Standardy: 1. Samodzielnego Pracownika Bankowego 2. Dyplomowanego Pracownika Bankowego 1. Samodzielny Pracownik Bankowy O stopień ubiegać się mogą pracownicy o rocznym stażu pracy w bankowości lub w instytucji finansowej współpracującej z bankiem-uczestnikiem Systemu Wymagania: uzyskanie dyplomu uczelni wyższej o kierunku bankowo–finansowym, lub finanse i rachunkowość; lub ukończenie studiów podyplomowych o profilu bankowo–finansowym lub finanse i rachunkowość na uczelni wyższej. (dyplomy wydane nie wcześniej niż 7 lat przed datą złożenia wniosku o nadanie stopnia) I. Wiedza ogólnobankowa : 1. Pieniądz i bankowość: istota i historyczna ewolucja pieniądza w procesie rozwoju społeczno-gospodarczego, bankowość i uwarunkowania rozwoju banków, system bankowy w Polsce w porównaniu z systemem bankowym w krajach wysoko rozwiniętych, proces transformacji i konsolidacji sektora bankowego w Polsce, rola i zadania banku centralnego, instytucje nadzorcze i ich funkcje w systemie bankowym, wykonywanie czynności nadzorczych. 2. Organizacja i zarządzanie bankiem komercyjnym: charakterystyka banku, jego misja i cele działalności, Struktura organizacyjna banku (centrali i oddziału), podział kompetencji i odpowiedzialności; system obiegu informacji, operacje bankowe czynne i bierne oraz pośredniczące (usługowe), dochody, koszty i wynik finansowy banku, system zarządzania bankiem, polityka personalna, zarządzanie strategiczne i operatywne, ryzyko w działalności bankowej i jego rodzaje, identyfikacja i rejestracja ryzyka operacyjnego i ryzyka compliance, instrumenty zarządzania bankiem w zakresie rentowności, struktury bilansu i ryzyka, zarządzanie jednostkami organizacyjnymi banku (oddziały, centra biznesowe) organizacja kontroli wewnętrznej w banku ( kontrola funkcjonalna, kontrola instytucjonalna ), etyka w bankowości. 3. Operacje bankowe (krajowe i zagraniczne): rodzaje produktów i usług bankowych, czynności bankowe w rozumieniu prawa bankowego, 1
ogólne warunki otwierania i prowadzenia rachunków bankowych – złotowych i walutowych, w tym m.in. podstawowe elementy matematyki finansowej – procent prosty, złożony, metody obliczania odsetek, krajowe i międzynarodowe systemy rozliczeniowe, formy rozliczeń: gotówkowe i bezgotówkowe – w obrocie krajowym i zagranicznym (bankowe dokumenty rozliczeniowe i ich obieg, czeki gotówkowe i rozrachunkowe, dowód wpłaty, przelew, akredytywa, weksel, poręczenie, gwarancja , akceptacja traty) jednolity obszar płatniczy w euro, bankowość elektroniczna, operacje kartowe, home banking, private banking, zlecanie czynności na zewnątrz, nowoczesne formy rozliczeń bezgotówkowych (pieniądz elektroniczny), tabele kursów walut, taryfy opłat i prowizji bankowych, organizacja pracy w pionie kasowo-skarbcowym (kasa, sortownia, skarbiec), kasy dzienne i wieczorowe, inkaso samochodowe, rodzaje dokumentów kasowych i ich obieg, typowe fałszerstwa bankowe, miejsca występowania zagrożenia i rodzaje fałszerstw. 4. Rachunkowość bankowa: przedmiot, zadania i normy rachunkowości bankowej, zasady rachunkowości bankowej, plan kont i jego konstrukcja, zasady i procedury ewidencji finansowo-księgowej oraz funkcje ewidencji, zasady konstrukcji bilansu banku oraz rachunku zysku i strat, symetria strukturalna aktywów i pasywów. 5. Działalność kredytowa banku: pojęcie kredytu i jego formy, rola kredytu w procesach gospodarczych, rodzaje kredytów, zasady udzielania kredytów, prawa i obowiązki kredytobiorcy i banku, zdolność kredytowa i ogólne zasady jej oceny, umowa kredytowa, zasady wykorzystywania kredytów, postępowanie banku w okresie wykorzystywania i spłaty kredytów, źródła spłaty kredytu, ryzyko kredytowe i przyczyny jego występowania, struktura portfela kredytowego i jego wpływ na wskaźniki ekonomiczne banku, dywersyfikacja ryzyka kredytowego, windykacja i restrukturyzacji należności banku, ekonomiczne i prawne sposoby zabezpieczania się banku przed ryzykiem kredytowym, kredytowanie gospodarstw domowych. 6. Rynek pieniężny i kapitałowy: znaczenie rynków finansowych (pośrednictwa finansowe) dla gospodarki, rozróżnienie rynku: kredytowo-depozytowego, pieniężnego, kapitałowego (akcji i obligacji) i rynku instrumentów pochodnych, znaczenie rynków finansowych dla banków, rynek kapitałowy i instytucje rynku kapitałowego: giełdy, firmy maklersko-brokerskie, banki i Komisja Nadzoru Finansowego jako organ nadzoru i kontroli, papiery wartościowe: istota i właściwości papierów wartościowych oraz ich formy (banknot, bon skarbcowy, akcje, obligacje), uczestnicy rynku kapitałowego: inwestorzy prywatni i instytucjonalni, spekulanci oraz bank jako uczestnik rynku, emitenci i rodzaje emisji papierów wartościowych, prospekt emisyjny, 2
obrót giełdowy i pozagiełdowy, akcje i obligacje na giełdzie, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. 7. Marketing bankowy: zadania marketingu bankowego, misja, cele i zadania strategiczne banku, zasady segmentowania klientów bankowych, oferty konkurencyjne na tynku finansowym, instrumenty marketingowe w banku, rodzaje i źródła informacji marketingowej dla banku, zasady urządzania przestrzeni bankowej (merchandising), jakość obsługi klienta, produkty bankowe, analiza skarg, reklamacji i wniosków klientów banku. kodeks dobrej praktyki bankowej. 8. Informacja i informatyka bankowa: znaczenie informacji i informatyki w wykonywaniu zadań banku, przesłanki budowy systemu informacyjnego w banku, rodzaje zagrożenia (ryzyka) informatycznego, podstawowe zasady bezpieczeństwa informatycznego, w tym baz danych. 9.Stosowanie prawa w działalności banku: zadania i organizacja obsługi prawnej, podstawowe pojęcia podmiotowości prawnej: osoby prawne i fizyczne, zdolność do czynności prawnych itd. cywilno-prawne aspekty stosunków klient-bank, rodzaje bankowych stosunków prawnych regulowanych umową cywilną, elementy prawa bankowego, finansowego i handlowego, zasady funkcjonowania podmiotów gospodarczych wg prawa handlowego, zagrożenia i skutki zaniedbań prawnych w działalności banku, kultura i znajomość prawa w celu należytej prawnej obsługi banku ochrona tajemnicy bankowej, ochrona danych osobowych. II. Umiejętności: technika pracy z komputerem, posługiwanie się edytorem tekstu i arkuszem kalkulacyjnym. III. Pożądane predyspozycje psychologiczne: Właściwości intelektualne: łatwość uczenia się, zdolność logicznego myślenia. Cechy temperamentu: opanowanie (odporność na stres), zrównoważenie emocjonalne.
3
2. Dyplomowany Pracownik Bankowy O stopień ubiegać się mogą pracownicy o kilkuletnim stażu pracy w bankowości lub w instytucji finansowej współpracującej z bankiem-uczestnikiem Systemu. Wymagania: zdanie egzaminu (pisemnego i ustnego) na poziomie „Studium Bankowości”; lub egzaminu na Europejski Certyfikat Bankowca ECB EFCB I. Wymagana wiedza: 1. Podstawowe elementy mechanizmu rynkowego: otoczenie ekonomiczne i monetarne banku rynek produktów i usług bankowych oraz rynek finansowy, instytucje obsługi i pośrednictwa finansowego, wpływ polityki banku centralnego na działalność banków komercyjnych, Europejski System Banków Centralnych, Europejski Bank Centralny polityka pieniężna na terenie Unii Europejskiej 2. System bankowy w Polsce zmiany polskiego systemu bankowego organizacja i struktura systemu bankowego w Polsce Narodowy Bank Polski, struktura, funkcje, narzędzia kształtowania podaży i popytu na pieniądz (rezerwy obowiązkowe, kredyt refinansowy, stopa procentowa, polityka otwartego rynku finansowego itp.) funkcjonowanie banków w Polsce i ryzyko z tym związane, 3. Organizacja i zarządzanie bankiem: uzależnienie struktury organizacyjnej banku od: realizowanych zadań statutowych, strategii rozwoju oraz rodzaju banku, jego wielkości i zasięgu terytorialnego, centralizacja i decentralizacja w systemie zarządzania bankiem w warunkach konkurencji rynkowej, zasada „samofinansowania banku” a model zarządzania jednostkami organizacyjnymi, zarządzanie finansowe oddziałem/bankiem, instrumenty oceny sprawności organizacyjnej i ekonomicznej funkcjonowania jednostek organizacyjnych banku, wewnętrzne i zewnętrzne instytucje kontroli i nadzoru działalności banku, gospodarka zapleczem lokalowo-technicznym banku, strategia zarządzania personelem (faktyczna i pożądana struktura zatrudnienia, formy pracy z kadrami), system informacji zarządczej w banku i jego wykorzystywanie. 