U C H W A Ł A NR XXII/116/05 Rady Gminy w Sieradzu z dnia 31 STYCZNIA 2005r. w sprawie przyjęcia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2005-2010

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591, z 2002r. Nr 23 poz. 220, Nr 62 poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 214 poz. 1806 z 2003r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568 Nr 153 poz. 1271, oraz z 2004r. Nr 102 poz. 1055, Nr 116 poz. 1203) oraz art. 17 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004r. Nr 64, poz. 593 zm. Dz. U. z 2004r. Nr 99 poz. 1001) Rada Gminy uchwala, co następuje:

§ 1.Uchwala się Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2005-2010 (załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały). § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Sieradz. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR XXII /116/05 RADY GMINY W SIERADZU Z DNIA 31 STYCZNIA 2005r.

GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W SIERADZU

Strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Sieradz na lata 2005 – 2010

Sieradz, styczeń 2005

2

WSTĘP W związku z wejściem Polski w struktury Unii Europejskiej przed władzami samorządowymi pojawiły się nowe zadania z zakresu polityki społecznej, wynikające z polityki regionalnej Unii Europejskiej. Ponadto zmiany legislacyjne w kraju nakładają na samorząd realizację wielu zadań sfery społecznej. Od 1 maja 2004r. obowiązuje nowa ustawa o pomocy społecznej, przekazująca samorządom lokalnym realizacje całych obszarów pomocy społecznej państwa, jak np. wypłaty zasiłków czy funduszu alimentacyjnego. Przed władzami samorządowymi oraz organizacjami pomocy społecznej na poziomie lokalnym, stoją do rozwiązania trudne problemy społeczne. Pogłębiające się dysproporcje rodzin, zjawiska związane ze sfera ubóstwa, niedostatek materialny rodzin, problemy egzystencji osób samotnych i starych oraz niepełnosprawnych – tworzą powiązany ze sobą konglomerat problemów społecznych, które decydują w istocie o sposobie odczuwania jakości życia poprzez społeczność lokalną. Od skuteczności ich rozwiązywania zależy funkcjonowanie wspólnoty samorządowej jaką stanowi gmina. Rozwiązywanie problemów społecznych jest procesem długofalowym, dlatego strategiczne podejście, również na poziomie lokalnym, do zagadnień ze polityki społecznej. Wyrazem tego procesu jest „Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych”. Wytyczenie strategicznych kierunków oparte jest na wnikliwej diagnozie problemów społecznych występujących w gminie Sieradz. Strategia rozwiązywania problemów pomocy społecznej zorientowana jest na rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, współprace z różnymi instytucjami jak: oświata, sądownictwo, policja, biuro pracy. W ujęciu strategicznym pomoc społeczna w gminie Sieradz nie koncentruje się wyłącznie na udzielaniu wsparcia materialnego potrzebującym. W ramach wypracowanej strategii przyjęto nowoczesne podejście do tak ważnej sfery, jaką jest problematyka społeczna nastawiona na: • wzmocnienie postaw aktywnych, • wzmocnienie modelu pomocy zintegrowanej, • ścisłe powiązanie działań instytucji i podmiotów realizujących zadania w zakresie polityki społecznej, edukacji, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa publicznego i innych dziedzin życia – w wprowadzaniu lokalnego systemy integracji społecznej i zawodowej osób z problemami społecznymi. Problemy społeczne nie są cecha pojedynczych osób, ale całych środowisk, rodzin, grup społecznych i takie postrzeganie zjawisk, pozwala na strategiczne rozwiązania społeczne na poziomie lokalnym. 3

Zmiany w funkcjonowaniu pomocy społecznej w kierunku rozwiązań systemowych stanowią szanse na to, że następne pokolenie, nie stanie się klientem pomocy społecznej. Działania w ramach strategii, pozwolą nie tylko na usuwanie przyczyn tkwiących często w sferze psychicznej i społecznej czy rozszerzenie form pomocy instytucjonalnej, ale na skuteczne rozwiązanie problemów poszczególnych grup docelowych. Potrzeba opracowania niniejszego dokumentu wynika z rosnących w gminie Sieradz zagrożeń, które rodzi ubóstwo oraz inne negatywne zjawiska społeczne, trudna sytuacja na rynku pracy, spadek zamożności mieszkańców gminy, pogłębiająca się pauperyzacja społeczeństwa sprzyja zwiększeniu skali zjawiska patologii, alienacji i marginalizacji grup społecznych. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie gminy Sieradz została sporządzona w oparciu o dane będące w dyspozycji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sieradzy uzyskana w toku bieżącej jego działalności, dane uzyskane z Urzędu Statystycznego, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, Spis Rolny, Powiatowego Urzędu Pracy, Komendy Powiatowej Policji w Sieradzu, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Sieradzu, Szkół podstawowych gminy Sieradz oraz Publicznego Gimnazjum gminy Sieradz. Zidentyfikowane na podstawie diagnozy problemy społeczne, w szczególności: bezrobocie, uzależnienia od alkoholu, przemoc psychiczna i fizyczna, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, konflikty wewnątrzrodzinne spowodowane rozwodem lub roszczeniami materialnymi, wymagają wprowadzenia skutecznych metod aktywnego przeciwdziałania. Prace nad strategia prowadzone były pod kierunkiem Zespołu do Spraw Opracowania Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych powołanego Zarządzeniem Nr-18/04 Wójta gminy Sieradz z dnia 2 grudnia 2004. Zespół przygotował materiały źródłowe do Diagnozy. Opracowaniem dokumentu zajmowali się: 1. Regina Kępińska - Kierownik GOPS w Sieradzu 2. Halina Maciaszczyk - Przewodnicząca Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Sieradzu 3. Małgorzata Łuszczek - przedstawiciel Powiatowego Urzędu Pracy w Sieradzu 4. Krzysztof Kieszniewski - przedstawiciel Komendy Powiatowej Policji 5. Renata Daniszewska – Dyrektor Publicznego Gimnazjum Gminy Sieradz 4

I. PROCEDURA TWORZENIA GMINNEJ STRATEGI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH I.1. Podstawa prawna Nowa ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.)nałożyła na gminy obowiązek opracowania strategii rozwiązywania problemów społecznych.

Strategia nawiązuje i korzysta z rozwiązań innych krajowych aktów prawnych w szczególności: a) ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003r. Nr 228, poz. 2255 z późn. zm.) b) ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004r. Nr 99, poz. 1001) c) ustawy o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003r. Nr 122, poz. 1143) d) ustawy o działaniu pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003r. Nr 96, poz.873) e) ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. nowelizowana 28 marca 2003r. (Dz. U. z 1984r.Nr 35, poz. 230, z późn. zm.) f) ustawy o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198 z późn. zm.) g) ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnienia osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997r. Nr 123,poz. 776, z późn. zm.)

