Zeszyty Koła Naukowego Młodych sekcja matematyczno – naukowo – techniczna Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi Nr 14 w Gliwicach

Niezatapialne i niewywracane, czyli zdobywamy morza i oceany.

Zeszyt IV 2010/2011r

Spis treści:

1. Historia żeglugi – wprowadzenie…………………………………. 3 2. Sposoby napędzania statków dawniej i dziś…………………… 4 3. Różne typy łodzi – z jakich materiałów są zrobione, jak skonstruowane, jak napędzane? …………………………… 5 4. Czym jest balast? Łodzie balastowe…………………………… 8 5. Czym jest kil i balast? ……………………………………………… 11 6. Czym są katamaran i trimaran? Stateczność wielokadłubowców …………………………………………………12 7. Zależność stateczności łódki od położenia jej środka ciężkości. …………………………………………………………… 14 8. Od czego zależy czy łódka porusza się po wodzie? Łódź bez silnika i wioseł ………………………………………………… 18 9. Od czego zależy prędkość i kierunek ruchu żaglówki? …… 21 10. Dodatek specjalny: Łódka ‘puff puff’…………………… 23 11. Redakcja………………………………………………………. 24

2

1. Historia żeglugi – wprowadzenie. Historia żeglugi jest równie stara, jak historia ludzkości. Już człowiek pierwotny pływał po rzekach i jeziorach na pniach drzew. Najpierw były one nieobrobione, później zaczęto je wydrążać i zaokrąglać na końcach, bądź też wiązać po kilka razem. Z wydrążonego pnia narodziła się łódź, zaś ze związanych pni - tratwa. Pierwsze łodzie i tratwy poruszano odpychając się najpierw pałką, później wiosłem, jeszcze później - rozpinając nad nim płachtę żagla. Wiosła i żagiel stały się na całe tysiąclecia jedynym napędem coraz większych łodzi i statków, już nie tylko na rzekach i jeziorach, ale i na morzach. Dopiero wynalazek silnika parowego a później spalinowego przyniósł zmierzch fascynującego świata żaglowców. A oto kilka przykładów statków z różnych epok:

STAROŻYTNOŚĆ – statki greckie i fenickie

ŚREDNIOWIECZE – statki wikingów oraz kogi i holki

ERA WIELKICH ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH – karawele, karaki, fluity i pinki

ERA TECHNIKI - liniowce, fregaty wojenne, windjammery i szkunery wielomasztowe

ŻAGLOWCE EGZOTYCZNE – dżonki chińskie i japońskie http://www.zaglowce.com

3

2. Sposoby napędzania statków dawniej i dziś. Do dziś istnieje kilka sposobów napędzania statków. W kolejności od najstarszego są to: wiosła,

żagle,

http://facet.wp.pl/kat,1007853,wid,10118991, wiadomosc.html?ticaid=1c45e

http://krisyachting.blogspot.com/2007_11_01_archive.htm

koła wodne,

śruby okrętowe,

http://naukowy.pl/encyklopedia/Bocznoko%C5%82owiec

http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aruba_okr%C4%99towa

napędy elektryczne,

http://electricgeneration.pl/?pl_electric-boat,36

pędniki wodnoodrzutowe.

http://pl.wikipedia.org/wiki/P%C4%99dnik_wodnoodrzutowy

4

3. Różne typy łodzi – z jakich materiałów są zrobione, jak skonstruowane, jak napędzane? Łodzie żaglowe są wykonywane głównie z: - laminatu poliestrowo-szklanego, - laminatu monolitycznego, - sklejki. Słowniczek Grot – najważniejszy żagiel na dowolnej jednostce pływającej o napędzie żaglowym. Od nazwy tego żagla nazywane są powiązane z nim: maszty, liny i inne żagle. Fok – podstawowy żagiel przedni (czyli żagiel forsztagu) noszony na jachtach jednomasztowych. Sztagi – liny olinowania stałego stabilizujące omasztowanie w płaszczyźnie symetrii żaglowca. Topsel – żagiel zaliczany do żagli dodatkowych, jest górnym żaglem przymasztowym. Ożaglowanie gaflowe – rodzaj ożaglowania skośnego z czworokątnym żaglem rozpiętym pomiędzy masztem, biegnącym skośnie drzewcem - gaflem i opcjonalnie bomem. Ożaglowanie rejowe – rodzaj ożaglowania, stosowanego na większych żaglowcach. Bom – Jest to pozioma belka oparta jednym końcem (piętą) o maszt. Takielunek- termin żeglarski oznaczający tę część osprzętu żaglowego na statku wodnym o napędzie żaglowym, która jest aktualnie rozmieszczona na jednostce w celu użytkowania

