Bayerische Landesanstalt für Landwirtschaft

Zuchtzielbestimmung, populationsgenetische Analysen und Optimierung der Zuchtprogramme für die Pferderassen Süddeutsches Kaltblut und Haflinger

9 2006

Schriftenreihe

ISSN 1611-4159

Impressum: Herausgeber: Bayerische Landesanstalt für Landwirtschaft (LfL) Vöttinger Straße 38, 85354 Freising-Weihenstephan Internet: http://www.LfL.bayern.de Redaktion:

Institut für Tierzucht Prof. Dürrwaechter-Platz 1, 85586 Poing-Grub E-Mail: [email protected] Tel.: 089/99141-101

1. Auflage März / 2006 Druck:

lerchl-druck, 85354 Freising

Schutzgebühr: 15,-- € © LfL

.$9  +    -*  *9   3 *   + ,   +    : ;    2 * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ''/ -*$ * ) ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ''8 6,  E )*99 9 1  ' ' ' ' '' ) * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '' .     1 * ; ' ' ' ' ' '' + *   1  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ''0 2D) ; -*$ * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 2  7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '/ -*$ * ) ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8 6,  E )*99 9 1  ' ' ' ' ' ' ) * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' .      1 * ; ' ' ' ' ' 6  7  + *   1  ' ' '0 2D) ; -*$ * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' C99 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

'

 ( #  ) 

,

%    

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

'/ 3  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '/'/   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '/'8 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8 3 * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8'/ . %*9 *)  9 ;* 6) ) 6%= F/5A G ' '8'8 3*  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 2  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ''/   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ''8 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

'/ 3  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8 3 * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8'/ + 9* 9     1$$ '8'8 H  H ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8' 3* ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '8' .   ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' $     ' ' ' ' ' ' ' ' ''8 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' -9 ,9 *$ * 2 , ' ' ' ' '/ 3 * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ;

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

'

/ / 8 8 8    4 4 4 /       5 08 08 0 0A

*+

05 05 A/ A A A0 AA AA 8

-+

5 5 5 58 5 5 5 5 5 55 55

  



' '8 2   . ) * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /4/ ' ' C99 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /4A *

$

.   "   

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

.   ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' -*$ *" C ) ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' .) ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' -9  0''8 2  7  ' 0' C99 ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

  

A'/ A'8 A' A' A'

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

' ' ' ' ' ' ' ' '

/+

/45 /// // // //A /84 /8/ /8 /8

 +

/85 // /8 / /A

"

'

  0#

'*

1 

,

1 %  

*

2 1    3  0  4      

$

6'4'/ +B   >*) 9 $ +* ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' / 6'4'8 2   !  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /

='4' 2   ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /A ='4' 3 * ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /A ='4'  $  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /A

;



  

;

    /'/ C99 . ;*   ,    -" 9 <  3)9  2B  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /'8 C99 . ;*   ,    -" 9 <  3)9   $ 3)9)*9$B (  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /' C99 . ;*   ,    -" 9 <  3)9   $ 3)9)*9$B !   3)9)*9$B = ) ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8'/ @   #  . D,  1 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8'8 @   #  . D,  1"  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8' @     2   6*) * 2B  7  ' ' ' ' ' 8'0 @     2   6*) *  $9)9   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8'A @     2   6*) *  $9)9 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8' @       J)**9   1 J   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 8'5 @       J)**9   1 J 7  ' ' ' ' '/ .9*$   . , ) *   > ' ' ' ' ' ' ' ' '8 .9*$   . , ! $  9   > ' @  1 * ;   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' @  ,  *   1   ), !9 "   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' .9*$   . , ) * 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '0 ) *  9 7    ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 'A ) *  9 7   ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' @  1 * ; 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '5 @  ,  *   6   7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '/ .) $ ;   ) ,  2B 9)9   > '8 .) $ ;   )  3)9   $   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ;

/ / /0 8 8 80 80 8A 8 8 85 4 8 8   04 04 0/ 08 0 A4 A/



    

