UYKUSUZ (Uyuma Sorunu Olan) BEBEK Prof.Dr.Elif N.Özmert Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pedaitri BD Gelişimsel Pediatri BD

Dün gece herkesi kim uykusuz bıraktı acaba?

Uyku Yüzeyel beyin aktivitesi (EEG), göz hareketleri ve kas tonusu ile tanımlanan, doğal olarak tekrarlanan, azalmış veya kaybolmuş bilinç, kısmen durmuş duyusal aktivite ve neredeyse tüm istemli kasların etkisizleşmesi ile karakterize durumdur.

Dikkat  Ağlayan bebek

0.17-0.23

uykusuz bebek

 < 12 hafta >12 hafta  Farklı bebekler Wake M et al. Pediatrics 2006 117:836-42

 Ebeveyn sorunu

bebeğin sorunu Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

Uyku Sorunu:Nasıl Tanımlayalım  Endişe/bildirim  Kriterler  Toplum normları  Organik neden

Uyku Davranışının Gelişimi Ebeveynlik davranışı

Çocuğun/uyku gelişimi

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku Davranışı

Sosyal Kültürel faktörler

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku Davranışı

Sosyal Kültürel faktörler

Uyku –Uyanıklık Döngüsü

Homeostatik Sistem •Yorgunluk •Uyanıklık süresi

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Sirkadiyan Ritim (24:10)

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Sosyal Kültürel faktörler

Uyku

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 Fetusun sirkadiyan ritmi 22.hafta

 Transplasental melatonin ve kortizol

 Sirkadiyan ritim 1-3 ayda gelişir  Anne sütünde kronobiotikler    

melatonins Triptofans Nükleozid & nükleotidlers Vit B12

 Vücut sıcaklığı ve 24 saatlik kortizol döngüsü de 8-16.

haftalarda gelişir.

Arslanoğlu S et al. J Perinat Med 2012;40:1-8

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 REM  Hızlı göz hareketleri  Kas tonusu kaybı  Tipik EEG bulgusu

 nonREM  Uyuşukluk ile başlayıp derin

uykuya giden 4 evre  Tipik EEG

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 REM  Hızlı göz hareketleri  Kas tonusu kaybı  Tipik EEG bulgusu

 nonREM  Uyuşukluk ile başlayıp derin uykuya

giden 4 evre  Tipik EEG

 Uyku döngüler halinde Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 Aktif uyku (REM)  Sakin Uyku (nonREM)  İntrauterin 6-7 ayda önce REM, 1 ay sonra nonREM uyku  Aktif uyku daha çok  34. haftada %60  Miad bebek %50  3 yaş %25  Uyku döngüleri 50-60 dk  6. ayda uykuya nonREM ile başlar ve REM de tipik kas

tonusu olur  Uyku süreleri daha uzun

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 Aktif uyku (REM)  Sakin Uyku (nonREM)  İntrauterin 6-7 ayda önce REM uku sonra nonREM  Aktif uyku daha çok  34. haftada %60  Miad bebek %50  3 yaş %25

 Uyku döngüleri 50-60 dk  6. ayda uykuya nonREM ile başlar ve REM de tipik kas tonusu olur  Uyku süreleri daha uzun Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Davranışı

 İlk 2 yıl 10.000 saat uyku 7500 saat uyanıklık  Uyku ihytiyacı  12-18 sa (15) (ilk yıl)  11-15 sa (12.5) (1 y)  10-11 sa (10.5) (6y)  8.5-9.5sa (9) (18y) Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Davranışı

Uykunun Gelişimi Gece uykusu Gündüz uykusu

12 9 6 3 0 1 hafta 1 Ay 3 6 9 Ay 1 Yaş 1.5 2 3 4 5 68 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Uyku Süresi (sa))

• Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku Davranışı

Sosyal Kültürel faktörler

Uykunun Gelişimi

Genetik faktörler  Gece uyku süresinin

%26’sını  Gündüz uyku süresinin %37’sini  Uyku sorunlarının %40’ını açıklar  CLOCK ve PER genleri sirkadiyan ritim ile ilişkilendirilmiştir Fisher A et al.Pediatrics 2012;129:1091–1096

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Davranışı

Ebeveynlik Davranışı

 Beslenme  emzirme

 Kundak  Sallama  Masaj  Emzik  Uyku yardımcı nesneleri  Aynı yatakta uyuma

Ramamurthy MB, et al. J Paediatr & Child Health 2012;48:669–674. Yılmaz G. Et al. J Pediatr 2002;44:128-133.

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Davranışı

Ebeveynlik Davranışı: Aynı Yatakta Yatma

Olumlu  Pekçok kültürde  Emzirme  Başlangıçta

ebeveyn tarafından tercih edilirse iyi

Olumsuz  Daha sık uyanma  nonREM  Ayrılmak istememe  SIDS riski ?

