ora s.p l

„Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie”

Program dla SP-3 w Skoczowie

3.t

I – etap edukacyjny kl. I – III II – etap edukacyjny kl. IV – VI

ww

w. sp

„Nie przecinaj korzeni cz cych ci z rodzinn ziemi – cho by na ko cu wiata si znalaz . To tak, jakby przeci y ywota” (W . Orkan)

SKOCZÓW 2003

Opracowa y: mgr Teresa Koniewska mgr Jolanta Raszyk

2

1.

Wst p

2.

Warunki realizacji programu

3.

Cele edukacji regionalnej: ogólne szczegó owe

4.

Metody i formy pracy uczniów

5.

Tre ci programu: I etap klasy I-III II etap klasy IV-VI

6.

Procedury osi gania celów

7.

Umiej tno ci uczniów

8.

Kryteria oceniania uczniów:

3.t

klasy I-III

ora s.p l

Program zawiera:

klasy IV-VI

I. Wst p

w. sp

Warunkiem zachowania w asnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego, rozumianego jako ywa tradycja, historia, folklor i gwara rodowiskowa. Szczególnie dzisiaj potrzebne jest okre lenie w asnej to samo ci, poczucia w asnych korzeni, swojego miejsca na ziemi. W okresie, kiedy tak popularne sta y si poj cia: Europejczyk, wspólnota europejska, poczucie zakorzenienia w „ma ej” ojczy nie jest szczególnie aktualne. Regionalizm w naszym programie rozumiany b dzie jako odkrywanie warto ci tkwi cych w najbli szym rodowisku, jego ró norodno ci i bogactwie. Kszta towanie poczucia wi zi z w asnym regionem zapobiega niebezpiecze stwu unifikacji, a jednocze nie wyrabia postaw samostanowienia o sobie i daje poczcie bycia podmiotem wszelkich dzia kulturowych i spo ecznych. Program ten zrodzi si z potrzeby u wiadomienia uczniom: poczucia przynale no ci do miejsca swojego pochodzenia, okre lenia to samo ci „zakorzenienia” we wspólnocie, kulturze i terytorium regionu ci z tym, co min o, z dorobkiem przesz ych pokole

ww

zwi zku przysz

bycia cz stk rodziny, miejscowo ci, regionu, narodu i w konsekwencji Europy i wiata. Program b dzie realizowany w oparciu o obowi zuj „Podstaw programow kszta cenia ogólnego” zawart w Rozporz dzeniu MEN z dnia 15.02.1999 r. (Dz. U. z 1999 roku Nr 14, poz. 129) oraz „Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie” (Dz. U. Nr 61 z dnia. 19.06.2001 roku poz. 625), jak te zgodnie z wizj i misj naszej szko y w oparciu o podmiotowo-personalistyczn koncepcj traktowania ucznia.

3 II. Warunki realizacji

III. Cele edukacji regionalnej

ora s.p l

Program jest przeznaczony dla uczniów Szko y Podstawowej Nr 3 w Skoczowie. Szko a Podstawowa Nr 3 znajduje si w dzielnicy Zawi le. Po enie jest atrakcyjne ze wzgl du na blisko rzeki Wis y, parku, otaczaj cych gór, pomników przyrody i dogodnego po enia na szlakach komunikacyjnych. Skoczów jest miastem o ciekawej historii, posiadaj cym zabytki architektury, pomniki, miejsca pami ci. Dwa muzea – Muzeum im. G. Morcinka i Muzeum w. Jana Sarkandra – stanowi dobre zaplecze do realizacji celów edukacji regionalnej. Ponadto w regionie znajduj si instytucje kulturalne (w tym muzea), pozwalaj ce na nawi zanie wspó pracy w tym zakresie. Szko a dysponuje odpowiedni baz dydaktyczn (sale lekcyjne, wietlica, biblioteka, miejsca do organizowania wystawek, sprz t audio-wizualny oraz sprz t dydaktyczny). Typowe pomoce potrzebne w edukacji regionalnej b powstawa y w trakcie realizacji programu.

