w,vdanie wiec%orowe.

(6 kolumn)

(fi

Cloif.atkłem)

Cena 6 fon.

::s

mm

oR

Piątek 5 Listopada 1915 r.

G. A N N A R O D.O W Y.

--------:P:RE::N:UME:::RA~T:~~W-:Ł~O:D:Z~I~W:YN~O-S:I-:-----------U--~R~e7d~~c;::::W:a:~::c~:e::~t~~a~c7~~:da~p:::~:~a~z~dl~::n:8-'~O:~:::~r~:d::~~:~--O-d-9.----~----------------------R--O-k__I_V_.__--__~.~g_.~:~ Rocznie

12 Marek,

mIesIęcznie 1 Marka.

półrocznie 6Mr., kwartalnie 3 Marki

Za odnoszenie do domów 20 f. miesięcznie. Wychodzi cocżlcllnle po południu.

KUka Uf1Jug pod l1_re,em

Towarzystwa-'-Kredyloblego.

Ddwiadujemy si~, że Towarzystwo Kreaytowe wypłaca, zaledwie trzecią część wartości kuponów listopadowych, ·resztę odkładając na czas nieokreślony: po wojnie, albo kiedy nam płacić zacz" ną. Cóż pocznie wdówa lub sierota, których iedynem utrzymaniem są skrom"'! ~e dochody z niewielkiego kapitału, ulokowanego w listach zastawnych? IC~ po~znie biedny pracownik, który nie ;doJadaJąc przezornie część krwawo zapracowanego grosza na czarną godzinę 1

do 7

Redaktor

wiecz.w Niedziele

i

świeta.' od 12 do 6-~i

OGŁOSZENIA:

.. Nad;~ł~ne ~a 3 stronicy wśród tek~tu za W"cr3~ lub jege nuelsce 1 1,1r.~ r~!.lamy za tekstem 40 fen.j zwyczajne 30 fen.;

przyjmuje interesautÓw w splawach redakcyjnych od 10 da 2.

Rękopisów nadesłanych redakcja nie zwraca. _ Rekop i81 bez zastrzeżenia honorarjmn uwalIla si~ za bezpłatne. no,ści

posiadaczy li~ ' Nie wiemy nic o wywieraniu jakie~ goś, nacisku, choćby moralnego, na' swych dłużników, nie słyszeliśmy choć~ by o listach monitujących. Pan dyrek, tor Gajewicz napisał dwa, niepozbawio~ ne mo~e wartośc;:i literackiej, artykuły, kt6re Jednak chybiły, jeśli nas miały przekonać o jego zdolnościach finansowych i wykształceniu fachowem. Na tem zresztą koniec; z dumnem poczuciem spełnionego obowiązku wpadło się na cały rok w ciężką, senną apatję...

stow.

swych wierzycieli,

nekrolOgJa 40 f.j Ogłoszenie małe 4 f. za wyraz. Każde oglonenle najmniej 41) f.

Poważnej instytucji społecznej nie wol~

~o

~achowywać się

jak trzeciorzędnej fumle kupieckiej, powinna ona pamię~ tać o swej względem spoleczeństwa od.. powiedzialności.

Eg.

EkOnM"l' Mfte ~"lA~6n.a mh, flt'-' Will WiltiW

WWilW Ul iłU~~ WI

Ł ~

~".

