Prof. Dr hab. Inż. Ludosław DRELICHOWSKI Dr hab. inż. Waldemar Bojar prof. UTP Dr inż. Mariusz ŻÓŁTOWSKI

Janusz MIERZEJEWSKI PESA BYDGOSZCZ S.A. HOLDING

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA POIG WIM UTP

OPRACOWANIE I ETAPU BADAO 2011r. STRESZCZENIE ETAPU I 2011

Analiza stanu i kierunków usprawnieo systemów zarządzania jakością w przedsiębiorstwach różnych branż

W niniejszym opracowaniu podjęto próbę analizy stanu i wytyczenia kierunków zmian w systemach zapewnienia jakości w trzech badanych przedsiębiorstwach. Przedmiotem badao służących analizie stanu i opracowania kierunków zmian w systemach zarządzania jakością objęły następujące organizacje gospodarcze: - Zakładów Pojazdów Szynowych PESA Bydgoszcz S.A., - Zakłady Graficzne „Grafpol” Bydgoszcz, - Spółdzielnia Mleczarska w Łobżenicy.

Zakres prac i stopieo ich zaawansowania w poszczególnych organizacjach jest istotnie zróżnicowany, przyjmując formę propozycji integrujących się rozwiązao QFD Virtual w Zakładach Pojazdów Szynowych PESA Bydgoszcz S.A., łączący stosowany dotychczas system zarządzania jakością ISO 9001 lub 9004 u wytwórców pojazdów szynowych, niezbędne z systemem zarządzania jakością z zastosowaniem Międzynarodowej Normy Jakości Pojazdów Szynowych IRIS omówiony w rozdziale 1. Opracowanie zawarte w proponowanej edycji było poprzedzone weryfikacją możliwości zastosowania wcześniej przygotowanych propozycji, uzupełnionych o niezbędne uściślenia dotyczące zakresu i docelowych rozwiązao koncepcyjnych możliwych do zastosowania w PESA S.A. Opracowanie niniejsze może byd wykorzystane w pracach wdrożeniowych dotyczących integracji systemów zarządzania jakością w PESA S.A. Materiały te mogą stanowid pomocny punkt wyjścia wspomagający opracowanie projektu celowego służącego opracowania i wdrażania systemu zarządzania jakością.

Wydaje się realne opracowanie i wprowadzenie Systemu Zarządzania Cyklem Życia Produktów z zastosowaniem Quality Function Deployment – Virtual PESA S.A. System ten bazujący na rozwiązaniach systemu zintegrowanego IFS Aplications koncentruje się na realizacji strategicznych funkcji zarządzania z ich systemowym rozwinięciem na planowanie taktyczne i operacyjne. Omówione w opracowaniu podejście wykorzystujące metodykę QFD stwarza również szansę na dopracowanie płaszczyzny integracji wszystkich stosowanych w PESA Bydgoszcz S.A. systemów zarządzania jakością. W kolejnych rozdziałach omówiono procesy i zadania realizowane w ramach podstawowych 13 funkcji specyfikowanych dla warunków zastosowania metodyki QFD VIRTUAL w PESA Bydgoszcz S.A. Holding.

Wyodrębnienie kryteriów oceny produktu z punktu widzenia oczekiwao klienta, przypisując zadania do poszczególnych partnerów organizacji wirtualnej doprowadziło do wdrożenia rozwiązao, w ramach których pełny jakościowy odbiór detali i podzespołów realizowany jest przez komórki przedstawicieli PESA S.A. bezpośrednio u wytwórców. Rozwiązanie to jest wymuszone przez powszechnie stosowaną zasadę realizacji dostaw w systemie „Just In Time”, co wyklucza możliwośd efektywnej reakcji po ewentualnym stwierdzeniu usterki podzespołu w fazie realizacji montażu wyrobu. Należy rozważyd potrzebę zmiany struktur organizacji zarządzania uwzględniających możliwośd włączenia autonomicznych organizacji działających w regionie, do strategicznej współpracy w ramach tworzonej z inicjatywy PESY przy wsparciu władz regionu struktury klastru. Taki kierunek działao zdaje się determinowad niezwykła skutecznośd władz PESA Holding SA Bydgoszcz w pozyskiwaniu zleceo, co wymusza doskonalenie w realizacji funkcji strategicznych i operacyjnych. Rozwiązania takie mogą stanowid również istotny czynnik dynamiki rozwoju miasta Bydgoszcz w zakresie oddziaływania na rozwój nowocześnie zarządzanych przedsiębiorstw i środowisk uczelni.