ww

w. sp

3.t

1. Ogólne: kszta towanie wiadomo ci w asnego dziedzictwa kulturowego wyrabianie poczucia dumy narodowej i postaw patriotycznych poznawanie w asnych „korzeni” we wszystkich aspektach (geograficznym, historycznym, kulturowym, duchowym) kultywowanie tradycji rodzinnych i regionalnych ukazywanie ci ci mi dzypokoleniowego przekazu i zwi zku mi dzy filogenez i ontogenez wdra anie do umiej tnego korzystania z ofert instytucji kulturalnych i rodków masowego przekazu wyposa enie ucznia w zasób wiedzy o w asnym regionie w powi zaniu z szersz rzeczywisto ci narodow i mi dzynarodow budzenie i rozwijanie wiadomo ci rozró niania tradycji i zwyczajów rodzimych od nap ywowych kszta towanie poczucia w asnej to samo ci jako postawy otwartej na rozumienie innych kultur zapoznanie z wk adem naszego regionu w kultur ogólnonarodow rozumienie zwi zku mi dzy odwiecznymi warto ciami, sprawdzonymi w historii, a wyzwaniami stoj cymi przed wspó czesnym cz owiekiem wiadomienie uczniom, e wspólnoty takie jak: rodzina, rodowisko lokalne, ojczyzna, stanowi wielk warto w yciu ka dego cz owieka i e ka dy ma wobec tych wspólnot obowi zki wdra anie do ochrony dziedzictwa narodowego i kulturowego kszta towanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w zwi zku z globalizacj kultury masowej.

2. Szczegó owe: zapoznanie z obyczajami i normami kulturowymi ukazywanie warto ci dorobku ludzkiej pracy zacie nianie wi zi rodzinnych rozwijanie postaw prospo ecznych i altruistycznych kszta towanie postawy badawczej i estetycznej wiczenie umiej tno ci ró nych sposobów zapisywania, dokumentowania oraz prezentowania

w. sp

3.t

ora s.p l

4 wdra anie do umiej tnego komunikowania si z innymi, wspó praca w grupie wyrabianie umiej tno ci samodzielnego korzystania ze sprz tu audio-wizualnego w celu rejestrowania i prezentowania swoich prac uwra liwienie na warto ci moralne i estetyczne sztuki ludowej budowanie wiatopogl du i samowiedzy kszta towanie postaw badawczych, refleksyjnych, nie poddaj cych si manipulacj kszta towanie postaw szacunku dla ludzi starszych umiej tne odczytywanie symboliki, umownych znaków zapoznanie z wk adem regionu w kultur narodu przygotowanie do roli wspó gospodarza regionu i kraju oraz uczestnika ycia wspólnoty europejskiej poznanie walorów turystycznych miasta i regionu poznanie tradycji i historii swojej rodziny poznanie legend, poda zwi zanych z miejscowo ci i regionem zaznajomienie si z architektur swojego miasta i regionu rozpoznawanie zabytków Skoczowa i Cieszyna poznanie najwa niejszych wydarze z historii swojego miasta i regionu zaznajomienie si z tradycjami, wi tami, zwyczajami lokalnymi i regionalnymi poznanie najbardziej zas onych postaci Skoczowa, regionu, kraju oraz ciekawych twórców ludowych rozpoznawanie i nazywanie poszczególnych cz ci stroju regionalnego oraz elementów gwary skiej wskazywanie ma mapie po enia Skoczowa, ska Cieszy skiego, Polski i jej s siadów kszta towanie szacunku do polskich symboli narodowych poznanie legend zwi zanych z pocz tkami pa stwa polskiego rozpoznawanie flagi Unii Europejskiej oraz pa stw – cz onków Unii

