MEDIZINISCHE KLINIK. SCHRIFTLEITUNG: Prof. Dr. med. H. BEGEMANN, Prof. Dr. med. H.-W.KOEPPE, Prof. Dr. med. Dr. phil. H

MEDIZINISCHE KLINIK DIE WOCHENSCHRIFT FÜR K L I N I K U N D P R A X I S 62. JAHRGANG - I. H A L B J A H R 1 9 6 7 Heft 1 bis 26 (Seite 1 bis 1040...
Author: Katharina Bruhn
26 downloads 3 Views 5MB Size
MEDIZINISCHE KLINIK DIE

WOCHENSCHRIFT

FÜR K L I N I K U N D P R A X I S

62. JAHRGANG -

I. H A L B J A H R 1 9 6 7

Heft 1 bis 26 (Seite 1 bis 1040)

S C H R I F T L E I T U N G : Prof. D r . m e d . H . B E G E M A N N , P r o f . D r . m e d . H . - W . K O E P P E , Prof. D r . med. D r . phil. H . L I Ρ Ρ Ε R T

M I T H E R A U S G E B E R : Η. W . Bansi, H a m b u r g · Η. H . B e n n h o l d , T ü b i n g e n · K . F e l l i n g e r , W i e n · Ε. K . Frey, München · K . Gotsch, Graz · J. H ä m e l , H e i d e l b e r g · L . H e i l m e y e r , F r e i b u r g i . Br. · H . H e l l n e r , Göttingen · N . H e n n i n g , Erlangen · A . H i t t m a i r , Innsbruck · G . H o h m a n n , München · W . Laves, München · E. L e h n a r t z , M ü n s t e r · W . L e i b b r a n d , München · A u g u s t M a y e r , T ü b i n g e n · A . M e e s m a n n , K i e l · E. N a v r a t i l , Graz · P. Sunder-Plassmann, M ü n s t e r · K . V o i t , M a i n z

URB AN & S C H W A R Z E N B E R G

· ΜÜΝ CΗΕΝ - ΒΕRLIΝ - W IΕΝ

I. Alphabetisches Sachverzeichnis Fettgedruckte Seitenzahlen verweisen auf Originalbeiträge. Die Abkürzungen vor den kursiv gedruckten Seitenzahlen verweisen auf die A r t des Bei­ trages: ß = Buchbesprechung, F = Antwort oder Zuschrift auf Fragen aus dem Leserkreis, Kl. Ex. = Kleines Examen, Kr. — Kongreßbericht, Spr. = Sprechstunde, Τ = Tagungsbericht. A m Schluß des Sachverzeichnisses sind die Kleinen Examina, die Tagungsberichte und die Buchbesprechungen in ge­ sonderten Abschnitten aufgeführt.

Abasin® 861 A b d o m e n , akutes Τ 394, $96, 841, 905 A b n ü t z u n g s r h e u m a t i s m u s , T h e r a p i e 64 A b o r t s i t u a t i o n i n Europa u . i n außer­ europäischen Ländern Β 776 A b o r t u s u . Rauchen 5 Absolute A r r h y t h m i e bei Vorhofflim­ m e r n Kl. Ex. 904a/924a Acetexa® 241 Achromycin® Τ 614 A C T H - S p i e g e l i m B l u t 551 Actihaemyl® Τ 958 Adalin® Τ 396, Τ 616, 861 Adams-Stokessche A n f ä l l e 510 Addisonsche K r a n k h e i t 324, 551, 864 Adelphan® Τ 275 Adenofrenon® 566 A d i p o s i t a s , Ursachen Τ 30 A d i p s i e als psychiatrisches S y m p t o m F 198 Adreson® 864 A d y n a m i a episodica h e r e d i t a r i a Τ 236 A d y n a m i e s y n d r o m , morgendliches 864 Aerobacter aerogenes —, A l l g e m e i n i n f e k t i o n e n i n der C h i r u r g i e 373 —, tödliche I n f e k t i o n e n 373 Ärzte, berühmte Β 857 Ärztliche A u s k u n f t ß 657 Ärztliche U n t e r l a g e n F 318 Afibrinogenämie i n der G e b u r t s h i l f e 57 Agranulozytose — als A r z n e i m i t t e l s c h a d e n ( M e r captoimidazole) 295 —-, chemisch-allergische 83 A j m a l i n bei p a r o x y s m a l e r T a c h y k a r d i e F198 Akineton® 741, 861 A k n e v u l g a r i s , T h e r a p i e F 278 Akrotherm® Spr. 308 A k r y l a t - W u n d k l e b e r 321 A k u t e s A b d o m e n 496 , internistische A s p e k t e Τ 394 Aldomet® Spr. 812 Aldomethil® Spr. 812 Alkohol —, Abusus u . Fettleber 649 —, akute W i r k u n g u . i h r e Beeinflussung Τ 30 — u . A n t i d i a b e t i k a Spr. 955 —, A r z n e i m i t t e l u . Verkehrssicherheit 835 —, Genuß u . Strafrecht Τ 30 — u . Leber Spr. 1026 — u . M e d i k a m e n t e 410 — u . Noludar® 410 — u . P e n i z i l l i n Spr. 812 —, positive W i r k u n g e n Τ 30 —, V e r g i f t u n g 542 — u . V e r k e h r Τ 30, Β 197 A l k o h o l i k e r , O p e r a t i o n Τ 31 A l k o h o l i s m u s 391 —, B e h a n d l u n g i n der A l l g e m e i n p r a x i s Τ 31 — i n sozialpsychiatrischer Sicht 922 A l k y l - 2 - Z y a n o a k r y l a t 321 Allergie — u . akute Gefäßverschlüsse 89 — i m D ü n n d a r m Τ 237 —, I n s u l i n Τ 73 — u . N e r v e n s y s t e m 661 —, P e n i c i l l i n 89 —, S t r e p t o m y c i n 89

A l l i u m s a t i v u m als W u r m m i t t e l 259 Alpha-Hydroxybuttersäuredehydrogenase b e i K i n d e r n 292 A l p h a m e t h y l d o p a 518 — b e i renalem Hochdruck 561 Alupent® 621 A l v o n a l M R ® 15 A m e i s e n v e r t i l g u n g s m i t t e l , Schädigung durch F 658 2 - A m i n o - l - n a p h t h o l - g l u k u r o n i d 537 o - A m i n o p h e n o l g l u k u r o n i d 537 A m i n o p h y l l i n b e i Lungenödem Spr. 345 Aminosäurenresorption Β 75 A m ö b e n r u h r , chronische, Begutachtung 499 A m ö b i a s i s b e i Seeleuten Spr. 813 A m p h o t e r i c i n Β b e i P i l z i n f e k t i o n des Auges Spr. 428 A m p i c i l l i n Τ 624 —, orale A n w e n d u n g i m Säuglingsalter 300 A m y l n i t r i t t e s t bei Herzerkrankungen 706 A m y o t r o p h i s c h e Lateralsklerose u . I m m u n p a t h o l o g i e Τ 73 A n a b o l e H o r m o n e , N e b e n w i r k u n g e n 59 A n a b o l i k a b e i K i n d e r n Spr. 308 Anämie —, aplastische, b e i A n t i b i o t i k a 205 —, —, b e i M e n i n g i t i s 205 —, Eisenmangel- b e i j u n g e n Frauen 592 — b e i e i t r i g e r M e n i n g i t i s 205 —, hämolytische 173 —, —, erworbene idiopathische u . Antikörper 628 —, — plasmatische u . Antikörper 628 —, k o n g e n i t a l e dyserythropoetische 172 —, — makrozytäre n o r m o c h r o m e 172 —, Übersicht u . Therapie Τ 1035 Anästhesie b e i H e r z o p e r a t i o n 476 Anaesthesiology ß 219 A n a l a t r e s i e , O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 A n a l f i s s u r , T h e r a p i e Spr. 568 Anamnese, biographische Kr. 783 A n a t o m i e des Menschen ß 814, Β 928 A n d r o l o g i e Τ 1033 Anfälle —, Adams-Stokes 510 —, G l a u k o m , T h e r a p i e Spr. 194 —, herzphobische Spr. 155 —, s y m p a t h i k o - v a s a l e Spr. 155 —, synkopale, b e i K i n d e r n 110 Übersicht F 198 A n g i n a pectoris ß 36 —, D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e 430 —, T h e r a p i e 945 A n g i o g r a p h i e ß 576 A n g i o l o g i e u . Diabetes m e l l i t u s Τ 958 —, pathologische A n a t o m i e Τ 958 A n g i o p a t h i e , diabetische 871 A n g i o t e n s i n i n f u s i o n s t e s t 324 A n g r i f f e w i l d e r T i e r e a u f Menschen 569 A n i l i n v e r g i f t u n g , D i a l y s e 542 A n k y l o s t o m i a s i s 520 Anovlar® £ 4 0 A n t h e l m i n t h i k a 259 A n t i b i o t i k a Τ 614 A n w e n d u n g , k u r a t i v e Spr. 429 —, —, p r o p h y l a k t i s c h e Spr. 429 — u . C a n d i d a m y k o s e Spr. 812 —, I n t o x i k a t i o n , D i a l y s e 542 — i m Kindesalter ß 277

Antibiotika — k o l i t i s Τ 614 — orale u . Leber Spr. 728 — i m Säuglingsalter 300 —, T h e r a p i e , N u t z e n 982 — u . W u n d h e i l u n g Spr. 429 A n t i g e n e u . T h y m u s 461 —, E r k e n n u n g ß 327 A n t i h i s t a m i n i k a 489 A n t i h y p e r t o n i k a Τ 274 A n t i k e u . A b e n d l a n d Β 816 A n t i k o a g u l a n t i e n Τ 962 — u . Z a h n b e h a n d l u n g F 37 Antikörper —, b e i A r z n e i m i t t e l n , u . B l u t b i l d 81 —, A u t o - gegen E r y t h r o z y t e n 628 — b e i Enzephalomyelitis 661 — b e i m u l t i p l e r Sklerose 661 — des Nervensystems 661 —, Suchtest b e i Schwangeren 761 — u . T h y m u s 461 A n t i k o n v u l s i v u m ß 297 A n t i k o n z e p t i o n Spr. 23 A n t i k o n z e p t i o n s m i t t e l , orale Ύ 615 A n t i m i c r o b i a l agents Β 577 A p f e l s i n e n s t r o h b e z o a r e u . Ileus 598 A p o p l e x i a cerebri Β 36 , F i b r i n o g e n u . E r y t h r o z y t e n Spr. 693 , frische, Therapie Τ 652 , Gedächtnisstörungen, B e h a n d l u n g F658 , Therapie Τ 958 , Ursachen 739 A r b e i t s m e d i z i n ß 2000 A r b e i t s m e t h o d e n der i n n e r e n M e d i z i n ß 2036 Arrhythmie —, absolute, v o m schnellen T y p bei V o r ­ hofflimmern bzw. -flattern Kl. Ex. 212al228a —, —, b e i V o r h o f f l i m m e r n bzw. - f l a t t e r n Kl. Ex. 290a/310a Arterienverschluß —, a k u t e r , Pathogenese u . Therapie 87 — b e i A r z n e i m i t t e l a l l e r g i e 87 — b e i Diabetes m e l l i t u s 825 —, peripherer, Pathogenese u . T h e r a p i e 87 —, zerebraler, Pathogenese u . T h e r a p i e 87 A r t e r i o s k l e r o s e ß 36, Τ 651 — i m A f f e n v e r s u c h 967 — u . Diabetes m e l l i t u s 825 — des G e h i r n s , Therapie 910 —, pathologische A n a t o m i e Τ 958 — P r o p h y l a x e Τ 958 A r t h r o s i s deformans, Plenosol®T h e r a p i e Spr. 728 Artosin® Spr. 955 Arzneimittel — u . A l k o h o l 410 —, A l k o h o l u . Verkehrssicherheit 835 —, A l l e r g i e , P e n i c i l l i n , S t r e p t o m y c i n 89 —, D o s e n i m Kindesalter Spr. 69, Β 857, Β 1038 —, —, A n t i b i o t i k a 81 —, α - M e t h y l - D o p a Spr. 812 —, N e b e n w i r k u n g e n (s. a. V e r g i f t u n g u . I n t o x i k a t i o n ) Τ 34, Τ 274 —, —, A n t i d i a b e t i k a , orale Spr. 728 —, —, A n t i h y p e r t o n i k a 563 —, —, A n t i r h e u m a t i k a 81 —, —, A r s e n d e r i v a t e 81

III

lnhaltsverze

ich η is

Arzneimittel —, —, Barbitursäurederivate Τ 613 —, — a u f das B l u t b i l d 81 —, —, C u m a r i n 12 —, — D i g i t a l i s Τ 613 —, —, G o l d Verbindungen 81 —, —, K n o c h e n m a r k 295 —, —, Leber 59 —, —, Marcumar® 12 —, —, M e r c a p t o i m i d a z o l 295 —, — M e t h y s e r g i d Spr. 812, Spr. 843 N i e r e Spr. 429 —, —, Quecksilber Spr. 693 —/ —/ Q u e c k s i l b e r v e r b i n d u n g e n 81 —, -—, S a l u r e t i k a — , — , S i n t r o m ® 12 —, —, S u l f o n a m i d e 81 —, —, T h y r e o s t a t i k a 81 —, —, T u b e r k u l ö s t a t i k a 81 —/ —, W i s m u t v e r b i n d u n g e n 81 — v — , Z y t o s t a t i k a 81 Arzt — u . Patient Β 929 — i m Z w i e s p a l t der Z e i t 309 A r z t h e l f e r i n Β 577 Asthma — bronchiale, G l o m e k t o m i e F 398 , K o r t i k o s t e r o i d t h e r a p i e Τ 33 , T e t a n u s i m p f u n g Spr. 727 , T h e r a p i e 912 , z i r k a d i a n e P e r i o d i k Kr. 794 A s y s t o l i e u . Schrittmacher 621 Atarax® 741 A t h e r o m , Therapie Spr. 194, Spr. 1025 A t h e r o s k l e r o s e , Serumlipide u . C l o f i b r a t 336 A t m u n g s r e g u l a t i o n u n t e r A r b e i t Β 1000 Atomabsorptionsflammenphotometrie, M a g n e s i u m u . C a l c i u m 938 Atosil® 373, 861 A t r o p i n u . M a g e n s e k r e t i o n 414 A u f k l ä r u n g , sexuelle Τ 34 Auge — u . A l l g e m e i n l e i d e n Β 277 —, Benzochinonschädigung Spr. 639 —, O p e r a t i o n u n t e r d e m M i k r o s k o p Β 737 —, Physiologie Τ 893 —, P i l z i n f e k t i o n Spr. 428 —, Schädigung durch U V - L i c h t Spr. 308 —, S y m p t o m e , e n d o k r i n e 1 A u g e n h e i l k u n d e Β 36 — u . Laser 848 Aureomycin® Τ 614 A u s k u l t a t i o n des Herzens 346 A u t o a g g r e s s i o n 461 —, K r a n k h e i t F 818 —. u . m u l t i p l e Sklerose 661 Autoantikörper — u . Erythematodes 628 — gegen E r y t h r o z y t e n 628 — u . T h y m u s 461 A u t o g e n e s T r a i n i n g Β 397 A u t o i m m u n i s i e r u n g F 818 Autoimmunkrankheit, Mumpsthyreoiditis 208 Autoimmunprozeß bei Gefäßerkran­ k u n g e n 89 A u t o m a t i o n Kr. 794 A u t o v a k z i n e b e h a n d l u n g 982 Avamigram® Spr. 308 A V - B l o c k 510 —, k o m p l e t t e r Kl Ex. 500a/524a — u . Schrittmacher 621 —, totaler m i t K a m m e r a u t o m a t i e Kl. Ex. 592a/608a Baastruppsche K r a n k h e i t 96 B a c t e r i u m p y o c y a n e u m , tödliche I n f e k ­ t i o n e n 373 Badewasserzusätze Spr. 813

IV

Med.

Bakteriotherapie 982 B a l k a n - G r i p p e 7^39 Balneotherapie i m K l i m a k t e r i u m Spr. 155 Barbiturate —, b a r b i t u r a t f r e i e Schlafmittel Τ 396 —, Nierenschädigung Spr. 429 —, V e r g i f t u n g u n d Dialyse 542 Bartter-Syndrom u . Angiotensininfusionstest 324 Basedowsche E r k r a n k u n g —, Diagnose u . Therapie 481 —, immunologische Ätiologie 461 Bayrena® 918 Becken, F r a k t u r e n 150 Begutachtung —, A m ö b e n r u h r 499 —, postdysenterisches S y n d r o m 499 Beinamputierte —, Spätuntersuchungen Τ 735 —, Wirbelsäulenschäden Τ 735 Beinlängeunterschiede —, arteriovenöse Fistel Τ 733 - , Pathologie u . K l i n i k Τ 733 —, Therapie Τ 733 —, Verkürzungsosteotomie Τ 733 —, Verlängerungsosteotomie Τ 733 Belastungssyndrom, psychisches 701 Bellergal® Spr. 155 Bemegrid Τ 397 Benzochinonschädigung des Auges Spr. 639 Benzpyren 199 Beromycin® Spr. 728 B e r u f s e r k r a n k u n g , Benzochinon Spr. 639 Berufsprobleme, geriatrische Τ 33 Berufswelt u . K r a n k h e i t Kr. 786 Beta-Lipoproteidspiegel u . A b n ü t z u n g s ­ rheumatismus 64 Betamethason b e i A s t h m a bronchiale 912 Betarezeptorenblocker 634 Betazol®-Test 489 Bewußtseinsstörungen, Übersicht Kr. 803 Bilharziose i n Israel 868 B i l l r o t h I u . I I 441 Biobamat® 741 Bioingenieur 1040 Biologische R h y t h m i k , Störungen Τ 31 Biopsie a n M a g e n u . D ü n n d a r m Τ 271 B i o t r a n s f o r m a t i o n 537 Bisolvon® 377 Blasenexstrophie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 B l a s e n k a r z i n o m , Übersicht u . T h e r a p i e Kr. 811 Blut —, A l k o h o l s p i e g e l u . Diurese Spr. 262 —, Bestandteile, z i r k a d i a n e P e r i o d i k Kr. 794 —, Entnahme b e i Neugeborenen F 37 —, K r a n k h e i t e n 90 B l u t b i l d , rotes, N o r m a l w e r t e 588 Blutdruck — Selbstkontrolle 166 —, Selbstmeßgerät „Boso P r i v a t " 166 - , Senkung 143, 600, Τ 274 B l u t g e r i n n u n g Β 964 — b e i E n t b i n d u n g 57 — u . H e r z i n f a r k t 665 Blutgerinnung, W i r k u n g v o n Östriol­ sukzinat 985 Blutgruppen —, B e s t i m m u n g b e i m K i n d s v a t e r 761 —, Serologie, Schwangerschaft u . G e b u r t 760 Blutkörperchensenkung Spr. 1025 Blutkreislauf, retinaler, akuter Stillstand 98 Blutspendezentrale für T i e r e x p e r i m e n t e 967 B l u t s t i l l u n g Τ 958

Klin.

62 (1967)

1.

Halbjahr

B l u t z u c k e r b e s t i m m u n g , enzymatische F 439 B l u t u n g e n Τ 959 — i n der G e b u r t s h i l f e 57 — des M a g e n - D a r m - T r a k t s 450 B o r s ä u r e - T a l k u m - P u d e r Spr. 955 Borsäurevergiftung 542 Bromsulphaleintest — b e i m D u b i n - J o h n s o n - S y n d r o m 163 — b e i m R o t o r - S y n d r o m 201 Bromthalein®-test — b e i m D u b i n - J o h n s o n - S y n d r o m 163 — b e i m R o t o r - S y n d r o m 201 B r o n c h i a l k a r z i n o m Kl. Ex. 252a/268a, Kl. Ex. 452a/476a B r o n c h i a l w i d e r s t a n d , tagesperiodische Schwankungen Kr. 793 Bronchitis —, chronische, Therapie 918 — durch H e l m i n t h e n 259 Broncho-Abrodil® 377 Bronchographie 288 B r o n c h o s e k r e t o l y t i k u m 377 Bronchus, Flora Spr. 67 B r u s t k o r b , V e r l e t z u n g e n Β 238 Bundes-Seuchengesetz Β 815 Butazolidin® F 858 Cafergot® Spr. 308 Calcium —, Blutspiegel, N i e r e n i n s u f f i z i e n z 938 —, Stoffwechsel u . Knochenmetastasen Β 655 C a n d i d a albicans , E m p y e m b e i C h y l o t h o r a x 141 I n f e k t i o n Spr. 263 , — während antibiotischer Therapie 141 — —, M y k o s e u . A n t i b i o t i k a Spr. 812 C a r b i m a z o l 295 C a r b r o m a l Τ 396 C a r c i n o m s. K a r z i n o m Celestan® 912 C e p h a l o s p o r i n 520 C e p h a l o t h i n 373 C e r v i x u t e r i , Krebs Τ 894 C h e l a t b i l d n e r 493 Chemie, technische Β 577 Chemotherapie, N u t z e n 982 C h e m o t h e r a p y 1965 Β 577 C h e n o p o d i u m a n t h e l m i n t h i c u m 259 C h i n i n , V e r g i f t u n g 542 C h l o r a l h y d r a t , I n t o x i k a t i o n Τ 396 C h o l a n g i t i s , Therapie Τ 650 Choledochuszysten 969 Cholera Τ 237 Cholestase, intrahepatische 59 Cholesterin —, freies, N o r m a l w e r t e 131 —, Gesamt- u . C l o f i b r a t 336 —, —, b e i Diabetes m . m i t H e r z i n f a r k t 364 —, —, N o r m a l w e r t e 131 Cholezystopathie, T h e r a p i e Τ 650 C h o r i o n e p i t h e l i o m , Prognose F 37 Chromosomen — b e i K a r z i n o m Β 74 —, S t r u k t u r Β 158 C h r o n o p a t h o l o g i e Kr. 792 C h r o n o p h y s i o l o g i e Kr. 792 — des K i n d e s Kr. 792 C h y l o t h o r a x Kl. Ex. 414a/426a — nach H e r z o p e r a t i o n 141 — u . S u p e r i n f e k t i o n 141 Ciatyl® 426 Cibalgin® u . A l k o h o l 410 Clearance der N i e r e n 547 C l o f i b r a t 336 Coeliakie Β 76

Med. Klin.

62 (1967)

l.

