1

Współczesna Kultura Wizualna I i II semestr 2012/2013 (studia niestacjonarne, historia sztuki) TREŚĆI KSZTAŁCENIA Kilka dni temu stałem się – nawiązując do słów jednej z popularnych reklam – bohaterem w swoim domu. Zrobiłem szafę. Może nie całkiem „zrobiłem” – skręciłem gotowy produkt zakupiony w sklepie IKEA. Prawdę powiedziawszy nie do końca jednak czułem się bohaterem. Całość była dziecinnie prosta – to zasługa instrukcji. Jak wszystkie inne przygotowanej bez tekstu, operującej jedynie obrazem, była moim nie tylko duchowym przewodnikiem. Wizualność staje się coraz bardziej istotna we współczesnej kulturze. Poznanie zmysłowe – ciemne jak chcieli XVIII wieczni estetycy, okazuje się często kluczowe. Nawet banalne treści ubrane w atrakcyjną dla odbiorcy szatę zdają się mienić nieodkrytym blaskiem. Niniejsze zajęcia będą poświęcone znaczeniu wizualności we współczesnej kulturze. Jest to jednak bardzo szerokie, interdyscyplinarne zagadnienie. Podczas zajęć skupimy się na ukazaniu wieloaspektowości relacji kultury wizualnej i obszaru sztuki. Przedmiotem zajęć jest funkcjonowanie współczesnej kultury wizualnej, a nie problem tożsamości kultury wizualnej. Ukazana będzie przede wszystkim w kontekście przemian w obszarze sztuki. Niemniej analiza poszczególnych artefaktów w mniejszym stopniu skupiona będzie wokół zagadnień tożsamości artystycznej (proweniencji, datacji, stylu) a bardziej wokół zagadnienia tożsamości kulturowej. Dzieło sztuki traktowane będzie raczej jako element kodu kulturowego niż wartość immanentna. Punktem odniesienia są przemiany zachodzące w sztuce drugiej połowy XX wieku i ich związek z wizualnym doświadczeniem człowieka. Wykraczające poza ograniczenie medium, ale też i eksplorując jego specyfikę, jak i obszar sztuki doświadczenie wizualne jest elementem obszaru kultury masowej. Modele wyrastające z doświadczeń modernizmu próbowały sytuować się poza masowością obszaru wizualności, próbując chronić autonomię działań artystycznych, także w sferze wizualności. Neoawangarda i jej późniejsze konsekwencje przyniosła skomplikowaną, wielopłaszczyznową grę pomiędzy doświadczeniem wizualnym a doświadczaniem sztuki. Ta ostatnia, przynajmniej od czasu konceptualizmu, koncentrując się na ideach znacznie bardziej radykalnie niż wcześniejsze próby podejmowane m.in. przez dadaistów odeszła od znaczenia wyglądu czy fizyczności sztuki. Artysta współczesny sytuując się w szerokim kontekście tradycji historii sztuki, polityki i teorii krytycznych, instytucji i strategii wystawienniczych oraz organizacji życia artystycznego nie zaniechał eksplorowania obszaru wizualności. Podejmując z nim różnego rodzaju gry, wykorzystując jego strategie do własnych, indywidualnych celów, wolnych od dyktatu jednoznaczności celowości masowej kultury wizualnej. Przedmiotem zajęć w pierwszej kolejności ma być pokazanie właśnie owej wieloaspektowej strategii artystycznej. Gry między obszarem wizualności a obszarem sztuki. Punktem wyjścia będą przemiany zachodzące w samej sztuce. W pierwszym semestrze wokół tradycji będących próbą wpisania sztuki w modele kultury wizualnej (jednak nie kultury masowej), w drugim semestrze podjęte zostaną problemy strategii relacji między obydwoma obszarami. Studia nad kulturą wizualną w ograniczonym zakresie formułują uprzywilejowanej rolę obszaru działań artystycznych w doświadczeniu współczesności. Skupienie się na obszarze sztuki, jako kontekście kultury wizualnej będzie próbą pokazania złożoności relacji między doświadczeniem wizualnym a doświadczeniem sztuki. Ważnym elementem zajęć jest poznanie wybranych zagadnień teoretycznych i historiozoficznych, towarzyszących kulturze wizualnej. EFEKTY KSZTAŁCENIA Wykorzystanie wiedzy o sztuce współczesnej i masowej kulturze wizualnej w działaniach mających na celu zrozumienie, krytyczne uczestnictwo i organizowanie życia artystycznego, upowszechnianie sztuki oraz wykształcenie podstawowych umiejętności analizy praktyk wizualnych. LITERATURA PODSTAWOWA 1. M. Kociuba, Antropologia poznania obrazowego, Lublin 2010. 2. Badania wizualne w działaniu, praca zbiorowa, wyd. Bęz Zmiana.