5

Ket

Slup

Jednostka pływająca o napędzie żaglowym, posiadająca tylko jeden maszt (grot), oraz tylko jeden żagiel (również grot) dowolnego typu ożaglowania skośnego. http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Sailboat_class_Laser_Optimist.jpg

Kuter żaglowy

Typ statku jednomasztowego z gaflowym grotem, a ponadto trzema żaglami rozpiętymi na sztagach i topslu. Kutry te mogą nosić ożaglowanie gaflowe lub bermudzkie. http://www.port21.pl/technika/article_1731.html

Najpopularniejszy rodzaj łodzi żaglowych śródlądowych. Posiada dwa podstawowe żagle: fok i grot. http://marynistyka.pl/jachty-zaglowe/76-ket-slup-jol-amoe-fregata-cz-1-.html

Jol

Żaglowiec posiadający główny maszt w pobliżu środka wyporu jednostki, oraz dodatkowo bardzo mały wysokości ok. 1/3 głównego, posadowiony daleko na rufie. http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Sailing_Vessel_ Odyssey.jpg&filetimestamp

6

Kecz

Szkuner

Dwumasztowiec, o pierwszym maszcie wyższym, noszący na wszystkich masztach ożaglowanie skośne, tylny maszt znajduje się w obrębie konstrukcyjnej linii wody. Rysunek s/y "Ćwik", typ: S-Z, własność Szczepu "Nietykalni", Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, Okręg Dolnośląski, zdjęcie z obozu Szczepu nad j. Lubikowskim

Bryg

Jednostka posiadająca dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. Przy dwóch masztach pierwszy jest niższy lub równy drugiemu. http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bateaugoelette.j pg&filetimestamp=20060618145948

Fregata

Żaglowiec dwumasztowy noszący na obu masztach ożaglowanie rejowe. Maszty brygu to kolejno, licząc od dziobu: fokmaszt, grotmaszt. Fryderyk Chopin, The Tall Ships' Races, Świnoujście 2007

Żaglowiec przynajmniej trzymasztowy (czasami czteroi pięciomasztowy) niosący na wszystkich masztach ożaglowanie rejowe. Dar młodzieży Autor: Żeglarz

7

4. Czym jest balast ? Łodzie balastowe. Balast w żeglarstwie to masa przymocowana do dna kadłuba lub ułożona na jego dnie, która powoduje obniżenie środka ciężkości jednostki, a w rezultacie zwiększająca jej stateczność (przede wszystkim poprzeczną). Pierwsze ładunki balastowe to kamienie osadzane na dnie łodzi. Przez następne lata została wynaleziona stępka i miecz w celu znacznej poprawy stabilności. Najnowocześniejszy rodzaj balastu to zwykła woda morska, która w łodziach podwodnych jest nabierana i opuszczana w celu zanurzenia lub wynurzenia.

W trakcie zanurzania do zbiorników balastowych łodzi podwodnej wpompowywana jest woda (zawory dolne), a wypompowywane powietrze (zawory górne). Gęstość łodzi staje się większa niż otaczająca ją wody i następuje zanurzenie. Przy wynurzeniu sprężone powietrze wypycha wodę ze zbiorników balastowych, tym sposobem gęstość łodzi staje się mniejsza niż otaczającej ją wody. Łódź pływa na określonej głębokości, gdy jej średnia gęstość jest równa gęstości otaczającej ją wody. ”Udane projekty nie tylko z matematyki dl gimnazjum”, wyd.PWN

8

Doświadczenie : Nurek Kartezjusza Przebieg: Do butelki 1,5 l PET wlewamy wodę. Zanurzamy Nurka Kartezjusza zrobionego z plastikowej fiolki i obciążonego śrubką.

Obserwacje: Ściskając mocno butelkę nurek tonie. Przestając ściskać – nurek wypływa na powierzchnię.

Wnioski: Kluczem do zrozumienia zachowania się nurka jest bąbelek powietrza, uwięziony pod odwróconą fiolką. Gdy ściskamy butelkę, wzrasta w środku ciśnienie i w związku z tym bardziej ściskany jest pęcherzyk powietrza we fiolce. A to oznacza, że zmniejszyła się wyporność nurka – do środka wlało się więcej wody. Nurek utonął. Gdy ciśnienie maleje (przestajemy ściskać butelkę), pęcherzyk powiększa się, nurek zwiększa swoją wyporność i wypływa.

