Premiera 16 grudnia 2012 r dulor Ludwik Starski adapluit Ham Ma ri aKoi

OBSADA

rozm owa ze Zbigniewem Korpolews ki m

Michał Smołls: Teatr Syrena świętuje

65-lecie swojej działalności w stolicy. Jubileuszową premierą będzie sceniczna

adaptacja musicalu Hallo Szpicbródka Ludwika Starskiego. Zn a ł Pan autora siadyw
chórem a ze

bezpowrotnie na Litewskiej.

l:\ażdy ,

poł

użo

m baletowy m.

kto zna yr w Teatrze

b

łob

energii

p oświę

1 a uiiązałe m śc i słe) ws p ółp r c1 c ę

ifcm t

ż

walc z pomy

ł

m

prj.JW8l '

tego jubileuszu...

rasowych aktorów do rewiowo-kabaretowego teatru?

placił

o wiele lepiej

niż

inne sceny warszawskie, a etat w Syrenie był wal utą, kt ó rą wymi e ni a ło si ę

by wał przepustką

do tzw.

c hałturek

na inny, deficytowy towar. Caly PRL

z wzajemnych uslug t go typu .

Tandem Gozdawa i Stępień W jednej piosence

umentem za

powoływał się chętnie

pojawił się

kontt1nuacj ą

na dziedzictwo przedwojennych teatrzyków rozrywkowych.

nawet refren: „My jesteśmy Syrena, wnuczki Qui Pro Quo". zespołu , W!JWOdzący si ę bez pośr ednio

byli czlonkowie

z przedwojennych teatrzyków:

Semp olińsh

Adolf Dymsza, Tadeusz Olsza, Stefcia Górska, Loda Halama, Kazimierz Kru kowski,

Ta orupa solidarnie

praco a ła na I ise nd ę Qui Pro Quo; oni o obie mówili publicznie wyłączn i e dob rze, nawet jeżel i pryw tnie zczerz si ę

nie znosili, jak Dymsz. z Krukowskim. Poza tym Teatr Swena załoi!:Jł J 17.y Jurandot, satyryk , który

wojną pi sa ł

do kabaretów. Widzowie darzyli sent!Jment ' 111

t am t ą

War:;zaw ,

wię c

w

k ażd!Jm

rów ni eż

programie

przed

mus i a-ł si ę

zn a l eź

klasyczny nu mer kabaretow z l t dwud ziestych lub trzydziestych. Gozdawa i St ęp i eń pm pi aniu nowych

tekstó

brali p d uwagę emploi i wizerun k, wypracowane przez ak torów je zcte przed wojną. K zimi rt I1.rukowski

poj awi ał się

1imo

ż

l

na scenie u1 l!Jm samym, charakterystycznym kostiumie i meloniku na

n enialnlf komi k ju ż nie

Czemu gwiazda Dymszy Mo że

aut orom

przygasła

pi szą cym

bry l ował

wS

głow i

. Tak

nie, Judzir n dal p Z!J h zili „na Dym

~a m o by ~o

z Dym · zą.

zę" .

w Teatrze Syrena?

tek t)J dla Dudka

brak owało

odwagi,

że b

zar~;z1:1 k ować?

Pa

iętam wstrząsak

y

monolog D!Jmszy, ale wygloszon!l w kabar ··i J rzego fierskiego. Żad n!:Jch grepsów i minek, do jakich pnyzw!lczail pu b li czność

w

ciągu swoj~j długi j

fdbr)JCZll !Jlll jako komu nista ; po wtedy,

że

tal nt Dymsz

wygła załaby

do

został

ko ńca ży

kaner!J. ojni

też

By ł a to

historia fa ceta, który przed wojni!

eo wie. zar, al

już

wi eszał

·ztandar na kominie

z o wiel e mni jszym .nt uzjazm m.

w Teatrze !Jrena niewlJkorzy tany. Inn ·h mógł spotk

ć

Zrozum i ał

zi ęk i

likwidacj i

enzu ry wprowa d zi ł ·m :;at rę po lit ycz n ą obok obyczajowej. ' 1rcna wyot ępowała go_cinnie w u trn lii , Kanadzi e i Stanach Zjedn oczony h.