4. Operacje krajowe. rodzaje i formy działalności depozytowej podstawowe funkcje rachunków bankowych procedury bankowe (regulaminy i instrukcje służbowe), klasyfikacja operacji bankowych instrumenty rozliczeń pieniężnych - gotówkowe (gotówka, czek gotówkowy) - bezgotówkowe (polecenie przelewu, polecenie zapłaty, czek rozrachunkowy, karty płatnicze) weksel i jego funkcje bankowość elektroniczna (telefoniczna, terminalowa, komputerowa, telewizyjna) rozliczenia i rozrachunki bankowe w złotych (SORBNET, ELIXIR, systemy rozliczeń kartowych)
4
realizacja programu przeciwdziałania wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu. metody określania wysokości prowizji i opłat (determinanty). 5. Operacje zagraniczne. elementy prawa dewizowego bankowość korespondencka (operacje NOSTRO, LORO, system SWIFT) krajowe systemy rozliczeń w euro (SORBNET-Euro, Euro-Elixir) europejska infrastruktura rozliczeniowa (systemy TARGET i TARGET2, STEP1 i STEP2) Jednolity Obszar Płatności w Euro (SEPA) kurs waluty, data waluty, data transakcji oraz limit pozycji walutowych, operacje zagraniczne: polecenie wypłaty, inkaso, akredytywa dokumentowa rola gwarancji i weksla w operacjach zagranicznych ryzyko operacyjne związane z realizacją operacji krajowych i zagranicznych i działania banku zmierzające do jego minimalizacji inne ryzyka operacji zagranicznych 6. Rachunkowość bankowa: cele i organizacja rachunkowości finansowej i zarządczej, znaczenie ewidencji zaszłości finansowych w „centrach zysków i kosztów”, wewnętrzne zasady planowania finansowego i bieżącego monitorowania wykonywania zadań finansowych, podstawowe procedury weryfikowania bilansu, przesłanki obligatoryjnego charakteru przekazywania do publicznej wiadomości podstawowych parametrów ekonomiczno-finansowych banku po zakończeniu roku działalności, charakterystyka banku na podstawie bilansu, koszty i efekty nowoczesnej rachunkowości. 7. Analiza kredytowa i fundamentalna: ocena bieżącej i prognozowanej sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów gosp., analiza sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa, analiza ekonomiczna i finansowa przedsięwzięć, zewnętrzne źródła zasilania finansowego podmiotów gospodarczych: leasing, factoring, forfaiting, emisja obligacji itp., kryteria wyboru formy zabezpieczenia kredytu, negocjacje dotyczące warunków umowy kredytowej, ocena zyskowności udzielonego kredytu, bankowy monitoring klienta w okresie obsługi kredytu, metody analizy rynku (marketing bankowy), ocena efektywności zamierzeń rozwojowych, stosowanie zasad kwalifikacji kredytów według stopnia ryzyka bankowego, formy zabezpieczenia banku przed ryzykiem, metody i procedury windykacji kredytów, procedury i techniki restrukturyzacji tzw. złych kredytów, strategia i organizacja zarządzania ryzykiem kredytowym. 8. Marketing bankowy: geneza, specyfikacja i zadania marketingu w banku, misja, cele i zadania strategiczne banku, instrumenty marketingu bankowego, zasady funkcjonowania SIM w banku, zasady analizy SWOT w banku, kryteria przygotowania lokalizacji placówek dystrybucji bankowej, kompleksowa analiza klienta bankowego (identyfikacja klienta, segmentowanie klientów, tzw. piramida klientów, analiza popytu na usługi bankowe, psychografia klientów), kompleksowa analiza konkurencji bankowej, baza danych o klientach, produktach i otoczeniu banku, 5
przygotowanie oferty dla klienta, formy współpracy z klientem, plan sprzedaży produktów i usług bankowych, monitorowanie wykonywania planu sprzedaży produktów i usług bankowych, analiza skarg, reklamacji i wniosków klientów banku, standardy jakości obsługi klienta.
9. Rynek pieniężny i kapitałowy:
funkcje, struktura i instytucje systemu finansowego analiza instrumentów finansowych, wartość pieniądza w czasie, proces decyzyjny w obrocie papierami wartościowymi, podstawy zarządzania ryzykiem i jego ograniczania, wpływ rynku pieniężnego i polityki fiskalnej na kursy akcji i obligacji.