I.2. Założenia strategii I.2.1. Cel ogólny Celem ogólnym strategii jest budowa otwartego, nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego, w którym pełny, aktywny i świadomy udział wezmą wszyscy mieszkańcy gminy Sieradz. I.2.2. Cele szczegółowe - Integracja społeczna i zawodowa grup wykluczonych lub dyskryminowanych. - Stworzenie warunków i możliwości rozwoju działań samopomocowych odbiorców wszystkich grup społeczności lokalnej w budowę nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego w gminie Sieradz. - stworzenie podstaw do przygotowania projektów rozszerzających 5

działania opisane w Strategii i wprowadzających innowacyjne formy realizacji jej celów. I.2.3. Programy powiązane Uzupełnieniem strategii jest Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. I.2.4. Zagrożenia Poważnym zagrożeniem dla wdrożenia strategii może być zahamowanie wzrostu gospodarczego i znaczący wzrost bezrobocia, co w efekcie może wpłynąć na ograniczenie środków na realizację strategii. I.2.5. Zarządzanie i wdrażanie Strategia wdrażana będzie przez koalicje instytucji i organizacji należących do trzech sektorów: publicznego, prywatnego, pozarządowego, współpracujących na zasadach równości, partnerstwa i jawności. Za koordynację wdrażania strategii odpowiedzialny będzie z mocy ustawy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu. We wdrażanie strategii zaangażowani będą na zasadach partnerstwa odbiorcy bezpośredni. I.2.6. Promocja Wszystkie działania realizowane w ramach strategii będą jawne, informacje o kolejnych etapach jej wdrażania, a także o wszelkich zmianach, będą dostępne dla mieszkańców gminy Sieradz.

II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ II.1. Charakterystyka gminy Gmina Sieradz liczy 9838 mieszkańców (stan na 29.12.2004). Zajmuje powierzchnię 182 km kwadratowych. Składa się z 32 sołectw. Położona jest w centralnej części powiatu, otaczając jego stolicę – miasto Sieradz. Jest gminą podmiejską o charakterze rolniczym. Struktura wiekowa ludności dowodzi, że jest to gmina ludzi młodych: - w wieku przedprodukcyjnym jest 2479 osób (25,2% mieszkańców gminy), - w wieku produkcyjnym są 5834 osoby (59,3% mieszkańców gminy), - w wieku poprodukcyjnym jest 1525 osób (15,5% mieszkańców gminy). W ciągu ostatnich kilku lat zauważa się niewielki wzrost liczby mieszkańców, o około 60 osób rocznie. Fakt ten spowodowany jest napływem ludności z miasta Sieradza. Widoczne jest zjawisko nadumieralności mężczyzn, szczególnie w populacji powyżej 65-go roku życia. 6

2001r. – 117 zgonów, w tym 66 mężczyzn, 2002r. – 82 zgony, w tym 47 mężczyzn, 2003r. – 111 zgonów, w tym 62 mężczyzn, 2004r – 110 zgonów, w tym 75 mężczyzn. Na terenie gminy Sieradz w miejscowości Biskupice usytuowany jest Dom Pomocy Społecznej dla mężczyzn przewlekle psychicznie chorych i umysłowo upośledzonych, w którym przebywa 150 pensjonariuszy. W gminie funkcjonuje 5 szkół podstawowych, 1 gimnazjum i 4 świetlice środowiskowe, 3 kluby sportowe. Z dostępu do placówek służby zdrowia, szkolnictwa ponadpodstawowego i wyższego, placówek kultury, mieszkańcy gminy korzystają z miasta Sieradza. II.2. Diagnoza problemów pomocy społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu jest jednostką organizacyjną, budżetowo podległą gminie Sieradz, działającą na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593) oraz Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Sieradzu. Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu ma siedzibę przy ul. Warckiej 8. Obszar działań pomocy społecznej podzielony jest na 3 rejony opiekuńcze. Według ustawy o pomocy społecznej, OPS powinien zatrudnić pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby mieszkańców gminy, w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców. Gmina Sieradz liczy 9838 mieszkańców, z czego wynika, że na 1 pracownika socjalnego przypada ok. 3280 mieszkańców. Przedmiotem działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, które nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości oraz zapobieganiu powstaniu tych sytuacji. Pomoc Społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Właściwa diagnoza środowiska, w tym trudności natury fizycznej, psychicznej i społecznej, problemów socjalno-bytowych oraz wszelkich wynikających z tego konsekwencji – stanowi podstawę świadczenia wsparcia i stosownych form pomocy. Codziennemu życiu mieszkańcom gminy Sieradz towarzyszą liczne problemy, które swoim zasięgiem, obejmują coraz większą grupę ludzi i coraz młodsze pokolenia. Zmuszają one część społeczeństwa gminy do szukania różnych form pomocy, w tym i korzystania z pomocy GOPS.

7

Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej w latach 2002 – 2004r. W 2002r. – 507 rodzin W 2003r. – 546 rodzin (w tym 52 rodziny z powodu suszy). W 2004r. – 793 rodzin (w tym 385 rodzin z powodu suszy). Najważniejsze powody zwracania się o pomoc do ośrodka pomocy społecznej w latach 2002-2004 Powód trudnej sytuacji życiowej

- ubóstwo - bezrobocie - niepełnosprawność bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego - alkoholizm - bezdomność - trudność w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu zakładu karnego klęska żywiołowa lub ekologiczna

2002r.

2003r.

2004r.

Ogółem rodzin

Ogółem rodzin

Ogółem rodzin

385 205 164 126

384 196 170 147

406 236 72 121

77 2 1

61 3 1

65 0 1

5

52

385

Uwzględniając przyczyny pomocy, najczęstszym powodem udzielania pomocy osobom i rodzinom w ostatnich latach było bezrobocie. Kolejne grupy dyspanseryjne, to: bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych oraz prowadzenia gospodarstwa domowego, alkoholizm członka rodziny. W wielu wymienionych wyżej przypadkach w jednej rodzinie występowało jednocześnie kilka dysfunkcji. Dominującym jednak czynnikiem było bezrobocie. Problemem bezrobocia jest zjawiskiem szczególnie niepokojącym, ma bowiem wpływ na poziom bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców gminy.

8

Formy udzielanej pomocy w ramach zadań własnych gminy Forma pomocy Liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenia 2002r. 2003r. 2004r. Dożywianie 389 410 425 Usługi 3 3 1 opiekuńcze Zasiłki celowe i 217 210 228 pomoc w naturze Zasiłki celowe 5 2 na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego Formy udzielanej pomocy w ramach zadań zleconych gminie Forma pomocy Liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenia 2002r. 2003r. 2004r. Zasiłki stałe 18 13 12 Zasiłki stałe 70 72 72 wyrównawcze Zasiłek 2 2 3 okresowy gwarantowany Zasiłek 122 102 106 okresowy Renta socjalna 94 98 Zasiłek z tytułu 31 26 16 ochrony macierzyństwa Zasiłek celowy 52 385 na pokrycie wydatków powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej (susza)

9

Obok świadczeń pomocy w formie zasiłków pieniężnych, pomocy rzeczowej, usług opiekuńczych ważne miejsce zajmuje praca socjalna prowadzona przez pracowników socjalnych. II.3. Diagnoza głównych problemów w zakresie polityki społecznej Proces rozwiązywania problemów społecznych nie może powstać bez udziału lokalnej społeczności. Jednym z rezultatów tak pojmowanego procesu integracji społecznej, jest identyfikacja grup społecznych wymagających wsparcia w ramach polityki społecznej. W gminie Sieradz są to: > bezrobotni, zwłaszcza osoby z rodzin dotkniętych podwójnym bezrobociem, bez prawa do zasiłku; istotna jest walka z wykluczeniem społecznym poprzez włączenie ich w życie społeczno-gospodarcze gminy, a zwłaszcza na rynek pracy, > osoby młode, absolwenci; należy zadbać o ich czynne włączenie w życie społeczne gminy oraz przywiązanie do niego poprzez zachęty i ułatwienia przy poszukiwaniu pracy, zakładaniu własnej działalności gospodarczej. Identyfikacja podstawowych problemów społecznych:
wysoka stopa bezrobocia i jego niekorzystna struktura,
niski poziom przedsiębiorczości i słabe otoczenie biznesu,
brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych ludności i ich niedostosowanie do zmieniających się wymogów rynku pracy,
niskie dochody ludności i znaczny w nich udział pomocy socjalnej,
patologia społeczna,
niekorzystne zmiany struktury demograficznej (starzenie się ludności, niski przyrost naturalny),
brak organizacji pozarządowych,
niewielka aktywność lokalnej społeczności. II.3.1. Bezrobocie Bezrobocie w gminie Sieradz jest zjawiskiem, które dotyka szerokie kręgi społeczne. Straty i skutki społeczne, które powoduje, są trudne do oszacowania. Pojawia się na niepokojącą skalę degradacja dużych grup społecznych i to nie tylko bezrobotnych, ale także ich rodzin. Straty pracy, przejście na zasiłek, z kolei jego utrata i potrzeba korzystania z pomocy społecznej – prowadzi do ubóstwa ze wszystkimi tego konsekwencjami.

