EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? Warszawa, 27‐28 września 2012 r.
wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
KONTEKSTY EDUKACJI Nieuniknione Nieuświadomione
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
9 Globalne społeczeństwo wiedzy 9 Proces uczenia się przez całe życie 9 Społeczeństwo obywatelskie i „sieci” 9 Zróżnicowanie a wykluczenie 9 Nieprzewidywalne zmiany i kryzysy 9 Nowe technologie 9 Dane w podejmowaniu decyzji
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
9 Od epoki przemysłowej do epoki wiedzy 9 Od wiedzy elit do własności społecznej 9 Od władzy jako kontroli do władzy wynikającej ze współposiadanej wiedzy 9 Od autorytaryzmu do współprzywództwa 9 Od uczenia się jednostek do społeczności 9 Od stabilności do stałej zmiany 9 Od bliskich celów do ciągłego doskonalenia
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Pytania o świadomość Zmiana – konsekwencje – konieczność reform w edukacji Deficyt kompetencji – „wąski” profesjonalizm czasów industrialnych – trudne rozwiązania trudnych zadań Zamiast trwać przy zestawie zdobytych kompetencji należy uczyć się nowych gdy zachodzi taka potrzeba Relacje pracownik – pracodawca – praca, a nowy kształt organizacji (elastyczność, brak linearności, hierarchii)
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
UCZENIE SIĘ JEST NAJWAŻNIEJSZĄ DZIAŁALNOŚCIĄ CZŁOWIEKA, ALE OBIETNICA EDUKACJI POZOSTAJE NIESPEŁNIONA
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Jakie są (oczywiste) cele edukacji?
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Kryzys (szkoły) pojawia się gdy: 9zauważa się kryzys obywatelstwa 9 brak społecznej i historycznej świadomości 9ignoruje się nierówność/niesprawiedliwość 9wątpi się w demokratyczne wartości (Aronowitz, Giroux)
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Polityka edukacyjna i ewaluacja • systemy edukacyjne to twory kosztowne i przynoszące efekty poniżej oczekiwań, • borykamy się z sensownym wykorzystywaniem danych (choć nie ma problemu z dostępnością), • zmiany zewnętrzne zmuszają do reorganizacji systemów edukacji •jednym ze sposobów na poprawę jest namysł i refleksja (ewaluacja)
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Złudzenie prostych rozwiązań Godna podziwu jest konsekwencja, przedsiębiorczość i kreatywność w staraniach, aby być lepszym i żyć lepiej. Należy odbudować zaufanie do instytucji, od których zależą społeczeństwa. Współpraca kluczem do rozwoju ‐ w demokracji ludzie dokonują wyborów autonomicznie, choć często wbrew logice, ale dzielenie się władzą stało się koniecznością z powodu coraz większej złożoności zadań.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
EWALUACJA W EDUKACJI – OBIETNICA ROZWOJU
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ewaluacja w perspektywie globalnej Szkoły to twory skomplikowane i zaangażowane w konflikty... Szkoły potrzebują więcej niż informacji o tym jak działają … Ograniczając informację do wyników testów szkodzi się szkołom… Obserwuje się często brak koordynacji i „przenikania się” różnych źródeł informacji co prowadzi do konfuzji i niewiedzy… School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ewaluacja w perspektywie globalnej Wzrastają umiejętności prowadzenia ewaluacji Wątpliwości co do wpływu ewaluacji na efekty pracy Tradycyjnie system inspekcji służył kontroli i wsparciu, ale najczęściej te założenia się załamały Pojawiły się podejścia alternatywne (np. autoewaluacja) Podstawowym mechanizmem stało się badanie wyników testami, choć trudno pokazać jak w ich wynikach odbijają się szersze cele edukacji School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ewaluacja w perspektywie globalnej Władze centralne próbują realizować trzy cele: 9 Sprawdza się czy realizowane są nałożone zadania 9 Rozlicza z jakości i osiągnięć 9 Wspiera w rozwoju (pedagogicznym i menadżerskim) Błędem jest przerost pierwszego nad trzecim, często widać napięcie między ewaluacją sumującą a rozwojową co powoduje negatywną percepcję systemów i strategii ewaluacji School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Reforma nadzoru pedagogicznego w Polsce polegała na wprowadzeniu ewaluacji jako głównego mechanizmu zdobywania informacji o funkcjonowaniu szkół i placówek oraz rozdzieleniu trzech funkcji nadzoru: ewaluacyjnej, kontrolnej i wspierającej.