10. Zarządzanie aktywami i pasywami: istota i cele zarządzania aktywami i pasywami analiza bilansu, ocena efektywności banku wycena produktów bankowych znaczenie problemu jakim jest zarządzanie ryzykiem w banku, rodzaje ryzyk występujących w działalności bankowej ( ryzyko finansowe, ryzyko kredytowe, ryzyko operacyjne, ryzyko compliance ), podział zadań i kompetencji pomiędzy centralą a jednostkami organizacyjnymi banku w zakresie zarządzania ryzykiem, identyfikacja, rejestracja i ocena ryzyk występujących w działalności bankowej (na poziomie jednostki organizacyjnej), monitorowanie, rejestracja, analizowanie i raportowanie stopnia ekspozycji banku z tytułu występujących ryzyk (na poziomie centrali ), metody i instrumenty minimalizacji ryzyk występujących w działalności bankowej. 11. Audyt wewnętrzny, kontrola, audyt zewnętrzny działalności banku: system kontroli wewnętrznej działalności banku, (kontrola funkcjonalna, kontrola instytucjonalna), rola i zadania audytu wewnętrznego, kontrola wewnętrzna a audyt wewnętrzny, funkcje kontrolne i nadzorcze wykonywane przez instytucje zewnętrzne (KNF, GIODO, NIK, PIP, UKS i inne ), podstawowe zagadnienia metodyki audytu wewnętrznego ( cel badania, przedmiot badania, zakres badania, dobór próby), rodzaje prowadzonych badań audytorskich, rekomendacje KNF w przedmiocie kontroli i audytu wewnętrznego 12. Informacja i informatyka bankowa: zasady tworzenia i organizowania bankowych systemów informatycznych (BSI), wpływ specyficznych cech banku na proces jego informatyzacji, metody zapewnienia ciągłości działania BSI, bezpieczeństwo BSI, w tym techniki przechowywania informacji, podstawy aplikacji systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych w praktyce bankowej, struktura zintegrowanego systemu informatycznego banku, ryzyka związane z eksploatacją bankowych systemów informatycznych, zabezpieczenie fizyczne, techniczne i informatyczne służące bezpiecznej eksploatacji systemów informatycznych, 13. Bezpieczeństwo prawne w działalności bankowej: zewnętrzne i wewnętrzne uregulowania prawne określające funkcjonowanie banków i ich jednostek organizacyjnych, źródła zagrożenia bezpieczeństwa prawnego: niska kultura prawna pracowników, luki prawne, 6
wadliwe uregulowania prawne i zaniedbania w procedurze obsługi prawnej, rodzaje operacji i procedur bankowych o podwyższonym ryzyku, wymagające szczególnej ochrony prawnej, prawny proces bankructwa banku i jego wpływ na bank i jego klientów, likwidowanie i zarządzanie masą upadłościową wierzycieli, pozycja banku i dostępne sposoby postępowania, prawna obsługa banku – zadania i organizacja, obsługa prawna w zakresie rozpatrywania i realizacji reklamacji, skarg i wniosków klientów banku, formy rozstrzygania sporów i roszczeń dwustronnych i wielostronnych na podstawie umów: klient-bank. 14. Elementy etyki: pojęcie etyki czynniki wpływające na myślenie etyczne definicja etyk w biznesie relacje banki-klient a kodeks etyczny zaufanie i poufność w bankowości pojęcie zgodności kultura korporacyjna a zachowanie etyczne II. Wymagane umiejętności: formułowanie wniosków z przeprowadzanych porównań, analiz i ocen rozwiązań organizacyjnych funkcjonujących w banku lub jego oddziale oraz w podstawowych sferach funkcjonowania banku (organizacja, stosowane procedury, kadra pracownicza, zaplecze techniczne), zrozumienie instrumentów systemu ekonomiczno-finansowego banku oraz sposobów osiągania wymaganych parametrów bezpieczeństwa banku, szans jego rozwoju i kształtowania korzystnej pozycji banku na rynku w celu zwiększenia zaufania publicznego. III. Pożądane predyspozycje psychologiczne: 1. Właściwości intelektualne: refleksyjność, kreatywność, innowacyjność (otwartość myślenia), łatwość uczenia się, zdolności analityczne i zdolność wnioskowania. 2. Cechy temperamentu: zrównoważenie emocjonalne, opanowanie (odporność na stres), introwersja ~ ekstrawersja. 3. Postawy i zachowania: odpowiedzialność, dotrzymywanie zobowiązań (spolegliwość), zdyscyplinowanie (w tym procedury), etyka zawodowa, przestrzeganie społecznie akceptowanych norm zachowania. 4. Cechy indywidualne związane z pracą: samodzielność w działaniu, długotrwała koncentracja uwagi, staranność i dokładność w pracy, dążenie do podnoszenia kwalifikacji zawodowych (aktualizowanie wiedzy), terminowość, zdolność organizowania pracy własnej, wydajność (efektywność) pracy, dbałość o wygląd zewnętrzny. 7
5. Kontakty społeczne: komunikatywność w mowie i w piśmie, łatwość nawiązywania kontaktów, zdolność wpływania na zachowania innych, zdolność współpracy i współdziałania, poszanowanie innych (tolerancja), takt i kultura bycia.
8