10

Struktura bezrobocia w gminie Sieradz.

W wieku 18-44 lata

Zarejestrowani powyżej 12 m-cy

Zwolnieni z przyczyn dot. zakładu pracy

54 15 59 13 55 13

Niepełnosprawni

Z prawem do zasiłku

2002r. 798 378 2003r. 844 407 Na 771 384 30.09.20 04r.

Z pozycji ogółem

Absolwenci

Kobiety

ogółem

Bezrobotni

75 87 55

669 692 632

452 474 441

20 22 20

W strukturze osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy dominowały osoby młode, tj. do 34 roku życia. Kobiety mimo lepszego wykształcenia niż mężczyźni, odczuwają większe trudności ze znalezieniem zatrudnienia. Wykształcenie, co jest zrozumiałe, jeszcze bardziej niż płeć i wiek różnicuje sytuację bezrobotnego na rynku pracy. Wśród bezrobotnych dominują osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Drugie miejsce zajmują osoby z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym. Bezrobotni posiadający wykształcenie policealne i średnie zawodowe stanowią duży odsetek wszystkich zarejestrowanych. Stosunkowo w najmniejszym stopniu bezrobocie dotyka osób z wyższym wykształceniem. Z doświadczeń pracowników GOPS wynika, że bezpośrednim i najbardziej widocznym skutkiem bezrobocia jest obniżenie standardu materialnego rodzin, co wręcz wymusza konieczność korzystania z pomocy społecznej. Powoduje bowiem zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej całej rodziny, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Częstym zjawiskiem jest izolacja społeczna – ograniczone zostają kontakty interpersonalne wszystkich członków rodziny bezrobotnego zarówno ze znajomymi, jak i dalszą rodziną. Bezrobocie wpływa także niekorzystnie na układ stosunków wewnątrzrodzinnych, przy czym okazuje się, że bezrobocie mężczyzn ma znacznie bardziej negatywne skutki dla rodziny niż bezrobocie kobiet. Bezrobotny mężczyzna doświadcza obniżenia swojej pozycji w rodzinie, utraty autorytetu i silnej frustracji, które

11

powodują sięganie po alkohol, co wśród bezrobotnych staje się zjawiskiem masowym. Z danych GOPS wynika, że w latach 2002-2004 rosła liczba rodzin korzystających z pomocy finansowej ośrodka z powodu bezrobocia. Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS z powodu bezrobocia. 2002r. – 205 rodzin, 2003r. – 196 rodzin, 2004r. - 236 rodzin.

II.3.2 Uzależnienia : alkohol, papierosy, narkotyki Alkoholizm jest jednym z najistotniejszym problemów gminy Sieradz. Jest on traktowany jako jeden z najtrudniejszych do rozwiązania problemów klientów pomocy społecznej. Współwystępuje z innymi problemami społecznymi, tj. biedą i bezrobociem. Skorelowany jest najczęściej z poziomem wykształcenia /podstawowe i zasadnicze zawodowe/. Należy do grupy najbardziej dotkniętej bezrobociem, rodzin o niskim statusie społecznym, mieszczących się w najniższej kategorii dochodowej - aktualni klienci pomocy społecznej. Skala zjawiska, jaką jest alkoholizm na terenie gminy Sieradz jest z pewnością bardzo duża, ale trudna do dokładnego oszacowania ze względu na to, że raczej rzadko osoby borykające się z problemem alkoholowym czy ich rodziny maltretowane fizycznie, moralnie i seksualnie - szukają profesjonalnej pomocy. Najbardziej niepokojącym faktem jest spożywanie alkoholu przez młodzież szkolną /gimnazjalną/, nie tylko przez chłopców, ale także przez dziewczęta, czego efektem są kłopoty w szkole, w domu, przestępstwa... Uczniowie piją nie tylko piwo, ale także wino i wódkę. Są to dzieci przede wszystkim z rodzin patologicznych, gdzie ojciec lub matka są dotknięci chorobą alkoholową /rodziny popegeerowskie/. Zdecydowana większość tej młodzieży rozpoczęła picie alkoholu juz w szkole podstawowej. Nagminnym zjawiskiem jest palenie papierosów przez młodzież szkolną. Dotyczy przede wszystkim młodzież gimnazjalną. Z opinii pedagogów szkolnych wynika, że inicjacja nikotynowa nastąpiła w wieku 12 lat, zatem jeszcze w szkole podstawowej. Biorąc pod uwagę zjawisko narkomanii w Publicznym Gimnazjum Gminy Sieradz, nie jest aż tak bardzo rozpowszechnione. Jednakże zdarzają się sporadyczne przypadki. W stosunku do jednej uczennicy Dyrekcja Szkoły podejmowała działania w kierunku umieszczenia w Ośrodku

12

leczenia narkomanii /2 krotnie/ oraz leczenia psychiatrycznego. Żadne leczenie nie dało pozytywnych rezultatów.

Skutki nadużywania alkoholu Nadużywanie alkoholu bardzo często wynika nieumiejętności radzenia sobie z problemami, jakie niosło życie. Społeczne konsekwencje nadużywania alkoholu można rozważać z punktu widzenia różnych skutków: biologicznych, ekologicznych, kulturowych, rodzinnych. Szczególnie bezpośredni i negatywny związek występuje między nadużywaniem alkoholu a problemami w funkcjonowaniu rodziny, gdyż alkohol stymuluje, bądź pogłębia procesy dezintegracji. Alkoholizowanie się członka rodziny całkowicie dezorganizuje życie rodzinne. Nie tylko pogarsza warunki materialne, doprowadza do zubożenia i nędzy, ale powoduje liczne konflikty, zaburza stosunki uczuciowe między członkami rodziny. Człowiek uzależniony jest niezdolny do roli męża lub żony, ojca lub matki oraz do spełniania obowiązków rodzinnych. Rodziny, w których występuje alkoholizm rodziców, zazwyczaj nie stwarzają prawidłowych warunków wychowawczych dla dzieci, nie zaspakajają podstawowych potrzeb psychicznych dziecka: bezpieczeństwa, miłości, kontaktu emocjonalnego, szacunku dzieciom w tych rodzinach przekazywane są normy i negatywne wartości. Pijaństwo i alkoholizm burzą życie i prowadza do licznych tragedii. Dorośli, nadużywając alkoholu, powodują cierpienie swoich dzieci, odbierając im młodość i poczucie bezpieczeństwa. W ogromnej większości rodzin alkoholowych dochodzi do częstych agresji i przemocy, nie tylko w stosunku do współmałżonka, także w stosunku do dzieci. Przemoc wobec dziecka pozostawia w jego psychice nieodwracalne zmiany. Dziecko posiada obniżone poczucie własnej wartości i nie potrafi przyjmować wsparcia od otoczenia. Większość dzieci bierze na siebie odpowiedzialność za doznaną przemoc. Do najczęstszych objawów zachowawczych charakteryzujących dzieci, których dotknęła przemoc: należy: niska samoocena, nieufność, lęk, przygnębienie, nerwice, problemy w nauce szkolnej, poczucie winy, nadmierna dorosłość w zachowaniu, zachowanie aspołeczne. Prawidłowe funkcjonowanie rodziny w takich sytuacjach jest niemożliwe. Na ogół sądzi się, że częstotliwość picia alkoholu przez rodziców ma wpływ na częstotliwość picia alkoholu przez dzieci. Powielają one wzory, normy kulturowe środowiska rodzinnego.

