Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011

SCENARIUSZ DO LEKCJI TRZECIEJ Temat: ”Zwiastuny wiosny” Adresat: Zajęcia są kierowane do uczniów Szkól Podstawowych. Miejsce: Park im. W. Szafera w Słocinie Czas realizacji: 2,5 godziny Cel główny zajęć: Uczniowskie Projekty Badawcze Cele operacyjne: obserwacja zjawisk zachodzących wiosną rozwijanie umiejętności dostrzegania zmian zachodzących w przyrodzie rozwijanie kreatywności uczniów rozwijanie inwencji twórczej dziecka rozbudzenie potrzeby kontaktu z przyrodą przybliżenie uczniom zagadnień związanych z występowaniem pór roku rozwijanie motywacji do interesowania się przyrodą aktywne uczenie się poprzez działanie Umiejętności: umiejętność dostrzegania zmian zachodzących w przyrodzie prowadzenie obserwacji, dokumentowanie oraz wyciąganie wniosków z nich płynących umiejętność rozpoznawania cech aktualnej pory roku – wiosny umiejętność rozpoznawania i nazywania roślin wskazujących przyjście wiosny Postawy: kształtowanie pozytywnych wartości i budowanie szacunku do przyrody rozwijanie postawy badawczej i potrzeby aktywności pro środowiskowej. zainteresowanie omawianymi zagadnieniami. badanie więzi emocjonalnej uczniów z przyrodą. konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa w trakcie zajęć rozwijanie potrzeby aktywnej działalności na rzecz środowiska. wyrabianie u uczniów odpowiedzialności za stan środowiska Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011 Metody: obserwacja pogadanka Formy pracy: grupowa, zbiorowa Środki dydaktyczne: karty pracy (jedna na grupę) lupy klucze, przewodniki z fotografiami, ilustracjami i rysunkami do oznaczania roślin aparat fotograficzny plansze drzewa kijki i lina chorągiewki Przebieg zajęć: 1. Omówienie zasad zachowania się w parku i bezpieczeństwa pracy przy zbiorniku wodnym. 2. Zapoznanie się z treścią regulaminu bezpiecznego zachowania się nad wodą:  W czasie prowadzenia badań należy zachować szczególną ostrożność.  Nie wolno oddalać się od nauczyciela i grupy.  Do wody można wchodzić tylko w gumowych butach.  Nie należy chlapać woda, jeść w trakcie badań oraz pić wody ze zbiornika.  Rany i zadrapania należy zabezpieczyć wodoodpornym plastrem, a następnie założyć gumowe rękawiczki.  Po zajęciach należy dokładnie umyć ręce. 3. Przeprowadzenie analizy zadań i przeszkolenie w wypełnianiu formularzy. 4. Podział uczniów na grupy, wręczenie kluczy, kart pracy wraz z instrukcją i przydzielenie zadań do wykonania 5. Wydzielenie sektorów pracy oznaczonych uprzednio chorągiewkami Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011 6. Praca w grupach polega na oznaczaniu gatunków wskazanych roślin pod nadzorem nauczyciela. 7. Umieszczenie otrzymanych wyników w formularzach zgodnie z kartami pracy, Nauczyciel czuwa na bezpieczeństwem uczniów. Pomaga w przeprowadzaniu badań, zbiorze i identyfikacji materiału roślinnego oraz zwierzęcego. Wspólnie z uczniami analizuje otrzymane wyniki i pomaga w wprowadzaniu ich do przygotowanych kart pracy. Podsumowanie: Na zakończenie wszystkie grupy dzielą się swoimi spostrzeżeniami i omawiają otrzymane wyniki badań. Analizując powyższe wyniki wyciągają odpowiednie wnioski. Nauczyciel dokonuje oceny prac poszczególnych grup. Oczekiwane osiągnięcia uczniów po zajęciach terenowych nad stawem Uczeń: potrafi prowadzić obserwacje i samodzielnie wyciągnąć wnioski. rozpoznaje i nazywa wiosenne kwiaty potrafi wymienić kwiaty chronione rozumie konieczność ochrony przyrody wyjaśnia znaczenie przysłów o wiośnie rozpoznaje zjawiska towarzyszące wczesnej wiośnie

Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011

KARTA PRACY – punkt 3

W punkcie trzecim obserwowana przez was roślina jest uważana za roślinę tajemniczą.Jest nią złoć żółta. Jest to gatunek byliny z rodziny liliowatych. Pospolita w Polsce. Kwitnie wczesną wiosną, od kwietnia do maja. Kwiaty zamykają się na noc oraz podczas deszczu. Wyglądają wówczas jak pąki i są trudne do wypatrzenia. Złoć jest geofitem, czyli rośliną wieloletnią spędzającą okres niekorzystny w postaci podziemnego organu spichrzowego – cebulki.

