Architektura. Wersja polska

Architektura Wersja polska w w w. c a d o l t o . c o m cadolto A rc h i t e k t u ra 1994 – 2009 Gerhard Flohr, Prezes Zarządu, wspólnik Drodzy...
Author: Marek Zając
2 downloads 6 Views 5MB Size
Architektura Wersja polska

w w w. c a d o l t o . c o m

cadolto A rc h i t e k t u ra 1994 – 2009

Gerhard Flohr, Prezes Zarządu, wspólnik

Drodzy Klienci, Partnerzy i Przyjaciele! Budowa szpitali i placówek badawczych niesie dziś ze sobą szczególne zadania. Z jednej strony budynki muszą spełniać zadania wynikające z coraz krótszych cykli życia technologii i urządzeń. Z drugiej strony w zglobalizowanym środowisku zaawansowanych technicznie budynków wzrasta również komunikacyjne i reprezentacyjne znaczenie architektury. Niniejsza publikacja pokaże, jak z innowacyjnych pomysłów renomowanych projektantów powstają, w połączeniu z technologią modułową Cadolto, obiekty o najnowocześniejszej funkcjonalności i dużej sile przekazu.

Cadolto stosuje technologię modułową z najgłębszego przekonania. Stworzyliśmy z niej niezależny system i zajmujemy się prefabrykacją budynków na poziomie niespotykanym na skalę światową. Zachęcamy Państwa do wykorzystania naszej przewagi technologicznej do realizacji swoich pomysłów architektonicznych i do budowania z Cadolto. Wielu ciekawych pomysłów życzy Państwu

Gerhard Flohr

Budynki modułowe Cadolto WykoNaNe jako moduły. PrZekoNująCe jako Całość.

Przestawiamy technologię modułową cadolto. know-how tworzy przestrzeń dla twojej kreatywności Życzenia klientów · doRadztwo · swoboda aRchiteKtoniczna dowiedz się, w jaki sposób Twoje indywidualne życzenia realizowane będą od samego początku, z zapewnieniem kompleksowej obsługi projektowej i doradczej. modułowy PRojekt zakładu możesz być pewien, że zdobyte przez nas na przestrzeni kilkudziesięciu lat know-how w dziedzinie projektowania połączy efektywnie wszystkie branże w jednym punkcie. PReFabRykacja Wykorzystaj zalety produkcji Twojego budynku w optymalnych warunkach fabrycznych zgodnie z uznanymi i standardowymi procesami. tRansPoRt i montaŻ Bądź obecny przy transporcie w pełni wyposażonych modułów na plac budowy oraz ich bardzo szybkim montażu, którego efektem będzie gotowy do użytku budynek.

SwoboDa architeKtoniczna i KomPleKSowe DoraDztwo twoje oczekiwania Wykonanie zaawansowanych technicznie budynków użytkowych, przede wszystkim medycznych i laboratoryjnych, stanowi dziś znaczne wyzwanie. Nowości techniczne pojawiają się w coraz krótszych odstępach czasu. Poza tym coraz szybciej rosną architektoniczne wymogi użytkowe. masz prawo oczekiwać, że wykonawca spełni te wymogi w sposób efektywny i otwarty na inwestora. Rozwiązanie Istnieje metoda łącząca w sobie w niespotykany dotąd sposób kompleksowe doradztwo, dużą szczegółowość projektową, ścisłą koordynację pracy, przemysłową jakość produkcji i sprawną logistykę: Technologia modułowa Cadolto. Fascynacja budownictwem modułowym Technologia modułowa Cadolto umożliwia realizację indywidualnych rozwiązań architektonicznych w konstrukcji modułowej. jej atuty to: jakość, krótki czas realizacji, ekonomiczność i niespotykana dotąd elastyczność idą w parze z pełną swobodą architektoniczną.

Planowanie i eFektywność od samego Początku wiedza i doświadczenie Nasi doświadczeni projektanci stworzą na podstawie indywidualnej koncepcji architektonicznej modułowy projekt zakładu. W ten sposób inwestor od samego początku korzysta z głównych atutów technologii modułowej - ekonomiczności, krótkiego czasu realizacji i jakości. szczegółowość projektu modułowy projekt zakładu obejmuje i integruje techniczne wyposażenie budynku. Pozwala to na intensyfikację i zwiększenie zakresu prac wykonywanych w zakładzie. dzięki zgraniu branż instalacji sanitarnych, grzewczych, klimatyzacji i instalacji elektrycznych w jednym miejscu zbiega się precyzyjnie bogate know-how. Projektowanie i produkcja budynku odbywa się równocześnie z pracami fundamentowymi. oszczędza to cenny czas. atuty technologii modułowej

Projektanci i doświadczeni specjaliści służą pomocą naszym klientom w każdej fazie realizacji projektu

Indywidualna architektura i racjonalna realizacja obsługa projektowa i doradcza - w kraju i zagranicą Zagęszczenie procesów pracy

PReFabRykacja w zakładzie Prefabrykacja około 90% prac w Cadolto wykonuje się w nowoczesnych zakładach produkcyjnych – niezależnie od pogody, pod stałą kontrolą jakości, terminowo i efektywnie. dopracowana logistyka materiałów oraz poddawane surowej kontroli zaopatrzenie umożliwiają absolutną transparencję produktów, począwszy od konstrukcji ścian, a skończywszy na najmniejszej śrubce. wytrzymała precyzja Technologia modułowa Cadolto zapewnia najwyższy na skalę światową stopień prefabrykacji budynku. Precyzyjne procedury produkcyjne oparte na sprawdzonych i ustandaryzowanych procesach tworzą stabilne podstawy jakości, trwałości i długiego czasu eksploatacji budynku. atuty technologii modułowej

Wysokiej jakości produkcja w optymalnych warunkach zakładowych

racjonalne połączenie wszystkich branż w jednym miejscu Zgrane zespoły produkcyjne i ustandaryzowane procesy pracy Sprawna logistyka

absolutna transparencja produktów

tRansPoRt i montaŻ wyjątkowa mobilność moduły budynku opuszczające nasz zakład zawierają już kompletne wyposażenie obejmujące również urządzenia medyczne, laboratoryjne i urządzenia wyposażenia technicznego budynku, jak również wykładziny ceramiczne, zasłony i elewację. dzięki takiemu połączeniu usług transport elementów nawet na najdłuższych odcinkach jest ekonomiczny. szybki, sprawny montaż Na placu budowy konieczne jest już jedynie ustawienie i połączenie modułów. dzięki temu zmniejsza się uciążliwość budowy, co w przypadku działających obiektów ma pierwszorzędne znaczenie. atuty technologii modułowej

ekonomiczny transport - również transkontynentalny Szybki montaż budynku - stan gotowy do użytkowania minimalizacja uciążliwości budowy

bezpieczeństwo dzięki tradycji Firma Cadolto działa na rynku z powodzeniem już od niemal 120 lat. Innowacyjność i rozwój należą do naszej kilkudziesięcioletniej tradycji. Tworzą one podstawę stałego rozwoju firmy i naszej dzisiejszej pozycji jako przedsiębiorstwa działającego na całym świecie. 2007 2004 2000 1996

realizacje na licencji konsekwentny rozwój eksportu Budynek farmaceutyczny Pomieszczenia „clean room“ & laboratoria rozpoczęcie prefabrykacji budynków

1992 1982 1972 1937 1890

mobilne stacje nadawcze Budynek modułowy z branży techniki medycznej moduły przestrzenne Pierwszy barakowóz Zakład kołodziejski

obecność na rynkach zagranicznych dzięki naszej sieci oddziałów i przedstawicielstw w kraju i zagranicą znamy lokalne uwarunkowania, przepisy prawne i normy. Lokalizacja w pobliżu klienta zapewnia możliwość szybkiego i sprawnego działania. Zdobywany przez nas na przestrzeni wielu lat know-how oraz znajomość warunków lokalnych stanowi gwarancję najwyższej jakości usług. dzięki własnym oddziałom i zakładom produkcyjnym w kraju i zagranicą oraz rozbudowanej sieci przedstawicieli handlowych i doradców jesteśmy w stanie realizować zaawansowane technicznie obiekty na całym świecie, służąc naszym klientom pomocą na każdym etapie inwestycji.

KontaKt

Zespół Cadolto chętnie odpowie na wszelkie pytania. Tel.: +49 9103 502-0

cadolto Forum cadolzburg

Dürschinger Architekten, Fürth

16-21

zwierciadło filozofii firmy Teren firmy Cadolto rozwijał się ze względu na uwarunkowania topograficzne na różnych poziomach. Podczas projektowania nowej centrali firmy „Forum“ istniejący już poziom hali produkcyjnej stanowił punkt wyjściowy wszystkich przemyśleń. Zrealizowany w 2004 roku w zachodniej części terenu pierwszy etap inwestycji (Forum I) został powiększony w 2008 roku o nowy, wolnostojący budynek (Forum II). od strony wschodniej nowy, bliźniaczy budynek, połączony dwoma łącznikami na parterze i piętrze, sprawia wrażenie lekkości dzięki charakterystycznemu cokołowi. Połączenie komunikacyjne Przestrzeń wewnętrzna jest przejrzysta i sprzyja komunikacji. Trzyczęściowa koncepcja planu Forum I ze swymi funkcjami pomocniczymi w części środkowej opisuje w otwarty sposób zarówno dojście główne, jak również połączenie z nowym budynkiem. jako wewnętrzny i zewnętrzny interfejs komunikacyjny budynek posiada charakter forum. indywidualne budownictwo modułowe aranżacyjne i techniczne możliwości prefabrykowanych modułów są połączone z indywidualnym językiem architektury, nie kryjąc swego podstawowego charakteru konstrukcji modułowej. Poszycie ścian budynku w formie wielowarstwowego systemu elewacyjnego wzmacnia ten charakter, chroniąc jednocześnie budynek przed wpływami atmosferycznymi i fizycznymi. Wybrane tu elewacje pasowe redukują nadmierne nagrzewanie budynku latem od strony zachodniej i wschodniej, kierują światło dzienne do najgłębszych miejsc zlokalizowanych w strefach środkowych budynku i zapewniają wentylację grawitacyjną pomieszczeń biurowych, konferencyjnych i korytarzy. Przyjemna koncepcja kolorystyczna oraz duży ogród na dachu nadają ostateczny szlif nowoczesnemu językowi architektury. Budynek jest przejrzysty, otwarty i harmonijny, a jednocześnie prosty, rzeczowy i zrównoważony. odzwierciedla on zatem konsekwentnie filozofię pracy Cadolto.

DÜRSCHINGER ARCHITEKTEN biuro z siedzibą w Fürth powstało w 1989 roku w związku z sukcesami w konkursach i projektami głównej siedziby banku sparkasse kronach oraz sali audytoryjnej uniwersytetu w bayreuth. główną dziedziną działalności biura dürschinger architekten jest projektowanie i obsługa inwestycji budowlanych: obiektów administracyjnych, szkolnych i mieszkaniowych, jak również usługi urbanistyczne, udział w jury konkursów fachowych oraz budowa makiet i wykonywanie wizualizacji. architekci z biura dürschinger architekten złożyli w otwartych europejskich konkursach projektowych ponad 250 prac, zdobywając 15 pierwszych nagród i 80 wyróżnień. zrealizowane projekty wśród wykonanych projektów znajdziemy między innymi projekt generalnej dyrekcji towarzystwa ubezpieczeniowego „nürnberger Versicherung“ z business tower w norymberdze, projekt dyrekcji Policji w Fürth, projekt budynku administracyjnego cadolto w turyngii oraz projekt budynku administracyjnego cadolto w cadolzburgu.

centrum biotechnologii w münster

B e r g s t e r m A n n + D u tc z A k , D o r t m u n d

22-27

Po zakończeniu przed zakończeniem Najważniejszym wymogiem użytkowników budynku - trzech firm działających od niedawna w branży biomedycyny i biotechnologii - była jego wewnętrzna i zewnętrzna elastyczność. Nie mogła ona jednak zakłócać reprezentacyjnego charakteru budynku. kompaktowa koncepcja budynku laboratorium w Parku Technologicznym w münster została zaprojektowana w taki sposób, aby zapewnić możliwość łatwych zmian lub jego rozbudowy na małych i dużych powierzchniach, unikając jednak konsekwentnie wrażenia tymczasowości. Centralnym, przyciągającym wzrok elementem jest przeszklona klatka schodowa od strony frontowej budynku, która odróżnia się kolorystycznie od nowoczesnej elewacji z aluminiowych płyt falistych. jako centralny element bryły budynku w kształcie litery u akcentuje ona jednocześnie pionowe dojście do budynku. Realizacja wraz z zaawansowanym technicznie wyposażeniem 3-kondygnacyjny budynek o powierzchni ok. 3.400 m2, wyposażony w nowoczesną instalację klimatyzacji i wentylacji oraz najnowocześniejsze wyposażenie laboratoriów przekazano do użytku w stanie wykończonym i gotowym do eksploatacji w zaledwie 4 miesiące od wyboru Cadolto na generalnego wykonawcę w listopadzie 2001 r. W momencie dostawy na plac budowy 29 wielkoprzestrzennych modułów (szerokość 5,75 m, długość 16 m, wysokość 3,77 m) zawierały one już najważniejsze wyposażenie i urządzenia, np. instalację czystej wody, generator pary, fermentor pilotowy 50 l, laboratorium fotograficzne, urządzenie do ultrafiltracji lub chłodnię. Na życzenie inwestorów część budynku została wyposażona w taki sposób, aby możliwa była jej łatwa adaptacja na strefę czystą.

BERGSTERMANN + DUTCZAK zatrudniające 16 pracowników biuro działa na rynku od 1956 roku i jest kierowane przez mgr. inż. arch. wolfganga bergstermann‘a, prof. inż. arch. mariana dutczaka oraz mgr. inż arch. michaela schwarze. udział w ponad 150 konkursach, również międzynarodowych, przyniósł ponad 70 nagród, w tym wiele pierwszych. biuro bergstermann + dutczak architekten ingenieure gmbh specjalizuje się w projektowaniu szpitali i obiektów służby zdrowia, jednostek badawczych i laboratoriów oraz obiektów biurowych i przemysłowych. zrealizowane obiekty w konstrukcji modułowej: zrealizowane projekty to m. in. Park technologiczny w münster, szpital św. jana w dortmundzie, uniwersytet im. heinricha heine w düsseldorfie, szkoła w Röser w luksemburgu oraz uniwersytecka klinika dermatologii w essen.

centrum biomedycyny w Dortmundzie

A s s m A n n B e r At e n + p l A n e n g m B h , D o r t m u n d

28-33

zaawansowana technicznie architektura gotowa do przesadzenia Centrum Biomedycyny oferuje młodym firmom działającym w branży biomedycyny, bioinformatyki i proteomiki najnowocześniejszą infrastrukturę umożliwiającą realizację ich pomysłów. Szczególny wymóg postawiony przez inwestora: aby pogodzić pilne zapotrzebowanie na laboratorium z docelowym projektem obiektu centrum miało być zrealizowane w taki sposób, aby można je było zintegrować w planowanym w przyszłości, oddalonym o ok. 1000 metrów kompleksie głównym. rezultat przerósł wszelkie oczekiwania: kompaktowa budowla, która dzięki dokładnie i precyzyjnie zamontowanej obudowie elewacji odzwierciedla w ujmujący sposób technologiczną funkcję obiektu. Całkowicie przeszklona klatka schodowa nadaje budynkowi dodatkowo charakterystyczny, techniczny wygląd. Nie stwarza on w najmniejszym stopniu wrażenia prowizoryczności lub „pierwszego etapu budowy“! koncepcja rzutu zakłada układ trójskrzydłowy. dopuszcza ona obecność stref ciemnych, niezbędnych w laboratoriach. usytuowanie szybów zapewnia wysoki stopień elastyczności i co szczególnie istotne - możliwość doposażenia w dodatkowe instalacje. „myślenie modułowe“ sprzyja systematycznym rozwiązaniom kwestia czasu realizacji projektu i budowy była jednym z kryteriów decydujących o wyborze wykonawcy. dlatego od początku zdecydowano się na realizację inwestycji w konstrukcji modułowej. decyzja okazała się słuszna: na początku grudnia 2001 r. 3-kondygnacyjny budynek o powierzchni 3.600 m2 wraz

z najwyższej jakości wyposażeniem laboratoryjnym stał już gotowy - po zaledwie 5 miesiącach prac projektowych oraz 4 miesiącach niezbędnych na wyprodukowanie budynku, jego dostawę i montaż.

abstrahując od krótkiego czasu realizacji modułowa konstrukcja miała również wpływ na ogólną koncepcję architektoniczną. kierownik projektu mgr inż. arch. Burkhard Grimm: „Budownictwo modułowe wiąże się ze zmianą tradycyjnego procesu projektowego. myślenie modułowe sprzyja systematycznemu wypracowywaniu rozwiązań, wychodząc w ten sposób na przeciw interdyscyplinarnemu projektowaniu obiektów o dużym zagęszczeniu instalacji.“

ASSMANN BERATEN+plANEN od czasu powstania w 1971 roku biuro assmann beraten+Planen działa w niemal wszystkich dziedzinach budownictwa. biuro posiadające swe oddziały w dortmundzie, berlinie, bonn, dreźnie, Frankfurcie i münster zrealizowało ponad 4.000 projektów w kraju i zagranicą, zarówno dla inwestorów prywatnych, jak i instytucjonalnych. na generalnego projektanta centrum biomedycyny w dortmundzie wybrano biuro assmann beraten+Planen. Projekt architektoniczny zrealizowało założone w 1975 roku biuro ar.teplan gmbh. spółka-córka kierowana przez współwłaściciela i prezesa zarządu mgr. inż. arch. burkharda grimm‘a gwarantuje profesjonalną realizację projektów na terenie całych niemiec. biuro specjalizuje się głównie w projektowaniu budynków i terenów zewnętrznych.

oddział szpitalny i blok operacyjny ortopedii w szpitalu Royal orthopaedic hospital, birmingham

m A s o n r i c h A r D s pA r t n e r s h i p, B i r m i n g h A m 34-39

innowacyjna technologia modułowa teraz również w anglii Coraz dłuższy czas oczekiwania pacjentów na operacje skłoniły kierownictwo szpitala royal orthopaedic Hospital w Birmingham do podjęcia latem 2003 r. decyzji o budowie kolejnego bloku operacyjnego ortopedii z salą wybudzeń oraz nowego oddziału szpitalnego. jednym z głównym wymogów ze strony inwestora było uniknięcie długich i intensywnych prac na niewielkim terenie szpitala, aby jak najbardziej zminimalizować utrudnienia w jego bieżącej pracy. Chociażby z tego tylko powodu wybór padł na technologię modułową o wysokim stopniu prefabrykacji. Była to metoda niestosowana dotąd praktycznie w Wielkiej Brytanii i stąd zupełnie nieznana. szybka prefabrykacja, szybka dostawa, szybki montaż Na początku grudnia 2003 roku ukończono budowę oddziału szpitalnego, a w maju 2004 bloku operacyjnego. miało to miejsce w zaledwie kilka miesięcy od wyboru firmy Cadolto na generalnego wykonawcę inwestycji. Prace montażowe, które ze względu na konieczność niezakłócania pracy szpitala mogły odbywać się wyłącznie w soboty i niedziele, trwały w przypadku oddziału szpitalnego łącznie 6 dni, a przy bloku operacyjnym wystarczył jeden weekend. 48 modułów o wadze 28 ton każdy, zostało dostarczonych w ciągu 4 dni z Cadolzburgu do Birmingham przez specjalne pojazdy do transportu ciężkiego. atrakcyjny wygląd Blok operacyjny i oddział spełniają całkowicie wymagania funkcjonalne inwestora oraz standardy określone w „Health Building Notes“ oraz „Health Technical memorandum“. Przyjemne kolory, dużo światła i przestrzeni tworzą charakter 3-kondygnacyjnego oddziału szpitalnego mieszczącego 12 sal 4-osobowych i 24 sale jednoosobowe. Blok operacyjny charakteryzuje najwyższa efektywność i najnowocześniejsze wyposażenie. Choć na prace projektowe przeznaczono tylko 6 tygodni ich rezultat jest pod względem estetyki budynku bardziej niż imponujący. drewniane elementy nadają białej otynkowanej elewacji ciepłego charakteru. Poza dużym przeszkleniem od południowej strony budynku oddział szpitalny zachwyca również niekonwencjonalnym rozwiązaniem zastosowanym na najniższej kondygnacji: aby zachować jedność poziomu z otaczającą zabudową została ona wprawdzie wpuszczona w ziemię, lecz otoczono ją dużym, odpowiednio ukształtowanym rowem zapewniającym doświetlenie.

MASoN RICHARDS pARTNERSHIp mason Richards Partnership to jedna z wiodących na rynku brytyjskim firm doradczych z branży projektowej. Firma istnieje na rynku od ponad 30 lat i zatrudnia około 275 pracowników, działając również w branży projektowania urbanistycznego, urbanistyki, architektury i architektury krajobrazu. w swych trzech oddziałach w birmingham, bristolu i wolverhampton wykonywane i realizowane są koncepcje uzbrojenia terenu i koncepcje architektoniczne dla wielu znanych inwestorów, np. asda/wal-mart, crest nicholson czy south west water. głównymi sektorami działalności jest budownictwo mieszkaniowe, obiekty medyczne, szkolnictwa i oświaty, rekreacyjne i handlowe.

Federalne centrum Kardiologii w Penza, rosja

trAnsumeD gmBh, technikA meDycznA, koBlencjA

40-47

kompleksowa architektura, kompleksowa logistyka modernizacja systemu rosyjskiej opieki zdrowotnej biegnie pełną parą. realizację głównego elementu tego projektu stulecia, a mianowicie budowy 14 najnowocześniejszych ośrodków medycznych na terenie całego kraju, powierzono wiodącej na rynku firmie Cadolto. Centrum kardiologii w mieście Penza, przekazane do użytku w grudniu 2007 roku, to jeden z obiektów największego dotąd w historii budownictwa modułowego kontraktu. monumentalna architektura Ten bardzo okazały obiekt, składający się z dwukondygnacyjnego budynku głównego, do którego przylega trzykondygnacyjne skrzydło w formie litery y, posiada powierzchnię użytkową wynoszącą niemal 19.000 m2. duże przesz-

klenia oraz pomarańczowe, żółte i szare powierzchnie elewacji strukturyzują urozmaicony wygląd zewnętrzny budynku. Budynek główny zaakcentowano poprzez mniejsze skrzydła pośrednie oraz klatki schodowe w formie wykuszy.

najnowocześniejsza medycyna Nowoczesny charakter budynku przechodzi płynnie do wnętrza. Przestrzenne korytarze, słoneczne sale chorych i delikatna kolorystyka tworzą obraz przyjaznego i otwartego na pacjenta szpitala z jednoczesnym zachowaniem całej jego funkcjonalności. Szpital dysponuje 185 łóżkami dla pacjentów, z czego 40 na oddziale intensywnej opieki medycznej. dzięki najnowocześniejszemu wyposażeniu medycznemu, między innymi w tomograf do rezonansu magnetycznego, tomograf komputerowy, dwa gabinety angiograficzne i 3 sale operacyjne, zapewniono mieszkańcom południowo-zachodniego regionu rosji wysokiej jakości opiekę kardiologiczną. sprawna realizacja 327 modułów kliniki wyprodukowano w zakładach Cadolto w Cadolzburg i krölpa oraz w zakładzie partnera joint Venture w stolicy Turcji ankarze i przetransportowano drogą morską do miejsca przeznaczenia. Stanowiło to wyjątkowe wyzwanie projektowe, produkcyjne i logistyczne, tym bardziej, że od podpisania w dniu 6 marca 2007 roku ramowego kontraktu na cały projekt do przekazania tego pierwszego szpitala upłynęło tylko dziewięć miesięcy. Projekt: 14 szpitali dla Federacji Rosyjskiej W okresie od marca 2007 do końca 2009 roku firma Cadolto wybuduje na terenie rosji 14 specjalistycznych szpitali. Projekt o wartości 400 milionów euro obejmuje łącznie 257.000 m2 powierzchni brutto. jest to bez wątpienia największy kontrakt w historii budownictwa modułowego.

40-47

„decyzja o budowie szpitali zapadła dwa lata temu. Szczerze mówiąc, jeśli chcielibyśmy budować jedynie tanio, to mogliśmy zwrócić się również do firm z rodzimego rynku. Po konsultacji ze specjalistami doszliśmy do wniosku, że bardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest zastosowanie modułów, jakie widzimy tutaj. I jak mogłem się tutaj przekonać, decyzja ta była słuszna.“ (Władimir Putin na konferencji prasowej w dniu 28.01.2008 w nowo otwartej klinice w mieście Penza) Kliniki 7 centrów kardiochirurgicznych w Penza, Chabarowsku, astrachaniu, krasnojarsku, kaliningradzie, Permie i Czelabińsku 5 centrów traumatologicznych w krasnodarze, Czeboksarach, Smoleńsku, Barnaułu i Władywostoku 2 centra neurologiczne w Tjumienie i Nowosybirsku dla celów realizacji kontraktu Cadolto rozbudował swe zakłady w miastach Cadolzburg i krölpa i zwiększył w nich zatrudnienie. również powierzchnie produkcyjne partnera joint Venture PrekoNS z ankary zostały powiększone o ponad 10.000 m2. Zaplanowany precyzyjnie transport drogą lądową i morską ważących od 30 do 35 ton modułów do oddalonego często o kilka tysięcy kilometrów miejsca przeznaczenia w rosji trwa w zależności od długości trasy od 4 do 8 tygodni. Przy intensywnym poszukiwaniu wykonawcy przez rosyjski rząd Cadolto okazał się być jedyną firmą, która jest w stanie spełnić wymogi dotyczące terminów realizacji, kosztów i jakości tego kontraktu.

TRANSUMED GMBH, TECHNIKA MEDyCZNA Firma tRansumed powstała w 1991 roku i od tego czasu wypracowała sobie silną pozycję w branży budowy i remontów obiektów szpitalnych. Firma ta z siedzibą w koblencji oferuje wysokiej jakości usługi projektowe i wykonawcze, dostarczając również wyposażenie medyczne. Firma skupia się na głównych dziedzinach działalności szpitali: blokach operacyjnych, oddziałach intensywnej opieki medycznej, systemach diagnostyki rentgenowskiej, laboratoriach, centralnych sterylizatorniach i centralnych instalacjach gazowych. Poza rynkiem niemieckim obsługuje głównie klientów z rynku rosyjskiego i arabskiego. zrealizowane projekty w konstrukcji modułowej: centrum transplantologii w moskwie klinika onkohematologii dziecięcej w jekaterynburgu centrum onkohematologii dziecięcej w moskwie, przy ulicy lenininskij Prospekt

st. jans gasthuis, weert

Architecten AAn De mAAs m A A s t r i c h t – r ot t e r D A m 48-53

dobudowa bloku operacyjnego na konstrukcji z pali dobudowa nowego bloku operacyjnego w szpitalu St. jans Gasthuis w holenderskim Weert odbywała się równolegle z remontem istniejącego budynku. Zalety technologii modułowej Cadolto umożliwiły normalne przeprowadzanie operacji podczas całego czasu budowy. Budynek bloku operacyjnego posadowiony na palach na bardzo niewielkiej powierzchni tworzy wyrazisty akcent architektoniczny. tempo w cenie Budowa nowego traktu operacyjnego była częścią przedsięwzięcia związanego z kompleksową modernizacją oddziału chirurgii szpitala St. jans-Hospital w Weert na początku 2009 roku. równolegle z budową nowego obiektu przeprowadzono prace związane z dostosowaniem wybudowanych w 1976 roku sal operacyjnych istniejącego kompleksu do dzisiejszych wymogów. aby móc zagwarantować niezakłóconą pracę oddziału chirurgicznego istotne było, aby realizacja nowego obiektu, mieszczącego 4 najnowocześniejsze sale operacyjne oraz sale przygotowawcze i sale wybudzeń, przebiegła szybko i sprawnie. Połączenie na wysokości 11,50 metra kolejne wyzwanie: ze względów logistyki wewnątrzszpitalnej nowy obiekt miał przylegać bezpośrednio do drugiego piętra istniejącego budynku. dlatego wykonane przez Cadolto moduły zostały ustawione na palach o wysokości 11,50 metra i połączone z głównym budynkiem. Wszystko to odbyło się w ciągu trzech dni na bardzo niewielkim placu budowy o szerokości 15 metrów. Filigranowy szklany balkon Biały kolor i charakterystyczne, przeszklone powierzchnie dobudowanego obiektu wtapiają się dobrze w otaczający kompleks szpitalny. jednocześnie wprowadził on zupełnie nową dynamikę w strefie wejścia do szpitala, które teraz znajduje się częściowo pod konstrukcją z pali. Interesującym detalem architektonicznym jest szklany, zamontowany fabrycznie przez Cadolto balkon. otacza on cały obiekt nadając mu przyjemny filigranowy charakter.



ARCHITECTEN AAN DE MAAS architecten aan de maas, biuro architektoniczne założone w 1928 roku w maastricht, posiada bardzo rozbudowany profil działalności. 85 pracowników zajmuje się projektami z wielu branż: obiekty opieki zdrowotnej, szkoły, obiekty przemysłowe, budownictwo mieszkaniowe oraz domy spokojnej starości i opieki społecznej. w ich projektach widać dążenie do funkcjonalnej, estetycznej i poetyckiej architektury. obiekt w weert zaprojektował architekt theo termond przy współpracy z architektem Robem wolfs.

centre hospitalier, bourg saint maurice

A B + D Architecture, nAncy le g uyADe r e n gineer in g Arc h i t ect u r e , ru e i l mA l m A i so n 54-59

alpinistyczne wyzwanie budowlane dobudowa z charakterem. Choć powierzchnia szpitala Centre Hospitalier de Bourg Saint maurice pod Val d’Isère została powiększona jedynie o jedną trzecią to sprawia on wrażenie zupełnie nowego budynku. dobudowanie budynków o eleganckich drewnianych elewacjach spowodowało nie tylko zmianę, lecz również efektowną poprawę oblicza, wyposażenia i profilu działalności szpitala. nowa estetyka, szybszy dostęp do opieki medycznej Szpital Centre Hospitalier de Bourg Saint maurice, leżący w popularnym regionie narciarsko-wspinaczkowym we francuskich alpach, specjalizuje się głównie w pomocy poszkodowanym w wypadkach oraz w chirurgii urazowej. Poprzez dobudowanie dwóch trzykondygnacyjnych części budynku przed zawodami Pucharu świata w narciarstwie, które odbyły się w lutym 2009 w Val d’Isère, chciano zagwarantować szybką pomoc medyczną. W pierwszej części, która jednocześnie całkowicie odmieniła wejście do całego szpitala, powierzchni 2.400 m2 utworzono oddział ratunkowy, blok z 4 sala-

mi operacyjnymi, oddział porodowy z dwoma salami porodowymi oraz centralę techniczną. druga z dobudowanych części obejmuje powierzchnię 330 m2 i znajduje się w niej radiologia/ekografia oraz mammografia. obie dobudowane części ze swymi drewnianymi elewacjami o przyjaznej kolorystyce tworzą przepiękny akcent na tle istniejącego obiektu. Stopniowany zespół budynków wtapia się nowocześnie w otaczający pejzaż górski. Ciepłe, naturalne wrażenie nie ustaje przy nowym wejściu oraz dalszych dobudowanych częściach. Projekt zimowy na wysokości 850 metrów Znaczny wpływ na projekt dobudowy miały dwa ważne czynniki. Z jednej strony obiekt znajduje się w rejonie zagrożonym trzęsieniami ziemi, a z drugiej strony na wysokości 850 metrów należy liczyć się z dużymi opadami śniegu. obie te kwestie należało odpowiednio uwzględnić w obliczeniach statycznych oraz realizacji budowlanej. kolejnym wyzwaniem był bardzo krótki termin realizacji. Wniosek o pozwolenie na budowę złożono dopiero w połowie lipca 2008 r., więc zdążenie przed zawodami Pucharu świata w Val d’Isère wydawało się bardzo trudne. W efekcie jednak to właśnie wysoki stopień prefabrykacji technologii Cadolto umożliwił ukończenie budowy w alpejskich warunkach zimowych dokładnie na czas oraz przyczynił się do tego, że utrudnienia w normalnym funkcjonowaniu szpitala były jedynie nieznaczne. dostarczone w listopadzie 2008 r. moduły zawierały już między innymi wszystkie mocowania i przyłącza do urządzeń wyposażenia medycznego. dzięki temu prace wykończeniowe na miejscu udało się ukończyć w ciągu zaledwie dwóch miesięcy.

A(B+D) ARCHITECTURE lE GUyADER ENGINEERING ARCHITECTURE a(b+d) architecture z nancy współpracuje z cadolto od 2005 roku. to pięcioosobowe biuro zrealizowało już sześć projektów w technologii modułowej. biuro le guyader engineering architecture z siedzibą w Rueil malmaison pod Paryżem zatrudnia siedmiu pracowników. w 2007 roku zrealizowało wraz z cadolto jako wykonawcą oddział ratunkowy dla dzieci w Poissy.

centrum operacyjne kliniki „Rechts der isar“ uniwersytetu technicznego w monachium

gerlAch/schilcher Architekten BDA monAchium/mArktreDwitz 60-65

kompaktowe, przemyślane, estetyczne Blok operacyjny monachijskiej kliniki „rechts der Isar“ już od dłuższego czasu miał problemy z przepustowością. Istniejące sale operacyjne są częściowo przestarzałe, a planowana od lat budowa nowego obiektu znajduje się jeszcze w bliżej nieokreślonej przyszłości. konieczne było znalezienie szybkiego, wysokiej jakości i ekonomicznego tymczasowego rozwiązania. Innymi słowy: rozwiązania oferowanego przez Cadolto. W lutym 2009 roku firmie Cadolto zlecono budowę centrum z 8 salami operacyjnymi wraz z centralną sterylizatornią. już we wrześniu 2009 roku budynek zostanie przekazany do użytku w stanie pod klucz. Podczas produkcji modułów w zakładzie Cadolto zostanie rozebrany jeden z istniejących budynków i wykonana nowa kondygnacja podziemna. W tym przypadku konieczne jest między innymi skomplikowane podbudowanie sąsiadujących budynków. Z uwagi na to, że prace takie mogą być wykonywane równolegle, oszczędza się cenny czas. Rozwiązanie na miarę Tymczasowy budynek ma zostać zintegrowany z istniejącym zespołem budynków kliniki. Ze względu na niewielką ilość miejsca moduły podnoszone są przez specjalny żuraw o udźwigu 1000 ton. Nowy budynek w kompaktowym, jasnym stylu doskonale wtapia się w otoczenie pod względem architektonicznym, a ogólne wrażenie akcentują przyjemnie klatki schodowe oraz centrale wentylacyjne tworzące poddasze. efektywny podział przestrzeni W piwnicy znajdują się pomieszczenia magazynowe i techniczne. Na parterze zaprojektowano trakt operacyjny oddziału urologii, neurochirurgii, chirurgii ust, twarzy i szczęki oraz ortopedii. Na piętrze znajdzie się centralna sterylizatornia oraz pomieszczenia biurowe i socjalne, natomiast na poddaszu, jak wspomniano wyżej, usytuowana będzie centrala wentylacyjna. Wszystko zostało zaprojektowane zgodnie z koncepcją obiektów medycznych wymagającą krótkich dróg i efektywnych procedur. do budynku prowadzą dwa ciągi schodów i trzy windy. dzięki szczególnym zaletom technologii modułowej Cadolto klinika „rechts der Isar“ będzie dysponowała do czasu realizacji planowanego obiektu docelowego centrum operacyjnym, które spełnia wszystkie wymogi funkcjonalne i architektoniczne.

GERlACH SCHIlCHER ARCHITEKTEN BDA Pracownia architektoniczna posiadająca swe oddziały w monachium i marktredwitz tworzy indywidualne rozwiązania architektoniczne kompleksowych zadań. Projektanci koncentrują się na stworzeniu integracyjnego projektu łączącego w sobie innowacyjne koncepcje rzutów, ekonomiczność i estetykę. szczególnie istotną kwestią jest doradztwo energetyczne. zrealizowane obiekty w konstrukcji modułowej Poza licznymi projektami mieszkaniowymi biuro może pochwalić się projektami budowy szpitali oraz biomedycznych ośrodków badawczych.

instituto europeo di oncologia, mediolan

p r o g e t to m c k , m e D i o l A n

66-71

Pierwsza pomoc - udzielona wzorcowo Zgłoszenie zostało odebrane. I odpowiedziano na nie natychmiast: w ciągu zaledwie sześciu miesięcy powstały dwie sale operacyjne i oddział intensywnej opieki medycznej. Wybudowała je wzorcowo firma Cadolto. tu działali profesjonaliści Instytut onkologii w mediolanie miał problemy z przepustowością: jak podczas zaplanowanej przebudowy kliniki zapewnić wystarczające moce przerobowe i zachować medyczne standardy jakości? Na rozwiązanie nie trzeba było długo czekać. Na pomoc wezwano profesjonalistów Cadolto i wkrótce można było już odetchnąć z ulgą. a dokładnie rzecz biorąc już po sześciu miesiącach. od wykonania szczegółowego projektu w kwietniu 2005 roku do przekazania dobudowanego budynku mieszczącego dwie sale operacyjne, oddział intensywnej opieki medycznej i kilka pomieszczeń pomocniczych upłynęło zaledwie pół roku! trafna diagnoza Zadanie było następujące: potrzebne pilnie dodatkowe sale operacyjne miały być chociażby ze względu na obowiązujące procedury pracy szpitala dostosowane do sal znajdujących się już w szpitalu. oczekiwane przez inwestora ujednolicenie dotyczyło w efekcie zarówno umiejscowienia dobudowanego obiektu, jak również rozmieszczenia pomieszczeń na drugim piętrze, jak i naturalnie rozwiązań architektonicznych. Trafna diagnoza - odpowiedni rezultat. Nowe sale dobudowano przy wejściu głównym. Przejście do istniejących budynków zostało wykonane bez barier, a konstrukcję obudowano nowoczesną elewacją na wysokość budynku. Pomyślano o wszystkim kolejnym ważnym kryterium było niezależne funkcjonowanie wszystkich instalacj wewnętrznych w nowym budynku. Cadolto nie tylko wyprodukował wszystkie moduły, lecz również zamontował w nich kompletną instalację wentylacji i klimatyzacji. Nowe pomieszczenia zostały przekazane do użytku we wrześniu 2005 roku. a wszystkie osoby ze strony inwestora, które podejmowały decyzje dotyczące inwestycji, były ponownie zaskoczone, jak szybko firma Cadolto pośpieszyła z pomocą.

pRoGETTo MCK biurem odpowiedzialnym za projekt i architekturę przedsięwzięcia „istituto europeo di oncologia“ była firma Progetto mck z mediolanu prowadzona przez właściciela, mgr. inż. andrea bambini. to założone w 1999 roku biuro architektoniczne zatrudniające 10 pracowników zajmuje się głównie trudnymi dziedzinami i jest idealnym partnerem w przypadku budynków o wysokich wymogach technicznych i kompleksowym zarządzaniu projektem, np. szpitali i hoteli.

centre hospitalier universitaire de nancy

A B + D Architecture, nAncy

72-77

Refleksja nad czasem i przestrzenią Tworzymy XXI wiek - erę niespodziewanych możliwości. również architektonicznych, pod warunkiem nieograniczonej swobody twórczej. jednak to byłoby zbyt proste. W klinice uniwersyteckiej w Nancy byliśmy związani czasem i przestrzenią. I to w znacznym stopniu. Potrzeba i konieczność Scenariusz, który nasunął się architektom w Nancy, nie był niczym szczególnym. Przynajmniej jak na francuskie warunki budowlane: i tak jak w wielu znajdujących się w centrum miejskich szpitalach brakowało tam przestrzeni. I tak jak często istniejące budynki były i są „z wczoraj“, a dokładniej mówiąc z XVIII wieku. Ten projekt polegał na rozbudowie szpitala o 4 sale operacyjne, 12 łóżek intensywnej opieki medycznej i 48 łóżek zwykłych oraz różne pomieszczenia pomocnicze na niewielkiej powierzchni i w jak najkrótszym czasie. Z drugiej strony architektura nowego budynku miała nawiązywać do otaczającej go starszej zabudowy kliniki uniwersyteckiej. jak udało się to wszystko osiągnąć? dzięki 118 prefabrykowanym modułom z pełnym wyposażeniem technicznym i twórczemu wyczuciu możliwości i granic! Pełen blasku i designu oczekiwano zatem wyglądu, który nawiązywać będzie do wyrazistego charakteru istniejących budynków, nie tracąc jednocześnie nowoczesnego designu technologii modułowej. odpowiedź doświadczonych architektów była nad wyraz prosta: język architektury, w którym rytm i partyturę elewacji wyznaczają poszczególne moduły, stanowi wyraźny kontrapunkt do przepychu wcześniejszych stuleci. Nowy budynek, powstały z konieczności na prostokątnym rzucie z odstępem ośmiu metrów w każdą stronę, spoczywa na tradycyjnym cokole i swą błyszczącą elewacją o prostych liniach odbija dostojne otoczenie. Sens i cel Zdecydowanym celem podziału funkcjonalnego powierzchni użytkowej 3.771 m 2

było optymalne połączenie intymności, komfortu i techniki. Wszystko zostało zaprojektowane w sposób zapewniający sprawne i efektywne funkcjonowanie szpitala. obszary funkcjonalne usytuowano blisko siebie w formie litery u po to, aby skrócić odległości między nimi pokonywane przez personel medyczny. Przejścia dla pacjentów, odwiedzających i dostawców zostały od nich wyraźnie oddzielone. Zastosowanie innowacyjnych modułów Cadolto, wyprodukowanych i zamontowanych jak zawsze przy zachowaniu standardów najwyższej jakości, opłaciło się w tym konkretnym przypadku podwójnie. W porozumieniu z inwestorem jeszcze w trakcie prac projektowych wprowadzano elastyczne zmiany podziału powierzchni. Tak, jak wydawało się najlepiej dla dostosowanej do potrzeb i realizowanej perfekcyjnie rozbudowy Centre Hospitalier universitaire de Nancy.

A B + D ARCHITECTURE dla utworzonej w lipcu 2004 roku przez stéphana bolzer i jeanyves de mel bindé pracowni architektonicznej opisany projekt stanowił debiut w zakresie budownictwa medycznego. od tego czasu biuro coraz prężniej działało w tym sektorze. aktualna realizacja, projekt nowego oddziału sterylizacji szpitala w lunéville, jest jedynym z wielu udanych projektów szpitali autorstwa pięcioosobowego obecnie zespołu projektowego. Ponadto biuro zajmuje się projektowaniem domów jednorodzinnych, obiektów szkolnych, uniwersyteckich, sportowych, przemysłowych i biurowych.

oddział kliniki uniwersyteckiej w düsseldorfie

B e r g s t e r m A n n + D u tc z A k , D o r t m u n D

78-83

z zawrotną prędkością po lewym pasie! Co zrobić, jeśli istniejący obiekt wymaga pilnego remontu, lecz szpital musi nadal funkcjonować bez zakłóceń? odpowiedź jest prosta: postawić na technologię Cadolto i czerpać korzyści z szybkiego tempa realizacji! od słów do czynów I tak właśnie było. kierownictwo uniwersyteckiej kliniki Ginekologicznej w düsseldorfie stanęło w obliczu konieczności pilnego wyremontowania budynków kliniki, które czasy świetności już dawno miały za sobą, jak również pod silną presją, aby w jak najkrótszym czasie przywrócić normalne funkcjonowanie kliniki. Trudno się zatem dziwić, że wybór padł na szybką w realizacji technologię modułową Cadolto. jak się okazało, decyzja była słuszna na całej linii. Pod względem tempa realizacji, ponieważ kompletnie wyposażony budynek o powierzchni użytkowej wynoszącej 3.050 m2 został oddany do użytku w cztery miesiące od dnia otrzymania zlecenia. W kwestii jakości, ponieważ pod względem architektonicznym, budowlanym i funkcjonalnym ten wzorcowy obiekt przyjął postać, która spotkała się z nad wyraz pozytywnym oddźwiękiem.

all inclusive dwukondygnacyjny, trzyczęściowy budynek mieszczący dwa duże oddziały na 74 łóżka i strefy specjalne dla noworodków składa się z 62 modułów wyprodukowanych w halach zakładów w Cadolzburgu - wraz z kompletnymi instalacjami, podłogami, oknami, szynami instalacyjnymi, wbudowanymi szafami, sanitariatami, a nawet zamontowanymi na ścianie przewijakami. Połączenie i montaż tego obiektu odbyły się na miejscu rozebranego wcześniej budynku, którego piwnicę pozostawiono jako ważny element systemu zasilania energetycznego kliniki. Piękna integracja Szklane łączniki na obu kondygnacjach zapewniają wolne od barier przejście do sąsiedniego budynku głównego kliniki Ginekologicznej. również wizualnie nowoczesna budowla wtapia się perfekcyjnie w starszy kompleks budynków z cegły: murowana elewacja z czerwonej cegły jest wyrazem architektonicznej harmonii, nie ukrywając przy tym wyrazistego, modułowego charakteru nowego budynku. ujmujące akcenty stanowią przyciemniane okna aluminiowe na wysokość pomieszczeń z balkonami francuskimi, zapewniające dużą ilość światła dziennego wewnątrz pomieszczeń i zabezpieczające równocześnie przed zbyt silnym nasłonecznieniem. Przyjazny, jasny klimat panujący w całym budynku, promieniujący z przestrzennego atrium na wszystkie korytarze, uzyskano również dzięki koncepcji materiałowej i kolorystycznej opartej na emanującym ciepłem naturalnym drewnie i subtelnych odcieniach. uwzględniono również funkcjonalne detale istotne dla sprawnego funkcjonowania szpitala. Na przykład ściany korytarzy, obijane często przez łóżka, zostały wzmocnione metalowymi płytami – a ponieważ personel kliniki ma zazwyczaj ręce pełne pracy – zastosowano wygodne, zamykane magnetycznie, drewniane drzwi bez klamek i zatrzasków.