Współpraca ta musi byd realizowana w czasie rzeczywistym z pełnymi konsekwencjami decyzyjnymi w zakresie stosowanych dokumentów elektronicznych oraz równoległej pracy partnerów w zakresie uzgodnieo harmonogramów dostaw realizowanych z kilkudniowym wyprzedzeniem dla wszystkich detali i podzespołów. Ta forma współpracy zweryfikowana w codziennej koordynacji działao międzyorganizacyjnych i komunikacji stanowi podstawę wdrażania skutecznych rozwiązao w codziennej praktyce zarządzania PESA Bydgoszcz S.A. W fazie tej uściślid należy przyjęte rozwiązania technologii i organizacji produkcji oraz zakresu przewidywanych rozwiązao outsourcingowych, których zastosowanie w różnych etapach produkcji i przewidywanej skali sprzedaży dotyczy projektowanych i wdrażanych do produkcji wyrobów. Jakiego typu komponenty i na jakich warunkach mogą zostad objęte outsourcingiem – wydaje się, że odpowiedź na to pytanie zawierają już opracowane i stosowane procedury w PESA S.A. Ewentualne występowanie odstępstw od obowiązujących zasad mogłoby wyznaczad zakres niezbędnej korekty. Istotna jest również strategiczna analiza słabych i mocnych stron efektywności zarządzania organizacji wirtualnej, ocenionej z punktu widzenia w realizacji funkcji operacyjnych, taktycznych i strategicznych zarządzania. Również w tej fazie uzasadniona wydaje się potrzeba etapowego wdrażania klastrowych koncepcji rozwoju organizacji wirtualnej.

Proponowane rozwiązania zapewniają również koordynowanie w skali organizacji wirtualnej zadao dotyczących zapewnienia efektywności zarządzania eksploatacją maszyn poprzez spełnienie systemowych wymagao gromadzenia baz wiedzy dotyczącej eksploatacji maszyn, metod jej przetwarzania i analizy dla zwiększenia niezawodności procesów wytwarzania. Proponowane rozwiązania stanowid mogą również istotne komponenty rozwiązao wspomagających działanie klastrowych struktur zarządzania. Opracowane w rozdziale 1 zagadnienia obejmujące 13 Faz systemu Quality Function Diployment QFD Virtual, są propozycją pozwalającą uwzględnid rozwiązania integrujące stosowane dotychczas systemy zarządzania jakością ISO 9001 lub 9004 u wytwórców pojazdów szynowych, oraz certyfikacji zarządzania jakością z zastosowaniem Międzynarodowej Normy Jakości Pojazdów Szynowych IRIS. Przedłożone propozycje mogą stanowid punkt wyjścia do opracowania projektu celowego służącego opracowaniu dokumentacji systemu QFD Virtual i jego wdrożeniu.

2.Charakterystyka przedsiębiorstwa Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska

Łobżenica Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łobżenicy powstała 4 października 1892 roku i jest jedną z najstarszych Spółdzielni w Polsce. Swoją działalnośd prowadzi na terenie 5 gmin powiatu pilskiego w województwie wielkopolskim i 3 gmin w powiecie nakielskim oraz sępoleoskim województwa kujawsko-pomorskiego. Spółdzielnię tworzy 299 członków, zatrudnionych jest 76 osób i jest ona największym zakładem pracy na terenie gminy Łobżenica. Proces uzyskiwania wysokiej jakości produktów żywnościowych może byd zachowany wyłącznie przy pełnej sprawności maszyn i urządzeo, co jest warunkiem koniecznym zachowania parametrów technologicznych gwarantujących wytwarzanie zarówno bezpiecznej żywności, jak również odznaczającą się walorami smakowymi i innymi cechami pożądanymi przez konsumentów, co jest gwarancją sukcesu rynkowego.