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Cele ewaluacji w nadzorze pedagogicznym 9pomoc w doskonaleniu pracy szkół, placówek, systemu oświatowego oraz zarządzania tym systemem, 9rozwój i ulepszanie procesów edukacyjnych dzięki analizie zebranych informacji, 9zmiana kultury, relacji i struktur.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Oczekiwane efekty ewaluacji 9demokratyzacja systemu oświaty, 9profesjonalizacja kadry rozumiana jako zdolność do refleksji, 9wykorzystywanie danych w procesie podejmowania decyzji.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Działania podejmowane w projekcie służą systemowi edukacji, aby tworzyć warunki
umożliwiające uczniom uczenie się przez całe życie w społeczeństwie wiedzy
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Najważniejsze elementy zmiany 9wymagania (zaproszenie), 9procedury (wielość i udział), 9 narzędzia ewaluacji (analiza porównawcza), 9myślenie o uczeniu się i jakości kształcenia 9jawność (narzędzia i wyniki na npseo.pl), 9możliwość analiz i strategii rozwoju.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Wartości systemu ewaluacji 9 Wiedza i ciągłe uczenie się 9 Demokracja i partnerstwo 9 Partycypacja i zaangażowanie 9 Kreatywność i elastyczność 9 Równość i otwartość
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ewaluacja: proces poszukiwania, gromadzenia i komunikowania informacji pomagających w podejmowaniu decyzji, umożliwiających: 9 działanie na rzecz jakości kształcenia i rozwoju 9 możliwość tworzenia analiz i strategii 9 ujednolicenie działań z zakresu nadzoru
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Cel strategiczny dla obszaru kapitału społecznego: wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społecznogospodarczym Polski Cel operacyjny 1: Kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności, komunikacji Cel operacyjny 2: Poprawa mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne Cel operacyjny 3: Usprawnienie procesów komunikacji społecznej oraz wymiany wiedzy
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Analiza wymagań Wymagania definiują jakość edukacji. Można je analizować na kilku płaszczyznach: •Poziomy spełniania wymagań •Wnioski generalizujące dane opisujące wymaganie •Dane dotyczące zagadnienia/pytania
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Analiza wymagań (przykład) Dane dotyczące zagadnienia/pytania Niemal połowa ankietowanych uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych, nieco mniej w gimnazjach i ponad 1/3 uczniów ze szkół podstawowych uznała, że w dniu realizacji badania nie otrzymała wskazówki od nauczyciela, która pomogłaby im się uczyć.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
POLITYKA EDUKACYJNA 9 Polityka to wynik negocjacji, nie deklaracje, ale implementowane rozwiązania, 9 Wprowadzenie w życie ewaluacji powinno wzmocnić proces demokratycznych negocjacji, 9 Polityki nie można prowadzić w oderwaniu od ludzi i instytucji, których dotyczy (to proces negocjacji inspirowany też ewaluacją).
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ewaluacja (SEO): reakcje i zmiany Możliwość dialogu. Romantyczna (naiwne) podejście do dialogu w sytuacji dominacji i manipulacja. Mechanizmy wsparcia. Autonomia i akceptacja. Wolność i więzienie (Hargreaves, Shirley, 2009). Przeszkody. Strach, frustracja i brak refleksji („Niewinne nauczanie”, Brookfield 1995) Wymagania i ewaluacja: sprzeczne perspektywy. Szkoły „miejscem budowy” – symulakrum (Baudrillard) Refleksyjne społeczności. Czy rzeczywiście jakość edukacji zależy od tego co dzieje się w szkole?