Ciekawostka: Batyskafy to załogowe nurki oceaniczne. Dzisiejsze batyskafy mają pływaki wypełnione np. lekką benzyną, a nie powietrzem. Gdyby było tam ławo poddające się ciśnieniu powietrze, batyskaf zachowywałby się jak nurek Kartezjusza. 9

Doświadczenie : Łódź podwodna z zastosowaniem tabletek musujących Przebieg: Do małej szklanej butelki wrzucamy 6 szklanych kulek , następnie wlewamy 1 cm wody po czym wrzucamy tabletkę musującą oraz nakładamy na otwór butelki balonik. Po przygotowaniu modelu łodzi podwodnej wrzucamy ją do wiadra wypełnionego wodą.

Obserwacje: Widzimy że balonik stopniowo napełnia się dwutlenkiem węgla w wyniku reakcji tabletki musującej z wodą. Butelka wcześniej zanurzona w wodzie wynurza się przez zachodzącą reakcję i napełniony balonik.

Wnioski: Tabletki musujące wydzielają gaz który napełnia balonik, powstaje siła wyporu skierowana przeciwnie do siły grawitacji, która powoduje unoszenie ciała na powierzchni wody.

Ciekawostka: Historia budowy okrętu podwodnego. Pierwszym okrętem podwodnym zbudowanym w Ameryce Północnej był Turtle. W 1773 r. David Bushnell przedstawił projekt jednoosobowego okrętu podwodnego. Budowano go 4 lata 10

z przeznaczeniem do zwalczania wodnych okrętów floty angielskiej. Kadłub wykonany był z klepek dębowych na kształt muszli wzmocnionych żelaznymi obręczami. Uzbrojenie okrętu stanowiła mina z ładunkiem prochu. Mocowano ją do dna okrętu za pomocą świdra i uruchamiano mechanizm zegarowy . Turtle chcąc zanurzyć się musiał napełnić komory wodą, którą przy wynurzaniu wypompowywano ręcznie .

5. Czym jest kil i miecz ? Kil (inaczej stępka belkowa) – jest to rodzaj stępki wyposażony dodatkowo w balast służący do poprawiania stabilności łodzi. Stosowany jest głównie w jednostkach morskich (wykonanych z innego materiału niż stal lub małych stalowych) w jednostkach śródlądowych stosowany jest również miecz. Miecz – ruchomy płat nośny, dzięki swoim własnościom hydrodynamicznym umożliwiający płynięcie kursami pod kątem do wiatru i na wiatr niektórych jachtów żaglowych, zwłaszcza płaskodennych.

Doświadczenie : Stateczność łódki mieczowej. Przebieg: Z butelki plastikowej o pojemności 0.5 l wycinamy dwie identyczne łódki. Jedna łódka jest wyposażona w miecz w postaci zaokrąglonej metalowej blaszki, która jest podczepiona pod spód łodzi przy pomocy plasteliny.

11

Obserwacje: Łódka z podczepionym mieczem pływa po powierzchni wody w akwarium, a łódka bez miecza wywraca się i idzie na dno.

Wnioski: Miecz to dodatkowy balast służący do poprawienia stabilności łodzi.

6. Czym są katamaran i trimaran? Stateczność wielokadłubowców. Katamaran (dwukadłubowiec) jest to statek o specjalnej konstrukcji składającej się z dwóch równoległych kadłubów. Jachtem nie podpłynie się tak blisko plaży/brzegu jak tym dwukadłubowcem. Daje to możliwość obserwacji tego co się dzieje na lądzie i korzystania jednocześnie z azylu jaki daje katamaran. Nie daj się zwieść pozorom. Katamarany pływają i to naprawdę szybko. Katamarany turystyczne zapewnią wysoki poziom bezpieczeństwa podróżującym, ponieważ... się nie przechylają! To w katamaranach jest najlepsze – małe zanurzenie! http://www.correx.pl/projects/correx_lodzie/c ontent/article/ofirmie/images/katamaran01.jpg