Przedsiębiorstwo „OSM Łobżenica” musi posiadad „Atest - potwierdzenie spełnienia wymagao zawartych w przepisach dla instalacji do pasteryzacji mleka wydawany przez Laboratorium Badawcze (załącznik 2). Atest ten jest ważny do 19 stycznia 2012 roku, pod warunkiem utrzymania sprawności technicznej instalacji i stosownych zasad monitoringu i kontroli instalacji. Badania kontrolne podczas atestu obejmują: •

sprawdzenie dokumentacji instalacji na zgodnośd z wymaganiami,

•

sprawdzenie zgodności instalacji z dokumentacją,

•

sprawdzenie funkcjonowania instalacji,

•

sprawdzenie monitoringu i kontroli.

Z badao ankietowych przeprowadzonych w obu firmach wynika, że w przedsiębiorstwach nie ma obecnie długofalowej wizji odnowy parków maszynowych pod kątem unowocześniania technologii, jak również nie dokonuje się okresowych pomiarów poziomu niezawodności parku maszyn technologicznych (PMT) i polepszania tych parametrów (tabela 3). Przedsiębiorstwo „OSM Łobżenica” planuje wdrożyd te elementy w okresie do 2 lat, natomiast firma „Grafpol” tego nie planuje. Wywiad uzupełniający z Głównym Mechanikiem w zakładzie poligraficznym dowiódł, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest ciągły brak czasu w warunkach presji konkurencji oraz walki o klienta. Mimo różnic w strukturach obydwu planów przeglądów okresowych, mają one ten sam cel, czyli zminimalizowad ryzyko występowania awarii, a tym samym zapewnid ciągłośd produkcji i zmniejszyd koszty związane z przestojami maszyn i urządzeo.

Z kolei awarie nieplanowane w firmie „Grafpol” usuwa się, stosując stanowiskowy i serwisowy zeszyt pracy maszyny/urządzenia, natomiast w „OSM Łobżenica na podstawie ustnego zgłoszenia (najczęściej przez własne służby techniczne). W firmie „Grafpol” występują 1 do 2 awarii nieplanowanych na miesiąc, natomiast w przedsiębiorstwie „OSM Łobżenica” raz na kwartał. Tak niska liczba tych awarii świadczy o tym, że w obydwu przedsiębiorstwach dobrze funkcjonuje profilaktyka w zakresie utrzymania niezawodności maszyn i osiągany jest wysoki poziom w tym zakresie. W badanych przedsiębiorstwach omawiane systemy utrzymania jakości i niezawodności maszyn oraz urządzeo są integralną częścią zatwierdzonych tam systemów zapewnienia wysokiej jakości produktów klasy zarządzania procesami. W firmie „Grafpol” jest to norma ISO 9001:2008, natomiast przedsiębiorstwo „OSM Łobżenica” posiada System Analizy Zagrożeo i Kontroli Punktów Krytycznych - HACCP. W systemach tych wymaga się stosowania podobnej dokumentacji, która porządkuje i standaryzuje realizowane procesy wytwórcze.

Wyższa częstotliwośd występowania awarii nieplanowanych w branży poligraficznej w porównaniu z przetwórnią mleka powoduje, że w tej pierwszej firmie stosowana jest specjalna dokumentacja do monitorowania planowanych i wykonanych napraw z tym związanych, natomiast w mleczarni nie było takiej potrzeby z uwagi na sporadycznośd napraw nieplanowych. Takie dodatkowe kryteria metody oceny Parku Maszyn Technologicznych i Instalacji (PMT), jak ochrona środowiska, bezpieczeostwo pracy, problemy ekologiczne sa postrzegane przez zarząd obu badanych przedsiębiorstw jako ważne i konieczne do wprowadzenia w najbliższych latach. Badane firmy należą do grupy MŚP i w związku z tym rozmiar oraz skala ich działalności determinująca ilośd maszyn i urządzeo oraz zdarzeo związanych z utrzymaniem ich niezawodności nie są tak duże, jak w analizowanym w rozdziale 1 przedsiębiorstwie PESA SA, aby konieczne było skomputeryzowanie systemów zarządzania jakością. W przyszłości byd może taka potrzeba się pojawi i wówczas firmy podejmą proces komputeryzacji systemów zarządzania jakością, jako wyzwanie przyszłości, a także na skutek komplikujących się powiązao kooperacyjnych.

DZIEKUJĘ ZA UWAGĘ