2 3. A. Leśniak, Współczesne studia nad kulturą wizualną: poststrukturalistyczne klisze i krytyka anachroniczna, „Przegląd kulturoznawczy”, nr 2/2010 4. Obraz otwarty. Współczesna topografia wizualności, „Artium Quaestiones”, 2007 nr XVIII 5. A. Kotula P. Krakowski, Malarstwo, rzeźba, architektura. Wybrane zagadnienia, Warszawa 1972 (rozdziały dotyczące omawianych zagadnień). 6. A. Kotula, P. Krakowski, Rzeźba współczesna, Warszawa 1980 (rozdziały dotyczące omawianych zagadnień). 7. A. Causey, Sculpture Since 1945, Oxford 1998 (i następne wydania) (rozdziały dotyczące omawianych zagadnień). 8. Sztuka świata, tom X, rozdziały autorstwa W. Włodarczyka dotyczące omawianych zagadnień). 9. U. Czartoryska, Od pop art do sztuki konceptualnej, Warszawa 1976 (rozdziały dotyczące omawianych zagadnień). 10. M. McLuhan, Wywiad dla „Playboya”, w: E. McLuhan. F. Zingrone, W.J.T. Mitchell, Nie istnieją media wizualne, „Panoptikum” 2006, nr 5, s. 313-320. 11. N. Mirzoeff, Podmiot kultury wizualnej; W.T.J. Mitchell, Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej; Mieke Bal, Wizualny esencjalizm i przedmiot kultury wizualnej „Artium Quaestiones” 2006, nr 17, s. 249-386. 12. M. Hopfinger, Doświadczenie audiowizualne, Warszawa 2003. 13. S. Morawska, Na zakręcie. Od sztuki do po sztuki, Kraków 1995. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 1. P. Piotrowski, W cieniu Duchampa, Poznań 1996. 2. N. Pater-Ejgierd, Kultura wizualna a edukacja, 2011. 3. E. Hooper-Greenhill, Museums and the Interpretation of Visual Culture, London: Routledge, 2000. 4. S. Morawski, Główne nurty estetyki XX wieku. Zarys syntetyczny, Wrocław 1992. 5. M. Porębski, Interregnum, Warszawa 1975. 6. B. Buchloh, Neo-Avantgarde and Culture Industry, London 2000. 7. H. Jenkins, Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa 2007, s. VIIXCII; 7-28; 93-129. 8. V. O’Donnell, Cultural Studies Theory, w: K. Smith, S. Moriarty, G. Barbatsis, K. Kenny (red.), Handbook of Visual Communication Theory. Methods and Media, Mahwah 2005, s. 521-537. 9. Visual Culture Questionnaire, „October” 77, Summer 1996, s. 25-70. 10. M. Sturken, L. Cartwright, Practices of Looking: Images, Power, and Politics, w: Practices of Looking: An Introduction to Visual Culture, Oxford 2001, s. 10-44. 11. R. Drozdowski, M. Krajewski, Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej, Warszawa 2011, s. 7-26, 88-134. 12. J. Dielemans, Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, Wołowiec 2011, s. 6-43. 13. M. Frąckowiak, K. Olechnicki (red.), Badania wizualne w działaniu, Warszawa 2011. 14. D. Mersch, Teorie mediów, Warszawa 2010. 15. D. Coupland, Marshall McLuhan: You Know Nothing of My Work!, New York 2010, s. 1-17. 16. W.T.J. Mitchell, The Pictorial Turn, w: tenże, Picture Theory, Chicago 2001, s. 11-34. 17. N. Mirzoeff, Imperium obozów, „Czas Kultury”, 1. 2004, s. 123-138. 18. I. Rogoff, Borders, w: Terra infirma. Geography's visual culture, London, New York 2000, s. 112-143. M. McLuhan: wybór tekstów, Poznań 2001, s. 327-385 ZALICZENIE ZAJĘĆ Podstawą do zaliczenia zajęć będzie:

3 - znajomość materiału przedstawionego podczas wykładu (uwaga – podczas zajęć poruszamy jedynie wybrane aspekty danego zagadnienia, na podstawie literatury trzeba usytuować je w szerszym kontekście – pomocne w tym mają być „pytania kontrolne”) - znajomość literatury podstawowej - rozpoznanie przedstawień (udostępnionych wcześniej, nie muszą całkowicie pokrywać się z materiałem ilustracyjnym). Zaliczenie będzie na zakończenie każdego semestru w formie pisemnej i składać się będzie z: - pytania otwartego (na podstawie pytań kontrolnych) (50% oceny) - 10 pytań testowych (25% oceny) - rozpoznania ilustracji (25% oceny) Kryteria oceniania: Podstawą oceny jest materiał przekazany podczas wykładów oraz poznany samodzielnie przez studenta na podstawie lektury obowiązkowej: ocena 2 (ndst): student nie zna podstawowej terminologii; nie posiada znajomości podstawowych problemów współczesnej sztuki po II wojnie światowej i nie potrafi umieścić ich w układzie historycznym; nie ma wiedzy na temat najważniejszych problemów kultury wizualnej ocena 3 (dst): student zna podstawowym stopniu terminologię; ma podstawową wiedzę o kierunkach rozwoju sztuki po II wojnie światowej i problemach kultury wizualnej ocena 4 (db): student zna podstawową terminologię; ma orientację w podstawowych zagadnieniach sztuki po II wojnie światowej i kultury wizualne i potrafi je w ogólnym stopniu umieścić w układzie chronologicznym. ocena 5 (bdb): student zna terminologię; ma w pełni uporządkowaną znajomość podstawowych zagadnień; posiada wiedzę na temat najważniejszych zagadnień sztuki po II wojnie światowej i ich chronologii oraz współczesnej kultury wizualnej. Umiejętności: ocena 2 (ndst): student nie potrafi omówić podstawowych problemów sztuki po II wojnie światowej, nie potrafi odpowiednio przedstawiać poszczególnych koncepcji kultury wizualnej i nie potrafi umieścić ich w układzie chronologicznym ocena 3 (dst): student potrafi jedynie w ograniczonym stopniu omówić podstawowe problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej i przedstawić je w układzie chronologicznym ocena 4 (db): student potrafi odpowiednio przedstawiać podstawowe problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej, wykazuje się podstawowym zrozumieniem ich specyfiki, popełnia jednak błędy w przytaczaniu poszczególnych koncepcji, potrafi umieścić je w układzie chronologicznym ocena 5 (bdb): student potrafi poprawnie przedstawiać podstawowe problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej, potrafi formułować samodzielnie wnioski i odnosić się krytycznie do przedstawionego materiału.

4 Kompetencje: ocena 2 (ndst): student nie potrafi samodzielnie analizować poszczególnych problemów problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej, nie potrafi zapoznać się z podstawową literaturą i terminologią ocena 3 (dst): student potrafi jedynie w ograniczonym stopniu posługiwać się podstawowymi terminami, ma problemy z odróżnieniem specyfiki poszczególnych problemów kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej ocena 4 (db): student potrafi samodzielnie przeanalizować wybrane problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej i poszukiwać dla nich szerszego historycznego kontekstu ocena 5 (bdb): student potrafi kompleksowo i krytycznie przedstawić wybrane problemy kultury wizualnej i sztuki po II wojnie światowej, wykracza poza przedstawione w toku wykładów tezy i twierdzenia.