Wś/b

"Berliner Tageblatt" zamieszcza inter~iew swego ~orespondenta z nadburmIstrzem Łodzi, p. Schoppenem. Czytamy w korewondencji co nastę;' Pozwolimy sobie z kolei przejść pUJe: ' do rozważań ściśle rzeczowych. Jak "Od początku grudnia przeszłego wiadomo, olbrzymia ilość listów zastciw- roku jest Łódź w niemieckiem posiadaodkładał? nych znajdowała się w bankach rosyj~ niu. Na początku lutego p. Schoppena Nadchodzi tajemniczych gróźb peł.. skich, oddana bądź na przechowanie, z Gniezna postawiono na czele admini~ na zima, biedak z groszowymi kupona~ bądź jako depozyt, czy kaucja. Papiery stracji w Łodzi. W dwóch miesiącach ,mi do Towarzystwa biegnie, lecz chłod­ te zostały przez wspomniane banki do poprzednich linje kolejowe, prowadzące Rosji wywiezione, mnóstwo więc kupo~ z Niemiec, musiały służyć wyłącznie ce~ -na odpowiedź urzędnika: "zapłacimy, ,kiedy nam zapłacą"; niweczy mozolnie nów wcale nie jest do zapłaty prezen- 10m wojskowym. Rozumie się, że linje, towanych .. Nie. przesadzamy więc priy~ ,prowadzące do Rosji, były niedostępne. ułożony budżet. ,Marzyłeś, biedaku, o kilku korcach kartofH~ o niezbędnem puszczalnie. twierdząc,że gdyby z właś-I Przez dwa miesiące zatembra,lwwalo cieieli nieruchomości ściągnięto najwy~ dowozu. Aby ocenić znaczenie tego dla wyszukania pracy obuwiu, o węglu żej połowę jednej raty z zaległych trzech braku, trzeba pamiętać, że Łódź jest może, ale naś,ci: ,,,zapłacimy~ kiedy nam uzyskanoby fundusz dostateczny do wy~ wielkiem miastem; liczącem przeszło zapłacą". Marzenia niedościgłe nikną kupienia plafnegokuponu, tembardziej, 600.000 mieszkańców, z olbrzymim prowięc, jak zamki na Iódzie... że trzećią część wartości kuponów wszak centem proletarjatu robotniczego. Jeśli nam ktoś zarzuci przesadę, Gdy p. Schoppen przybył do Ło~ sentymentalizm, deklamację lub tym Towarzystwo samo posiada. Zgadzamy dzi, brakowało węgli. Nawet zamoż­ ł'odobne przestępstwa, to powołamy się_ się ostatecznie, ~e in,teresy kainjenicz~ na autorytet samego pana dyrektora ników do świetnyd\ obecnie nie na- niejszy stan średni był bez opału i nie~ Oajewicza, którego utalentowanemu pió- leżą, nie ulega jednak żadnej wątpliwo~ jeden lekarz odbywał konsultacje ubraśd, że przy odrobinie dobrej woli, każdy ny w kożuch. Niemiecka administracja ·ru słowa powyższe zawdzięczamy (por. z nich jest w stanie z jednej szóstej miejska umożliwiła dowóz węgli z Górartykuły w swoim czasie w "Kurjerze części zaległych rat się uiścić, szczenego Sląska i innYGh kopalń, zmonopo~ Łódzkim "zamieszczone). Sypały się lizowała handel węgli i ustanowiła ceny wtedy gromy na głowy niepłacących gólnie jeśli mu się tę ostatnią na spla~ komornego lokatorów; w stronę właś~ ty miesięczne ,rozłoży. Cóż dyrekcja maksymalne. poza owymiartykufami o bardzo deltJeszcze trudniej przedstawiało się cicieli nieruchomości natomiast rzucono katnej aluzji 1.!czyniła, by należność zaopatrywanie miasta w środki żywno­ tylko figlarnie bardzo delikatne aluzje. Rok czasu upłynął, niesfornych 10- ściągnąć? Nie słyszeliśmy o tern. Miast ści, które dawniej były w Królestwie Poszczególne ,katorów znowu w karby ujęto, lecz w pertraktować ze swymi dłużnikami, z PoIskiem w obfitości. stosunku do kamieniczników poprzesta~ iście slowiaf)ską biernością kierując się powiaty zajętych obszarów są przez zapo linji naj mniejszego . oporu, pertraktu~ kaz wywozu hermetycznie od siebie no na wspomnianej delikatnej aluzji. je ' z wierzycielami. , oddzielone, ponieważ tylko w ten spo~ Utworzyło się wprawdzie Stowarzysze~ nie wła~cicieli nieruchomości, lecz paSpołeczeństwo domaga się od To~ sób możnaprzeszł~odzićpodnoszeniu nowie ci imaginują sobie, że zadanie warzystwa Kredytowego odpowiedzi na cen i uregulować wysyłkę zbytnich za~ ich polega li tylko na dochodzeniu pytanie, jakich dołożyło starań i wysiłpasów do powiatów, gdzie ich braknie. własnych praw, co się jednak tyczy wyków? Czy wyczerpało wszystkie