12

Trimaran (trójkadłubowiec) to statek wodny posiadający ustawione równolegle trzy kadłuby. Trimarany są obecnie najszybciej rozwijającym się segmentem na rynku jachtów żaglowych. Pod wieloma względami mają one bowiem niekwestionowaną przewagę nad jachtami jednokadłubowymi: optymalnie wypoziomowana żegluga, doskonała stabilność, nieporównanie większa przestrzeń pokładu, płytkie zanurzenie, niezatapialność, komfort i po prostu najzwyklejsza frajda z żeglowania szybkim i zwrotnym jachtem.

http://yachtpals.com/files/userimages/hydroptere2.jpg

Pod wieloma względami mają one niekwestionowaną przewagę nad jachtami jednokadłubowymi: optymalnie wypoziomowana żegluga, doskonała stabilność, nieporównanie większa przestrzeń pokładu, płytkie zanurzenie, niezatapialność, komfort i po prostu najzwyklejsza frajda z żeglowania szybkim i zwrotnym jachtem. Jachty tej kategorii okrążają ziemski glob ustanawiając wciąż nowe rekordy prędkości. Aktualny rekord prędkości uzyskanej przez trimaran należy do francuskiego trójkadłubowca o nazwie „Hydroptere”. Został uzyskany na trasie o długości 500 metrów i wynosi on 51,36 kN (węzłów), czyli ok. 95 km/h ! Stateczność wielokadłubowców Co różni zasadniczo jachty jednokadłubowe oraz katamarany, trimarany zwane wielokadłubowcami to sposób równoważenia przechyłu łodzi. Jachty dla uzyskania stateczności mają zamocowany pod swoim dnem balast, którego udział w całkowitym ciężarze jachtu wynosi od 30 do 60%. Wielokadłubowce natomiast są bezbalastowe, a 13

stateczność uzyskują przez rozstawienie kadłubów lub pływaków. Jak wiadomo kształt krzywej dla jachtu balastowego jest odmienny od krzywej stateczności katamaranu i trimaranu. Jachty posiadają największą stateczność przy kącie przechyłu 90 stopni, natomiast największa stateczność wielokadłubowców pojawia się już przy małych kątach przechyłu. Większa, w porównaniu z jachtami stateczność wielokadłubowców oznacza, że można na nich stawiać żagle o powierzchni i przy smukłych kadłubach, dających minimalne opory ruchu, osiągać wielkie prędkości.

7. Zależność stateczności łódki od położenia jej środka ciężkości. Punkt stabilnego podparcia to punkt w którym ciało nie zmienia położenia oraz ułożenia pod wpływem sił ciężkości. Dla ciał symetrycznych jest on tożsamy ze środkiem geometrycznym. .

Punkt podparcia lub zawieszenia spełniający warunek stabilności utrzymywanego przedmiotu musi znajdować się dokładnie nad, lub pod środkiem ciężkości.

Jeżeli nie podeprzemy ciała w punkcie stabilnego podparcia, będzie się ono przemieszczać, lub przekręcać. Dzieje się tak, gdy ciężar nie jest równomiernie rozłożony na obie części dźwigni lub gdy masa będzie rozłożona w różnych odległościach od punktu podparcia.

14

W normalnych warunkach środek ciężkości pokrywa się ze środkiem masy. Jedynie w niejednorodnym polu grawitacyjnym środki te nie leżą w tym samym punkcie. Innym przypadkiem jest nieważkość, gdzie nie możemy zaobserwować środka ciężkości, lecz środek masy. Stateczność łódki zależy od położenia jej środka ciężkości. Im jest on niżej , tym trudniej pozbawić ją równowagi. Trymowanie - rozmieszczanie ładunku sypkiego w ładowni statku w celu zapewnienia stateczności na wodzie.

Ciekawostka: Siedow - największy żaglowiec szkolny świata, jeden z ostatnich windjammerów. Podczas jednego z pierwszych rejsów omal nie przewrócił się w silnym sztormie na Atlantyku. Wracał wówczas z ładunkiem jęczmienia z Argentyny do Europy i w pewnej chwili ładunek ten przesunął mu się w ładowni, powodując niebezpieczny przechył. Na uwagę zasługuje sposób, w jaki pomysłowe kierownictwo i załoga uratowali swój statek. Oto zarządzono akcję trymowania przemieszczonego ładunku własnymi siłami, ponadto wezwano pomocy. Jednym ze statków, który odpowiedział na wezwanie, był norweski zbiornikowiec Winkler Kapitan tego statku najpierw w pomysłowy sposób określił pozycję wzywającego pomocy (wykreślił namiary z kilku statków na sygnał emitowany przez niemiecki bark – linie przecięły się idealnie w jednym punkcie), a następnie ruszył na pomoc i na miejscu wpompował do morza nieco przewożonego oleju, co złagodziło falę i pozwoliło marynarzom spokojnie dokończyć trymowania ładunku i w efekcie uratować nie tylko własne życie, ale i sam statek. www. wikipedia.pl

