Czy projekt Konstytucji dla Europy zagraŜa suwerenności Polski?

debata w Business Centre Club 4 czerwca 2007 r. oraz wyniki ankiety dotyczącej projektu eurokonstytucji

Większość Polaków opowiada się za wzmocnieniem procesu integracji europejskiej. Projekt Konstytucji dla Europy jest w polskim społeczeństwie słabo znany. Dyskusja publiczna ogranicza się do problemu systemu liczenia głosów w Radzie Unii Europejskiej. Tymczasem treść eurokonstytucji zawiera szereg waŜnych zapisów gwarantujących prawa obywatelskie, w tym takŜe prawo do prowadzenia działalności gospodarczej i prawo do sprawiedliwości.

Business Centre Club postanowił zapytać przedsiębiorców, co myślą na temat poszczególnych praw, gwarancji i systemowych rozwiązań znajdujących się w projekcie, a dotyczących właśnie działalności gospodarczej, praw obywatelskich i – w mniejszym stopniu – zagadnień politycznych.

Ankietę opracowaną dla nas przez kierownika Katedry Prawa Europejskiego UW prof. Eugeniusza Piontka przekazaliśmy 2000 przedsiębiorców skupionych w 22 loŜach regionalnych BCC: właścicielom oraz członkom zarządów firm z całej Polski. Zdecydowana większość udzielających odpowiedzi przedsiębiorców opowiedziała się za przyjęciem wymienionych przepisów eurokonstytucji.

Wyniki ankiety pokazują, Ŝe polscy przedsiębiorcy chcą przyjęcia eurokonstytucji, uwaŜając ją za korzystną dla nich samych, dla prowadzonych przez nich interesów, dla obywateli i dla polskiej gospodarki. Jednocześnie jednak nie uwaŜają, Ŝe przewaga prawa europejskiego nad krajowym i większe uprawnienia niektórych instytucji Unii Europejskiej wobec instytucji krajowych zagrozi suwerenności naszego kraju.

Zebrane opinie posłuŜyły nam do zorganizowania jednej z pierwszych publicznych dyskusji na temat treści eurokonstytucji i jej znaczenia dla Polski i Europy oraz na temat uwarunkowań zbliŜających się negocjacji na szczycie Unii Europejskiej w Brukseli w dniach 21-22 czerwca br. Do stołu zaprosiliśmy ekspertów i polityków reprezentujących róŜne punkty widzenia. Mamy przyjemność przekazać Państwu zapis tej interesującej dyskusji.

Business Centre Club Warszawa, 20 czerwca 2007 r.

2

Paneliści:

Marek Goliszewski ZałoŜyciel i prezes Business Centre Club, wiceprzewodniczący Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i przewodniczący Zespołu do spraw rozwoju dialogu społecznego w Polsce. Dziennikarz (po UW) i ekonomista (po SGPiS/SGH). Inicjator rozmów opozycja-rząd w 1988 r. Członek i ekspert Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego od 1979 r., prezes Polskiej Fundacji Klubu Rzymskiego

w

1989

r.,

członek

Polskiego

Forum

Akademicko-Gospodarczego,

członek

Stowarzyszenia Euroatlantyckiego, członek Rady Integracji Europejskiej. Inicjator Rady Przedsiębiorczości, załoŜyciel i współprzewodniczący Forum Dialogu. Redaktor Naczelny "Konfrontacji" - 1987-90, redaktor "Veta", członek Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Laureat wielu nagród, m.in. I Nagrody im. A. Bocheńskiego (ex aequo ze Stefanem Kisielewskim) w 1988 r. i Orderu Prymasowskiego oraz tytułów, m.in. "Przyjaciel Dzieci" i "Przyjaciel Bezdomnych".

Janusz Onyszkiewicz Poseł do Parlamentu Europejskiego, w latach 2004-2007 wiceprzewodniczący PE, od 2006 r. przewodniczący Partii Demokratycznej. Doktor matematyki, alpinista i speleolog. W latach 1984-1986 członek Senatu Uniwersytetu Warszawskiego. Wykładowca w Wielkiej Brytanii, Francji, Szwecji, Norwegii, Czechosłowacji. Doktor Honoris Causa Uniwersytetu w Leeds (Wielka Brytania). W latach 1981-1989 rzecznik prasowy Solidarności i członek najwyŜszych władz Związku. Internowany, a następnie wielokrotnie aresztowany. Uczestnik "Okrągłego stołu". Pierwszy cywilny wiceminister obrony narodowej, a następnie Minister Obrony Narodowej w latach 1992-93, 1997-2000, współtwórca wprowadzenia Polski do NATO. W latach 1989-2001 poseł na Sejm RP z Podkarpacia, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej oraz Komitetu Wykonawczego Unii Międzyparlamentarnej, delegat do Zgromadzenia Północnoatlantyckiego i Zgromadzenia Parlamentarnego Unii Zachodnio-Europejskiej. ZałoŜyciel i prezes, a następnie Przewodniczący Rady Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego. Prezes Polskiego Związku Alpinizmu.

prof. dr hab. Eugeniusz Piontek Adwokat i radca prawny, kierownik Katedry Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od kilkudziesięciu lat zaangaŜowany w doradztwo prawne na rzecz róŜnych instytucji publicznych w tym Sejmu oraz ministerstw i firm prywatnych, specjalizujący się m.in. w prawie handlu międzynarodowego, prawie celnym i prawie konkurencji. Autor szeregu publikacji, często występujący jako panelista oraz arbiter w rozstrzyganiu sporów w systemie WTO. Członek International Trade Law Committee ILA oraz członek Komitetu ds. Konkurencji CCBE, członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Konkurencji. Członek polskiej delegacji do Rundy Urugwajskiej (1987-1991), członek Rady Legislacyjnej przy Radzie Ministrów (1987-1990), członek Komitetu Ekspertów Komitetu Integracji Europejskiej (1993-2001), członek Komitetu Doradczego Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Polsce (od 2003).

3

Konrad Szymański Poseł do Parlamentu Europejskiego z listy PiS, bezpartyjny. Członek m.in. Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych PE. ZałoŜyciel i redaktor naczelny wydawanego przez Instytut Sobieskiego Międzynarodowego Przeglądu Politycznego. Absolwent Wydziału Prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 1997 doradca w zakresie Rady Europy Marcina Libickiego (przewodniczący Polskiej Delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy oraz Wiceprzewodniczący Zgromadzenia w l. 19972001). W latach 1997-2000 członek Zarządu Głównego ZChN, 1997-98 pracownik Kancelarii Sejmu RP, 1999-2000 członek Gabinetu Politycznego Ministra Kazimierza Marcinkiewicza w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Od 2001 do 2002 redaktor programowy TV Puls (ds. publicystyki). Od 2003 roku członek Zespołu ds. Międzynarodowych Prawa i Sprawiedliwości.

Paweł Śpiewak Poseł na Sejm, bezpartyjny, członek Klubu Parlamentarnego PO, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Wykłada i zajmuje się socjologią ogólną, socjologią polityki, historią myśli i filozofii społecznej i politycznej, m.in. w WyŜszej Szkole Mediów imienia Jerzego Giedroycia oraz w WyŜszej Szkole imienia Bogdana Jańskiego. Członek redakcji kwartalnika „Przegląd Polityczny” wydawanego w Gdańsku, stały współpracownik tygodnika „Wprost” oraz dziennika „śycie Warszawy”. Członek kolegium redakcyjnego „Res Publiki Nowej”. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Ostatnio opublikował następujące ksiąŜki: Obietnice demokracji (2004), Księga nad Księgami. Midrasze (2004), Myśl komunitariańska (2005), Pamięć po komunizmie (2005).

Paweł Świeboda Dyrektor demosEUROPA – Centrum Strategii Europejskiej. Absolwent London School of Economics oraz School of Slavonic and East European Studies, University of London. W latach 1996-2001 ekspert w Kancelarii Prezydenta RP, a następnie Doradca Prezydenta RP ds. europejskich oraz dyrektor Biura Integracji Europejskiej KPRP. W latach 2001-2006 Dyrektor Departamentu Unii Europejskiej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Autor licznych artykułów dotyczących integracji europejskiej, traktatu konstytucyjnego oraz spraw międzynarodowych.

4

pytaniach ankiety. Pytania przygotował prof.

Marek Goliszewski

Eugeniusz Piontek, za co panu profesorowi Szykują się duŜe zmiany w Unii Europejskiej.

dziękuję.

Nie jest dla nas obojętne co się w Unii stanie, Zanim zaproszeni eksperci skomentują wyniki

jaka będzie pozycja polskiej gospodarki i

chciałbym powiedzieć, Ŝe przedsiębiorcy

polskich przedsiębiorców. Za pomocą

opowiedzieli się za bardzo silnym udziałem

przeprowadzonego przez nas badania

Unii w tych wszystkich sprawach, które dzisiaj

chcieliśmy zapoznać polskich przedsiębiorców

ich bolą jako przedsiębiorców i jako obywateli.

z zasadami, które – jeśli eurokonstytucja

Po pierwsze, bardzo wyraźnie opowiadają się

zostanie przyjęta – będą obowiązywać.

za tym, aby wolność gospodarcza chroniona

Świadomość moŜliwych zmian wśród 2,7 mln

była przez ustawodawstwo Unii Europejskiej.

prowadzących działalność gospodarczą jest

Jest to bardzo zrozumiała reakcja wobec

niestety niska.

panoszącej się niestety dalej w naszym kraju Chcieliśmy poznać ich opinie w konkretnych

biurokracji i wobec piętrzących się kontroli

sprawach proponowanych w Unii na podstawie

około czterdziestu róŜnych instytucji, od

fragmentów projektu eurokonstytucji,

inspekcji pracy i BHP po CBA, CBŚ, ABW.

odnoszących się i do gospodarki i do polityki.

Jest to teŜ wynikiem atmosfery, którą niestety

Chcieliśmy zapytać, czy mają zaufanie do tego

wytwarzają pewni politycy, a która ma

wszystkiego co się w kontekście Unii w

negatywny wymiar związany z wolnością

naszym kraju dzieje, czy to pochwalają, czy się

obywatelską i wolnością gospodarczą. Liczba

nie zgadzają, czy są wg dzisiaj obowiązującej

aresztowań i liczba spraw, które wpłynęły do

w niektórych kręgach politycznej nomenklatury

sądu na podstawie zwykłych pomówień w

nastawieni propaństwowo, czy są patriotami,

stosunku do przedsiębiorców wzrosła w

czy kosmopolitami.

ostatnim czasie o 300%.

Byliśmy teŜ zainteresowani, czy polski rząd w

Bardzo wyraźne opowiedzenie się za tym, aby

ich imieniu powinien postawić weto przyjęciu

Unia Europejska chroniła wolność

eurokonstytucji, jeśli proponowany przez

gospodarczą, wynika miedzy innymi z tych

Polskę tzw. pierwiastkowy system głosowania

powodów. Przedsiębiorcy w bez mała 99%

nie zostanie zaakceptowany przez pozostałe

opowiadają się za tym, by wymiar

kraje.

sprawiedliwości w naszym kraju, tak jak w Unii,

Jest to badanie reprezentatywne. Do 2 tysięcy

był kontrolowany przez instytucje właśnie

małych, średnich i duŜych przedsiębiorców,

unijne. Jest to brak zaufania do naszego

którzy obejmują swoim działaniem teren

wymiaru sprawiedliwości wynikający z

całego kraju, skierowaliśmy 31 pytań.

przewlekłości postępowania, niekompetencji

Kanclerze i sekretarze lóŜ regionalnych w całej

sędziów i z dziurawego prawa, które umoŜliwia

Polsce zostali zobowiązani do

w Warszawie aresztowanie, a w Krakowie

przeprowadzenia wielu rozmów. Ja byłem w

nagrodę za to samo, na podstawie róŜnych

siedmiu najwaŜniejszych miastach w Polsce i

interpretacji urzędników. To jest wniosek,

w sumie rozmawiałem z kilkusetosobową

opinia, wynikająca równieŜ tak naprawdę z

grupą przedsiębiorców na tematy zawarte w

braku, czy teŜ niedostatecznego

5

oczywiście jest to wyraz rozsądku, ale z drugiej

egzekwowania wyroków sądowych.

strony – i to wyszło właśnie z tych rozmów, o

Następną sprawą, za którą przedsiębiorcy

których wcześniej mówiłem – podchodzą

bardzo silnie opowiadają się w kontekście Unii

pragmatycznie. PrzecieŜ prezydentem Unii

Europejskiej jest to, by prawo własności było

Europejskiej moŜe być Polak i ministrem spraw

chronione przez instytucje europejskie. Prawo

zagranicznych moŜe być Polak.

własności, nie będę tego rozwijać, tak naprawdę nie jest chronione w naszym kraju.

Zatem jest to jakieś przesłanie, choć tak

Przedsiębiorcy ponoszą przez to wiele strat.

naprawdę dobrze wiedzą, Ŝe jeŜeli mamy podołać konkurencji Chin, Japonii, Stanów

Chcą oni jednak równieŜ, Ŝeby rodzina była

Zjednoczonych, Rosji i tych wszystkich krajów,

chroniona przez instytucje Unii Europejskiej.

które wyrastają dzisiaj na potęgi gospodarcze,

Podkreślam tylko najwaŜniejsze sprawy z

Unia musi być szybka, solidarna i zwarta. Musi

punktu widzenia tej pracy, którą wykonujemy.

więc mieć kierownictwo i sposób

W tym kontekście moŜna równieŜ sformułować

podejmowania decyzji o wiele bardziej

pytanie, które zapewnie zadałby pan

sprawne niŜ ma to miejsce obecnie. To

Wierzejski: czy taka postawa nie jest czasem

powoduje odrzucenie uwag tego rodzaju, Ŝe te

postawą antypatriotyczną, antypaństwową,

dosyć pesymistyczne w stosunku do

antynarodową? Przedsiębiorcy nie negują

dzisiejszej rzeczywistości opinie są

własnego państwa, pokazują to odpowiedzi na

antypatriotyczne, czy antynarodowe. Ale

inne pytania. Opowiadają się oni za tym, by

podkreśla właśnie brak zaufania do instytucji

język polski był jednym z języków

politycznych w naszym państwie, brak

obowiązujących w Unii Europejskiej. UwaŜają,

zaufania do działalności politycznej, do

Ŝe interwencja Unii Europejskiej powinna mieć

polityki.

miejsce tylko wówczas, kiedy nasze państwo, nasz rząd, nasze ustawodawstwo nie będzie

Dzisiaj moŜna powiedzieć: „OK.,

dawało sobie rady, Ŝeby UE dotykała tylko te

przedsiębiorcy robią swoje, mamy koniunkturę,

problemy z prawem i praktyką, których nie

w gospodarce świeci słońce, jest super, ludzie

moŜna rozwiązać w Polsce. Inna sprawa, Ŝe

coraz więcej zarabiają.” Jednak z drugiej

tych problemów jest za duŜo.

strony oczywiście Polacy coraz częściej wyjeŜdŜają i mamy coraz większe długi jako

Przedsiębiorcy zatem ciągle wierzą, Ŝe my

państwo. A dekoniunktura przyjdzie i niewiele

jako społeczność, środowisko, być moŜe jakiś

robi się w sferze gospodarczej Ŝeby temu

inny rząd, takie wewnętrzne problemy

zapobiec, koncentrując się na przeszłości i na

rozwiąŜemy w Polsce. Opowiadają się takŜe

wytwarzaniu atmosfery, która nie będzie

za tym, Ŝeby były granice uprawnień Unii

sprzyjać podołaniu dekoniunkturze. Pomijam

Europejskiej wobec Polski, Ŝeby Unia nie miała

sprawę potrzebnych reform, których brak.

prawa ingerencji, kiedy – jako społeczeństwo –

Pytanie 30. i 31. dotyczyło sposobu

nie wyrazimy na to zgody.

głosowania i suwerenności. Tłumacząc na

Opowiadają się równieŜ za rotacyjnym

czym polega system głosowania w UE

prezydentem Unii Europejskiej i za ministrem

wytłumaczyliśmy problem, czego zresztą nie

spraw zagranicznych. Z jednej strony

6

Janusz Onyszkiewicz

musieliśmy robić, bo większość przedsiębiorców wie o co chodzi. Zatem na

Polski rząd, pomimo najrozmaitszych apeli, nie

pytanie, parafrazując jednego z polityków, czy

prowadzi jakiejś szerszej dyskusji, która

pierwiastkowy system podejmowania decyzji w

pozwoliłaby na wypracowanie wspólnego

Radzie UE czy śmierć, nasi przedsiębiorcy

stanowiska przynajmniej zdecydowanej

odpowiadają w ten sposób, Ŝe jeŜeli nie

większości środowiska politycznego w Polsce.