13

Dlatego, też rodzice powinni okazywać dzieciom dużo ciepła, miłości, uczuć otwarcia i zaufania, prawdy o życiu , ponieważ to oni są pierwszymi znaczącymi osobami w życiu dziecka. Są naturalnymi wzorcami do naśladowania, to ono mają wpływ na kształtowanie trwałych postaw na funkcjonowanie dziecka w społeczeństwie, a także na jego dorosłe życie. Jedna z form prowadzenia przez gminy jako zadania własnego działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu jest gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stanowiący część strategii integracji i polityki społecznej uchwalonej corocznie przez radę gminy. Do najważniejszych zadań określonych w gminnym programie należy: - prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej skierowanej przede wszystkim do dzieci i młodzieży, zwiększenie dostępności terapeutycznej, a także rehabilitacyjnej osobom uzależnionym, udzielanie pomocy psychospołecznej i prawnej rodzinom alkoholików, a zwłaszcza ochrony przed przemocą w rodzinie. w 2004 roku do Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o leczenie odwykowe wpłynęło 21 wniosków, 7 osób skierowano na badania przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu. W stosunku do 2 osób złożono wniosek do Sądu Rejonowego w Sieradzu o nałożenie obowiązku leczenia odwykowego. Zdaniem pracowników socjalnych „rodziny alkoholików to najtrudniejszy odcinek pracy, /.../ często bez wyniku. Jedynie wzgląd na dzieci nie pozwala odmówić pomocy, najczęściej rzeczowej. Najczęstszą formą pomocy rzeczowej jest pokrywanie kosztów obiadów dzieci w szkołach, zakup podręczników szkolnych i odzieży dla dzieci. Oprócz pomocy w formie pracy socjalnej, pomocą materialną objęte są rodziny, których członkowie są osobami uzależnionymi od alkoholu. W przypadku samych alkoholików GOPS nie udziela pomocy finansowej, chyba , że osoba uzależniona od alkoholu współdziała z pracownikami socjalnymi. W ramach zawartej umowy-kontrakt podejmie leczenie odwykowe. Wówczas otrzymuje tylko zasiłek celowy na pokrycie kosztów dojazdów do placówki leczenia odwykowego. Jest to pomoc fragmentaryczna. W przypadku braku współdziałania, GOPS ma prawo odmówić udzielenia pomocy. Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS z powodu alkoholizmu: 2002 r. - 77 rodzin, 2003 r. - 61 rodzin, 2004 r. - 65 rodzin. 14

Problem narkomanii W celu zmniejszenia tego zjawiska oprócz działań typowo wykrywanych przez policję prowadzone są działania profilaktyczne. W ich ramach odbywają się cykliczne spotkania z uczniami ostatnich klas gimnazjalnych oraz kadrą pedagogiczną. W ramach spotkań, prelekcji główny nacisk kładziony jest na aspekty prawne wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz konsekwencjach zdrowotnych. II.3.3 Problemy opiekuńczo-wychowawcze rodziny Znaczącą część klientów GOPS stanowią rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z innymi dysfunkcjami takimi jak: przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich, zawodowych wyrażające się m.in. w postaci niedojrzałości emocjonalnej i problemach we współżyciu z ludźmi, trudnościach adaptacyjnych, niezaradności w prowadzeniu gospodarstwa domowego, problemy wychowawcze w środowisku rodzinnym, szkolnym ujawniające się w postaci zachowań buntowniczych, agresywnych, konfliktowych, łamania przez dzieci i młodzież panujących obyczajów, norm i wartości. Do głównych zadań nakierowanych na rodzinę i dziecko należą: poradnictwo rodzinne, terapia rodzinna, praca socjalna, oraz w ostatniej kolejności, zapewnienie dziecku opieki i wychowania przez rodzinę naturalną. Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego: 2002 r. - 126 rodzin, 2003 r. - 147 rodzin, 2004 r. - 121 rodzin. Dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej zapewnia się opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej. Z terenu gminy Sieradz w 8 rodzinach zastępczych umieszczonych jest 11 dzieci, gdzie rolę rodziny zastępczej pełnią dziadkowie lub rodzeństwo dziecka, natomiast 3 małoletnich dzieci posiada opiekuna prawnego.

15

Trójka dzieci przebywa w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej o trybie socjalizacyjnym w Rafałówce; 4 dzieci w Placówce OpiekuńczoWychowawczej w Godynicach /pobyt stały/. Powodem umieszczenia dzieci w powyższych placówkach był alkoholizm rodziców, przemoc wobec dzieci, niewłaściwa realizacja w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, brak przekazywania właściwych wzorów wychowawczych, nie zaspakajanie potrzeb materialnych i duchowych dzieci. W przypadku dzieci niedostosowanych społecznie /nie realizacja obowiązku szkolnego, ucieczki z domu, nieposłuszeństwo wobec rodziców, przejawy demoralizacji, spożywanie alkoholu, palenie papierosów/, Sąd również orzeka o umieszczeniu w placówkach opiekuńczo-wychowawczych o typie socjalizacyjnym. W takich placówkach przebywa 3 dzieci, w tym 2 chłopców w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Nowej Wsi /Kutno/ i 1 dziewczynka w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej w Tomisławicach. Za 2 dzieci przebywających w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Nowej Wsi GOPS pokrywa koszty wyżywienia w internacie. Jeden chłopiec w 2004 r. na podstawie postanowienia Sądu został umieszczony w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym dla dzieci z zaburzeniami emocji i zachowania we Włocławku. II.3.4 Przestępczość Przestępczość kryminalna jako przejaw patologii społecznej art.107 § k.k. definiuje, iż ”przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działania przeciwko członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody” Przemoc w rodzinie jest przestępstwem. Bardzo trudno jest określić zakres występowania skali zjawiska przemocy, gdyż jest ono powiązane z innymi patologiami /alkoholizmem, bezrobociem, ubóstwem/. Barierą do postawienia pełnej diagnozy sytuacji jest niska świadomość społeczna przejawów przemocy oraz niechęć środowiska di ingerowania w sprawy rodzinne innych. Istotną rolę wobec zjawiska przemocy w rodzinie odgrywa pracownik socjalny, podejmujący pracę z otoczeniem osoby krzywdzonej: - ściśle współpracuje z GKP i RPA w Sieradzu, - wspólnie z członkami komisji oraz policją przeprowadza dokładne rozeznanie sytuacji /wywiad środowiskowy/, - osobę nadużywającą alkoholu i stosującą przemoc wzywa na rozmowę ostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,

