Dr med. Maciej Murkowski

Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek – najlepsza inwestycja

Systemy zarządzanie jakością są podstawowym elementem w całościowym zarządzaniu organizacją. Szczególną rolę pełnią w zarządzaniu organizacjami w opiece zdrowotnej, gdzie (w szczególności w szpitalach) monitorują pożądany, zgodny ze standardami aktualnej wiedzy medycznej, poziom świadczeń. Na dzień dzisiejszy w opiece zdrowotnej nie są one jednak obligatoryjne a powszechne w zachodniej Europie licencjonowanie zakładów opieki zdrowotnej pozostaje stale w Polsce tylko teoretyczną możliwością zalecaną przez zagranicznych ekspertów. Ten brak obowiązku zarządzania przez jakość jest jednym z największych mankamentów opieki zdrowotnej.

Wg. Prof. Macieja Krzakowskiego, konsultanta krajowego w dziedzinie onkologii klinicznej, „nie ma wątpliwości, że informacje na temat wyników leczenia uzyskiwanych przez poszczególne ośrodki są niezbędne dla oceny rzeczywistej jakości prowadzonego postępowania”. Wiarygodnym i wartościowym sposobem nie jest jednak opieranie się na dobrowolnych sprawozdaniach placówek (wg. Koncepcji Amerykańsko-Polskich Klinik Serca).

Informacje te powinny obejmować cały zakres postępowania - tzn. należy oceniać sprawność i skuteczność rozpoznawania (np. czas oczekiwania na wyniki badań patomorfologicznych oraz prawidłowość i wiarygodność raportów z przeprowadzonych badań). Oczywistą i najważniejszą sprawą jest uzyskanie informacji na temat wyników leczenia, ale wiedza na temat postępowania diagnostycznego oraz skuteczności działań z zakresu profilaktyki i rehabilitacji chorych po leczeniu jest również niezwykle ważna. W Polsce, zdaniem Profesora Krzakowskiego, powinien zostać wprowadzony obligatoryjny system nadzoru nad jakością postępowania diagnostyczno-terapeutycznego oraz szeroko pojętymi wynikami leczenia.

Wg. WHO jakość opieki zdrowotnej jest definiowana jako: „stopień, do jakiego usługi zdrowotne obejmujące jednostki i populacje zwiększają prawdopodobieństwo osiągnięcia oczekiwań pacjenta w zakresie efektów leczenia oraz wykazują zgodność z aktualną i profesjonalną wiedzą”. Wg. Donabediana: „jakość to ten rodzaj opieki, w którym maksymalizuje się mierzalne dobro pacjenta, biorąc pod uwagę równowagę oczekiwanych korzyści i strat towarzyszących procesowi opieki we wszystkich jego elementach”.

Wg. Erfurt i Oleszczyka zarządzanie przez jakość powinno uwzględniać następujące elementy: •klient w centrum uwagi •przywództwo •zaangażowanie ludzi •podejście procesowe •ciągłe doskonalenie •podejście systemowe •proces decyzyjny oparty na faktach •wzajemnie korzystna współpraca z dostawcami

I dalej, podstawowymi czynnikami w zarządzaniu przez jakość są: •ludzie (zasoby ludzkie) •polityka organizacji w zakresie zapewnienia jakości •podział obowiązków i odpowiedzialności •uwzględnianie kosztów jakości jako niezbędnego wskaźnika efektywności •projektowanie systemu zarządzania jakością •szkolenie pro-jakościowe pracowników •wdrożenie systemu zapewnienia jakości

Na jakość usług medycznych następujące obszary działalności ZOZ: • • • • •

wpływają

informacyjny usług medycznych ekonomiczno-administracyjny zarządzania i marketingu techniczny i logistyki

I dalej „należy mieć na uwadze fakt, iż dobra jakość świadczenia nie jest już atutem, lecz jedynie biletem wstępu do zaistnienia zakładu na rynku usług medycznych”. Nigdy nie należy „mylić jakości z luksusem”.

Problem jakości świadczonych usług wg. Chmielewskiego jest jednym z najbardziej fundamentalnych dla funkcjonowania współczesnej opieki zdrowotnej. Współczesne zakłady opieki zdrowotnej funkcjonują w warunkach narastającej zmienności otoczenia i zmuszone są do poszukiwania sposobów zapewniających im przetrwanie na rynku oraz podjęcie konkurencji, mimo, że jak wiadomo, opieka zdrowotna w żadnym kraju nie ma do końca charakteru rynkowego. Jednakże w większości krajów dąży się do wprowadzenia elementów „gry rynkowej” do zakładów opieki zdrowotnej w celu poprawy ich efektywności i jakości świadczeń.

Jakość usług zdrowotnych stanowi także ważny instrument w walce o lojalnego (definicja marketingowa) pacjenta. Obserwujemy, iż coraz większa liczba polskich szpitali i przychodni ma świadomość korzyści, jakie mogą być ich udziałem w przypadku wdrożenia i monitorowania zarządzania przez jakość. W opiece zdrowotnej problematyka jakości tworzy także spójną całość z zagadnieniem dostępności i kosztu usług. Pomiar jakości stał się więc w większości krajów zagadnieniem priorytetowym z powodu konieczności kontroli kosztów przy jednoczesnym zapewnieniu jakości.

Jednocześnie pacjenci coraz częściej domagają się pogłębionych informacji o otrzymywanych świadczeniach oraz wyrażają gotowość współdecydowania w podejmowanych w stosunku do siebie działaniach. Wymagania „jakościowe”, tak wobec lekarzy i innych pracowników jak również wobec systemu opieki zdrowotnej stale wzrastają i zobowiązują do uzasadniania przyczyn stosowania konkretnych metod profilaktyki, diagnostyki, leczenia i rehabilitacji.

Wg. Dudzik-Urbaniak wiedza na temat wyników działalności umożliwia zarządzanie opieką zdrowotną w oparciu o fakty (ang. performance management). I dalej… „Monitorowanie działalności klinicznej i organizacyjnej ma na celu zapewnienie wysokiej jakości świadczonej opieki zdrowotnej, poprawę skuteczności działań diagnostyczno-leczniczych, standaryzację postępowania wobec pacjentów, poprawę bezpieczeństwa opieki a także zapewnienie przejrzystości działania i optymalizacje wykorzystywania posiadanych zasobów.”

Działania te wspiera Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) m. innymi poprzez realizację zainicjowanego w 2002r. projektu HCQI (Health Care Quality Indicators). Celem projektu jest wypracowywanie, uzgodnienie oraz monitorowanie zestawu wskaźników obrazujących jakość opieki zdrowotnej dla wybranych jednostek chorobowych.

Obszary kliniczne, dla których wypracowano i monitoruje się wskaźniki: •opieka nad pacjentami ze schorzeniami przewlekłymi (cukrzyca, astma, POCHP), •opieka kardiologiczna, •opieka onkologiczna, •opieka psychiatryczna, •bezpieczeństwo pacjenta, •stan zdrowia jamy ustnej •farmakoterapia w POZ Obecnie kraje zbierają dane dla około 40 wskaźników, a wyniki publikowane są w wydawanym przez OECD Health at a Glance, w rozdziale Quality of Care.

Bazy danych zdrowotnych w Polsce były zaprojektowane dla celów statystycznych i administrowania ochroną zdrowia, bez uwzględniania zagadnień poprawy jakości i bezpieczeństwa opieki. Aby było możliwe obliczanie wskaźników z wykorzystaniem danych jednostkowych pacjentów konieczne jest łączenie za pomocą symbolu – numeru jednoznacznie identyfikującego pacjenta, rozproszonych baz danych, administrowanych przez różne instytucje.

W XX w. kompleksowe zarządzanie jakością przeszło przez cztery etapy: - Inspekcja jakości QI F. Taylor (mierzenie, sprawdzanie i testowanie charakterystyki produktu i porównywanie efektów z wymogami) - Kontrola jakości QC W. A. Shewhart i inni (nadzór nad umiejętnościami pracowników przez określenie wymagań na piśmie) - Zapewnienie jakości QA W.E Deming (zmiana orientacji produkcyjnej na orientacje rynkową, audyty i księgi jakości, statystyczna kontrola jakości) Dla zapewnienia jakości w szpitalu wyróżnia się dwa główne obszary (świadczenia medyczne i jakość z punktu widzenia pacjenta) - Kompleksowe zarządzanie jakością TQM Deming, Juran, Oakland (poprawa konkurencyjności, efektywności i elastyczności całej organizacji)

Etapy zarządzania przez jakość (wg. Lenartowicz): * Kontrola jakości QC (testowanie działań w porównaniu ze standardami) * Ocena jakości QA Quality Assessment (opis lub pomiar aktualnego poziomu jakości poprzez badania satysfakcji pacjentów * Poprawa jakości QI Quality Improvement ( dotyczy wariantów podniesienia jakości określonego komponentu opieki poprzez rozpoznanie czynników utrudniających i sprzyjających jakości) * Zapewnienie jakości QA Quality Assurance (skierowane na procedury, obejmuje p-działąnie problemom związanych z usługą medyczną) * Zarządzanie jakością QM Quality Management (czynności obejmujące planowanie, doskonalenie i pomiar jakości) * Zarządzanie przez Jakość TQM (ostatni, kompleksowy stopień wdrażania jakości do szpitali, obejmujący podział uprawnień menedżerskich w całej organizacji).

Metody i narzędzia wykorzystywane w zarządzaniu jakością: 1. Koło Deminga – ciągłe doskonalenie jakości: cykl PDCA (Planuj – Wykonuj – Sprawdź – Działaj), 2. Benchmarking (Porównywanie wyników i efektywności zakładu z bezpośrednimi konkurentami oraz liderami w branży oraz wdrożenie i utrwalenie projektu zmian). Benchmarking wewnętrzny, zewnętrzny, funkcyjny i rodzajowy. Wadą benchmarkingu jest długotrwałość procesu oraz wysoki stopień zaangażowania środków. Korzyścią jest poprawa efektywności, obniżenie kosztów, zmiana postaw, zmiany w jakościowej kulturze organizacji, rozumienie zależności i przebiegu procesów, poprawa wewnętrznej logistyki. Benchmarking jest jednym z podstawowych narzędzi stosowanych w TQM.

3. Just In Time Obejmuje całkowite wyeliminowanie marnotrawstwa poprzez dostarczenia każdemu procesowi wszystkich potrzebnych elementów w wymaganym momencie i ilości. Może być wykorzystywany w procesie zarządzania materiałami w każdej jednostce opieki zdrowotnej. Główną korzyścią jest zredukowanie czasu realizacji do minimum. 4. Reengineering Zdecydowane i szybkie przebudowanie procesów organizacji w celu osiągnięcia bardzo dobrych efektów w bardzo krótkim czasie. Stosowany przy poszukiwaniu nowych rozwiązań, ma na celu rozpoczęcie wszystkiego od nowa. Najlepsze rozwiązanie to stosowanie jednocześnie reengineeringu i zarządzania jakością. Stosowanie nowoczesnych technologii jest podstawą utworzenia prototypu nowego procesu.

5. Six Sigma Pojęcie używane dla wyrażenia czynności połączonych z udoskonaleniem procesów korzystających z metod statystycznych. Jest to metoda eliminacji defektów i strat, dążąca do niemal idealnego wykonania procesu. Do głównych cech tego systemu należy: skupienie uwagi na kliencie i procesie, maksymalna współpraca, zarządzanie z wyprzedzeniem do wydarzeń i dążenie do perfekcji.

Narzędzia stosowane w procesie doskonalenia jakości: a/ histogram, b/ diagram Ishikawy, c/ diagram Pareto - Lorentza, d/ wykres korelacji, e/ arkusz kontrolny, f/ karty kontrolne, g/ schemat blokowy.

a/ histogram – graficzne zaprezentowanie zbioru danych (mierzonych cech) w ściśle określonych przedziałach wartości. Służy do kontrolowania procesu i określania jego skuteczności względem wymagań klientów.

b/ diagram Ishikawy Zwany inaczej szkieletem ryby przedstawia obrazowo związki przyczynowo-skutkowe konkretnego problemu. Metoda ta służy do wysuwania hipotez oraz identyfikacji zależności między oczekiwaniami klienta a jakością końcowego wyrobu. Na podstawie diagramu można sformułować robocze hipotezy na temat związków przyczynowo-skutkowych uporządkowanych chronologicznie. Diagram Ishikawy (obok benchmarkingu) jest drugim podstawowym narzędziem stosowanym w TQM.

c/ diagram Pareto-Lorentza zwany inaczej metodą ABC. Służy do rozpoznania i oceny ważności analizowanych problemów. Zakłada, iż 20% przyczyn powoduje około 80% skutków. Identyfikuje możliwości usprawnienia organizacji, eliminuje nośniki zbędnych kosztów, dostarcza ujednolicone miary efektywności. d/ wykres korelacji Jest wykorzystywany w sytuacji konieczności przeprowadzenia badania nad zależnością między dwoma czynnikami. Obejmuje korelacje dodatnią i ujemną.

e/ arkusz kontrolny Jest korzystny w porządkowaniu informacji obejmujących konkretne usługi, produkty lub procesy. Służy także jako narzędzie do monitorowania procesu. Wyróżnia się arkusz w cyklu „wykonaj” i w cyklu „sprawdź”. f/ karta kontrolna Stanowi podstawowe narzędzie statystycznego monitorowania procesami. Pozwala ocenić aktualny stan procesu oraz prognozowanie stanów przyszłych. Ostrzega również o nietypowych zjawiskach w procesie, sugeruje możliwe działania naprawcze. g/ schemat blokowy Graficzne zaprezentowanie ciągu działań w formie schematu blokowego daje możliwość lepszego zrozumienia istoty procesu. Stosuje się do opisu procesu, opracowania nowego procesu oraz przy planowaniu udoskonaleń.

Systemy zarządzania zdrowotnej

zapewnienia, monitorowania i jakością stosowane w opiece

Niezbędna, systematyczna ocena jakości czyni koniecznym zwrócenie większej uwagi na samoocenę oraz weryfikację często "rutynowo" podejmowanych działań poprzez doskonalenie wewnątrzszpitalnego systemu oceny i kontroli jakości. System ten jest oceniany i weryfikowany poprzez stosowanie licencjonowania (w Europie Zachodniej), akredytacji, certyfikacji ISO oraz kompleksowego zarządzania jakością (TQM). Niestety w Polsce dotąd nie ma obowiązku posiadania przez zakład opieki zdrowotnej certyfikatu jakości, potwierdzającego poziom zarządzania jakością na choćby podstawowym (elementarnym ) poziomie (licencjonowanie).

LICENCJONOWANIE „Certyfikat zasadności” (certificate of need) Licencja (wg. Słownika Języka Polskiego) – wyrażenie urzędowego zezwolenia na wykonywanie określonej czynności przy wskazaniu profesjonalnego uzasadnienia decyzji. W opiece zdrowotnej licencja powinna być obligatoryjnym programem rządowym zobowiązującym do stosowania przynajmniej minimalnych standardów przez wszystkie jednostki opieki zdrowotnej.

Licencjonowanie zakładów opieki zdrowotnej stosowane jest z powodzeniem w wielu krajach europejskich. W krajach tych obowiązuje ustawowy wymóg zarejestrowania zakładu po uprzednim uzyskaniu licencji. Licencja potwierdza przestrzeganie przez zakład minimalnych standardów dotyczących infrastruktury i działalności.

System licencjonowania mógłby uregulować stronę podażową w taki sposób, aby Polska miała odpowiednią liczbę szpitali o właściwym profilu oraz odpowiednią liczbę personelu medycznego o odpowiadającym zapotrzebowaniu kwalifikacjach. Taki system licencjonowania powinien dotyczyć zarówno świadczeniodawców prywatnych jak i publicznych.

W Holandii, dzięki ustawie regulującej system licencjonowania (Ustawa o działaniu szpitali – Hospital Provision Act) udało się ograniczyć koszty i osiągnąć lepszą dostępność świadczeń poprzez lepsze geograficzne rozmieszczenie szpitali oraz dzięki tworzeniu zakładów stacjonarnych o właściwym profilu. Opieka nad osobami w podeszłym wieku, chorymi psychicznie oraz niepełnosprawnymi umysłowo i fizycznie może być lepiej zorganizowana, lepiej dostępna i bardziej skuteczna o ile jej jakość i podaż będzie regulował system licencjonowania.

Metoda licencjonowania zakładów opieki zdrowotnej rozumiana jako podstawowy warunek rejestracji zakładu opieki zdrowotnej przez Wojewodę była rekomendowana przez zespół ekspertów pracujących w latach 2000-2001 dla Biura Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia Ministerstwa Zdrowia. Niestety dotąd nie została wprowadzona do praktyki działania systemu opieki zdrowotnej w Polsce.

Po raz pierwszy obowiązek wprowadzenia licencjonowania zakładów opieki zdrowotnej był zapisany w „Kierunkach zmian w organizacji i finansowaniu opieki zdrowotnej”, (Proces reformowania opieki zdrowotnej), autorstwa Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej w październiku 1990r. Stwierdzono , że aby rozpocząć działalność w opiece zdrowotnej tak osoba jak i instytucja musi uzyskać stosowną licencję, czyli prawo świadczenia usług medycznych. I dalej: „System licencji ma za zadanie zapewnienie minimalnych wymaganych warunków dla świadczenia usług medycznych, musi być powszechny i obowiązujący dla wszystkich. I dalej: ”licencje będą wydawane przez administracje służby zdrowia stosownych szczebli.

PYTANIA : 1. Przedstaw rolę nadzoru specjalistycznego w zapewnianiu jakości w zakładach opieki zdrowotnej 2. Podaj przykładowe kryteria wykorzystywane przy mierzeniu jakości 3. Co to są standardy wg. Donabediana? 4. Czego dotyczą standardy struktury? 5. Standardy procesu, czego dotyczą? 6. Standardy wyniku, czego dotyczą? 7. Jaki jest główny cel systemu licencjonowania zakładów opieki zdrowotnej? 8. Cele systemu akredytacji? 9. Podstawowe założenia programu akredytacji 10. Zalety i korzyści oraz słabe strony akredytacji

11. Struktura Programu Akredytacji 12. Założenia „Ustawy o akredytacji w ochronie zdrowia” 13. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard zarządzania ogólnego szpitalem? 14. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard zarządzania zasobami ludzkimi? 15. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard zarządzania informacją? 16. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard poprawy jakości i bezpieczeństwa pacjenta? 17. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard zarządzania środowiskiem opieki? 18. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard kontroli zakażeń?

19. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący praw pacjenta? 20. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący opieki nad pacjentem?

21. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący ciągłości opieki? 22. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard zabiegów i znieczuleń? 23 Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący oceny stanu pacjenta? 24. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący farmakoterapii? 25. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący odżywiania? 26. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący laboratorium ? 27. Jakie główne zagadnienia obejmuje standard dotyczący diagnostyki obrazowej? 28. Co to jest zespół ds. zarządzania jakością w szpitalu, jakie ma główne podzespoły? Kto nim kieruje?

29. Wymień główne zasady norm ISO serii 9000 30. Wymień główne elementy systemu zarządzania jakością wg norm ISO 9000 31. Przedstaw główne etapy wdrażania systemu jakości zgodnego z filozofią norm ISO? 32. Opisz rolę dokumentacji w zarządzaniu jakością wg. filozofii ISO 9000 33. Co zawiera Księga Jakości? 34. Przedstaw główne zasady TQM 35. Charakterystyczne cechy TQM 36. Porównaj zarządzanie jakością przy stosowaniu licencjonowania, akredytacji, norm ISO i TQM.

NFZ będzie premiował za jakość Wg. Marcina Pakulskiego, po Prezesa NFZ priorytetem NFZ jest zabezpieczenie, możliwie najwyższej jakości świadczeń dla pacjentów. Szczególnie będą preferowani świadczeniodawcy, którzy posiadają możliwości realizować świadczenia w sposób kompleksowy (dostęp do gabinetów zabiegowych i diagnostycznych).

Taki m. innymi był cel nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27 sierpnia 2004r. zawierającej zapisy o kompleksowości i ciągłości świadczeń.

Nowe kryteria oceny ofert świadczeniodawców przez NFZ • Jakość świadczeń będzie oceniana przez: - kwalifikacje, umiejętności i doświadczenie personelu, - wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną, -posiadanie certyfikatu systemu zarządzania -lub akredytacji ministra zdrowia, - ocenę kontroli zakażeń szpitalnych i antybiotykoterapii, -wyniki kontroli NFZ

• Kompleksowość świadczeń będzie oceniana przez: - planowaną strukturę świadczeń, - profil leczonych przypadków, - dostęp do badań i zabiegów, - posiadanie w strukturze pracowni diagnostycznych,

•Dostępność świadczeń będzie oceniana przez: - liczbę dni i godziny pracy w harmonogramie pracy, - organizację przyjęć, -brak barier dla osób niepełnosprawnych,

•Ciągłość udzielanych świadczeń będzie oceniana przez: - organizacje świadczeń zapewniających systematyczny rozkład świadczeń w okresie obowiązywania umowy, -realizację procesu leczenia w ramach danego zakresu świadczeń w dniu złożenia oferty na podstawie umowy z NFZ

•Cena świadczeń

Kryterium certyfikatu systemu zarządzanie będzie spełnione, jeżeli: -ma on zastosowanie w obszarze , na jaki złożono ofertę, -obejmuje lokalizację wskazaną w ofercie, - jest ważny w dniu złożenia oferty oraz w dniu rozpoczęcia obowiązywania umowy, - jest wydany przez podmiot posiadający akredytację dla sektora usług medycznych (branża „Zdrowie i opieka społeczna” zgodnie z kodem 38 EA) udzielony przez Polskie Centrum Akredytacji lub przez równorzędny podmiot zagraniczny.

Fakt posiadania akredytacji powinien być potwierdzony poświadczoną za zgodność z orginałem kopią odpowiedniego dokumentu wystawionego przez jednostkę akredytującą.

Za certyfikat akredytacji Ministra Zdrowia zostaną przyznane dodatkowe punkty jeśli jest on ważny w dniu złożenia oferty oraz w dniu rozpoczęcia obowiązywania umowy oraz jeśli w dniu złożenia oferty świadczeniodawca posiada decyzje przyznania certyfikatu.

Nowa norma EN 15224:2012: Pojawienie się nowej normy j/w pt.: „ System zarządzania jakością w ochronie zdrowia” rozwiązało problem braku standardu jakości skierowanego bezpośrednio do branży medycznej (A. Trela). Nowa norma uwzględnia obszary charakterystyczne dla opieki zdrowotnej takie jak: zapewnieni bezpieczeństwa pacjenta oraz zarządzanie ryzykiem wystąpienia zdarzeń niepożądanych. Jest ona bardziej rygorystyczna wersją medyczną normy ISO 9001.

Nowa norma uzupełnia obszary obecnie nieuregulowane w ISO 9001 takie jak: •Zarządzanie ryzykiem organizacji odnoszącym się do minimalizacji zagrożeń bezpieczeństwa pacjenta czy zdarzeń niepożądanych, oraz •Identyfikacji i bezpieczeństwa procesów klinicznych czyli procesów, w których dochodzi do interakcji między personelem medycznym a pacjentem, na „styku” których może dojść do pojawienia się ryzyka zagrożenia

Zarządzanie

ryzykiem

w

opiece

zdrowotnej

ukierunkowane jest przede wszystkim na: -identyfikacje wszystkich zagrożeń związanych z bezpieczeństwem pacjenta w celu określenia, czy ryzyko wystąpienia danego zagrożenia należy uznać za „akceptowalne” czy też „nieakceptowalne”. -określenie działań ukierunkowanych na zapobieganie wystąpienia zagrożeń oraz bieżący monitoring ich realizacji, -wyeliminowanie ryzyka zaistnienia sytuacji mogącej stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia pacjenta, - zmniejszenie skutków i prawdopodobieństwa ryzyka do poziomu akceptowalnego, niestanowiącego zagrożenia dla pacjenta

Do identyfikacji wykorzystać:

ryzyka

powinno

się

-rejestr zdarzeń niepożądanych, -rejestr skarg, -rejestr wyrobów niezgodnych czy działąń korygujących i zapobiegawczych, -rejestr incydentów medycznych, -rejestr zranień ostrymi narzędziami, -raport z kontroli zewnętrznych, - raport z audytów wewnętrznych

Jednym głównych dokumentów opisujących sposób identyfikacji , analizy oraz oceny ryzyka jest Rejestr zagrożeń bezpieczeństwa pacjenta.

Określa on główne ryzaka operacyjne ale może obejmować również ryzyka prawne, finansowe a nawet polityczne.

Rejestr zawiera: -zagrożenia możliwe do wystąpienia na poszczególnych etapach leczenia, -skutki wystąpienia potencjalnych szkód powodowanych przez zagrożenia związane z poszczególnymi etapami leczenia, -działania, których realizacja ma na celu przeciwdziałanie wystąpienia zagrożenia, -konsekwencje wystąpienia zagrożeń, -prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń, - „akceptowalne” i „nieakceptowane” ryzyko wystąpienia zagrożeń

W prowadzeniu działań prewencyjnych przydatne mogą być wybrane narzędzia jakości takie jak: -analiza rodzajów i skutków zdarzeń niepożądanych (FMEA), -metoda czarnych punktów, -analiza drzewa zdarzeń, -analiza błędów, - analiza źródłowa przyczyn

Kolejną z metod prewencyjnych będzie planowany do wdrożenia od 1 sierpnia 2014r.: „Ogólnopolski rejestr zdarzeń medycznych”. Jego celem będzie gromadzenie i przetwarzanie w jednym miejscu danych dotyczących zaistniałych zdarzeń niepożądanych. System ten wspólnie z: „Ogólnopolskim systemem monitorowania zakażeń szpitalnych” będzie stanowił bazę wiedzy niezbędną do zapewnienia kompleksowego i systematycznego podejścia do zagadnień związanych z bezpieczeństwem pacjenta.