znajdziemy sojuszników w tej sprawie, to

Cieszę się, Ŝe przynajmniej dzisiaj mamy

Polska nie powinna stawiać weta.

okazję do przeprowadzenia tego rodzaju

Nad całością tego badania unosi się równieŜ

dyskusji. Nie chciałbym tutaj dokonywać całej

pytanie 31., czy oddając tak duŜo Unii

analizy problemu konstytucji europejskiej, bo

Europejskiej, jak wskazuje to badanie,

zajęłoby to zbyt duŜo czasu, chciałbym się

utracimy suwerenność, która moŜe być później

natomiast skupić tylko na dwóch kwestiach.

wykorzystana jako narzędzie polityczne. OtóŜ

Pierwsza dotyczy suwerenności Polski. Myślę,

według przedsiębiorców nie tracimy

Ŝe trzeba zacząć do postawienia sobie pytania,

suwerenności na podstawie zapisów obecnego

co oznacza suwerenność. OtóŜ suwerenność

projektu eurokonstytucji.

oznacza pewną swobodę podejmowaniu

Chciałbym jeszcze powiedzieć, Ŝe z jednej

autonomicznej decyzji politycznej, a więc taką

strony postawa premiera Kaczyńskiego na

sytuację, w której, jeśli o nas chodzi, Polacy

pewno zasługuje na uznanie, bo chce on

sami podejmują decyzję. Ona nie jest

Polski silnej, Polski, która będzie miała jak

narzucana z zewnątrz, ani nie ma niczego, co

największą liczbę głosów w Unii. Ale z drugiej

by tę naszą swobodę decyzji ograniczało. Jeśli

strony piekło wybrukowane jest właśnie

zatem tak pojmiemy suwerenność, to

dobrymi chęciami i przedsiębiorcy opowiadają

właściwie nie ma kraju na świecie, który byłby

się – co to teŜ wynika z moich rozmów – Ŝe

w takim sensie suwerenny, Ŝe rozmaite

sprawa weta wobec obecnej propozycji

uwarunkowania zewnętrzne, czy teŜ podpisane

głosowania będzie czymś niedobrym w

traktaty, suwerenności tego kraju by nie

kontekście warunków na jakich – ich zdaniem

ograniczały. Ograniczają ją tak długo, jak długo

– Polska powinna funkcjonować w UE. śe

te traktaty obowiązują i kraj w ramach tych

weto wobec porozumienia z Rosją zachęci

traktatów funkcjonuje.

nasze władze do tego, aby postępować

Chyba najbardziej powszechnym przykładem

podobnie, choć sytuacja jest zupełnie inna.

takiego wyrzeczenia się pewnego atrybutu

Takie wnioski wynikają z tego

suwerenności jest członkowstwo w Organizacji

reprezentatywnego badania. Jak panowie

Narodów Zjednoczonych. Przez wieki, od

widzicie problem, który dzisiaj dotyczy nas

czasu kiedy prawo międzynarodowe zaczęło

wszystkich? Jak widzicie sytuację Polski i Unii

funkcjonować po Traktacie Westfalskim, było

wobec problemu eurokonstytucji i jak widzicie

przyjęte, Ŝe kaŜdy kraj ma prawo do

taktykę, którą polskie władze powinny podjąć,

prowadzenia wojny. Było to ius belli i to wojny

aby pozycja Polski była najlepsza?

nie obronnej – to było oczywiste – ale wojny aktywnej, ofensywnej. Przystępując do ONZ

7

kaŜdy kraj się tego prawa wyrzekł i scedował

Wielkiej Brytanii takŜe jest w tym sensie

sprawę interwencji wojskowych na Radę

ograniczona, bo one same się zobowiązały do

Bezpieczeństwa. Tym samym niejako

przestrzegania tych decyzji w UE.

ograniczył swoją suwerenność. Co nie

Druga kwestia dotyczy trybu podejmowania

oznacza, Ŝe suwerenności nie ma, bo moŜe z

decyzji w Unii Europejskiej. W gruncie rzeczy

ONZ wystąpić i nie ma Ŝadnej formalnej

decyzje są podejmowane bądź przy pomocy

przeszkody, która by mu to uniemoŜliwiła.

mechanizmu konsensusu (i tutaj trudno mówić

Innym przykładem wyrzeczenia się

o jakimś uszczerbku dla naszej suwerenności,

suwerenności jest Sojusz Północnoatlantycki.

bo jeŜeli nie wyraŜamy na coś zgody, to

Wielka Brytania i Stany Zjednoczone takŜe,

decyzja w tej sprawie nie zostaje podjęta),

przez dziesiątki, Ŝeby nie powiedzieć: setki lat

bądź teŜ zapadają przy pomocy systemu

działały – szczególnie to było wyraźne w

głosowania.

przypadku Wielkiej Brytanii – w przekonaniu,

W obiegu, przynajmniej w ostatnim czasie, są

Ŝe nie mogą sobie wiązać rąk Ŝadnym

trzy systemy głosowania. Formalnie obecnie

traktatem obowiązującym w czasie pokoju,

obowiązujący, czyli system tzw. nicejski, w

Ŝeby zachować pełną swobodę decyzji, co się

którym Polska ma taką samą siłę głosu, jak

przekłada oczywiście na kwestie

Hiszpania i prawdę mówiąc niewiele mniejszą

suwerenności. Podpisując Traktat

od siły głosu Niemiec, Francji czy Wielkiej

Północnoatlantycki Wielka Brytania, Stany

Brytanii. Drugi system głosowania odchodzi od

Zjednoczone i wszystkie inne kraje teŜ

systemu nicejskiego i zakłada, Ŝe

ograniczyły swoją swobodę manewru,

podstawowym miernikiem siły głosu państwa

poniewaŜ zobowiązały się do tego, Ŝe jeŜeli

jest liczba jego mieszkańców. I wreszcie trzeci

jakiś kraj NATO zostanie napadnięty, to inne

system, który co prawda uznaje liczbę

kraje członkowskie będą musiały pospieszyć

mieszkańców jako pewien punkt wyjściowy,

mu z pomocą.

jednak nie uzaleŜnia bezpośrednio od liczby

To samo jest z Unią Europejską. W Unii

mieszkańców, a od pierwiastka drugiego

Europejskiej ten zakres scedowania decyzji na

stopnia od tej właśnie liczby.

organy unijne oczywiście jest znacznie

Chciałbym teraz trochę odmitologizować tę

większy, ale jest to, czy teŜ była, nasza

całą dyskusję o systemach głosowania.

suwerenna decyzja. JeŜeli byśmy chcieli

Chciałbym to zrobić dlatego, Ŝe po pierwsze

odzyskać swobodę działania, to zawsze z Unii

rzadko dochodzi w Unii Europejskiej do

Europejskiej moŜemy wystąpić. Jest to po

rozstrzygania spraw przy zastosowaniu tego

prostu traktat międzynarodowy, który moŜna

mechanizmu. ChociaŜ w danej sprawie ten

wypowiedzieć i wobec tego nie ma Ŝadnych w

mechanizm moŜe być stosowany, to

związku z tym problemów. Z tym tylko, Ŝe

najczęściej dyskutuje się tak długo, aŜ się w

trzeba pamiętać, iŜ my cedując część swojej

końcu wypracuje jakiś kompromis. Co nie

suwerenności na organy unijne jesteśmy w

oznacza oczywiście, Ŝe w trakcie tych dyskusji

sytuacji, w której to samo czynią wszystkie

jednak gdzieś tam w tyle głowy dyskutanci nie

inne kraje. W związku z tym suwerenność

mają świadomości, Ŝe jak się nie dojdzie do

Niemiec, suwerenność Francji, suwerenność

8

porozumienia, to trzeba będzie zastosować

krajów, moŜe nawet w tej chwili sześciu po

głosowanie, w którym wynik moŜe być taki albo

wejściu Bułgarii i Rumunii, no i oczywiście

inny. Jednak tego typu sytuacji jest stosukowo

musi być odpowiednia liczba posłów.

mało.

Chodzi tutaj jednak teŜ o pewną praktykę.

Myślę ponadto, Ŝe nie ma takiego przypadku

Mianowicie w Parlamencie Europejskim

do dnia dzisiejszego, w którym jeŜeli decyzje

prowadzone są statystyki, jak przebiegają

nawet zapadały przy pomocy głosowania

głosowania. Sporządza się je w oparciu o

większościowego, to inaczej by wyglądałby

głosowania imienne. Nie muszę zwracać

wynik, gdyby zastosowano system

uwagi, Ŝe głosowania imienne dotyczą

proponowany przez traktat konstytucyjny. Po

najbardziej delikatnych i draŜliwych spraw, w

prostu okazuje się, Ŝe to przejście z jednego

związku z tym jest to próba z całą pewnością

systemu do drugiego, w gruncie rzeczy nie

reprezentatywna. Według tych badań w więcej

miałoby większego znaczenia dla praktyki

niŜ 85% głosowań posłowie głosują według

politycznej.

ustalonej w ich grupie politycznej linii postępowania. Innymi słowy nie rozstrzygają

W związku z tym chciałbym przestrzec przed

tutaj sprawy narodowościowe, rozstrzygają

stawianiem na piedestał sprawy systemu

przede wszystkim sprawy polityki

głosowania i czynienia z tego rzeczy

poszczególnych grup politycznych. W naszej

absolutnie podstawowej. Tym bardziej, Ŝe jest

grupie politycznej – liberałów i demokratów –

co prawda nie zapisana traktatowo, ale

jest to nawet zdecydowanie powyŜej 90%. W

przyjęta powszechnie zasada, Ŝe jeŜeli kraj

związku z tym widać, Ŝe system podejmowania

uzna jakąś sprawę za dotykającą jego bardzo

decyzji w Unii tak naprawdę wygląda nieco

Ŝywotnych interesów, to wtedy tej sprawy się

inaczej niŜ zwykło się sądzić. W związku z tym

nie rozstrzyga przy pomocy głosowania

moŜna spokojniej podchodzić do faktycznego

większościowego nawet wtedy, jeŜeli to

znaczenia systemu głosowania, chociaŜ

głosowanie mogłoby być w tym wypadku

oczywiście nie symbolicznego.

zastosowane. Uruchamia się wtedy całkiem inne procedury. Jest to więc taki hamulec bezpieczeństwa, który moŜna zaciągnąć w

Eugeniusz Piontek

odpowiedniej chwili. Problematyką Unii zajmuję się właściwie całe Ostatni element w sprawie podejmowania

Ŝycie akademickie. Miałem dwóch mądrych

decyzji w organach Unii Europejskiej dotyczy

profesorów, którzy w 1957 roku, jeszcze przed

Parlamentu Europejskiego. OtóŜ w

wejściem w Ŝycie traktatów o Wspólnocie

europarlamencie nie ma Ŝadnych struktur

Europejskiej, o EURATOM-ie, apelowali do

narodowych, są wyłącznie struktury określane

swoich asystentów, Ŝeby zajęli się i pilnie

pewnym profilem politycznym. Regulamin

śledzili proces integracji europejskiej. W owym

przewiduje, Ŝe mogą takie struktury powstawać

czasie oczywiście nie byliśmy w stanie do

tylko w oparciu o pewną wspólną polityczna

niego przystąpić, powinniśmy wszakŜe być

płaszczyznę, ale musi być ona przyjęta przez

gotowi i naleŜycie przygotowani w kaŜdym

przedstawicieli przynajmniej pięciu róŜnych

momencie, w którym stanie się to realnie

9

moŜliwe. Był to prof. Manfred Lachs i Cezary

jesteśmy monopolistą, nie myśmy to wymyślili.

Berezowski.

Zaczęła to uprawiać czterdzieści lat temu Francja, w okresie patriotyzmu narodowego de

Gdy chodzi o owo ograniczenie suwerenności,

Gaulle’a, co musiało się skoczyć, bo groziło

ja dotknę spraw, które nie były tutaj poruszane.

róŜnymi zaburzeniami gospodarczymi w samej

Cła, by mówić o gospodarce, tradycyjnie

Francji i w całej Wspólnocie. PrzezwycięŜono

naleŜały do wyłącznej kompetencji własnej

to po kilku latach. Później Wielka Brytania biła

państw. UwaŜało się, Ŝe to esencja tego co

wszystkie rekordy wetowania.

państwo w gospodarce i w obrocie międzynarodowym moŜe robić. No i co się

Tak więc nasze weto nie jest działaniem

stało? W roku 1947 podpisano Układ Ogólny o

oryginalnym. Czasem zresztą okazuje się

Cłach i Handlu, który obowiązywał do 1994

konieczne. W kaŜdym razie powinniśmy być

roku. Teraz mamy WTO i od wejścia GATT-u

świadomi, Ŝe jest instrumentem wyjątkowym,

w Ŝycie z dniem 1 stycznia 1948 roku, państwa

bo jeŜeli oczekujemy solidarności, to jest to

które są stronami tego porozumienia, straciły

droga wielokierunkowa, oparta na zasadzie

tę swobodę decydowania o poziomie ceł na

wzajemności. I dodać chcę jeszcze jedną

mocy pochodnej wzajemnych uzgodnień. I od

rzecz co do procedury głosowania. To Ŝadną

tej pory Ŝadne państwo nie moŜe samodzielnie

miarą nie są lewicowe poglądy, raczej

określać wysokości ceł, poza to, co uzgodni z

federalistyczne. Zapominamy, Ŝe wprawdzie

innymi krajami. Jest to klasyczny przykład

byliśmy odcięci od procesu integracji przez

granic swobody postępowania.

pięćdziesiąt lat nie z naszej winy, ale polscy politycy naleŜeli do czołówki europejskich

Paul Henri Spaak czterdzieści lat temu w

federalistów i w czasie II wojny światowej to

dyskusji na temat modelu głosowania w

były najsilniejsze ośrodki ogólnoeuropejskie,

Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej

które pracowały nad budową federalnej Europy

przestrzegł swoich kolegów z innych,

po zakończeniu wojny.

ówcześnie 6 państw członkowskich, Ŝe zasada jednomyślności jest najlepszą receptą na

Zresztą, kiedy się mówi o przywództwie w

katastrofę integracji europejskiej. JeŜeli jest

integracji Francji i Niemiec, to trzeba

integracja, to nie moŜe być jednomyślności –

powiedzieć, Ŝe symbolami Europy są raczej

musi być zawsze ucieranie się stanowisk. To

politycy czy męŜowie stanu z Europy

jest bardzo waŜne. My mówimy o solidarności

Środkowej, Ŝeby wymienić Czecha

zapominając, Ŝe to jest droga dwukierunkowa.

Coudenhove-Kalergis. To nie był ani Niemiec,

Solidarność nie polega na tym, Ŝe ktoś tylko

ani Francuz, ani Włoch, tylko Czech. Ja juŜ nie

spełnia nasze oczekiwania. Ona polega

mówię o całym gronie Polaków.

równieŜ na tym, Ŝe my gotowi jesteśmy

Unia Europejska nie jest organizacją taką jak

spełniać oczekiwania innych. Spotykamy się w

ONZ: jedno państwo, jeden głos i kwita. Bo w

pewnym punkcie, gdzie oczekiwania

ONZ moŜna się nagadać i kaŜdy zakłada

wszystkich stron znajdują wspólny margines.

potem czapkę na głowę i o sprawie zapomina.