IV. Metody i formy pracy uczniów:

ww

wycieczki metoda portofilio metoda projektu wywiady zbieractwo bezpo rednia obserwacja lekcje muzealne inscenizacje kroniki, albumy konkursy tworzenie szkolnej izby regionalnej – w dalszej perspektywie wykonanie gablotki regionalnej i jej aktualizacja

5 V. Tre ci programowe

ora s.p l

I etap edukacyjny klasy I-III 1. Rodzina Wi zy rodzinne. Struktura rodziny. Tradycje, pami tki, wi ta rodzinne. Drzewo genealogiczne najbli szej rodziny. Relacje mi dzyosobowe w rodzinie. Podzia obowi zków, zaj cia. Sp dzanie wolnego czasu. Dom rodzinny. Mieszkanie - przeznaczenie pomieszcze , umeblowanie. Kszta towanie otoczenia wokó domu. 2. Szko a i jej otoczenie – s siedztwo Pomieszczenia szkolne. Zawody ludzi pracuj cych w szkole. Normy i zasady w relacjach z innymi. Po enie, droga do szko y, otoczenie, lokalizacja domu wzgl dem szko y.

3. Moje miasto Pi kno miejscowo ci i jej po enie. Krajobraz. Walory turystyczne. Zaj cia mieszka ców. Praca zawodowa rodziców. Twórcy ludowi. Zabytkowe miejsca, pomniki, stare budowle, domy. Naj adniejsze i najciekawsze miejsca. Przyroda, zielone otoczenie. Rodzaje drzew, ro lin, gatunki zwierz t. Dzia alno kulturalna. Muzea.

3.t

4. Region Po enie geograficzne. Regionalne tradycje, zwyczaje i wi ta. Sztuki plastyczne, dzie a literackie, podania, przys owia, muzyka, tradycyjne rzemios o. Strój regionalny. Gwara, miejscowe nazwy, nazwiska.

5. Nasza ojczyzna Symbole narodowe. Wa ne wydarzenia historyczne, rocznice, wi ta pa stwowe. Miasta le ce nad Wis : Skoczów, Kraków, Warszawa, Toru , Gda sk. Legendy zwi zane z tymi miastami. Stolice Polski i ich po enie na mapie. Wielcy Polacy. Wspólnota Europejska Miejsce Polski na kontynencie. Po w budowanie kultury europejskiej.

w. sp

6.

enie geograficzne, s siedzi Polski. Wk ad Polski

II etap edukacyjny klasy IV-VI

Klasa IV

1. Rodzina i dom rodzinny Drzewo genealogiczne. Pami tki, tradycje i zwyczaje rodzinne. Ciekawe wydarzenia z historii rodziny i ich powi zania z wydarzeniami regionu i kraju. Moje miejsce w rodzinie.

ww

2. Moja szko a Adres szko y. Krótki rys historyczny. ycie szkolne (tradycje, prawa i obowi zki ucznia, samorz dno ). Klasa V

1. Moja miejscowo Po enie geograficzne i rozwi zania komunikacyjne. Plan miasta. Legenda, historia, zabytki i pomniki, dzia alno kulturalna, muzea. Architektura i sztuka sakralna. Znane i zas one postacie.

6

Klasa VI

ora s.p l

2. Tradycje miejscowe i regionalne wi ta, zwyczaje i obrz dy. Rzemios o i jego tradycja. Gwara, muzyka. Strój regionalny. Sztuka ludowa i jej zbiory. Twórcy ludowi.

1. Region Po enie geograficzno-historyczne regionu. Ciekawostki przyrodnicze. Elementy historii ska Cieszy skiego. Najs ynniejsze zabytki regionu. Zwi zki regionu z Polsk . Zas one postacie dla regionu. 2. Polska – moja Ojczyzna Najstarsze legendy i podania polskie. Polska i jej s siedzi. Hymn Polski, jego twórca i historia hymnu. Polacy – Nobli ci.

3. Euroregion i wspólnota europejska Pa stwa – cz onkowie wspólnoty unijnej. Flaga i hymn Unii Europejskiej. Krótki rys historyczny. ówne urz dy unijne i ich lokalizacja.