15

Doświadczenie : Fikająca kapsułka. Przebieg: Rynienka z rurki PCV została wyklejona od środka filcem, aby „fikająca kapsułka” się nie ślizgała. Kapsułka to metalowa kulka zamknięta w foliowym walcu i obwiązana taśmą klejącą. Stawiamy kapsułkę u góry rynienki i puszczamy swobodnie.

Obserwacje: Kapsułka skokami schodzi wzdłuż rynienki. Podczas prób przywrócenia, kapsułka powraca do pozycji pionowej.

Wnioski: Podczas kładzenia na powierzchni poziomej kapsułka znajduje się w stanie równowagi chwiejnej, a podczas puszczania ze szczytu rynienki przesuwająca się we wnętrzu kapsułki kulka zmienia położenie jej środka ciężkości.

16

Doświadczenie : Balansujące sztućce. Przebieg: W tajemniczy, lecz nieskomplikowany sposób bez użycia kleju, łączymy ze sobą widelec i łyżkę stołową. Następnie między zęby widelca wkładamy zapałkę, którą później kładziemy na brzegu szklanki tak, aby cała konstrukcja zachowała równowagę. Później zapalamy zapałkę. Obserwacje: Zapałka spaliła się tylko do punktu styczności ze szklanką. Po strąceniu spalonej części zapałki konstrukcja nie rozpada się, zachowując równowagę.

Wnioski: W tym doświadczeniu można zaobserwować istnienie stanu równowagi stałej.

17

8.

Od czego zależy czy łódka porusza się po wodzie? Łódź bez silnika i wioseł.

Doświadczenie : Statek parowy z wydmuszki. Przebieg: Budujemy statek bez wioseł. W świeczkę wbijamy cztery igły, na które kładziemy wydmuszkę z jajka. Wydmuszka ma jeden koniec zalepiony plasteliną i jest wypełniona do połowy wodą. Podpalamy świeczkę, całość kładziemy na styropianową podstawkę , a następnie statek wodujemy.

Obserwacje: Po pewnym czasie obserwujemy, że statek zaczyna płynąć .

Wnioski: Woda, która wypełnia wydmuszkę po pewnym czasie zaczyna się gotować, czemu towarzyszy zjawisko parowania. Para wodna uchodzi przez otwór w wydmuszce. Zgodnie z zasadą zachowania pędu, statek zaczyna płynąć w przeciwną stronę . 18

Ciekawostka:

W 1783 roku francuski arystokrata, markiz Claudie Francis Jouffroy d’Abbans zbudował łódź, której wiosła były napędzane maszyną parową. Łódź została nazwana Pyroscaphe (ognisty statek). Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. Początkowo parowce były dość niebezpieczne, gdyż często zdarzały się eksplozje niewystarczająco wytrzymałych kotłów. Udoskonalono je w drugiej połowie XIX wieku i wtedy rejsy parowcami stały się regularne.

Doświadczenie : Płyn do mycia naczyń napędzający łódeczki. Przebieg: Wycinamy z kartonu trójkąty równoramienne. Na środku pozostawiamy „ząbek”. Moczymy w płynie do naczyń końce wykałaczek i jednocześnie dotykamy mokrymi końcami wycięcia łódeczek. Podobnie postępujemy z modelem ryby.

Obserwacje: Łódki oraz ryba zaczynają się poruszać.

Wnioski: Kropla płynu z wykałaczki osłabia siły przyciągania cząsteczek wody, zmniejsza się więc w tym miejscu napięcie powierzchniowe, co powoduje ruch wody i łódeczki. 19

Doświadczenie : Silnik MHD – Silnik Hydro-Magneto-Dynamiczny. Przebieg: Silnik składa się z dwóch magnesów i dwóch elektrod, które są podłączone do źródła stałoprądowego, baterii 9-cio woltowej.

Obserwacje: Magnesy wytwarzają pole magnetyczne. Z baterii czerpiemy prąd. Woda w obrębie pola magnetycznego magnesów pod wpływem przyłożonego napięcia wprawiana jest w ruch. Łódka zgodnie z zasadą odrzutu przemieszcza się w kierunku przeciwnym do kierunku przemieszczającej się wody.