Stąd instytucja weta jest narzędziem bardzo

Tymczasem we Wspólnocie Europejskiej

wyjątkowym, jakkolwiek bywa stosowana. Nie

uchwały podejmowane w sprawach

10

gospodarczych, społecznych, czy politycznych

państw, ich siły wojskowej czy politycznej,

pociągają za sobą brzemienne skutki. W

biorący za to pod uwagę potencjał obywatelski.

związku z tym podejmowanie tych uchwał

Bo Unia jest organizacją, która między innymi

wymaga waŜenia pozycji poszczególnych

posiada własny budŜet. Z tego budŜetu

państw. Jeden głos Luksemburga nie waŜy

finansuje najrozmaitsze programy w

tyle, ile jeden głos Niemiec, poniewaŜ w

państwach członkowskich, a nie tylko

Luksemburgu jest kilkaset tysięcy

biurokrację brukselską. Proszę zwrócić uwagę,

mieszkańców, a w Niemczech kilkadziesiąt

Ŝe 38 milionów polskich obywateli, które się

milionów.

składa na naszą siłę głosu, to jest określona ilość podatników. TakŜe 80 milionów Niemców

Przy uchwałach wiąŜących i o brzemiennych

to jest określona ilość podatników.

skutkach materialnych, nie tylko prawnych, te czynniki muszą być brane pod uwagę. Od

Innymi słowy ludzie mają prawo decydować, ile

samego początku, od Traktatu Rzymskiego ten

zapłacą. I nie moŜna powiedzieć, Ŝe to jest

sposób liczenia głosów przyjęto jako zasadę.

obojętne: „Niemców jest 80 milionów,

Mówienie o formule nicejskiej jest

Francuzów 60, więc dajmy im po 40, a my

wprowadzaniem w błąd, bo to jest tylko jedna z

będziemy mieli 35 i będzie sprawiedliwie.” W

kolejnych mutacji pierwotnej formuły rzymskiej.

ten sposób doprowadzimy do rozpadu zasadę

Formuła ta była dostosowana do 6 państw

solidarności, która równieŜ polega (to kolejny

członkowskich, a dzisiaj mamy 27 i juŜ nikt nie

jej wymiar) na finansowaniu słabszych przez

potrafi zrozumieć, jaka jest logika tego

silniejszych. Ci silniejsi oczekują jednak, Ŝe teŜ

systemu tzw. degresywnej proporcjonalności.

będą mieli pewną, proporcjonalnie większą siłę głosu. Co nie przeszkadza, Ŝe wcale nie są w

Oczywiście teŜ większości nic nie mówi

stanie zdominować pozostałych.

„kwadratowy pierwiastek z liczby ludności”. Proszę zwrócić uwagę na jedną rzecz. JeŜeli

W sprawach waŜnych wymagana jest

chcemy wyrównywać siłę głosów wszystkich

większość kwalifikowana, tj. 55% członków

państw członkowskich, to dlaczego np.

Unii. To nie są 4 największe państwa, to nie są

mielibyśmy odmówić państwom, które są

tylko Niemcy, Francja, Wielka Brytania i

głównymi dawcami środków pomocowych do

Włochy. Potrzeba 14 i pół państwa, w projekcie

budŜetu Unii, Ŝeby obniŜyły swój poziom do

traktatu zapisano co najmniej 15 państw. Na

średniego? My byśmy płacili więcej, a Niemcy,

pewno nie wystarczają 4 najbardziej liczne.

Francja, czy Holandia płaciłyby mniej.

One muszą pozyskać jeszcze 10 innych

Podobnie do liczby głosów. Ale byśmy fajnie

państw, z kawałkiem, reprezentujących 65%

na tym wyszli. Gdybyśmy z kolei przyjęli

ludności. Oczywiście ta czwórka ma ogromy

proporcje do poziomu Produktu Krajowego

wpływ na 450 milionów ludzi. Ale ten potencjał

Brutto, wylądowalibyśmy jeszcze gorzej.

ludnościowy nie wystarcza, jest równowaŜony liczbą państw.

Ten czynnik ludnościowy jest wskaźnikiem wynegocjowanym w wyniku bardzo Ŝmudnego

Przy sprawach, o których Rada decyduje

przetargu i jest neutralny z punktu widzenia

zupełnie samodzielnie bez wniosku Komisji, co

określonej siły gospodarczej poszczególnych

najmniej 72% członków Rady musi

11

opowiedzieć się za wnioskiem. Innymi słowy to

pobytu np. w Hiszpanii, będzie mógł

jest system bardzo zrównowaŜony, jakkolwiek

swobodnie przyjechać do Polski, niezaleŜnie

system podporządkowany meritum, któremu

od tego, czy pochodzi z Bangladeszu, z

ma słuŜyć, tj. podejmowaniu uchwał ze

Maroka czy z Zimbabwe. Jak to moŜna

skutkiem wiąŜącym dla wszystkich państw

rozwiązać pojedynczo, kaŜde państwo z

członkowskich, dla osób fizycznych i prawnych

osobna? Musi być wspólna polityka imigracji.

w tych państwach, dla wszystkich obywateli

To samo dotyczy azylu i uchodźstwa, bo osoba

Unii. Zatem ci obywatele Unii mają prawo

z azylem w jednym państwie moŜe

oczekiwać, Ŝe ich głos będzie naleŜycie

przemieszczać się swobodnie po całym

proporcjonalnie uwzględniony. I tu jest

obszarze Unii, ze wszystkimi konsekwencjami

problem. MoŜna dyskutować nad róŜnymi

dla rynku pracy, ubezpieczeń społecznych, itd.,

szczegółami tej formuły, nie ma rozwiązań

itd. śeby zrozumieć logikę integracji, trzeba te i

idealnych, ale na szczęście jednego się

wiele innych podobnych czynników brać

dopracowano w Unii – glosowanie jest

równocześnie pod uwagę. To są naczynia

rzadkością. To jest mniej niŜ 7% wszystkich

połączone, nie moŜna tego traktować jako

uchwał w Radzie. Pozostałe 93% powstaje w

odrębnych problemów.

wyniku konsensusu. Jeszcze jeden komentarz. Musimy wziąć pod Paweł Śpiewak

uwagę taki fakt, Ŝe dzisiaj nie moŜemy rozwiązywać bardzo wielu spraw samodzielnie,

W dokumencie programowym Platformy

poniewaŜ one przestały być sprawami

Obywatelskiej jest mowa o tym, Ŝe trzeba na

własnymi poszczególnych państw. JeŜeli

nowo napisać traktat europejski, poniewaŜ

zgodziliśmy się na swobodny przepływ osób,

proces pisania, redagowania i przyjmowania

to musieliśmy stworzyć wspólny obszar

obecnego traktatu europejskiego skończył się.

wymiaru sprawiedliwości, bo dana osoba bez

Ja z tą opinią się nie zgadzam, nie sadzę, Ŝeby

problemu przemieszcza się w Europie bez

proces ratyfikacyjny traktatu juŜ się zakończył,

granic. Nie ma miejsca na ekstradycje, czy

Ŝeby uznać całą sprawę za zamkniętą i w

inne skomplikowane procedury z udziałem

gruncie rzeczy myśleć o zaczęciu nowej

państw. Sąd zwraca się w sprawie takiej osoby

procedury.

do innego sądu, poniewaŜ mamy jeden

Nie bardzo rozumiem, dlaczego tego typu

wspólny obszar wymiaru sprawiedliwości.

myślenie zostało przyjęte przez autorów

Takich współzaleŜności jest więcej. Mamy

programu PO. Całkowicie podzielam natomiast

problemy na rynku pracy. W Polsce jest

zawartą w tym dokumencie zdecydowanie

wysokie bezrobocie, ale głównie dlatego, Ŝe

proeuropejską postawę. Zaznaczam to moŜe z

jest to bezrobocie strukturalne. Zwróćmy

powodów czysto egotycznych, Ŝeby podkreślić

uwagę na problem imigracji. Od 1 stycznia

swoją odrębność, swój dystans wobec tego

przyszłego roku będziemy się swobodnie

dokumentu nie po to wszakŜe oczywiście, Ŝeby

poruszali po całej Europie, bo znikną wszystkie

z nim w tym miejscu dyskutować.

rogatki znikną między nami a państwami członkowskimi Unii. Ktoś, kto uzyska prawo

12

Po pierwsze musimy pamiętać, Ŝe póki co

od tego, jak tę ankietę moŜna by inaczej

ponad 80% Polaków popiera Unię Europejską i

zrobić, to sądzę tak samo, Ŝe środowiska w

chce być członkami Unii Europejskiej.

pewnym sensie strategicznie istotne, waŜne ze

Właściwie obszar sceptyków czy krytyków Unii

względu na tzw. jakość, a nie ilość opinii, a

Europejskiej na dobrą sprawę jest w zaniku i

więc przedsiębiorcy, czy intelektualiści

nie posiada jakiegokolwiek istotnego

zdecydowanie opowiadaliby się za traktatem

znaczenia społecznego. Oznacza to, Ŝe

europejskim.

większość polskich obywateli jest nie tylko za

Tym bardziej moŜna się więc zastanawiać nad

przynaleŜnością naszego kraju do UE, nie

legitymizacją, czyli uprawomocnieniem

tylko podkreśla korzyści, jakie z Unii jesteśmy

obecnej ekipy do tak bardzo antyeuropejskiego

w stanie czerpać i jak waŜne jest to dla

czy eurosceptycznego stanowiska, jakie w tej

interesów politycznych Polski, ale równieŜ, co

chwili reprezentuje. To rzeczywiście pytanie,

jest niezwykle ciekawe, Ŝe większość Polaków

które moŜna zadawać kiedy się na przykład

jest równieŜ za konstytucją europejską. JeŜeli

czyta wypowiedzi doradcy pana prezydenta dr

odbyłoby się referendum, to bylibyśmy

Marka Cichockiego. Są to uwagi człowieka,

prawdopodobnie jednym z niewielu krajów

który nie chce przyjąć do wiadomości istnienia

europejskich, które w sposób entuzjastyczny i

traktatu konstytucyjnego. Zastanawia mnie

całkowicie – powiedziałbym – aprobatywny

właściwie, o co tutaj chodzi? Dlaczego tak

przyjęłoby ten model rozwiązania prawnego

ostro i tak stanowczo przeciwko traktatowi

dla całej Europy, czyli traktatu

konstytucyjnemu ta grupa w tej chwili

konstytucyjnego.

występuje.

To jest niezwykle waŜne. Ten sentyment

Cała historia traktatu, historia Europy, historia

antyeuropejski, który w tej chwili jest obecny w

jednoczenia Europy pokazuje, Ŝe na tak

koalicji rządowej, jest interesującym

szerokim obszarze geograficznym róŜne kraje

fenomenem. Ciekawym w kategoriach

potrafiły stworzyć jednolity, spójnie działający

socjologicznych i ciekawym w kategoriach

organizm polityczny. Wedle wszelkich badań

politycznych, poniewaŜ po raz pierwszy chyba

przeprowadzanych w poszczególnych krajach

jest tak, Ŝe elita polityczna, sądząc z badań

wynika paradoksalnie, Ŝe im więcej jest krajów

socjologicznych, jest w gruncie rzeczy

w UE, tym Unia pracuje lepiej. Nie ma

osamotniona. Z punktu widzenia politycznego

dowodów na to w tej chwili, Ŝe ta wielkość Unii

społeczeństwo wyraźnie mówi tej grupie

Europejskiej jest czynnikiem hamującym jej

rządzącej: „My chcemy innej taktyki, innego

działania. Ale bez traktatu europejskiego

sposobu działania, jeśli chodzi o traktat

niemoŜliwa jest jakakolwiek polityka

europejski”.

zagraniczna Unii w tej chwili, moŜliwość

Wyniki badania zaproponowanego przez pana

dalszego rozszerzania, niemoŜliwe jest

profesora są oczywiście wynikami bardzo

wreszcie, co z pewnego punktu widzenia

waŜnymi. Oczywiście tę ankietę zapewne

wydaje się być niezwykle waŜne, traktowanie

zrobiłbym trochę inaczej, jako socjolog

Unii Europejskiej jako aktora na scenie

stosowałbym róŜne sztuczki sprawdzające

międzynarodowej, który odgrywa istotną, być

wiarygodność odpowiedzi. NiezaleŜnie jednak

moŜe rosnącą rolę w świecie.

13

To są oczywistości, o których warto

sposobem na wzmocnienie pozycji Polski.

nieustannie mówić dlatego, Ŝe zawsze naleŜy

Widzimy to w relacjach z Rosją, czy w

pamiętać o tym, jak wielkim sukcesem dla

relacjach z innymi podmiotami politycznymi.

Polski jest fakt jej obecności w Unii

Drugi deficyt, który mam wraŜenie jest

Europejskiej. Jednak fakt członkostwa w UE

niezwykle waŜny i bardziej jest odczuwany w

nie oznacza, Ŝe nie moŜemy zapominać czy

krajach zachodnich, a mniej na razie jest

udawać, Ŝe nie ma problemów.

odczuwany w Polsce, to deficyt demokracji.

Powiedziałbym, Ŝe są trzy zasadnicze deficyty

Jest oczywistą rzeczą, Ŝe tradycyjnie

Unii Europejskiej. Musimy o nich zawsze

pojmowana demokracja, w której to pojęcie

pamiętać nie dlatego, iŜ one są tak bolesne,

odpowiedzialności instytucji przed

ale dlatego, Ŝe wymagają nowego myślenia i

obywatelami, pojęcie konsensu, który stoi za

nowego języka politycznego.

działaniami władzy, będzie ulegał w jakiś

Pierwszym, największym być moŜe,

sposób zmniejszeniu. Podejrzewam, Ŝe

najpowaŜniejszym z punktu widzenia Unii

jednym z trzech kluczowych problemów jest

Europejskiej, to o czym mówili moi

właśnie narastanie niechęci wobec Europy

poprzednicy, jest oczywiście deficyt

jako instytucji mało odpowiedzialnej, mało

suwerenności. Naturalną koleją rzeczy jest

przejrzystej, nieczytelnej. Często np. argument

taka sytuacja, w której państwa narodowe

wobec traktatu europejskiego jest właśnie taki:

będą musiały zrzec się moŜe nawet znacznej

„Po co nam taki dokument, którego większość

części uprawnień na rzecz podmiotu

ludzi i tak nie jest w stanie zrozumieć i pojąć?”

międzynarodowego, jakim są poszczególne

Problem ten będzie większy, poniewaŜ coraz

agendy Unii Europejskiej. To dla mnie nie

większa część decyzji będzie przechodziła z

ulega wątpliwości i nie jest to – powiedziałbym

rąk obywateli bezpośrednio do instytucji,

– niczym złym, jeŜeli będziemy pamiętali, Ŝe

których legitymacja polityczna nie jest tak

pozostanie przy tradycyjnym modelu

oczywista, jak legitymacja parlamentów

suwerenności oznaczałoby powrót do Polski

narodowych czy rządów narodowych.

okresu międzywojennego. Takiego modelu,

Nieprzejrzystość sytuacji, w której pojęcie

wydaje się, uŜywa partia Prawo i

demokracji czy deficytu demokracji jest w

Sprawiedliwość. Jest to model myślenia w

jakimś sensie nieuchronnym kosztem,

kategoriach anachronicznych o polityce

związanym z istnieniem tego typu modelu

międzynarodowej, o filozofii prawa, o

państwa. Szermowanie hasłem, Ŝe coś jest

stanowieniu, Ŝe tak powiem, porządku

niedemokratyczne, ma często w tym wypadku

światowego.

posmak populistyczny.

Czyli, innymi słowy, powrót do tradycyjnego

Problem ten pojawia się teraz dlatego, Ŝe

modelu suwerenności w tym wypadku oznacza

model demokracji, który zaczyna dominować w

paradoksalnie osłabienie Polski. W interesie

Polsce, nie jest modelem demokracji prostej:

politycznym, gospodarczym, w interesie praw

„lud wybiera, lud mianuje”. Jest modelem

obywatelskich, wejście do Unii Europejskiej

raczej demokracji opartej o wzorzec

związane z utratą części suwerenności w tym tradycyjnym rozumieniu, jest jedynym

14

równowagi sił i równowagi władz, czyli nie jest

Innymi słowy, to poszczególne grupy będą

to prosty model demokratyczny.

wpływały na proces decyzyjny i wpływały na decyzje zawierane w Unii Europejskiej. Nie

I wreszcie trzeci deficyt, który musi w naturalny

oznacza to oczywiście, Ŝe państwa znikną, ani

sposób się pojawiać i który będzie problemem

Ŝe przestaną być kluczowe w stanowieniu

dla przyszłości Unii Europejskiej. Mam

porządku w UE, ale chciałbym zwrócić uwagę

wraŜenie, Ŝe bardzo istotnym. Chodzi

na rosnącą rolę innych podmiotów politycznych

mianowicie o koniec czegoś, co bym nazwał w

niŜ tylko państwowe. W tym sensie Unia

skrócie modelem państwa westfalskiego, czyli

zaczyna wydobywać zupełnie inny model

takiej koncepcji państwa, które jest zamkniętą

państwowości, nie będący ani modelem

jednością, które podpisuje lub wycofuje swój

„superpaństwa”, ani prostym modelem

podpis z układów międzynarodowych. To jest

organizacji międzynarodowej. Jest to rodzaj

teŜ koniec takiego modelu państwa i struktury

struktury o charakterze bardzo luźnym i

politycznej, w którym zasadniczym aktorem

otwartym.

jest państwo narodowe.