Halbjahr

C l o s t r i d i e n s t a m m Μ 55 u . O n k o l y s e maligner T u m o r e n 189, 220 C o l i m y c i n 373 Colitis — granulomatosa (Crohnsche E r k r a n ­ kung) Kr. 808 — ulcerosa Τ 237, Kr. 808 Coma d i a b e t i c u m durch Pankreasnekrose 496 Coma h e p a t i c u m , T h e r a p i e Τ 650 C o m m o t i o cerebri, S p o r t v e r b o t F 2002 Complamin® 98, 566, 755, 945,1010 — r e t a r d 600 Computer Kr. 794 Conn-Syndrom u . Angiotensininfusionstest 324 — Renin Kr. 800 Cor p u l m o n a l e —, akutes, Lungenembolie Kl. Ex. 712a/ 728a — u . H e r z i n f a r k t 127 Cortiron® 864 Credesche P r o p h y l a x e 424 Crohnsche E r k r a n k u n g Τ 237 C u m a r i n u . Leberschädigung 12 Cushing-Syndrom bei Bronchialkarzinom Kr. 789 Cyclazenin bei H y p e r t o n i e 561 C y m a r i n , enteral resorbierbares S t r o p h a n t i n 15 Dacomid® 59 D a C o s t a - S y n d r o m Spr. 155, Kl. Ex. 172a/188a D a r m b l u t u n g 450 D a u m e n , hypoplastischer, operative Behandlung Τ 736 D a u n o m y z i n Kr. 798 Debilität 79 Decentan® 741, 861 Decholin® 59 Decortilen® Spr. 308 Decubex®-Matratze 455 Dekubitalgeschwüre, B e h a n d l u n g 55 D e l i r i u m tremens, B e h a n d l u n g Τ 32 D e m e t h y l c h l o r t e t r a z y k l i n 493 Densitometrie b e i Skoliose Τ 736 Depot-Novadral® 861 Depression (s. a. Psychose) —, endogene 241 Dermatologie u . Venerologie, A t l a s u . P r a k t i k u m Β 238 Dermotherma® Spr. 308 Desferal® F 1002 Desogen® 424 2-Desoxy-d-Glukose 489 Destilliertes Wasser, H e r s t e l l u n g i n der Praxis Spr. 693 Dethyrona® 1 Detoxikationskapazität der Leber 213 D e x t r o p o s i t i o cordis Kl. Ex. 548al568a Dexa-Scheroson® Spr. 308 Diabetes m e l l i t u s Spr. 693 — u . A l k o h o l Spr. 955 — u . A l l e r g i e Τ 72 —, Arterienverschluß 825 — B l u t a l k o h o l g e h a l t Spr. 154 —, D i a g n o s t i k F 1002 — u . Fettleber 649 —, G e f ä ß Veränderungen Τ 958 —, Geschichte Τ 72 — u . H e r z i n f a r k t , L i p i d w e r t e 364 —, ohne Ketoazidose 496 — K o m a 496 —, K o m p l i k a t i o n e n Τ 30 —, K o s t f o r m e n Spr. 69 —, langjähriger, k o m p l i k a t i o n s l o s e r 871 — latenter 364 — u . maligne Geschwülste 713 — u . O n y c h o m y k o s e Spr. 23 — periphere D u r c h b l u t u n g Spr. 523

Inhaltsverzeichnis

Diabetes m e l l i t u s —, Pseudoperitonitis 496 — Silubin® r e t a r d 878 — u . V i t a m i n C Spr. 154 D i a b e t i k e r - E r z i e h u n g , Lehrmaschinen 729 D i a b e t i k e r i n u . Fertilität Spr. 154 Diät — b e i D a r m k r a n k h e i t e n Spr. 1026 —, K a r t o f f e l - E i - D i ä t bei N i e r e n i n s u f f i ­ zienz 1020 — nach O s h a w a Spr. 1025 — für Z u c k e r k r a n k e Β 1037 Diätetische Prophylaxe Β 75 Diagnose a m K r a n k e n b e t t Β 76 D i a g n o s t i k , kardiologische Β 197 Dialyse —, B e h a n d l u n g b e i N i e r e n i n s u f f i z i e n z Kr. 801 —, D a u e r d i a l y s e Kr. 801 — b e i exogenen V e r g i f t u n g e n 542 Diarrhoe — b e i m M a l a b s o r p t i o n s - S y n d r o m 282 — durch T i e f k ü h l k o s t F 278 —, Übersicht Τ 237 D i a z e p a m Τ 397 D i c k d a r m , angeborene E n t w i c k l u n g s ­ störungen 905 D i c l o x a c i l l i n Τ 614 —, orale A n w e n d u n g i m Säuglingsalter 300 D i f f u s e intravascular c l o t t i n g Β 656 Digitalisierung u . Kaliumgabe, Ekg-Bild 873 Dihydergot® Spr. 308 Dilatol® Spr. 308 Dionosil® aquosum 288 D i p h t h e r i e - I m m u n l a g e Spr. 155 Dipyron® 260 6,8-Dithiooktansäure 380 Diurese u . B l u t a l k o h o l s p i e g e l Spr. 262 D i u r e t i k a bei A p o p l e x i a cerebri 653 Doca 864 Dolantin® 373, 861 Dominal® 741, 861 Doriden® Ύ 397 —, V e r g i f t u n g 542 D o s i e r u n g b e i K i n d e r n Β 1038 Druckmessung, i n t r a k a r d i a l e 595 D u b i n - J o h n s o n - S y n d r o m 161 Dünndarm — atresie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 —, E r k r a n k u n g e n Τ 236 —, —, allergische Τ 237 - - C h i r u r g i e Τ 237 —, —, parasitäre Τ 237 —, K a r z i n o i d 1017 —, M o t o r i k u . K o f f e i n 625 —, R e s o r p t i o n , P a t h o p h y s i o l o g i e Τ 236 —, Röntgendiagnostik 291 Duodenalatresie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 Duodenalulkus —, Ätiologie Kr. 807 —, O p e r a t i o n 441, Kr. 807 Dupuytrensche K o n t r a k t u r , Ätiologie 750 Durchblutungsstörung —, a k u t e , retinale, Complamin® 98 —, arterielle, A n g i o g r a p h i e Τ 958 —, —, Diagnose Τ 958 —, — periphere, Therapie Τ 651 —,—, Therapie Τ 958 — b e i Diabetes m e l l i t u s 825 — als Folge einer Lackexplosion F 698 —, G e f ä ß t r a i n i n g Spr. 765 —, k o m b i n i e r t e , Diagnose Τ 653 —, k o r o n a r e , Therapie Τ 958 — der N e t z h a u t Τ 958 —, periphere Spr. 523, 940 —, —, I n f r a r o t t h e r m o g r a p h i e 566

Durchblutungsstörungen —, —, M u t t e r k o r n v e r g i f t u n g 254 —, —, Therapie 651 —, —, Ursachen 651 —, retinale, Complamin® 98 —, venöse, periphere, T h e r a p i e Τ 652, Τ 653 —, zerebrale, Complamin® 98 - , - , Tebonin® 421 -, Tropodil® 257 —, —, Therapie Τ 653, F 658, Τ 958 D u r c h f a l l durch T i e f kühlkost F 278 • D u r c h n a g e l u n g des Hüftgelenkes b e i Schenkelhalsfrakturen Τ 736 Durenat® 918 D u r s t l o s i g k e i t als psychiatrisches S y m p t o m F 198 Dysostosen Β 617 Dysproteinämie u . Autoantikörper 628 D i s t r o p h i a m u s c u l o r u m progressiva, E n z y m b e s t i m m u n g 292 D y s t r o p h i e , agastrische u . M a l a b s o r p t i o n s s y n d r o m 286 Dystrophische K i n d e r , A u f z u c h t Τ 30 Ebsteinsche A n o m a l i e , O p e r a t i o n Kr. 810 Echinococcus cysticus der Leber Τ 650 E f f o r t - S y n d r o m Spr. 155, Kl. Ex. 172a/ 188a Einsicht u . V e r a n t w o r t u n g Β 930 Eisenmangel — anämie Spr. 843 bei j u n g e n Frauen 592 —, i a r v i e r t e r 592 Eiszeit als Kropfursache 535 Ejaculatio praecox Spr. 813 E k g (s. E l e k t r o k a r d i o g r a m m ) Elektroenzephalographie Β 327 Elavil® 741 Elektrokardiogramm — nach Belastung, prognostische Bedeu­ t u n g 710 — u . C y m a r i n - M e d i k a t i o n 15 —, D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e 225 —, normales, b e i Querlage des Herzens Kl. Ex. 790a/810a —, P-Zacke 595 —, Übertragung durch Telefon 859 —, Veränderungen b e i D i g i t a l i s i e r u n g u . K a l i u m g a b e 873 E l e k t r o k a r d i o l o g i e Β 277 E l e k t r o l y t h a u s h a l t Β 928 E l e k t r o l y t e i m M a g e n s a f t 489 Elektrolytstörungen, Therapie 604 E l e k t r o m y o g r a p h i e Τ 236 Elektronische Miniaturgeräte 579 Elektrotherapie Β 2038 — a m H e r z e n Τ 35, Τ 615 — v o r 200 Jahren 352 Embolie, Therapie Τ 35 Embran® F 658 E m e t i n Τ 650 E m i g r a t i o n u . Psyche 701 Empfängnisverhütung Β 930 Empyem —, B e h a n d l u n g 55 — durch C a n d i d a albicans 141 — b e i C h y l o t h o r a x 141 Endemie, K r o p f 369, 405 Endokrine — K r i s e n , Diagnose Spr. 765 — O p h t h a l m o p a t h i e , Therapie 1 E n d o k r i n o p a t h i e , neoplastische Kr. 789 Endometriose 640 —, posttraumatische 150 Endoprothese b e i Ö s o p h a g u s - u . M a g e n ­ k a r z i n o m 484 Endoxan® F 358, Τ 614 Endrine® Spr. 262 Enteritis b e i zytostatischer T h e r a p i e Τ 237

V

Inhaltsverzeichnis

*

Med. Klin. 62 (1967)

Enteritis — r e g i o n a l i s Kr. 808 — Salmonellen b e i m K i n d 384 E n t e r o p a t h i e , exsudative Kl. Ex. 944a/956a Enterotecnosal® 441 E n t f a l t u n g , gestörte, als pathogenetisches P r i n z i p Kr. 782 Entgiftung — d u r c h d i e Leber 213 —, Stoffwechsel 537 E n t m a r k u n g s k r a n k h e i t e n , degenerative Β 697 E n t w i c k l u n g der Wissenschaft i m X X . J a h r h u n d e r t 694 E n z e p h a l o m y e l i t i s , allergische 661 Entzündung Β 776 A b l a u f 93 —, odontogene Γ 34 Enzyme — b e i der B e h a n d l u n g metastasierter M e l a n o m a l i g n o m e Spr. 568 —, D e f e k t e u . M e d i k a m e n t e 12 E n z y m o l o g i e Β 356 Epanutin® 741 E p h e d r i n Spr. 308 Ephetonin® 861 Epidemiologie — u . Psychiatrie Β 814 —, soziale Kr. 784 Epilepsie — , C i a t y l ® 426 —, T h e r a p i e 110 Epiphysiodese, temporäre Τ 734 Epispadie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 Epithelkörperchen, Ubersicht Kr. 806 Epontol® 835 Epsilon-Tachostyptan® 57 E r d m a n t e l 78 E r g o t i s m u s 254 Erinnerungen eines Frauenarztes Β 816 E r k r a n k u n g e n des M a g e n - D a r m - T r a k t e s Τ 271 »Ernährung — u . k i n d l . W a c h s t u m Β 76 — u . W o h l s t a n d Τ 654 Ernährungslehre, klinische Β 75 Ersatzkassen-Adgo Β 930 Erste ärztliche H i l f e a m U n f a l l o r t Β 777 Ertolan® 1023 E r y t h e m a s c a r l a t i n i f o r m e desquamativ u m recidivans Spr. 522 "Erythematodes, Autoantikörper 628 E r y t h r a s m a Spr. 68 E r y t h r o m y c i n , N e b e n w i r k u n g e n Τ 614 E r y t h r o p o e s e , i n e f f e k t i v e 172 Erythrozyten —, A u t o a n t i k ö r p e r 628 —, R e z e p t o r f u n k t i o n Β 356 —, W e r t e b e i Schlaganfall Spr. 693 — Zählung 588 — z a h l 588 , b e i j u n g e n Frauen 592 Esidrix® 600 Esucos® 741, 861 Eukodal® 861 — Sucht 410 Eukraton® Τ 397 Evipan® 373 E w i n g - S a r k o m als D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e Spr. 67 Exophthalmie, endokrine 1 E x o p h t h a l m u s , produzierender F a k t o r , Nachweis 1 E x t r a p y r a m i d a l e s System, K r a n k h e i t e n Β 697 Extrasystolie 510 E x u l c e r a t i o simplex des Magens 450 Fahrsche K r a n k h e i t 897, 933 Fallotsche T e t r a l o g i e , O p e r a t i o n Kr. 810 J

VI

F a m i l i a l e r y t h r o i d m u l t i n u c l e a r i t y 177 Familienforschung, psychiatrische 41 Färbekoeffizient 588 Fasciola hepatica Τ 650 Faserbildung, kollagene Kr. 806 Fehldiagnosen, psychiatrische i n der A l l g e m e i n p r a x i s Β 655 Felicur® 59 Fertilitätsstörungen, männliche Τ 1033 Fetale Gefahrenzustände Β 158 Fettleber Spr. 921 —, T h e r a p i e Τ 649 Fettleibigkeit, Ursachen Τ 30 Fettsäuren —, veresterte, u . C l o f i b r a t 336 —, — N o r m a l w e r t e i . Serum 131 Feuer i m schwerelosen R a u m 160 F i b r i n , intravasale A u s f ä l l u n g Β 656 F i b r i n o g e n , W e r t e b e i Schlaganfall Spr. 693 Fibrinolyse — b e i Leberzirrhose 740 —, Östriolsukzinat, W i r k u n g 985 — Therapie b e i t h r o m b o e m b o l i s c h e m Gefäßverschluß 755 F i b r i n o l y s e h e m m e r i . d . G e b u r t s h i l f e 57 Fibrinolytische T h e r a p i e Τ 962 Fibroskop 667 Fingernagelspaltung Spr. 193 Fistel, angeborene, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 —, Füllung m i t R ö n t g e n k o n t r a s t m i t t e l 288 Flaschen- u . Gefäßverschluß Spr. 155 Florinef® 551 Fluor Β 158 — u . Karies 439 Fluoreszenzangiographie Τ 958 Fluoreszenztest 493 F l u o r i d , V e r g i f t u n g 542 Fluride Β 158 Forapin® Spr. 308 Forschung, medizinische, G r u n d l a g e n u . O r g a n i s a t i o n s f o r m e n Β 657 Forschungszentren f ü r H i r n p h y s i o l o g i e 659 Fortecortin® Spr. 308 F r a k t u r , pathologische u . H y p e r p a r a t h y r e o i d i s m u s 821 Frauenheilkunde Β 357 Psychosomatik Β 697 Frau i m Berufsleben Β 238 Fremdkörper, eingespießte Haars tück­ chen 830 Frostbeulen Spr. 308 Fruchtschädigung — durch Pfeiffersches Drüsenfieber F778 — u . Rauchen 5 Fruchttod, i n t r a u t e r i n e r , nach U n f a l l 150 —, —, G e b u r t s l e i t u n g 717 Frühgeburt u . Rauchen 5 Furadantin® Τ 625 — b e i Magenresezierten Spr. 194 Fursemid-Reserpin 518 Fußpflege, Geschichte Β 1038

1. Halbjahr

G a s t r i n 441,489 G a s t r o d u o d e n a l u l k u s , chirurgische T h e r a p i e 441 Gastroenterologie i n der Praxis Τ 272 Gastroenteropathie, exsudative Τ 272 Gastrografin® 288 G a s t r o k a m e r a m i t Fibroskop 667 Gastropathie, diffuse^ Γ 272 Gastroskop 667 Gastroskopie b e i M a g e n k a r z i n o m 10 Gastrostomie 441 Gaststudent, U S A 114 Gebührenordnung Β 965 G e b u r t s h i l f e Β 357 Geburtsleitung beim intrauterinen Fruchttod 717 Gedächtnisstörungen Spr. 23 Gedächtnisstörungen nach A p o p l e x i e , B e h a n d l u n g F 658 — b e i A r t e r i o s k l e r o s e Spr. 154 Gefahrenzustände, fetale Β 25S Gefäß —, C h i r u r g i e , E n t w i c k l u n g Τ 958 — muster, intraossale, T o p o g r a p h i e u . klinische B e d e u t u n g Τ 736 —, O p e r a t i o n Τ 32 —, System, f u n k t i o n e l l labiles 104 —, Veränderungen b e i m Diabetes m e l l i t u s Τ 30, 825 —, —, operative B e h a n d l u n g Τ 32 —, Verschluß, Pathogenese u n d Therapie 87 —, —, a k u t e r thromboembolischer, F i b r i n o l y s e - T h e r a p i e 755 —, W i d e r s t a n d , peripherer, Beeinflussung durch M e d i k a m e n t e 600 Gehörorgan, Phylogenese 279 Gelenkkapsel, Stoffwechsel u . L D H - B e s t i m m u n g Τ 732 Gelenkknorpel —, Elektronenoptische Untersuchungen Τ 732 —, Stoffwechsel u . L D H - B e s t i m m u n g Τ 732 Gelusil-Lac® 489 G e n e t i k Β 36 Genetische T r a n s s k r i p t i o n Β 327 Genitalorgane, w e i b l i c h e , V e r l e t z u n g e n 150 G e n t a m y c i n 373 G e r i a t r i e Β 220, Τ 34 Gerinnung — u . C l o f i b r a t 336 —, Störung b e i E n t b i n d u n g 57 Gesamtcholesterin s. C h o l e s t e r i n Geschwülste — der H a u t Τ 34 —, m a l i g n e u . Diabetes m e l l i t u s 713 Gesichtsepithesen Τ 33 Gestik i n der Psychotherapie 440 Gicht, Diagnose Spr. 766 Giftschlangenbisse Spr. 955 G i t o x i n 121 Glaukom —, A n f a l l , T h e r a p i e Spr. 194 — b e i m K l e i n k i n d Spr. 68 —, Lebensweise b e i Spr. 68 —, medikamentöse K o n t r a i n d i k a t i o n e n Galaktosetoleranztest, oraler 168 F 37, F 858 Gallenblase G l o m e k t o m i e b e i A s t h m a bronchiale F398 —, E r k r a n k u n g e n Τ 650 Glomerulonephritis —, M o t o r i k u . K o f f e i n 625 —, akute d i f f u s e Τ 235 Gallengangatresie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t — m i t L u n g e n b l u t e n (Goodpasture990 S y n d r o m ) Kl. Ex. 12a/28a Gallenwege Glomerulosklerose, diabetische Τ 235 —, C h i r u r g i e Τ 652 —, E r k r a n k u n g e n , T h e r a p i e Τ 649, Τ 650 G l u k a ^ o n b e i Hypoglykämie Spr. 23 —, —, S t r a h l e n d i a g n o s t i k Τ, 652 Glukokortikoide —, S a l m o n e l l e n i n f e k t i o n , Therapie Τ 650 — b e i L e b e r e r k r a n k u n g e n 380 G a m m a g l o b u l i n e Β 277 — u . Striae 51 G a n z h e i t s m e d i z i n Τ 30 G l u k o s c i l l a r e n 121

Med. Klin. 62 (1967)

I.

Halbjahr

G l u k o s e Β 1037 Glukose-6-Phosphatdehydrogenase, angeborener M a n g e l 12 G l u k o s e u t i l i s a t i o n u . Fettstoffwechsel 364 G l u k u r o n i d i e r u n g 537 G l u k u r o n i d s y n t h e s e 537 Glukuronsäure —, Ausscheidung 537 —, K o n j u g a t i o n 537 G l u k u r o n y l t r a n s f e r a s e 537 G l u t e t h i m i d , V e r g i f t u n g Τ 397 G l y k o g e n a b b a u , Störung, Therapie 217 Glykoside - , Scilla 121 —, V e r t e i l u n g i m O r g a n i s m u s Τ 1035 G l y k o s u r i e b e i m H e r z i n f a r k t 364 Goldtherapie Spr. 263 Gonoblennorrhoea n e o n a t o r u m u . Credesche Prophylaxe 424 G o n o k o k k e n i n f e k t i o n der B i n d e h a u t b e i Neugeborenen 424 G o n o r r h o e , Therapie Spr. 102b Goodpasture-Syndrom Kl. Ex. 12a/28a Gramnegative Keime, I n f e k t i o n e n 373 Granulomatosis i n f a n t i s e p t i c a 401 Granulozytopoese Β 438 Granulopoese, Störungen durch A r z n e i ­ m i t t e l 81 G r a n u l o z y t e n , Z i n k g e h a l t als Krebstest F 357 Gravidität s. a. Schwangerschaft — u . U n f a l l v e r l e t z u n g e n 150 G ravindex®-Schwangerschaf tstes t 633 G r u n d u m s a t z b e s t i m m u n g , W e r t der 481 G u a n e t h i d i n u . Hämodynamik 600 Gynergen® Spr. 308 Hämatemesis, D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e 450 Hämatologie, praktische Β 438 Hämatom —, i n t r a k r a n i e l l e s , operative B e h a n d l u n g Kr. 809 —, —, M a n i f e s t a t i o n Kr. 809 —, intrazerebrales, Diagnose 581 —, subdurales, Diagnose 581 — u . synthetische H e p a r i n o i d s a l b e 107 Hämatokritbestimmung oder Zählung der E r y t r o z y t e n F 578 Hämoblastose —, N o m e n k l a t u r Kr. 797 —, paraproteinämische 332 Hämodialyse Β 356, Β 398, 488 — b e i V e r g i f t u n g e n 542 Hämoglobin — Gehalt i m E r y t h r o z y t e n 588 —, K o n z e n t r a t i o n des Blutes 588 —, — des Blutes b e i j u n g e n Frauen 592 Hämophilie, K o n d u k t o r i n e r k e n n u n g F 77 Hämopoeseschäden —, chemisch-allergische 81 —, chemisch-toxische 81 Hämorrhoiden, B e h a n d l u n g Τ 32, Τ 653 Hämostyptika, orale Spr. 345 H a l l u x valgus, Entstehung u . Behand­ l u n g Τ 735 Haloperidol® 741, 861 Halszysten, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 Hammerzehen, V o r k o m m e n u . Behand­ l u n g Τ 735 Handgelenk, Druckverhältnisse, F r a n k turmechanismen Τ 734 Handwurzel —, Bandverletzungen Τ 734 —, V e r l e t z u n g , frische Τ 734 - , - , a l t e Τ 734 H a r n g e w i n n u n g v o n Neugeborenen Spr. 155 Harnsäuresteine, orale Therapie Spr. 813

Inhaltsverzeichnis

H a r n s t e i n l e i d e n u . praktische ärztliche T ä t i g k e i t Β 776 Hasenscharte, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 H a s h i m o t o - I m m u n t h y r e o i d i t i s 208 H a s s a l - K ö r p e r 461 H a u t f e n s t e r , Technik nach Rebuck 90 H a u t - u . Geschlechtskrankheiten, V e r ­ e r b u n g Β 738 Hautgeschwülste, Diagnose u . T h e r a p i e Τ 34 H a u t k r a n k h e i t e n , V e r e r b u n g Β 738 Hautschäden, thermische Β 929 H a u t s e k r e t e , Mücken anlockende 859 H a u t t e m p e r a t u r Kr. 796 H b E - W e r t 588 Heavy-chain-Paraproteinose 332 H e l m i n t h e n - B r o n c h i t i s , chronische 259 H e i s e r k e i t durch anabole Steroide 59 H e p a r i n , t h r o m b o l y t i s c h e r E f f e k t 107 H e p a r i n o i d s a l b e , synthetische 107 Hepatitis —, chronische, anabole Steroide 59 —, —, Complamin® r e t a r d 609 —, —, T h i o k t s ä u r e 380 —, —, T h e r a p i e Τ 649 — epidemica b e i Neugeborenen F 698 , T h i o k t s ä u r e 380 — b e i m K i n d 292 — u . O v u l a t i o n s h e m m e r Spr. 263 — i n der Schwangerschaft 1014 —, Serum-, T h i o k t s ä u r e 380 —, Übertragung Spr. 523 —, V i r u s - , atypischer V e r l a u f Τ 395 Hepatose —, cholestatische 12 —, —, i n der Schwangerschaft 1014 —, T h e r a p i e m i t Lipocaic 213 Herz —, A s y s t o l i e 621 —, A u s k u l t a t i o n 346, Β 594 —, — b e i T r i c h t e r b r u s t 524 —, C h i r u r g i e 476 —, C y m a r i n b e h a n d l u n g 15 —, D e x t r o p o s i t i o Kl. Ex. 548a/568a —, Fehler, O p e r a t i o n 476 —, —, angeborene, enzymatische Diagnose 293 —, —, angeborene, O p e r a t i o n Τ 31, 990 —, — u . P-Zacke i m E k g 595 —, Geräusche, D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e m i t A m y l n i t r i t t e s t 706 —, —, akzidentelle 706 —, — b e i H e r z f e h l e r n 706 —, H e r z m u s k e l , E r k r a n k u n g e n 178, 292, 396, 665 —, —, Schädigung b e i H y p e r t o n i e 185 —, I n f a r k t Β 36, Spr. 308 —, —, A n t i k o a g u l a n t i e n t h e r a p i e 779 —, —, atypischer Τ 35 — , — b e i chronischen L u n g e n k r a n k h e i ­ t e n 127 —, — u . Diabetes m e l l i t u s , L i p i d w e r t e 364 —, —, Diagnose durch E n z y m b e s t i m ­ m u n g 292 —, — der H i n t e r w a n d Kl. Ex. 978a/994a psychische A s p e k t e Kr. 795 —, — u . Silikose 127 —, —, vertebrogene Auslösung 665 —, K a t h e t e r i s i e r u n g b e i Skoliose Τ 736 —, k o r o n a r e E r k r a n k u n g e n 399 —, künstliches 159 —, Neurose, Psychologie u . Therapie Kr. 788 —, O p e r a t i o n Τ 31,176, 510 —, R h y t h m u s s t ö r u n g e n 510, 621, 634 —, Schrittmacher 510, 621 —/Tachykardie, Therapie 634 — Verletzung 476

Herz —, V o r h o f f l a t t e r n , Therapie 634 —, W a n d a n e u r y s m a , musikalisches systo­ lisches Geräusch Kl. Ex. 1014a!1030a Herzschall-Fibel Β 964 Hexomedin® Spr. 263 Hiatushernie, kindliche, Operations­ z e i t p u n k t 990 Hiluslymphknotentuberkulose Kl Ex. 452a/476a H i n t e r w a n d i n f a r k t , alter Kl. Ex. 790a/ 810a H i r n a b s z e ß , Diagnose 581 H i r n i n f a r k t , Diagnose 581 Hirnödem, akutes, Rheomacrodex® m i t Sorbit 752 H i r n o p e r a t i o n e n , sterotaktische Β 928 Hirnschädigung, geburtstraumatische Β 74 H i r n t u m o r , Diagnose 581 H i r n v e r l e t z u n g , V e r s o r g u n g Kr. 809 H i s t a m i n , t r i t i u m m a r k i e r t e s 967 H i s t a m i n t e s t 489 Hochauflösungs-Autoradiographie Β 317 Hochdruck (s. H y p e r t o n i e ) Hördiagnostik b e i K i n d e r n Τ 999 H o h l v e n e , obere, persistierende, l i n k e 504 H o r d e o l u m Spr. 345 Hormone —, androgene u . anabole, W i r k u n g a u f den K e h l k o p f der Frau Τ 615 — u . Krebs Kr. 789 Hüftdysplasie Τ 732 Hüftgelenk, Biomechanik Τ 733 Hüftlendenstrecksteife, E n t s t e h u n g Τ 736 Hüftluxation Τ 732 H u m a n g e n e t i k Β 697 H u n g e r z u s t a n d , chronischer u . Psyche 701 Hydergin® 910,945 H y d r o c h l o r o t h i a z i d u . H ä m o d y n a m i k 600 Hydromedin® Τ 653 Hydromet® Spr. 812 H y d r o x y b u t y r a t d e h y d r o g e n a s e 292 H y d r o z e l e , angeborene, O p e r a t i o n s z e i t ­ p u n k t 990 Hyperämie, r e a k t i v e Kr. 796 Hyperazidität 441 — u . A t r o p i n 414 Hyperbilirubinämie — b e i m D u b i n - J o h n s o n - S y n d r o m 161 —, familiäre 537 —, b e i k o n g e n i t a l e r dyserythropoetischer A n ä m i e 172 —, b e i m R o t o r - S y n d r o m 201 Hyperemesis u . Rauchen 5 H y p e r e r g i e F 358 Hyperglykämie b e i m H e r z i n f a r k t 364 Hyperlipidämie u . A r t e r i o s k l e r o s e Τ 958 Hyperparathyreoidismus —, primärer 672, 821 —, sekundärer 821 —, tertiärer 821 Hyperthyreose —, Diagnose u . Therapie 481 — u . endokrine Ophthalmopathie 1 — u . Heißhunger F 37 —, P u n k t s y s t e m z u r Diagnose Kr. 796 —, V o r k o m m e n i n Südbaden 369 Hypertonie —, A n g i o t e n s i n - I n f u s i o n s t e s t 324 —, essentielle 518 —, —, Ätiologie 246 —,—, psychologische T e s t m e t h o d e n Kr. 795 —, m a l i g n e Τ 276 — u . M y o k a r d e r k r a n k u n g 178,185 —, nephrogene Τ 275, 518, 561 —, Spätprognose Τ 958 —, Therapie Τ 274, Spr. 765

VII

Inhaltsverzeichnis

Hypertonie —, — m i t G u a n e t h i d i n 600 —, — m i t H y d r o c h l o r o t h i a z i d 600 —, —, m i t Reserpin 600 —, — m i t Terbolan® 143 H y p e r u r i k ä m i e 518 H y p e r v i t a m i n o s e , V i t a m i n D Spr. 639 Hypofibrinogenämie bei E n t b i n d u n g 57 Hypoglykämischer Schock, Therapie Spr. 23 H y p o k a l i ä m i e 518 Hypokalzämie u. Hyperparathyreoidism u s 821 Hypoparathyreoidismus u. Gehirnver­ k a l k u n g e n 897, 933 H y p o p h a r y n x k a r z i n o m 187 Hypophysenvorderlappeninsuffizienz, p o s t p a r t u a l e u . Panmyelophthise 678 H y p o s p a d i e , O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 H y p o t o n i e bei N e b e n n i e r e n r i n d e n i n s u f fizienz 864 Hypoxie, intrauterine 5

Med. Klin. 62 (1967)

Jod —, F e h l v e r w e r t u n g 369 —, J o d v e r a r m u n g v o n T r i n k w a s s e r —, M a n g e l ß 575 —, —, Theorie 369 —, Prophylaxe 369, 405 Judolor® 217 Jugend —, Kriminalität Τ 33 —, Psychiatrie u . Ciatyl® 426

369

Kaffee — bei G l a u k o m F 858 —, k o f f e i n h a l t i g e r u . k o f f e i n f r e i e r , W i r ­ k u n g e n auf die V e r d a u u n g 625 — i n der Schwangerschaft Spr. 766 K a h n b e i n b r u c h an der H a n d w u r z e l , O p e r a t i o n Τ 734 Kahnbeinpseudarthrose der H a n d w u r z e l , operative B e h a n d l u n g Τ 734 K a l i u m g a b e bei D i g i t a l i s i e r u n g , E k g B i l d 873 K a l i u m p e r c h l o r a t , N e b e n w i r k u n g e n 295 I a t r o i n s t r u m e n t o l o g i e 771 Kaliuretische W i r k u n g der G l y k o s i d e 121 Ichthyol®-Suppositorien Τ 33 K a l k e i n l a g e r u n g e n i n den W e i c h t e i l e n Ictotest® Τ 651 bei Querschnittslähmung 455 I k t e r o m e t e r s p a t e l Spr. 194 Kalzinose der S t a m m g a n g l i e n 897, 933 Ikterus Kammer —, D u b i n - J o h n s o n - S y n d r o m 161 — f l a t t e r n 510 —, dyserythropoetischer 172 — f l i m m e r n 510 —, f a m i l i ä r e r , 161, 201 K a m m e r e i g e n r h y t h m u s u . Schrittmacher —, nicht hämolytischer 161, 201 510 —, R o t o r - S y n d r o m 201 K a m m e r s e p t u m h y p e r t r o p h i e 504 — i n der Schwangerschaft 1014 Kanzerogene 199 I l e i t i s t e r m i n a l i s ( M o r b u s C r o h n ) Τ 237 K a r d i a k a r z i n o m , Endoprothese 484 Ileus, O b t u r a t i o n s - 598 Kardiologische D i a g n o s t i k ß 197 I m a g o H o m i n i s Β 738 K a r d i o m y o p a t h i e Τ 396 Imido® 489 —, o b s t r u k t i v e 504 Immunglobuline Karies —, a b n o r m e 332 — u . Fluor 439 — bei E n z e p h a l o m y e l i t i s 661 - , Verhütung Τ 33 — bei m u l t i p l e r Sklerose 661 K a r p a l t u n n e l s y n d r o m Spr. 568 I m m u n o l o g i e u . T h y m u s 461 Karyokinesestörung 177 I m m u n o p a t h o l o g y Β 1001 K a r z i n o i d des Dünndarms 1017 I m m u n p a t h o l o g i e bei S k e l e t t m u s k e l ­ K a r z i n o m (s. a. Krebs) e r k r a n k u n g e n Τ 73 —, Autoantikörper 628 I m p f h y g i e n e Spr. 813 —, Biologie ß 74 I m p f s t o f f e ß 577 —, Bronchus Kl Ex. 252a/268a I n d o m e t a c i n 105 —, glottisches, Therapie 186 I n f o r m a t i o n s z e n t r u m , immunologisches —, H y p o p h a r y n x , Therapie 186 461 —, K a r d i a , Eudoprothese 484 I n f e k t a n ä m i e bei M e n i n g i t i s 205 —, L a r y n x , T h e r a p i e 186 I n f e k t i o n s p r o p h y l a x e bei A s t r o n a u t e n —, M a g e n 493 1004 —, —, Endoprothese 484 I n f e r i o r i t ä t der Linkshänder F 398 —, Mundhöhle Β 356 I n f r a r o t t h e r m o g r a p h i e 566 —, Ö s o p h a g u s , Endoprothese 484 I n f u s i o n , i n t r a a r t e r i e l l e Spr. 109 —, Schilddrüse, Diagnose u . Therapie I n j e k t i o n e n , i n t r a a r t e r i e l l e Spr. 766 481 I n j e k t i o n s s p r i t z e n , R e i n i g u n g F 931 —, S t i m m b a n d , Therapie 188 Insidon® 241, 721, 741, 861 —, supraglottisches, T h e r a p i e 188 I n s u l i n 489 —, U n t e r l i p p e , Therapie 343 —, A l l e r g i e Τ 72 Katalysin® Spr. 639 —, I n j e k t i o n Spr. 263 Katarakt — Resistenz Τ 72 —, senile, Therapie Spr. 921 Intensain® 945 —, V e r h a l t e n des Blutzuckers 748 Intensivstation, funktionale Organisa­ K e h l k o p f k r a n k h e i t e n , Strahlentherapie t i o n 831 186 Intermediärstoffwechsel ß 75 I n t o x i k a t i o n (s. a. V e r g i f t u n g e n u . A r z ­ Keimstoffwechsel ß 965 Kernkalzinose, zerebrale 897, 933 neimittelnebenwirkungen) K e r n p h y s i k ß 627 — u . D i a l y s e 542 17-Ketosteroid-Ausscheidung 864 —, U n i v e r s a l a n t i d o t Spr. 568 Kieselsäurestoffwechsel F 318 I o n t o p h o r e s e v o n A r z n e i m i t t e l n F 778 K i m m e l s t i e l - W i l s o n - S y n d r o m Τ 235 Irgapyrin® 373, F 858 Kinderdosen v o n A r z n e i m i t t e l n ß 1038 Iscador® 305 K i n d e r k r a n k h e i t e n ß 618 Ischämie, zerebrale, Therapie 98 K i n d e r l o s i g k e i t , unerwünschte Τ 34 Ischias 260 K i n d s t o d , plötzlicher 619 Ismelin® 600 —, —, i n H a m b u r g 973 Isoptin® 634,945 K i n i n e i n I n s e k t e n g i f t e n 931 K i s s i n g spine 96 Jatroneural® 741

VIII

l.

Halbjahr

K l e b e n v o n W u n d e n 321 K l i m a k t e r i u m 361 —, Balneotherapie Spr. 155 —, Beschwerden, Behandlung 361 — Insidon® 721 —, V i t a m i n Ε Spr. 155 K n i e g e l e n k , Biomechanik Τ 733 K n i e g e l e n k v e r l e t z u n g 53 Knochen, eitrige Prozesse, Streptokinasetherapie 55 Knochenentwicklungsstörungen ß 617 Knochenfestigkeit u . Knochenelastizität Τ 736 Knochengeschwülste, S z i n t i g r a p h i e 978 Knochenmark —, chemische N o x e n 81 —, Schäden durch M e r c a p t o i m i d a z o l e 295 Knochenmetastasen — des M a m m a k a r z i n o m s Β 655 —, S z i n t i g r a p h i e 978 Knochennekrosen, aseptische, Therapie Τ 1039 Knochenstoffwechsel Τ 1035 — u . Parathyreoidea-Erkrankungen ß 737 Knochenwachstum i m Kindesalter, E p i p h y s e n k l a m m e r u n g Τ 733 Knöchelbruch 146 Knollenblätterpilzvergiftung 542 Kochsalzempfindlichkeit der H y p e r t o n i ­ ker 246 K o f f e i n , W i r k u n g auf die V e r d a u u n g 625 K o h l e n h y d r a t s t o f f w e c h s e l , Einfluß des Lichtes 748 K o l o n , Röntgendarstellung 291 K o m a s. C o m a K o n d i t i o n i e r u n g , h o r m o n a l e Kr. 804 K o n t i n e n t a l d r i f t 78 K o n t r a z e p t i o n 951 K o n t r a z e p t i v a , orale Τ 616 Konzeptionsfähigkeit Spr. 429 K o r o n a r d i l o t a t o r e n 945 Koronarien —, D u r c h b l u t u n g bei chron. L u n g e n ­ e r k r a n k u n g e n 127 —, I n s u f f i z i e n z 399 Kortikosteroide —, B e h a n d l u n g , G e f a h r e n u . Schäden Kr. 805 — D e r i v a t e , klinische A n w e n d u n g ß 814 —, diabetogene W i r k u n g Spr. 308 — u . Pankreasnekrose Kr. 806 — u . Ulzera 418, Κ 806 Krämpfe —, epileptische, Therapie 110, 426 —, O k k a s i o n s k r ä m p f e , Therapie 110 —, spasmophile, Therapie 110 K r a n k e n h a u s a r z t als Betriebsarzt des Krankenhauses F 535 K r a n k e n h a u s d i e n s t als B e w ä h r u n g s ­ auflage 572 Krankenpflege Β 277 Krankenpflegegesetz ß 618 Krankheit — u . B e r u f s w e l t Kr. 786 — u . Leistungsgesellschaft Τ 654 — u . W o h l s t a n d Τ 654 K r a n k h e i t e n des Kindesalters Β 618 Krebs (s. a. K a r z i n o m ) —, Forschung Β 815 — u . H o r m o n e Kr. 789 —, inoperabler Β 857 —, körpereigene A b w e h r Β 576 — M e t a s t a s i e r u n g Τ 1035 — p a t i e n t , psychiatrisch-psychologische A s p e k t e Kr. 791 — test, Z i n k g e h a l t v o n L e u k o z y t e n F 357

Med. Klin. 62 (1967)

I.

Halbjahr

Kreislauf —, e x t r a k o r p o r a l e r 476 —, geheilter H y p e r t h y r e o s e p a t i e n t e n Kr. 796 —, Rhythmusstörungen Τ 31 —, Schock, u . N i e r e n f u n k t i o n e n Kr. 801 —, V o l u m e n r e g u l a t i o n Kr. 800 Kreislaufstörung —, A b g r e n z u n g u . O b j e k t i v i e r u n g Kr. 787 —, akute retinale, Complamin® 98 —, medikamentöse, T h e r a p i e Kr. 788 —, physikalische T h e r a p i e Kr. 789 —, psychiatrische A s p e k t e Kr. 788 —, psvehische F a k t o r e n Kr. 785 —, zerebrale, Complamin® 98 —, Diagnose 581 Kreuzschmerzen 95 K r o p f (s. a. Struma) Β 575 — Einfluß des W o h l s t a n d e s Kr. 797 —, endemischer i n Südbaden 369, 405 —, euthyreoter 369 —, T h e r a p i e 481 Künstliche N i e r e 580 K u m a r i n oder H e p a r i n bei H e r z i n f a r k t 779 K u r z w e l l e n b e h a n d l u n g Spr. 23, Β 1038 — u . Eiszeit 535 — i m K o p f g e b i e t F 966 Kybernetische W e c h s e l w i r k u n g e n i n der Epigenese Β 317 Kytta®-Nagelkur Spr. 193

Leber —, — nach C u m a r i n 12 —, — durch orale A n t i d i a b e t i k a Spr. 728 —, V e r f e t t u n g , Therapie Τ 650 —, Z i r r h o s e , anabole Steroide 59 —, —, A n g i o t e n s i n i n f u s i o n s t e s t 324 —, —, Complamin®retard 609 —, —, F i b r i n o l y s e 740 —, —, T h i o k t s ä u r e 380 —, —, T h e r a p i e Τ 649 —, Zyste, nichtparasitäre 471 —, —, solitäre 969 Ledermycin® Τ 614 Leron® 561 Lehrbuch der I n n e r e n M e d i z i n Β 856 (Η. D e n n i n g ) Lehrmaschinen bei D i a b e t i k e r n 729 Leistungsgesellschaft u . K r a n k h e i t Τ 654 LeLikämie, u n r e i f z e l l i g e 675 Leukopenie b e i M e r c a p t o i m i d a z o l e n 295 Leukose —, akute i m Kindesalter 319 — Lt. Autoantikörper 628 —, u n r e i f z e l l i g e 675, Kr. 798 L e u k o z y t e n , Z i n k g e h a l t als Krebstest F357 Librium® 241, Τ 273, 741, 861 Lichtabschluß u . K o h l e n h y d r a t s t o f f ­ wechsel 748 Lidödeme bei e n d o k r i n e r O p h t h a l m o pathie 1 Ligamentosis supraspinalis 94 Linkshänder F398 L i p i d e (s. a. L i p o i d e ) Lactobacillus a c i d o p h i l u s Τ 614 Lähmung (s. a. Tetraplegie, Paraplegie) —, bei H e r z i n f a r k t m i t Diabetes m e l l i t u s 364 — bei Hypokaliämie Τ 236 —, Lipocaic 213 —, paroxysmale Τ 236 Lärmstörungen durch ein Säuglingsheim — i m Serum, N o r m a l w e r t e 131 nach V e r l e t z u n g e n Spr. 154 393 u . C l o f i b r a t 336 Laevosan® 380 Lipocaic-Faktor 213 Laktämie, essentielle 213 L i p o i d e (s. a. Lipide) Laktatdehydrogenase u . G e l e n k s t o f f ­ —, B e s t i m m u n g F 578 wechsel Τ 732 — Stoffwechsel 213 Lambliasis Τ 237 «-Liponsäure 380 L a m i n a basilaris i m M o d e l l v e r s u c h 779 Lipopolysaccharid-Hauttest 105 Laparoskopie der M i l z 328 «-Lipoproteide u . Leberstoffwechsel, Largactil® 741, 861 Lipocaic 213 Laroxyl® 241, 741, 861 /?-Lipoproteide L a r y n g e k t o m i e 186 — u . A t h e r o s k l e r o s e , C l o f i b r a t 336 Larynx —, Leberstoffwechsel, Lipocaic 213 —, K a r z i n o m , Strahlentherapie 186 /?-Lipoproteidspiegel u . A b n ü t z u n g s ­ —, K r a n k h e i t e n , Strahlentherapie 186 r h e u m a t i s m u s 64 Laser i n der M e d i z i n 848 L i p o p r o t e i d e i m Serum, N o r m a l w e r t e Laserstrahlen u . Augenschädigung 1003 131 Lasix® Spr. 345, 653 L i p o p r o t e i d l i p a s e i m Serum 213 Lebensbild Lipämie, essentielle, Lipocaic 213 — , E k e r t , F . 731 Lipotrat® 213 —, Heinsen, Η. A . 436 Listeria monocytogenes 401 —, H i t t m a i r , A . 926 Listeriose 401 —, Lanz, T i t u s R i t t e r v. 28 Lokalanästhesie, A d r e n a l i n z u s a t z —, R e i n w e i n , H . 853 Spr. 766 —, Schoen, R. 314 L o n g - a c t i n g t h y r o i d s t i m u l a t o r 1, 461 Leber Lues, lienale 47 —, C h i r u r g i e Τ 651 Lungenembolie —, D u r c h b l u t u n g s s t e i g e r u n g 609 —, E r k r a n k u n g e n u . Autoantikörper 628 —, A u s m a ß 44 —, a k u t e große 44 —, —, B e h a n d l u n g m i t T h i o k t s ä u r e 380 —, A l t e r s v e r t e i l u n g 44 —, —, klinisch-chemische Schnellmetho­ —, F i b r i n o l y s e - T h e r a p i e 755 den 651 —, Geschlechtsverteilung 44 —, —, parasitäre, T h e r a p i e Τ 650 —, Häufigkeit 44 —, —, S t r a h l e n d i a g n o s t i k 651 —, kleine 44 — — Therapie Τ 649, Τ 616 —, L o k a l i s a t i o n 44 —, F u n k t i o n s p r o b e n 168 —, subakute große 44 —, K o m a , Therapie Τ 650 —, Leberegel, Therapie Τ 650 Lungenfibrose —, Parenchymschäden, chronische, —, d i f f u s e progressive Kl. Ex. 92a/108a Therapie 609 —, i n t e r s t i t i e l l e ( H a m m a n - R i c h - S y n d r o m ) —, Schädigung 537 Kl. Ex. 92a/108a —, — durch A l k o h o l Spr. 1026 Lungenkrankheiten — — durch A r z n e i m i t t e l ( E i n t e i l u n g —, chronische 127 nach Popper) 12 —, — u . H e r z i n f a r k t 127

Inhaltsverzeichnis

Lungenkrankheiten — u . W u r m b e f a l l 259 Lungenödem Spr. 345 L u n g e n o p e r a t i o n 468 L u n g e n t u b e r k u l o s e (s. a. T u b e r k u l o s e ) — u . Autoantikörper 628 —, i n a k t i v e , Sonnenbäder F 859 —, T u b e r k u l o m Kl. Ex. 332al348a Lupus erythematodes disseminatus u . Autoantikörper 628 L u x a t i o n s f r a k t u r e n des Sprunggelenks 146 Lymphatisches System u . I m m u n o l o g i e 461 Lymphknotengeschwülste Β 1036 Lymphknotenveränderungen, neue E i n ­ t e i l u n g Spr. 69 Lymphogranulomatose —, jahreszeitliche V e r t e i l u n g der Erst­ m a n i f e s t a t i o n Kr. 798 —, Prognose Kr. 798 — u . Schwangerschaft 901 Lymphozyten, Umwandlung i n M a k r o ­ phagen 93 L y m p h o z y t e n k u l t u r bei der P e n i c i l l i n ­ allergie Τ 73 Lyogen® 741, 861 Lyse m a l i g n e r T u m o r e n durch den C l o s t r i d i e n s t a m m Μ 55 192, 220 Macrodex® Τ 619 Magen —, B l u t u n g 450 — u . D a r m - E r k r a n k u n g e nΤ 271 — u . D a r m - O p e r a t i o n Τ 272 —, D i a g n o s t i k m i t G a s t r o k a m e r a m i t Fibroskop 667 —, K a r z i n o m 493 —, —, Endoprothese 484 —, M o t o r i k u . K o f f e i n 625 — O p e r a t i o n 7 272,484 —, — nach D r a g s t e d t 441 —, — nach E d w a r d s - H e r r i n g t o n 441 —, — nach H a r k i n s u . N y h u s 441 — , — nach H o l l e et a l . 441 —, — nach M i k u l i c z - R i e d e l - W a n g e n s t e e n 441 —, Resektion bei großen B l u t u n g e n 450 — Röntgendiagnostik 10, 289 —, Säure 441 —, —, u . A t r o p i n 414 —, Saft, Sekretion u . K o f f e i n 625 —, Sekretionsanalyse 489 —, U l k u s , Ätiologie Kr. 807 —, —, Genese 684 —, —, O p e r a t i o n 441, Kr. 807 —, V o l v u l u s Kl. Ex. 548a/568a —, Z y t o l o g i e des Magensaftes 10 M a g n e s i u m , Blutspiegel, N i e r e n i n s u f f i ­ zienz 938 Majeptil® 741,861 Makroglobulinämie 47 —, atypische 332 — u . Autoantikörper 628 M a k r o p h a g e n , Entstehung aus M o n o ­ z y t e n 93 M a l a b s o r p t i o n der Disaccharide Β 76 M a l a b s o r p t i o n s s y n d r o m Τ 272, 281 —, Magnesiumspiegel 938 - , V i t a m i n Ε Spr. 194 —, Xyloseresorptionstest 251 M a l a r i a 240 M a l i g n e T u m o r e n , O n k o l y s e durch d e n C l o s t r i d i e n s t a m m Μ 55 189, 220 Malleolarfraktur —, konservative Behandlung 146 —, operative B e h a n d l u n g 146 M a l l o r y - W e i s s - S y n d r o m 450 M a l r o t a t i o n , O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990

IX

Inhaltsverzeichnis

Mamma — K a r z i n o m , metastasierendes, endo­ k r i n e Therapie Kr. 791 , Strahlenbehandlung, prä- u . postoperative 724 u . Knochenmetastasen Β 655 —, M a m m o g r a p h i e Τ 999 — T e m p e r a t u r u . Schwangerschaft Spr. 69 M a m m u t f u n d e 319 M a n g e l d u r c h b l u t u n g , zerebrale, T e b o n i n ® 421 M a r c u m a r ® u . Leberschädigung 12 M a r k e r - E n z y m e 284 Marplan® 241 M a s e r n , Transaminasen Spr. 429 M a z u r - A ® 684 M a z u r C® 441 M e c h a n i k des Gehens Β 776 Mechloral® 861 Mecholyl® 489 Medikamente — u . A l k o h o l 410 —, Schädigung Τ 34 Medizin —· i n der K r i s e Β 534 — i n der S o w j e t u n i o n Β 438 M e d i z i n i s c h - k l i n i s c h e D i a g n o s t i k Β 1036 M e d i z i n i s c h e Psychologie Β 856 M e d i z i n s t u d i u m 1027 —, R e f o r m 230 M e d u l l i n Kr. 799 M e g a p h e n ® 59, 373, 741, 861 Mekoniumileus, Operationszeitpunkt 990 M e l a e n a 450 Melanom — F e r m e n t b e h a n d l u n g Spr. 568 — u . Laser 848 Meldegesetze Β 657 Melleril® 241, 741, 861 M e n i n g e o m , Diagnose 581 Meningitis