16

osobom poszkodowanym udziela wsparcia socjalnego, psychologicznego i prawnego, - wspólnie z GKP i RPA wnioskuje o objęcie rodziny działaniami zgodnie z kompetencjami, np. wizyty dzielnicowego. Gdy sprawca przemocy domowej będący w stanie nietrzeźwym stanowi zagrożenie dla bliskich, ponieważ nie kontroluje swojego zachowania, przez policję dowożony jest do izby wytrzeźwień. Liczba sprawców przemocy dowiezionych po spożyciu alkoholu do Policyjnej Izby Wytrzeźwień: 2002 r. - 23 osoby, 2003 r. - 18 osób, 2004 r. - 17 osób. Liczba przeprowadzonych przez policję interwencji domowych 2002 r. - 124, 2003 r. - 90, 2004 r. - 94, - w tym dotyczących przemocy w rodzinie 2002 r. - 23 2003 r. - 18, 2004 r. - 17. W celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie policja podejmuje wszelkie możliwe przedsięwzięcia mające na celu udzielenie pomocy jej ofiarom, a w odniesieniu do sprawców tych czynów istnieje szereg działań zapobiegawczych, łącznie z wdrażaniem postępowań karnych. Z osobami doprowadzonymi do pomieszczeń dla osób zatrzymanych w celu wytrzeźwienia, przeprowadza rozmowy profilaktycznoostrzegawcze, zmierzające do zmiany dotychczasowego postępowania, a zwłaszcza powstrzymywania się od nadużywania alkoholu. Pozytywnym zjawiskiem jest brak przestępczości wśród nieletnich. Wprawdzie w szkołach zauważalne są problemy wychowawcze z uczniami szkół podstawowych i Publicznego Gimnazjum Gminy Sieradz, to stopień demoralizacji ich nie skutkował popełnieniem czynów karalnych przez nieletnich. W ramach działań profilaktyczno-zapobiegawczych demoralizacji i przestępczości nieletnich przeprowadzone zostały przez policję indywidualne rozmowy prewencyjne z nieletnimi, ich rodzicami, organizowano spotkania z młodzieżą szkolna. W szkołach rozprowadzono materiały edukacyjne „Policja - Dzieciom”. Policjanci Komendy Powiatowej Policji w Sieradzu przeprowadzają pogadanki na temat zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym z dziećmi szkół podstawowych i gimnazjum. Uczestniczyli także w wyjazdach 17

z miasteczkiem ruchu drogowego Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego do szkół podstawowych w miejscowości: Chojne, Rzechta, Kłocko, Dąbrowa Wielka.

II.3.5. Niepełnosprawność Mówiąc o osobach niepełnosprawnych, mamy na myśli osoby posiadające stopień niepełnosprawności orzeczony przez Zespół o/s Orzeczenia o Stopniu Niepełnosprawności, Komisję przy ZUS, KRUS, jak również z dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi i umysłowymi. Za niepełnosprawne uznać należy osoby, których stan fizyczny, psychiczny i umysłowy powoduje trwałe lub okresowe utrudnienia, ograniczenia, bądź uniemożliwia pełnienie ról i zadań społecznych na poziomie powszechnie przyjętych kryteriów. Niepełnosprawność jest jednym z niepokojących problemów społecznych w skali kraju, w gminie Sieradzu nie stanowi aż tak poważnego zjawiska społecznego. Liczba osób niepełnosprawnych jest trudna do oszacowania. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej dysponuje tylko danymi statystycznymi na podstawie przyznanej pomocy w formie zasiłków stałych, stałych wyrównawczych, rent socjalnych i zasiłków pielęgnacyjnych. W 2003r. – 98 osób pobierało rentę socjalną, w tym 78 osób z Domu Pomocy Społecznej w Biskupicach (jest to DPS dla mężczyzn przewlekle, psychicznie chorych i umysłowo upośledzonych), pobierało zasiłek stały. Od 1 października 2003r. renty socjalne przejęły ZUS-y. W ośrodkach Pomocy Społecznej pozostały zasiłki stałe wyrównawcze, które w ustawie o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. otrzymują nazwę zasiłków stałych. W 2004r. w Ośrodku Pomocy Społecznej w Sieradzu zasiłek stały pobierało 72 osób uprawnionych, w tym 53 pensjonariuszy DPS Biskupice. Od 1 maja 2004r. na mocy ustawy o świadczeniach rodzinnych 13 osób zakwalifikowało się do świadczenia pielęgnacyjnego. Zastąpiło ono wypłacany przez ośrodki pomocy społecznej do końca kwietnia 2004r. zasiłek stały. Przysługuje więc z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje 18

z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności, albo znacznym stopniu niepełnosprawności. 33 osoby otrzymują zasiłek pielęgnacyjny, 11 osób dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka niepełnosprawnego, 30 osób dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. 2 dzieci niepełnosprawnych umysłowo i fizycznie objęta jest indywidualnym programem nauczania, 1 dziecko uczęszcza do Szkoły Integracyjnej w Sieradzu, 1 dziecko z upośledzeniem umysłowym realizuje obowiązek szkolny w Ośrodku Adaptacyjnym dla Dzieci i Młodzieży MOPS w Sieradzu, 1 osoba dorosła upośledzona fizycznie uczestniczy w warsztatach terapii zajęciowej MOPS w Sieradzu (dojazd do tej placówki zapewnia MOPS w Sieradzu). 13 dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym uczęszcza do S.O.Sz.W. w Sieradzu, a 2 dzieci – do S.O.Sz.W. w Warcie, gdzie GOPS w Sieradzu refunduje koszty wyżywienia w stołówkach. Gmina w ramach zadań obowiązkowych pokrywa 3 niepełnosprawnych dzieci, koszty dojazdu do szkół podstawowych w Sieradzu. 1 dziecko realizuje obowiązek szkolny w S.O.Sz.W. dla Dzieci Słabo Słyszących Niedosłyszących w Kaliszu. Dziecko przebywa w internacie, GOPS w Sieradzu pokrywa jedynie koszty obiadów. Z rehabilitacji leczniczej mieszkańcy gminy Sieradz korzystają z niepublicznych i publicznych placówek służby zdrowia miasta Sieradza. Osoby niepełnosprawne gminy Sieradz korzystają również z dofinansowania ze środków PFRON zadań z zakresu rehabilitacji społecznej dla osób niepełnosprawnych. II.2.6 Bezdomność W świetle ustawy o pomocy społecznej za osobę bezdomną uważa się osobę; nie zamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i zameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zameldowania. Osoby bezdomne nie stanowią szczególnego problemu dla gminy Sieradz (3 osoby, które nie mają własnego mieszkania, ale w własnym zakresie zapewniają sobie dach nad głową i na miarę swoich możliwości i potrzeb - sytuację materialno - finansową). Nie ubiegają się o żadną z form pomocy. Gmina nie posiada wolnych lokali mieszkaniowych, w wyjątkowych sytuacjach może zaoferować pobyt w Schronisku Księży 19

Orionistów w Henrykowie, które zapewnią nocleg, wyżywienie, wyposażenie w odzież i środki higieny oraz pomoc lekarską. Za osoby bezdomne nie posiadających własnych dochodów - GOPS będzie pokrywał koszty pobytu.