Wnioski: Silnik pracuje w oparciu o zjawisko odkryte w połowie XIX wieku przez Faradaya, polegające na powstawaniu prądu elektrycznego przy ruchu przewodnika (tu wody) w polu magnetycznym.

20

9.

Od czego zależy prędkość i kierunek ruchu żaglówki?

Doświadczenie : Prędkość poruszania się żaglówki w zależności od rodzaju żagla. Przebieg: Łódka posiada styropianowy kadłub w którym montujemy trzy typy żagli o różnej wielkości.

Obserwacje: Łódkę wodujemy w akwarium i napędzamy za pomocą suszarki do włosów. Doświadczenie powtarzamy dla każdego żagla.

Wnioski: Im większa powierzchnia żagla, tym większa prędkość łódki.

21

Ciekawostka Siła wiatru w skali Beauforta: 1-3o Z tradycyjnym sztagiem

Ze sztagiem rolowanym

Siła wiatru w skali Beauforta: 7-8o Z tradycyjnym sztagiem

Ze sztagiem rolowanym

http://www.moje-morze.pl/bfort.html

Francis Beaufort urodził się w 1774 roku w miejscowości County Meath, w Irlandii. Mając 13 lat rozpoczął swoją morską przygodę. Pracując jako chłopiec pokładowy na żaglowcach obserwował pogodę, morze i swoje spostrzeżenia notował w swoim dzienniku. W 1805 r. Francis Beaufort wprowadził używaną do dziś skalę oceny siły wiatru. W 1874 roku była ona zmodyfikowana: jako kryterium oceny przyjęty został skutek działania wiatru na powierzchnię morza i przedmioty naziemne. W 1855 roku Sir Francis Beaufort odszedł ze służby, już jako Admirał. Umarł dwa lata później, lecz jego praca oraz osiągnięcia są powszechnie znane i stosowane do dziś. Skalę Beauforta w formule 0-12 stopni przyjęto jako międzynarodową w roku 1939 wprowadzając precyzyjniejsze opisy i graniczne wielkości w odniesieniu do prędkości wiatru (mierzonej w m/sek, węzłach, km/h lub milach/h) i wysokości fali morskiej. W latach 80-tych w ślad na dodatkowo wprowadzoną konotacją amerykańską, 12-stopniowa skala Beauforte’a. została rozszerzona i zawiera aktualnie 17 stopni. www. moje-morze.pl

22

10.

Dodatek specjalny: Łódka ‘puff puff’.

Łódka puff-puff to zabawka z prostym silnikiem cieplnym, bez ruchomych części, zasilana świeczką. Nazwa pochodzi od dźwięku, który wydaje. Choć artykuły z lat 1875 i 1860 ukazują podobną łódkę, jej stworzenie przypisuje się zazwyczaj Francuzowi Tomaszowi Piot. W 1891 roku Piot opatentował w Anglii zwykłą łódkę puff-puff z małym bojlerem i dwoma rurami wydechowymi. Łódki były popularne przez wiele lat, szczególnie w latach 40-tych i 50-tych. Ich pięć minut skończyło się w drugiej połowie XX wieku, kiedy na rynek weszły zabawki plastikowe. Dawniej produkowane w wielu wariantach (obecnie w bardzo niskim nakładzie), są teraz często poszukiwane przez kolekcjonerów, a ich cena waha się w zależności od rzadkości oraz wzoru łódki.

Dokładny sposób konstrukcji można znaleźć na stronie: http://www.sciencetoymaker.org/boat/asembCartonl.html

23

11.

Redakcja

Wiktoria Nowak i Alicja Długosz

Agata Borkowska i Natalia Andryszak

Adam Mikuła

Łukasz Betlej i Paweł Foit

Olaf Łukasik, Kajetan Cieśliński i Daniel Litwin

Aleksander Kędziera i Mateusz Miksiewicz

Mariola Soczyńska i Oliwia Czerwień

Patryk Jaroszek i Mariusz Graicke

Żaklina Osmenda

Agnieszka Paul i Paulina Benet

Katarzyna Wrona

Justyna Pyrkosz, Joanna Kbylińska, Anna Kaniewska i Anna Jureczko

Krzysztof Świtała

Karolina Rudzka i Martyna Telega

Grzegorz Kotysz i Michał Dobrut

Opiekunowie: pani Joanna Olesińska i pani Anna Bul 24