VI. Procedury osi gania celów

ww

w. sp

3.t

Osi gni cie celów za onych przez nas w programie b dzie mo liwe poprzez: 1. w I etapie edukacyjnym klas I-III czytanie i s uchanie ba ni, opowiada i legend narodowych i z w asnego regionu jako inspiracji do s ownego i poza s ownego wyra ania tre ci i prze wspó uczestniczenie w organizowaniu spotka z twórcami sztuki ludowej uczestnictwo w teatralnych akcjach plenerowych (witanie wiosny, pochód z Judaszem, Jarmark Skoczowski...) wspó praca z muzeami: im. w. J. Sarkandra w Skoczowie, im. G. Morcinka w Skoczowie, im. Z. Kossak w Górkach Wielkich, Muzeum Beskidzkie w Wi le: zwiedzanie zbiorów sta ych i ekspozycji czasowych poznawanie postaci patronuj cych muzeom: w. Sarkandra, G. Morcinka, Z. Kossak realizacja programu „Wychowanie przez pi kno” (autor Teresa Koniewska) udzia w konkursach i przegl dach organizowanych przez ww. muzea popularyzacja twórczo ci Z. Kossak (s uchanie, samodzielne czytanie, przek ady intersemiotyczne) wykonywanie projektów i prac plastycznych inspirowanych technikami sztuki ludowej; bibu karstwo, wycinanki, kompozycje z materia ów przyrodniczych, tkactwo, ceramika, wikliniarstwo, koronkarstwo, dziewiarstwo, hafciarstwo poznawanie elementów stroju regionalnego, gwary, instrumentów muzycznych, przedmiotów ytkowych poprzez: spotkania z twórcami ludowymi zbieractwo wywiady wykonywanie ekspozycji zwiedzanie izb regionalnych udzia w przegl dach twórczo ci ludowej celebrowanie uroczysto ci i wi t rodzinnych: Dzie Ojca, Dzie Matki, Dzie dziecka, Dzie Babci, Dzie dziadka kultywowanie tradycji i zwyczajów zwi zanych ze wi tami roku liturgicznego, g ównie wi t Bo ego Narodzenia, Nowego Roku i Wielkanocy poznawanie ró nych unikalnych rzemios regionalnych takich jak: rymarstwo, kamieniarstwo, bednarstwo, koronkarstwo, snycerstwo opracowywanie inscenizacji teatralnych nawi zuj cych do tre ci regionalnych

ora s.p l

7 korzystanie z materia ów ród owych, kronik, dzienników, dokumentów organizowanie wycieczek krajoznawczych, rajdów górskich, spacerów, wypraw turystycznych wizualizowanie zagadnie regionalnych poprzez ró ne formy artystycznego wyrazu (ruch, taniec, teatr, obraz, rze ba). 2. w II etapie edukacyjnym klas IV-VI aktywizowanie uczniów i rozbudzanie w nich pasji odkrywania i tworzenia zach canie do poszukiwania potrzebnych informacji oraz do korzystania z ró nych róde czerpanie informacji dzi ki spotkaniom z twórcami ludowymi i ciekawymi lud mi docieranie do ladów przesz ci znajduj cych si w najbli szej okolicy i regionie zach canie uczniów do uczestnictwa w yciu kulturalnym miasta i regionu oraz do zwiedzania muzeów i ogl dania aktualnych wystaw.