ł.azu ki.

estradowych i filmowych. Bil et do yre ny sk ła dał się

tępo wali mło dzi

z teat ró w dramatycz n!Jc h. W iciu z nic h -

tutaj ju ż z pozy cj ą: Kazimierz Brusikiewicz czy Wieslaw Drzewicz. Czasem niedłu o po debiucie. jak

w przy padku Bohdana przyciągało

z wielkich naz UJisk. Poza nimi wy

zaa n g a żo wa li s i ę

począ tkuj ą j.Jch

Talent wielu

Co

wspólJ raCfi z Iren ą H.wiatko wsk,, Ali n ą J a nows k ą , Piotn:m Fronczewskim, J are m ą tępows kim .

i magnesem Teatru Syrena byli zawsze aktorzy.

m

podobny I . Hanka Bieli ka

ia . pysk wki", gdyb!Jm nie Zdpropo n ował jc.:J nowy typ monologu

.L

z telewizj -

k a żd a

prcmi ra

b!:Jł

re transmitowana.

zacji Tea tru Syrena. 'icwiclc brako u1alo, a

dzi ś

nie

Ludwik STARSKI Urodził się

1 marca 1903 w

jako dziennikarz.

Łodzi

Współpracownik

Kałuszyner. Debiutował

jako Ludwik

pisał

w 1925 roku,

był

początku

lat dwudziestych

„Ilustrowanej Republiki" (1923-1930) i sekretarz redakcji „Expressu

Wieczornego Ilustrowanego". W „Expressie" - poza Debiutował

na

autorem jedenastu

powieściami

powieści

-

publikował

i wodewilu Hallo,

felietony i satyryczne wiersze. łodzianki

(1925). Przed

wojną

teksty dla kabaretów Qui Pro Quo, Gong, Morskie Oko, a po wojnie - dla Teatru Syrena. Autor i

współautor

scenariuszy filmowych, m.in.:

Piętro wyżej

rodzice

(1937),

rozwodzą się

Paweł

i

Gaweł

(1938), Ja tu

Pieśniarz

Warszawy (1934), Jadzia (1936),

Będzie

lepiej (1936),

(1938), Robert i Bertrand (1938), Zapomniana melodia (1938), Moi rządzę

(1 939), O czym

się

nie mówi (1939), Sportowiec mimo woli

(1939), Zakazane piosenki (1947), Skarb (1948), Ulica graniczna (1948), Pierwszy start (1950), Przygoda na Mariensztacie (1953), Kariera Nikodema Dyzmy (1956), Klub kawalerów (1962), Mocne uderzenie

(1 966), Pan Dodek (1970), Hallo Szpicbródka, czyli ostatni popularnych przebojów: Ach, jak przyjemnie, Ach, z

nią

na

dzie wiątą,

Z ma rł

kochanie,

Już

króla kasiarz y (1978). Autor tekstów taki jestem zimny

drań, Umówiłem się

Na pierwszy znak, Jak przygoda, to tylko w Warszawie, Karuzela, Warszawa, ja i ty.

W latach 1948-1 950 kierownik „Iluzjon".

śpij

występ

zespołu

filmowego „Warszawa", a w latach 1955-1963

29 lutego 1984 roku w Warszawie.

9

kierował zesp ołem

Hallo Szpicbródka jest podmiejs kim m item o kasiarzu i kopciusz ku. Za zabawną i lekką formą

kryje się wą tek tęs k noty Po lski do wiel ki ego świata. W historii podupadającego teatrzyku rewio w ego Czerw ony Młyn pobrzmie wa echo aspiracji naszej kultury do europejskich salonó w. Bankrutująca scena przyw odzi równ i eż na m yś l współczesny polsk i teat1·, borykający się z finan -

sowym i prob lemami, poturbowany w starciu z kapitalizmem.

Akcj a jest osadzon a w dwudziestoleciu m i ęd zyw ojennym. To czas, kiedy sztuka miała posmak skanda lu i sza l eństwa. Tw órcy łamali tabu, eks pe ry mentow ali z formą. Wtedy rze czyw iśc i e coś bur zyli i wz budzali kont row e rsje. D z i ś to rzadkość, bo kontrowersja jest normą. W Hallo Szpicbródka pob rzm iewa echo dawnego świata, gd zie w kawiarniach europejscy prowincjusze

Wojciech KOŚCI ELNI AK Reżyser,

chciel i tworzyć nowe prądy artystyczne.

pedagog, aktor. Absolwent PWST im. L. Solskiego w Krakowie, Wydziały Zamiejscowe we

Wrocławiu.

Od IV roku studiów występował na scenach teatralnych (Teatr im. Norwida w Jeleniej Górze,

Teatr Polski we Wrocławiu). Jako aktor praco w ał z wybitnymi reżyserami, m.in. z Jerzym Jarockim, Jerzym Grzegorzewskim i Krystianem Lupą. Od 1995 roku reżyseruje przedstawienia muzyczne, koncerty piosenki aktorskiej oraz widowiska telewizyjne.

Fascynuje i zarazem śmieszy mnie z aściankowa przestępczość - jest nie dość amerykańska , pozbawiona gangsterskiego romantyzmu w stylu filmu Bonnie i Clyde. I tu jest szansa, bo przec ież jak ktoś obrywa w mordę, to boli tak samo w Warszawie i w Chicago. Fred Kampinos,

czy li Szpicbródka, funkcjonuje na styku d wóch światów: dobra i zła. Z jednej strony Fred jest złodziejem, przestępcą, który rabuje banki; a z drugiej - ma wielkie serce, naprawdę kocha Anitę

i gotó w jest dla niej wiele zaryzykować. Najciekawsze jest p1·zy tej postaci nasze społeczne Jest jednym z najwybitniejszych twórców teatru muzycznego w Polsce, reprezentującym nowe myślenie o teatrze muzycznym, poszukiwanie „trzeciej drogi", próbę wypełnienia luki pomiędzy klasyczną operą czy operetką

a typowym broadwayowskim musicalem.

przyz w olenie na przestępstwo. Przecież przymykamy oczy. Trzeba nie dać złapać się za rękę, bo świat nie jest sprawiedliwy. Jeżeli sam sobie nie poradzisz - przepadniesz. To wynika z takiego rodzaju myślenia.

Pracuje w teatrach całej Polski, jego ważne realizacje powstały w Teatrze Muzycznym w Gdyni, m.in polska

Opowi.emy błahą historię, a jednak ważną.

prapremiera Hair (1999), transopera Sen Nocy Letniej wg Shakespeare'a (2001) i Lalka wg Prusa (2010). W latach 2002-2006 dyrektor Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu. W roku 2006 dyrektor artystyczny 27. Przeglądu

Piosenki Aktorskiej. Z PPA i Capitolem współpracuje stale. Zrealizował tu Kombinat na podstawie

utworów Republiki (Gala 23. Przeglądu Piosenki Aktorskiej, 2002), Operę za trzy grosze Brechta/Weilla

Wojciech J{o 'cielniah

(2002, nagroda dla najlepszego spektaklu na 2. Festiwalu Teatrów Muzycznych Gdynia 2009), show muzyczny Gorączka na podstawie przebojów Elvisa Presleya (na zlecenie TVP z okazji jubileuszu 40-lecia wrocławskiego ośrodka

Telewizji Polskiej, 2003), Mandarynki i pomarańcze - poezję Juliana Tuwima

z muzyką Leszka Możdżera (Gala 24.Przeglądu Piosenki Aktorskiej, 2003), West Side Story Bernsteina (premiera 25. PPA, 2004) oraz Galerię - piosenki Jacka Kaczmarskiego (wydarzenie 25. PPA), Scat, czyli od pucybuta do milionera z muzyką Leszka Możd ż era (prapremiera 2005) - pierwszy na świecie musical bez

stów, Steruj krwią swo;ą do oceanu spokoju - piosenki Marka Grechuty (Gala 28. PPA, 2007), Grę szklanych paciorków (Gala jubileuszowego, 30. PPA, 2009), idiotę wg Dostojewskiego (2009), Frankensteina (2011), Tak jest- piosenki Jacques'a Brela (Gala 33. PPA, 2012). W 2012 roku wyreżyserował Ziemię obiecaną wg

Reymonta w Teatrze im. Słowack i ego w ~~ ra k ow i e

i

Operetkę

Gombrowicza w Teatrze Dramatycznym

w Warszawie.

11

13

5' „ ~~

!I ci 'i' „ „

': I

~ ~

.1JO

;:

c o,

Mi( hal Srnolis

1

Przestępc y

"

~ :r. •

urzą dzeń

I

=-'· 'S

ci ężko

pracowa li

na dwie zmiany: obok

wentylacyjnych dostarczano im 1len z butli,

zainstalowano

!I

•

Olu9ilłt dal~ g. 11~ Przybyli:>

śle dzili e kipę

Policjanci

oświetlenie

równi.ei

elektryczne.

od dawna, ale chcieli pojmać

mózg operacji, czyli - jak podejrzewali - Cichocki go. cierpliwość

Ich

- wywodzili

się s p oś ró d

wtamywaczy, którzy po nocy

za k ła d ów

forsowali drzw i

świata prze stę p cz ego

jubilerski ch lub sklepów

ta kże do ł ącz ył

król kasiarzy przez policjanta, który do wojska . Cichocki szybko N

p oc z ą tku

u lot nił si ę

la1 dwudzie ty h

z

z Odessy.„

zami eszkał

w War-

z futrami. To tutaj zdobywa li cenne dobra, k1óre

szawie. Za mel dował się w Wydziale Śled zyrn, gdzie

bez trudu sprzeda wali paserowi. Bogaci ku pcy

zapewni ł, że odrzucił

próbo wa li

zab e z pie czy ć się

przed kradzie ża mi, al.e na

ż yci e. P ro sił, ż eby

specjaliści, rekrutuj ąc y

ka żdego wła m a n ia

ich drodze stawa li coraz lepsi si ę

zw ykł ych zł odzie jów ...

z gromady pozo rnie

do1 rzy mał

towania skoku na

Ksy wę zawdzięcz ał

stara nnie wy pielęgnowa nej bródce

Wydał

koloru blond. Jego

dokła dna

lata do

nie

są

p rzyszedł

znane -

data i miejsce urodze nia

na

świat około

1890 roku.

roku

do kasy.

Słowa, ocz ywiści e,

włą cz ył się

wymy ś lił

do przyg o-

warszawską Kasę P rzemysłową . trafił

go wspólnik, a Szpicbródka w ięzienia.

nie

wyjś ciu

Po

na cztery

wo l n ość

na

w 1925

plan podkopu pod Bank Dyskontowy

zyła

zo 1 ł

Sprawozdaw a ku piał

Wy w ią za ła się

do akcji.

przestępców

nagrodzona: Szpicbród-

na miejscu obserwac ji, a policja śmierte lnie

stanęli

i jego komp ni

nowe

go nie nie pokojono przy okazji

i naty chmi ast

Jednym z nich był Stanisła Cicho ki, zwany Szpicbródką.

ł

stary proceder i zacz

wk ro

l ała

zo

poj awi ł się

ka Warszaws cy kas iarze - elita

przed

są d owy donosił:

na sobie pa n

oskarżonych. M o ż na

sie dzący

by go

Na za pylanie -

sądu

o zawód

Zło d ziej -wła my wa cz.

związku

z

w o la tn im

przypadkowo, kiedy

na te renie za boru rosyjskiego i

już

wyna j ął

Wszy scy

oskarż e n i

postacią anonimo wą , gł ównie

kasę

sprawą

za

skoku na

Banku Azjatycki ego w Rostowi e nad Don em.

Nume r 1en

przyniósł

brzymie prohty

mu za równo

( wedł u g

ówczes nych plote k,

udziat

~

pon oć

jedyni brylanty, z p oga rdą

skoku tak

się obłowi li, że

W 1919 roku Cichock i był członkie m

ro zgłos,

jak i ol bi orąc y

Szpicbródka

„brał

o drzucając z ło1o").

z nal azł się

w Odess ie, gdzie

klubu oficerskiego przy polskim korpu-

sie wo jskowy m gen erała Że li g o wskieg o. „Wysoki blondyn, nieco bród k ą,

ły s iejący,

ł adn ie

z eleg ancko

wykrojo nym no se m i

osa dzon ymi pod wysokim mi" - tak go

przys t rzyżon ą

zapam ięta ł

gtębok o

czo ł em my ślącymi

ocza-

Henryk L nge, ki erownik

do bank u. Z łod zie jom nie w tanie prze płytLJ

korp usowi oficerskiemu... Zostat zde maskowany jako

rowerki

był

ża dnych

ni e byli

wskazywał o, że

b yło

mózgi em przeciwko

ko lejntJ skok.

Na

p o czą tku

do Banku Po lskiego w kupił

które od

pomieszczeń

tylko cie nka ści anę

ści a na.

zło d ziejów

wyp lata ! na miejscu koszyki. Do domku

kosze na

wywożono

b ie l iznę,

w które

Ładowano ziemię

furmankam i poza miasto.

składał,

jed ynie

Jestem ni ewin ny

pięć

wię z i en ia ,

lat

usił ował s i ę w łama ć

W tym celu

sąsiedniej

kamienicy,

archiw um bankowego

Cich ocki chci ał

do archiwum,

go za

d zi e liła

prz e bić się

sk ąd mó głb y

otw o rzyć

przedosta

pomo cą

przez się

palnika

acet yl enoweg o. Same przygotowania do ta kiego ówczesny ch

warsz1a1 kosz ykarski. Jeden

nie

Częs toc howie.

mieszkan ie w oficynie

tysięcy

u rządzil i

p owag ą:

go policja.

1930 roku Cichocki

Graficznych przy pl acu Starynkiewicza, wynaj li pobliski

wp ełnie

Zak łady

z

kosztowne. Cichocki z ło tych

i

zrabowa ł

biż uteri ę

z

170

za kł adu

ł ysawy

w y s unięt y m

zap ewniał

całeg o

wyłąc z nie

i

dla

podbród kiem". Cichocki

Sąd

Szp i cb ró d kę

lat odsiadki.

sześć

do ZS RR.

skąd

celę opuścił

genera ła

wychodźcami zna l az ł się

ndersa

w Iranie,

wid zi no w ob ozie Kaja. Potem słuch o nim Cichocki

trafiał

żył

doszły

więzienia

do

do skutku. i

swoją fr yzu rę

przy ul.

M a rsza ł kows kiej

Często

Marsza łkow

mają t ek, pon ieważ

spory

pi e lęgn ował

dnia

kiej 81, gdzi

słynn ych

(pon oć

114

przy c i n ał

też

rybami ówczesnego od

o b ro bić

jednak

i zarost w modny m za kładzie „Ewaryst"

v aryst Zdzie niecki bró d kę ).

się

mu

Każd ego

na wysokiej stop ie.

za ginął.

tylko za napa dy, które„.

Udało

zgromadzić

Uciekł

Szpi cbr ódkę

a potem w Afryce. Po raz os tatni

am

właśc iciel.

co dnia jego

od wie dzał

bar

Sa tyr

m ó gł się spoty ka ć

p ółśw iatka.

słynną

na

z grubymi

Co ciekawe,

troniŁ

knajp czern ia kowskic h - Atlasu czu

szynku u Jo ska na Gnojnej, gdzie

zb ierało się

, towa rzystwo sze mrane".

ś le dztwo

za trz ymała

z elity, . zos t ał

prowadz ił t eż św i a t owe życie ws pó łwłaścicie l em

Cic hockie go. Znaleziono prz y nim pla ny

urzqdzeń

kaba retu „Czarny kot". Fascynacja

al ar mowyc h, rachunek za nab icie but li

tysiącem

p rzeszkadza ła

specjaln ej

Ponie waż miał

po wy buch u wojny.

po powstaniu armii

raz em z innymi

s kaza ł

1932 roku

na koncie jeszcze inne wyro ki, dlatego j uż

r oz pra cował

ni e dal wiary

w rześ nia

dopie ro w 1g3g ro ku,

że wy co fał

podczas pr_pcesu,

wpra wy.

na

obec-

osobnik z orlim

jego zeznaniom i 13

Szpicbródka

matą blaszkę

wyg ląda

pla nu, a system alarmowy

prowad ząc

litrów ace tylenu oraz...

króla kasiarzy:

na sprawie o podkop pod

Grafi czne. Jest to

jubilerski go w Warszawie. Pol icja, w sprawie napadu na ju bile ra,

niż

ina czej

niejedną kasę

były już

P rzestępc y

nie

dowodów winy.

napadu

szykował włam a n ie

z

jednak

Sąd em Okręg o wym

przed

swą słynną b ródkę

sobie

nie

do skarb ca i u d a remn iła

profesora?

zg a rnęła

dos tali po

„Zgolił

al e Są d Apelacyj ny uniewinnił Cichockiego. Zabrakło

do

drukarni banknotów.

i

po n ieważ

opanow ać

dowod ów.

Tym raze m król kasiarzy

zwożo n o

jednak

Szpicbród ka, ale nie

Lat em 1g29 roku policja Zakł a dó w

pro wadzące g o

palnikiemacetylenOWtJm 25-rnilim e1rowej

ze s1ali. Wsz ystko

tej op racji niemu

iąć

ze

ufundował kolacj ę

udało s ię

skarb ca z mili onem dola rów,

zas łynął

na pot rze by wojska p lsk iego,

dziecięce

ka do bud ow y po dz iemnego tu ne lu,

domek, gdzie

podarował wysoką Sllmę

misie, lale,

i klocki. Mag azyn za bawe k p o s łu ży ł ja ko przykry w-

U rzę d u $ledczego w Warszawie. W Odessie Cichocki

hoj nym gestem:

wy pełniły

Fikcyj ny sklep

może

le karza ,

Podtrz ymywał wersję, że p rzechodz ił

tamtędy

7.

wzięt ego

za

więzienia. Zos tał

zmianę wyglądu

na

si ę

sło wie p o w i edz iał:

i to wszystko".

zwróc ił uwagę

.Pow ze chną

ławy

łatwo

w Wa rszawie. Sp rawozdawca „Kuriera Polskiego"

ki lkakrotnie

- Po czym za p rzeczył swego

kradzi eżą. Wyjaśnień

o dp ow iad a ł

schwyta ny i

Częstochowie.

ty m razem ta k

uci czki z częs tochows k i ego

Sąde m Ok ręgowy m .

uwagę

móg ł

nie

służyła

odpowie d zia lności. Podjął więc próbę

od

nosem i mocno

odpowie d zia ł

prz y ulicy Fredry 8. Przez podstawio nych ludzi Ni e całej

już

wy kręcić się

potem okaz ało -

sygnalizacji bankowej w

raniony. Szpicbródka

solidnego handlowca - bo ja wiem -

światowej „ dz ia łał"

lokal w suterenie przy ul icy

strze lanina, jeden

w samym rogu

wz i ąć

Przed wybuchem pierwszej wojny

wtedy nie byt

wyłączania

Szpicbródka

~

~ 1'4ęo:cnllłlrdw: .

t•

do

'!"

"'I' I . .c ~- ,. Jto~ .tro~•l•Rł)'nlll

się

konstrukcji, która - jak

ło

iC?WJUJTiK .

~

Prawdziwa historia króla kasiarzy

I

MARZEC

mu

Aleksa nder Wa t

by ć

dandy a

w r zawskiego lekk ą mu zą

nie

prof sjon lnym gang terem.

zet knął się

ze

Sz picbródką

przed

wojną

w mokotowskim

polskich,

wi ęzi eniu.

piękny m ęż czyz na,

mówił śli cznie

po francusku,

lat

„Król

włamy wacz y

około

czterdziestu,

pięknie

po

wł osku

i chyba

bardzo dobrze po angielsku" - wspomina Wat w Moim wieku. Wat

pol ecił

nawet Cicho ckiego komuś w MSZ,

że by wyko rz ystać

jego talent w

Pozost ał

legendzie

w

łużbie

dyplomaty znej!

ostatnim

złodzie js kim

arystok rat ą,

kas iarzem w wielkim stylu.

chw ilę postęp

techniczny pozwoli policji na szybkie usta-

lanie spraw ów; a zastą p i ona

sł ynna

be to no wą .

Ju ż

.„ ! .• ~

~

ł

MARZEC

10

C%WIUl'Tl!lt

·"'~łl" .l::illhlJCHlłll

.

•

~ '

i

I

za

kasa pa ncerna zostanie

Tutaj kas iarz

okaże

s ię

bezradny i jego „zawód" przejdzie do historii. KomJ Sld łe m,

111 .in. : z ks i,jżki S 1 a ni; ła 1 a Milewskiego Szemrane towarzystwo niegdtjsiejszej Warszawy.

WcJrszawsk i przy IJ /iry Fredqi B . ,

- Jego kasę obrobi/ S zpi1 br6dkd, podko u· . p /