29 WRZEŚNIA Zajęcia poświęcone będą próbie wyjaśnienia pojęcia „kultura wizualna” i związanej z nim siatki terminów (np. artysta wizualny) w kontekście historii kultury. Pojęcie to na szerszą skalę weszło do języka humanistyki pod koniec wieku XX. Czym jednak jest? Konieczne jest przede wszystkim zrozumienie, dlaczego we współczesnym świecie coraz częściej tradycyjne terminy i podziały kultury przestają być adekwatne, jaką rolę odgrywa wizualność. Podczas zajęć omówiona zostanie również literatura przedmiotu, zasady zaliczenia, terminy itd. Literatura uzupełniająca: 1. Ch. Jenks, Visual Culture, New York 1995. 2. M. Jay, D. Eyes, The Denigration of Vision in Twentieth-Century French Thought, 1993. A. Kelly, R. R. Wilk (red.), The Anthropology of Media. A Reader, 2002. 3. N. Mirzoeff (red.), The Visual Culture Reader, Londyn 2002. 4. Kultura wizualna – teologia wizualna, pod red. ks. W. Kaweckiego CSsR, J. S. Wojciechowskiego, D. Żukowskiej-Gardzińskiej. 5. T. Kostyrko, Współczesna kultura wizualna i przemiany w statusie kultury artystycznej, http://212.180.191.23/sites/default/files/artykuly/661.pdf 6. R. Drozdowski, Obrazy na obrazy, Poznań 2009 7. Antropologia poznania obrazowego, Lublin 2010 8. M. Hopfinger, Doświadczenie audiowizualne 9. M. McLuhan, Wywiad dla „Playboya”, w: E. McLuhan. F. Zingrone, W.J.T. Mitchell, Nie istnieją media wizualne, „Panoptikum” 2006, nr 5, s. 313-320. 10. N. Mirzoeff, Podmiot kultury wizualnej; W.T.J. Mitchell, Pokazując widzenie: krytyka kultury wizualnej; Mieke Bal, Wizualny esencjalizm i przedmiot kultury wizualnej „Artium Quaestiones” 2006, nr 17, s. 249-386. Pytania kontrolne: 1. Co znaczy termin „kultura wizualna”? 2. Jaka jest rola widzenia we współczesnej kulturze? 3. Czy i w jaki sposób oddziaływają na nas obrazy?

5

13 PAZDZIERNIKA MEDIA A KULTURA WIZUALNA Zajęcia poświęcone będą zagadnieniom roli mediów we współczesnej kulturze wizualnej. Dotykać będą zatem problemu medialno-technicznych podstaw kultury wizualnej. Pojęcie mediów rozumiane tutaj będzie nie tylko, jako techniczny nośnik, ale przede wszystkim jako pośrednik, a takim jest także przedstawienie wizualne. Literatura uzupełniająca: D. Mersch, Teorie mediów J. B. Thomson, Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów, Wrocław 2006. M. McLuhan, Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, Warszawa 2004 K. T. Toeplitz „Kultura w stylu blue jeans”, rozdział poświęcony teorii McLuhana E. i F. Ryszkowie, Między utopią a zwątpieniem, Warszawa 1970 część I: Marshall McLuhan kosmogonia elektroniczna Dziedzictwo McLuhana : między nowoczesnością a ponowoczesnością / Krzysztof Loska, Kraków 2003 Definiowanie McLuhana : media a perspektywy rozwoju rzeczywistości wirtualnej, red. Marek Sokołowski, Olsztyn 2006 (przede wszystkim część . Dziedzictwo McLuhana) Pytania kontrolne: 1. Marshalla McLuhana koncepcja mediów? 2. Jean Baudrillard i doświadczenie realności? 3. Koncepcja mediów Paula Virlio 4. Rola mediów we współczesnej kulturze wizualnej 5. Czym są media – przegląd najważniejszych koncepcji

27 PAZDZIERNIKA KIEDUNKI I TENDENCJE W SZTUCE WSPÓŁCZESNEJ PO ROKU 1945 Podczas zajęć omówiona zostanie chronologia przemian i tendencji w sztuce zachodnioeuropejskiej i amerykańskiej po II wojnie światowej. A. Kotula P. Krakowski, Malarstwo, rzeźba, architektura. Wybrane zagadnienia, Warszawa 1972 (rozdziały dotyczące omawianych zagadnień). Sztuka świata, tom X, rozdziały autorstwa W. Włodarczyka dotyczące omawianych zagadnień). Art Since 1900. Modernism, Antimodernism, Postmodernism Słownik sztuki XX wieku Contemporary Art: A Very Short Introduction Słownik kierunków, ruchów I kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku Pytania kontrolne: 1. Wskaż najważniejsze kierunki w sztuce współczesnej? 2. Scharakteryzuj i określ na mapie czasu kierunki takie jak: action painting, informel, abstrakcja geometryczna, nowa figuracja, taszyzm, color field painting, abstrakcja liryczna, hard edge painting, op art., neo dada, arte povera, pop art., environment, happening, performance, sytuacjonizm, process art., minmalizm, konceptualizm, neo-konceptualizm, land art., sztuka krytyczna, street art., net art., sztuka transgresyjna

17 LISTOPADA

6 KULTURA WIZUALNA PO HOLOCAUŚCIE Doświadczenie Holocaustu w kulturze europejskiej i amerykańskiej jest po dziś dzień jednym z kluczowych elementów określających tożsamość. Podczas zajęć przyjrzymy się strategiom artystycznym podejmowanym wobec Holocaustu począwszy od dokumentalnych prób jego przedstawienia, przez obrazowanie abstrakcyjne aż po działania w ramach sztuki postoholocaustu. Literatura uzupełniająca:           

Z. Bauman, Nowoczesność i Zagłada, Warszawa 1992, s. 213 – 235. H. Arendt, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, tłum. A. Szostkiewicz, Kraków 2004, fragmenty. Dyskusja o „Nowoczesności i Zagładzie” Zygmunta Baumana, „Kultura współczesna. Teoria – Interpretacje – Krytyka” 1993, nr 2, s. 89 – 126. Eksperymenty w myśleniu o holocauście Auschwitz. Nowoczesność i filozofia, Milchman Alan, Rosenberg Alan, Scholar 2003 Holocaust a tak zwana racjonalizacja świata nowoczesnego Waldemar Bulira, http://www.panol.lublin.pl/wydawnictwa/TPol3/Bulira.pdf Hans Jonas, Idea Boga po Auschwitz, Znak 2003 Karolina Rąb, Iwona Sobieraj, Holokaust a teodycea, Homini 2008 Etyka wobec sytuacji granicznych, [red.]Probucka Dorota, Kraków 2007 Ezrahi S., Holocaust a zmieniające się granice sztuki i historii „Literatura na świecie” 2004, nr 1-2, s. 163-182; Ziębińska – Witek A., Holocaust: problemy przedstawiania, Lublin 2005; Hudzik J. P., Filozofia i Holocaust: związki i interpretacje, [w:] Niepewność i filozofia,

Pytania kontrole: Holocaustu a przemiany we współczesnej kulturze Czym jest zjawisko określane, jako kultura (sztuka) postholocaustu Jakie pojawiły się najważniejsze tendencje „przepracowania” przez artystów doświadczenia zagłady? Jaka jest rola wizualności w doświadczeniu i świadomości holocaustu? 2 grudnia AUTONIMIA SZTUKI W NOWYM OBSZARZE KULTURY MASOWEJ I WIZUALNEJ – ACTION PAINTING I INFORMEL Podczas zajęć omówiona zostaną wybrane zmiany zachodzące w obszarze sztuki amerykańskiej, przede wszystkim po drugiej wojnie świtowej, jak również wskazane zostaną przedwojenne źródła tych przemian. Działania artystyczne ukazane zostaną w szerszym politycznym i społecznym kontekście. Literatura uzupełniająca: Serge Guilbaut, "Jak Nowy Jork ukradł ideę sztuki nowoczesnej. Ekspresjonizm abstrakcyjny, wolność i zimna wojna" A. Kępińska, Żywioł i mit : żywioł i chaos jako wartość w sztuce action painting w świetle badań nad strukturą mitów i "świadomością mityczną", Kraków 1983

15 grudnia POSTRZEGANIA CIAŁA W KULTURZE ZACHODNIEJ Z PERSPEKTYWY DZIAŁAŃ ARTYSTYCZNYCH 2. POŁ. XX WIEKU I POCZ. XXI WIEKU R. Schusterman, Zwrot ku cielesności: troska o ciało w kulturze współczesnej” (w książce O sztuce i życiu. Od poetyki hip-hopu do filozofii somatycznej) P. Błajet, Ciało w kulturze współczesnej Praktyki cielesne, Praca zbiorowa Chris Shilling, Socjologia ciała

7 E. Banaszak, P. Czajkowski, Corpus delicti - rozkoszne ciało Szkice nie tylko z socjologii ciała Z. Melosik, Tożsamość, ciało i władza. Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne, Poznań-Toruń 1996.

19 stycznia KSZTAŁTOWANIE SIĘ NOWEGO DOŚWIADCZENIA CODZIENNOŚCI – KULTURA ARTYSTYCZNA I KSZTAŁTOWANIE SIĘ POSTAW POP ARTOWSKICH W DOŚWIADCZENIU WIZUALNYM – EUROPA I USA Zajęcia poświęcone będą problematyce przemian w doświadczeniu wizualnym związanym ze zmianami jakie przyniosła wzrastająca rola kultury masowej i popularnej. Omówione zostanie kształtowanie się postaw popartowskich w Europie. L. Lippard, Pop Art with contributions by Lawrence Alloway, 1993 Pop art : a critical history / ed. by Steven Henry Madoff. U. Czartoryska, Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1976

2 lutego ZALICZENIE W FORMIE TESTU 26 lutego NEOAWANGARDA – POSTMODERNIZM, PREKURSORZY Podczas zajęć omówiona zostanie problematyka zależności między modernizmem i postmodernizmem w kontekście awangardy i neoawangardy oraz postawangardy. Podjęte zostaną kwestie osadzenia nowej sztuki w kontekście instytucjonalnym, krytyki dotychczasowych systemów obrazowania, kierunki poszukiwań, porównanie cech awangardy, neoawangardy i postawangardy, próba charakterystyki paradygmatów nowych postaw artystycznych. Literatura: 1. P. Piotrowski, Postmodernizm Oporu, w: W cieniu Duchampa. Notatki nowojorskie, Poznań 1996, s. 74-95. 2. K. Wilkoszewska, Wariacje na postmodernizm, Kraków 2011. 3. W. Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, 4. M. Giżycki, Koniec i co dalej?, Gdańsk 2001. 5. Z. Bauman, Ponowoczesność, czyli o niemożliwości awangardy, w: G. Dziamski (red.) Awangarda w perspektywie postmodernizmu, 6. T. Szkołut, Awangarda, neoawangarda, postawangarda, Lublin 1999. 7. S. Morawski, Awangardy XX wieku. Stara i nowa, Warszawa 1975. Pytania kontrolne: 1. Na czym polegają różnice między pojęciem awangardy i neoawangardy? 2. Na czym polega zależność między postmodernizmem a modernizmem w kontekście kultury wizualnej? 3. Na czym polegają modele sztuki neoawangardowej wg Morawskiego? 4. Jak przebiega relacja między obszarem sztuki a obszarem kultury wizualnej od lat 60. wieku XX?

1 marca Kształtowanie się nowego doświadczenia wizualnego a procesualność doświadczenia artystycznego

8 Zajęcia będą stanowić próbę ukazania, jak w kontekście przemian zachodzących w obszarze masowego doświadczenia wizualnego kształtują się nowe postawy artystyczne. Wpisaniem się wybranych postaw artystycznych związanych z procesualnym charakterem sztuki w nowy układ kultury wizualnej. Pokazane zostaną korzenie i konteksty działań happeningu. Działania prekursorskie – Grupa „Zero”, Yves Klein oraz John Cage’a. Literatura: 1. T. Pawłowski, Happening, Warszawa 1988. 2. G. Dziamski, Happening, performance, w: Od awangardy do postmodernizmu, red. tegoż, Warszawa 1997, s. 349-369. 3. A. Kaprow, How To Make A Happening, http://www.ubu.com/historical/kaprow/index.html 4. M. Kirby, Happenings: An Illustrated Anthology, New York 1965. 5. J. Kutnik, John Cage, przypadek paradoksalny, Lublin 1993. 6. Yves Klein, 1928-1962: A Retrospective, (kat. wystawy), Houston 1982

Pytania kontrolne: 1. Porównaj na wybranych przykładach strategie działań happeningu i performance 2. Odwołując się do wybranych prac przedstaw twórczość Kleina i jego artystyczne założenia 3. Omów najważniejsze działania happeningowe Allana Kaprowa 4. Wskaż najważniejsze założenia i cele sztuki Johna Cage’a, omów sposób ich realizacji w jego działaniach artystycznych

16 marca Statyka i ruch w obszarze kultury wizualnej. Sztuka akcji w USA i Europie Charakterystyka zachodnioeuropejskiego i amerykańskiego happeningu, prezentacja wybranych postaw m.in. Jean-Jacques Lebel, Wolf Vostell, FLuxus, Valie Export i konteksty feministyczne sztuki happeningu, Bas Jan Ader. Prezentacja wybranych artystów kluczowych dla sztuki akcji w USA lat 60. takich jak: Allan Kaprow, Claes Oldenburg, Jim Dine, Chris Burden, Red Grooms oraz ich znaczenia w obszarze relacji sztuki i doświadczenia wizualnego. Literatura: 1. R. L. Goldberg, Performance Art: from Futurism to the Present, London 1995 2. R. Block, G Knapstein, Długa historia, mocno zasupłana. Fluxus w Niemczech 1962-1994. (kat. wyst.). Warszawa, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 1996 3. J.A. Kaplan, Bracken Hendricks, Geoffrey Hendricks, Hannah Higgins, i Alison Knowles, “Flux Generations” „Art Journal” 59, nr 2 (Summer 2000), s. 7-17. 4. H. Ptaszkowska, Happening w Polsce, „Współczesność” 1969 nr 9. 5. M. Semil, O happeningu bez uwag, „Dialog” 1966 nr 7 6. J. Wachowski, Performans, Gdańsk 2011 7. S. Morawski, Happening, „Dialog” nr 9 I 10, 1971. Pytania kontrolne: 5. Akcjoniści wiedeńscy – banalna prowokacja czy istotny głos w dyskursie społecznym 6. Scharakteryzuj postawy i strategie feministyczne w sztuce akcji, zastanów się nad znaczeniem radykalności tych działań 7. Scharakteryzuj amerykańską sztukę happeningu lat 60. odwołując się do wybranych przykładów

9 6 kwietnia Minimalizm i postminimalizm, abstrakcja geometryczna Zajęcia będą próbą scharakteryzowania poszczególnych postaw artystycznych określanych wspólnym mianem minimalizmu i skonfrontowanie ich z tzw. postminimalizmem. Osadzenie postaw minimalistycznych w kontekście przemian lat 60. I ich wpływu na kształtowanie się nowego doświadczenia wizualnego Konteksty ujęcia terminu minimalizm: architektoniczny, designe, muzyczny. Omówienie twórczości prekursorów i wybranych przedstawicieli. Problematyka ograniczenia i sterylności formy a percepcja przedmiotu. Charakterystyka dzieł minimalizmu. Fenomenologiczna redukcja poznawcza a reedukacja przedmiotu minimalistycznego. Omówiona zostanie strategia działań minimalizmu skierowane na ograniczenie środków plastycznych i otwarcie na doświadczenie czystego przedmiotu unikającego naśladownictwa czegokolwiek czy też reprezentowania czegoś, usunięcie indywidualnej ekspresji jednak wyraźne wpisanie dzieła w kontekst przestrzeni. Literatura: 1. M. Hussakowska, Minimalizm, Kraków 2003 2. A.C. Chave, Minimalism and the Rhetoric of Power, w: Art in Modern Culture. An Anthology of Critical Texts, red. F. Frascina, J. Harris, London, New York, s. 264-281. 3. A.C. Chave, Minimalism and Biography, “The Art Bulletin” 82, nr. 1 (Marzec 2000), s. 149-163. 4. Minimal Art: A Critical Anthology, New York 1968 5. D. Batchelor, Minimalism Pytania kontrolne: 1. Omów twórczość wielkiej piątki minimalizmu 2. Porównaj sztukę minimalizmu do działań postminmalistycznych 3. Najważniejsze elementy charakteryzujące minimalizm 4. Charakter struktur dzieł minimalizmu

20 kwietnia Przekraczając przedmiot doświadczenie konceptualne w obszarze kultury wizualnej Konceptualizm jest jednym z najważniejszych i najbardziej przełomowych sposób myślenia o sztuce. W trakcie zajęć omówione zostaną różne typy działań konceptualnych. Uwzględniony zostanie problem kontekstu funkcjonowania przedmiotu w przestrzeni kultury wizualnej, problem statusu obecności przedmiotu w kulturze. Omówiony zostanie problem funkcji sztuki, poza formą artystyczną (i estetyczną) koncentrując się na pojęciu. Problem teorii jako praktyki i artysty jako antropologa krytycznie zaangażowany w kulturę. Obecność artefaktu nie jako autonomicznego obiektu estetycznego ale egzemplifikacja idei. Problem zastąpienia sztuki jako przedmiotu koncepcją sztuki jako idei. Literatura: 1. H. D. Buchloh, Conceptual Art 1962-1969, „October”, nr 55, 1990. 2. G. Dziamski, Przełom konceptualny i jego wpływ na praktykę i teorię sztuki, Poznań 2010 3. Wokół sporów o definicję przedmiotu sztuki : miejsce konceptualizmu, kontekstualizmu i sztuki pojęci, Gorzów Wielkopolski 2009 4. P. Osborne, Conceptual Arts, Phaidon 2002. 5. Conceptual Paradise, http://weblab.unilueneburg.de/socialsoftware/paradise/index.php/Main_Page 6. A. Alexander i B. Stimson (red.), Recordning Conceptual Artm Berkeley 2001 7. D. Hopkins, After Modern Art, Oxford 2000