Miltaun® 741,861 Milz —, große rote 328 —, Laparoskopie 328 —, T u m o r , isolierter 47 —, Z y s t e n 1005 M i n i a t u r s e n d e r i n der M u n d h ö h l e 931 Mißbildungen des Urogenitalsystems Kr. 811 M i t r a l s t e n o s e m i t Reststenosierung u . relativer T r i k u s p i d a l i n s u f f i z i e n z , operierte Kl. Ex. 868a!888a M o e n o m y c i n Β 577 Mogadan® Τ 397 M o l e k u l a r b i o l o g i e Β 317 M o l e k u l a r k r a n k h e i t e n 332 M o n o a m i n o o x y d a s e h e m m e r 241 Monocortin® 380 M o n o n u k l e o s e , infektiöse, Schnelltest Spr. 429, 746 Morbus — A d d i s o n 324, 551, 864 — Basedow 461, 481 — Bechterew, S z i n t i g r a p h i e 978 — Boeck Kl. Ex. 452al476a — B r i l l - S y m m e r s Kl. Ex. 670a/690a — Crohn T237,2S6 — Fahr 897, 933 — Hirschsprung, Operationszeitpunkt 990 — Osler 450 — Schönlein-Henoch, allergische Genese Τ 237 M o s a i k t h e o r i e v o n Page 246 Motorische Endplatte, E r k r a n k u n g e n Τ 236 M u k o v i s z i d o s i s 281 M u l t i p l e Sklerose s. a. Sklerose, m u l t i p l e 136 M u m p s als Z w e i t e r k r a n k u n g 208 M u m p s t h y r e o i d i t i s , subakute 208 M u n d d u s c h e n b e h a n d l u n g F 618 Mundhöhlenkarzinom Β 356 M u s k e l d y s t r o p h i e (Duchenne), E n z y m ­ —, e i t r i g e , u . A n ä m i e 205 b e s t i m m u n g e n 292 —, otogene durch Sphaerophorus necro- M u t t e r - K i n d - B e z i e h u n g 41 p h o r u s (Bacteroides f u n d u l i f o r m i s ) M u t t e r k o r n v e r g i f t u n g 254 942 M y a s t h e n i a gravis 461 M e n i n g o m y e l o z e l e , angeborene, O p e r a ­ —, A u t o i m m u n k r a n k h e i t Τ 73, 461 t i o n s z e i t p u n k t 990 —, Pathogenese Τ 236 Meniskus, Kalzifizierung u n d HyperM y e l o p a t h i e , vaskuläre, Tebonin® 421 p a r a t h y r e o i d i s m u s 821 M y e l o s e , funikuläre 767 Menschliche W i r k l i c h k e i t Β 858 M y k o s e n s. P i l z e r k r a n k u n g M e n s t r u a t i o n s h y g i e n e Spr. 345 Myocardon® Spr. 155 M e n t h o l Spr. 23 Myogelose Spr. 523 Mercaptoimidazole, Knochenmark­ Myokarderkrankung schädigung 295 —, h y p e r t o n i e b e d i n g t e 178 M e r c u r o c h r o m „Krewel"® Spr. 955 —, primäre Τ 396 6 - M e r k a p t o p u r i n 319 Myokarditis M e s e n t e r i a l z y s t e n 969 — u . H e r z i n f a r k t 665 Mestinort® 741 — b e i m K i n d 292 M e t e o r i s m u s u . Pankreoflat® 20 M y o k a r d i o p a t h i e , alkoholische Kl. Ex. M e t h ä m o g l o b i n z y a n o s e Spr. 639 630al650a M e t h a q u a l o n Τ 397 M y o p a t h i e Β 697 M e t h i m a z o l 295 —, endokrin-metabolische Τ 236 M e t h o t r e x a t 319 —, klimakterische Τ 236 oc-Methyl-Dopa u . A n ä m i e Spr. 812 —, primäre Τ 236 M e t h y l - 2 - Z y a n o a k r y l a t 321 Myopie M e t h y l p e n t i n o l Τ 396 —, A u g e n g y m n a s t i k F 817 M e t h y l t h i o u r a z i l 295 - , Erbgang F 817 Methyprylon M y o s i t i s Τ 236 — u . A l k o h o l 410 —, I n t o x i k a t i o n Τ 396 M e t h y s e r g i d - N e b e n w i r k u n g e n Spr. 843 N a b e l b r u c h , angeborener, O p e r a t i o n s ­ M e x a f o r m ® Spr. 639 z e i t p u n k t 990 M e x a f o r m S® 520 Nabelschnur, Zerreißung, b e i U n f a l l der Migräne Schwangeren 150 M i t t e l , N e b e n w i r k u n g e n Spr. 812 Nabelschnurbruch, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t —, T h e r a p i e Spr. 308 990 Migrexa® Spr. 308 M i l c h i n t o l e r a n z Τ 237 N a c h b e h a n d l u n g bestrahlter G e n i t a l ­ Millicorten® Spr. 308 k a r z i n o m e 305

X

Med. Klin. 62 (1967)

I.

Halbjahr

N a h r u n g s - u . Genußmittel Β 397 —, tropische, subtropische u . mediterrane Β 397 Nardil® 241 Nase, v e r s t o p f t e , Therapie Spr. 23, Spr. 262 N a t r i u m i m Serum b e i Nebennierenr i n d e n i n s u f f i z i e n z 864 N a t u r h e i l v e r f a h r e n Τ 30 N a v i k u l a r p s e u d a r t h r o s e a n der H a n d ­ w u r z e l , O p e r a t i o n Τ 734 Nebacetin® 441 Nebenniere —, C h i r u r g i e Kr. 804 —, I n s u f f i z i e n z , relative 864 —, Pathologie Kr. 804 —, V e r l e t z u n g e n Kr. 805 Nebennierenrinde —, I n s u f f i z i e n z , K l i n i k 551 —, K a r z i n o m , Chemotherapie 556 — i m Kindesalter Β 534 —, ο , ρ - D D D 556 Nebenschilddrüse, A d e n o m 672 N e b e n w i r k u n g e n (s. a. A r z n e i m i t t e l Nebenwirkungen) — v o n A r z n e i m i t t e l n Τ 34 auf das K n o c h e n m a r k 81, 295 N e o m y c i n 384 N e p h r e k t o m i e Kr. 810 N e p h r o p a t h i e , diabetische Τ 30, Τ 235 Nepresol® Τ 275 N e r v e n s y s t e m u . T h y m u s 461 N e r v u s vagus u . M a g e n s ä u r e 441 N e u r o a l l e r g i e u . m u l t i p l e Sklerose 661 Neurocil® 241, 373, 741, 861 Neuroleptanalgesie Β 119 N e u r o l e p t i k a 241 — Übersicht 741 N e u r o l o g i e , pädiatrische Β 36 Neurose b e i m Studenten Τ 33 Niamid® 241 Niconacid® 945 Niere — u . Autoantikörper 628 — u . B l u t d r u c k r e g u l a t i o n Kr. 799 — u . Diabetes m e l l i t u s Τ 30,Τ 235 —, F u n k t i o n u . Schock Kr. 801 —, — nach H e r z o p e r a t i o n Kr. 801 —, I n s u f f i z i e n z , chronische Β 356 —, —, C a l c i u m u . M a g n e s i u m 938 —, —, Clearance 547 —, —, K a r t o f f e l - E i - D i ä t 1020 —, — u . T e t r a c y c l i n 686 —, künstliche 580, Kr. 801 —, T r a n s p l a n t a t i o n Kr. 801, 802 —, T u m o r e n b e i K i n d e r n , Behandlung 637 —, —, Übersicht u . Therapie Kr. 810 Nierenarterienstenose, A n g i o t e n s i n infusionstest 324 N i e r e n e r k r a n k u n g Τ 235 —, A n g i o t e n s i n i n f u s i o n s t e s t 324 Nierenschädigung durch Barbiturate Spr. 429 N i f u r a n t i n 384 Nikotinsäure, W i r k u n g auf den Fettu n d K o h l e n h y d r a t s t o f f w e c h s e l Τ 616 N i t r o f u r a n t o i n b e i Magenresezierten Spr. 194 Nitrolingual® 945 N o b e l p r e i s f ü r M e d . u . P h y s i o l . 1966 70 Noludar® Τ 396, Τ 616 — u . A l k o h o l 410 — , V e r g i f t u n g 542 N o m i n a A n a t o m i c a Β 777 Noracyclin® 951 Norpramin® 741 Nortrilen® 241,741,861 Noveril® 241, 741, 861 Novodral® 945 N o x e , ulzerogene 441

Med. Klin. 62 (1967)

l.

Halbjahr

Nozinan® 741,861 Nüchternsekretion 441 N y s t a t i n Spr. 428 O b t u r a t i o n s i l e u s Magenresezierter durch A p f e l s i n e n b e z o a r e 598 ödem —, L u n g e n , T h e r a p i e Spr. 345 —, S a l u r e t i k a Spr. 568 —, T h e r a p i e 604 Ösophagus —, A t r e s i e , O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 —, Endoprothese 484 —, K a r z i n o m , Endoprothese 484 —, O p e r a t i o n 484 —, T u m o r d i a g n o s t i k 288 —, V a r i z e n b l u t u n g 450 —, —, T h e r a p i e 653 Östriolsukzinat u . B l u t g e r i n n u n g 985 Östrogene b e i m Dubin-JohnsonS y n d r o m 163 O h r l e i d e n , K u r z w e l l e n b e h a n d l u n g F 966 O l e a n d o m y c i n Τ 614 O l e u m Spicae 64 Omca® 741,861 O m e n t u m z y s t e n 969 Onkolyse — m a l i g n e r T u m o r e n durch d e n C l o s t r i d i e n s t a m m Μ 55 189, 220 —, m e d i k a m e n t ö s e b e i m N e b e n n i e r e n r i n d e n k a r z i n o m 556 O n y c h o m y k o s e u . Diabetes m e l l i t u s Spr. 23 Onychochysis Spr. 193 O n y c h o r r h e x i s Spr. 193 O p e r a t i o n s p l a n , rechtliche Fragen 25 O p e r a t i o n b e i m K i n d , Z e i t p u n k t 990 Ophthalmopathie —, e n d o k r i n e I —, —, T h e r a p i e Kr. 797 Orgametril® 640 O r g a n t r a n s p l a n t a t i o n Β 617 O r i e n t i e r u n g s h i l f e n f ü r B l i n d e 819 Orthopädie u . Verkehrssicherheit Τ 33 O s h a w a - D i ä t Spr. 1025 O s p o l o t Β 197 Osteochondrose der Lendenwirbelsäule 260 Osteochondrosis dissecans Τ 999 O s t e o d y s t r o p h i a fibrosa generalisata 672 Osteomyelitis — als D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e Spr. 67 —, S z i n t i g r a p h i e 978 Osteoradionekrose der H ü f t e nach Be­ s t r a h l u n g weiblicher G e n i t a l k a r z i n o m e Τ 736 Osteosynthese, primäre 146 Osteozyt u . Knochenstoffwechsel Τ 1035 O t i t i s m e d i a , P e n i c i l l i n G Spr. 428 O v a r i a l z y s t e 1005 —, inoperable F 358 Ovibion® Spr. 308 O v u l a t i o n s h e m m e r u . H e p a t i t i s Spr. 263 Pacemaker des Herzens 510 Pädiatrie —, P h ä n o m e n u . W a n d e l b e k a n n t e r K r a n k h e i t s b i l d e r Τ 893 —, U n t e r s u c h u n g u . B e h a n d l u n g Β 856 Palliopen® 88 P a n - C o l o n - K l y s m a 259 Pankreaskrebs u . Diabetes m e l l i t u s 713 Pankreasnekrosen — u . diabetisches K o m a 496 — nach K o r t i k o i d v e r a b r e i c h u n g Kr. 806 Pankreassekretion —, h y d r o k i n e t i s c h e 251 — nach M a g e n o p e r a t i o n 251 Pankreaszyste 1005 Pankreatitis —, akute 496

Inhaltsverzeichnis

Pankreatitis — u . H y p e r p a r a t h y r e o i d i s m u s 821 Pankreoflat® 20 Pankreon® 20 P a n k r e o n comp.® 20 Panmyelophthise — als A r z n e i m i t t e l s c h a d e n 295 — bei postpartaler Hypophysen­ v o r d e r l a p p e n i n s u f f i z i e n z 678 Panzerherz, O p e r a t i o n 476 P a p i l l e n p r o m i n e n z u . retinaler B l u t ­ k r e i s l a u f 103 Parafollikuläre Z e l l e n der Schilddrüse 461 Paraleukoblastose 675 Paraldehyd Τ 396 Paralyse, periodische Τ 236 Paraplegie, traumatische, B e h a n d l u n g 455 Paraproteinämie 332 — u . Autoantikörper 628 Parasystolie, a r t i f i z i e l l e 510 Paratyphus Τ 237 P a r a t h y r e o i d e a - A d e n o m 672 Paresen, A u g e n m u s k e l n 1 Parmanil® 945 Paronychie, T h e r a p i e Spr. 263 Parotischirurgie u . ihre morphologischen G r u n d l a g e n Β 775 P A S - M e d i k a t i o n , K o n t r o l l e Spr. 109 Patella, F o r m v a r i a n t e n Τ 999 Pathologie, allgemeine Β 576 Pemphigus v u l g a r i s chronicus, Therapie F931 P e n i c i l l i n G b e i O t i t i s media Spr. 428 P e n i z i l l i n Spr. 523 — bei Aerobacter aerogenes 373 — u . A l k o h o l Spr. 812 —, A l l e r g i e 89 —, — u . L y m p h o z y t e n k u l t u r Τ 73 — b e i E n t e r i t i s 384 Perazin® 741 Percorten® 864 Pergalen® 107 P e r i a r t e r i i t i s nodosa i m D ü n n d a r m Τ 237 Pericarditis c o n s t r i c t i v a , O p e r a t i o n 476 P e r i k a r d i t i s , T h e r a p i e 945 P e r i o d i k , z i r k a d i a n e Kr. 794 Peritonealdialyse 542 Perniones, T h e r a p i e Spr. 308 Pernionin® Spr. 308 Persantin® 945 Persönlichkeiten, abnorme Β 577 P e r s o r p t i o n Τ 236 Pertofran® 241, 741, 861 Pfählungsverletzung, T h e r a p i e 150 Pfeiffersches Drüsenfieber , i n t r a u t e r i n e Fruchtschädigung F778 , Schnelltest Spr. 429, 746 Pflege des k r a n k e n Menschen Β 930 Pfortaderhochdruck, B e h a n d l u n g Τ 33 Phäochromozytom, D i a g n o s t i k Spr. 263 Phakomatosen Β 697 Pharmaka —, entzündungshemmende Τ 614 —, moderne Τ 613 —, psychotrope Β 120, 241, Τ 273, Τ 274, 361, 426, 542 —, schädliche W i r k u n g e n Τ 613 P h a r m a k o g e n e t i k Β 965 Pharmazeutische Chemie Β 697 Phasein® 741,861 Phenergan® 861 Phenistix®-Teststäbchen Spr. 109 P h e n y l a l a n i n u . H y p e r t o n i e 246 P h e n y l b u t a z o n Τ 615 Phimose, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 P h o n o k a r d i o g r a p h i e Τ 395, Β 534 P h o s p h o l i p i d e i m Serum, N o r m a l w e r t e 131

Physikalische Therapie Β 1001 Pigment — der Leberzellen b e i m D u b i n - J o h n s o n S y n d r o m 161 b e i m R o t o r - S y n d r o m 201 Pilzinfektion — während antibiotischer T h e r a p i e 141 —, A u g e , T h e r a p i e Spr. 428 —, C a n d i d a albicans 141, Spr. 812, Spr. 263 —, H a u t , D i a g n o s t i k u . Therapie Τ 34 Piromenhauttest 105 Pityriasis versicolor als D i f f . d i a g . Spr. 68 Placenta-Serol® Spr. 308 Plasmafette b e i V e r l e t z u n g e n Spr. 154 Plas mazellvermehrung 332 Plasminogen-Aktivator u . Gefäßerkran­ k u n g 89 P l a s m o z y t o m u . Autoantikörper 628 Plattenepithelkarzinom, Mundhöhle Β 356 Plazenta — Schädigung u . Rauchen 5 —, vorzeitige Lösung, B l u t g e r i n n u n g 57 —, —, traumatische 150 Plenosol® Spr. 728 Pleuraempyem —, kindliches Kr. 808 —, p a r a - u . metapneumonische Kr. 808 —, postoperatives Kr. 808 —, spezifisches Kr. 808 Ρ m i t r a l e 595 Pneumokoniose (s. a. Silikose) — U . H e r z i n f a r k t 127 —, Pathogenese 210 P n e u m o n e k t o m i e , f u n k t i o n e l l e 468 Polamidon® u . A l k o h o l 410 P o l y a r t h r i t i s des Vorfußes, orthopädi­ sche E i n g r i f f e Τ 736 P o l y d a k t y l i e , O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 Polyposis des M a g e n s , B e h a n d l u n g F 77 P o r p h y r i a cutanea tarda, B e h a n d l u n g F1002 Postdysenterisches S y n d r o m , B e g u t ­ achtung 499 Postischialgisches S y n d r o m 260 Postthrombotisches S y n d r o m , T h e r a p i e Τ 958 Ρ p u l m o n a l e 595 Präeklampsie u . Rauchen 5 Präventivmedizin Β 965 Praxis —, Bezeichnung als I n s t i t u t F 698 —, V e r k a u f F 578 Prazine® 741,861 Prednisolon 319 P r e n y l a m i n (Segontin®) 178 Presinol® 561, Spr. 812 Primobolan® 59 Primodian® Spr. 23 Priscol® Spr. 308 P r o c a i n a m i d Spr. 345 P r o g r a m m i e r u n g Kr. 794 Prokain, oral F57S P r o p h y l a x e durch A n t i b i o t i k a Spr. 429 P r o p i c i l l i n , orale A n w e n d u n g i m S ä u g ­ l i n g s a l t e r 300 P r o p y l t h i o u r a z i l 295 P r o s c i l l a r i d i n 121 P r o s t a t a h y p e r t r o p h i e , allgemeine Be­ h a n d l u n g Spr. 23 Prostatakarzinom, endokrine Therapie Kr. 791 Proteinämien, idiopathische 332 P r o t e i n u r i e , große Β 119 Prothesen, zahnärztliche Τ 33 Pseudoperitonitis diabetica 496 Psychiatrie Β 120, Τ 273, Τ 274 — u . Epidemiologie Β 814 — b e i Jugendlichen, Ciatyl® 426

XI

Inhaltsverzeichnis

Psychoanalyse als G r u n d l a g e der Psychosomatik Kr. 783 Psychometrie Kr. 785 Psychopathie ß 577 Psychopharmaka ß 120,Τ 273 —, endogene Depressionen 241 —, I n d i k a t i o n s g r u p p e n 861 —, K l i m a k t e r i u m 361 —, N e b e n w i r k u n g e n 7 274 —, p r o z e ß h a f t e Psychosen 426 —, Psychosyndrom Jugendlicher 426 — i m Tierversuch 819 — Übersicht 741 —, V e r g i f t u n g e n u . D i a l y s e 542 Psychose —, B - a v i t a m i n o t i s c h e 767 —, endogene, Ciatyl® 426 —, —, P h a r m a k o t h e r a p i e 241, Τ 273, Τ 274 —, exogene, Ciatyl® 426 — nach Extrembelastungen 701 Psychosomatik —, E x p e r i m e n t a m Menschen Kr. 785 —, M e t h o d o l o g i e Kr. 781 P s y c h o s y n d r o m , organisches —,—, Ciatyl® 426 —, —, T h e r a p i e Τ 273 Psychotherapie ß 120, Β 856, Β 964 — b e i endogenen Depressionen 241 —, G e s t i k 440 — i n der Jugendpsychiatrie 426 Psychovegetative Syndrome ß 75 Psyquil® 741,861 P u l m o n a l (s. a. Lungen) P u l m o n a l e m b o l i e , tödliche 44 P y e l i t i s Τ 235 P y e l o n e p h r i t i s Τ 235, Β 738 —, Langzeittherapie Τ 615 — i n der Schwangerschaft, T e t r a c y c l i n 686 P y l o r o p l a s t i k 441,450 P y l o r o s p a s m u s , kindlicher, O p e r a t i o n s ­ z e i t p u n k t 990 Pseudoxanthoma elasticum 450 P-Zacke i m Ekg 595 12

Q-Fieber Τ 394 Quecksilber —, Schädigung Neugeborener Spr. 693 —, V e r g i f t u n g b e i M o z a r t , Beethoven u . Schubert 195 Querschnittslähmung, traumatische 455 Q-Zacke i m E k g 225 Radioisotopenuntersuchung des Gehirns 581 Radiojod —, D i a g n o s t i k d . Schilddrüse 1, 481 —, T h e r a p i e der Schilddrüse 481, Kr. 796 Radionukliduntersuchung am Gehirn 581 Randolectil® 741,861 Rastinon® Spr. 955, F 1002 Rauchen — u. Abortus 5 — u . Frühgeburt 5 — u . Schwangerschaft 5 R e a k t i o n , hyperergische F 358 Reaktivan® Τ 273 R e a n i m a t i o n , als Rechtsfrage 643 R e b o u n d - P h ä n o m e n 380 Rechtsfragen —, A l k o h o l u . Verkehrssicherheit 7 30 —, A l k o h o l g e n u ß Τ 30 —, H a f t u n g b e i neuen M e d i k a m e n t e n 156 —, H a f t u n g des Krankenhausarztes für unterlassene H i l f e 850, 889 —, Juristische u n d rechtspolitische Pro­ b l e m e der T r a n s p l a n t a t i o n u . R e a n i m a t i o n 643

XII

Med. Klin. 62 (1967)

Rechtsfragen —, Krankenhausdienst als B e w ä h r u n g s ­ auflage 572 —, Lärmstörungen 612 —, —, durch e i n Säuglingsheim 393 — medizinischer Sachverständiger 530 —, O p e r a t i o n s p l a n 25 —, Steuerermäßigung 267 —, — wegen außergewöhnlicher Bela­ stung 956 —, T a b l e t t e n k o n s u m , gesteigerter 156 —, Unfallursache 433 —, U n f a l l v e r s i c h e r u n g 433 Regelan® 3 3 6 , 7 651 R e g u l a t i o n s k r a n k h e i t 51 Regulationsstörung, vegetative, experi­ mentelle A n a l y s e Kr. 785 Reiztherapie, unspezifische 982 Rektumatresie, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 990 Renin — Angiotensin-System, u . AngiotensinI I - Z u f u h r 324 — u . Blutdruck Kr. 799 — u . C o n n - S y n d r o m Kr. 800 Repha®-Akne-Mittel F 278 Resektion des Magens 441 Reserpin 489 — u . Hämodynamik 600 Resistenzübertragung b e i g r a m n e g a t i v e n K e i m e n 373 Resochin® 7 650 Resorption i m D ü n n d a r m 7 236 Resuscitation Β 119 Retikulose Kl Ex. 830al850a —, polyblastische 332 R e t i k u l u m , sarkoplasmatisches ß 317 Retroflexio, u t e r i u . Sterilität 828 Reverin® 5 6 6 , 7 624 Revonal® 7 397 R e z e p t o r f u n k t i o n , E r y t h r o z y t e n ß 356 R e z i d i v u l k u s 441 Rheographie b e i G e f ä ß e r s a t z 940 Rheomacrodex® F 619, 7 652 — 10 % m i t Sorbit 20 °/o b e i a k u t e n H i r n - u . Rückenmarködem 752 Rheumatologie, Übersicht 844, 883 R h y t h m i k , z i r k a d i a n e Kr. 792 Rhythmus —, biologischer 7 33, Kr. 792 R h y t h m u s Störungen — des K r e i s l a u f s , B e h a n d l u n g 7 31 — unserer Z e i t 7 31 Rickettsienerkrankungen, Q-Fieber 7 394 Riechepithel, elektronenmikroskopische Untersuchungen 7 1034 Riesenzellarteriitis 7 958 Röntgendiagnostik Β 576 — des M a g e n k a r z i n o m s 10 —, V e r d a u u n g s t r a k t 7 271 Röntgenkontrastmittel i n der T h o r a x - u . Bauchchirurgie 288 Röntgenphysik Β 627 Röntgenstrahlen, Schutz 896, Spr. 1026 Rötelnvirus-Vakzine 239 Rollübungen nach Ratschow 7 652 Ronicol® 7 626, F 658 Ronicol® r e t a r d 7 958 R o t o r - S y n d r o m 201 Rückenmarködem, akutes, Rheomacro­ dex® m i t Sorbit 752 Rückenmark, V e r l e t z u n g e n 455 Sachverständiger, medizinischer 530 Säure-Base-Theorie Β 577 Säurefeste Stäbchen, Schnellfärbe­ methode Spr. 693 Säureproduktion des Magens 441 S a k r o i l i a k a l g e l e n k , synoviale Gebilde 7 733

l.