II.4. Wnioski z diagnozy Analiza społeczna obejmuje opis różnych zjawisk, sytuacji, przesłanek, które mogą stać się przyczyną trudnej sytuacji, w jakiej znaleźli się mieszkańcy gminy Sieradz. Jest ona próbą przedstawienia, z jednej strony rozmiaru problemów społecznych, z którymi borykają się mieszkańcy naszej gminy, z drugiej natomiast strony przedstawia infrastrukturę oparcia społecznego z jakiego mogą ci mieszkańcy korzystać. Do analizy zostały wykorzystane dane z następujących źródeł informacji takich jak: Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Powiatowa Policji, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Gminna Komisja Profilaktyki Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Oświata, Urząd Gminy w Sieradzu – Ewidencji Ludności, Urząd Statystyczny w Łodzi, rok 2003 Podstawowe informacji ze spisów powszechnych - Gmina wiejska Sieradz, roczne sprawozdania GOPS w Sieradzu. Wskazane jest monitorowanie potrzeb w zakresie pomocy społecznej i uzupełnienie systemu wsparcia o te formy, które zagwarantują osobom wykluczonym społecznie lub zagrożonym wykluczeniem, samodzielność, pełna integracje ze środowiskiem, a także będą przeciwdziałały izolacji i marginalizacji tych osób. Działania w obszarze rozwiązywania problemów społecznych powinny być realizowane w ramach zintegrowanego systemu współpracy różnych podmiotów, w których partnerami są osoby potrzebujące pomocy, instytucje i organizacje należące do różnych sektorów sektorów życia publicznego (Powiatowy Urząd Pracy, Policja, Sąd, Kościół, PKPS, PCK, GKP i RPA, zakłady pracy).

20

III.GMINNA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH III.1. Metoda szans i zagrożeń S W O T Metoda SWOT, to inaczej siły, słabości, szanse i zagrożenia. Traktuje ona siły i słabości jako czynniki wewnętrzne, na które mamy wpływ 1. zasoby ludzkie, czyli personel instytucji: kierownictwo, pracownicy, 2. instrumenty, narzędzia do których można zaliczyć: - pracę socjalną, - zasiłki finansowe, - usługi, a szanse i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne: - system prawno – polityczny, - sytuacja w kraju, w gminie i rejonie funkcjonowania instytucji, - klienci pomocy, ich rodziny, - środowisko lokalne, itp. Analiza SWOT MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

1. Wykształcona, stale doskonaląca swoje umiejętności kadra służb społecznych. 2. Dobra diagnoza sytuacji świadczeniobiorców pomocy społecznej. 3. Dobra współpraca z władzami gminy, z radnymi, sołtysami. 4. Dobry kontakt z policją, szkołami, kuratoriami sądowymi, Państwowym Urzędem Pracy. 5. Dość dobre zabezpieczenie środków finansowych przez gminę na realizację zadań własnych.

1. Brak instytucji i organizacji pozarządowych w sferze pomocy społecznej. 2. Trudne warunki lokalowe GOPS /zbyt duże zagęszczenie pracowników, w jednym pomieszczeniu 5 pracowników/. 3. Brak wolnych lokali zastępczych dla rodzin na wypadek zdarzenia losowego lub klęski żywiołowej. 4. Brak sieci poradnictwa specjalistycznego.

21

SZANSE

ZAGROŻENIA

1.Pewną szansą na rozwiązanie problemów społecznych mogą mieć organizacje współpracujące z pomocą społeczną. Mogą być to, np. w przypadku realizacji programu antyalkoholowego – Ośrodki terapii odwykowej, urzędy pracy pomagające znaleźć miejsca pracy dla osób po terapii odwykowej, szpitale, poradnie odwykowe, organizacje zaangażowane w profilaktykę uzależnień, szkolnictwo, kuratorzy. 2.Poprawa warunków lokalowych GOPS może nastąpić dopiero po wybudowaniu nowego budynku, Urzędu Gminy z pomieszczeniami dla pracowników Ośrodka. 3.Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa.

1.Stereotypy w wizerunku pomocy socjalnej. 2.Negatywne nastawienie społeczeństwa do osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. 3.Roszczeniowe postawy klientów pomocy społecznej. 4.Wysoki poziom bezrobocia w gminie. 5.Niższe od przeciętnych dochody mieszkańców gminy, trudna sytuacja ekonomiczna rodzin. 6.Częste zmiany uregulowań prawnych w zakresie pomocy społecznej, złożone i zmieniające się procedury prawne. 7.Brak zainteresowania klientów pomocy społecznej w zakresie szkoleń i przekwalifikowań 8.Bierność, bezradność rodzin w rozwiązywaniu własnych problemów 9.Wzrost występowania patologii społecznych. 10.Długotrwałe uzależnienie rodzin od pomocy społecznej 11.Niewydolność wychowawcza rodzin 12.Niski poziom wykształcenia społeczeństwa. 13.Znieczulica społeczna. 14.Niski poziom przedsiębiorczości i słabe otoczenie biznesu 15.Powstawanie enklaw biedy i patologicznych zachowań. 16.Brak poczucia bezpieczeństwa. 17.Brak reakcji społeczności lokalnej w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie 18.Wzrost liczby osób zmarginalizowanych społecznie mających problemy uzależnień 19.Rozwarstwienie społeczne :

22

dychotomiczny podział na wygraniprzegrani, biedni-bogaci, pracującybezrobotni. 20.Rosnąca pauperyzacja (znaczne długotrwałe obniżenie standardu życia polskich rodzin) 21.Nierówność społeczna w dostępie do pracy, edukacji, kultury, lecznictwa 22.Bezpośredni kontakt pracowników socjalnych z ludźmi marginesu społecznego, bezdomnymi, brudnymi, zarażonymi np. gruźlicą płuc – może stać się zagrożeniem dla ich zdrowia. 23.Brak zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom socjalnym w środowiskach kryminogennych, w kontaktach z agresywnymi osobami dotkniętymi chorobą psychiczną lub alkoholową – stwarza również zagrożenie dla ich osoby. 24.Trudne stresogenne warunki pracy, zbyt duże branie odpowiedzialności na swoje barki – wywołuje frustrację i stany nerwicowe u pracowników socjalnych.

III.2. MISJA STRATEGII Misja strategii – jest to określenie kierunków podejmowanych działań, a także wskazania priorytetów tych zadań, które w konsekwencji pozwolą na osiągnięcie celu opracowania strategii. Misją gminy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych jest zapewnienie mieszkańcom poczucia dobrostanu, kompleksowej opieki nad rodziną, wspomaganie najsłabszych, umożliwienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. III.2.1. Cel strategiczny Zapewnienie optymalnego bezpieczeństwa socjalnego mieszkańcom gminy Sieradz zapobiegającego procesowi marginalizacji i wykluczeniu społecznemu.

23

III.2.2. Cele operacyjne 1. Stworzenie warunków mieszkańcom gminy Sieradz do aktywnego udziału w życiu społeczności lokalnej na miarę swoich potrzeb i możliwości. 2. Określenie warunków i zakresu podejmowanych działań oraz stworzenie spójnego systemu współpracy instytucji i organizacji. 3. Organizacja i realizacja systemowych i profesjonalnych rozwiązań problemów społecznych w poszczególnych obszarach działań społecznych. III.2.3. Odbiorcy i realizatorzy programu a) bezpośredni – osoby korzystające z pomocy społecznej, b) pośredni – instytucje, organizacje, osoby prawne i fizyczne, realizujące zadania pomocy społecznej, kościoły katolickie. Materiałem wyjściowym do opracowania programu są: a) diagnoza problemów społecznych b) doświadczenia służb społecznych c) dane będące w dyspozycji OPS uzyskane w toku jego bieżącej działalności.

IV. PROGRAMY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY SIERADZ NA LATA 2005 - 2010

IV.1.

Pomoc na rzecz rodzin problemem bezrobocia

i

środowisk

dotkniętych

IV.1.1.Cel strategiczny Celem planowanych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej działań jest wspieranie bezrobotnych w poszukiwaniu pracy oraz przeciwdziałanie i eliminowanie negatywnych skutków psychospołecznych bezrobocia. Adresatami programu jest grupa osób bezrobotnych z terenu gminy Sieradz, która jest klientami pomocy społecznej i wykazuje aktywność w poszukiwaniu pracy.

IV.1.2. Podstawowe założenia strategii. 1. Budowanie sieci współpracy między instytucjami i organizacji pracującymi na rzecz rozwiązywania problemów bezrobocia (Powiatowy Urząd, Klub Pracy). 24

2. Przeciwdziałaniu uzależnieniu świadczeniobiorców od instytucji pomocy społecznej 3. Rozwiązywanie problemu bezrobocia systemowo, czyli uwzględnienia pomocy dla rodziny bezrobotnego. 4. Pozostające w dyspozycji Ośrodka Pomocy Społecznej środki finansowe na pomoc materialną stanowić będą ważny instrument służący kształtowaniu pożądanych postaw (zachowań bezrobotnych podopiecznych) 5. Negocjowanie kontraktów określających zasady współdziałania będzie postawą pracy z bezrobotnym klientem GOPS. 6. Koordynowaniem działań na rzecz bezrobotnych zajmą się pracownicy socjalni. IV.1.3. Kierunki działań Pomoc na rzecz rodzin i środowisk dotkniętych bezrobociem obierze dwa kierunki: Działania z zakresy pracy socjalnej: 1. Działania podejmowane w celu mobilizowania podopiecznych do poszukiwania zatrudnienia i usamodzielnienia się. W ramach tych działań podstawą pomocy stanie się kontrakt zawierany pomiędzy bezrobotnym o Ośrodkiem Pomocy Społecznej określający zasady współpracy oraz cele, do których należy zmierzać i uzależniający przyznanie pomocy społecznej od zaangażowania bezrobotnego do poszukiwanie zatrudnienia. Innym wzmocnieniem aktywnej postawy będzie proponowanie prac interwencyjnych, robót publicznych z puli Powiatowego Urzędu Pracy dla najbardziej aktywnych klientów pomocy. 2. Działania podejmowane w celu redukowania psychospołecznych skutków bezrobocia. W zakresie tych działań planowane jest przeznaczenie środków finansowych pozostających w dyspozycji Ośrodka, w pierwszej kolejności na ochronę dzieci przed skutkami bezrobocia rodziców. Priorytetem stanie się więc zapewnienie dzieciom: - ciepłego posiłku w szkole, - podstawowego wyposażenia do szkoły. Pomoc dla bezrobotnych nie może się ograniczyć jedynie do świadczeń finansowych. Konieczne jest także prowadzenie intensywnej pracy socjalnej, której celem będzie kształtowanie u bezrobotnych odpowiedzialności za swój los i umiejętności przystosowania się do 25

samodzielnego życia w obecnej rzeczywistości. szczególny nacisk należy położyć na uczenie prowadzenia gospodarstwa domowego w nowej sytuacji, racjonalnego gospodarowania ograniczonymi środkami finansowymi oraz planowanie najbliższej przyszłości własnej rodziny (metoda pracy z indywidualnym przypadkiem). IV.1.4. Podmioty realizacji strategii: - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu - Powiatowy Urząd Pracy w Sieradzu IV.2. POMOC NA RZECZ RODZIN Z PROBLEMAMI OPIEKUŃCZOWYCHOWAWCZYMI. IV.2.1. Cel strategiczny. Wiodącą myślą strategii pomocy rodzinie z problemami opiekuńczo-wychowawczymi jest konieczność systemowego podejścia do pracy z rodziną i kompleksowego oddziaływania na nią. Rodzina jest dynamiczną, społeczną całością, jej elementy są ze sobą w interakcji i we wzajemnej zależności. Należy więc założyć, że nie wystarczy zajmować się tylko dziećmi w celu poprawienia ich funkcjonowania, lecz całą rodziną, która potrzebuje wszechstronnej diagnozy i pomocy. Mając na uwadze dobro dziecka i rodziny należy kierować się zasadami: - pomoc powinna być wczesna: mieć charakter profilaktyczny, ochronny i aktywizujący jednostką lub rodziną do poszukiwania samodzielnych rozwiązań, - opieka i pomoc powinny być zorganizowane w środowisku bliskim dziecku; w rodzinie, w szkole tak, aby umożliwiały mu wzrastanie i rozwój w naturalnych warunkach rodzinnych, kulturowych i społecznych, - w przypadku udzielania pomocy zakłada się stopniowe zmniejszenie jej intensywności. IV.2.2. Cele operacyjne. 1. pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji, 2. wspieranie i usprawnienie systemu wsparcia dla rodziny: psychologicznego, prawnego i socjalnego, 3. współpraca z instytucjami zajmującymi się opieką i pomocą rodzinie. IV.2.3. Zadania do realizacji 1. Opracowanie programów pracy z indywidualnym przypadkiem)

z

rodziną

(metoda

pracy

26

2. Pomoc w wyrównywaniu szans edukacyjnych pracy z rodziną (metoda pracy grupowej) – organizacja douczania w szkole i w środowisku zamieszkania (świetlice środowiskowe). IV.2.4. Odbiorcy bezpośredni 1. rodziny mieszkające na terenie gminy Sieradz IV.2.5. Realizatorzy 1. GOPS w Sieradzu, 2. Szkoły podstawowe i Gimnazjum Gminy Sieradz. IV.3. Pomoc na rzecz osób dotkniętych problemem Uzależnień Skala problemów wynikających z uzależnienia jest na tyle duża i poważna, że działania w tym zakresie regulowane są ustawą, a każda opinia musi mieć Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W ostatnim czasie do problemów alkoholowych dochodzą inne uzależnienia, jak: papierosy, substancje psychoaktywne. IV.3.1. Cel strategiczny Poprawa sytuacji osób i rodzin z problemem uzależnień. IV.3.2. Cele operacyjne 1) Prowadzenie działalności profilaktycznej i edukacyjnej w zakresie problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomani. 2) Udzielanie rodzinom, w której występują problemy z uzależnieniem pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą. IV3.3. Kierunki działań 1) Rozeznanie potrzeb i problemów związanych z uzależnieniem. 2) Prowadzenie pracy socjalnej z osoba uzależnioną – motywacje do podjęcia leczenia odwykowego i uczestniczenia w grupach wparcia, zmiany postawy i zachowań społecznych, rodzinnych zawodowych, zawieranie kontraktów socjalnych (metoda pracy z indywidualnym przypadkiem) 3) Stosowana pomoc socjalna, bytowa i specjalistyczna. 4) Prowadzenie profilaktycznej działalności terapeutycznej, edukacyjnej, informacyjnej w zakresie profilaktyki uzależnień i przemocy w rodzinie.

27

5) Organizacja czasu wolnego, pomoc w odrabianiu lekcji oraz działanie wychowawczo – terapeutyczne 6) Promowanie i propagowanie aktywnego, zdrowego stylu życia poprzez organizowanie imprez sportowych. 7) Tworzenie i wdrażanie specjalistycznych programów profilaktycznych i terapeutycznych dla rodzin ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk patologicznych. 8) Upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu problematyki uzależnień i promocji zdrowego stylu życia. 9) Organizowanie akcji profilaktycznych skierowanych w szczególności do dzieci i rodziców. 10) Dofinansowanie działalności świetlic środowiskowych. IV.3.4. Odbiorcy bezpośredni a) Dzieci i młodzież szkół podstawowych i Publicznego Gimnazjum Gminy Sieradz b) Osoby potrzebujące pomocy, c) Rodziny osób, w których zauważono niepokojące zjawiska, d) Ogół społeczeństwa IV.3.5. Realizatorzy 1) Szkoły, Policja, Sąd Rejonowy, GOPS w Sieradzu, GKPiRPA, Kluby Sportowe, Kościół, Placówki Służby Zdrowia.

IV.4. Pomoc na rzecz rodzin dotkniętych przemocą domową IV.4.1. Cel strategiczny Ochrona rodzin przed przemocą domową. IV.4.2. Cele operacyjne 1) Utrzymywanie i rozwój działającego zaplecza terapeutycznego i prawnego. 2) Usprawnienie działań w ramach procedury „Niebieskiej linii”

IV.4.3. Kierunki działań 1) Budowanie koalicji, w skład której wejdą przedstawiciele służb pracujących z ofiarami i sprawcami przemocy. 2) Praca socjalna z otoczeniem osoby krzywdzonej (ofiara przemocy, dziećmi) oraz sprawcą przemocy wykorzystując metodę pracy z indywidualnym przypadkiem oraz metodę pracy 28

grupowej (korzystania z pomocy innych specjalistów, np. psychologów, terapeutów, psychiatrów, zajmujących się tą problematyką). - podejmowanie działań interwencyjnych, mających na celu wywieranie nacisku na sprawę, by przestać krzywdzić innych. 3) Udzielanie pomocy prawnej, psychologicznej i socjalnej rodzinom dotkniętym przemocą. 4) Współpraca z GKPiRPA w Sieradzu. IV.4.4. Odbiorcy bezpośredni 1) Osoby doznające krzywdy w związkach partnerskich, małżeńskich, 2) Dzieci ofiary, 3) Pracownicy służb społecznych, 4) Sprawcy przemocy IV.4.5. Realizatorzy 1) GOPS w Sieradzu 2) Policja 3) Sad Rejonowy w Sieradzu 4) Szkoły 5) GKPiRPA w Sieradzu Placówki Służby Zdrowia

IV.5. POMOC NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH IV.5.1.Cel strategiczny Wyrównanie szans życiowych osób niepełnosprawnych IV.5.2. Cele operacyjne 1. Doskonalenie systemu pomocy osobom niepełnosprawnym 2. Wykorzystanie lokalnego potencjału w procesie integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem 3. Przeciwdziałanie izolacji społecznej niepełnosprawnych. IV.5.3. Kierunki działań 1. Działania w celu diagnozowania środowiska osób niepełnosprawnych 2. Objęcie pomocą usługową osoby niepełnosprawne 3. Objęcie pomocą finansową (np. dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego ) 29

4. Zwiększenie możliwości aktywnego uczestnictwa niepełnosprawnych w życiu społecznym gminy poprzez pomoc w podjęciu zatrudnienia osób niepełnosprawnych 5. Pozyskanie nieodpłatnego sprzętu rehabilitacyjnego. IV.5.4. Odbiorcy bezpośredni 1. Osoby niepełnosprawne gminy Sieradz IV.5.5. Podmioty realizacji 1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sieradzu 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 3. PKPS w Sieradzu. V. WDRAŻANIE Skuteczna realizacja ustalonych zadań będzie możliwa poprzez opracowanie, wdrażanie, monitorowanie budowanych w oparciu o strategię szczegółowych programów operacyjnych. Śledzenie, w wyniku monitorowania zmian w mapie problemów społecznych powinno dostarczyć danych do oceny efektów podejmowanych działań, do identyfikacji ewentualnych niepożądanych efektów ubocznych oraz w konsekwencji umożliwić zaplanowanie modyfikacji. VI. ZASOBY POTRZEBNE DO REALIZACJI STRATEGII 1. Lokalowe i bazowe - w oparciu o istniejącą infrastrukturę lokalową. 2. Finansowe i rzeczowe: - budżet gminy, - budżet wojewody, - środki koalicjantów, - środki i pomoc rzeczowa uzyskana od sponsorów. 3. Kadrowe: - własne (pracownicy socjalni, administracja), - przedstawiciele instytucji współpracujących z pomocą społeczną.

30

Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Krzyszkowski J., Elementy Organizacji i Zarządzania w pomocy społecznej, TEMPUS JEP 9924/96, Łódź 1997. Praca socjalna 4/2000, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Praca socjalna 1/2002, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Praca socjalna 4/2002, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Praca socjalna 1/2003, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Praca socjalna 4/2003, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Praca socjalna 4/2004, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa. Pracownik socjalny 11/2004, Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. Z o.o., Warszawa. Problemy społeczne 4/2004, Vademecum Kadr Socjalnych, Częstochowa. Problemy społeczne 5/2004, Vademecum Kadr Socjalnych, Częstochowa.

31

SPIS TREŚCI Wstęp I. PROCEDURA TWORZENIA GMINNEJ STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH I.1. Podstawa prawna I.2. Założenia strategii I.2.1. Cel ogólny I.2.2. Cele szczegółowe I.2.3. Programy powiązane I.2.4. Zagrożenia I.2.5. Zarządzanie i wdrażanie I.2.6. Promocja II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ II.1. Charakterystyka gminy II.2. Diagnoza problemów pomocy społecznej II.3. Diagnoza głównych problemów w zakresie polityki społecznej II.3.1. Bezrobocie II.3.2. Uzależnienia II.3.3. Problemy opiekuńczo-wychowawcze rodziny II.3.4. Przestępczość II.3.5. Niepełnosprawność II.3.6. Bezdomność II.4. Wnioski z diagnozy III.GMINNA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH III.1. Metoda szans i zagrożeń SWOT III.2. Misja strategii III.2.1. Cel strategiczny III.2.2.Cele operacyjne III.2.3. Beneficjenci programu (odbiorcy i realizatorzy) IV.PROGRAM ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY SIERADZ NA LATA 2005-2010 IV.1. Pomoc na rzecz rodzin i środowisk dotkniętych problemem bezrobocia IV.1.1. Cel strategiczny IV.1.2. Podstawowe założenia strategii IV.1.3. Kierunki działań IV.1.4. Podmioty realizacji strategii IV.2. Pomoc na rzecz rodzin z problemami opiekuńczowychowawczymi 32

IV.2.1. Cel strategiczny IV.2.2. Cele operacyjne IV.2.3. Zadania do realizacji IV.2.4. Odbiorcy bezpośredni IV.2.5. Realizatorzy IV.3. Pomoc na rzecz osób dotkniętych problemem uzależnień IV.3.1.Cel strategiczny IV.3.2. Cele operacyjne IV.3.3. Kierunki działań IV.3.4. Odbiorcy bezpośredni IV.3.5. Realizatorzy IV.4.Pomoc na rzecz rodzin dotkniętych przemocą domową IV.4.1. Cele strategiczne IV.4.2. Cele operacyjne IV.4.3. Kierunki działań IV.4.4. Odbiorcy bezpośredni IV.4.5. Realizatorzy IV.5. Pomoc na rzecz osób niepełnosprawnych IV.5.1.Cel strategiczny IV.5.2. Cele operacyjne IV.5.3. Kierunki działań IV.5.4. Odbiorcy bezpośredni IV.5.5. Podmioty realizacji V. WDRAŻANIE VI. ZASOBY POTRZEBNE DO REALIZACJI STRATEGII BIBLIOGRAFIA

33