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
EDUKACJA W SPOŁECZEŃSTWIE – KULTURA BIUROKRATYCZNEGO ZAGROŻENIA
SYSTEM EWALUACJI OŚWIATY: ELEMENTY
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
1. System polityczny: wola podejmujących decyzje, siła sprawcza MEN, interesy konkretnych polityków, interesy regionów. Główny cel – okazać troskę 2. Organizacja (biurokracja, administracja): utrzymywanie status quo, pokazywanie własnej wartości, udowadnianie przydatności i istotności zadań. Główny cel – jak najmniej zmian 3. Kultura organizacyjna (sektorowa): akceptacja kontroli, hierarchia, niechęć do zmiany, brak dialogu, nieumiejętność współpracy, strach, rywalizacja, symulowanie. Główny cel – bezpieczeństwo.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
3. Świadomość uczestników: cele ewaluacji, znajomość, wymagań, akceptacja wartości, gotowość do korzystania z efektów, przekonanie do słuszności. Główny cel – mały wysiłek 4. Procedury: stosowane w środowisku o innych wartościach kreują fasadowość i symulowanie, ponieważ powstały, aby umożliwić dialog są podatne na manipulacje. Główny cel – uzasadnienie poczucia własnej wartości 5. Aktorzy (eksperci, samorządowcy i inni): własne priorytety, brak świadomości i wiedzy o SEO, inne wizje. Główny cel – kreowanie własnego wizerunku.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
7. Sprzeczne założenia: rozliczalność i rozwój być może niemożliwe do zrealizowania w tym samym działaniu. Główny cel – udowodnienie słuszności założeń. 8. Czynnik ludzki: wizytatorzy – „produkt instytucji/ systemu”, trudny proces rozwoju, konieczność poważnych zmian, wyjątkowe obciążenia zadaniami, 16 % ocenianych zdecydowanie negatywnie. Główny cel – wspierać zmiany „ostrożnie”, pokazać wartość. 9. Fetyszyzacja raportu: raport jako krynica mądrości i źródło wiedzy, raport jako wyrok lub beatyfikacja, raport jako wymówka. Główny cel – dalej nie ma już nic do zrobienia (brak potrzeby zmiany).
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Wnioski 9 Wyniki ankiet po ewaluacji są pozytywne. 9 Głosy krytyki związane są głównie z nakładem pracy. 9 Trudno mówić o powszechności wykorzystywania wyników ewaluacji. 9 Brak świadomości co do funkcji i wartości ewaluacji. 9 Kultura organizacyjna nie służy atmosferze zaufania. 9 Nawyki administracyjne nie przystają do wartości ewaluacji. 9 Duże oczekiwania co do raportu (zamiast kultury ewaluacji widać oczekiwania, iż raporty dadzą odpowiedzi na wszystkie pytania i problemy).
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Wnioski Koniecznym jest podjęcie różnych działań: 9 uruchomienie publicznego dyskursu na temat priorytetów edukacyjnych w Polsce, 9 wsparcie refleksji i budowania nawyku autoewaluacji w szkołach i placówkach, 9 doskonalenie w zakresie analiz danych uzyskanych w ewaluacji oraz w planowaniu i podejmowaniu decyzji, 9 demokratyzacja i zwiększenie autonomii dyrektorów i nauczycieli wraz z budowaniem systemu wsparcia, 9 zaangażowanie instytucji i osób odpowiedzialnych za kreowanie kierunków rozwoju polskiej edukacji.
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
CZEKAJĄC NA OBYWATELI W EDUKACJI
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Osobom zajmującym się edukacją potrzebny jest nowy język (polityczny i pedagogiczny). Trzeba ożywić relacje między demokracją, etyką i polityką, aby działania w edukacji rozumiane były jako polityczne, a te w polityce jako edukacyjne. Konieczne jest zrozumienie, że bardziej istotny jest język polityki i władzy niż język technologii. Edukacja to działanie moralne i polityczne pokazujące wizje życia społecznego, przyszłość jednostek i grup (H. Giroux).
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Ustalić priorytety 9 Zaangażowanie obywateli 9 Elastyczność rozwiązań 9 Nieustanne badania i refleksja 9 Autonomia, otwartość na różnorodność 9 Uczenie się i rozwiązywanie problemów 9 Życie jako uczące doświadczenie
WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
EWALUACJA W EDUKACJI: obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? wykładowca: Grzegorz Mazurkiewicz
Komu przydaje się ewaluacja? Profesjonalista, perfekcjonista metodyk i analityk Intelektualista, krytyczny obserwator Aktywista, zaangażowany obywatel