Zadania waszej grupy są objęte następującymi punktami: Zanim przystąpicie do wykonywania zadań PAMIĘTAJCIE, że niektóre z obserwowanych roślin może być trujące więc nie dotykamy i nie wkładamy do ust palców.

1. W wyznaczonym uprzednio chorągiewkami przez nauczyciela obszaru badawczego dokonajcie pomiaru współrzędnych geograficznych za pomocą odbiornika GPS (zgodnie z instrukcją) oraz opisu wskazanej rośliny. Wyniki zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.1-4, 23- 26, 36-38] Obserwując roślinę nie zapomnijcie o wykonaniu zdjęcia jej sylwetki.

2. Posługując się kluczami do oznaczania roślin przeprowadźcie wspólnie obserwacje liści, łodygi, kwiatu i owocu. Dokonując obserwacji obserwacji zastanówcie sie nad następującymi pytanaimi: a) Określ czy roślina zielna kwitnie? b) Określ czy roślina zielna owocuje? c) Scharakteryzuj typ, budowę i ułożenie liścia. d) Scharakteryzuj budowę kwiatu. e) Określ rodzaj kwiatostanu. f) Określ typ owoców. g) Określ rodzaj łodygi. Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011 h) Określ typ korzenia. Otrzymane wyniki zanotuj w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.27-34]

3. Określcie wilgotność i żyzność podłoża. W celu zbadania wilgotności podłoża użyjcie zwykłej bibuły. Przyłóżcie ją do podłoża na 5 sekund, odgarnij lekko ściółkę, tak aby dobrze przylegała do podłoża i dokonajcie obserwacji. W tym celu pomogą wam określenia: sucha, średnio wilgotna lub wilgotna. Wyniki zapiszcie [FORMULARZ ROŚLINY pkt.39 i 40] 4. Rozglądnijcie się do okoła i określcie otoczenie terenu wokół zaobserwowanego gatunku. Swoje obserwacje zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.35]

Podsumowanie: Na zakończenie wszystkie grupy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, omawiają otrzymane wyniki badań wykonują szkic otrzymanego drzewa. Analizując powyższe wyniki wyciągają odpowiednie wnioski.

Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011

KARTA PRACY – punkt 6

W punkcie szóstym ciekawym okazem jest zawilec gajowy. Należy on do rodziny jaskrowatych, liczącej ok. 120 gatunków. Jest rośliną bardzo popularną w całej Polsce. Masowo zakwita podczas przedwiośnia w lasach i parkach. Jest rośliną trującą i leczniczą. Kwiaty zapylane są głównie przez owady zwabione dużą ilością pyłku.

Zadania waszej grupy są objęte następującymi punktami: Zanim przystąpicie do wykonywania zadań PAMIĘTAJCIE, że niektóre z obserwowanych roślin może być trujące więc nie dotykamy i nie wkładamy do ust palców.

1. W wyznaczonym uprzednio chorągiewkami przez nauczyciela obszaru badawczego dokonajcie pomiaru współrzędnych geograficznych za pomocą odbiornika GPS (zgodnie z instrukcją) oraz opisu wskazanej rośliny. Wyniki zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.1-4, 23- 26, 36-38] Obserwując roślinę nie zapomnijcie o wykonaniu zdjęcia jej sylwetki.