Charakterystycznym przykładem tego, o czym

To oznacza, Ŝe pojawić się musi jakaś nowa

mówię, jest coraz większa trudność z

struktura polityczna, której jeszcze nie

określeniem granic Unii Europejskiej. Do

potrafimy dokładnie przewidzieć, dokładnie

Schengen, o ile wiem, wchodzi Norwegia,

opisać, ale z pewnością ta kategoria narodu

która nie jest członkiem Unii. My z kolei

będzie zmieniała swoje miejsce, będzie

wchodzimy do Unii, ale nie wchodzimy do

zmieniała swoje znaczenie idea państwa

Schengen. Pojęcie granic, co jest Europą, co

narodowego. Podmiotem działania

nie jest Europą, teŜ będzie nieczytelne. Izrael z

politycznego w wielu wypadkach staną się

punktu widzenia pewnych praktyk jest

regiony, grupy zawodowe, np. przedsiębiorcy,

europejski, jednocześnie zapewne nigdy nie

którzy będą lobbowali na rzecz swoich

wejdzie do UE. Problem polityk granicznych

interesów w Europie. Będą to przedsiębiorcy

będzie tutaj niezwykle subtelny i delikatny. W

bynajmniej nie zjednoczeni narodowo, lecz

tym znaczeniu to fantastyczny, niezwykle

zjednoczeni branŜowo czy ponadnarodowo

ciekawy proces, co mówię jako historyk idei i

wedle jakichś swoich własnych kryteriów.

historyk myśli politycznej. Będą to teŜ grupy obywateli o pewnych Europa jawi się teraz jako pewien podmiot

poglądach, np. ekologów, które są połączone

tworzący całkowicie nową jakość w myśleniu i

więziami ponadnarodowymi, bo trudno inaczej

Ŝyciu politycznym. Fakt, Ŝe jest deficyt

zajmować się ekologią. Będą to grupy pisarzy

tradycyjnie pojmowanej suwerenności, fakt, Ŝe

związanych z Pen Clubem. Tych róŜnych

będzie deficyt tradycyjnie pojmowanej

podmiotów politycznych o róŜnej sile i jakości

demokracji, fakt, Ŝe kończy się lub jakoś

będzie bardzo wiele. Za to skończył się do tej

zamyka idea państwa narodowego nie

pory obowiązujący czytelny podział na

oznacza li tylko, Ŝe z punktu widzenia

państwo, naród i strukturę ponadnarodową,

interesów Polski musimy porzucić tradycyjne

który chcieliby zachować anachronicznie

myślenie. Oznacza mianowicie, Ŝe naleŜy

myślący politycy.

raczej zdobyć się na coś więcej. Opiszę to za

15

pomocą takiego ogólnego określenia ks. prof.

stanowiskiem, to przestanie uczestniczyć w

Tischnera: więcej odwagi, nie bać się wolności

tych negocjacjach juŜ na samym początku,

i nie bać się Europy.

albo w ogóle nie będzie brana pod uwagę. Taka jest praktyka, nie tylko tak wielkich negocjacji jak traktatowe, ale równieŜ

Marek Goliszewski

mniejszych negocjacji dotyczących regulacji

W kontekście mojego stwierdzenia, Ŝe premier

europejskich. Kraje, które nie wyraŜają

Kaczyński stara się, Ŝeby Polska była jak

swojego zdania ani aspiracji i nie mają swojej

najsilniejsza i wobec tego, co panowie do tej

listy spraw do załatwienia, niczego nie

pory powiedzieli, chciałbym prosić o

osiągną. Stratą czasu jest pytanie tych krajów

odpowiedź na pytanie, czy nasz rząd ma

o jakieś zdanie w danej sprawie, poniewaŜ

świadomość zmian, o których była tutaj mowa i

dorozumiewa się, Ŝe one zgadzają się na to,

jak nasz polski rząd powinien się zachować

by łódź płynęła kursem wytyczonym prze

oraz co zdaniem panów rzeczywiście zrobi.

kogoś innego. Myślę, Ŝe Polska z tej logiki negocjacyjnej – wbrew trochę przewraŜliwionej percepcji –

Konrad Szymański

korzysta bardzo delikatnie. JeŜeli zobaczymy O tym dowiedzą się najpierw ci wszyscy,

np. statystyki ostatnich trzech lat pracy Rady

którzy będą siedzieć przy stole i negocjować

Unii Europejskiej, to Polska nie jest na czele

traktat. Myślę, Ŝe jest bardzo naiwnym

państw, które uŜywają weta. Nie ma jej na

oczekiwanie, które w Polsce pojawiło się jakiś

czele państw, które uŜywają nawet

pół roku temu, Ŝe stanowisko negocjacyjne,

wstrzymania się od głosu. Jest gdzieś w

pełna lista postulatów, czy linia do której

połowie stawki. Na czele tych państw, które

moŜna się posunąć – będzie ogłoszona

uŜywają sprzeciwu lub głosują „wstrzymując

wcześniej. Wydaje się, Ŝe byłoby to niezgodne

się” są kraje o tak nieposzlakowanej

z duchem kaŜdych negocjacji.

europejskiej reputacji, jak Austria i Belgia.

JeŜeli poseł Śpiewak pyta o co chodzi Markowi

Wróciłbym do problemu suwerenności. Mam

Cichockiemu, to wyjaśniam, Ŝe chodzi mu o to

nieodparte wraŜenie, Ŝe suwerenność w Unii

samo, co kaŜdemu negocjatorowi. Zmierza

Europejskiej jest typową chorobą wieku

mianowicie do wywarcia wraŜenia na drugiej

dojrzewania w Unii. Jestem trochę

stronie, czy w tym przypadku raczej na wielu

zaskoczony, Ŝe po trzech latach wciąŜ nas to

stronach bardzo rozproszonych negocjacji.

zajmuje i dajemy sobie ustawiać debatę

Chce wykazać, Ŝe Polska ma swoją listę

europejską przez np. posła Wierzejskiego.

priorytetów, notabene bardzo skróconą

Myślę, Ŝe to całkowita strata czasu. Wiemy

względem tej, która obowiązywała w agendach

dobrze na czym polega problem

politycznych PiSu i Platformy Obywatelskiej,

funkcjonowania w organizacjach

do tego bardzo zhierarchizowaną.

międzynarodowych. Jest to suwerenność

JeŜeli Polska nie wyrobi w partnerach tego

dzielona, delegowana, teoria państwa daje

przeświadczenia, Ŝe jest w stanie wejść do

nam bardzo wiele instrumentów, Ŝeby to

ostatniej rundy negocjacji z bardzo twardym

opisać. Natomiast rozwaŜanie tej sprawy w

16

kategoriach brak suwerenności – pełna

czy chciałbyś by własność prywatna była

suwerenność jest dziecinadą.

chroniona, czy teŜ: czy chciałbyś Ŝeby chroniona była zasada swobody gospodarczej.

Tak naprawdę równieŜ traktat konstytucyjny i

Dziwię się nawet, Ŝe w ogóle znalazły się

sama integracja nie wymaga dzisiaj od nas

osoby, procent czy dwa, które zaznaczyły, Ŝe

odpowiedzi „tak” lub „nie”. Wymaga

nie, no bo to jest sprawa dość elementarna.

odpowiedzi „jak”, w jaki sposób wpływać na

Brakuje mi tam pytań np. o to, czy chciałbyś

kształt integracji, kształt kompetencji unijnych,

Ŝeby Unia Europejska decydowała o roli

w bardzo szczegółowych zagadnieniach, które

związków zawodowych w Ŝyciu gospodarczym.

– przyznam – mogą być nuŜące. Chodzi o to,

Zapis dotyczący tej sprawy znajduje się

by wiedzieć, w jaki sposób Polska moŜe

dokładnie w tej samej części traktatu, na którą

wykorzystywać swoje przewagi konkurencyjne,

się bardzo często powołuje prof. Piontek w

aby mogła na tym bardzo wielowektorowym

swojej ankiecie.

systemie jakoś się trzymać blisko mainstreamu, trzymać się blisko pozytywnego

Brakuje mi pytania o to, czy chciałbyś, by Unia

bilansu strat i zysków.

Europejska wpływała chociaŜ na decyzje o rolę załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem.

Cieszę się, Ŝe poseł Śpiewak zwrócił uwagę na

Mamy juŜ niemieckie doświadczenia

pewne słabości socjologiczne ankiety.

przeniesione na poziom unijny z radami

Powiedziałbym, Ŝe ta ankieta w duŜym stopniu

pracowniczymi. Traktat obok zagadnień

nie jest o traktacie konstytucyjnym, poniewaŜ

fundamentalnych wpisuje równieŜ i tego typu

jest w niej duŜo pytań o wartości bądź

zapis. Jest to przeniesienie z innej kultury

instytucje, które juŜ w porządku unijnym

prawnej na poziom ogólnoeuropejski zapisu,

istnieją. Umieszczanie tych pytań o ochronę

którego znaczenie nie jest dzisiaj tak naprawdę

własności czy swobodę gospodarczą w

znane. Dowiemy o tym, co będzie oznaczał ten

kontekście traktatu mogłoby sugerować, Ŝe

zapis w momencie, kiedy dojdzie do sytuacji

odrzucenie traktatu spowoduje, iŜ te wartości

krytycznej, a ETS się wypowie, jaka jest relacja

nie będą chronione w Unii Europejskiej.

np. zasady udziału w zarządzaniu

Oczywiście tak nie jest. Te wartości od dawna

przedsiębiorstwem wobec zasady ochrony

są chronione na poziomie orzecznictwa

wolności gospodarowania.

Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, na poziomie dyrektyw, na poziomie

Ten bilans moŜe być bardzo zaskakujący. Są

dotychczasowych traktatów. Traktat czasami

przynajmniej dwie-trzy sprawy przed ETS-em,

wzmacnia je, czasami je tak uogólnia, Ŝe

które pokazują, jaki jest trend tego

stawia powaŜny znak zapytania co ETS z nimi

orzecznictwa, jeśli chodzi o takie konkrety, jak

zrobi kiedy się będzie musiał wypowiedzieć w

szkolenia zawodowe, warunki ochrony

jakiejś sytuacji konfliktowej.

konkurencji, standardy ekologiczne. Myślę, Ŝe odpowiedź nie powinna być tak oczywista,

Dziwię się teŜ, Ŝe nie ma tam wielu pytań z

poniewaŜ Unia Europejska nie jest remedium

punktu widzenia środowisk gospodarczych

na wszystkie nasze bolączki. Zgadzam się, Ŝe

dość istotnych. Takich, które mogłyby budzić

moŜna mieć powaŜne zastrzeŜenia do tego, w

trochę więcej podejrzliwości niŜ pytania o to,

jaki sposób sami korzystamy z własnej

17

suwerenności i wolności zarządzania,

głosowań nie jest wiele, choć najczęściej

zwłaszcza, jeśli nie wyjdzie reforma finansów

dotyczą najbardziej fundamentalnych spraw.

publicznych.

Głosowań jest niewiele tylko dlatego, Ŝe grupy robocze Rady przygotowują propozycje na

Natomiast próba ekstrapolowania tych

Radę w takim kształcie, aby znaleźć większość

problemów na Unię skończy się

albo ogólny konsensus.

niepowodzeniem. JeŜeli się spotkamy za pięćdziesięć lat, to nastroje dotyczące tego, w jak

To, Ŝe przy podejmowaniu decyzji nie ma

wielkim stopniu Unia załatwi nasze problemy

awantur, krzyków i radykalnych konfliktów

np. dotyczące reformy finansów publicznych,

(chociaŜ incydentalnie się zdarzają) nie wynika

mogą być bardzo mocno ostudzone.

z tego, Ŝe nikt nie przywiązuje wagi do kształtu legislacji europejskiej. Partnerzy tego procesu

W stan zaskoczenia wprowadziło mnie pytanie

starają się zachować maksimum kontroli, w

nr 30 o system głosowania. Tam jest

szczególności w dziedzinach draŜliwych. Jest

sformułowanie, które mówi, Ŝe system traktatu

tam jednak taka sama gra sił, jak ta, którą

konstytucyjnego podtrzymuje ilość głosów

widzimy z całym teatrum w parlamentach

Polski. Rozumiem, Ŝe to chodzi o takie

narodowych. Decyzje przygotowuje się w

przeliczenie demografii na punkty i załoŜenie,

zaciszu gabinetów, ale bez abstrahowania od

Ŝe moŜna uznać, Ŝe ilość głosów Polski jest

siły głosów poszczególnych państw.

tym punktem 0, a reszta się zmienia in plus lub in minus. W związku z tym głosy

Oczywiście nie zmierzam do tego, Ŝeby

niemieckie są po prostu dwukrotnie

podwaŜyć zasadniczy wydźwięk tych badań.

przemnoŜone, a polskie głosy zostają tak

Zdaję sobie bowiem sprawę z tego, Ŝe polskie

samo. To jest zamazanie obrazu. Nie ułatwia

społeczeństwo i z całą pewnością środowiska

ono odpowiedzi na to pytanie, bo równie

biznesowe dzisiaj uwaŜają, Ŝe reforma

dobrze moŜna było powiedzieć, Ŝe głosy

traktatowa jest potrzebna i nie ma się co

niemieckie stoją w miejscu, a głosy polskie są

czepiać. Natomiast jest faktycznie jakimś

podzielone na dwa, Ŝe głosów polskich jest

dysonansem poznawczym, Ŝe główne partie

dwa razy mniej.

opozycji i rządu mają duŜo chłodniejszy stosunek do tej sprawy. W zasadzie PiS z

Takie idealizacje nie słuŜą dobrze chociaŜby

Platformą w tych najwaŜniejszych sprawach

dlatego, Ŝe system traktatu konstytucyjnego –

kroczy dość równolegle. W szczególności

co się uznaje za jego zaletę – operuje nie

jeŜeli chodzi o system waŜenia głosów. Jeśli

systemem punktowym lecz systemem

państwo chcą się dowiedzieć dlaczego, to

demograficznym. Oznacza to taką mechanikę,

polecam dzisiejszy wywiad z Jackiem

która automatycznie przystosowuje się do

Saryuszem-Wolskim i – na zasadach

nowych okoliczności. Podobnie półprawdą jest

autoreklamy – najnowszy numer

uznanie, Ŝe głosowanie w ogóle jest nie

Międzynarodowego Przeglądu Politycznego. W

waŜne, bo dochodzi do niego rzadko. Jest to

MPP są dwie prace, które posłuŜyły jako prace

jedna z fundamentalnych półprawd, które

przygotowawcze stanowiska Platformy

funkcjonują w polskiej debacie publicznej. Jest

Obywatelskiej i później stanowiska rządu w

prawdą oczywiście, Ŝe statystyki pokazują, iŜ

zakresie tzw. systemu pierwiastkowego. Nie

18

jest to trudne do zrozumienia wbrew

która budowała szkołę. Komisarz McCreevy

przestrogom prof. Piontka.

zareagował bardzo nerwowo uznając, Ŝe to jest oczywiste złamanie zasad wspólnego

Powiem tak: wspólny rynek ma dwa oblicza.

rynku w zakresie świadczenia usług pracy

Jednym jest to, które wszyscy lubimy:

przez pracowników delegowanych. Sprawa

eliminacja barier w przepływie kapitału, dóbr,

trafiła do ETS-u, za parę tygodni będzie

usług. Natomiast po drugiej stronie, mniej

orzeczenie. Jest juŜ natomiast opinia, która

więcej od lat 80-tych, w związku z pewnymi

mówi, Ŝe nie tylko postanowienia lokalnego

zmianami w polityce europejskiej, górę bierze

prawa pracy, ale równieŜ porozumienia

konieczność regulacji, czyli zbliŜania

grupowe zawarte w danej branŜy – mogą sobie

standardów. JeŜeli mamy swobodę np.

państwo wyobrazić, jakie są to porozumienia

świadczenia usług, to warunki świadczenia tej

grupowe w branŜy budowlanej w Szwecji –

usługi muszą być zupełnie takie same we

muszą być respektowane, jeŜeli chodzi o pracę

wszystkich krajach. Stąd bierze się

pracowników delegowanych.

przekonanie, Ŝe kraje, które podejmują konkurencję w zakresie reformy finansów

Tak wygląda bilans pewnej gry między zasadą

publicznych, polityki społecznej, podatkowej,

swobody świadczenia usług czy swobody

dokonują w zasadzie czegoś nielojalnego

działalności gospodarczej a ochroną pracy na

wobec Unii.

wspólnym rynku. Takich przykładów jest duŜo więcej. Dlatego studziłbym optymizm, który

Jednym z powaŜnych konfliktów w takim

przebija przez te badania. Rozumiem

kontekście była reforma finansów publicznych i

dlaczego, bo ja teŜ podzielam optymizm co do

podatkowa w Irlandii w latach 80-tych.

integracji europejskiej, ale studziłbym

Spowodowało to przynajmniej trzy fale bardzo

optymizm co do przyszłości. MoŜe się to

powaŜnych sporów na poziomie ECOFIN-u.

skończyć bardzo róŜnie.

Musimy się pogodzić z tym, Ŝe dzisiaj jesteśmy w bardzo podobnej sytuacji. Będziemy mieli

Ostatni argument. Komisarz Verheugen dwa

ten sam problem i stąd nasze przewraŜliwienie

lata temu przedstawił bardzo ambitny i bardzo

na gruncie poszerzania, czy wzmacniania

dobry plan poprawy europejskiej legislacji

kompetencji unijnych w czułych elementach

wskazując, Ŝe aktualnie koszty implementacji

polityki społecznej i gospodarczej.

europejskiego prawa przez europejskich przedsiębiorców wynosi ok. 640 miliardów euro

Traktat konstytucyjny przynosi takie

rocznie. Postawił taki plan, Ŝe obniŜymy o

wzmocnienie. Ma długą listę artykułów,

połowę. Oczywiście po dwóch latach nie ma

wskazań, które o tym świadczą. Co więcej,

prawie Ŝadnego postępu w tej sprawie. W roku

ETS zrobi z tego uŜytek, który nie będzie nam

2006 mieliśmy dotknąć 54 legislacji, dotknięto

przynosił ani satysfakcji ani poczucia sukcesu.

5 i nie zakończono. To pokazuje równieŜ

Stąd uwaŜam, Ŝe jest się czym przejmować.

problemy, które znane są nam dobrze w

Ostatnio mamy wstępną opinię adwokata

Polsce. Problemy z notorycznymi

generalnego ETS-u w sprawie Waxholm. To

nowelizacjami, z rozproszeniem źródeł prawa.

jest znana sprawa, gdzie związki zawodowe

Po kilku, czasem kilkunastu dyrektywach,

wyrzuciły łotewską firmę spod Sztokholmu,

prawo staje się niejasne, niespójne, na którym

19

największym wygranym jest sądownictwo. W

w dwie godziny po decyzjach Europejskiego

tym wypadku jest to ETS, do którego zaufanie,

Banku Centralnego podejmuje dokładnie taką

według mnie, powinno być chłodzone, bo w

samą decyzję, jak tenŜe bank centralny. Więc,

moŜemy przeŜyć wiele rozczarowań.

czy to jest miara suwerenności w dzisiejszym świecie, w dzisiejszej Unii Europejskiej jaką moŜna mieć bez szkody oczywiście dla

Paweł Świeboda

interesów własnej gospodarki?

Chciałbym pogratulować BCC tego sondaŜu,

Zgadzam się z prof. Śpiewakiem, Ŝe państwo

bo mam wraŜenie, Ŝe ma on jeszcze jedno

narodowe nieco schodzi z pierwszego planu,

przesłanie, o którym nie było wcześniej mowy.

pojawia się w duŜo większym stopniu

On tak naprawdę postuluje zawarcie traktatu

sieciowość w dzisiejszej rzeczywistości.

konstytucyjnego wykraczającego daleko poza

Jednak państwo narodowe nadal ma duŜą

to, co znajduje się w obecnym dokumencie.

swobodę zaciągania hamulca i czyni to w wielu

Mówię tak dlatego, Ŝe te wszystkie pytania

przypadkach, równieŜ w Europie. Dzielenie się

odnoszące się do wolności, do praw w

suwerennością to jest debata stara, która się

pierwszej części sondaŜu nie mają

zaczęła 50 lat temu i zgadzam się z kolei z

zastrzeŜenia do zasad stosowania Karty Praw

posłem Szymańskim, Ŝe w zasadzie

Podstawowych. Kartę stosuje się do instytucji,

powinniśmy ten etap uznać za zamknięty.

organów i jednostek Unii Europejskiej oraz do

Oczywiście w kilku momentach ona powracała,

państw członkowskich, ale tylko w zakresie

np. powróciła we Francji przy okazji ratyfikacji

wdraŜania prawa krajowego. PoniewaŜ nie ma

traktatu z Maastricht, nawet w czasie kampanii

tego zastrzeŜenia, naleŜy domniemywać, Ŝe

referendalnej w sprawie traktatu

przedsiębiorcy odpowiadali na pytanie, czy w

konstytucyjnego powróciła jako suwerenność

ogóle Unia Europejska powinna np. chronić

socjalna.

wolność prowadzenia działalności Zatem został w ten sposób poddany debacie i

gospodarczej. Skoro 97% powiedziało, Ŝe tak,

decyzji ostatni, rzeczywisty atrybut państwa

to wyciągam z tego wniosek, Ŝe przedsiębiorcy

narodowego – zdolność do kształtowania

chcą, Ŝeby Unia chroniła równieŜ wolność

modelu społecznego. Tak naprawdę skala

prowadzenia działalności gospodarczej

dzielenia się suwerennością jest tradycyjnie

względem stosowania prawa krajowego.

wyznaczana zmianą reŜimu głosowania – z

Oznacza to przeniesienie całego projektu na

jednomyślności do większości kwalifikowanej.

inny pułap, duŜo bardziej konstytucyjny niŜ to

Ta zmiana jest duŜo waŜniejsza niŜ sam

jest w tym momencie, a to akurat mnie bardzo

system: czy będzie on pierwiastkowy, czy

cieszy.

większościowy, czy nicejski. Traktat JeŜeli chodzi o suwerenność, to oczywiście

konstytucyjny robi niewielki krok do przodu.

moŜna mówić o suwerenności formalnej i

Jakościowo jest mało istotny i na pewno sam w

suwerenności rzeczywistej. Bank centralny

sobie nie zasługuje na miano konstytucyjnego.

Danii jest suwereny w tym sensie, Ŝe moŜe W najbardziej takich newralgicznych

zrobić ze stopami procentowymi co mu się

obszarach, jak polityka podatkowa, w dalszym

Ŝywnie podoba, ale tak się dziwnie składa, Ŝe

20

ciągu mamy utrzymaną jednomyślność.

równieŜ był rząd koalicyjny. Powodowało to

Zwiększenie głosowania większością

wiele problemów, ale tego rodzaju decyzja

kwalifikowaną następuje w czterdziestu dwóch

Rady Ministrów była. Teraz nawet nie wiem

dziedzinach, z czego dwadzieścia to jest

czy jest decyzja Rady Ministrów, która daje

transfer z obszarów, gdzie była

mandat premierowi do negocjowania traktatu

jednomyślność. W trzech mamy dodatkowy

na szczycie.

reŜim hamulca bezpieczeństwa. Np. w

Nie było teŜ do wyobraŜenia, Ŝeby nie było

sprawach dotyczących zabezpieczenia

debaty parlamentarnej. Natomiast w tej

społecznego zostały wprowadzone nowe

sprawie takiej debaty do tej pory nie było, nie

mechanizmy, które pozwalają państwom

licząc ogólnej dyskusji o polityce zagranicznej.

członkowskim na zastosowanie szczególnej

UwaŜam, Ŝe to jest bardzo duŜy mankament.

procedury odwołania do Rady Europejskiej,

Dyskusja zmierza w tej chwili przed szczytem

czyli tak naprawdę wstrzymania decyzji i

nie tylko do ustalenia mapy drogowej, ale

odesłania jej do komisji Europejskiej. Tego

takŜe do podjęcia decyzji o treści nowego

rodzaju rozwiązanie być moŜe byłoby

traktatu. Taka jest ambicja prezydencji

interesujące dla polskiego rządu, jeŜeli obawia

niemieckiej. Tym samym Niemcy wychodzą

się on uproszczonego podejmowania decyzji w

poza swoje wcześniejsze zapowiedzi, bo

jakimś obszarze. Problem w naszej debacie

rzeczywiście początkowo miała to być jedynie

polega jednak równieŜ na tym, Ŝe nie wiemy

mapa drogowa tego co będzie dyskutowane.

dokładnie w jakich obszarach rząd obawia się

Teraz prezydencja chce, Ŝeby jak najwięcej

zbyt płynnego podejmowania decyzji w Unii

spraw przesądzić na szczycie, a w miarę

Europejskiej. W końcu w 19 dziedzinach mamy

moŜliwości wszystkie zamknąć.

nowe obszary, takie jak np. artykuł o energii, Jest to zrozumiałe, poniewaŜ tylko w ten

którego nie było wcześniej, czy o turystyce.

sposób moŜna utrzymać dynamikę polityczną,

Tam teŜ jest większość kwalifikowana.

jaka niewątpliwie istnieje. Byłby to opis JeŜeli chodzi o obecną debatę uwaŜam, Ŝe

polityczny, a nie prawny. Konferencja

bardzo nam doskwiera brak stanowiska rządu.

międzyrządowa zajęłaby się w drugiej połowie

Tu bym się więc nie zgodził ze swoim

roku przełoŜeniem uzgodnień politycznych na

przedmówcą, Ŝe tego rodzaju brak stanowiska

język prawny.

jest czymś zupełnie naturalnym. Rząd Jest kilka problemów, m.in. kwestia formuły

holenderski przesłał do parlamentu w marcu

samego traktatu: czy ma być on rewizyjny, taki

listę swoich postulatów opisanych na 7

jaki jest traktat z Nicei przykładowo, czy ma

stronach i dokładnie moŜemy przeczytać, za

jednak zawierać elementy konstytucyjne, np.

czym opowiada się rząd holenderski. Podobnie

część I z traktatu konstytucyjnego, która jest

było w Polsce w czasie negocjacji

dosyć klarowną ekspozycją wartości, celów i

akcesyjnych. Nie przypominam sobie

zadań Unii Europejskiej. MoŜna jeszcze

wcześniejszych sytuacji, w których Rada

myśleć o skondensowaniu tej części. Jej

Ministrów nie podejmowała decyzji w sprawie

uwzględnienie miałoby na pewno sens z

naszego stanowiska negocjacyjnego. To

punktu widzenia przejrzystości i prostoty

równieŜ nie było łatwe, przyjemne i miłe, bo

21

dokumentu. JeŜeli to będzie traktat rewizyjny,

Sadzę, Ŝe jest teŜ element ideologiczny

to będzie mało czytelny, trzeba się będzie nim

postrzegania świata, postrzegania Unii

posługiwać w zestawieniu z traktatem o

Europejskiej, obawy przed zbyt szybką

Wspólnocie Europejskiej i na pewno Ŝaden

integracją europejską. Poniekąd widziałbym w

obywatel na tego rodzaju produkt nie będzie

tym procesie odzwierciedlenie wizji IV

mógł spojrzeć Ŝyczliwie.

Rzeczypospolitej, ale w polityce europejskiej oznacza to wyhamowanie pogłębienia

Mamy równieŜ postulaty brytyjskie dotyczące

integracji. Jest teŜ element ambicjonalny,

statusu Karty Praw Podstawowych. Wielka

którego bym nie bagatelizował, czyli myślenie

Brytania chciałaby najchętniej pozbyć się

w rodzaju: "Czy oni na pewno nas biorą na

Karty, a jeŜeli miałaby zostać, to przewidzieć ją

serio?" Widzę to bardzo wyraźnie, zwłaszcza

w formie załącznika do traktatu. To pewnie jest

w ostatnich tygodniach. Proponujemy

realne, bo tak naprawdę nie zmieniałoby

pierwiastek bo to jest test, czy na pewno

statusu Karty Praw Podstawowych, a tylko

Polska pod rządami obecnej koalicji jest

jego wizualną obecność w tekście. Wielka

traktowana na powaŜnie.

Brytania dąŜy równieŜ do ograniczenia tego transferu do większości kwalifikowanej. Tu jak

JeŜeli ta sprawa nie będzie dyskutowana, to

sądzę posiada poparcie polskiego rządu.

wówczas będziemy mieć problem. JeŜeli chodzi o moŜliwe rozwiązania i system

No i jest wreszcie problem systemu

głosowania, lokowałbym się gdzieś pomiędzy

głosowania, który stawia Polska przy poparciu

opiniami tutaj wygłoszonymi. JeŜeli chodzi o

Czech. Zastanawiam się, skąd się bierze taki

znaczenie systemu głosowania na pewno jego

wstrzemięźliwy stosunek polskiego rządu do

rolę w naszej własnej dyskusji zbyt łatwo się

traktatu, co równieŜ było widoczne w

przecenia. Najbardziej liczy się skuteczność,

wystąpieniu pana posła. To nie jest tylko

siła argumentacji. Tego Polsce cały czas

sprawa systemu głosowania, a tak naprawdę

brakuje. Działamy na ostatnim etapie, na

słyszeliśmy tutaj postulat, Ŝeby w duŜej mierze

etapie COREPER – Komitetu Stałych

zacząć od nowa, Ŝeby napisać coś lepszego

Przedstawicieli, albo nawet na etapie

jak rozumiem, ale nie korygować traktatu

posiedzeń Rady. Dotyczy to obu rządów,

istniejącego. I na pewno jest tak, Ŝe partie

obecnego i poprzedniego. Tu się wiele nie

obecnej koalicji dopiero od niedawna

zmieniło.

uczestniczą w całym procesie. W Konwencie Europejskim nie było przedstawiciela

Europejscy dyplomaci dopiero w ostatnich

jakiejkolwiek partii, które są w dzisiejszej

tygodniach zwrócili uwagę, Ŝe Polska w jednej

koalicji i ich stosunek do wejścia do Unii

sprawie zapowiada, Ŝe będzie miała problem

Europejskiej nie zawsze był jednoznaczny. Co

na 6 miesięcy przed dyskusjami, mianowicie w

prawda Marek Jurek nie jest juŜ członkiem

podziale zobowiązań dotyczących udziału

Prawa i Sprawiedliwości, niemniej on zawsze

energii odnawialnej w całkowitym bilansie

był dumny, Ŝe głosował przeciwko traktatowi

energetycznym. Przesądził o tym szczyt

akcesyjnemu. To jest taki bagaŜ, który na

marcowy: 20% do 2020 roku, ale dla

pewno ma swoje znaczenie .

wszystkich państw członkowskich. Teraz trzeba to podzielić na 27 państw i Polska juŜ

22

zapowiada, Ŝe będzie dąŜyć do tego, aby ten

Czy takich sytuacji będzie w przyszłości kilka,

limit był dla niej jak najmniejszy. Generalnie

czy teŜ one są czysto hipotetyczne?

jednak aktywizujemy się dopiero na ostatnim

Dla mnie w systemie głosowania, który został

etapie i być moŜe dlatego teŜ znaczenie

zaproponowany w traktacie konstytucyjnym,

systemu głosowania przeceniane jest w

najwaŜniejsza jest sama idea – idea państw i

wewnętrznej dyskusji.

obywateli, Unii jako unii państw i obywateli.

Powiedziałem, Ŝe lokuję się pomiędzy dlatego,

Jest ona wyraŜona poprzez większość państw

Ŝe większość kwalifikowana i jej pozyskanie

i większość obywateli, a nie większość państw

ma znaczenie we wraŜliwych sprawach. Do

i większość pierwiastka kwadratowego. A tak

glosowania być moŜe nie dochodzi fizycznie

naprawdę matematycy uwaŜają, Ŝe pierwiastek

poprzez podniesienie ręki. Przez 3 lata

kwadratowy to jest tylko przybliŜenie. DuŜo

jeździłem na posiedzenia Rady i nie widziałem

większą precyzję w wyraŜeniu idei, jaką rząd

ani jednego głosowania – nikt nie prosił

prezentuje, dawałby pierwiastek trzeciego

uczestników o podniesienie ręki. Natomiast

stopnia, a jeszcze większą – czwartego. I to

prezydencja zawsze wie czy ma większość

jest jedna kwestia, która dotyczy samej istoty

kwalifikowaną czy nie ma przy legislacji w

sprawy. Jest to bardzo waŜne, bo jesteśmy na

grupach roboczych, o czym mówił poseł

takim etapie rozwoju integracji europejskiej, Ŝe

Szymański. Dotyczy to zarówno posiedzeń

idea ma znaczenie. Unia dojrzała do tego,

COREPER-u jak i tym bardziej na posiedzeń

Ŝeby była unią państw i obywateli.