VII. Kryteria oceniania osi gni

uczniów

I etap edukacyjny klasy I-III

w. sp

3.t

Z racji specyfiki nauczania dzieci w m odszym wieku szkolnym, tre ci programu edukacji regionalnej s zespolone z ca ciowym programem kszta cenia zintegrowanego. Osi gni cia uczniów zdobywane w ramach niniejszego programu w zakresie wiedzy, umiej tno ci interakcyjnych i postaw, podlegaj ocenie wg kryteriów przyj tych w WSO naszej szko y. W kszta ceniu zintegrowanym obowi zuje ocena opisowa. Jest ona redagowana na podstawie: 1. dokumentacji, z której wynika, czego uczniowie nauczyli si : teczki prac pami tniki notatki kronikarskie materia y reporta owe (zdj cia, nagrania, filmy) 2. bie cej obserwacji prowadzonej w dzienniku 3. prezentacji dokona uczniów na forum klasy i szko y 4. rozmów 5. zdobywanych sprawno ci

w II etapie edukacyjnym klas IV-VI

Maj c mo liwo realizacji niniejszego programu w ramach oddzielnego przedmiotu „Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie”, przewiduje si nast puj ce kryteria oceniania: celuj cy

ww

ucze aktywnie uczestniczy w lekcji, samodzielnie rozwi zuje problemy dotycz ce zaj , samodzielnie te dociera i korzysta z ró nych róde informacji, potrafi uporz dkowa zebrany materia , prezentuje na forum klasy swoje wyniki pracy, potrafi logicznie argumentowa swoje wypowiedzi, uczestniczy w konkursach wiedzy o mie cie i regionie, a posiadana wiedza na ten temat wykracza ponad przeci tn

bardzo dobry zadania i polecenia rozwi zuje samodzielnie, ch tnie podejmuje si rozwi zania zada dodatkowych, aktywny na lekcji, prezentuje swoje prace na forum klasy, samodzielnie dociera i korzysta z ró nych róde informacji, prowadzi systematycznie notatki, posiada spor wiedz z dziejów miasta i regionu

8 dobry

ora s.p l

samodzielnie podejmuje si rozwi zania zada lub polece , a trudniejsze wykonuje z pomoc nauczyciela, aktywny na zaj ciach, potrafi korzysta z ró nych róde informacji, prowadzi estetycznie, czytelnie i systematycznie notatki, zna najwa niejsze wydarzenia i postacie lokalne i regionalne

dostateczny potrafi skorzysta z podstawowych róde informacji pod kierunkiem nauczyciela, wykonuje proste zadania, do aktywny na zaj ciach, systematycznie prowadzi notatki i zna niektóre wydarzenia, postacie z dziejów miasta i regionu

dopuszczaj cy w miar swoich mo liwo ci aktywny na zaj ciach, przy pomocy nauczyciela wykonuje proste zadania i polecenia, na miar swoich mo liwo ci prowadzi notatki, zna przynajmniej kilka wydarze z regionu niedostateczny nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykona prostych zada o niewielkim stopniu trudno ci i wymagaj cych zastosowania tylko podstawowych umiej tno ci, nie prowadzi notatek, nie zna adnych wydarze z dziejów miasta i regionu

VII. Umiej tno ci uczniów:

3.t

W razie niemo no ci realizacji powy szych tre ci programowych w ramach oddzielnych zaj , uczniów ocenia b nauczyciele poszczególnych przedmiotów (j. polski, historia, przyroda, muzyka, plastyka).

ww

w. sp

umie odczytywa znaki cz ce tradycj rodzinn z tradycj regionu dostrzega wp yw warto ci zwi zanych z kultur regionaln na ycie jednostki wiadomie i aktywnie uczestniczy w yciu wspólnoty lokalnej bierze udzia w pomna aniu dorobku kulturowego aktywnie uczestniczy w dzia aniach na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego podejmuje próby literackie w zakresie samodzielnego tworzenia wierszy, notatek kronikarskich, sprawozda , opowiada , opisów zwi zanych z tematyk regionaln opracowuje projekty, albumy, plakaty, dotycz ce rodziny, miasta, regionu prezentuje swoje pomys y i wiedz w konkursach i wystawach szkolnych, lokalnych samodzielnie rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania potrafi pos ugiwa si planem miasta, map regionu i Polski zna najwa niejsze wydarzenia miejscowo ci i regionu korzysta z ró nych róde informacji, selekcjonuje zebrany przez siebie materia