•
-
.
.
f
1
..
. .
,.
l
Bldl~ .
•
...
.
"
•
-
"
s
.
·'
••
~>
:
.
-.
1
~
~
1
~ 1-
Ir
•
~
..
.
•
.
. .
. •
~ t
f
"
.
'
,
'
.
TÜRK ve YAHUDi KÜLTÜRLERiNE BİR MUKAYESELi BAKIŞ
.
..
TURK .. ..ve YAHUDI . . KULTURLERINE . BIR MUKAYESELI BAKlŞ
BURHANOGUZ
İSTANBUL
2003
Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınlan 9 Kültür Dizisi: 7 ISBN 975-8586-09-2 1992, İstanbul 1. Basım Ocak 2003, İstanbul 2.Baskı
© 2003 Anadolu Aydıı:ılanma Vakfı İktisadi İşletmesi Tüm yayın hakları saklıdır. Anadolu Aydınlanma Vakfı İktisadi İşletmesi'nin yazılı izni olmaksızın tamamen veya kısmen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz. Tercüme hakkı yazara aittir.
Baskı Hazırlık
Ahmet Y. Özbilen Kapak Tasarım Murat Efe Montaj/İç ve Kapak Baskı Kurtiş Matbaacılık Sultanahmet-İstanbul 02 ı 2 518 ll 28
Cilt Güven Mücellithanesi
A~ADOLU AYDıNLANMA
Söğütiii Çeşme
VAKFI YAYlNLARI Sk. No: J8/21
Kadıköy-İstanbul
e-posta:
[email protected] [email protected] Tel: 0212 513 80 19 Faks: 0212 513 81 09
ÖNSÖZ Tarihin içine dalm
7 llfıhiyat, mistisism - tasavvuf gibi konulara daldıkça bu disiplinlerin gerektirdikleri tenninolojinin 'kullanılması kaçınılmaz oldu. Bu itibarla kitabın üslubunu agır t?ulacakların sayısı az olmayacaktır. Sözcüklerin bau dillerindeki karşılıklarını da yazarak buim kısmen olsun hafiOeuıieye çalışuk. ·
Genelde dinler tarilıçisin~n rahatsızlık vcrdigi yer, bilgilerinin, çizdiği tabioyu zengin leştirebilecek bütün disiplinleri kucakladığmokt.a olup tarihçi, tck bir konu etrafında derinlere inmez. Aksi halde bir dini, beşert biitiinlliga içinde yakalamak amacını unutabilir. August.us da, Yahve gibi ''öz_vatanının Baba'sı" olmuştu ... Kıyaslamalar Ama bir yerde durmak zorundaydık. Literatücü olabildiğince özetleyecek kullandık. Hint etkilerinin önemi inlclr edilemezken bunlara çok az değindik ve mümkün olduğu kadar Ön Asya'da kalmaya özen gösterdik. o ise ki kuyruğunu ıstran yılan örge ve sembolü, lbranllcrde olduğu kad.'U' Aıtekierde de mevcut... · alabildiğine çoğallılabilirdi.
Din kitaplarından metin aktarmalarını Kitabı Mukaddes Şirketi'nin "Kitabı Mukaddes .Bski ve Yeni Alıit ("Tevrat" ve "İncil"), !stanbul 1969, ile Ömer Rıza Doğrul'un 'Tanrı Buyruğu. Kur'an-ı Kerim'in Tercüme ve Tefsir-i Şerifi", İstanbul 1947'den yaptık. Sadece Kur'an'da geçen Arapça sözcüğün kendisi gerektiğinde, orijinal Arapça metne baş vurduk. Ayrıca, gerektiği yerlerde Kitabı Mukaddesi, "La Sainte Bible", trad. Louis Segond, Geneve 1946 ile karşılaşudık.
Batı literatüründe .bazen ayet nümeroları "Tanrı Buyruğu"nunkine uymuyordu. Biz bu numeroları bu sonuncu kitaptakine göre dercettik.
Literatürden yaptı~ımiz alıntılarda, halyanların "traduttore, traditore" (mütercim, kal1pe") deyimini hep akılda tuttuk... Sorun çözmek kadar sorun üretmenin ·önemi ilkesine de sadık kalarak birÇok konuyu· yeni araştırıcıların dikkatine sunduk.'
* * * Şiikran
borcu
Kitabın hazırlanışı sırasında dostlanınız
bizi öksüz bırakmadılar. Ç)nlardan Zengin kitaplık ve engin bilgileriyle muhterem aı>;. Finikece olan kısmında da «ben, Danaun'lular kralı Awrk'ı güçlü kıl~ Ba'al'in bendesi, onun tarafından tcbcil edilmiş Aztwd'ım ... Ben Danuna'lıları yaşaturn, Adan ovası memleketini genişlettim (her halde sulama tesisleri inşa ederek tarım alanını genişletmiş olmalı) ... »
.
.
.
O tarihlerde bir sallil kenti olan Taı:sa (Tarsus) Eski Bronz Ça~ı'ntn sonunda, muhtemelen deniz yolu il~ güney Suriye'den gelen etnik unsurlar tarafından işgal edilmişti. Orta Dron~ Ça~'nda (2000-1600) bunların yerleşmesi Kilikya sahillerine yayıldı. Asırl.ırdanberi Danuna'ya yerleşmiş tacir ve kolonlar burada kökleşip Anadolu'laşmışlar, ancak, bazı istisnalar dışında, J.arn olarak Hitit'leşme~şlerdir. Menfaat b~digi böyle bir kaynaşmayı 'mudp ~ılıyordu7 • ihranice dışında. Beni israil'in Mısır'dan Çıkış'ı (Exodus) sırası11da miktarda degişik dil·konuşLugu muhtemel görülmektedir. Bu karışık meseleye, Hum'leri gözönüne almadan yaklaşmak niilmkün görülmernektedir: Bunlann kökenieri ilk Anadolu halkları ilc sıkıca bagıı oldu~una göre biraz ilerd~ sözünü edece~imiz Kabiru1arla bunlar arasında bir münasebet kurmak olanale dışı gibi gözilkİnemektedir. Dizini HÜrri dc.diklerlmiz Akad tabletlerinde·Su'bq;~ Suri diye geçenler olmalıdır ki bunun da «Suriye» ile münascbeuni. akla · getiriyor. Tel Arnama tabietleri arasında bulunan birtanesi bu Subari dilinde şaşırucı
4N. Adontı.· Histoirc d'Armenie, Paris 1956, s. 47; P. Garelli.- ep. cit. 220. Sp, Garelü.-op. cil. 317. 6R: Dussaud.- Pr~Jydiens. ilittites et Acheen.s, P~is 1958, sah. 22·23. 7?.-L Chıude ve F. A. Schae!fer. - Archeologie de I'As.ic Occideoı:ıle, in Anadolu Araştınrnıları, IU1·2, 1965, sah. 418·422. ·