' ' ' '0 'A ' '5 '/4 '// '/8 '/ '/ '/ '8 0'/ 0'8 0' A'/ ='/

.) $ ;   ) ,  2B 9)9 7  ' ' ' ' ' ' ' .) $ ;   )  3)9   *$ 7  ' ' ' ' .) $ ;   )   9)9  !$ ' ' ' ' ' ' '  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 2    6) 3)9   $  9 "   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  *9 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '     #+-"6    1 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 0  ,  !9   1 ;* 3* 9  *  #  9   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 0 2   1   9 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  1$   . , 9*$   6   9 7  ' ' 5 1$   .  2      L D) ;   *D) ; -*$ * 3 * % 7  ' ' ' ' ' 0 2 )  C $*$ * 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 0  ,  !9    D) ; -*$ *  9 7  ' 0  ,  !9   1 ;* 3* 9  *  #  9 7  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 00 2 7  E* )   B9$   3)9   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /     *   6     +  9 * " ;)*  9 7 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' 0 2 7  6   <  3)9  9 7 ' ' ' A   > %*9 ;     , 3)9 ,9 19,  (, ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /48 *  -9) ,9 *$ * 2 , "   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /4 7  %*9 ;     , 3)9 ,9 19, "  (, ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /4 *  -9) ,9 *$ * 2 , 7  ' /40 B



   

0'/  9   .     2       " L    ) *)    ( ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' //8 0'8 2B9$   @     2    I$ 9  ."   /   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /84 A'/ 2B9$   .  E*;   2B   9   > ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' / 6'/  9   .  ; $   ,       ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /04 6'8  9   .  .)*9$*  *     7 , ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /04 '/ 1  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /08 '8     "  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /0 ' -9 ,9 *$ * 2 ,     >' 6  ;"     ,">*; ,"3 B' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /0 ' -9 ,9 *$ * 2 ,     >'  ," >*; ,"3 B  (D)' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' /0 ' 1  1*$$   9&> 1*$$ 9 (  -*  *"  ! $ 1*$$ 9 (  +  *  * $ 1)*)     9&> 1)*)     9 1  7      * 9 6$9 ,  -"         ,     7      1 " )*           C99  2 ,*"     9&>   $  ' 6  9 J%BJ  ,*9*;*9     3     

  .  * /8/ 67  ?*   E,   (  ;*  ' 2   $))    9 *  >$ 9   ; 9 !9 F9 /55 G'   C   $        $     ! !  9  9   * *  ' * #    19 )        9     ?   >    - , , '    !  :$  ( %   :$   *  :$,   6  /554 ?     2:">*99  *    E* )  ,   9*    7 ,  ' .  C  *  :$,   K    7  *   !9  *  *  6 ' .  ;*   2  **  C    ' . (   " ,'  )*99  *  6       +   2B   /5A"/5 + 9   ;*  : '  * >  ' ' F/55 G 2B    $   * .  #9'  $ ;' "#9) ' ' F/558G +)  2B  '  - # 9  1* ) F/55G 2B     #9 C1 " *;'  + $ ' ' F8448G   >  $  ! /558"8448 + 9   ;*  : '  / $ ' ' F8448G 7   $   *  ! +    - ,99 /5"844/ ,  ;*  : '   C  F8444G 7   $   * /55/"/55 + " 9   ;*  : ' C  ; 3*  9   *  -  '    :$  F/55G .  #9 C   *;  $"   !   *'    ;  $ ;' C  2B 9)" 9 ,<    N  ;     1$$     9 6,  1 9   !" 9   6$  0A  ;* C   7  , 6 , '   1

.       .   %;   0/ 3  9    "   ;*  8/ 3    > ,'  3     "   ;*  /8 3   7 ' %9 1, ,  J"   >J     C,  J-  3  , !  7

 1        "       A        7 !

  4  %   ) "-                -    # 7  +%    



  )               # 7 ) !

          =    #       '        !      A " 

       H            

 (            #

88

##

   

0

!*   J      7 ,  ;, ' .  )" ,  L*     6,  ;* ,  3)9     ' .  * .  %;  )          ) "    9 :9 9  9  9  ' % ;  !   9 *  $ 9 C 9  ,"   ? '    V      *  +  9   9   8 ?  , )'  C ;       9 9  0V 9    ' .     , *    3)9 ,* , K E*)  V 04V     ;* ' . L  ;  6         ' .  " <   E*)    0 A  ' . ,  +      )     **     "  9         $    3)" 9 9   E* 0 0'         9   <   R    *  ' . 3)9   9 6 9L  8448  9  ' .     C99  9       B$ ,       "  3)9 )     ' >$$ AV      3)9 9  E' 6   9     -*9    1  3)9K  * , ' . 3)9    *        )  '  9 7     ; 1    3)9 $       9 (   9  ' 6   3)9  9 !*      )  ' .  3   ( ;,       9  , /     '

)   /  6* , 6*) * 9 2B         ,;*  3)9   $ * ,*     2 ,9)9 , ' .  2    C*    @   + 8'0  8'A ,99' #    .   6     3   ( ;,    9  *   ,          ' .  3 "  *9$B ,* 1   9 #       9 2B    ;*9  *       '       !  4'0"4'8  9 7     ; *"

 2)      ' . )*    *"     9   9    3  )*99 *9    ,  ,' .,   *  , L9 C $)     +  ,  ,     , 9     ,   ; 2   , )  *  %*9 * ;*' ! 6    2 )  -*$ *   .,  +   (   >  ;* *     9     +    ,  9      +     $      ;*     *     +   ( ,' ' 6        7           -*$ * $ ,' 9$*   , )  *  %" *9 * ;*' !   6           * +   ( 7    3      ( %F -              

      (       %     # 1

  ( %F 

      (         N          - 

       

" 





 





#



"!

         

   N      #     

A  B      (            F 

"         

        % 

    

 C# '

      ""       

 N CD







0##

+ 

9

   -*$ * $         =*    1 * 9      %, )*P,    1 *' %   K  ,   "   -*$ *  C$ $         =*    -$   1 * 9      %, )*P,   <  1 *' .  1 )   2      #   1"  * *   ?     *  C99 * *   !9   ,   2  E )*99 F(** /50/G     "  )  ' 









#' 4        

2  3 * , >*)  2D) ) 699       :   - 3 B :-3 F.9$7 /554Q -,"2 * /55Q -,"2 *  !* /558G'    *        9 +  " ) 699 9      #    )  9 -    + "   $*  2  ,*  )' !   $*  200

Anzahl Nachkommen

bis 3

bis 5

−10

−20

−50

−100

−200

>200

−15

−20

>20

Anzahl Nachkommen

 1500 0

200

500

1000

Anzahl Stuten

600 400

Bayern Ausland

0

Anzahl Nachkommen

800



1

1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

Geburtsjahrgang

1

2

3

4

5

−10

Anzahl Nachkommen

 9 :9     ;* * '

### !  C 6    9 .9      ) % " !220- 1    :# 7        +             #

? " * ;* )  6,  6,   9   ) 6 N C- 1    :#

1  

  !

        R   B+  - ./ 9  *   )' 6 3   /54 ?  ) ;*  9 ,    **9 $*  ' 1  3)     *9 :9 ,9 2    C   !*    ),   19 '   3   54 ?       ( )   1"    (    

 &""     &@  B ./
1   1  

       

1  

1  

" !

       !

       

        , !

 = B+  - ./92!222C#

0.03

1473

jahreseffektiv:

658

generationseffektiv: 82

0.00

0.00

0.01

0.02

Inzucht

generationseffektiv: 184

0.02

jahreseffektiv:

0.01

Inzucht

0.03

0.04

b.) Inzuchtkoeffizient (UPM)

0.04

a.) Inzuchtkoeffizient (NRM)

1950

1960

1970

1980

1990

2000

1950

1960

1970

Jahre

1990

2000

0.04

1290

jahreseffektiv:

632

generationseffektiv: 79

0.01 0.00

0.00

0.01

0.02

Inzucht

0.03

generationseffektiv: 161

0.03

jahreseffektiv:

0.02

0.04

0.05

d.) Coancestry (UPM)

0.05

c.) Coancestry (NRM)

Inzucht

1980

Jahre

1950

1960

1970

1980

1990

2000

Jahre

1950

1960

1970

1980

1990

2000

Jahre

  3 * %  3 * %%      *       +    C   7    , 4 ?  ' 3 * %%     6   C  9   9 C $*,   ,  !9 "   $    9   4  +        , )  6  '/4' 6  )  2D)       ;*/3      M    :   %F  B    ;  C      7         !   # 7  !      8  

"  %F  .22

   #

Ne

200

ideale Tiere

100

1000

0

0

500

Varianz

1500

300

2000

400

male−female

1950

1960

1970

1980

1990

1950

Geburtsjahrgänge

1960

1970

1980

1990

Geburtsjahrgänge

B9$  9 "+*  -  ,   9  2 7     * *    )* -*$*     6" );         ? *    ;     6 9   19  9 "   >   9    ( $) E ;         6 9  9 7       2   , '   ( 

 ;  L<   C $*   ) B      !*9  9 7   ' #*  9 "   > 9       E* )  1 9$*      9 7      6  7     C       +     K  9  3  ' @      +    )   ,  ;*' .  ) * *9 *  *9  9 ( 9   -9" ,' C