BERGSTERMANN + DUTCZAK zatrudniające 16 pracowników biuro działa na rynku od 1956 roku i jest kierowane przez mgr. inż. arch. wolfganga bergstermann‘a, prof. inż. arch. mariana dutczaka oraz mgr. inż arch. michaela schwarze. udział w ponad 150 konkursach, również międzynarodowych, przyniósł ponad 70 nagród, w tym wiele pierwszych. biuro bergstermann + dutczak architekten ingenieure gmbh specjalizuje się w projektowaniu szpitali i obiektów służby zdrowia, jednostek badawczych i laboratoriów oraz obiektów biurowych i przemysłowych.

stacja krwiodawstwa we wrocławiu

g r u pA 3 3 _ 03 & V e g A c A D, w r o c ł Aw

84-89

udane wypełnienie luki dwa budynki. różne wysokości, różne linie zabudowy. a pomiędzy nimi luka, wypełniona kiedyś prowizorycznie pawilonem. W konsekwencji niekorzystne ogólne wrażenie i wiele niewykorzystanej powierzchni. W przyszłości: wszystko zmieni się na dobre. Połączenie w centrum uwagi Głównym zadaniem architektonicznym w przypadku regionalnego Centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa we Wrocławiu było funkcjonalne zintegrowanie istniejącej zabudowy w nową, harmonijną całość. W obliczu zastanej sytuacji nie było to proste zadanie. W każdym razie na pierwszy rzut oka: mówimy tutaj o czterokondygnacyjnej kamienicy wybudowanej w roku 1904, która przed wojną była częścią zamkniętego ciągu zabudowy wzdłuż ulicy. drugi z budynków to jednopiętrowe laboratorium. Trzeci to pawilon łączący dotąd oba budynki, który miał ustąpić miejsca nowemu, czteropiętrowemu obiektowi. Brzmi prosto? W efekcie mieliśmy do czynienia z różnymi typami budynków, dwoma liniami zabudowy i różnymi wysokościami! udany efekt końcowy Na powierzchni 1.990 m2 stanęło 49 modułów ustawionych na ściankach żelbetowych zagłębionej częściowo piwnicy. moduły zawierające kompletne instalacje zostały dostarczone na plac budowy i tam połączone w ciągu dwóch miesięcy w gotowy budynek. Pod względem funkcjonalnym osiągnięto to, czego oczekiwano: Nowy obiekt jest optymalnie połączony z odnowioną w międzyczasie przedwojenną kamienicą. Piwnice służą jako magazyn, na pierwszym i drugim piętrze znalazły się laboratoria, gabinety pobierania krwi oraz sale lekarskie, na trzecim i czwartym piętrze przewidziano pomieszczenia socjalne i biurowe. łączna powierzchnia użytkowa obiektu wynosi teraz 4.240 m2, czyli wystarczająco dużo przestrzeni do oddawania krwi i leczenia! logiczna koncepcja budynku Budowa nowego czterokondygnacyjnego obiektu w konstrukcji modułowej Cadolto spełniła doskonale wszystkie wymogi i oczekiwania. Nowy obiekt składa się z budynku głównego w kształcie prostopadłościanu zachowującego linię zabudowy jednopiętrowego laboratorium. Trzykondygnacyjną elewację zdobią gładkie panele aluminiowe w wyrazistym jasnozielonym kolorze. Ciekawym akcentem jest grafitowy pas na wysokości ostatniej kondygnacji o popielatej, drapanej elewacji. od strony południowo-wschodniej dominuje pionowy, popielaty trzon przeszklonej częściowo klatki schodowej. od strony zachodniej do masywnego dolnego elementu zielonego prostopadłościanu przylega kolejny trzypiętrowy budynek. Ten jednak nawiązuje do linii zabudowy i wysokości gzymsu przedwojennej kamienicy i tworzy wizualną harmonię cofniętego czwartego piętra z tarasami ograniczonymi balustradą.

GRUpA33_03 & VEGA CAD nagradzana wielokrotnie wrocławska pracownia może pochwalić się projektami zrealizowanymi na terenie całej Polski. Poza dokumentacją techniczną – zdecydowaną specjalizacją biura – architekci podejmują się wykonania różnorodnych zadań projektowych z zakresu konstrukcji, architektury, urbanistyki i aranżacji wnętrz. główną dziedziną jest rewitalizacja cennych budynków architektury przemysłowej i obszarów postindustrialnych. biuro zrealizowało już liczne, bardzo duże projekty dla inwestorów prywatnych i instytucjonalnych z kraju i zagranicy.

Klinika Dermatologii klinika uniwersytecka w essen

B e r g s t e r m A n n + D u tc z A k , D o r t m u n D 90-95

Permanentne naświetla, rytmiczne przestrzenie wewnętrzne Istniejący budynek uniwersyteckiej kliniki dermatologii w essen nie spełniał pod względem przestrzennym i funkcjonalnym obowiązujących obecnie standardów. dlatego zarząd uniwersytetu podjął w 2007 roku decyzję o budowie nowego, nowoczesnego obiektu. atrakcyjna, funkcjonalna architektura Projekt budynku wykonany przez pracownię projektową Bergstermann architekten charakteryzuje nowoczesny język architektury, starannie dopracowane detale oraz konstrukcja zapewniająca wysoki stopień elastyczności na wypadek konieczności wprowadzenia zmian w przyszłości. droga do nowej kliniki dermatologii o powierzchni brutto wynoszącej 7.131 m 2

prowadzi przez reprezentacyjne wejście główne z zadaszeniem i podjazdem. krótkie drogi z przejrzystymi jednostkami użytkowymi zapewniają pracownikom szpitala optymalne warunki pracy, a wychodzące na zewnątrz naświetla tworzą przyjemną i przyjazną atmosferę w całym budynku. Idea transparentnej i wypełnionej światłem kliniki jest widoczna w całym nowym budynku. Przestrzeń wewnętrzna sprawia wrażenie rytmiczności i rozciągłości. dodatkowym elementem zapewniającym urozmaicone i piękne wrażenia jest atrium.

Połączenie atutów technologii modułowej Technologia modułowa Cadolto umożliwia równoczesne wykonywanie kondygnacji podziemnej na placu budowy oraz produkcję modułów w fabryce. dzięki temu skraca się czas budowy. Ze względu na gęstość zabudowy na terenie kliniki głównym wymogiem inwestora było ograniczenie do minimum hałasu i zanieczyszczenia powietrza wskutek budowy. również tutaj modułowa prefabrykacja à la Cadolto była doskonałym rozwiązaniem.

BERGSTERMANN + DUTCZAK zatrudniające 16 pracowników biuro działa na rynku od 1956 roku i jest kierowane przez mgr. inż. arch. wolfganga bergstermann‘a, prof. inż. arch. mariana dutczaka oraz mgr. inż arch. michaela schwarze. udział w ponad 150 konkursach, również międzynarodowych, przyniósł ponad 70 nagród, w tym wiele pierwszych. biuro bergstermann + dutczak architekten ingenieure gmbh specjalizuje się w projektowaniu szpitali i obiektów służby zdrowia, jednostek badawczych i laboratoriów oraz obiektów biurowych i przemysłowych. zrealizowane obiekty w konstrukcji modułowej: zrealizowane projekty to m. in. Park technologiczny w münster, szpital św. jana w dortmundzie, uniwersytet im. heinricha heine w düsseldorfie, szkoła w Röser w luksemburgu oraz uniwersytecka klinika dermatologii w essen.

oddział szpitala św. dominika, berlin

Architecte FrAnk FrieDrich, Berlin

96-101

harmonijne dopasowanie oddział szpitalny łączy dwa trakty budynku szpitala św. dominika w Berlinie. Ze względu na to, że teren szpitala jest wpisany do rejestru zabytków, na etapie projektowym i wykonawczym konieczna była ścisła współpraca ze służbami ochrony zabytków. zaakcentowane wrażenie zewnętrzne W projekcie dużą uwagę zwrócono na harmonijne wtopienie nowego budynku w istniejący kompleks, a jednocześnie na stworzenie dla niego własnej tożsamości i jednoznacznego adresu. Zastosowane tu rozwiązanie elewacji, oparte na poziomym strefowaniu klinkierowego cokołu, należy do tradycji berlińskiej. Najwyższą kondygnację zaakcentowano, oddzielając ją gzymsami. Ciepłe kolory integrują oddział z istniejącą zabudową oraz otaczającą zielenią. Wrażenie wtopienia obiektu wzmacnia falisty pas krzewów o różnej wielkości i kolorach znajdujący się wzdłuż cokołu budynku. W ten sposób stworzono dla pacjentów miejsca wypoczynku na drewnianych podestach - jeden w zacienionym miejscu na dziedzińcu, na gorące dni, a drugi, w słonecznym miejscu z przodu budynku oddziału. duży projekt, krótkie terminy Ten 3-kondygnacyjny budynek składający się z 84 modułów o powierzchni użytkowej wynoszącej 3.340 m2 mieści 102 łóżka. Przekazanie budynku w stanie pod klucz odbyło się 28 kwietnia 2000 r., czyli po upływie około pół roku od momentu rozpoczęcia prac projektowych i kilka miesięcy od wyboru Cadolto na generalnego wykonawcę inwestycji. transparentny kształt Zastosowane wewnątrz materiały tworzą ujmujący i harmonijny kanon kolorystyczny. korytarze prowadzą do światła, więc dyżurkom pielęgniarek i strefom pobytu pacjentów nadano transparentny charakter, wzmocniony dodatkowo wysuniętymi logiami i tarasami. Przemyślana koncepcja wydziela strefy funkcjonalne pod względem zadań personelu. uzyskanie krótkich dróg personelu podczas opieki nad pacjentami było wiodącą myślą przy planowaniu podziału przestrzeni.

ARCHITEKT FRANK FRIEDRICH w 1988 roku mgr inż arch. Frank Friedrich otworzył własną pracownię projektową. liczący dziś ok. 20 osób zespół posiada bogate doświadczenie w najróżniejszych dziedzinach, począwszy od tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, koncepcji urbanistycznych i architektonicznych, a skończywszy na projektach modernizacji zabytkowych obiektów znajdujących się pod ochroną konserwatorską. jedną ze specjalności biura są obiekty służby zdrowia. biuro obsługiwało inwestycje budowy lub przebudowy 12 oddziałów szpitalnych w berlinie i düsseldorfie, w tym 2 oddziałów intensywnej opieki medycznej. wśród zrealizowanych przez nie obiektów znajduje się również centrum zdrowia Prima Vita znajdujące się na terenie szpitala waldfriede w berlinie–zehlendorf. w dziedzinie obiektów mieszkaniowych i komercyjnych Frank Friedrich prowadził projekty w berlińskich dzielnicach intensywnego rozwoju urbanistycznego: Französisch buchholz, wasserstadt spandau i helle mitte hellersdorf, oraz w kompleksie mieszkaniowym w bernau Friedenstal pod berlinem. w dziedzinie hotelarstwa zrealizował w 2003 roku kompleksową inwestycję budowy pensjonatu kloster arenberg w koblencji. biuro zrealizowało łącznie 1.071 jednostek mieszkaniowych i 20.864 m2 powierzchni komercyjnej.

centrum bioinnowacyjności (biz) biotechnologia wyższej szkoły zawodowej w darmstadt

A r c h i t e k t u r B ü r o t h o m A , D A r m s tA Dt 102-107

Synteza formy, funkcji i konstrukcji Laboratoria znajdują się od strony północnej. Za dużymi oknami nauczyciele i studenci oddają się przy dobrym świetle badaniom naukowym i nie muszą martwić się stosowaniem jakichkolwiek zaciemnień. Pomieszczenia biurowe i pomocnicze znajdują się od strony południowej, po której można przyjemnie pracować. Główną dewizą projektu jest szybka i prosta orientacja, co podkreśla również centralny element budynku strefy wejścia wraz ze słoneczną klatką schodową, z której oświetlany jest również korytarz. dwa pionowe szyby, sięgające przez całą wysokość aż do centrali technicznej w dachu, zapewniają kompleksowe zasilanie pomieszczeń laboratoryjnych. Nowoczesne materiały akcentują innowacyjny cel budynku. aby budynek korespondował z sąsiednimi budynkami instytutu wybudowanymi w latach 70-tych zdecydowano się na zastosowanie malowanej elewacji aluminiowej. Wrażenie poziomego podziału budynku, wywoływane przez aluminiową falę oraz wyróżnione kolorystycznie ciągi okien, jest niwelowane przez przeszkloną klatkę schodową - dynamiczne rozwiązanie, wyróżniające równocześnie wejście oraz pionową komunikację nowego centrum badawczego. sprawna realizacja Zlecenie na wykonanie projektu Centrum Bioinnowacyjności uniwersytetu Technicznego i Wyższej Szkoły Zawodowej w darmstadt biuro otrzymało w sierpniu 2003 r. już 26 marca 2004 r. miał miejsce odbiór gotowego do użytku budynku, w zaledwie trzy i pół miesiąca od wyboru Cadolto na wykonawcę obiektu. kierownik projektu Helko Thoma: „Projekt ten pokazał, że wysokiej jakości laboratorium o powierzchni brutto ok. 2.000 m2 można zaprojektować i zrealizować w naprawdę krótkim czasie. Współpraca z firmą Cadolto przebiegała doskonale. Cadolto reagował szybko i elastycznie na specjalne życzenia oraz szczegóły, które wypłynęły dopiero podczas budowy, wprowadzając je chętnie w życie. od początku była to wyjątkowo konstruktywna i udana współpraca.“ najlepsze warunki do badań i nauczania Trzykondygnacyjne Centrum Bioinnowacyjności (BIZ), projekt będący owocem współpracy Wyższej Szkoły Zawodowej i uniwersytetu Technicznego w darmstadt, zapewniło potrzebne pilnie powierzchnie laboratoryjne dla studentów biotechnologii uT w darmstadt. W późniejszym czasie budynek ma służyć jako wspólne centrum badawcze Wyższej Szkoły Zawodowej i uniwersytetu Technicznego w darmstadt. dlatego bardzo ważna była elastyczność laboratoriów, których wielkość będzie można w przyszłości bez problemu zmienić. 8 pracownikom i około 150 studentom kierunku biotechnologii zapewniono optymalne warunki do pracy i badań. Przestrzenne laboratoria zajmują ok. 750 m2 z ok. 1.150 m2 łącznej powierzchni użytkowej. Służą one do prac badawczych i praktycznych w zakresie mikrobiologii, biologii molekularnej, biochemii i biotechnologii. dla celów prowadzenia zajęć dydaktycznych przewidziano 1 salę seminaryjną i 1 salę komputerową. Biura oraz pomieszczenia magazynowe, techniczne i socjalne uzupełniają ten udany budynek uczelniany.

B I URo ARC H I T E KTo N I CZ N E T H oM A mgr inż. wolfgang thoma brał udział jako współpracownik i partner kilku biur projektowych w wielu poważnych projektach, na przykład projekcie budowy hotelu altea we Frankfurcie, budynku lsg na lotnisku we Frankfurcie, centrum urzędniczego we Frankfurcie oraz rozbudowy wyższej szkoły zawodowej w gießen–Friedberg. w 1987 roku założył on w darmstadt biuro architektoniczne thoma, które prowadzi dziś wspólnie ze swym synem mgr. inż. helko thoma. od 1991 r. biuro thoma działa głównie dla różnych inwestorów instytucjonalnych.

budynek laboratorium november ag w erlangen

m 2 A r c h i t e k t e n s tA Dt p l A n e r , e r l A n g e n 108-113

wymagające zadanie - kreatywne rozwiązanie realizacja nowych pomieszczeń laboratoryjnych i biurowych dla innowacyjnego, prężnie rozwijającego się przedsiębiorstwa działającego w branży biotechnologii, november aG z erlangen, stanowi sama w sobie wymagające wyzwanie. W tym przypadku szło ono dodatkowo w parze z wymogiem dobudowy kondygnacji na budynku z 1975 roku, który pod względem konstrukcji i wykonania nie nadawał się właściwie do nadbudowy. Ważnym życzeniem inwestora było również, aby budowa nie stanowiła najmniejszego nawet utrudnienia dla funkcjonowania laboratorium. aby nie zakłócać pracy laboratorium, cały istniejący budynek wraz z dachem nie został nawet dotknięty. Nowe piętro z nowymi laboratoriami oparto na stalowej podkonstrukcji wykonanej dookoła budynku. dlatego właśnie górna kondygnacja wystaje nieco i jest pięknie zaakcentowana przez wygląd elewacji. Pomieszczenia biurowe w części dwukondygnacyjnej umieszczono wzdłuż istniejącego budynku. Ze względu na różną wysokość kondygnacji poziomy laboratoryjne i biurowe są lekko przesunięte, co nadaje wyjątkowej zamaszystości pionowemu dojściu w postaci podwieszanej konstrukcji stalowej z ułożonymi na niej płytami z klejonego drewna. dzięki zastosowaniu szklanego dachu panuje tu przyjemna otwarta atmosfera nowoczesnego dziedzińca. Profesjonalny efekt W kwietniu 2000 r. biuro m2 architekten z erlangen otrzymało zlecenie na wykonanie projektu. Po 9 miesiącach prac projektowych i budowlanych nowe pomieszczenia zostały przekazane do użytku. Napięty harmonogram oraz wymóg zastosowania konstrukcji lekkiej już we wczesnym stadium projektu uzmysłowiły, że należy wybrać technologię o bardzo wysokim stopniu prefabrykacji (obejmującym kompletne wyposażenie laboratorium). Przetarg na generalne wykonawstwo firma Cadolto wygrała bezapelacyjnie zarówno pod względem ceny, jak i zachowania wymaganych terminów realizacji. Wykonawca potrzebował zaledwie 11 tygodni na ukończenie robót budowlanych, choć montaż mógł odbywać się wyłącznie w weekendy.