St James-Robert I et al. Pediatrics 2006;117:e1146

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Uyku

Sosyal Kültürel faktörler

Davranışı

Ebeveynlik Davranışı

 Mizac  Homeostaz  Bağlanma  Ayrılık anksiyetesi  Sınır koyma  Depresyon

Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Fizyolojik Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Sosyal Kültürel faktörler

Uyku Davranışı

Kültürel Faktörler

17 ülke ve 0-36 ay arası 29287 çocuk, internet üzerinden  Uyku zamanları

 Yeni Zelanda da 19:27  Hong Kong da 22:17

 Toplam uyku süresi

 Japonya’da 11.6 saat  Yeni Zelanda da 13.3 saat

 Aynı yatağı paylaşma

 Yeni Zelanda ‘da %5.8  Vietnam da ise %83.2

Asya kökenli ülkelerde çocukların daha geç yattıkları, toplam uyku sürelerinin daha kısa olduğu ve ailelerin daha sıklıkla uyku sorunu bildirdikleri saptanmıştır.

 Uyku sorunu

 Tayland’da ailelerin %11’i  Çin’de ise %76’sı

Mindell JA et al. Sleep Med 2010;11:274-393

Uyku Bozuklukları

Uyku Sorunları   

Uykuya geçmeme, uyumama Sık uyanma, uykuyu sürdürememe Yorgun uyanma,etkisiz uyku

Uyku Bozuklukları Sınıflaması 8 başlık 82 bozukluk (AASM)  İnsomniya (uykusuzluk)  Davranışsal uyku bozukluğu

 Uyku ilişkili solunum bozuklukları  Santral hipersomniya  Sirkadiyan ritim bozuklukları  Parasomniya  Uyku ilişkili hareket bozuklukları  İzole semptomlar  Diğer uyku bozuklukları Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM)  Kriterler ebeveyn veya çocuğa bakım veren diğer

erişkinlerin bildirimlerine göre değerlendirilir ve karşılanır  Çocuktaki bulgular aşağıda açıklanan uykuya geçme ile ilişkili veya sınır koyma ile ilişkili bulgular ile uyumludur  Uyku sorunu başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik bozukluk, mental bozukluk veya ilaç kullanımı ile açıklanamamaktadır.

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM) Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri tipi uyku bozuk. aşağıdaki belirtileri içerir; ●Uykuya

dalmak özel koşullar gerektiren uzamış bir süreçtir  Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri oldukça sorunlu ve talepkardır.  Özel koşulların olmaması durumunda uykuya dalmak çok uzun sürer veya uyku bozulur  Gece uyanmalarında da tekrar uykuya dalması için erişkin girişimi gerektirir.

Ciddi Gece Uyanma Sorunu Modifiye Richman Kriterleri  Bebek > 6 ay  En az 3 aydır ≥ 5 gece/ hf uyanma

VE  ≥3 kez/gece veya  ≥20dk/gece veya  Ebeveyn yatağına gelme

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM)  Sınır koyma tipi uyku bozukluğu aşağıdakileri belirtileri

içerir;

 Kişide uykuya geçme ve sürdürme zorluğu vardır  Kişi uygun bir saatte yatağa gitmeyi red eder veya

oyalanır veya gece uyanmaları sonrası yatağına dönmez  Bakım verenler uygun uyku davranışının gelişmesi için yeterli ve uygun sınırlar koyamamaktadır. Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731– 741

Sıklık ve Prognoz  Davranışsal uyku sorunu  %10-30

 6-24 ay bebeklerde  Sık uyanma,  Kısa uyku süresi

 24-36 ayda

 Kabuslar  huzursuz uyku

 ilk üç yaş boyunca

 uykuya geçişin uzun

sürmesi

Bebeklik döneminde uyku sorunu  olanların %21’inin  olmayanların %6’sının

3 y iken uyku sorunu + Byars KC et al.Pediatrics 2012;129;e276;

Değerlendirme  Öykü çok önemli  Uyku günlükleri  Aktigrafi  Polisomnografi  Ev video

monitorizasyonu

Eşlik Eden Tıbbi Nedenler Etkili

Belirsiz

• Sigara • Nörogelişimsel sorunlar • Seröz otit • Fe eks. anemisi • İlaç

• Annenin madde kullanımı • İntrauterin stres • Astım • Egzema/allerji • Diş çıkarma • GÖR

Etkisiz • DDA, prematürite

St James-Roberts I. Routledge 2012

Tedavi Uyku fizyolojiktir ama uyumak öğrenilir  Uyku öncesi rutinler  Uyku çağrışımları/ ilişkileri  Kendi kendine uykuya geçmek ve sürdürmek  Davranışçı yaklaşım

 Uygun sınırlar, uyku saatleri, uyanma saatleri  Biraz daha geç yatmak  Biraz daha erken uyanmak

Ferber R. Fireside 2012

İlaç Tedavisi Sedasyon ≠ uyku  Clonidine  Difenhidramin  Kloral hidrat

 Melatonin  Görme engelli  ADHA  Nörogelişimsel bozukluk

Pelayo R&Yuen K. Child Adolesc Psychiatry Clin N Am 2012;21:861-883.