10 8. A. Alberro, "Conceptual art and politics of publicity", str. 2 – 42. Pytania kontrolne: 1. Relacja między minimalizm a konceptualizm 2. Podważenie statusu przedmiotu w sztuce konceptualnej 3. Sztuka pop art a konceptualizm 4. Deestetyzacja obszaru sztuki w działaniach konceptualnych i jej wpływ na przekształcenia w obszarze wizualnej kultury masowej 5. Strategie myślenia i działania w obszarze konceptualizmu (Tony Godfrey, Peter Osborne i inni)

11 maja Nowe media – źródła, lata 70. i 80. (11 maja) Nowe media po 1990 (18 maja) Podczas zajęć podjęty zostanie problem medialnego aspekt sztuki jako przestrzeni komunikacji społecznej zorientowanego nie tylko estetycznie. Pojawienie się w obszarze sztuki tzw. nowych mediów (czym są?) jest nie tylko instrumentem nowej sztuki, ale także wpływa na jej charakter. Współczesna kultura wizualna zdominowana jest przez różne obszary doświadczeń medialnych. Podczas zajęć pokazane zostaną korzenie tego zjawiska i jego konsekwencje. Omówiona zostanie twórczość artystów kształtujących obszar nowych mediów przede wszystkim w obszarze tzw. sztuki video. Zainteresowaniami na pograniczu technologii i form artystycznych. Podjęty zostanie problem naddania społeczno-symbolicznego obszaru nowych mediów angażującego odbiorców w przestrzeń wirtualną i interaktywną, podporządkowaną procesom technologicznym. Problem zmian w szeroko rozumianym obszarze kultury związany z eksploatacją obszaru nowych mediów w tym:  Zmiany o charakterze technologicznym;  Zmiany społeczne  Zmiany o charakterze kulturowym;  Zmiany o charakterze społecznym  Zmiany o charakterze tekstualnym;  Zmiany o charakterze ekonomicznym Literatura: 1. Piękno w sieci. Estetyka a nowe media pod red. K Wilkoszewskiej, Kraków 1999 2. Obraz i obrazowanie w dobie mediów elektronicznych, pod red. V. Sajkiewicz, Katowice 2010

25 maja Kultura 2.0 – interaktywna struktura kreacji w obszarze kultury wizualnej. Net Art i sztuka interaktywna Cechy charakterystyczne dla nowych obszarów doświadczeń o charakterze audiowizualnym takie jak cyfrowość, interaktywność, hipertekstualność, wirtualność, symulacja, symulakrum, Omówione zostaną rodzaje aktywności interaktywnej. Problem nieustannej transformacji przez kulturę i sztukę interaktywną społeczeństwa. Postawiony zostanie problem rozumienia podstawowych pojęć dla tego obszaru sztuki jak: interaktywność, wirtualność, net art i innych. Przedmiotem zajęć będzie próba uchwycenia i określenia statusy kultury wobec masowo zmieniającego się doświadczenia wizualnego kultury masowej kształtowanego przez mit obecności w świecie wirtualnym i mit interaktywności.

11

Literatura: 1. M. Kamińska, Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu, Poznań 2011, s. 5773. 2. R.W. Kluszczyński, Sztuka interaktywna, Warszawa 2010 3. E. Wójtowicz, net art, Kraków 2008. Pytania kontrolne: 1. Scharakteryzuj zjawisko net art – wskaż najważniejszych twórców, historię i działania 2. Sztuka interaktywna – określ jej specyfikę i wybranych twórców i działania wpisujące się w jej obszar, starając się pokazać wieloaspektowość zjawiska 3. Jaka jest rola wirtualność, symulakrum i interaktywności w obszarze współczesnej kultury wizualnej.

8 czerwca ZALICZENIE 22 czerwca – POPRAWA