2. Posługując się kluczami do oznaczania roślin przeprowadźcie wspólnie obserwacje liści, łodygi, kwiatu i owocu. Dokonując obserwacji obserwacji zastanówcie sie nad następującymi pytanaimi: a) Określ czy roślina zielna kwitnie? b) Określ czy roślina zielna owocuje? c) Scharakteryzuj typ, budowę i ułożenie liścia. d) Scharakteryzuj budowę kwiatu. e) Określ rodzaj kwiatostanu. f) Określ typ owoców. g) Określ rodzaj łodygi. h) Określ typ korzenia. Otrzymane wyniki zanotuj w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.27-34] Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011

3. Określcie wilgotność i żyzność podłoża. W celu zbadania wilgotności podłoża użyjcie zwykłej bibuły. Przyłóżcie ją do podłoża na 5 sekund, odgarnij lekko ściółkę, tak aby dobrze przylegała do podłoża i dokonajcie obserwacji. W tym celu pomogą wam określenia: sucha, średnio wilgotna lub wilgotna. Wyniki zapiszcie [FORMULARZ ROŚLINY pkt.39 i 40] 4. Rozglądnijcie się do okoła i określcie otoczenie terenu wokół zaobserwowanego gatunku. Swoje obserwacje zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.35]

Podsumowanie: Na zakończenie wszystkie grupy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, omawiają otrzymane wyniki badań wykonują szkic otrzymanego drzewa. Analizując powyższe wyniki wyciągają odpowiednie wnioski.

Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011

KARTA PRACY – punkt 7

Punkt siódmy to ziarnopłon wiosenny, jaskier wiosenny, nazwa zwyczajowa pszonka. Rodzina jaskrowate. Gatunek rodzimy, występujący pospolicie. Roślina kwitnie od marca do maja. Owoce to niełupki. W okresie kwitnienia i po przekwitnięciu w liściach gromadzi się trująca substancja o palącym i ostrym smaku. Liście zebrane przed kwitnieniem są jadalne i mogą służyć jako źródło witaminy C. Występuje na glebach wilgotnych, bogatych w związki azotu – wskaźnik żyzności gleby.

Zadania waszej grupy są objęte następującymi punktami: Zanim przystąpicie do wykonywania zadań PAMIĘTAJCIE, że niektóre z obserwowanych roślin może być trujące więc nie dotykamy i nie wkładamy do ust palców.

1. W wyznaczonym uprzednio chorągiewkami przez nauczyciela obszaru badawczego dokonajcie pomiaru współrzędnych geograficznych za pomocą odbiornika GPS (zgodnie z instrukcją) oraz opisu wskazanej rośliny. Wyniki zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.1-4, 23- 26, 36-38] Obserwując roślinę nie zapomnijcie o wykonaniu zdjęcia jej sylwetki.

2. Posługując się kluczami do oznaczania roślin przeprowadźcie wspólnie obserwacje liści, łodygi, kwiatu i owocu. Dokonując obserwacji obserwacji zastanówcie sie nad następującymi pytanaimi: a) Określ czy roślina zielna kwitnie? b) Określ czy roślina zielna owocuje? c) Scharakteryzuj typ, budowę i ułożenie liścia. d) Scharakteryzuj budowę kwiatu. e) Określ rodzaj kwiatostanu. f) Określ typ owoców. Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Program GLOBE w Polsce, www.gridw.pl/globe; [email protected] Program realizowany jest na podstawie umowy zawartej 22 kwietnia 1997 roku pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, a Urzędem do Spraw Atmosferycznych i Oceanicznych USA (z późniejszymi aktualizacjami)

Regionalne Projekty Badawcze Programu GLOBE 2010-2011 g) Określ rodzaj łodygi. h) Określ typ korzenia. Otrzymane wyniki zanotuj w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.27-34]

3. Określcie wilgotność i żyzność podłoża. W celu zbadania wilgotności podłoża użyjcie zwykłej bibuły. Przyłóżcie ją do podłoża na 5 sekund, odgarnij lekko ściółkę, tak aby dobrze przylegała do podłoża i dokonajcie obserwacji. W tym celu pomogą wam określenia: sucha, średnio wilgotna lub wilgotna. Wyniki zapiszcie [FORMULARZ ROŚLINY pkt.39 i 40] 4. Rozglądnijcie się do okoła i określcie otoczenie terenu wokół zaobserwowanego gatunku. Swoje obserwacje zanotujcie w [FORMULARZ ROŚLINY pkt.35]

Podsumowanie: Na zakończenie wszystkie grupy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, omawiają otrzymane wyniki badań wykonują szkic otrzymanego drzewa. Analizując powyższe wyniki wyciągają odpowiednie wnioski.

Krajowy Koordynator Programu GLOBE Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, ul. Sobieszyńska 8, 00-764 Warszawa, tel. +22 8406664, fax +22 8516201, e-mail: [email protected], http://www.gridw.pl; Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej