık Kilikia 2008: Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları
Hamdi Şahin – Selim Pullu
125
CONTENTS EXCAVATION REPORTS • Excavations at Alara in 2008
Osman Eravşar
1
• The Antiocheia ad Cragum Archaeological Research Project: Northeast Temple 2008 Season
Michael Hoff – Rhys Townsend Ece Erdoğmuş
6
• Excavations at Arykanda in 2008
Cevdet Bayburtluoğlu
12
• Excavations at Bademağacı in 2008
Refik Duru – Gülsün Umurtak
15
• Excavations at the Karain Cave in 2008
Metin Kartal
22
• Excavations and Restoration Work at Kelenderis in 2008
Levent Zoroğlu
26
• Excavations at Kibyra in 2008
H. Ali Ekinci – Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü
32
• Excavations at Xanthos in 2008
Jacques des Courtils
40
• Excavations and Research at Limyra 2008
Martin Seyer – Ulrike Schuh
45
• Excavations at the Church of St. Nicholas in Myra-Demre and the Conservation-Restoration and Documentation of the Wall Paintings in 2008
Semiha Yıldız Ötüken – Ebru Fatma Fındık
49
• Excavations at Olympos in 2008
B. Yelda Olcay Uçkan
55
• Perge 2008
Haluk Abbasoğlu
61
• Excavations at Pisidian Antioch in 2008
Mehmet Özhanlı
70
• Excavations at Rhodiapolis in 2008
Nevzat Çevik – Süleyman Bulut – İsa Kızgut
75
• Excavation and Landscaping Work at and around Side Theater in 2008
Ülkü İzmirligil
82
• Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2008
Remzi Yağcı
89
• Excavations in the Medieval of Yumuktepe Höyüğü in 2008
Gülgün Köroğlu
92
SURVEY REPORTS • Surveys on Byzantine Remains in and around Alanya in 2008
Sema Doğan
100
• Surveys in Andriake in 2008
Banu Yener-Marksteiner
105
• Surveys in Beydağları in 2008
İsa Kızgut – Süleyman Bulut – Nevzat Çevik 108
• Surveys in Burdur and Isparta in 2008
Mehmet Özsait
115
• Archaeological Surveys in Isparta Region in 2008: Ancient City of Tymandos and Environs
Bilge Hürmüzlü
122
• Rough Cilicia 2008: Settlement History and Epigraphy Surveys
Hamdi Şahin – Selim Pullu
125
İÇİNDEKİLER • Mersin, Silifke, Olba Arkeolojik Araştırmaları 2008
Emel Erten
132
• Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2008
Erkan Konyar
138
• Kibyratis Araştırmaları 2008
Thomas Corsten
143
• Mersin İli Erdemli ve Silifke İlçelerinde Antik Dönem’de Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2008
Ümit Aydınoğlu
146
• Oinoanda’da Arazi Çalışmaları 2008
Martin Bachmann
150
• Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2008
Füsun Tülek
158
• Rhodiapolis Çevresi Yüzey Araştırmaları 2008: İdebessos
Nevzat Çevik – İsa Kızgut Süleyman Bulut
164
• Sivritaş Tepe: Gazipaşa’da Bir Tarihöncesi Taş Yontma Atölyesi Keşfi
Nicholas Rauh
169
• Alanya Kadıpaşa Mahallesi Kazı Çalışmaları 2008
Seher Türkmen – Gülcan Demir Belgin Savaş
172
• Selinus Şekerhane Köşkü’nde Jeofizik İncelemeler 2008
Seher Türkmen – Claudia Winterstein
175
• Beldibi Şapel ve Mezarlık Alanı Kurtarma Kazısı 2008
Ferhan Büyükyörük – Mustafa Samur
179
• Susuz Han 2008 Yılı Kazı Çalışmaları
H. Ali Ekinci – O. Gürer Ergin Şakir Çakmak
184
• Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii Attaleia Kenti Nekropol Kurtarma Kazısı 2008
Aynur Tosun
189
DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI
CONTENTS • Archaeological Surveys in Olba, Silifke, Mersin in 2008
Emel Erten
132
• Surveys in Kahramanmaraş in 2008
Erkan Konyar
138
• Research in the Kibyratis in 2008
Thomas Corsten
143
• Surveys of Urbanization and of Agricultural Organization Ümit Aydınoğlu during Antiquity within the Townships of Erdemli and Silifke in Mersin Province in 2008
146
• Fieldwork at Oinoanda 2008
Martin Bachmann
150
• Archaeological Surveys in Osmaniye in 2008
Füsun Tülek
158
• Surveys around Rhodiapolis in 2008: Idebessos
Nevzat Çevik – İsa Kızgut Süleyman Bulut
164
• Sivritaş Tepe in Gazipaşa: The Discovery of a Prehistoric Stone-Knapping Site
Nicholas Rauh
169
Seher Türkmen – Gülcan Demir Belgin Savaş
172
OTHER REPORTS • Excavations at Kadıpaşa Mahallesi, Alanya in 2008
• Geophysical Survey at Şekerhane Köşkü, Selinus in 2008 Seher Türkmen – Claudia Winterstein
175
• Salvage Excavations at the Chapel and Necropolis in Beldibi in 2008
Ferhan Büyükyörük – Mustafa Samur
179
• Excavations at Susuz Han in 2008
H. Ali Ekinci – O. Gürer Ergin Şakir Çakmak
184
• Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia at Doğu Garajı-Halk Pazarı in 2008
Aynur Tosun
189
Olympos Kazısı 2008 Excavations at Olympos in 2008 B. Yelda OLCAY UÇKAN Work at Olympos continued in 2008 and comprised mostly preparation of architectural relevés as in the preceding years, and work with 3D laser scanner, which facilitates productive results rapidly. Work on the former small finds now at the storehouse continued; work in the field is summarized below*.
2008 yılı çalışmalarının büyük kısmını bir önceki yılda olduğu gibi mimari rölövelerin hazırlanması oluşturmuş, arazide kısa zamanda verimli sonuç almamızı sağlayan 3D lazer tarayıcı ile ölçüm çalışmaları sürdürülmüştür. Önceki yıllarda belgelenen küçük buluntularla ilgili depo çalışmalarına devam edilmiş; alanda gerçekleş tirilen diğer çalışmalar aşağıda başlıklar halinde sunul muştur*.
River Control Work
Olympos Antik Kenti’nin ana unsuru, kentin ortasından geçen ve kenti bir anlamda ikiye bölen Olympos (Akçay) Çayı’dır. Bu bölünme esas alınarak, kent kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayrılır. Zaman içinde deprem ve sel gibi doğal afetler ile Olympos Çayı’nın yön değiştir mesi, nehir yatağının alüvyon, yapı taşları ve bitki örtüsü ile dolmasına neden olmuştur. Ayrıca güney ve kuzey kentte kaynayan doğal su kaynaklarını nehire bağlayan kanalların tıkanması da kentte bir çok yapının temelleri nin su ile dolmasına sebep olmuştur. Bu nedenle 2007 yılı Kazı Sezonu’nda Kuzey Kent’te yer alan “Mozaikli
The ancient city of Olympos is characterized by the Olympos (Akçay) River flowing through it and dividing it into two, namely as the north and southern sectors. Natural catastrophes such as earthquakes and floods caused the river in time to change its course and the riverbed was entirely filled with alluvium, building blocks and vegetation. Besides, the canals connecting many sources springing in various parts of the city were blocked in time and thus foundations of many buildings were filled with water. Therefore, soundings dug in the Building with Mosaics in South City and the Large Baths in the North City were closed off due to rising ground waters. Furthermore, many buildings in the South City
* 2008 yılı Olympos ören yeri çalışmaları Anadolu Üniver sitesi’nden Yrd.Doç.Dr. E. Uçkan, Dr. Z. Demirel Gökalp, Arş.Gör. M. Bursalı, Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Öğr.Gör. Y. Mergen, Anadolu Üniversitesinden Doktora Öğrencileri G. Öztaşkın, S. Evcim, Ş. Yıldırım, Sanat tarihçileri Z. Kaya, Sanat Tarihi lisans öğrencileri M. Boylu, S. Kılıç, M. Cihangir Uzun, Y. Sönmez, D. Cengiz, S. Çakmak, S. Sertel, O. Taş hanlı, D. Yılmaz, A. Kolkan, Basın-Yayın öğrencisi E. Çelikel, İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Doktora öğrencisi Ö. E. Öncü, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakül tesi öğrencisi F. Türkmen, Bakanlık Temsilcisi olarak Arkeo log Ö. Kalın ve Uzman M. Tevfik Göktürk’ün katılımıyla 10 Temmuz - 15 Ağustos 2008 tarihleri arasında gerçekleşti rilmiştir. Çalışma iznini veren T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne, maddi destek sağlayan, Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü (AKMED) ve Ekol Mimarlık’a teşekkür ederiz.
* The team members of the 2008 campaign at Olympos were Asst. Prof. Dr. E. Uçkan, Dr. Z. Demirel Gökalp and research asst. M. Bursalı of Anadolu University; lecturer Y. Mergen of Dokuz Eylül University; doctoral students from Anadolu University G. Öztaşkın, S. Evcim and Ş. Yıldırım; art historian Z. Kaya; undergraduate art history students M. Boylu, S. Kılıç, M. Cihangir Uzun, Y. Sönmez, D. Cengiz, S. Çakmak, S. Sertel, O. Taşhanlı, D. Yılmaz and A. Kolkan; student of Press and Media E. Çelikel; doctoral student of Istanbul University Dept. of Archaeology Ö. E. Öncü; student of Dokuz Eylül University Fine Arts Dept. F. Türkmen; State representative archaeologist Ö. Kalın; and expert M. Tevfik Göktürk. The campaign lasted from July 10th to August 15th. We would like to express our thanks to the Ministry of Culture and Tourism General Directorate of Cultural Heritage and Museums for issuing the permission, and Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations (AKMED) and Ekol Mimarlık for their financial support.
Dere Islah Çalışması
55
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS Plan 1 Kent planı Plan 1 City plan
are endangered with flooding; thus, work in 2008 aimed at draining the ground waters.
Yapı” ve Güney Kent’te yer alan “Büyük Hamam”da gerçekleştirilen sondajlar, kaynayan zemin suyu nede niyle kapatılmıştır. Ayrıca 2008 yılı itibariyle özellikle Güney Kent’te yer alan yapı topluluklarının büyük bir çoğunluğu su ile dolma tehlikesi altındadır. Dolayısıyla 2008 Kazı Sezonu çalışmaları zemin suyunun tahliye edilmesi amacını taşımaktadır.
For this purpose we first did cleaning work at the creek in S7-8/VII (Plan 1) connecting to the River Olympos (Akçay). As the water could not find a way to flow, it filled the foundations of the buildings in the South City; thus it was mandatory to carry out such a cleaning work, and stones and vegetation blocking the flow of the water were removed. In the course of the cleaning work an inscription from the Late Roman period was found in the creek to the east of the chapel in S7/VII and a coin from the reign of Emperor Probus (AD 276-82) was found in the mill canal from the 19th century in S8/VII.
Bu bağlamda öncelikle S7-8/VII’de (Plan 1) yer alan ve Olympos (Akçay) Çayı’na bağlanan derede temizlik çalışması yapılmıştır. Derede akış yönü bulamayan su, Güney Kent’teki yapılarının temelini doldurduğu için bu temizlik zorunlu olmuş, derenin akış yönünü etkileyen yerlerde taş ve bitki temizliği yönünde sürdürülmüştür. Çalışmalar sırasında S7/VII’de yer alan Şapel’in doğu sunda dere içinde geç Roma Dönemi’ne tarihlenen bir yazıt ile S8/VII’de 19. yy.’a ait değirmen kanalı içinde Roma Dönemi’ne tarihlenen bir adet sikke ele geçmiştir.
Soundings and Excavations With the permissions of General Directorate of Forestry and General Directorate of National Parks, vegetation clearing was done to facilitate the control work at River Olympos; extensive filling was encountered in the course of this work. This filling halted the functioning of canals that connected the springs, particularly those in the South City, to the River Olympos. To accelerate the removal of this filling a conveyor belt was installed to the southeast of the building group in S5/XI (Fig. 1).
Sondaj ve Kazı Çalışmaları 2007 Aralık ve 2008 Ocak aylarında Orman Genel Müdürlüğü ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izni ile kenti ikiye bölen Olympos (Akçay) Çayı içinde nehir yatağı ıslah çalışmasına temel oluşturacak bir bitki temizliği yapılmıştır. Bu çalışma sonrası nehrin yönünü
56
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS Res. 2 S5/XI Yapı topluluğunun güneydoğusu Fig. 2 Southeast of the building group in S5/XI
Res. 1 Konveyor ile çalışma Fig. 1 Working with conveyor belt
etkileyen yoğun dolgu malzemesi ile karşılaşılmıştır. Ayrıca bu dolgu, özellikle Güney Kent’te yer alan doğal su kaynaklarının nehre bağlanan kanallarını işlevsiz hale getirmiştir. Bu dolgu toprağın temizlenmesini hızlan dırmak amacıyla S5/XI’de yer alan yapı topluluğunun Güney-doğusuna konveyör kurulmuştur (Res. 1).
The area to the southeast of the building group in S5/XI was cleaned and excavations were started before the river wall. The first trench of 1.00x2.50 m. was dug down about 1.50 m., and at +4.68 m. level a wall extending in the east-west direction was encountered. Following this sounding, it was decided to dig further down in a trench of 1x10 m. before the river wall. Fieldwork before the river wall started at +5.76 m. level; at +4.63 m. a wall was uncovered extending 35 cm. south of the present river wall along the trench’s length (Fig. 2). Built mainly of rubble and mortared creek stones, this wall extends southward from before the river wall into the trench profile with a slope. This wall may be considered a wave breaker in front of the present river wall.
S5/XI’ de yer alan yapı topluluğunun Güney-doğusunda alan temizliği yapılarak, nehir duvarı önünde kazı çalış ması başlatılmıştır. Öncelikle açılan 1x2.50 m.’lik son dajda yaklaşık 1.50 m. derinleşilmiş ve +4.68 kotunda doğu-batı doğrultusunda devam eden bir duvar tespit edilmiştir. Bu sondaj sonrası nehir duvarı önünde 1.50x10 m.’lik açmada derinleşme kararı alınmıştır. Nehir duvarı önünde +5.76 kotunda başlayan alan çalış ması sonunda, +4.63 kotunda doğu-batı doğrultusunda, mevcut olan nehir duvarının yaklaşık 35 cm. güneyinde açma boyunca devam eden bir duvar ortaya çıkarılmıştır (Res. 2). Malzemesi yoğun olarak harçlı dere taşı ve moloz bu duvar, nehir duvarı önünden güneye doğru, açma duvarı altına eğimli olarak devam etmektedir. Tespit edilen bu duvarın, mevcut nehir duvarının önün de bir dalgakıran işlevi gördüğü düşünülebilir.
In the first 50 cm. thick erosion layer that had been removed in the excavations, finds included potshards of the Roman and Byzantine periods, two glass fragments of the Roman period, four fresco fragments, some tesserae and mortared mosaic, and six plaque fragments from the Byzantine period (Fig. 3). Next was a flood layer 15 cm. thick; the third layer of 41 cm. thickness was again a layer of erosion filling; and the fourth was a flood layer of 15 cm. thickness. The fifth and last layer contained creek stones related with the river bed. Thus, no cultural strata have been attested. The filling contained no finds other than mortared stones and rubble; only at +4.63 m. level a coin from the Late Roman Imperial period was found.