Halbjahr

Salizylate, V e r g i f t u n g u. Dialyse 542 Salmonelleninfektion — b e i m K i n d 384 — der Gallenwege 7 650 Salmonellosen 520, 7 650 Saluretika —, N e b e n w i r k u n g e n 7 276 —, Ö d e m e Spr. 568 —, Wasser- u . Elektrolytstörungen 604 Salzsäure des Magens 489 Sanarelli-Shwartzmann-Phänomen ß 656 Sanierung b e i Enteritis-Salmonellen 384 Saponine ß 577 S a r k o m als D i f f . diag. zur Osteomyelitis Spr. 67 Saroten® 241,741,861 S a u e r b r u c h - K a n a l b i l d u n g ß 737 Scillaglykoside 121 Scillaren 121 Scillarenase 121 Schädelverletzung, V e r s o r g u n g Kr. 809 Schädigung des Auges Spr. 308 Schädlingsbekämpfung Β 577 Scharlach Spr. 308 —, Rezidiv Spr. 522 —, H a u s b e h a n d l u n g Spr. 728 Schief hals, muskulärer, Operationszeit­ p u n k t 990 Schilddrüse (s. a. S t r u m a u . K r o p f ) —, A d e n o m e , Diagnose u . Therapie 481 —, F u n k t i o n bei Jodmangel ß 575 — u . I m m u n o l o g i e 461, 208 —, K a r z i n o m , Diagnose u. Therapie 481 —, O p e r a t i o n 481 Schistosomiasis, autochthone u . i m p o r t i e r t e , i n Israel 868 Schizophrenie —, B e g r i f f s b e s t i m m u n g 1039 - C i a t y l ® 426 Schlafmittel —, b a r b i t u r a t f r e i e , V e r g i f t u n g e n 7 396, 542 —, S u i z i d F 818 Schlafverhalten 279 Schlaganfall s. A p o p l e x i a Schleimbildner, synthetischer, Ver­ h a l t e n a u f der Schleimhaut von M a g e n u n d Dünndarm i m T i e r ­ experiment 684 Schluckstörung 484 Schnelltest b e i infektiöser M o n o ­ nukleose 746 Schock —, anaphylaktischer Spr. 812 —, hypoglykämischer, Therapie Spr. 23 —, spinaler 455 —, traumatischer, Symptome u . Therapie F629 Schreckstoffe 359 Schreibbewegungstherapie Β 238 Schrittmacher, künstlicher, des Herzens 7 35, 510, 621 Schürfwunden Spr. 843 Schularzt Β 895 Schultersyndrom bei H e r z i n f a r k t 665 S c h u t z i m p f u n g Β 76, Β 815 —, H y g i e n e Spr. 813 Schwangerschaft (s. a. Gravidität) — u . Blutgruppenserologie 760 — I k t e r u s 1014 — u . K a f f e e g e n u ß Spr. 766 — u . L y m p h o g r a n u l o m a t o s e 901 — u . Rauchen 5 — b e i Rh-Inkompatibilität F 77 —, Test bei Einstelluntersuchungen 633 Tubargravidität 716 Schwarzfärbung v o n Zähnen, Ursache F77,F 817 Schwefelverbindungen Β 577 Schwereloser R a u m , Feuer 160

Med.

Klin.

62 (1967)

I.

Inhaltsverzeichnis

Halbjahr

Schwermetalle, V e r g i f t u n g u . Dialyse 542 Sectio caesarera b e i m i n t r a u t e r i n e n F r u c h t t o d 717 Seeigel 79 Seekrankheit Spr. 921 Seelische E n t w i c k l u n g Sehschwacher ¥966 Seelische E n t w i c k l u n g u . W o h l s t a n d Τ 654 Seelsorge, ärztliche Β 1001 Sehieistungen bei Dämmerung Τ 33 Sehverschlechterung u . retinaler K r e i s ­ l a u f 103 Sehvorgang Τ 893 S e k r e t i o n des Magens 489 Sektionswesen in Schleswig-Holstein Τ 1034 Selen ß 577 S e l b s t i d e n t i f i k a t i o n 41 Sembrina® Spr. 812 S e p t i k o p y ä m i e durch Aerobacter aerogenes 373 Serpasil® 600,741 Serumdiastase, B e s t i m m u n g , nach B u m m u . W e l t e F 1003 S e r u m l i p i d e u . Clofibrat 336 Serumlipoproteidiipase, bei Hepatose 213 S e x u a l i t ä t bei p r i m i t i v e n Völkern 264 S h i g e l l a i n f e k t i o n e n 520 Sideropenic, l a r v i e r t e 592 S i l i k o n e ß 577 S i l i k o s e (s. a. Pneumokoniose) — u . H e r z i n f a r k t 127 — u . viszerale Sklerodermie 907 Silubin® r e t a r d 878 Sintrom®, Leberschädigung 12 S i n u s r h y t h m u s Kl. Ex. 904a/924a Sinustachykardie Kl. Ex. 52al68a S k i u n f a l l , Syndesmitis ossificans genus 53 S k e l e t h r u s k u l a t u r , E r k r a n k u n g e n Τ 236 S k l e r o d e r m i e , viszerale u . Silikose 907 SkleromyxÖdem A r n d t - G o t t r o n Kr. 797 Sklerose, m u l t i p l e —, Ätiologie 136 —, —, Epidemiologie 136 —, —, N e u r o a l l e r g i e 661 —, —, Prädilektionsalter 136 —, —, V e r l a u f 136 Sklerosegeräusch KL Ex. 372al388a Skoliose, H e r z - u . L u n g e n f u n k t i o n Τ 736 „ s l u d g e " - P h ä n o m e n 98 „small-fibre"-System 97 Soldier heart Kl. Ex. 172a!l88a, Spr. 155 Somnifen® 741,861 S o n n e n b ä d e r bei i n a k t i v e r L u n g e n ­ tuberkulose F 859 S o n n e n b r a n d , Therapie Spr. 813 Sordinol® 741 Sozial — M e d i z i n , präventive Kr. 785 — P o l i t i k Β 577 — Prestige der K r a n k h e i t e n Τ 35 — Psychiatrie Β 814 Soziologie des Geschmacks 239 Spaltbildungen i m Mundbereich, Opera­ t i o n s z e i t p u n k t 990 Speicheldrüsen 359 Sphaerophorus necrophorus (Bacteroides f u n d u l i f o r m i s ) 942 S p i n a l e r k r a n k u n g , follikuläre 767 Spino-zerebellares System, K r a n k h e i t e n Β 697 S p i r o m e t r i e 468 — bei Skoliose 7 736 Splenomegalie —, chronisch entzündliche 47 —, isolierte 47

Splenomegalie —, k r a n k h e i t s d o m i n a n t e chronisch ent­ zündliche 47 —, luische 47 Sporenbehandlung bei m a l i g n e n T u m o ­ ren 189, 220 Sporeninjektion — bei m a l i g n e n T u m o r e n 189, 220 Sporenkeimung i n malignen Tumoren 189, 220 S p o r t m e d i z i n Β 526 Spreizfuß, Entstehung u . Behandlung Τ 735 S p r e i z w i n d e l n bei Hüftdysplasie F 698 Sprunggelenk, V e r l e t z u n g e n Β 1037 Stapenor® 373 Stationsdienst, chirurgischer ß 894 Status epileplicus, Therapie 112 Staublungen i n Großstädten Spr. 109 Steatorrhoe 281 Sterilisatoren Spr. 23 Sterilität ( K e i m f r e i h e i t ) v o n Deckeln steriler G e f ä ß e Spr. 568 — bei Retroflexio/Retroversio u t e r i 828 Steroide —, anabole bei Leberzirrhose 59 — bei aseptischen Knochennekrosen F1039 —, N e b e n w i r k u n g e n 59 Steroidsalbe bei K i n d e r n Spr. 109 Stethoskop 346 Steuerdienst für den A r z t ß 197 Steuerermäßigung wegen außergewöhn­ licher Belastung 267 Stiedascher Schatten 53 Stillen u . T u b e r k u l o s e F 278 S t i m m b a n d k a r z i n o m , Therapie 188 Stimmstörungen durch anabole Steroide 59 Störungen der biologischen R h y t h m i k Τ 31 Stoffwechsel —, Störungen, Fett 131, 213 — i m Zentralnervensystem ß 774 Stoikon® 741 Stoßbehandlung, Endoxan® Τ 614 S t r a h l e n k r a n k h e i t Τ 1000 Strahlenschutz i n Forschung u . Praxis Β 657 Strahlentherapie ß 1038 — bei K e h l k o p f e r k r a n k u n g e n 186 — k i n d l i c h e r N i e r e n t u m o r e n 637 —, L i p p e n k a r z i n o m 343 — des M a m m a k a r z i n o m s 724 Streptase® 755 Streptokinase — per os Spr. 843 —, T h e r a p i e , perkutane 55 S t r e p t o k o k k e n i n f e k t i o n u . N i e r e Τ 235 S t r e p t o m y c i n - K o m b i n a t i o n e n Spr. 263 Stressulzera 450 — belastung u . Psyche 701 Streunex F 658 Striae bei Gesunden Spr. 194 Striae cutis atrophicae, V o r k o m m e n 51, Spr. 194 S t r o p h a n t h i n , enteral resorbierbares 15 Struma (s. a. K r o p f ) 481 — u . endokrine Ophthalmopathie 1 —, euthyreote, Diagnose u . Therapie 481 — m a l i g n a , V o r k o m m e n i n Südbaden 369 , Radiojodtherapie Kr. 796 Styptanon® 985 Suavitil® 741 Subaortenstenose —, hypertrophische 504 —, idiopathische 504 —, muskuläre 504 Suchtgefahren u . Wohlstandsgesellschaft 391

Suizid Τ 626 - S c h l a f m i t t e l F 818 Summationswirkung —, B a r b i t u r a t e u . A l k o h o l 835 —, N a r k o t i k a u . A l k o h o l 835 —, Noludar® u . A l k o h o l 410 —, Psychopharmaka u . A l k o h o l 835 Surmontil® 741,861 Sympatol® Spr. 308 S y m p h y s e n r u p t u r , traumatische bei Frauen 150 S y m p t o m , psychisches u . somatisches ß 856 Syndesmitis ossificans genus 53 Syndrom —, klimakterisches, Insidon® 721 —, —, Therapie 361 —, paranoisches ß 774 —, postdysenterisches, Begutachtung 499 —, postischialgisches, D i a g n o s t i k u . Therapie 260 — psychiatrisches, akutes u . chronisches, nach Extrembelastungen 701 —, psychosomatisches, A u f b a u u . P h a r m a k o t h e r a p i e 426 — bei der u n r e i f z e l l i g e n Leukose, Adenohepatosplenomegales 675 Synkopale Anfälle F 198 Synoyialflüssigkeit, L D H - I s o e n z y m v e r t e i l u n g Τ 732 Synpen® 489 Syphilis s. Lues Syringomyelie ß 697 —, Telegammatherapie 988 System, lymphatisches, u . I m m u n o l o g i e 461 Szintigraphie — des G e h i r n s 581 — des Knochens m i t 85g 978 — der Nebenschilddrüsen 672 — der Schilddrüse 481 r

Tachykardie —, Isoptin® 634 —, paroxysmale, A j m a l i n F 198 Taleudron® 520 T a l k u m - G r a n u l o m e Spr. 812 T a l k u m p u d e r , K o m p l i k a t i o n e n Spr. 109 Talusin® 121 Tanderil® Kr. 806, F 858 Taractan® 241, 741, 861 Taschenbuch der inneren M e d i z i n ß 656 Tavipec® 64 Taxilan® 741 Tebonin® 421 Tegretal® 721 Telegammatherapie der S y r i n g o m y e l i e 988 T e l e k o b a l t b e s t r a h l u n g bei K e h l k o p f ­ e r k r a n k u n g e n 187 Tendinose 95 Tendoperiostosis interspinalis 95 Terbolan® 143 Terramycin® 496, Τ 624 Testosid® F 358 Testoviron® F 358 — D e p o t Spr. 23 T e s t v e r f a h r e n , psychologische i n der psychosomatischen Forschung Kr. 785 Tetanie, p a r a t h y r e o p r i v e 938 T e t a n u s i m p f u n g bei A s t h m a bronchiale Spr. 727 Tetanussporen, A u s k e i m u n g i n m a l i g ­ n e n T u m o r e n 189, 220 Tetraplegie, traumatische, B e h a n d l u n g 455 T e t r a z y k l i n 401 —, Fluoreszenztest 493 — u . N i e r e n i n s u f f i z i e n z 686

XIII

Inhaltsverzeichnis

Tetrazyklin — u . Pyelonephritis i n der Schwanger­ schaft 686 — u . Zahnverfärbung Spr. 193 T H A M - L ö s u n g 542 T h e a n i g r a 528 Therapie — diätetische Β 1038 — der e n d o k r i n e n K r a n k h e i t e n u . ihre theoretischen G r u n d l a g e n Β 775 —, n i c h t i n d i z i e r t e , soziale Folgen 996 —, physikalische Β 119 Therapieschäden s. A r z n e i m i t t e l n e b e n ­ wirkungen, Intoxikation, Vergiftung T h e r m o g r a p h i e Ί 651 T h i a m i n h y d r o c h l o r i d 217 T h i a m i n t e t r a h y d r o f u r f u r y l d i s u l f i d 217 Thioctacid® 380 T h i o h a r n s t o f f 295 T h i o k t s ä u r e 380 T h i o u r a z i l 295 T h o r n - T e s t 866 T h r o m b a s t h e n i e b e i E n t b i n d u n g 57 Thrombopenie — b e i E n t b i n d u n g 57 — durch M e r c a p t o i m i d a z o l e 295 Thrombophlebitis —, B e h a n d l u n g 55 —, Diagnose u . Therapie Τ 958 T h r o m b o p o e s e u . A r z n e i m i t t e l 81, 295 T h r o m b o s e , B e h a n d l u n g 55 T h r o m b o z y t e n k o n z e n t r a t e 895 T h r o m b u s , Entstehungsort 44 T h y m o l e p t i k a 241 T h y m o l - T r ü b u n g s t e s t F 966 T h y m u s 461 T h y r e o c a l c i t o n i n 821 T h y r e o s t a t i k a 295,481 — u n t e r T S H - V e r a b f o l g u n g Kr. 797 T h y r o x i n u . C l o f i b r a t 336 T i e r e x p e r i m e n t e i n der psychosoma­ tischen M e d i z i n Kr. 784 T o d e s e i n t r i t t , als Rechtsfrage 643 Tofranil® 241,741,861 T o f r a n i l - V e r g i f t u n g 741 Tomanol® F 858 T o x i k o l o g i e Β 857 Toxoplasmose, Übersicht Τ 31 Tracheobronchialflora Spr. 67 Tradon® Τ 273 Transaminasen — b e i C u m a r i n m e d i k a t i o n 12 — b e i M a s e r n Spr. 429 T r a n s f u s i o n , intraossale F 1039 Transfusionsunverträglichkeiten i n N a r k o s e Spr. 727 T r a n s p l a n t a t i o n Β 627 — als Rechtsfrage 643 — u . T h y m u s 461 T r a n s p o s i t i o n der großen G e f ä ß e , O p e r a t i o n Kr. 810 Trasylol® 57 Trausabun® 241 Trichloryl® 861 Trichterbrust —, A u s k u l t a t i o n des Herzens 524 —, O p e r a t i o n Kr. 808 Triglyzeride — b e i Diabetes m e l l i t u s u . H e r z i n f a r k t 364 — b e i H e r z i n f a r k t 364 Trihydroxyäthylrutosidum 343 T r i l a f o n ® 861 Triperidol® 861 Tromcardin® 945 T r o p f s p r i t z e Spr. 23 Tropodil® 257 Truxal® 241,741,861 T r y p s i n - K a l l i k r e i n - I n h i b i t o r 496 Tryptizol® 241,741,861 T S H - S e k r e t i o n Kr. 797

XIV

Med. Klin. 62 (1967)

I.

Halbjahr

V a k z i n e gegen R ö t e l n 239 Valium® 241, Τ 273, 741, 861 - V e r g i f t u n g Τ 397 Varidase® 55, Spr. 843 Varizen —, Ö s o p h a g u s , Therapie Τ 653 —, periphere, T h e r a p i e Τ 653 —, Prophylaxe u . T h e r a p i e Τ 958 V a s o a k t i v e Substanzen 566 Vegetative Labilität u . H e r z i n f a r k t 665 Vena cava superior, persistierende l i n k e 504 Vene —, E r k r a n k u n g e n , P r o p h y l a x e u . k o n ­ servative Therapie Τ 653 —, —, V o r k o m m e n i n der Schweiz Spr. 728 —, Verschlüsse, akute Τ 653 V e n o r u t o n P4® 343 V e n t i l a t i o n u . L u f t r e i n i g u n g 700 V e r b a l c o n d i t i o n i n g Kr. 783 V e r d a u u n g u . K o f f e i n 625 Vergeßlichkeit 39 V e r g i f t u n g e n (s. a. I n t o x i k a t i o n u . Arzneimittelnebenwirkungen) Spr. 568 •—, A m e i s e n v e r t i l g u n g s m i t t e l F 658 —, A n i l i n , D i a l y s e 542 Ulcus (s* a. U l k u s ) — b a r b i t u r a t f r e i e Schlafmittel Τ 396, — cruris Spr. 523 542 , B e h a n d l u n g 55 —, Benzochinon Spr. 639 , Differentialdiagnose, Therapie —, D i a l y s e 542 Τ 653 —, M u t t e r k o r n 254 — d u o d e n i 441 —, Psychopharmaka, D i a l y s e 542 , Ätiologie u . O p e r a t i o n Kr. 807 — Quecksilber, b e i Neugeborenen bei K o r t i k o i d e n 418 Spr. 693 — v e n t r i c u l i 441 —, Streunex F 658 , Ätiologie u . O p e r a t i o n Kr. 807 —, U n i v e r s a l a n t i d o t Spr. 568 — — b e i K o r t i k o i d e n 418 - , V a l i u m Τ 397 U l k u s (s. a. Ulcus) 414 Vergletscherungstheorie u . K r o p f ­ —, a m b u l a n t e K u r e n Τ 30 v o r k o m m e n 369 — des D u o d e n u m s Τ 272 Verhaltensstörungen Jugendlicher 426 - , Genese 414, 441, 684 V e r k e h r s m e d i z i n Τ 33 — des Magens Τ 272 Verkehrssicherheit — u . H y p e r p a r a t h y r e o i d i s m u s 821 — b e i A l k o h o l Τ 30 —, Therapie m i t A t r o p i n 414 —, A l k o h o l u . A r z n e i m i t t e l 835 U l k u s k r a n k e , operierte Spr. 955 —, Orthopädie Τ 33 U l t r a r o t - D i a g n o s t i k Β 1038 V e r k e h r s s t r a f t a t e n u . A l k o h o l Β 197 U m s t i m m u n g s t h e r a p i e 982 V e r l e t z u n g e n u . Plasmafette Spr. 154 U n f a l l h e i l k u n d e Β 317, Β 697 Veronal® Τ 623 Unfallschock F 6 2 9 Verophen® 741, 861 Unfallursache 433 V i n k r i s t i n 319 Unfallverletzungen Virushepatitis —, i n t r a u t e r i n e 150 —, a k u t e , Therapie Τ 649 — der w e i b l i c h e n G e n i t a l o r g a n e 150 —, atypischer V e r l a u f Τ 395 U n f a l l v e r s i c h e r u n g 433 V i r u s k r a n k h e i t e n Β 895 U n i v e r s a l a n t i d o t Spr. 568 — des Menschen Β 258 U n t e r s c h e n k e l k n o t e n Spr. 69 Virusmyokarditis, Enzymbestimmung Untersuchungstechnik i n der psycho­ 293 somatischen M e d i z i n Kr. 783 V i r u s p n e u m o n i e , Kälteantikörper 628 Urämie, chronische, Therapie Τ 235 V i s c u m - a l b u m - P r ä p a r a t e 305 Urbason® F 358, Τ 958 V i t a m i n - A - M a n g e l u . Sehkraft 699 Uridin-diphosphor-glukuronsäureVitamin-Bi Dehydrogenase 537 —, M a n g e l 217 Urografin® Τ 651 —, Q u e l l e n 217 Urolithiasis u . Hyperparathyreoidismus —, R e s o r p t i o n 217 821 —, T h e r a p i e m i t 217 Urologische Therapie Τ 33 Vitamin-Bi-Derivat U r t i k a r i a Spr. 263 — v o m D i s u l f i d t y p 217 Uterus —, l i p o p h i l e s 217 —, K a r z i n o m Τ 894 V i t a m i n C u . Diabetes m . Spr. 154 R u p t u r 150 V i t a m i n - D , H y p e r v i t a m i n o s e Spr. 639 —, V e r l e t z u n g e n 150 V i t a m i n D b e i Frostbeulen Spr. 308 UV-Licht-Augenschädigung Spr. 308 Vitamin Ε — b e i Frostbeulen Spr. 194, Spr. 308 Vagotomie — i m K l i m a k t e r i u m Spr. 155 — b e i m G a s t r o d u o d e n a l u l k u s Kr. 807 V o k a b u l a r , chemisches 39 — bei Magen-Darm-Erkrankungen V o l v u l u s , mesenterioaxialer des Magens 441, 450 Kl. Ex. 548a/568a Vagusfunktion i m Magen-Darm-Be­ V o r d e r w a n d i n f a r k t , frischer Kl. Ex. 750al770a reich 441

T - S y s t e m der M u s k e l z e l l e n Β 327 Tubargravidität, doppelseitige 716 T u b e r k u l o m Kl. Ex. 332a(348a T u b e r k u l o s e s. a. L u n g e —, H i l u s l y m p h k n o t e n Kl. Ex. 452al476a —, Prophylaxe F 618 — u . S t i l l e n F 278 T u b u l ä r e I n s u f f i z i e n z , akute Τ 235 T u m o r (s. a. K a r z i n o m ) —, ektopische h o r m o n b i l d e n d e Kr. 789 —, h o r m o n b i l d e n d e u . h o r m o n a b h ä n ­ gige Kr. 789 —, m a l i g n e r , O n k o l y s e durch den C l o s t r i d i e n s t a m m Μ 55 189, 220 —, — u . Diabetes m e l l i t u s 713 —, zystischer i n t r a p e r i t o n e a l e r , i m K i n ­ desalter 969,1005 T u m o r l y s e 189, 220 Tumortherapie, Erfolgsbeurteilung Kr. 790 T u m o r w a c h s t u m 199 Turmschädel, O p e r a t i o n s z e i t p u n k t 090 T y p h u s a b d o m i n a l i s Τ 237 Thyreoiditis — u . M u m p s 208 —, subakute 208

2

iMed. Klin.

62 (1967)

l.