Önleme  Uyku 24 saat üzerinden düşünülmelidir.  Herkes gece çeşitli aralıklarla uyanır.  Bebeğin bu uyanmalarından sonra kendine kendine

uykuya geçmeyi öğrenmesi önemlidir.

Önleme  Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde temel öneri 

  

bebeğin istediği zaman emzirilmesidir. Bununla birlikte doğumundan itibaren bebeğin emmesi bitince bebek henüz uyumadan uykulu iken yatağa sırt üstü yatırılması önerilir. Bebeği sallamaktan kaçının. Bebek bakımında ve uyumasında babanın desteği önemlidir. Bebeğin gece boyunca uyuyacağı yerde uykuya geçmesini sağlayın.

Önleme  İlk 3 ay bebeğin kendi düzenini ve sirkadiyan ritmini  

 

oluşturacağı dönemdir. Bebeğe gündüz ve geceyi ayırt etmesini sağlayacak şekilde yaklaşın. Gündüz bebek ile daha çok oynayıp, gezdirirken, gece uykuya geçmeden pijama giydirmek, ışığı azaltmak ve eğer banyo yaptırılacaksa bunu da akşam uyku öncesi aynı saatlerde yapılması önerilmektedir. Gece uyanmalarında önce altının değiştirilmesi sonra emzirilmesi önerilmektedir. Bunun dışında gecenin mümkün olduğunca cazip hale getirilmemeli, ışıklar yakılmamalıdır.

Önleme  Bebek biraz daha büyüdükten sonra gece

emzirmelerinin düzene konması için bebeğin gece ağlamalarının açlıkla ilgili olup olmadığı değerlendirilmelidir.  Bazen bebeğin her uyanışında emzirilmesinin 5 dakika geciktirilmesi bebeğin uyandıktan sonra uykuya emme ile geçme ilişkisinin ortadan kaldırılmasında yardımcıdır.  Bebek gece emzirilmelerinin azaltılmasını sabah uyandıktan sonra ve gece yatmadan önceki emzirmesini artırarak düzenleyecektir

Özet D

3

6 7 89

12

15

18

24

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

6 7 89

Homeostazis Bağlanma

12

15

18

24

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

67 89

Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

12

15

18

24

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

67 89

Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

Bebek

Anne

Uyanma

Emzirme

Mizac

Günlük rutin Güvenlik 24 sa planı

12

15

18

24

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

67 89

12

15

Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

Bebek Uyanma Mizac

Anne Emzirme Günlük rutin

Kültürel Faktörler

Güvenlik

Sosyal Faktörler

24 sa planı

Psikolojik Faktörler

18

24

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

6 7 89

12

15

Ayrılma

-

Bireyselleşme

Homeostazis Bağlanma

Bebek

24

Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma

Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

18

Uyku Süresi Anne

Bebek

Aile

Uyanma

Emzirme

Kendi kendine

Günlük rutin

Mizac

Günlük rutin

uykuyu sürdürme

Uygun sınırlar/kurallar

Uyku çağrışımları

24 sa plan

Güvenlik 24 sa plan

Güvenlik Çevre

36

Özet Sirkadiyan ritim

D

3

6 7 89

12

15

Ayrılma

-

Bireyselleşme

Homeostazis Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM)

18

24

Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma

Gün/Gece U. Bebek

Anne

36

Bebek

Aile

Uyanma

Emzirme

Kendi kendine

Günlük rutin

Mizac

Günlük rutin

uykuyu sürdürme

Uygun sınırlar/kurallar

Güvenlik

Uyku çağrışımları

24 sa plan Güvenlik

24 sa plan

Çevre Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler

Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel sorunlar

Özet Sirkadiyan ritim

D

Fe eks

3

6 7 89

12

15

Ayrılma

-

Bireyselleşme

Homeostazis Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM)

18

24

Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma

Gün/Gece U. Bebek

Anne

36

Bebek

Aile

Uyanma

Emzirme

Kendi kendine

Günlük rutin

Mizac

Günlük rutin

uykuyu sürdürme

Uygun sınırlar/kurallar

Güvenlik

Uyku çağrışımları

24 sa plan Güvenlik

24 sa plan

Çevre Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler

Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel sorunlar

katılımınız ve dikkatiniz için teşekkürler