Kazı çalışmalarında ilk inilen 50 cm.’lik erozyonal taba kada, Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen seramik parçaları, Roma Dönemi’ne tarihlenen iki cam parçası, dört adet fresko parçası, bir miktar tessera ve harçlı mozaik, erken Bizans Dönemi’ne tarihlenen altı adet levha parçası (Res. 3) ele geçmiştir. Daha sonra inilen ikinci 15 cm.’lik seviyede sel tabakası, üçüncü 41 cm.’lik seviyede erozyonal dolgu tabaka, dördüncü 15 cm.’lik seviyede yine bir sel tabakası yer almaktadır. Son ve beşinci 10 cm.’lik seviyede dere yatağı ile ilişkili olarak
Research on the Roman architecture at Olympos Research on identifying the Roman period architecture of Olympos continued in 2008 on the theater area and
57
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS Res. 3 Mimari plastik buluntular Fig. 3 Finds of architectural sculpture 10 cm
dere taşlarına rastlanmıştır. Dolayısıyla herhangi bir kül tür katmanı yoktur. Dolgu içinde nehir duvarından düş tüğü anlaşılan harçlı taş ve moloz dolgu dışında herhan gi bir buluntuya rastlanmamıştır. Ancak +4.63 kotunda geç Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen bir adet sikke ele geçmiştir.
Olympos Antik Kenti Roma Mimarisi Araştırmaları Olympos antik kentinin Roma Dönemi mimarisini anla maya yönelik çalışmalar, 2008 sezonunda tiyatro alanı ve güney-kuzey kentlerini birbirine bağlayan antik köp rüye ait ayak kalıntısında sürdürülmüştür. Köprünün yapımında kullanılmış olan devşirme blokların benzerle rini saptamaya yönelik, kent genelinde yüzey buluntula rının takibi şeklinde devam ettirilen çalışmalar Liman Bazilikası alanında yoğunlaşmıştır.
the pier remains of the ancient bridge that once connected the south and north parts of the city. Looking for blocks resembling the reused materials in the construction of the bridge, we followed the surface evidence and concentrated in the area around the Harbour Basilica.
a. Tiyatro mimarisi araştırmaları
a. Research on the architecture of the theater
Olympos Tiyatrosu mimarisine ait araştırmalar, genel olarak sayısal verilerin tespitine yöneliktir. Özellikle cavea bölümündeki mimari detayları anlamak üzere ölçümler yapılmıştır. Cavea hattının nispeten daha sağ lam korunmuş olduğu batı kanadından elde edilen sayı sal veriler, oransal sağlamalarının yapılması amacıyla doğu kanatta korunmuş bölümdeki cavea hattıyla karşı laştırılmıştır. Bazı bölümlerde zor izlenebilmesine karşın krepis sıralarına ait hatlar tespit edilmiştir.
Research on the architecture of the theater at Olympos mainly focused on identification of digital data. Particularly measurements were made at the cavea for identifying the architectural details there. Digital data obtained from the western wing of the cavea, which is relatively better preserved, were compared with those obtained from the preserved part of the eastern wing in order to determine the proportions. Traces of crepis were also identified, although with difficulty in some parts.
Güney Kent surlarının batıda yer alan bölümü, güneye kıvrılarak bir yamaç üzerinde yükselmeye başlar. Olympos tiyatrosu, bu yamacın kuzey eteklerine inşa edilmiştir. Sahne binasının üzerindeki yoğun bitki örtüsü nedeniyle Antik Dönem’deki kadar net olmasa da, cave adan görülen Kuzey Kent’in arkasında yükselen tepelerin oluşturduğu panaromik görüntü, bu alanın seçilmesinde kuşkusuz önemli bir unsurdur. Tiyatronun konumuyla ilgili bir diğer önemli özellik, caveanın kuzeye dönük olmasıdır. Bu seçim, gün içinde düzenlenen gösterilerde izleyicinin güneşle direkt karşılaşmamasını ve dolayısıy la görüşünün hiçbir zaman bozulmamasını sağla maktadır.