M2 ARCHITEKTEN STADTplANER biuro z erlangen prowadzone przez architektów gabriele glas i ottmara mühlberger istnieje od 1991 r. zostało one utworzone, gdy w konkursie urbanistycznym na zagospodarowanie terenów dawnych zakładów Fag kugelfischera w erlangen-bruck, alternatywa a i b, duet ten zdobył 1 nagrodę i otrzymał od urzędu miasta erlangen zlecenie opracowania planu zagospodarowania przestrzennego dla alternatywy b. usługi projektowe biura m2 architekten obejmują wszystkie fazy inwestycji. biuro łączy dążenie do innowacyjnej, ekologicznej i kreatywnej architektury i urbanistyki ze świadomością kosztów, ekonomicznym sposobem myślenia i właściwym sterowaniem projektem.

w dziedzinie budownictwa ogólnego m2 architekten specjalizują się w projektowaniu obiektów administracyjnych i laboratoriów. biuro posiada również długoletnie doświadczenie w dziedzinie budowy i przebudowy szpitali.

szpital Powiatowy w albstadt

j A u s s + g A u p p, F r i e D r i c h s h A F e n

114-119

trudna sytuacja wyjściowa Powiat Zollernalb stanął w 2001 roku przed zadaniem budowlanym wymagającym poszukiwania nowych, kreatywnych możliwości realizacji. Szpital powiatowy w albstadt potrzebował pilnie dwóch nowych oddziałów, jednak warunki wykluczały możliwość budowy nowego budynku lub dobudowy nowej części. jedyne, co pozostało, to rozbudowa w górę, czyli: kolejne - szóste - piętro. Szczególnym wyzwaniem była konieczność realizacji prac budowlanych bez przerywania pracy szpitala. Ponadto w fazie przygotowawczej konieczne było wyburzenie części kondygnacji i podwyższenie wszystkich klatek schodowych i szybów wind. dobudowa kondygnacji na budynku oddziału trwała równolegle z dobudową kondygnacji na centrali technicznej również przy normalnym funkcjonowaniu szpitala i z pełną świadomością, że sale operacyjne są uzależnione od techniki. zwięzła architektura Nowa kondygnacja, jako spokojna, lecz zwięzła i duża forma, miała dokumentować z jednej strony szpital jako taki, a z drugiej strony wartość w tkance miejskiej – stąd dynamiczne przejście oraz wysokiej jakości elewacja gontowa z patynowanej miedzi. Struktura rzutu została pomyślana w taki sposób, aby sale chorych znajdowały się od południa z widokiem na dolinę, a pomieszczenia użytkowe od północy. Ta jasna linia jest konsekwentnie utrzymywana i wzmacniana dodatkowo wysokiej jakości aranżacją wnętrz z jasnymi pomieszczeniami. Lekarze, pacjenci i odwiedzający cieszą się na nowym piętrze nie tylko zapierającym dech w piersiach widokiem na panoramę albstadt, lecz korzystają również z odpowiedniego otoczenia do pracy i życia. Wszystko jest jasne, przyjazne i komfortowe i nawet najmniejsze detale spełniają wymogi nowoczesnego budownictwa szpitalnego. dobudowa kondygnacji na klinice Powiatowej w albstadt otrzymała w 2002 roku wyróżnienie „Przykładne budowanie“ przyznawane przez Izbę architektoniczną Badenii-Wirtembergii. sprawna realizacja 26 prefabrykowanych modułów przestrzennych w konstrukcji stalowej – każdy o wadze 40 ton, długości ok. 18 metrów i szerokości 4 metrów – zostało przewiezionych do albstadt na początku marca 2002 r. podczas przygotowanej perfekcyjnie akcji logistycznej. ustawiono je na wysokości 30 metrów na dachu kliniki. W ciągu czterech dni moduły zostały kompletnie zmontowane i przygotowane optymalnie do ich wyposażenia. Nowa kondygnacja o powierzchni 2.050 m2, na której znalazły się dwa oddziały szpitalne na 72 łóżka, została oddana do użytku w maju.

JAUSS + GAU p p biuro jauss+gaupp z Friedrichshafen działa na rynku od 1968 r. i zatrudnia około 20 pracowników. zrealizowało ono projekty wszelkiej wielkości dla inwestorów prywatnych i instytucjonalnych od koncepcji po nadzór autorski. duża część zleceń jest wynikiem ekspertyz lub konkursów. biuro specjalizuje się między innymi w projektowaniu obiektów szpitalnych. obok funkcjonalności oraz precyzyjnego planowania terminowego i kosztowego biuro jauss + gaupp chciało stworzyć pomieszczenia, które dzięki swej atmosferze przyczynią się do dobrego samopoczucia ludzi.

Klinika hirslanden w zurychu

s A m A r c h i t e k t e n u n D pA r t n e r A g, z u ryc h

120-125

Dynamiczna architektura W 2000 r. prywatny szpital Hirslanden w Zurychu potrzebował pilnie nowej sali operacyjnej, sal chorych i gabinetów laryngologicznych. Ze względu na niewielką ilość miejsca konieczne było, aby część z nowych pomieszczeń umieścić nad istniejącym traktem radiologii, którego konstrukcja nie dopuszczała dodatkowego obciążenia. rozwiązanie: zamontowana wzdłuż konstrukcja składająca się ze stalowej kratownicy o długości 47 metrów, łącząca z jednej strony jednostki przestrzenne. również optycznie cały kompleks odzwierciedla dynamiczne napięcie. osiągnięty pomiędzy zabudową z 1930 roku a nowoczesną nową zabudową kontrast jest bardzo udany. koncepcja architektoniczna oparta jest głównie na precyzyjnej realizacji wymogów użytkowych. Pomieszczenia posiadające przejrzystą strukturę oraz wysokiej jakości wyposażenie łączą konsekwentną funkcjonalność z przyjazną i jasną atmosferą. Dynamiczna realizacja Całkowicie spełniono życzenie inwestora oczekującego szybkiej realizacji projektu. mimo trudnej sytuacji wyjściowej - ciasnych pomieszczeń, wąskich dojazdów i starych murów - która nie bardzo dopuszczała rozbudowę, od momentu pierwszych koncepcji i uzgodnień lokalizacyjnych do wprowadzenia się do budynku upłynęło zaledwie 11 miesięcy. Poza tym wszystkie prace były wykonywane podczas normalnej pracy szpitala, nie stanowiąc najmniejszego utrudnienia.

SAM ARCHITEKTEN UND pARTNER AG biuro zostało utworzone w 1958 roku przez prof. dolfa schnebli, a w 1985 r. przekształcone w spółkę akcyjną. właścicielami biura obok dolfa schnebli są sacha menz, matthias schmid i René antoniol. w tym renomowanym biurze architektonicznym pracuje 38 osób, w tym 25 architektów. Pojmowanie architektury i urbanistyki jest nacechowane klasycznym modernizmem. już w latach 60-tych w biurze dolfa schnebli w agno powstały w kraju i zagranicą wartości obowiązujące w dzisiejszej architekturze. głównymi dziedzinami nagradzanej wielokrotnie pracy sam architekten jest projektowanie obiektów mieszkaniowych, przemysłowych, biurowych i komercyjnych oraz budynków użyteczności publicznej i szpitali.

budynek mRt Freie universität berlin

stephAn höhne Architekten BDA, Berlin

126-129

nowoczesna architektura naukowa Budowa kompleksowego budynku badawczego poddana była od początku silnej presji czasowej, ponieważ środki pomocowe dFG przyznane dla tego projektu, który za pomocą techniki obrazowania rezonansem magnetycznym bada związki emocji i ich przedstawieniu w języku, obrazach i dźwiękach, były związane z bardzo krótkimi terminami. Z tego powodu od samego początku w rachubę wchodziła wyłącznie metoda modułowa. W maju 2008 roku firma Cadolto otrzymała zlecenie. Z powodu dużej presji czasowej konieczne było jednoczesne prowadzenie prac projektowych i budowlanych. Był to budynek, w którym ze względu na jego przeznaczenie (obrazowanie rezonansem magnetycznym) oraz bardzo skomplikowane wymogi techniczne konieczne było szukanie nowatorskich rozwiązań. jeszcze w fazie realizacji wprowadzano dość znaczne zmiany w projekcie, na które Cadolto reagował zawsze elastycznie. znamienna architektura We wrześniu 2008 roku sześć modułów zostało ustawionych przez specjalny żuraw o udźwigu 650 ton na przygotowanej uprzednio płycie fundamentowej i połączonych z częścią Silberlaube uniwersytetu Freie universität w Berlin-dahlem. utrudnienia w funkcjonowaniu uczelni trwały tylko jeden dzień. Powstała charakterystyczna i ciekawa optycznie bryła. elewacja z paneli z blachy Vm ZINC® koresponduje z istniejącą zabudową. Nowy obiekt jest połączony ze starszymi budynkami przestrzennym wejściem. aby dostosować budynek do architektury Silberlaube, projekt przewidywał dużą wysokość kondygnacji i elewację frontową z dużymi oknami. bogate możliwości badawcze pod jednym dachem Poza pomieszczeniem do rezonansu magnetycznego w budynku znalazły się trzy dodatkowe gabinety do badań (spektroskopia Ir, elektroencefalografia, przezczaszkowa stymulacja magnetyczna) oraz niezbędne do tego pomieszczenia pomocnicze i pomieszczenie kontrolne. Na dachu znajduje się centrala techniczna. Centrum badawcze, umożliwiające przeprowadzanie pod jednym dachem badań neurokognitywnych o takim zakresie, było dotąd dla niemieckich uniwersytetów czymś niespotykanym.

STEpHAN HöHNE ARCHITEKTEN BDA to renomowane berlińskie biuro powstało w 1992 roku i działa od tego czasu w wielu dziedzinach: budownictwo mieszkaniowe, obiekty biurowe i komercyjne, obiekty użyteczności publicznej, szpitale, hotele, aranżacja wnętrz, modernizacja starych budynków, opracowania urbanistyczne oraz master plany. biuro specjalizuje się we wszelkiego rodzaju projektach mieszkaniowych, od osiedli willi miejskich, poprzez budownictwo wielkomiejskie, na ekskluzywnych rezydencjach kończąc, jak również w projektach budynków znajdujących się pod ochroną konserwatorską i obiektów szpitalnych. Pojmowanie architektury jest wolne od mody i trendów i odnosi się do esencji architektury. na pierwszym planie znajduje się silna koncepcja, jasność i wysoka jakość materiałów. chodzi o wypracowanie indywidualnych architektonicznych charakterów o wysokiej jakości i w konsekwentnej koncepcji.

w w w. c a d o l t o . c o m