Halbjahr

Vorfuß —, E r k r a n k u n g e n , f u n k t i o n e l l e A n a t o m i e Τ 735 — , P o l y a r t h r i t i s , orthopädische E i n g r i f f e Τ 736 —, T u m o r e n , D i f f e r e n t i a l d i a g n o s e Τ 736 V o r h o f f l a t t e r n , Isoptin® 634 V o r h o f s e p t u m d e f e k t 504 V o r z e i t i g e Lösung der Plazenta u . B l u t ­ g e r i n n u n g 57 V o r z e i t i g e Lösung der Plazenta, t r a u m a ­ tische 150 Vulvahämatome, traumatische 150

I nh all sv er zeich η is

Das Kleine Examen

Arrhythmie —, absolute 212a/228a —, —, bei Vorhofflimmern 904a/924a —, —, bei Vorhofflimmern bzw. -flattern 290a/310a AV-Block —v kompletter 500a/524a —, totaler mit Kammerautomatie 592a/ 608a Bronchialkarzinom 252a/268a, 452a/476a Chylothorax 414a/426a C o r pulmonale, akutes, Lungenembolie 712a/728a W a h r h e i t a m K r a n k e n b e t t Kr. 791 Da-Costa-Syndrom 172a/188a W a l d e n s t r o m - S y n d r o m s. a. M a k r o Dextropositio cordis 548a/568a globulinämie 47, 332 Effort-Syndrom 172a/188a W a r z e , juvenile Spr. 639 E k g , normales, bei Querlage des Herzens Wasserhaushalt ß 76, ß 928 790a/810a Enteropathie, exsudative 944a/956a —, Störungen, Therapie 604 Goodpasture-Syndrom 12a/28a W i l m s - T u m o r , Strahlentherapie 637 Hamman-Rich-Syndrom 92a/108a W i n i w a r t e r - B u e r g e r - K r a n k h e i t Τ 651 Herz Wirbelsäule —, Infarkt der Hinterwand 978a/994a — u . A u t o f a h r e n Τ 33 —, Wandaneurysma, musikalisches —/Degeneration u . H e r z i n f a r k t 665 systolisches Geräusch 1014a/l030a —, Fehl Stellungen 95 Hiluslymphknotentuberkulose 452a/ Wirbelsäulenerkrankung, degenerative 476a 260 Hinterwandinfarkt, alter 790a/810a W o b e - M u c o s Spr. 568 Lungenfibrose, interstitielle 92a/108a W o h l s t a n d , Ernährung, K r a n k h e i t , Mitralstenose mit Reststenosierung u . seelische E n t w i c k l u n g Τ 654 relativer Trikuspidalinsuffizienz, Wohlstandsgesellschaft u . Suchtgefahren operierte 868a/888a 391 Morbus Wolff-Parkinson-White-Syndrom — Boeck 452a/476a ( W P W - S y n d r o m ) Kl. Ex. 134a/146a — Brill-Symmers 670a/690a W u n d h e i l u n g durch A n t i b i o t i k a Spr. 429 Myokardiopathie, alkoholische 630a/ W u n d k l e b s t o f f e 321 650a Wundverschluß, nahtloser durch K l e b e n Retikulose 830a/850a 321 Sinusrhythmus 904a/924a W u r m e r k r a n k u n g e n Τ 237 Sinustachykardie 52a/68a — u . Lunge 259 Sklerosegeräusch 372a/388a W u r m k u r e n , P i p e r a z i n Spr. 843 Soldier heart 172a/188a Tuberkulom 332a/348a X - S t r a h l e n , biologische W i r k u n g 310 Tuberkulose, Hiluslymphknoten 452a/ Xyloseresorptionstest 251 476a Volvulus, mesenterioaxialer des Magens Yatren® Τ 650 548a/568a Vorderwandinfarkt, frischer 750a/770a Zahnextraktion u. Antikoagulantien Wolff-Parkinson-White-Syndrom F37 (WPW-Syndrom) 134a/146a Zahnprothesen Τ 33 Zahnverfärbung u . T e t r a z y k l i n Spr. 193 Tagungsberichte Z e i t s t r u k t u r , biologische Kr. 792 Zellulartherapie nach H e r z i n f a r k t Internationaler Herbstkongreß für G a n z ­ Spr. 109 heitsmedizin und Naturheilverfahren Z e l l u l i t i s , perianale Spr. 523 vom 4. bis 18. 9.1966 i n Velden a m Zerebralparese, i n f a n t i l e Β 316 Wörthersee 30 Zerebralsklerose, T h e r a p i e 910 Medizinisch-Naturwissenschaftliche G e ­ Z i n k g e h a l t v o n L e u k o z y t e n als Krebstest sellschaft Wuppertal F 357 —, 1. Sitzung vom 26. Oktober 1966 893 Z i r k a d i a n s c h w a n k u n g e n Kr. 793 —, 2. Sitzung vom 30. November 1966 893 Z i r r h o s e der Leber s. Leberzirrhose —, 4. Sitzung vom 25. Januar 1967 894 Z i t r a t v e r g i f t u n g , D i a l y s e 542 6. Bayerischer Internistenkongreß i n Zöliakie Τ 237,2$3 München am 19./20.11.1966 394 Z o l l i n g e r - E l l i s o n - S y n d r o m Τ 237 10. Kongreß der Deutschen Gesellschaft Z u c k e r k o n s u m Spr. 68 für Allergie- und Immunitätsfor­ Zyanose durch M e t h ä m o g l o b i n Spr. 639 schung i n Bonn a m 14./15.10.1966 72 Z y s t e der Leber, nichtparasitäre, 17. Wissenschaftliche Ärztetagung i n Therapie 471 Nürnberg v o m 9. bis 11. Dezember Zystinose, Frühdiagnose 660 1966 1. Tagesthema: Therapie der E r ­ Zytochemie der Z e l l e n der a k u t e n krankungen der Leber u n d der G a l ­ Leukose ß 775 lenwege 649 Zytopenie 20. österreichischer Ärztekongreß — V a n —, aplastische 82 Swieten-Tagung — vom 17. bis 22. —, a u t o i m m u n e 82 Oktober 1966 i n W i e n 237 —, hämozytoklastische 82 37. Fortbildungskurs für Ärzte in Regens­ —, toxische 82 burg vom 13. bis 16. Oktober 1966 271 Z y t o s t a t i k a Τ 614 39. Fortbildungskongreß für praktische — u . Antikörper 306 Medizin vom 17. bis 19. M ä r z 1967 i n — u . Harnsäurespiegel Spr. 766 Augsburg 958

53. T a g u n g der Deutschen O r t h o p ä d i ­ schen Gesellschaft v o m 25. bis 29. O k ­ tober 1966 i n H a m b u r g 732 68. T a g u n g der nordwestdeutschen G e ­ sellschaft für innere M e d i z i n i n H a m ­ b u r g v o m 19. bis 21. Jan. 1967 613

Neue Bücher Aengenendt, H . u n d G . Borchert: C o m p e n d i u m - A B C für die A r z t h e l f e r i n , 5., neubearbeitete u n d ergänzte A u f ­ lage 577 A m b r o s e , E. J., F. C. Roe ( H r s g . ) : T h e B i o l o g y of Cancer 74 A u t e r h o f f , H . : Lehrbuch der P h a r m a z e u ­ tischen Chemie, 4., neubearbeitete A u f l a g e 697 Baitsch, H . : Ü b e r die genetische V a r i a b i ­ lität u n d die genetische Z u k u n f t des Menschen 36 Bartelheimer, H . , W . Heyde u n d W . T h o r n ( H r s g . ) : D-Glucose u n d v e r ­ wandte Verbindungen i n M e d i z i n u n d Biologie Β 1037 Becker, P. E.: H u m a n g e n e t i k , B a n d V , T e i l 1 : K r a n k h e i t e n des N e r v e n s y ­ stems 697 Begemann u n d H . - G . H a r w e r t h : P r a k ­ tische Hämatologie, 3. neubearbeitete A u f l a g e 438 Berner, P.: Das paranoische S y n d r o m 774 Biochemie u n d Pathochemie des K e i m ­ stoffwechsels. S y m p o s i o m der Schwei­ zerischen A k a d e m i e der M e d i z i n i s c h e n Wissenschaften 3./4. Dezember 1965 i n Basel 965 B i r o , L . u n d H . G r a b e r : Klinische A n ­ w e n d u n g der K o r t i s o n d e r i v a t e 814 Böhme, P. E.: D i e Parotischirurgie u n d ihre morphologischen G r u n d l a g e n 775 B o l l , I . : Granulocytopoese u n t e r p h y s i o ­ logischen u n d pathologischen B e d i n ­ g u n g e n 438 B r i n k h o u s , Κ. Μ . , I . S. W r i g h t , F. K o l l e r , F. S t r e u l i u n d F. Duckert ( H r s g . ) : D i f ­ fuse I n t r a v a s c u l a r C l o t t i n g 656 Brück, D . : K o m m e n t a r z u r G e b ü h r e n ­ o r d n u n g für Ärzte, 1. E r g ä n z u n g s ­ l i e f e r u n g 965 Brück, D . u n d S. G u i l l e m e t : K o m m e n t a r zur Ersatzkassen-Adgo, 3. A u f l a g e , 10., 11. u n d 12. Ergänzungslieferung 930 Buckup, H . : H a n d l e x i k o n der A r b e i t s ­ m e d i z i n . 2., völlig neubearbeitete A u f ­ lage 1000 Büchner, F.: A l l g e m e i n e Pathologie 576 Burckhardt, W . : Atlas u n d P r a k t i k u m der D e r m a t o l o g i e u n d V e n e r o l o g i e . 8., durchgesehene A u f l a g e 238 Burkhardt, H . : Dimensionen menschli­ cher W i r k l i c h k e i t 858 Butler, J. Α . V . u n d Η . E. H u x l e y : P r o ­ gress i n Biophysics a n d M o l e c u l a r B i o ­ l o g y 317 Cocchi, U . u n d P. T h u m : Einführung i n die Röntgendiagnostik, 2., n e u b e a r ­ beitete u n d erweiterte A u f l a g e 576 C o n d r a u , G . : Psychosomatik der F r a u e n ­ h e i l k u n d e 697 D e l a y , J. u n d P. Pichot: M e d i z i n i s c h e Psychologie 856 D e l h i s , L . : Psychovegetative S y n d r o m e 75 D e n n i n g , Η . ( H r s g . ) : Lehrbuch der I n n e ­ r e n M e d i z i n 856 D i t t r i c h , P. v . : A k t u e l l e Probleme der Hämodialyse u n d der chronischen N i e ­ reninsuffizienz 356

XV

Inhaltsverzeichnis

D ö r i n g , G . K . : Empfängnisverhütung, 2., überarbeitete A u f l a g e 930 D o h m , G . : D i e Nebennierenrinde i m K i n ­ desalter 534 Dumesnil, R. und H . Schadewaldt ( H r s g . ) : D i e berühmten Ärzte 857 Eberle, P.: D i e C h r o m o s o m e n s t r u k t u r des Menschen i n M i t o s i s u n d Meiosis 158 E m m r i c h , R. ( H r s g . ) : A r b e i t s m e t h o d e n der inneren M e d i z i n u n d i h r ver­ w a n d t e r Gebiete, B a n d 3 1036 Enke, H . : D e r V e r l a u f i n der klinischen Psychotherapie 964 E r i k s o n , Ε. H . : Einsicht u n d V e r a n t ­ w o r t u n g 930 Foerst, W . : U l l m a n n s Encyklopädie der technischen Chemie, 3., völlig neube­ arbeitete A u f l a g e , 15. B a n d : Saccharin bis Silicone 577 F r a n k l , V . E.: Ärztliche Seelsorge, 7., neubearbeitete A u f l a g e 1001 Freeksen, E.: G r u n d l a g e u n d O r g a n i s a ­ t i o n s f o r m e n medizinischer Forschung 657 F r i t z , K . W . : D i e Hämodialyse 398 Gebsattel, V . E. v o n : Imago H o m i n i s 738 G i l l m a n n , H . : Physikalische Therapie 119 G l a d y s L. H o b b y : A n t i m i c r o b i a l A g e n t s a n d Chemotherapy 1965 577 Glocker, R. u n d Ε. Macherauch: R ö n t g e n u n d K e r n p h y s i k . 2. neubearb. u n d e r w . A u f l a g e 617 G r a b a r , P. u n d P. A . Miescher: I m m u n o p a t h o l o g y 1001 Grämlich, F.: D i e R e z e p t o r f u n k t i o n der E r y t h r o z y t e n 356 G r i l l , W . : D i e geschlossenen u n d o f f e n e n V e r l e t z u n g e n des B r u s t k o r b s u n d der Brustorgane 238 G r o b e r , J. u n d F. E. Stieve ( H r s g . ) : H a n d b u c h der Physikalischen T h e ­ rapie, Band 1 1001 G r u b e r , G . (bearb.): D i e Pflege des k r a n ­ k e n Menschen, 5., neubearbeitete A u f ­ lage 930 H a a g e n , E.: V i r u s k r a n k h e i t e n des M e n ­ schen —, L i e f e r u n g 15 158 —, L i e f e r u n g 16 895 Haas, H . G . : Knochenstoffwechsel- u n d P a r a t h y r e o i d e a - E r k r a n k u n g e n 737 H a n d b u c h der experimentellen P h a r m a ­ k o l o g i e , V o l u m e XX/Part 1: P h a r m a ­ cology of Fluorides 158 H a r m s , H . u n d G . Mackensen: A u g e n ­ operationen u n t e r dem M i k r o s k o p 737 H a r n a c h , G . - A . v o n : Pädiatrische Dosis­ tabellen Β 1038 H ä r t u n g , Μ., H . V e n r a t h , W . H o l l m a n n , W . Isselhardt u n d D . Jaenckner: Über die A t m u n g s r e g u l a t i o n unter A r b e i t 1000 Hasselbacher, K . : Das H a r n s t e i n l e i d e n i n seiner Bedeutung für die praktische ärztliche T ä t i g k e i t 776 H e e r m a n n , M . : Schreibbewegungsthera­ pie 238 Heesen, W . ( H r s g . ) : Krankenpflegehelfe­ r i n — Krankenpflegehelfer 277 H e i l m e y e r , L . , J. H o l t m e i e r u n d R. Schu­ bert ( H r s g . ) : G e r i a t r i e 120 H e i p e r t z , W . : Einführung i n die Sport­ m e d i z i n 816 Heiss, H . : D i e A b o r t s i t u a t i o n i n Europa u n d i n außereuropäischen Ländern 776 H e i s t e r , R. u n d H . F. H o f m a n n ( H r s g . ) : D i e Entzündung 776 H e l l e r , E. u n d F. M o r l : Das H a n d b u c h des chirurgischen Stationsdienstes, 4. A u f l a g e 894

XVI

Med. Klin.

Henschel, W . F. ( H r s g . ) : Anaesthesiology and Resuscitation, 9. B a n d : D i e N e u roleptanalgesie 119 H e r r a t h , E. v o n : A t l a s der n o r m a l e n H i s t o l o g i e u n d mikroskopischen A n a ­ tomie des Menschen, 2., neubearbei­ tete A u f l a g e 928 H e r r l i c h , Α . : H a n d b u c h der Schutzimp­ f u n g 815 H e r t e l , G . : Ärztliche A u s k u n f t 657 H e r t l , M . : Zytochemie der Z e l l e n der a k u t e n Leukose 775 Hesse, E.: Rausch-, Schlaf- u n d G e n u ß ­ gifte, 3., neubearbeitete A u f l a g e 857 Holldack, K . u n d D . W o l f : A t l a s u n d kurzgefaßtes Lehrbuch der P h o n o k a r ­ diographie, 3., völlig neubearbeitete u n d erweiterte A u f l a g e 534 Holldack, K . u n d D . W o l f : HerzschallFibel, 3., überarbeitete u n d erweiterte A u f l a g e 964 H u g h e s , W . T . j r . : Kinderärztliche U n t e r suchungs- u n d Behandlungstechnik 856 H u n t e r , R. B., F. K o l l e r u n d E. Beck: F i b r i n o g e n a n d F i b r i n . T u r n o v e r of C l o t t i n g Factors 964 Jadassohn, J. ( H r s g . ) : H a n d b u c h der H a u t - u n d Geschlechtskrankheiten, V I I . Band: Vererbung von Hautkrank­ heiten 738 Jaensch, P. A . (Begr.), F. H o l l w i c h (Fortg e f . ) : Einführung i n die A u g e n h e i l ­ k u n d e 5. A u f l a g e 36 Joppich, G . , F. L i n n e w e h , A . Loeschke, D . Lüders, J. Natzschka, Κ. H . Schäfer, H . W i l u t z k y , H . W o l f (Bearb.): A r z n e i ­ mitteldosierung u n d Normwerte i m Kindesalter 857 Jores, Α . : D i e M e d i z i n i n der K r i s e u n ­ serer Z e i t , 3., neubearbeitete A u f l a g e 534 Julesz, M . u n d K . K o v a c s : D i e Therapie der e n d o k r i n e n K r a n k h e i t e n u n d ihre theoretischen G r u n d l a g e n 775 K a h r , E.: D e r inoperable K r e b s k r a n k e 857 Kellner, Β., K . Lapis u n d S. Eckhardt: Lymphknoten-Geschwülste 1036 K i l i a n , P.: N a c h t r a g z u m K r a n k e n p f l e g e ­ gesetz 618 Köhler, U . : A r t e r i o s k l e r o s e , H e r z i n f a r k t , A n g i n a pectoris, Schlaganfall 36 König, F. u n d G . M a g n u s (Begr.): H a n d ­ buch der gesamten U n f a l l h e i l k u n d e , H . Bürkle de la C a m p u n d M . Schwai­ ger ( H r s g . ) : 2. Band, 3., u m g e a r b e i ­ tete A u f l a g e 317, 697 Köttgen, U . , K . Härtung u n d E. M a n s f e l d : L e i t f a d e n für den Schularzt 895 Krietemeyer, H . - J . : Erste ärztliche H i l f e am Unfallort u n d i m Katastrophen­ einsatz 777 K u b l i , F.: Fetale Gefahrenzustände u n d ihre Diagnose 158 K ü h n , R. A . : D i e große P r o t e i n u r i e 119 K u g l e r , J.: Elektroencephalographie i n K l i n i k u n d Praxis. 2., überarbeitete u n d erweiterte A u f l a g e 317 L a m p e r t , H . ( H r s g . ) : Ergebnisse der p h y ­ sikalisch-diätischen Therapie, B a n d 7 1038 Largiader, F. ( H r s g . ) : O r g a n - T r a n s p l a n ­ t a t i o n 617 Lempert, G . L . : Fortschritte der E l e k t r o k a r d i o l o g i e 1963 u n d 1964 277 L i n d e n , R.: Steuerdienst für den A r z t , 23. Ergänzungslieferung 197 Lodes, R., R. Schopp u n d K . T a u b e r : S a u e r b r u c h - K a n a l b i l d u n g 737

62 (1967)

1.

Halbjahr

Lohr, G . W . u n d H . D . W a l l e r : Pharma­ k o g e n e t i k u n d Präventivmedizin 965 Loose, Κ. E. ( H r s g . ) : A n g i o g r a p h i e 576 Losse, H . u . M . K i e n i t z ( H r s g . ) : D i e Pyelonephritis 738 L u n d t , P. V . u n d E. Jahn (Bearb.): A l k o ­ h o l bei V e r k e h r s s t r a f t a t e n 197 L u s t - P f a u n d l e r - H u s l e r : K r a n k h e i t e n des Kindesalters, 23. neubearb. A u f l . v o n H . Müller 618 Maiget, W . und M . Kienitz (Hrsg.): Praxis der A n t i b i o t i k a t h e r a p i e i m Kindesalter. 2., ne^bearbeitete u . er­ weiterte A u f l a g e 2 77 M a t t e n h e i m e r , Η · f n z y m o l o g i e für den praktischen A r z t 356 M a t t h i a s s , H . - H . : Untersuchungstechnik u n d Diagnose der I n f a n t i l e n Z e r e b r a l parese i m Säuglings- u n d Kindesalter 316 M ü l l e r - S e i f e r t : Taschenbuch der m e d i z i ­ nisch-klinischen D i a g n o s t i k , H . Frhr. v o n Kress ( H r s g . ) , 69. A u f l a g e 1036 N o m i n a A n a t o m i c a , 3. A u f l a g e 777 O s t o w , M . : Psychopharmaka i n der Psy­ chotherapie 120 Paal, G . : Psychogen — Somatogen. D i a ­ gnostische Möglichkeiten i n der täg­ lichen Praxis 856 Paraicz, E., J. Szemasy: Neurologisch­ klinische Untersuchungen i m Säug­ l i n g s - u n d Kindesalter 36 Petrilowitsch, N . : A b n o r m e Persönlich­ k e i t e n , 3., erweiterte A u f l a g e 577 Pioch, W . : D i e histochemische U n t e r ­ suchung thermischer Hautschäden u n d ihre Bedeutung für die forensische Praxis 929 Reid, D . D . : Epidemiologische M e t h o d e n i n der psychiatrischen Forschung. Übersetzt u n d herausgegeben v o n K . P. K i s k e r 814 Robbers, H . u n d K. J. T r a u m a n n : Diät­ buch für Z u c k e r k r a n k e , 2., neubear­ beitete A u f l a g e 1037 Sartorius, H . : K l i n i k u n d Therapie des Wasser- u n d Elektrolythaushaltes für die Praxis 928 Seguin, C. A . : D e r A r z t u n d sein Patient 929 Seiler, N . : D e r Stoffwechsel i m Z e n t r a l ­ nervensystem 774 Seitz, W . : Taschenbuch der inneren M e ­ d i z i n , 7., neubearbeitete u n d e r w e i ­ terte A u f l a g e 656 Selbach, H . : Internationales K o l l e q u i u m über das A n t i k o n v u l s i v u m O s p o l o t 197 Seward, C . : Diagnose a m K r a n k e n b e t t 76 S e y f f e r t i t z / T h o m a s c h e w s k i : Bundes-Seuchengesetz, Ergänzungslieferungen 3 bis 11 815 Spiess, H . ( H r s g . ) : Schutzimpfungen 76 Spiessl., B.: P l a t t e n e p i t h e l k a r z i n o m der Mundhöhle 356 Scheltema v a n , F. Α . : A n t i k e — A b e n d ­ l a n d 816 Schenck, E.-G. u . G . N a u n d o r f : L e x i k o n der tropischen, subtropischen u n d me­ d i t e r r a n e n N a h r u n g s - u n d Genußmit­ tel 397 Schermuly, W . : Knochenmetastasen des M a m m a k a r z i n o m s 655 Schmidt, H . : Untersuchungen zur Patho­ genese u n d Ätiologie der geburtstrau­ matischen Hirnschädigungen Frühu n d Reifgeborener 74 Schräder, Κ. E.: A u g e u n d A l l g e m e i n l e i ­ den 277

Med.

Klin.

62 (1967)

l.

Halbjahr

Schultz, J. Η . : Das autogene T r a i n i n g 397 Schwalm, H . u n d G . Döderlein ( H r s g . ) : K l i n i k der Frauenheilkunde u n d Ge­ b u r t s h i l f e , B a n d V . 357 Schwarz, Α . : M e d i z i n i n der S o w j e t u n i o n 438 Sterz, H . : Kardiologische D i a g n o s t i k 197 Stoeckel, W . : E r i n n e r u n g e n eines Frauen­ arztes 816 Strahlenschutz i n Forschung u n d Praxis, B a n d 6 657 Studer, Η., M . A . Greer: D i e R e g u l a t i o n der Schilddrüsenfunktion b e i Jodman­ gel 575

lη haltsverzeich

T h i e d i n g , F.: Der A r z t i n den Fesseln der S o z i a l p o l i t i k 577 Trends i n Cancer Research 815 Umbach, W . : Elektrophysiologische u n d vegetative Phänomene b e i stereotakti­ schen H i r n o p e r a t i o n e n 928 V a l e n t i n , B . : Geschichte der Fußpflege 1038 W a g n e r , R., O . Körner, H . N e u b e r t : D i e Frau i m Berufsleben 238 W a l d e y e r , Α . : A n a t o m i e des Menschen, T e i l I I , 2. u n d 3. A u f l a g e 814 Weber, B. G . : D i e V e r l e t z u n g e n des obe­ r e n Sprunggelenkes Β 1037

η is

W e i l , S. u n d U . H . W e i l : D i e M e c h a n i k des Gehens 776 Weitbrecht, H . J.: Psychiatrische Fehl­ diagnosen i n der A l l g e m e i n p r a x i s 655 W i e d e m a n n , H . - R . : Dysostosen, genera­ lisierte u n d lokalisierte Knochenent­ wicklungsstörungen 617 Zabel, W . : Körpereigene A b w e h r gegen Krebs? 576 Zöllner, N . : Klinische Ernährungslehre, B a n d 2 75 Z u c k e r m a n n , R.: H e r z a u s k u l t a t i o n , 2., er­ weiterte A u f l a g e 894

II. Alphabetisches Namenverzeichnis Fettgedruckte Seitenzahlen verweisen auf Originalbeiträge, nicht hervorgehobene Seitenzahlen auf die übrigen Beiträge (Zeitschriftenreferate usw.). Am Schluß des Namenverzeichnisses sind die persönlichen Nachrichten in folgenden Rubriken zusammengestellt: I . Berufungen, Ernennungen, I I . E h ­ rungen, Jubiläen, I I I . Geburtstage, I V . Todesnachrichten, V . Sonstiges.

Albus, K. 830a/850a Ammerschläger, G . 600 Asshauer, E. 499 Back mann, L. 461 Baecker, F. 309 Baitsch, H . 697 Ballweg, H . 815 Baltzer, G . 938 B a n s i , H . W . 37 Bartelheimer, H . 821 Bauch, K . 47 Bauer, H . J. 236 Bauer, H . - R . 518 Becher, R. 724 Beck, O . 414 Becker, V . 237,437 Begemann, H . 90,1036 Behner, E. 166 Beickert, P. 966 Benda, L. 237 Bender, F. 634 Berkmann, H . 150 Best, W . 737 Bibergeil, H . 496 Bickel, E . 277, 857, 895, 1038 Birkmayer, W . 421 Bismark, H . D . 51 B l a h a , H . 238 B l ö m e r , H . 346,524 B o d n e r , E . 254 B ö k e r , W . 41 Boroviczeny, K . G . von 926 Breunung, M . 384 Breunung, Μ. M . 384 Brilmayer, C . 52a/68a, 212a/228a, 277 592a/608a, 750a/770a, 978a/994a Brinkmann, W . 380 B r o s s , W . 755 Brück, D . 535 Brückner, W . 321 Brüster, H . 77 C e s n i k , H . 476 Cremer, H . D . 278 Csapo, G . 871 C z e m p i e l , H . 617

Daacke, H . J. v. 131, 588 Danielczyk, W . 421 Dardenne, M . U . 858 Deiwick, H.-J. 945 Delhis, L . 198,397,534 Demling, L . 77,236 D e n n e r , U . 842 Devens, K . 969,1005 Dickhaeuser, K . 186 Dieckhues,B. 748 Diederich, K . W . 510 Dieterle, P. 551 Dietrich, K. F. 321 D i n k e l , L. 897,933 Dittrich, P. 235,542 Doenicke, A . 835 Dohna, P. G r a f zu 55 Dohrmann, R. E . 537, 609 Dreßler, S. 484 Düx, A . 468 Dziuba, K. 20 Eckert-Husemann, E . 238 E d e l , H . 356,398,781, 799 Edelmann, F.-J. 493 Ehlert, C. P. 471 Elkeles, G . 982 Emmrich, R. 493 Enke, H . 856 Erbslöh, F. 236 E s c h , R . 87 Fahrländer, H . J. 237 Fasske, E . 776 Felix, R. 468 Fellmer, Κ. E . 305 Feuerlein, H . 317 Feuerlein, W . 922 Feyen, H . 105 Fiege, U . 251 Fink, U . 12, 414a/426a, 670a/690a Finsterbusch, W . 476, 621 Fischer, H . 738 Fleischer, J. 332

Flora, G . 254 Forck, G . 87 F r e y , J . 547 Frey, K . W . 978 Freyberger, H . 831 Frick, E. 661 Friehs, G . 476,621 F r i t o n , L . 771 Fritze, E. 210 Fritzer, W . 235 F r o w e i n , R. A . 1002 Fuchs, P. 978

Hackenberg, K . 625 H a c k l , H . 44 Häfner, H . 774 Händel, K . 572 Hänze, S. 324 H ä r i n g , R . 484 Halimoen, Ε. M . 205 Haller, K . 665 Hallermann, W . 36 H a n e f e l d , M . 332 Hansen, F. 698 Hansen, P. 633 Härders, H . 566 H a r t , W . 251,414,441 Gäbert, H . 493 Härtel, J. 361,721 G a l l , F. 450 Hartmann, F. 316 Gallasch, E. 760 Häuf, R. 1000 Ganz, P. 399 Heepe, F. 966 Geisler, P. 468 Heilmeyer, L. 246 G e o r g i i , A . 74 H e i m p e l , H . 172 G e r f e l d t , E . 136 Heinrich, F. 504 G e r h a r d , H . J. 825 Heinze, H . 426 Geyer, G . 556 H e i s i g , N . 566 G i l g e s , W . 264,569 Henning, H . 328 Gietz, E. 336 Henning, N . 1003 Gisinger, E. 237 Heppner, F. 189, 220 G l a t z e I , H . 625 G l o w a t z k i , G . 30,36, Herffs, L. 842 Hermstein, N . 15 158, 438, 528 Herold, G . 197 Goecke, C. 592 Goedde, H . W . 697, 965 Hiemeyer, V . 105 G ö l t n e r , E . 592 Hildebrand, Η. E . 973 Görg, I . 5 Hirsch, W . 277 G o e r t t l e r , K . 657 Hochheuser, W . 551 Gossmann, Η. H . 938 Hodi, M . 871 G o t h e , H . D . 901 Hörmann, G . 38 Grebe, S. F. 672 Hötzer, K . 198 Greef, K . 857 Hoferichter, J. 803 G r i m m e l , K . 168 Hoffmeister, H . - E . 510 G r o b , M . 1039 Hoffmeister, K . 910 Grömig, U . 433 Hohnloser, E. 604 Gronauer, H . 92a/l08a, Holle, F. 441 172a/188a -Hollwich, F. 748 G r u b e r , U . F. 619 Holtmeier, H . J. 246 Grützner, A . 241 Hoppe, I . 81 G r u n d m a n n , E. 317 Horster, F. A . 1,575 Gülzow, M . 496 Hummel, K . 931 G ü n t h n e r , W . 1000 Humperdinck, K . 658, 698 Hungerland, H . 928 H a a s , H . 121 H u t h , W . 398 Haan, D . 566

I i i i g , H . 912 I r m e r , W . 373 Irmscher, J. 332 I s f o r t , A . 87 J a c o b i , H . 640 Jäger, J. 332 Janzen,R. 1027 Jentschura, G . 617, 1039 Jessnitzer, K . 530 Jores, A . 75 Juchems, R. 600 Jücker, E. 577 J u l i t z , R . 364 J u n g b l u t h , H . 678 Jungmann, H . 1001 K a b o t h , W . 438 Kaiser, G . 643 Kaiser, W . 873 K a e d i n g , A . 1037 K a l e m b a J . 755 Kaltenbach, M . 710 K a m i e t h , H . 905 K a n n , H . 324 K a y a , C. 686 Keller, R. 534,894 Keller, W . 358 K e m p s k i , W . 259 K e r n , E . 842,894 K e u l , J . 816 K e y l , W . 736 K h o , L. K . 205 K i t t e l , H . 377 Kleeberg, U . 114 Kleeberg, V . 114 Kleinere, H . 713, 835 K l e n k e , L . 143 K l e p z i g , H . 710, 873, 964 Klesse, P. 295 K l u t h e , R. 1020 K n e s e , K . - H . 776 Knoche, I . 945 K o b e r , P . 424 Koch, G . 398,817 Köhler, U . 120,738, 816,858 Koeppe, H . - W . 1036 Köstering, H . 901

XVII

Inhaltsverzeichnis

Kohlrausch, Α. 119, 1038 Kollmannsberger, Α. 551 Kopp, Η. 595, S7S Kozuszek, W . 755 K r a f t - K i n z , J. 476,621 K r ä u b i g , H . 717 Krampitz, Η. E. 815 Kreiter, H . 12,12a/l8a, 172a/l88a, 414a/426a, 670a/690a, 830a/850a, 944a/956a Kremling, H . 816, 930 Kreutzberg, G . 774 Kreuzer, A . 850,889 Krisch, K . 318 Kronberger, L . 684 K r o p p , R. 678 Krosch, Κ. H . 737 Krüskemper, H . L . 295 Kügelgen, A . v o n 814, 928 Kühnau, W . 1023 Kümmerle, F. 237,317, 471,697 Kurilen, H . 731 Kuhlencordt, F. 821 Kuschinsky, G . 37,158

Med.

Menges, G . 461 M e r k e r , H . 775 M e r t e , H.-J. 966 M e r t z , D . P. 119, 369, 405 Mey,R. 5 M e y e r , A . - E . 1001 M i l d n e r , T h . 352 M o c k , W . 942 Möller, E. 380 M o e l l e r , H . C. 197, 430 M o e l l e r , J . 686 M ö s e , G . 189,220 M ö s e , J. R. 189, 220 M o h r , W . 237 M o l l , W . 844,883 M o l z e n , G . 260 M o s e r , H . 94 Mühlbächer, W . 830 Müller, C h r . 778 Müller, E. 391 M u e l l e r , K . 107 Müller, K . 328 Müller, R. 958 Müller, S. 706 Müller-Bardorff, M . 551 Müller-Plettenberg, D . 72, 397, 617 M ü l l e r - W i e l a n d , K . 831

Roeber, G . 656 Roesner, J. 752 Rommel, K . 168 Rose, Η. K . 814 Rosenkranz, Κ. A . 127 Rosenthal, J. 547 R o t h , U . 825 Ruhenstroth-Bauer, G . 356

Sachse, H . 776 Sailer, S. 985 Sanwald, R. 658 S a r r e , H . 561 Sawade, H . 609 Schäfer, R. 710 Scharf etter, C h . 741, 861 Schattenfroh, C. 990 Schaub, K . 665 Scheidt, W . 195,694 Scheybani, M . Sch. 978 Schick, K . 225 Schillinger, H . 161,201 Schlegel, K . F. 316,1037 Schmähl,D. 576 Schmid, A . 23,67,109, 154,194, 262, 279, 308, 345, 523, 639, 693,727, 765, 813, 843, 921, 955, 1026 L a c h n i t , V . 235 N a b a v i , Μ . H . 146 Schmid, B. 166 Lassrich, Μ. A . 418 Nessel, E. 775 Schmidt, W . 965 Lehmann, F. M . 75 Neuhäuser, G . 36,141, Schmitt, G . 178 Lehmann, W . 999, 969,1005 Schmitz, M . 55 1034,1035, 1036 Neuhaus, G . 818 S c h m o l k e , M . 842 Letterer, E. 576 Schneider, W . 628 L i c k , R. F. 251, 321, 414 N i e m a n n , H . 510 N i e t h , H . 235 Schoop,W. 576,825 Lincke, H . O . 581 N i k o l o w s k i , W . 931 Schramm, W . 598 Lindner, H . 59 Nitzsche, L . 10 Schrenk, M . 929 Linzenmeier, G . 577 N o e l l e , H . 76,281 Schubothe,H. 818 Lippert, E. 76 Schug-Kösters, M . 817 Lippert,H. 28,777,857 O b r e c h t , P . 655,857 Schulte, W . 655 L i s t , W . 476 Oberniedermayr, A . Schulz, G . 197,238, Loch, E.-G. 57 698 318, 577, 578, 618, L o e w , D . 1017 O e c h s l e n , D . 561,1020 657, 698, 930, 965 Lohmeyer, H . 267, 956 Ö s h i m a , H . 667 Schwarz, K . 551 Loose, W . 252a/268a Schwarzbach, W . 15 Lorant, M . 80, 200, 24G, O s s w a l d , H . 71 O t t e n j a n n , R . 489 Schweier, P. 856 279, 320, 400, 440, Schweisheimer, W . 488, 579, 580, 619, 659, 660, 699, 700, 729, 848 Pateisky, K . 236 739, 740, 779, 819, Schwoerer,P. 369,405 Peters, U . H . 410 859, 895, 896, 931, Scriba, P. C . 551 Petzoldt, D . 238 932, 967,1003, 1004, Semmler, F. 36, 76, 930 P f e i f f e r , J. 637 1039, 1040 Siebeck, R. 277,817 Pichlmai er, H . 617 Lorber, C. G . 37 P i c h o t k a , J . 468 Siede, W . 855 Lorenz, E. 577 Pickert, H . 815, 856, Sillo-Seidl, G . 828 1037 Lorenz, O . 77,356,618 Silomon, H . 996 L y o n , E. 208, 868 Sitzmann, F. C. 292, Pierach, C. A . 324 356, 746 Piper, H . F. 893, 894 So, C. S. 595 Pörtener, J. 481 M a c k , A . 372a/388a, 630a/650a, 868a/888a., Pohlmeier, H . 120, 198, Soehring, K . 578 Sonntag, A . 978 577, 697, 856 1014a/l030a Späth, F. 476 P o l i w o d a , H . 901 Maetzel, F. K . 831 Stamm, H . 357,776 P o t e l , J . 401 M a k a l i w y , C h . 205 Stein, G . 343 Preuss, H . G . 964 M a n z , F. 778 Steinbach, M . 257 P r i n z , P. 841 M a n z , R . 98 Stelzner, A . 942 Probst, A . 189,220 Marget, W . 300 Stich, W . 1002 Probst, J. 737,777 M a r k , R. E. 864 S t i e r l i n , H . 930 P u r r m a n n , W . 675 Marongiu, F. 246 Stocker, W . 859 M a r q u a r d t s . 576,657 Stoermer, J. 134a/l46a, Q u i r i n , H . 1020 M a r t i n , H . 678 500a/524a M a r t i u s , G . 78,778 M a r x , R. 578 R a u t e n b u r g , H . W . 1010 Stolte, H . 901 R e i n h a r d t , M . 675,706 Stracker, O . 1038 M a s i a k , M . 755 Struppler, A . 197, 236, R e i s e r t , P . 534,814, Mauermayer, W . 738 928 1036 Medgyesi, G . 213 Sunder-Plassmann, P. Renner, E. 271, 655 Meerkamm, F. 520 87,461 Mehnert, H . 1002 Richter, G . 706 Szam, I. 918 Meinecke, F.-W. 455 R i e s , J . 358 Szepan, B. 990 Menner, K . 1010 R i t t e r , S. 357

XVIII

Klin.

T h i e l , H . 278 Thieme, E. 907 Thieme, H . J. 940 Thomalske, G . 98 Tilling, W . 520 T i l s n e r , V . 566 T i l z , G . P. 985 Trautwein, H . 364 Trepel, F. 1001 Trube-Becker, E. 156, 929 Truckenbrodt, H . 618 Tschabitscher, H . 236 Uexküll, T h . v. 230 Uhlenbruck, W . 25 U n d r i t z , E . 438 Ungeheuer, E. 481 Vanista, J. 1014 V e n z l a f f , U . 701 V i v e ! l , 0 . 158,895 V o g l , A . 53,750 Volkheimer, G . 236 Voth, H . 901 Wagner, K . - H . 217 Wagner, M . 300 Wagner-Hering, E. 217 Walther, G . 278,618 W a s i l e w s k i , A . 64 W a s t r a k , P . 716 Weber, O . 380 Weingärtner, L . 110 Weingarten, K . 236 Weissbecker, L . 775 Welsch, H . 158,251, 761 Wendenburg, H . - H . 418 W e n d t , F . 172 Wenig, A . 1020 Werner, T . 332a/348a, 452a/476a, 548a/568a, 656, 712a/728a, 790a/810a, 904a/924a Wetzel, U . 437 Wieck, H . 767 Wieland, C. 988 Wiemers, K . 119 W i e t h a u p , H . 393,612 W i l d h i r t , E . 380 Wilhelm, M . 288 W i l k e , Κ. H . 945 Willmes, H . G . 951 W^inckelmann, G . 964 Wolf, H . G . 237 Wolf, Η. P. 235 Zawadzky, E. v. 90 Zeller, W . 439 Zichel, R. 717 Zita, G . 421 Zöllner, N . 578 Zschache, H . 10 Berufungen, Ernennungen A m e l u n g , O . 40 Anacker, H . 400 Bach, H . 860 Bauer, H . 240 Bauereisen, E. 620 Baust, W . 740 Becker, J. 820 Becker, W . 40 Behrend, R. C h . 580 Berensmann, R. 896

62 (1967)

l.

Halbjahr

Bickel, H . 620, 860 Bister, W . 968 B l a h a , H . 200 B l o h m k e , M . 820 B I u n c k , W . 440 Boenninghaus, G . 896 Börner, W . 1040 Bräutigam, W . 860 Bramstedt, F. 1004 B r a n d , G . 660 B r a u n , H . 1040 Braun-Falco, O . 240, 968 B r e d d i n , K . 240 Brosig, W . 780 Bruntsch, Κ. H . 780 Büchner, C. 536 Busch, D . 400 C e r v o s - N a v a r r o , J. 320 C o l m a n t , H . - J . 240, 580, 896 Coper, H . 968 Cotta, H . 740 Cremer, H . D . 80 C r e t i u s , K . 620 D a r d e n n e , M . U . 320 Decker, K . 820 D e r r a , E. 40 D i m m l i n g , T h . 1040 D i t f u r t h v . , H . 700 D i t t r i c h , H . 160 Dräsche, H . 360 D u d z i a k , R . 80 E h r h a r d t , H . 120 Eigler, W . 896 E r d m a n n , W . D . 280 Ernst, H . 740 Ey, W . 860 Feiereis, H . 896 Feldmann, H . 160 F e r l i n z , R . 200 Ferres-Torres, R. 280 Fischer, C . - H . 80,780 Franzen, J. 580 Friedebold, G . 280 F r i e d m a n n , G . 932 Friedrich, W . 896 Frischbier, H . J. 580 Frohmüller, H . 620 F r o m m h o l d , W . 240 Fuchs, G . 740 F u h r m a n n , W . 160 Geissler, H . 360 Gerlach, J. 660 G e r o k , W . 580 Goedde, W . 896 G r e w e , H . - E . 700 Grözinger, K . - H . 820 G r o p p , A . 320 Grosse-Brockhoff, F. 700 Gülzow, M . 120 H a a c k , E . 360 H a l l e r , J. 280 H a r b a u e r , H . 620 H a r t m a n n , F. 440 Hasselmann, C. M . 580 Heberer, G . 932 Heeg, E. 740 Heidenreich, 0 . 1040 H e i f e r , U . 320 H e i n r i c h , Η. 580 H e i t e , H . J. 580 Helmchen, H . 740 Henatsch, H . D . 280

Med. Klin. 62 (1967)

I.

H e n g s t m a n n , Η . 1004 H e n n e m a n n , Η . Η. 820 Hentschel, H . - D . 120 H i e l s c h e r , W . 740 H i l m e r , W . 40 H i r s c h , H . 896 H o c h r e i n , H . 1004 Hörder, Μ . H . 40 Hövels, O . 280 H o f f m e i s t e r , F. 740 H o h m a n n , D . 740 H o h o r s t , H.-J. 860 H o l m , C 536 H o m m e r i c h , W . 740 H o r n s t e i n , O . 700, 896 H ü b n e r , G . 896 Hundeshagen, H . 440 H u t h , E . 40 I m d a h l , H . 200 Jacob, R. 620 Jaeger, W . 160 J a h n k e , K . 660 J a n k e , W . 120 Jatho 280 Jensen, Η . P. 1040 Jetter, D . 820 J u s a t z , H . J. 160 K a r l s o n , P. 860 Kenner, T h . 160 K e t z , E . 740 K i r s c h , J. 860 K l e y , W . 80 K l i n g e n b e r g , Μ . 1040 K l ü t s c h , K . 1040 K n e b e l , R. 400 Knoche, H . 40 Köcher, F. 280 K o p p e l , G . 200 Koepschen, Η. P. 440 K o e s t e r , H . 660 K o t t m e y e r , G . 160 K r e c k e , H . - J . 160 K r e u t z , F. H . 360 Kröncke, A . 780, 860 K r o k o w s k i , E. 740 Kühn, G . 620 K ü n k e l , H . 280 Künzer, W . 400 K u h n , E. 160 K u l e n k a m p f f , C. 200, 700 K u n z , H . W . 580 K u w e r t , E . 536 Lang, J. 200 L a n g , N . 1040 Langecker, H . 780 Lapp, H . 40 L e i t h o f f , H . 580

Inhaltsverzeichnis

Halbjahr

L e m t i s , H . G . 740 Leuner, H . 320 L i c k f e l d , K . G . 536 L i e b a l d t , G . 620 Linder, F. 896 L i n d n e r , E. 200 L i p p e l t , H . 620 Loebell, G . 440 L ö f f l e r , H . 200 L u d w i g , K . S. 700 L u d w i g , S. 932 L u t z , H . 820 Lutzeyer, W . 40,1004

R a t h , G . 280,440 Rausch-Stroomann, J.-G. 536 Reh, H . 740 R i t t e r , U . 280 Röckemann, W . 240 Rohen, J. 968 Rosemann, H . - U . 320 Rosenbauer, K . 660 R o ß , W . 1004 Rossak, K . 820

Sartorius, H . 896 Sattes, H . 1040 Schaar, J. 860 Mackensen, G . 1004 Schäfer, G . 440 M a i e r , K . 240 M a n g e r - K o e n i g , L . v o n Schäfer, H . 780 Schaller, K . F. 440 968 Schautz, R. 1040 M a r t i n i , G . A . 320 Scheurlen, G . 932 M a r x , Η. H . 320 Schindler, R. 80 M a s i n g , H . 160 Schiungbaum, W . 740 M a t t h e s , A . 860 Schmid, E. 320 M e n t z o s , S. 440 Schmidt, Α . E. 820 M e y e r , J.-E. 240 Meyer-Schwickerath, G . Schmutzler, H . 280 Schneider, B. 968 580 Schneider, G . 896 M i e h l k e , A . 240 Schneider, K . W . 1040 Mitscherlich, A . 160 Schön 440 Müller, E. 1004 Schönhärl, E. 360 Müller, K . 360 Schönthal, H . 820 M ü n k , K . 820 S c h r ö e r , H . 1040 Schröter, W . 440 N a t h a n , H . 120 Schubert, R. 320 Naujocks, R. 700 Schulemartn, W . 320 Neiss, A . 700 Schulze, U . 580 N e t t e r , K . J. 620 Schumacher, W . 536 Neubauer, H . 896 Schwaiger, M . 1040 Schwarzfischer, F. 360 O e h m k e , H.-J. 968 Schwerd, W . 620 O g a w a 120 Seiffert, K . 240 0 1 b i n g , H . 536 Sewering, Η. 240 O v e r z i e r , C. 80 Sieber 536 S i g e l , A . 160,536 Panse, F. 700 Sondermann, G . 240 P a n t k e , H . 320 Spiegelberg, U . 860 Peters, T h . 968 S t a m m , D . 120 Pfeifer, G . 620 Staudinger, H . 536 P f e i f f e r , E. 200 Stellmach, R. 240 Pflanz, M . 400 Stockert, F. G . v o n 280 Pfleiderer, T h . 820 Stoermer, J. 280 Pia, H . W . 80 S t o f f e l , W . 932 P i e k a r s k i , G . 780 Ströder, J. 660 Piiper, J. 320 Stucke, K . 40 Plester, O . 40 S t u r d e , H . C. 1040 P l i e ß , G . 620 Stutte, H . 860 Poche, R. 80 S u n d , H . 536 Poeck, K . 932 Pölnitz, W . Freiherr v o n S w a r t , B . 240 160 Tappeiner, J. 780 Pulver, K . - G . 80 Tauber, G . 620 T a u b e r t , H . - D . 200 Q u i n t , H . 740

T h e w s , G . 580 T h o m a s , H . 320 T h o m ä , H . 860 Thüringen, G . 580 T i e d e m a n n , H . 240 T o d t , E . 120 T o r k l u s , D . v . 80 T r u c k e n b r o d t , H . 1040 Truss, F. 320 U e x k ü l l , T . v . 400 U l l r i c h , K . J. 240 U t e r m a n n , D . 80 U t h g e n a n n t , H . 536 V a h a r - M a t i a r , H . 320 Viehweger, G . 1040 V o g e l , F. 160 V o g e l l , W . 80 Vosteen, Κ. H . 40 W a g n e r , G . 896 W a g n e r , H.-J. 80 W a l t h e r , W . - D . 240 W a ß n e r , U . - J . 400 W a w e r s i k , J. 820 Weber, D . 360 Wegner, G . 400 W e i s , K . - H . 700 Weishaar, J. 160,536 Weitbrecht, J. 40 W e n z e l , G . 740 W e n z e l , M . 280 W e r n z e , H . 620 W e s t p h a l , W . 620 Wieck, Η. H . 160, 536 W i l h e l m , G . 40 W i n d o r f e r , A . 200 W i n z e n r i e d , M . 896 W i t t , R. 860 W i t t e k i n d , D . 1004 W ö r n e r , W . 200 W o l f , D . 160 Wüstenfeld, E. 1040 W r b a , H . 820 Z a h n , R. 580 Z e h m , S. 620 Zettler, F. 160,536 Z i n d l e r , M . 660 Zöllner, N . 400

Ehrungen, Jubiläen Berendes, J. 1040 B r a u n , H . 660 Custodis, E. 700 Draeger, J. 400 Eschler, J. 440 F r o m m , E. 932 G e r o k , W . 80

H a r m s , H . 700 Jacob, R. 1004 K e m p s k i , H . - W . 200 K i k u t h , W . 200 K l e n k , E. 932 Kühnau, J. 400 L a u b i n g e r , G . 1004 Letterer, E. 200 L i n d n e r , F. 440 Maass, H . 400,780 Sachs, H . 780 Schultz, H . 968 Schulz, K . - D . 400 T r u m m e r t , W . 440 W e i g e l , K. 620 W o l l h e i m , E. 80 Würdinger, H . 120

Geburtstage Fanconi, G . 120 Fischer, Μ . H . 968 Fuß, H . 360 J u n k m a n n , K . 968 K l i e n e b e r g e r - N o b e l , E. 400 Koeppe, H . 120 K u h l m a n n , F. 968 M u r p h y , W . P. 240 N o t t e r , C. 200 O s t r o w s k i , S. 740 Purucker, H . 700 Schettler, G . 740 Schmidt, P. G . 360 W i n t e r f e l d , K . 80

Todesnachrichten Baur, H . 968 Ekert, F. 440 Heeren, J. 1004 H e p p , 0 . 620 Hübotter, F. 740 Kürten, H . 160 Lanz, R i t t e r v . 360 M a d a u s , F. 932 Prigge, R. 360 Schilling, A . 536 Schmidt-Eimendorff, H . - R . 320 Schuhmachers, R. 620 S t e u d e I , H . 660 Wagenseil, F. 660

Sonstiges Henneberg, G . 120 Klostermeyer, W . 120 K u h l e n c o r d t , F. 120 L i n d n e r , F. 160 Thies, Η. A . 120

XIX

Schwarz, Dieterle, Hochheuser

Med. Klin. 62 (1967) Nr. 14

u. α., Zur Klinik der

Nebennierenrindeninsuffizienz

Zur Klinik der Nebennierenrindeninsuffizienz Von K. Schwarz, P. Dieterle, W . Hochheuser, A . Kollmannsberger, M . Müller-Bardorff und P. C. Scriba Aus der II. Medizinischen Klinik der Universität München, Direktor: Prof. Dr. Dr. G. Bodechtel Die Beobachtung

des 24-Stunden-Rhythmus

tutionsbehandlung mangels. Letztere höhung

von Beispielen Morbus

Addison

in den frühen

Glukosetoleranz

neurologischer

auf die Encephalopathie

Morgenstunden

addisonienne

durch Kortisol

Plasma-ll-Hydroxykortikosteroide Kortisolspiegel

auf und spielen vermutlich

Mittels

intravenöser

15 Stunden nach Absetzen

und psychiatrischer

ist das Elektroenzephalogramm.

sprochen und ihre Besserung

gemessenen

von Phasen mit erhöhtem

im Plasma von Addisonpatienten.

eine erhöhte

auf die Vielfalt

der fluorimetrisch

zeigt einen Wechsel

treten besonders

der ACTH-Spiegel

dieser Patienten Hinweis

mit Kortisol

Symptome

eingegangen.