The western part of the south city walls turn south and start rising on a hillside. The theater of Olympos was built on the skirts of this slope. Although not clearly visible due to dense vegetation covering the stage building as it used to be in ancient times, the beautiful panorama of the hills rising behind the North City must certainly have been an important factor in the selection of this point o build the theater. Another important aspect of the theater’s location is that its cavea faces north; this was done in order to prevent the spectators from facing direct sunlight during the daytime, thus assuring a good view of the stage. The theater’s layout follows the architectural forms of Roman period theaters. Eight crepis in semi-circular shape indicate that Vitruvius’s proposal for Roman theaters was employed. Architectural pieces seen on the surface indicate that the theater was built entirely of limestone.
Tiyatronun plan bakımından Roma Dönemi tiyatroları nın mimari formlarını izlediği anlaşılmaktadır. Yarım daire planda, krepis sıralarının 8 tane oluşu, Vitruvius’un önerdiği Roma tiyatrosu oranlarının kullanılmış olduğu nu göstermektedir. Yüzeyde görülen mimari parçaların dan tiyatronun tümüyle kireç taşından inşa edildiği anlaşılmaktadır.
In the east section of the orchestra, there is a round kiln about 1.5 m. in diameter. Its walls built carelessly with stone but without mortar bear traces of high
Orkestranın doğu kesiminde, yaklaşık 1.5 m. çapında yuvarlak bir ocak vardır. Kuru taşlarla gelişigüzel örül
58
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS
müş duvarlarında yüksek ısıya maruz kaldığını gösteren erimelere göre bu bir kireç ocağıdır ve tiyatronun büyük oranda tahrip olması bununla ilişkilendirilebilir.
b. Köprü ayağında yürütülen çalışmalar Temizlik çalışması sonrası temel seviyesinin üzerinde izlenmekte olan profilli blokların köprü ayağının inşasın da devşirme olarak kullanıldığı anlaşılmıştır. Roma köp rüsü olarak nitelenen yapıya ait taşıyıcı ayaklardan birine ait kalıntılar en az iki farklı yapı evresi içermektedir. Bunlardan ilki, çay yatağında, düzgün kesilmiş orta büyüklükteki bloklarla oluşturulmuş temel seviyesi ola rak tanımlanabilir. Bloklar arasındaki derz hatlarının birbirine uygun düzlemler takip etmesi amacıyla yer yer oldukça kalın uygulanmış Horasan harcı görülmektedir. Bloklar üst ve yan yüzeylerinden kenetlerle de birbirine bağlanmıştır. Çayın akış yönü olan batı kesimi, suyun çarpma şiddetini azaltmak amacıyla üçgen planlı sivri bir hat şeklinde düzenlenmiştir (Res. 4).
Res. 4 Köprü ayağı kuzey cephe Fig. 4 North side of the bridge pier
temperatures and heat and thus, it is understood that this was a lime kiln and the destruction of the theater can be linked to this kiln to a great extent.
b. Work at the bridge pier
Köprü ayağının mevcut halinde büyük oranda devşirme bloklarla inşa edilmiş olması bir onarım evresiyle ilişkili olmalıdır. Olasılıkla Roma İmparatorluk Dönemi’nde inşa edilmiş ilk köprünün temel seviyesine kadar her hangi bir doğa olayı sonucunda yıkıldığı ve kuzey-güney kenti birbirine bağlayan ana ulaşım hattı olmasından dolayı, olasılıkla aynı doğa olayı sonucunda tahrip olmuş kentteki diğer yapı veya yapıların mimari blokları kullanılmak suretiyle hızlı şekilde tekrar inşa edildiği söylenebilir (Çiz. 1).