drogi Rozumie się, że miasto Łódź najtrud~ nikających z praw obowiązków, to ignoi sposoby, by uratować honor swego niej uzyskuje to, czego potrzebuje. Toż rują takowe w zupełności. podpisu, ,a jeśli się okaże, jak podej- samej. mąki potrzeba tygodniowo 12.000 Wyłoniła się jakaś komisja, mająca rzewamyj że wysiłki te nie byly w żad~ centnarów po 32,50 mk. Aby równościągać zaległe raty Towarzystwa Kre~ nej proporcji' z powagą i potęgą insty- miernie rozdzielać zapasy mięsa, 'zmo~ dytowego, przedstawiła się publiczności tucji, to oskarżymy jego władze o opie~ nopolizowano dowóz świeżego mięsa do z nazwiska prezesa, wiceprezesów, se~ szałość, niedołęstwo i ... bezczynność. Łodzi i rozdziela się mięso rzeźnikom. kretarza etc. i nic n,ie uczyniwszy spoZapytajmy z kolei dyrekcję, czy Nadburmistrz Schoppen opowiadał czyniła' przynajmniej starania, by kupo- ,mi' wiele szczegółów z administracji częła na laurach. O działalności kamieniczników tyle nom przyznano prawo obiegu na równi miejskiej. Wobec nadzwyczaj wielkiej nędzy, tylko wiemy, że energicznie z rządcami z bonami? Miałoby to może pewne nie~ dogodności, lecz zapewniloby wdowie i spowodowanej sparaliżowaniem przemy~ współzawodniczą w dostarczaniu swym sierocie możność korzystania z zaosz~ sIu, nie wystarczy jedynie dowóz środ~ członkom ksiąg domowych. Pozostawmy jednak regres do kamieniczników czędzonejkrwawicy. Co się zaś tyczy ków żywności. Dla opieki nad ubogimi zabezpiec.;zenia kuponów, to nie jest 0- powstały trudne i ważne zadania i nQ~ 'samemu Towarzystwu Kredytowemu i no wszak gorsze niż zabezpieczenie bo- wy etat, ustanowiony na dziewięć miepowróćmy na chwilę do spraw tego nów. sięcy, od lipca do marca, prżewiduje ostatniego. Pozostaje wreszcie jeszcze jeden dla opieki nad ubogimi siedm miljonów Acz "z trudnością i niekompletnie praktyczny sposób wykupienia kwestjo~ marek. Na same zapomogi dla żonro­ może, wykupiło Towarzystwo, pomimo nowanego kuponu, na który pozwolimy syjskich rezerwistówpotrieba trzech trudliych"wal'unków i braku wpływów, Administracja "barbarzyń­ dwukrotnie kupony,' swej przyznajemy sobie zwrócić uwagę dyrekcji. Niech miljonów. mianowicie Towarzystwo ogłosi, które ców" w zajętem mieście wydaje, prze~ więc, że cośkolwiek,,' względem swych wlaściwienieguchomosci zalegają w 0szło 10.000 marek dziennie na zapomogi ~wierzycieli uczyniło. Zachodzi jednak piacie rat i niech upoważni lokatorów dla żon i dzieci swych przeciwników. ibardzo poważne pytanie, czy uczyniło Duch niemieckiej admlnisfracji ob~ ,wszystko, ,co było w jego mocy, czy do płaćenia odnośnym gospodarzom 'dyrekcja nie popełnił'a;..·' zbrodni bez- komornego kuponami. Tym ostatnim, jawia się jeszcze w dwóch innych miej~ nie pozostanie wówczas nic. innego jak' scach, etatu. Etat dla lazaretów jest czynności.' Nie posiadamy wprawdzie dokład~ kupony te wnieść Towarzystwu. W ten za· dziewięć miesięcy dziesięć razy tak nego sprawozdania, sądzimy jednak, że sposób umorzy się wzajemnie dlug '10-. wysoki, jak pod panowaniem rosyjskiem na splatęzesz.l'orocznego listopadowe~ katora, kamienicznika i Towarżystwa za cały rok. A chociaz nie było mo~ [go i tegorocznego majowego kuponu Kredytowego. Należy może wystarać' żliwe zaprowadzenie obecnie wśród cię.. się o sankcję władz' dla tej kombinacji, żarów wojennych powszechnego przy" :użyto f1dndu5ZÓw ,zasobowych, , nie wieiJny jednak nico jakichś poważnych za- na której w czasach normalnych wszak,' musu szkolnego, to obok, 80 szkół ist.. opierały swą działalność tak pożyteczne niej'ących zalożono nowych 21. Według lbi-egach w celu powiększenja wpływów. etatu ma być szkół niemieckich 31, pol.. :Ze"racji wypłacenia więc ubiegłych dwóch instytucje, jak Izby Rozrachunkowe. W każdym bądź razie domagamy skich 47, żydowskich 23. !&ponów· nie może Towarzystwo rościć , Potrzebnych dwóch czynników, sil sobie ,szczególnych pretensji do wdzięcz- się od Towarzystwa Kredytowego czynu.