EEG-Veränderungen

ließ sich bei einem

einer Substitutionsbehandlung

nachweisen.

bei der Nebennierenrindeninsuffizienz bei der

Substi­ Kortisol-

eine Rolle für die exzessive

Glukosebelastung

Ein empfindlicher

unter

mit Phasen relativen

Indikator

wird

— Unter anhand

des Kortisolmangels

Nebennierenrindeninsuffizienz

Er­ Teil

werden

beim be­

gezeigt.

Trotz seiner relativen Seltenheit ist der Morbus Addison eine in den medizinischen Zeitschriften recht häufig berücksichtigte Erkrankung. Symptomatologie, Diagnostik und Therapie der NNR-Insuffizienz sind in einer Reihe von Obersichtsarbeiten [7, 14, 22, 25] in letzter Zeit wiederholt ausführlich dargestellt worden. Es soll daher auf Mit Unterstützung der Deutschen Forschungsgemeinschaft rich-Baur-Stiftung.

und der Fried-

eine solche Übersicht über die Klinik der Nebennierenrindeninsuffizienz verzichtet und vielmehr die Aufmerksamkeit auf einige aktuelle Kapitel der Klinik des Morbus Addison gelenkt werden, die uns in der letzten Zeit beschäftigt haben. Seit einigen Jahren ist es möglich, ACTH-Spiegel im menschlichen Blut mittels biologischer Bestimmungsmethoden zu messen [9, 10,15]. Das Prinzip dieser Metho-

551

Schwarz,

Dieterle,

Hochheuser

u. a. Zur Klinik t

der

Nebennierenrindeninsuffizienz

den besteht darin, daß man bei frisch hypophysektomierten Ratten die Nebennierenvene katheterisiert und die fluorimetrisch meßbare Zunahme der Kortikosteron-Inkretion nach Gabe Von bekannten bzw. unbekannten A C T H - M e n g e n bestimmt. Normale A C T H - S p i e g e l im nativen Plasma sind mit dieser Methode nur gerade eben bzw. sehr ungenau zu erfassen [ 9 , 1 0 , 1 5 , 1 8 ] . Daher hat man sich in jüngster Zeit bemüht, die empfindlichere und genauere radioimmunologische Bestimmungsmethode auch für A C T H einzuführen [26]. Bereits die biologische Bestimmungsmethode erbrachte jedoch einwandfrei den Nachweis, daß bei Patienten mit Nebennierenrindeninsuffizienz relativ kurz nach Absetzen einer Substitutionsbehandlung mit Kortikosteroiden ganz erstaunlich hohe ACTH-Spiegel im Plasma zu finden waren. — D a s venöse Blut fließt aus dem Hypophysenvorderlappen über die beiderseitigen Bulbi venarum jugularum superiores ab. Aus unserer Klinik wurde vor kurzem darüber berichtet [18], daß bei einer Gruppe von Patienten mit Nebennierenrindeninsuffizienz die A C T H - S p i e g e l im Bulbus venae jugularis superior im Mittel mit 0,368 mE/ml etwas höher als i n der venösen Peripherie (Vena cubitalis = 0,206 mE/ml) lagen. Aus diesem Verhältnis ließ sich unter bestimmten Voraussetzungen auf die Halbwertzeit des endogenen A C T H schließen [18]. D i e g e f u n d e n e n A C T H - S p i e g e l l a g e n auch b e i d e n v o n uns u n t e r s u c h t e n n e b e n n i e r e n r i n d e n i n s u f f i z i e n t e n P a t i e n t e n 24 S t u n d e n nach B e e n d i g u n g einer S u b s t i t u t i o n s b e h a n d l u n g .er­ h e b l i c h h ö h e r , als sie z. B. i m S t r e ß beobachtet w u r d e n [9]. c

Ähnlich h o h e oder z u m T e i l sogar noch h p h e r e A C T H - S p i e ­ gel i m Plasma f i n d e n sich b e i P a t i e n t e n , d i e w e g e n eines Cushing-Syndroms m i t bilateraler Hyperplasie der Nebennierenriride beiderseitig totaladrenalektomiert w u r d e n . N u n liegt beim Cushing-Syndrom hypophysär-hypothalamischer Genese b e k a n n t l i c h eine S t ö r u n g d e r S t e u e r u n g der A C T H I n k r e t i o n d u r c h d e n p e r i p h e r e n K o r t i s o l s p i e g e l v o r . Diese m a n g e l h a f t e Suppressibilität der A C T H - I n k r e t i o n w u r d e v o n Liddle [8] der E i n f ü h r u n g des diagnostischen D e x a m e t h a s o n Suppressionstests z u g r u n d e gelegt. B e i e i n e m T e i l der adren a l e k t o m i e r t e n P a t i e n t e n k o m m t es t r o t z S u b s t i t u t i o n s b e ­ h a n d l u n g m i t K o r t i s o l z u r E n t w i c k l u n g v o n sogenannten chromophoben ACTH-produzierenden Adenomen. Diese n e u e r d i n g s als R - Z e l l e n - A d e n o m e [6, 12] beschriebenen T u ­ m o r e n w e r d e n als hyper'plasiogene Geschwülste u n t e r d e m Einfluß einer gesteigerten I n k r e t i o n des h y p o t h a l a m i s c h e n C o r t i c o t r o p h i n - r e l e a s i n g - f a c t o r ( C R F ) a u f g e f a ß t . Solche RZ e l l e n - A d e n o m e findet m a n b e i P a t i e n t e n m i t M o r b u s A d d i ­ son interessanterweise jedoch n i c h t [6]. B e i A d d i s o n - P a t i e n t e n k ö n n e n d i e A C T H - S p i e g e l aber p r a k t i s c h ebenso stark e r h ö h t sein w i e b e i P a t i e n t e n m i t t o t a l e r A d r e n a l e k t o m i e w e ­ g e n eines C u s h i n g - S y n d r o m s . V o n Kracht [6] w u r d e daher für d i e a d r e n a l e k t o m i e r t e n C u s h i n g - P a t i e n t e n d i e W i r k s a m ­ k e i t eines h y p o t h a l a m i s c h e n F a k t o r s p o s t u l i e r t , d e r das Wachstum der A C T H - p r o d u z i e r e n d e n Zellen i m H y p o p h y ­ s e n v o r d e r l a p p e n s t i m u l i e r t u n d die C R F - W i r k u n g p o t e n z i e r t .

Eine Störung der Regulation zwischen peripherem Kortisolspiegel und A C T H - I n k r e t i o n ist beim Morbus Addison demnach nicht wahrscheinlich. Welche anderen M e chanismen können eine Rolle für die exzessive Steigerung der ACTH-Spiegel im Plasma spielen? Eine mögliche Erklärung bietet vielleicht die Beobachtung des 24-Stunden-Rhythmus des Spiegels der 11-Hydroxykortikosteroide beim Patienten mit Nebennierenrindeninsuffizienz unter Substitutionsbehandlung mit Kortisol. D i e fluorimetrische Bestimmung der sogenannten 11Hydroxykortikosteroide erfaßt beim Menschen im we-

552

Med. Klin. 62 (1967) Nr. 14

20mg I Kortisol

r/K

73h

70mg I

ygh

yh

ηΚ

Tageszeit

Abbildung 1. Kortisolspiegel im Plasma von Patienten mit Morbus Addison unter täglicher oraler Substitution mit 20 plus 10 mg Kortisol im Vergleich zum Tagesrhythmus des Plasmakortisols von Normalpersonen. Kurve I: Mittelwerte des Plasmakortisols + Standardabwei­ chung des Mittelwertes (θχ) von 3 wegen Cushing-Syndrom totaladrenalektomierten Patienten sowie 5 Patienten mit pri­ märer und einem Patienten mit sekundärer NNR-Insuffizienz (n = 9). Kurve II: Mittelwerte des Plasmakortisols ± Οχ (grauer Be­ reich) von 7 Normalpersonen. Kurven III und IV (D. S. und H. W.): Zwei Patienten mit unvollständiger primärer NNR-Insuffizienz. Bei der fluorimetrischen Bestimmung der sogenannten 11OHCS findet sich eine unspezifische Basisfluoreszenz von 3—5 μ^ίο (grauer Bereich).

sentlichen Kortisol und Kortikosteron, während synthetische Kortikoide offenbar nicht gemessen werden [5, 11, 24]. Diese Methode ist so relativ einfach durchzuführen, daß sie die Untersuchung einer größeren Zahl von nebennierenrindeninsuffizienten Patienten, die unter einer Substitutionsbehandlung nach Thorn [22] mit morgens 20 mg und nachmittags 10 mg Kortisol standen, ermöglichte. Berücksichtigt man die relativ kurze Halbwertzeit von Kortisol im Plasma [13], die bei etwa 120 M i n u ten liegt, so war durchaus damit zu rechnen, daß bei dieser Form der Substitutionsbehandlung mit Kortisol Phasen eines erhöhten Plasmakortisolspiegels mit solchen eines deutlich erniedrigten Spiegels abwechseln würden (Abbildung 1). Es lassen sich u n t e r d e n P a t i e n t e n 2 G r u p p e n v o n e i n a n d e r t r e n n e n . D i e erste G r u p p e v o n 9 Patienten zeigte i n den f r ü ­ hen M o r g e n s t u n d e n , also v o r der erneuten Gabe v o n 20 m g K o r t i s o l , k e i n e n W i e d e r a n s t i e g der fluorimetrisch gemessenen 1 1 - H y d r o x y k o r t i k o s t e r o i d e . Diese Patienten h a t t e n o f f e n ­ sichtlich eine vollständige N e b e n n i e r e n i n s u f f i z i e n z . D i e zweite G r u p p e ließ einen s u b n o r m a l e n . W i e d e r a n s t i e g erkennen. W i r möchten diesen B e f u n d so deuten, daß es sich hier u m Pa­ tienten m i t einer m i n i m a l e n R e s t f u n k t i o n der N e b e n n i e r e n r i n d e h a n d e l t , die a u f g r u n d des A n s t i e g s des A C T H - S p i e g e l s i m Plasma i n d e n frühen M o r g e n s t u n d e n , welcher auch b e i m Patienten m i t N e b e n n i e r e n r i n d e n i n s u f f i z i e n z nachweisbar i s t [3], m i t e i n e m A n s t i e g d e r 1 1 - H y d r o x y k o r t i k o s t e r o i d w e r t e i m B l u t reagieren. Tatsächlich ließ sich b e i diesen beiden Pa­ t i e n t e n durch i . v . A C T H - B e l a s t u n g eine geringe S t i m u l i e r b a r k e i t der K o r t i s o l i n k r e t i o n nachweisen.

Wie Abbildung 1 demonstriert, vermag eine orale Substitutionstherapie offensichtlich keineswegs das feine Spiel der physiologischen Steuerung der Kortisolinkretion zu ersetzen. I n den frühen Morgenstunden ist bei

Schwarz, Dieterle,

Med. Klin. 62 (1967) Nr. 14

einem scheinbar voll ausreichend substituierten Patienten, der nach klinischen Gesichtspunkten durchaus ausreichend behandelt zu sein scheint, mit Phasen eines relati­ ven Kortisolmangels, d. h. einer zumindest latenten Nebennierenrindeninsuffizienz zu rechnen. Die tägliche Wiederholung dieser Phasen bedeutet einen immer wiederkehrenden Stimulus für die hypothalamische Steuerung der ACTH-Inkretion, die die exzessiv gesteigerten A C T H Spiegel im Plasma nebennierenrindeninsuffizienter Patienten vielleicht verstehen läßt. Daß bei Patienten mit Nebennierenrindeninsuffizienz die Substitutionsbehandlung tatsächlich immer in der Gefahr ist, nicht voll auszureichen, geht vielleicht aus der Häufigkeit, mit der es bei Patienten mit bekannter Nebennierenrindeninsuffizienz zum Auftreten von AddisonKrisen kommt, hervor. Bei 50 von uns in den letzten Jahren beobachteten Fällen mit primärer Nebennierenrindeninsuffizienz kam es bei 33 Patienten zum Auftreten einer oder mehrerer manifester Addison-Krisen. Es muß aber nicht immer gleich das Auftreten von Addison-Krisen sein, das den aufmerksamen Arzt auf eine vorübergehend nicht ganz ausreichende Substitutionsbehandlung mit Kortisol hinweist. Hier folgen deshalb einige Befunde, die als Zeichen der „latenten" Nebennierenrinden­ insuffizienz gedeutet werden können und welche uns in der letzten Zeit beschäftigt haben.

u,

tu

1.

H . F. Ν. A . D . S. Β. K . H . L. B.S. G.E. E.L. E.F.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

24 (5 23

4,62 3,85 2,40 2,30 1,33 1,54 5,00 6,93 2,66 3,68 2,18 3,59 1,33 2,72



2,26

Z u s t a n d nach A d r e n a l e k t o m i e Akromegalie, H y p o p h y sen-Bes tr a h l u n g

2,00



BC. sekund. N N R - I n s u f fizienz Operiertes A s t r o z y t o m , latente N N R - I n s u f f i z i e n z



2,16 2,77

_

2,40

Tabelle 1. Einfluß der oralen Kortisolsubstitution auf die Glukosetoleranz (kg-Werte) bei nebenniereninsuffizienten Patienten. Alle Patienten standen unter einer Dauer-Substitu­ tionstherapie mit Kortisol. Die intravenöse Glukosebelastung (i.v. GB) wurde jeweils am Morgen unter Grundumsatzbe­ dingungen nach 15stündiger Nahrungskarenz mit einer 50°/oigen Glukoselösung (0,5 glkg Körpergewicht) durchgeführt [19, 20]. Die i.v. GB I wurde 2 Stunden nach Einnahme von 20 mg Kortisol, die frühestens 2 Tage später durchgeführte i.v. GB II 15 Stunden nach der letzten Kortisoleinnahme aus­ geführt.

11

Hochheuser

u. a., Zur Klinik der

Nebennierenrindeninsuffizienz

rindeninsuffizienten [2, 22, 23]. D i e Glukosetoleranz läßt sich in der Klinik mit der heute routinemäßig angewandten intravenösen Glukosebelastung erfassen [2, 17, 19, 20]. Dieses Verfahren erlaubt nicht nur die Abgrenzung einer diabetischen Stoffwechsellage (erniedrigte kGWerte), sondern es läßt sich auch eine erhöhte Glukosetoleranz dadurch ermitteln. W i r haben bei 19 Patienten (Tabelle 1) mit einer Nebennierenrindeninsuffizienz die intravenöse Glukosetoleranz untersucht. W e n n die Patienten 2 Stunden vor der intravenösen Glukosebelastung die übliche Morgendosis von 20 mg Kortisol erhielten, so lagen die kG-Werte im oberen Normalbereich, welcher bei uns zwischen 1,14 und 2,09 [19, 20] liegt, und ζ. T . darüber. Lag die letzte Kortisolgabe dagegen etwa 15 Stunden zurück, so waren die kG-Werte bei etwa der Hälfte der Patienten wesentlich höher. E s scheint uns von besonderer klinischer Bedeutung zu sein, daß 15 Stunden nach der letzten Kortisolgabe i m allgemeinen keine sonstigen klinischen Zeichen einer wesentlichen Nebennierenrindeninsuffizienz vorliegen. Die erhöhte Glukosetoleranz darf nach diesen U n tersuchungen als Frühsymptom des Kortikosteroidmangels aufgefaßt werden [2,17]. V o m Internisten werden neurologische und psychiatrische Symptome bei der Nebennierenrindeninsuffizienz vielleicht nicht immer voll gewürdigt. A u f eine Diskussion der Enzephalopathie der Addison-Kranken in Anlehnung an Bleuler [1] darf in diesem Zusammenhang verwiesen werden [16]. Symptome im Sinne des sogenannten endokrinen Psychosyndroms [1] werden selten vermißt. D a neben kommt es seltener zu Psychosen vom exogenen Reaktionstyp, Krampfanfällen und organischen H i r n schäden (amnestisches Psychosyndrom). V o n einer Reihe eindrucksvoller Beobachtungen zu diesem Thema seien hier nur drei Fälle ausgewählt. D e r 18jährige P a t i e n t G . J. b e m e r k t e als erstes Zeichen seiner E r k r a n k u n g e i n Nachlassen seiner M e r k - u n d K o n z e n t r a t i o n s ­ f ä h i g k e i t . Jedesmal, w e n n er v o n sich aus versuchte, die Sub­ s t i t u t i o n s b e h a n d l u n g m i t K o r t i s o l z u r e d u z i e r e n , sei es w i e ­ der z u V e r g e ß l i c h k e i t u n d Konzentrationsschwäche g e k o m ­ m e n . — Dieser F a l l zeigt, daß das e n d o k r i n e P s y c h o s y n d r o m [1] F r ü h s y m p t o m der E r k r a n k u n g u n d S i g n a l f ü r eine d r o ­ hende A d d i s o n k r i s e sein k a n n . 1961 k a m es b e i d e m 5 2 j ä h r i g e n H i l f s a r b e i t e r H . W . anläßlich einer H e r n i o t o m i e z u w i e d e r h o l t e n Kollapszuständen. 1962 e r f o l g t e eine s t a t i o n ä r e Beobachtung w e g e n eines S u i z i d v e r ­ suches. D a m a l s t r a t e n erstmals generalisierte K r a m p f a n f ä l l e auf. W e g e n dieser s o g e n a n n t e n Epilepsie u n d w e i t e r e r S u i ­ zidversuche w u r d e er i n einer N e r v e n k l i n i k b e h a n d e l t . Schließlich k a m der P a t i e n t i n die U n i v e r s i t ä t s n e r v e n k l i n i k u n d v o n d o r t u n t e r der D i a g n o s e s y m p t o m a t i s c h e Epilepsie u n d M o r b u s A d d i s o n z u uns (1964). A n a m n e s t i s c h w a r e i n G e w i c h t s v e r l u s t v o n 15 k g z u e r f a h r e n . W i r f a n d e n charak­ teristische P i g m e n t a t i o n e n , h y p o t o n e B l u t d r u c k w e r t e u n d h o r m o n a n a l y t i s c h eine m i n i m a l e R e s t f u n k t i o n der N e b e n n i e ­ r e n r i n d e ( A b b i l d u n g 1), die das Ü b e r l e b e n der l e t z t e n 4 Jahre eben n o c h ermöglichte. Besonders e i n d r u c k s v o l l w a r e n die n e u r o l o g i s c h e n u n d psychiatrischen S y m p t o m e , nämlich eine S t ö r u n g der S t i m m u n g s l a g e m i t depressiver V e r s t i m m u n g u n d R e i z b a r k e i t . N e b e n einer A n t r i e b s l o s i g k e i t w a r eine Re­ d u k t i o n der i n t e l l e k t u e l l e n F ä h i g k e i t e n deutlich. D i e S u b s t i ­ t u t i o n s b e h a n d l u n g w a r b e i d e m P a t i e n t e n s c h w i e r i g , da d i e ­ ser möglicherweise aus s u i z i d a l e r A b s i c h t die K o r t i s o l b e h a n d l u n g i m m e r w i e d e r u n t e r b r a c h (Abbildungen 2a bis 2c), u m d a n n m i t einer e r n e u t e n V e r s c h l e c h t e r u n g , b e i der besonders a u f f ä l l i g eine verwaschene, b u l b ä r e Sprache w a r , z u e r k r a n ­ k e n . T r o t z „ a u s r e i c h e n d e r " S u b s t i t u t i o n s t h e r a p i e h a t sich i m

553

Schwarz,

H.W.S2J.m.

Dieterle, Hochheuser

u. a., Zur Klinik der

30.9.66

Nebennierenrindeninsuffizienz

EP

H.W.&J.m.

; t s«c

Abbildung 2a. Addisonenzephalopathie (der Kranke hatte eigenmächtig die Substitutionstherapie für mehr als 24 Stun­ den unterbrochen). Überwiegende Deltatätigkeit, asymme­ trisch, mit überlagernden rascheren Rhythmen. Keine Reak­ tion auf Augenöffnen. w e i t e r e n V e r l a u f die schwere Wesensveränderung bei diesem Patienten nicht gebessert. H i e r w a r die sogenannte Encephalopathie addisonienne nach der k l i n i s c h e n Beobachtung eher progredient.

Med.Klin.62

3.9.66 JL

j

(1967) Nr. 14

fee

ρ

EP

Abbildung 2b. Rückbildung der EEG-Veränderungen unter Substitutionstherapie. Noch etwas langsamer Grundrhyth­ mus, bilateral synchrone hohe Deltagruppen in regelmäßigen Abständen (Deltaparenrhythmie nach Penin). Blockierung bei Augenöffnen.

H.W 52Am.

5.9.66

D e r 22jährige Student Β. K . k a m z u uns, w e i l er u n t e r einer S u b s t i t u t i o n s b e h a n d l u n g m i t D e s o x y k o r t i k o s t e r o n (5C mg/4 Wochen i.m.) plus 10 m g K o r t i s o l p r o T a g bei ausreichender körperlicher Leistungsfähigkeit u n t e r Reizbarkeit, K o n z e n ­ trationsschwäche u n d Vergeßlichkeit l i t t . Nach U m s t e l l u n g auf K o r t i s o l besserte sich das e n d o k r i n e Psychosyndrom [1] u n d das EEG (Tabelle 2).

So deutlich die Symptome der Enzephalopathie für denjenigen, der darauf achtet, auch sein mögen, so ist man doch dankbar für eine Laboratoriumsmethode, die die Beteiligung des Zentralnervensystems an der Nebennierenrindeninsuffizienz aufzuzeigen in der Lage ist. Veränderungen des Elektroenzephalogramms bei der Nebennierenrindeninsuffizienz sind seit langem bekannt [4,21]. Die Veränderungen sind jedoch uncharakteristisch. A m häufigsten finden sich eine Frequenzverlangsamung sowie bilaterale Theta- und Deltagruppen und -Serien. Die Reaktion auf Augenöffnen ist bei schwerer gestörten Kurvenbildern inkomplett oder fehlt. Hyperventilation aktiviert häufig die Anomalien. Bei 18 von 25 Fällen kamen Hoffman et al. [4] zu der Auffassung, daß die elektroenzephalographischen Veränderungen durch die damals übliche Behandlung mit Desoxykortikosteron nicht reversibel waren. Der Vergleich des Enzephalogramms bei Nebenniereninsuffizienten mit Kortisolmedikation und kurz nach Entzug (Tabelle 2) zeigt uns jetzt, daß das Kortisol die Veränderungen des Elektroenzephalogramms zumindest bessern kann [21, 22].

554

Abbildung 2c. Weitere Rückbildung der EEG-Veränderungen unter Substitutionstherapie. Keine Deltaparoxysmen mehr. Ausreichende Reagibilität auf Augenöffnen.

Wie schnell sich ein pathologisches Elektroenzephalogramm nach Einnahme von Kortisol normalisieren kann, zeigt das fortlaufend registrierte Elektroenzephalogramm des Patienten E. L. (Abbildung 3). Das E E G ist heute ein

Med. Klin. 62 (1967)

Nr. 14

E,L.20Jm.

Schwarz, Dieterle, Hochheuser

9.12.6$

:

ι

·•

.

i . \.·

w

f

».

>,

\: ...

ji !

,

ILJU.

j ·: η

fcfct. t l - i . , ,

TuT

Έ

i t .





. . . l l ,

-i *

,.Ι

JL, .IL.JI.UJL

!

ι 1

«

.

jji;j!j

•ΜI i'.i

t ' t

.

J

1 !.

-K

.

c)

I

r

l ,t ι

F



_4

5

:

j 1

I ι i s I 1

|j 1

ι

i

J i! ill

1

j

D i e Frage, welche Mechanismen für die EEG-Veränderungen bei N e b e n n i e r e n i n s u f f i z i e n z v e r a n t w o r t l i c h s i n d , läßt sich noch nicht e i n d e u t i g b e a n t w o r t e n . Schon Thorn [4] hat m i t seinen M i t a r b e i t e r n seinerzeit d a r a u f hingewiesen, daß die V e r a b f o l g u n g v o n G l u k o s e die elektroenzephalographischen Veränderungen nicht rückgängig machen k a n n . D i e N e i g u n g des A d d i s o n p a t i e n t e n z u Hypoglykämie dürfte demnach z u ­ m i n d e s t nicht die H a u p t r o l l e für die e l e k t r o e n z e p h a l o g r a p h i ­ schen Veränderungen u n d für die d a m i t i m Z u s a m m e n h a n g zu sehenden neurologischen u n d psychiatrischen Ausfälle dar­ stellen [16].

il

!

. , •J

1

,

,1,.

' ' ! ' ! i ' i : >

Suggest Documents