Rady. Bardzo często nie ma potrzeby

W końcu jest kwestia otwierania lub nie

zadawania tego sakramentalnego pytania, bo

otwierania pakietu instytucjonalnego. Te

wszystko jest jasne. JeŜeli nie ma większości

sprawy, kształt Komisji i podejmowanie decyzji

kwalifikowanej to nie stawia się tej kwestii,

są traktowane jako integralna całość. Nikt tego

tylko szuka większości. I w kilku sytuacjach

pakietu nie chce otwierać poza Polską i poza

tego rodzaju drobna róŜnica moŜe się

Czechami. Jest pytanie czy tego rodzaju

oczywiście okazać istotna.

postawa zaprocentuje uzgodnieniami, które dla

Zaraz po przystąpieniu Polski do Unii Wielka

Polski będą korzystne. Wydaje mi się , Ŝe

Brytania zwróciła się do nas o poparcie w

decyzja na czerwcowym szczycie jest duŜo

sprawie dyrektywy o czasie pracy, która dla

waŜniejsza niŜ się to przedstawia, Ŝe tak

Wielkiej Brytanii i dla rządu Partii Pracy jest

naprawdę ona moŜe zdecydować o rozwoju

rzeczą fundamentalną. Dla nas była wtedy

procesu integracji europejskiej na najbliŜsze

drugorzędną, dlatego poparcie było udzielone

lata. Nie chodzi o straszenie podwójną

w zamian za szereg innych, drobnych gestów

prędkością, ale naprawdę jest juŜ znuŜenie

poparcia nas ze strony brytyjskiej. Gdyby

większości państw członkowskich

większość kwalifikowana była decydowana na

problematyką tej nieustannej reformy

podstawie traktatu konstytucyjnego –

instytucjonalnej, która się ciągnie od lat 90-

podwójnej większości, to Wielka Brytania nie

tych. Traktat konstytucyjny miał ją zamykać.

miałaby juŜ moŜliwości zablokowania prac, o

Wszyscy wspominają w najgorszy sposób

co jej tak naprawdę wtedy chodziło. Trzeba

negocjacje, które były toczone w Nicei, gdzie

sobie zadać pytanie, ile jest takich sytuacji.

23

premier Aznar palił swoje cygaro do 5 rano i

nasz rząd chce ją zawetować, a inni nie chcą,

domagał się większej liczby głosów. Nikt nie

to dla nas oznacza to rzeczywiście Europę

chce wracać do tej kwestii, dlatego oferta

dwóch prędkości. Nasi partnerzy zaczną się od

zaproszenia do podobnego rodzaju atmosfery

nas odsuwać. Jak się zaczną odsuwać, to nie

jest przyjmowana jak najgorzej. Dynamika

będziemy robili dobrych interesów. Będziemy

polityczna wskazuje na to, Ŝe Unia chce

mieli do czynienia z sytuacją, której nie

skonsolidować swoje siły i pójść do przodu, bo

chcemy. Brak informacji i brak dyskusji

wyzwania czekają cały czas. Chiny przegoniły

powoduje emocjonalny stosunek. W imię

Niemcy pod względem dochodu narodowego

czego premier chce wetować? Dobrze, chce,

liczonego w parytecie siły nabywczej w

Ŝeby Polska była silniejsza, ale jeŜeli wszyscy

ubiegłym roku, a w 2020 przegonią Unię

się od nas w imię tego odwrócą, to po prostu

Europejską, jeŜeli oczywiście utrzymają

wszyscy stracimy. To jest bardzo emocjonalne,

tendencje wzrostowe. To są wyzwania, którymi

proste postrzeganie sytuacji, ale tak jest. Stąd

Unia Europejska powinna się zajmować, a nie

teŜ proste pytania.

liczeniem procentów, tym bardziej, Ŝe te procenty są bardzo nieduŜe. Porównanie siły Jarosław Mulewicz (z sali)

głosu Polski w systemie traktatu konstytucyjnego i w systemie pierwiastkowym

Chciałbym skomentować tę dyskusję z punktu

daje róŜnicę w wysokości 0,52%. JeŜeli

widzenia polskich przedsiębiorców, których

weźmiemy wskaźnik Banzhafa uŜywany do

reprezentuję w Europejskim Komitecie

tego rodzaju porównań, który wyraŜa

Ekonomiczno-Społecznym i jednocześnie

prawdopodobieństwo sytuacji, w której głos

nawiązać do ankiety, która jest moim zdaniem

danego państwa przewaŜa w głosowaniach, to

szalenie istotna i waŜna. Nawet przy prostocie

jest róŜnica 0,52 pkt procentowego. Czy warto

pewnych pytań odzwierciedla jedną bardzo

jest umierać za 0,52% w sytuacji, w której

waŜną kwestię, która jest wspólna nie tylko dla

czekają wyzwania przyszłości?

przedsiębiorców z Polski, ale z całej Europy Centralnej, Wschodniej i ze wszystkich nowych krajów.

Marek Goliszewski Kiedy w 1991 roku parafowałem Układ Chciałem powiedzieć, Ŝe postawione przez

Europejski jako główny negocjator tego układu

nas pytania były pytaniami bardzo prostymi

i stałem przed kamerami, zapytano mnie

dlatego, Ŝe wiedza społeczeństwa o

dlaczego Układ i wejście do Unii Europejskiej

omawianych zagadnieniach jest na

jest takie waŜne. Powiedziałem wówczas, Ŝe

podstawowym poziomie.

jest waŜne m.in. dlatego, Ŝe Polska właśnie

Dzisiaj ludzie prowadzący działalność

deleguje część swojej suwerenności organom

gospodarczą mówią tak: "Myśmy skorzystali z

unijnym, będzie miała tę suwerenność w jakiś

tej Unii, ale tak na dobrą sprawę nie wiemy na

sposób bardziej ograniczoną, zwłaszcza w

czym polegają mechanizmy, na czym polega

kwestiach ekonomicznych i Ŝe to jest dla

podejmowanie decyzji, co to jest ta

naszego kraju dobre. śe postępująca

eurokonstytucja itd." Jak dzisiaj słyszymy, Ŝe

integracja i to właśnie przenoszenie uprawnień

24

na szczebel władz wspólnotowych jest

na szczebel unijny. Widzą w tym pewną

szalenie waŜne i istotne.

gwarancję tego, Ŝe będą mogli w przyszłości swoje firmy rozwijać i mieć przed sobą jakąś

Ankieta potwierdza tę tezę z przed tylu lat

jaśniejszą przyszłość, niŜ mieliby, gdyby o

dlatego, Ŝe – proszę zauwaŜyć – sytuacja

całej polityce ekonomicznej decydował tylko

polityczna w 1989 roku była zupełnie inna.

suwerenny rząd robiąc co chce z polityką

Dzisiaj jest zupełnie inna, nie wiemy jaka

ekonomiczną.

będzie za rok. Pojawiły się partie, których nie było w ogóle. A mogło być tak, Ŝe byśmy nie byli członkiem Unii. MoŜe być teŜ tak, Ŝe jeŜeli

Eugeniusz Piontek

nie przyjmiemy eurokonstytucji, jeŜeli nie Rozpocznę od refleksji dotyczącej przeszłości,

pogłębimy integracji europejskiej, to pojawi się

o której wspomniał pan Mulewicz. Uściskałem

za rok czy dwa ktoś na scenie politycznej, kto

go emocjonalnie na lotnisku w 1991 roku,

będzie chciał zwiększyć deficyt budŜetowy do

kiedy się dowiedziałem, Ŝe udało mu się

10%. Będzie chciał rozdawać lekką ręką

wynegocjować w ostatniej chwili zgodę Unii na

pieniądze, których sam nie zarobił i będzie

wpisanie naszej deklaracji, wedle której

podejmował róŜne niebezpieczne decyzje

podpisanie Układu Europejskiego będzie

polityczne. Moim zdaniem udział Polski w

torowało drogę do członkowstwa, na co Unia

organizacjach międzynarodowych, takich jak

nie chciała się zgodzić. Innymi słowy

Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank

racjonalizm z emocjami czasem idą w parze i

Światowy, czy Unia i pogłębianie integracji,

nawzajem sobie pomagają. Natomiast ankieta,

przyjęcie eurokonstytucji – oznacza dla

którą pierwotnie przygotowywałem była

przedsiębiorców istotną rzecz. Będą mieli to,

obszerniejsza, a w szeregu punktach pytania

czego tak bardzo pragną – stabilniejsze prawo,

były inaczej sformułowane. Uznaję w pełni

przewidywalne i transparentne i gwarancję, Ŝe

prawo BCC do takiego ukształtowania tej

nie znajdzie się u władzy ktoś, kto wywróci

ankiety, bo jest jej gospodarzem i rozumiem,

warunki prowadzenia działalności

dlaczego to było potrzebne.

gospodarczej.

Tym powodem jest wywołanie dyskusji wokół

JeŜdŜąc po loŜach regionalnych BCC,

dokumentu, który przedstawiany jest na ogół w

rozmawiając z przedsiębiorcami wiem, Ŝe oni

kategoriach czarnego luda, jako zagroŜenie dla

naprawdę niewiele wiedzą o Unii. Niewiele

wszystkiego co jest pozytywne. Suwerenność,

wiedzą o eurokonstytucji, ich to nie interesuje,

niepodległość, godność narodowa i co jeszcze

ale wiedzą, Ŝe przez wejście Polski do UE i

chcecie. Stąd pewna neutralność tych pytań w

przez przyjęcie eurokonstytucji, pójście dalej w

kategoriach selektywności. Pytania są bardzo

tej integracji europejskiej zyskują gwarancje

róŜne i zmierzają do odczarowania dokumentu

lepszych warunków prowadzenia działalności

jakim jest konstytucja. Stąd w większości pytań

gospodarczej. To jest dla nich szalenie waŜne.

jest odesłanie do artykułów konstytucji, co UwaŜam tę ankietę za szalenie waŜną, bo ona

oczywiście nie zmienia postaci rzeczy, Ŝe wiele

udowadnia, Ŝe przedsiębiorcy chcą integracji i

z tych postanowień, które są w owym

nie boją się utraty suwerenności, oddania jej

dokumencie jest kontrowersyjnych.

25

Konstytucję w jej obecnym kształcie

europejskie lobby związkowe. To zaczęło się

ratyfikowało 17 państw, 20 państw ją popiera.

krótko przed rozszerzeniem na wiosnę 2004

Czyli 3 państwa, które nie ratyfikowały, nie

roku. Po rozszerzeniu mieliśmy dosyć duŜo

zajęły jeszcze stanowiska. Wśród pozostałych

czasu, Ŝeby aktywnie zabierać stanowisko w

krajów jest co najmniej jedno państwo, od

róŜnych fazach dyskusji. Ta dyskusja była

którego zaleŜy przyszłość konstytucji

prowadzona w Parlamencie Europejskim, w

europejskiej lub innego traktatu, jakby go nie

EKES-ie, w Radzie. Przejrzałem bardzo

nazwać – Francja, która go przetrąciła. W

szczegółowo wszystkie spisane dyskusje. Głos

gruncie rzeczy bez akceptacji Francji w tej czy

Polski był cieniutki i mało gdzie w ogóle się

w innej formie, nie ma szans, Ŝeby reforma

objawiał. Zaczęliśmy reagować na negatywne

unijna się dokonała.

zmiany dopiero w fazie, gdy projekt był w zasadzie zaakceptowany, tj. latem 2006 roku.

Obecny prezydent Republiki Francuskiej

To było zdecydowanie za późno. To jest

Nicolas Sarkozy opowiedział się jeszcze kiedy

właśnie przykład, jak nie naleŜy postępować w

był kandydatem na to stanowisko, za tzw.

ramach Unii.

małym traktatem, skupiającym się na instytucjonalnych rozwiązaniach i politykach

Przedsiębiorcy mają tam swoje

Unii. Mnie osobiście wydaje się to racjonalnym

przedstawicielstwo i to w róŜnych strukturach,

podejściem do rozwiązania obecnego

bardzo silne. Powinniście państwo wpływać na

problemu.

swoich przedstawicieli i pilnować ich, aby działali rozsądnie, od początku do końca

Najmniej racjonalnym elementem struktury

pilnując całego procesu legislacyjnego. Ale

obecnego traktatu jest Karta Praw

powinny to robić takŜe państwa, bo niezaleŜnie

Podstawowych. W najrozmaitszych

od tego, co się czyta w podręcznikach, jaka

publikacjach zjechałem tę kartę od A do Z,

jest procedura legislacyjna, pozostaje faktem,

niewiele z niej zostawiając. Podobnie nie

Ŝe od momentu zgłoszenia inicjatywy

zostawiłem suchej nitki na obecnej Dyrektywie

prawodawczej przez Komisję włączają się do

Usługowej wskazując m.in. na te zagroŜenia, o

debaty gremia przedstawicielskie w składzie

których mówił pan poseł Szymański. Co więcej

reprezentantów państw członkowskich. Ten

wskazałem, Ŝe jeŜeli ta dyrektywa nie zostanie

model nazywa się „komitologią”. Najrozmaitsze

szybko zrewidowana, to grozi to załamaniem

komitety pilnują Komisji od wstępnych etapów

jednolitego rynku wewnętrznego w zakresie

kształtowania projektu aktu prawnego aŜ do

usług.

przedstawienia ostatecznego projektu. Pragnę korzystając z tej dyskusji pokazać Istnieją tzw. formacje Rady, czyli specjalne

pewną sprawę. Rewizja pierwotnego projektu

grupy robocze. To tam się uciera stanowisko

dyrektywy usługowej, zwanego projektem

stron. My albo wymieniamy naszych

Bolkensteina, bardzo liberalnie i pozytywnie

przedstawicieli na co trzecim posiedzeniu, albo

rozwiązującego problemy jednolitego rynku

– co zostało powiedziane juŜ wcześniej –

dyrektywy usługowej, została przełamana

włączamy się w końcowych fazach

przez lobby interwencjonistyczne patriotów

kształtowania aktu prawnego i otrzymujemy to,

ekonomicznych – tak to nazwijmy – i

co inni juŜ wynegocjowali. Zatem nie ma

26

ciągłości, nie ma jednolitej koncepcji, nie

dyskrecjonalnej gestii dopóki nie muszą.

wiadomo jak się z tymi Polakami dogadywać, a

Natomiast rezygnują tylko tam właśnie, gdy

my sami nie wiemy jakie zająć stanowisko.

działanie indywidualne okazuje się

Takie podejście jest błędem w sposobie

niedostatecznie skuteczne. Z tego musimy

uczestnictwa w procesie prawotwórczym Unii

sobie zdawać sprawę. Tu nie ma ograniczenia

Europejskiej. NaleŜy go jak najszybciej

suwerenności – co podkreślam – za to jest

naprawić.

przekazanie wykonywania suwerenności w pewnych dziedzinach. A to jest konieczne ze

Unia Europejska nie rozwiąŜe wszystkich

wskazanych powodów.

problemów, ale jest środkiem, który moŜe pomóc rozwiązać bardzo wiele z problemów, z

Jeszcze dwie uwagi. Unia jest jednak

którymi nie mogą się uporać pojedyncze

wspólnotą opartą na prawie. Jest to bardzo

państwa członkowskie. O przykładowych

wyraźnie podkreślane w orzecznictwie

problemach tego rodzaju mówiłem wcześniej.

wspólnotowym. Jedną z takich zasad jest

Pragnę w tym momencie zwrócić uwagę, Ŝe w

zasada uprawnionych oczekiwań, w polskim

gruncie rzeczy nieporozumieniem jest

prawie praktycznie nie stosowana, a do której

mówienie o rezygnacji z suwerenności czy

bardzo często odwołują się strony w

ograniczeniu suwerenności.

postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, zwłaszcza w swoich

Profesor Berezowski uczył mnie, Ŝe jak długo

wystąpieniach przeciwko uchwałom agend i

państwo istnieje i moŜe dysponować swoją

instytucji tej wspólnoty. Niejednokrotnie z

wolą to nie ma pozbawienia suwerenności

dobrym skutkiem.

tego państwa. Jest jedynie ograniczenie swobody wykonywania suwerenności. Dopóki

Artykuł 6 ustęp 2 Traktatu Ustanawiającego

państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą

Unię Europejską mówi wyraźnie, Ŝe Unia

z niej wystąpić, tak długo nie ma Ŝadnego

opiera się m.in., a właściwie w szczególności,

przekazania suwerenności, bo państwo z

na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i

niczego nie zrezygnowało, tylko się zgodziło,

Podstawowych Wolności i na zasadach

Ŝe w pewnych sprawach, w ramach tzw.

konstytucyjnych wspólnych państwom

kompetencji powierzonych przez nie Unii, ona

członkowskim. To jest ten zrąb regulacji

będzie je wykonywała wspólnie, według

prawnych, który leŜy u podstaw porządku

ustalonych procedur.

prawnego Unii Europejskiej w zakresie praw podstawowych. Stąd m.in. Karta Praw

Dzieje się to zawsze wówczas i tylko w tych

Podstawowych jest niepotrzebna, bo te prawa

granicach, w jakich państwa stopniowo

są zdefiniowane gdzie indziej i w gruncie

dochodzą do wniosku, Ŝe same nie są w stanie

rzeczy rządy państw członkowskich do tego

z równą efektywnością realizować swoich

wniosku doszły w tzw. deklaracji wyjaśniającej.

własnych celów narodowych. Wtedy decydują się na przekazanie kolejnej części uprawnień

Deklaracja wyjaśniająca jest dokumentem

do wspólnego wykonywania prze instytucje

obszerniejszym niŜ sama Karta Praw

unijne. Nigdy wcześniej. I tak jest po dzień

Podstawowych, załączonym do niej w wyniku

dzisiejszy. Państwa nie rezygnują ze swojej

konferencji międzyrządowej, która przyjęła

27

Janusz Onyszkiewicz

traktat zwany konstytucją. Z tych dyspozycji wyraźnie wynika, Ŝe poszczególne

Jak zachowa się rząd, tego nie wiem,

postanowienia Karty naleŜy interpretować tak,

natomiast mam nadzieję, Ŝe nie będzie umierał

jak wynika to z Europejskiej Konwencji Praw

za pierwiastek kwadratowy i za parę jeszcze

Człowieka i Podstawowych Wolności, tradycji

innych rzeczy. Mam takŜe nadzieję, Ŝe rząd

konstytucyjnych i orzecznictwa Europejskiego

będzie miał świadomość, iŜ zablokowanie

Trybunału Praw Człowieka. Innymi słowy jest

traktatu moŜe doprowadzić do czegoś, o czym

to pewien kombajn, tak to moŜna obrazowo

bardzo jasno mówi premier Belgii Verhofstadt

pokazać, który czerpie z róŜnych źródeł, które

postulując tworzenie twardego jądra. Stwarza

są wspólnie realizowane na poziomie Unii.

to dla nas oczywiście kolejne zagroŜenie i kolejny problem do pokonania.

W róŜnych kwestiach szczególnych oczywiście moŜna mieć róŜne poglądy. Wynik negocjacji

Chciałbym natomiast powiedzieć, Ŝe tak

będzie taki, jaki da się osiągnąć. Nie sądzę, by

naprawdę oczywiście chodzi o to, Ŝeby Unia

polski rząd ostatecznie zdecydował się na

Europejska była nie superpaństwem, ale Ŝeby

próbę zerwania negocjacji, poniewaŜ mogłoby

jednak była – jak to powiedział Tony Blair –

się to skończyć tym, Ŝe Unia zerwie z nami. Po

supermocarstwem. Czyli, Ŝeby była wielkim

prostu przyjmie układ nowacyjny i w ramach

graczem na arenie światowej. śeby nie moŜna

układu nowacyjnego państwa, którym

było spotkać się z taką oceną jaką

odpowiada nowe porozumienie, przystąpią do

wypowiedział Mao Tse Tung w latach 60-tych,

tego układu, a te którym nie odpowiada,

który na pytanie, co w Chinach sadzi się o

zostaną poza Unią. Taki wariant przewiduje

sytuacji w Europie, powiedział dziennikarzowi

traktat konstytucyjny.

patrząc z pobłaŜaniem: „Nas tutaj w Chinach

Oby się udało naszemu rządowi

sprawy tego małego półwyspu właściwie mało

wynegocjować jak najwięcej korzystnych dla

interesują.” Temu trzeba zapobiec.

Rzeczpospolitej rozwiązań. WaŜne, by były to

System westfalski runął. Teraz mamy inną

rozwiązania racjonalne, bo właśnie z tym

sytuację. Unia Europejska musi być

pierwiastkiem jest tak jak powiedział pan

wielowymiarowym bytem politycznym. śeby

Świeboda. Nie ma co kruszyć kopii o te 0,52%,

mogła tworzyć wspólną politykę zagraniczną

natomiast kaŜdorazowe wyliczanie siły głosów

skuteczniej niŜ jest to do tej pory i w jej ramach

poszczególnych państw będzie wymagało

takŜe wspólną politykę bezpieczeństwa

chodzenia na głosowania z kalkulatorem o

energetycznego, musi być wyposaŜona w

duŜej sile operacyjnej.

dodatkowe instrumenty. Mam tu na myśli uporządkowanie spraw gestii, jeśli chodzi o sprawy zagraniczne, sprawy reprezentacji. To

Marek Goliszewski

wszystko ma załatwiać nowy traktat Jak powinien i jak się zachowa nasz rząd na

konstytucyjny, nowy, ale oparty na starym.

szczycie europejskim?

Gdybyśmy usiłowali otworzyć dyskusję od nowa nad tym traktatem, to przypuszczam, Ŝe sytuacja byłaby zupełnie fatalna i dlatego

28

cieszy mnie to, Ŝe jednak rząd godzi się, by

Nazwałbym to – kultury liberalnej, w której

przyjąć ten traktat. Jest on podstawą, do której

istotą systemu jest element dyskusji, słuchania

jednak moŜna próbować wynegocjować

argumentów, argumentowania na wszystkich

rozmaite zmiany. śyczę tutaj dobrze, jednak

etapach stanowienia prawa i podejmowania

jeśli chodzi o pierwiastek kwadratowy, to nie

decyzji politycznych.

wróŜę sukcesu.

W tym znaczeniu Europa wymaga wspólnej kultury politycznej. Model, który proponuje pan premier Kaczyński, jest z tym modelem

Paweł Śpiewak

liberalnym nie do końca do pogodzenia. MoŜe Tak samo nie wiem co zrobi rząd, natomiast

się okazać, Ŝe Polska, Ŝe polski rząd, ale przez

twierdzenie „zginę za” oznacza ni mniej ni

to i wszyscy Polacy, będą postrzegani jako kraj

więcej tylko, Ŝe rząd jest nie gotowy i odmawia

i naród awanturniczy, nacjonalistyczny, a

jakiegokolwiek kompromisu. To jest sygnał

przede wszystkim jest destrukcyjny dla

bardzo niedobry, szczególnie biorąc pod

pewnego wspólnego projektu. To jest

uwagę, co się stanie, jeŜeli Polska nie

najgorsze co moŜe być, a taki obraz Polski w

podpisze tego traktatu. Co się stanie z

tej chwili w całej prasie jest umacniany.

Europą? Są dane ku temu, Ŝeby obawiać się tego z perspektywy mojego Ŝycia, Ŝycia moich dzieci i przyszłości naszego kraju.

Konrad Szymański

O ile wiem, w przyszłym roku jest rewizja

Jestem tutaj w trudnej sytuacji, ale postaram

budŜetu UE. To jest dramatyczny problem, bo

się jej sprostać.

rozwój wypadków moŜe się okazać dla Polski

Myślę, Ŝe w Holandii nikt się nie przejmuje tym,

bardzo niekorzystny. To paraliŜuje

co będzie, jak premier Balkenende zdecyduje

perspektywy polskiej polityki zagranicznej.

się na powtórne referendum, a taka

Przewodniczący komisji spraw zagranicznych

perspektywa istnieje. JeŜeli lista postulatów

Paweł Zalewski mówi o konieczności

premiera Balkenende w zakresie

włączenia Ukrainy do Unii Europejskiej. To jest

dekonstytucjonalizacji tego traktatu się nie

śmieszny postulat w sytuacji kogoś, kto

powiedzie, to on to podda pod referendum.To

reprezentuje zarazem PiS, a zarazem

referendum będzie przegrane. Myślę, Ŝe jeŜeli

proponuje tego typu rozwiązania polityczne.

opinia holenderska by mu zamknęła zupełnie

Oznaczałoby to, co sygnalizuje bardzo wiele

moŜliwości i związała ręce, to jego pozycja

osób, być moŜe rozbicie Unii, podzielenie jej

negocjacyjna byłaby bardzo słaba i nikt by się

na te dwa tempa i potraktowanie nas jako w

z nim dzisiaj nie liczył. A jest inaczej. Głos

gruncie rzeczy kraju marginesowego.

premiera Holandii jest bardzo waŜnym głosem w debacie europejskiej.

Wreszcie sprawa, którą uwaŜam za najwaŜniejszą: sercem, istotą Unii Europejskiej

Nie traktujmy się więc inaczej, poniewaŜ

nie jest system prawny, ale pewna kultura

jesteśmy dokładnie w takim samym połoŜeniu.

dyskusji, umiejętność zawierania kompromisu,

Ani w Polsce nikt nie ma ochoty dokonywać

czyli pewien rodzaj kultury negocjacyjnej.

zamachu na proces integracji, ani nikt nie ma

29

ochoty wywracać tego procesu. Polski rząd,

polskiego hydraulika i populizm francuskich

jak do tej pory, zrobił duŜo więcej przyjaznych

oraz części niemieckich polityków, lubiących

gestów, niŜ to moŜna byłoby odczuć po

rozgrywać kartę niemal ksenofobiczną w

percepcji tego, co się dzieje w debacie

odniesieniu do konkurencji na rynku pracy i

europejskiej, chociaŜby decydując się bardzo

usług.

szybko na to, by podstawą dyskusji był jednak

Gdyby Unia dwóch prędkości była

traktat konstytucyjny. To był bardzo duŜy gest,

rozwiązaniem realnym, to juŜ dawno by to

w szczególności wobec pani Merkel i

zrobiono. Mamy postulaty takie, jak

jednocześnie gest, który nam oczywiście

Verhofstadta – budowania twardego jądra.

zawęŜa pole manewru.

Znacznie łatwiej to powiedzieć, łatwiej napisać

Myślę jednak, Ŝe wszyscy są świadomi, jakie

o tym ksiąŜkę, niŜ to zrobić. JuŜ raz

są realne moŜliwości gry negocjacyjnej. W

spróbowano tworzyć twarde jądro, zrobiono

najbliŜszych tygodniach z pewnością

karmelkowe porozumienie, które swoją nazwę

przekonamy się, Ŝe ta lista spraw, które będą

zawdzięcza temu, Ŝe miało i skalę i powagę

w mandacie negocjacyjnym, będzie

właśnie karmelkową. Unia w swoim głównym

zaskakująco długa. Półtora roku temu ogólny

nurcie jest doskonale świadoma tego, Ŝe to nie

ton wszystkich komentarzy był taki, Ŝe traktat

zmiany instytucjonalne, ale poszerzenia dały

jest zamknięty. Zwolennicy tej tezy w 18-tu

Unii podmiotowość światową. Nikt nie będzie

krajach Europy mówili wtedy: „Traktat jest

chciał zrezygnować z tego ot tak, bo mu się nie

zamknięty, albo bierzemy, albo wyjeŜdŜamy.”

podoba. Lista korekt w traktacie konstytucyjnym jest tak naprawdę krótka. Zbyt

Dzisiaj to jest juŜ pogląd zupełnie śmieszny,

wiele osób czerpie powaŜne korzyści z tego,

traktat jest otwarty w bardzo wielu sprawach.

Ŝe Unia to dzisiaj olbrzymi rynek i olbrzymi

Większości tych spraw nie otworzyliśmy my,

podmiot międzynarodowy.

tylko inni uczestnicy gry negocjacyjnej wokół zmiany traktatowej. Polska nie jest na czele

Rozumiem, Ŝe dzisiaj mogą państwo mieć

ruchu państw, które rozmontowują traktat. To

poczucie niedosytu, albo nawet złości, jeŜeli

nie Polska spowodowała największy zator w

chodzi o politykę wewnętrzną, czy

procesie negocjacji. Dbajmy więc o skalę.

gospodarczą w Polsce. Ale przestrzegałbym przed betonowaniem tej sprawy na poziomie

Z całą pewnością nie jest tak, Ŝe grozi nam

unijnym, poniewaŜ to będzie nieodwracalne i

jutro powołanie nowej Unii. JeŜeli to byłoby

nie zapewniałbym państwa, Ŝe wynik będzie

takie proste, to pewnie mielibyśmy juŜ to za

korzystny. Proszę wziąć pod uwagę, Ŝe wybory

sobą, poniewaŜ duŜa i poszerzona Unia

w Polsce wygrywają róŜne partie i być moŜe

oznacza bardzo wiele problemów dla wielu

kiedyś przyjdzie taki klimat, który będzie dla

starszych państw. Mają one poczucie, Ŝe

państwa satysfakcjonujący. MoŜe się wtedy

najwięcej płacą i jednocześnie są pod

okazać, Ŝe jeŜeli będziemy popierali

wzmocnioną presją konkurencji. A jak wiemy,

windowanie kompetencji na poziom unijny, to

w wielu krajach unijnych, w szczególności

niektóre zmiany juŜ nie będą moŜliwe.

kontynentalnej Europy, konkurencja nie jest ulubionym słowem. Stąd reakcje na karierę

30

Tak naprawdę proces regulacyjny w Unii nie

podstawie takiego podziału głosów, w którym

słuŜy tylko spełnianiu pewnych ideowych

głosy są przydzielone arbitralnie na podstawie

załoŜeń. SłuŜy równieŜ temu, Ŝeby przerzucić

czystego kontraktu, to poradzi sobie teŜ z

problemy konkurencyjne Francji i Niemiec na

pierwiastkiem.

nowe kraje, które jeszcze tych problemów nie

Biorąc pod uwagę, Ŝe prof. Piontek się ze mną

mają. Dyrektywa o czasie pracy była typowym

zgodził co do rangi Karty Praw Podstawowych

tego przykładem: „My mamy problem z

i jej powagi, to ja chcę się zgodzić z panem

czasem pracy we Francji, nie moŜemy tego

profesorem w innej sprawie. Zgadzam się

problemu rozwiązać, więc ten problem

mianowicie, Ŝe jest w Polsce problem z

wyeksportujemy równieŜ do Polski, Łotwy i

czasem, tj. z układaniem w czasie udziału

Estonii, bo tam jeszcze tego problemu nie

Polski w pracach legislacyjnych. To trzeba

mają i są trochę za konkurencyjni.”

poprawić. Z perspektywy parlamentu to

Dyrektywa usługowa ze swymi niezwykle

równieŜ widać. Miałem jedno takie

restrykcyjnymi zapisami wynegocjowanymi w

doświadczenie, kiedy spotkałem się z

drugiej fazie, słuŜy temu samemu. Nie jest to

przedstawicielem polskiego rządu, który

tylko gra koncepcji społeczno-gospodarczych.

prezentował stanowisko w sprawach niezwykle

Jest to równieŜ gra między róŜnymi częściami

waŜnej dyrektywy sektorowej. Miało to miejsce

Europy, które są w róŜnej sytuacji politycznej.

tuŜ po głosowaniach nad nią, co ze względów

Mamy swoje przewagi.

archiwalnych i historycznych było bardzo interesujące. Poniekąd wiedziałem co ten

Co do pierwiastka: zachęcam do tego, Ŝeby się

człowiek myśli, czego chce, głosowaliśmy tak

przyjrzeć tej sprawie trochę bliŜej. JeŜeli to jest

jak chciał. Tylko Ŝe to było juŜ spotkanie

tak absurdalny pomysł, to dziwię się, Ŝe tych

zupełnie passe.

recenzji nie było wtedy, kiedy w 2000 roku premier Bruton i premier Persson przedstawiali

Potrzebna jest procedura wyprzedzająca,

tę propozycję na konferencji międzyrządowej w

łapiąca projekt juŜ na poziomie konsultacji

Nicei. To jest propozycja, która funkcjonuje w

między Komisją a rządami. Nie ma sensu

korytarzach unijnych od dłuŜszego czasu. Jest

faktycznie polegać tylko i wyłącznie na sile

ona propozycją kompromisową.

głosowania, poniewaŜ ta siła jest ostatecznym argumentem. Tak naprawdę jest wiele innych

Oczywiście moŜna postawić sprawę tak, Ŝe

czynników, które mogą poprawić sytuację kraju

tylko Nicea nas obowiązuje, Ŝe w zasadzie nic

w Unii Europejskiej. Myślę, Ŝe to jest do

innego nas nie interesuje i chcemy powtórnego

zrobienia wspólnie i Ŝe Polska ma ten sam

zwaŜenia głosów. Zgadzam się, Ŝe wtedy

problem, co wiele innych nowych krajów – po

byłby duŜy bałagan, bo arbitralne waŜenie

prostu wdroŜenia się w zupełnie nową kulturę

głosów moŜe być problematyczne.

prawno-polityczną. I to trzeba naprawić.