wyk~nawtzych i pieniędzy, nie było w Łod:l,. gdy !am rozpoczęła działalność ad~lmstraCJapruska. Obecnie zaś pra~ CUje w obszernych salach wspaniałeCl"o gm,achu, na}eżącego niegdyś do banku panstw.a, , WIelu pracowitych i zręcznych urzęd.mkow. Władze pruskie przysłał}> do ~Ias!a tylko nadburmistrza i ustaA nowIły;\O pomo~y dla niego pięciu asystentow. Oprocz tego ustanowiono

r~prezentacj~, obywatelską, składającą SIę z 36 zamIanowanych radnych mia-

Za pomocą tego aparatu zorgani z~w.ał p •.Schoppen calą olbrzymi,,! ~d­

sta.

mlmstraCJę. Pruska ordynacja miejska t~orzyła dla niej podstawę. Ustano~ WlOno deputacje i miejskie urzędy ho~ t;0rowe. Administracja szybko się wdrozyła w spełnianie swoich zadań.

Trudniejsza była kwestja finanso~ w,a. ~~zpośrednie podatki są obecnie memozhwe. O pierwsze fundusze postarano się wiosną przez przymusową pożyczkę miejską. Zaprowadzono bony ~ublowe. Uzyskane przez pierwszą pozyczkę 670.000 marek nie wystarczyły ~Ua tego później zaciągnięto drugą po~ zyczkę przymusową w równej wysokości. ~próc.z. te~o zaciągnięto pożyczkę

pię­

cIU mlIJonow marek za poręczeniem zamożnych obywateli. Ale i te j nie wystarczyły. Etat kończy się deficytem 0lm40 10 miljonów marek. Wobec ogromnych wydatków dochody są za małe. Podatki od piwa, od zabaw, należytość za po~ zwolenie na wywóz towarów, zyski z monopolów nie wystarczają na wydatki na cele hygieniczne i humanitarne. Mo~ nopole nie służą na to, aby dały nad~ wyżkę dochodów, lecz aby się przyczyniały do dobrobytu ludności. Tak na~ przykład przewiduje etat deputacji węg~ lowej przy obrocie 1,35 miljonów marek 60.000 marek zysku dla miasta. Miasto musi zatem na innej drodze postarać się o potrzebne fundusze. Stosunki rozwijają się korzystnie, tern więcej, że codziennie tysiące robotników udają się do Niemiec i tam zarabiają na utrzymanie swoiCh rodzin. Życzenie miasta zaciągnięcia pożyczki na niemieckim rynku pieniężnym znalazło chętny posłuch. Prezydent policji Oppen nawią~ zał pierwsze pertraktacje z kapitalista~ mi, mającymi stosunki z wielkimi hankami. Nadburmistrz wraz z kilku po~ ważnymi obywatelami łódzkimi w tych dniach zawarł umowę w Berlinie. Pożyczka ma wynosić 10 milionów na 6 procent. Vi ten sposób z