Following the clearing work, it was seen that the blocks with profile observed above the foundations were used as spoils. Remains of one pier of this construction identified as a Roman period bridge display at least two construction phases. The first phase can be defined as the foundation built with medium size cut blocks in the river bed. The Khurasan mortar layer between the rows of blocks is very thick at places in order to obtain an even level. Blocks are connected with each other on the top and sides using clamps. The west side of the bridge where the river hits first as it flows through is designed triangularly in order to decrease the impact of the flow (Fig. 4).
c. Köprü ayağındaki devşirme kullanıma sahip arşitrav bloklarının kent içindeki benzerlerinin tespitiyle ilgili çalışmalar
In the second case, the pier was built mainly with reused blocks and this must be related with a repair phase. It is possible to suggest that the first bridge built in the Roman Imperial period was destroyed down to its foundations by a natural event and as it was the main route connecting the south and north parts of the city it was rapidly rebuilt using blocks from other buildings possibly destroyed by the same natural event (Dwg. 1).
2008 yılı çalışmalarımızın son bölümünü köprü ayağın da bulunarak ölçüm ve çizim çalışmaları yapılan devşir me blokların, özellikle kent içerisindeki benzer örnekle rinin tespitiyle ilgili çalışmalar oluşturmuştur. Bunun temel iki nedeni, hem kent mimari dokusunun anlaşıl masında, hem de köprünün onarım döneminin saptan masında veri sağlayacağı düşüncesidir. Devşirme blokların büyük bölümünü oluşturan üç fasci alı ve üst bölümünde üçgen profilli arşitravların (Çiz. 1), ölçü ve profil olarak yakın benzerleri Liman Bazilikası içerisinde tespit edilmiştir (Çiz. 2). Çoğunlukla yapının kuzeybatısında kümelenmiş olarak görülen bloklar, bu alandaki mimari düzenlemede ikinci kez kullanılmış olmalıdır.
c. Identification of similar architrave blocks in the city with those reused in the bridge The last part of our work in 2008 comprised identification of blocks in the city similar to the blocks reused in the bridge and documented with drawings to scale. This was done because we are of the opinion that they will provide data for the understanding of the urban
Bu çalışmanın kuşkusuz en önemli sonuçlarından biri, Olympos’ta kuzey ve güney kentleri birbirine bağlayan
59
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS architectural pattern and for identification of the bridge’s repair time. Most of the reused blocks are architraves with three fasciae and triangular profiles on top (Dwg. 1) and their close parallels are found in the Harbour Basilica (Dwg. 2). These blocks are seen to have formed groups in the northwest of the building must have been used a second time in the architectural arrangement here. One of the most important results of this work is that the extant pier of the bridge connecting the north and south parts of the city was heavily repaired, thus it is certain that the bridge does not belong to the Hellenistic or Roman Imperial periods. Another important result is that the area of the Harbour Basilica had constructions before the Christian period. As underlined before, excavations to be carried out here will bring to light evidence regarding the Roman Imperial period architecture of the city.
Çiz. 1 Köprü ayağındaki bloklar Dwg. 1 Blocks in the bridge pier
köprünün, günümüzde görülen ayağının büyük oranda onarım görmüş olması nedeniyle, Hellenistik veya Roma İmparatorluk dönemlerine ait olmadığının kesinlik kazanmasıdır. Bir diğer önemli sonuç ise, Liman Bazilikası alanının, Hıristiyanlık Dönemi öncesinde bir yapılanma ya sahip olduğunun öngörülmesidir. Daha önce de vur gulandığı gibi, bu alanda yapılacak kazı çalışmaları kentin Roma İmparatorluk Dönemi mimari yapılanma sıyla ilişkili sonuçlar sağlayacaktır.
Çiz. 2 Liman Bazilikası bloklar Dwg. 2 Harbour basilica, blocks
60