Proponujemy system podwójnej większości, tylko skorygowany co do mechaniki wyliczania. Pierwiastek nie jest rzeczą trudną. Myślę, Ŝe

Paweł Świeboda

kaŜdy kalkulator jest w stanie sobie z nim Cztery szybkie uwagi. Najbardziej Ŝyczyłbym

poradzić. JeŜeli Unia dzisiaj działa na

sobie, Ŝeby Polska ratyfikowała traktat

31

konstytucyjny. Chce tego 64% społeczeństwa.

Europejskiej, Ŝe trudne państwa szukały

Wydaje mi się, Ŝe rząd po raz pierwszy spotka

kogoś, kto za nie weźmie piętno na siebie.

się z olbrzymią presją opinii publicznej w tej

Owszem, propozycja pierwiastkowa pojawiała

sprawie i nie moŜe tego bagatelizować. Co

się przed traktatem z Nicei, ale ten rozdział

innego spory wewnętrzne, lustracja,

został zamknięty. Tak samo w latach 50-tych

przeszłość, a co innego Europa, która dla

zastanawiano się czy nie oprzeć waŜenia

większości Polaków jest po prostu historią

głosów na dochodzie narodowym. Było duŜo

sukcesu. JeŜeli rząd będzie chciał pójść na

propozycji, jak określić system głosowania.

wojnę z Europą to obawiam się, Ŝe jednak po

Obecny jest arbitralny, wobec tego

raz pierwszy reakcja społeczna będzie

zaproponowano coś, co jest bardziej

wyjątkowo silna.

przejrzyste i zrozumiałe – większość państw i obywateli. MoŜna zrobić wszystko za pomocą

Po drugie, jeŜeli juŜ coś zmieniać w traktacie

matematyki, ale nie kwestionowałbym samej

konstytucyjnym, to raczej dopisywać niŜ

idei.

korygować. Dopisałbym rozwiązania dotyczące bezpieczeństwa energetycznego. Bronisław

To, co uwaŜam za realne w negocjacjach,

Komorowski w styczniu albo w lutym

które mają się zakończyć za trzy tygodnie, jest

proponował, by klauzulę solidarności

ustanowienie plafonu dla Niemiec, czyli

rozszerzyć o bezpieczeństwo energetyczne.

maksymalnej populacji, jaka byłaby brana pod

Nie wiem co się z tym postulatem dalej stało w

uwagę w głosowaniach. Nie jestem entuzjastą

trakcie debaty wewnętrznej w PO, ale myślę,

tego rozwiązania, bo dlaczego Niemcy miałyby

Ŝe jest on bardzo interesujący. Mamy rzeczy,

samoograniczać się bardziej od innych, ale

które są dla Polski istotne, np. dokończenie

wydaje mi się, Ŝe to jedyne realistyczne

jednolitego rynku. JeŜeli 114 na 200

rozwiązanie w obecnej sytuacji. Niemcy mają

przedsiębiorstw zapytanych o to w Europie

prezydencję i mogą taki gest wykonać. Zwykle

uwaŜa, Ŝe napotyka na bariery administracyjne

tak się dzieje, Ŝe duŜe państwo sprawujące

sprzedając swoje produkty w innych

prezydencję ma większe pole manewru. W

państwach członkowskich, to coś złego się

Polsce najbardziej chodzi o Niemcy

dzieje w sprawie podstawowej swobody

oczywiście, poniewaŜ siła głosu Polski zmienia

jednolitego rynku i swobody przepływu

się w bardzo niewielkim stopniu w systemie

towarów. Dopisany mógłby zostać równieŜ

pierwiastkowym, o 0,52%. Siła głosu Niemiec

problem zmian klimatycznych, który nie został

słabnie o 2,6%, więc ewidentnie chodzi przede

odzwierciedlony w traktacie konstytucyjnym,

wszystkim o ograniczenie wpływów Niemiec i

poniewaŜ jest to debata świeŜej daty.

innych największych państw Unii Europejskiej.

Po trzecie, jeśli chodzi o system głosowania:

JeŜeli juŜ, to na pewien okres czasu, np. na 10

oczywiście kaŜdy moŜe otwierać to, co chce,

lat, moŜna w ramach wielkiej solidarności

ale obawiałbym się takiej sytuacji, w której to

przewidzieć tego rodzaju gest ze strony

Polska przyjęłaby piętno za odrzucenie traktatu

Niemiec. Wydaje się to realistyczne. JeŜeli

konstytucyjnego z Francji i Holandii. Te kraje

taka propozycja się pojawi, to uwaŜam, Ŝe

szukają kogoś, kto mógłby właśnie im taką

Polska powinna ją zaakceptować, jeŜeli juŜ

sytuację ułatwić. Zawsze tak było w Unii

musi otwierać sprawę systemu głosowania.

32

I wreszcie czwarta uwaga: Polska powinna się zająć strategicznymi problemami, takimi jak przykładowo proces rozszerzenia, o którym była mowa. Rozszerzenie jest w ogromnym kryzysie po wyborach we Francji i w związku z nową linią polityki francuskiej, którą reprezentuje Nicolas Sarkozy. To jest przykład obszaru, w który Polska powinna inwestować całą swoją siłę i uwagę, zamiast rozdrabniania swojej siły przekonywania na drobne w takich sprawach, jak system głosowania.

Marek Goliszewski Szkoda, Ŝe tego spotkania nie zorganizowaliśmy wcześniej. Szkoda, Ŝe takiej dyskusji nie ma na forum publicznym. Myślę, Ŝe ludzie zrozumieliby o wiele więcej. Z większą wiedzą i zrozumieniem podchodziliby do tego problemu. Towarzyszyłby im mniejszy niepokój, co jest bardzo waŜne nie tylko z punktu widzenia psychologicznego, ale i gospodarczego. Bardzo dziękuję.

33

Konstytucja dla Europy w opinii przedsiębiorców wynik badania przeprowadzonego przez Business Centre Club wśród swoich członków w dniach 7 – 28 maja 2007 r.

1. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska chroniła wolność prowadzenia działalności gospodarczej? [art. II -76] Tak

97%

Nie

3%

2. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska chroniła Twoje prawo własności? [art. II-77] Tak

98%

Nie

2%

3. Czy

chciałbyś,

Ŝeby

Unia

Europejska

chroniła

Twoje

prawa

własności

intelektualnej?

[art. II-77] Tak

96,5%

Nie 3,5%

4. Czy chciałbyś, Ŝeby Twoje Ŝycie rodzinne i zawodowe podlegało ochronie w Unii Europejskiej? [art. II-93] Tak

93%

Nie

6%

Brak odp.

1%

5. Czy chciałbyś, Ŝeby w Unii

Europejskiej

Twoja rodzina korzystała z ochrony prawnej,

ekonomicznej i społeczne j? [art. II-93] Tak

94,5%

Nie

4,5%

Brak odp.

1%

6. Czy chciałbyś aby instytucje Unii Europejskiej, do których się zwrócisz, miały obowiązek bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia Twojej sprawy w rozsądnym terminie? [art. II-101] Tak

97%

Nie

3%

7. Czy chciałbyś, aby instytucje Unii Europejskiej miały obowiązek wysłuchania Twojego stanowiska, zanim podjęte zostaną jakiekolwiek środki mogące mieć wpływ na Twoją sytuację? [art. II-101] Tak

96,5%

34

Nie

3,5%

8. Czy chciałbyś mieć moŜliwość zwracania się do instytucji Unii Europejskiej w Twoim języku ojczystym? [art. II-101] Tak

96%

Nie

3%

Brak odp.

1%

9. Czy chciałbyś mieć dostęp do dokumentów wszystkich instytucji Unii Europejskiej, których działania mogą dotyczyć Twojego przedsiębiorstwa? [art. II-102] Tak

99%

Nie

1%

10. Czy chciałbyś mieć moŜliwość zwrócenia się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, jeŜeli

okaŜe

się,

Ŝe

instytucje

Unii

Europejskiej, których decyzje mogą dotyczyć Twojego

przedsiębiorstwa, działają niewłaściwie? [art. II-103] Tak

99%

Nie

1%

11.Czy chciałbyś mieć moŜliwość zwrócenia się z petycją do Parlamentu Europejskiego w przypadku, gdy jedno z państw członkowskich narusza prawo Unii Europejskiej i utrudnia działanie Twojego przedsiębiorstwa? [art. II-104] Tak

96,5%

Nie

3,5%

12.Czy prowadząc negocjacje biznesowe w kraju, w którym Polska nie posiada swojego przedstawicielstwa chciałbyś korzystać z ochrony dyplomatycznej i konsularnej pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej? [art. II-105] Tak

97%

Nie

3%

13.Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska chroniła dostępu kaŜdego przedsiębiorcy do bezstronnego sądu? [art. II-107] Tak

98%

Nie

2%

14. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska gwarantowała moŜliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy? [art. II-107] Tak

97%

Nie

2%

35

Brak odp.

1%

15. Czy chciałbyś,

Ŝeby

Unia

Europejska

zapewniała

przedsiębiorcom

przestrzeń wolności,

bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych oraz rynek wewnętrzny z wolną i niezakłóconą konkurencją? [art. I-3] Tak

95,5%

Nie

3,5%

Brak odp.

1%

16. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska podejmowała działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym? [art. I-11] Tak

92%

Nie

8%

17. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska dyscyplinowała państwa członkowskie w zakresie unikania nadmiernego deficytu budŜetowego? [art. III-184] Tak

95,5%

Nie

4,5%

18.Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska dbała o stabilność cen? [art. III-185] Tak

84,5%

Nie

14,5%

Brak odp.

1%

19. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia Europejska zapewniała bezpieczeństwo dostaw energii w ramach Unii? [art. III-256 ust. 1 lit. b] Tak

96,5%

Nie

3,5%

20. Czy chciałbyś, Ŝeby Unia

Europejska ułatwiała

dostęp do wymiaru

sprawiedliwości,

w

szczególności poprzez zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych i decyzji pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych? [art. III-257] Tak

98%

Nie

2%

21. Czy będąc wierzycielem dłuŜnika z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej chciałbyś bez skomplikowanych procedur i w szybkim czasie móc wyegzekwować przysługujące Ci świadczenia? [art. III-269] Tak

99%

36

Nie

1%

22. Czy chciałbyś mieć moŜliwość łatwego doręczenia dokumentu sądowego lub pozasądowego kontrahentowi w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej? [art. III-26] Tak

97%

Nie

2%

Brak odp.

1%

23. Czy uwaŜasz za celowe dla zapewnienia większej spójności i ciągłości działań Unii powoływanie przewodniczącego Rady Unii Europejskiej na kilkuletnie kadencje w miejsce rotacyjnego pełnienia tej funkcji co pół roku przez inne państwo członkowskie? Tak

70%

Nie

29%

Brak odp.

1%

24. Czy uwaŜasz za celowe utworzenie urzędu Ministra Spraw Zagranicznych Unii odpowiedzialnego za realizację jednomyślnie uzgodnionych przez państwa członkowskie załoŜeń i zadań wspólnej polityki zagranicznej Unii Europejskiej jako całości? Tak

75,5%

Nie

22,5%

Brak odp.

2%

25. Czy uwaŜasz za słuszne przyznanie jednemu milionowi i większej liczbie obywateli co najmniej z kilku państw

członkowskich

prawa

do

bezpośredniego

występowania

z

własnymi

inicjatywami

prawodawczymi do Komisji Europejskiej? Tak

75,5%

Nie

23,5%

Brak odp.

1%

26. Czy opowiadasz się za powierzeniem Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej prawa rozstrzygania sporów między państwami członkowskimi a Unią dotyczących ich właściwości prawodawczych w sprawach, w których dzielą one te uprawnienia między sobą wedle kryterium większej odpowiedniości i skuteczności odnośnych środków z punktu widzenia osiągania załoŜonych celów (przy załoŜeniu zgodnie z zasadą pomocniczości, Ŝe pierwszeństwo przysługiwać powinno prawodawcy krajowemu)? Tak

92%

Nie

7%

Brak odp.

1%

27. Czy uwaŜasz za słuszne, aby zgodnie z zasadą, Ŝe Unia działa wyłącznie w granicach uprawnień

37

powierzonych jej przez państwa członkowskie, prawo Unii Europejskiej miało bezwzględne pierwszeństwo przed prawem krajowym państw członkowskich i było stosowane jednolicie na całym obszarze Unii? Tak

78%

Nie

20%

Brak odp.

2%

28. Czy uwaŜasz za słuszne, aby zasadą rządzącą traktowaniem obywateli państw członkowskich – osób fizycznych i prawnych na obszarze całej Unii było obywatelstwo Unii Europejskiej? Tak

83,5%

Nie

13,5%

Brak odp.

3%

29. Czy uwaŜasz za słuszne, aby o prawach przysługujących obywatelom Unii Europejskiej rozstrzygał ze skutkiem ostatecznym Trybunał Sprawiedliwości UE? Tak

96,5%

Nie

3,5%

30. Wstępując do Unii Polska otrzymała 27 głosów w Radzie UE, o 2 mniej niŜ Niemcy. Projekt eurokonstytucji podpisany przez rząd M. Belki podtrzymuje tę ilość głosów, ale przyznaje Niemcom 58 głosów. Rząd J. Kaczyńskiego przedłoŜył propozycję przyznania Polsce 23, a Niemcom 32 głosy. Unia Europejska nie chce przyjąć tej propozycji. Nie opowiada się za nią Ŝadne państwo członkowskie. Biorąc pod uwagę, Ŝe w praktyce do głosowania w Radzie dochodzi rzadko i nigdy nie jest tak, aby duŜe państwa występowały przeciwko małym (liczy się umiejętność pozyskiwania sojuszników) – czy uwaŜasz, Ŝe Polska powinna postawić weto (ze wszystkimi negatywnymi dla Polski konsekwencjami) w sprawie eurokonstytucji, gdyby propozycja rządu J. Kaczyńskiego nie została przyjęta? Tak

17,5%

Nie

75,5%

Brak odp.

7%

31. Czy pozytywna odpowiedź na powyŜsze pytania oznacza, jak utrzymują niektórzy politycy, utratę przez Polskę suwerenności? Tak

6,5%

Nie

87,5%

Brak odp.

6%

38

Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Jest największą w kraju organizacją indywidualnych pracodawców. Zrzesza blisko 2000 przedsiębiorców zatrudniających 600 tysięcy pracowników. Wśród członków BCC znajdują się największe międzynarodowe korporacje, instytucje finansowe, ubezpieczeniowe, firmy telekomunikacyjne, najwięksi polscy producenci, uczelnie wyŜsze, koncerny wydawnicze itd. Członkami Klubu są takŜe prawnicy, dziennikarze, naukowcy, wydawcy, lekarze, wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach lobbingowych, których celem jest rozwój polskiej gospodarki, zwiększenie liczby miejsc pracy i pomoc przedsiębiorcom. Członkowie BCC reprezentują 249 miast. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest prezes Marek Goliszewski. Pełni teŜ funkcję wiceprzewodniczącego Trójstronnej Komisji i przewodniczącego Zespołu ds. Rozwoju Dialogu Społecznego.

39