pobrano z www.sqlmedia.pl
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Ukáad graficzny © CKE 2010
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY KOD
PESEL
Miejsce na naklejkĊ z kodem
dysleksja
EGZAMIN MATURALNY Z JĉZYKA POLSKIEGO POZIOM PODSTAWOWY
CZERWIEC 2012
Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron. Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Rozwiązania zadaĔ zamieĞü w miejscu na to przeznaczonym. 3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane. 6. MoĪesz korzystaü ze sáownika poprawnej polszczyzny i sáownika ortograficznego. 7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem. 8. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.
Czas pracy: 170 minut Liczba punktów do uzyskania: 70 CzĊĞü I – 20 pkt CzĊĞü II – 50 pkt
MPO-P1_1P-123
pobrano z www.sqlmedia.pl
2
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
CzĊĞü I – rozumienie pisanego tekstu Przeczytaj uwaĪnie tekst, a nastĊpnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko wáasnymi sáowami – chyba Īe w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteĞ proszona/y. RÓĩNE ODCIENIE GENIUSZU 1. PiĊkno muzyki Fryderyka Chopina stanowi w sztuce dĨwiĊkowej fenomen wyjątkowy, niebywaáy, graniczący – chciaáoby siĊ rzec – z cudem. Odczucie to – rzecz szczególna – pozostaje w pewnej sprzecznoĞci z utrwalonymi od dawna, schematycznymi pojĊciami na temat wielkoĞci w muzyce. ToteĪ naturalny zachwyt i podziw dla chopinowskiego geniuszu bywaá jakĪe czĊsto mitygowany surową refleksją: cóĪ to za geniusz, który komponowaá tylko na fortepian, w dodatku miniatury, taĔce i poetyckie fantazje, zamiast sonat; który nie pisaá symfonii, oper czy oratoriów? Takie zastrzeĪenia przetrwaáy nawet do naszych czasów. Arthur Hedley w wydanej po wojnie ksiąĪce o Chopinie pisze: „Nie stoi on na najwyĪszym szczeblu hierarchii muzyków – tego nikt by nie twierdziá – ale dane mu jest to, co byáo udziaáem niewielu: jest jedyny i wysoko ponad poziom wzniesiony w swej wáasnej, zamkniĊtej dziedzinie”. 2. Skoro tak, to jak to wáaĞciwie jest z tą hierarchią? Dodajmy, Īe wspomniany sposób myĞlenia dziaáa jeszcze w wydanej przed paru laty dwutomowej „Historii muzyki” Józefa i Krystyny ChomiĔskich, w której Chopinowi poskąpiono nawet osobnego miejsca – rozdziaáu takiego, jaki przeznaczono dla Mozarta czy Beethovena. Wystarczy jednak uwolniü siĊ od dawnego schematu oceniania wielkoĞci w muzyce, by dostrzec Chopina jako jednego z najwiĊkszych twórców w historii, godnego z caáą pewnoĞcią owego „najwyĪszego szczebla”. 3. Prawda, Īe Chopin skoncentrowaá siĊ na twórczoĞci fortepianowej, ale on pierwszy mógá sobie na to pozwoliü: uczyniá z fortepianu instrument o nieprzeczuwanej dotąd skali moĪliwoĞci, wydobyá z niego nowy, bogaty Ğwiat dĨwiĊkowy, o jakim przedtem nikomu siĊ nie Ğniáo, i stworzyá w tym Ğwiecie legion arcydzieá, przy których blednie ĞwietnoĞü niejednej symfonii. Pozornie zawĊĪając aparat wykonawczy, zarazem wyeksponowaá, w stopniu dotąd nieznanym, element muzyki, który nabierze tak wielkiego znaczenia w jej dalszej historii, aĪ do naszego stulecia: brzmienie. 4. OryginalnoĞü poetyki Chopina, która tak mocno uderzyáa wspóáczesnych, byáa od początku faktem niebywaáym: nigdy jeszcze Īaden kompozytor nie wyróĪniá siĊ tak silnie indywidualnym, osobistym stylem. WraĪenie to odczuwamy do dziĞ; muzykĊ Chopina i jej odrĊbnoĞü rozpoznajemy od razu po paru dĨwiĊkach i akordach, jak Īadną inną. Rozglądając siĊ po historii muzyki, moĪemy snuü róĪne porównania, szukaü analogii i pokrewieĔstw miĊdzy kompozytorami nawet odlegáych epok. Dla Chopina analogii nie ma – drugiego takiego twórcy, o podobnej osobowoĞci i pokrewnym typie piĊkna, znaleĨü nie sposób. W wyjątkowoĞci swego geniuszu Chopin plasuje siĊ z pewnoĞcią na szczytach twórczego dorobku kultury europejskiej – jak Szekspir, Dante, Michaá Anioá czy Rembrandt. 5. IndywidualnoĞü – owo najwaĪniejsze chyba znamiĊ wielkoĞci w sztuce – zbiega siĊ u Chopina z wielkim mistrzostwem jego kompozytorskiego warsztatu. Ten wspaniaáy improwizator o bogatej fantazji, gdy komponowaá utwór do druku, nie polegaá tylko na niej, lecz dbaá w równej mierze o logikĊ kompozycji i cyzelowaá kaĪdy jej szczegóá. ToteĪ piĊkno jego pomysáów tematycznych áączy siĊ zawsze z doskonaáoĞcią konstrukcji, godną najwiĊkszych mistrzów formy. Sáuchacza porywa pianistyczny blask jego utworów, ale jeĞli przyjrzeü im siĊ z bliska, jeĞli bogate wirtuozowskie figury spróbujemy graü powoli,
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
3
dostrzeĪemy wówczas muzyczną doskonaáoĞü ich konstrukcji, logikĊ kaĪdej nuty – podobnie jak w utworach Bacha. 6. Niezwykáa róĪnorodnoĞü uczuü i nastrojów oraz ich przemiany w dziele to jeszcze jedna wielka cecha i wartoĞü muzyki Chopina, wyróĪniająca ją na tle znanych nam stylów muzycznych. Inni wielcy kompozytorzy wydają siĊ w porównaniu z Chopinem znacznie bardziej jednorodni i ograniczeni pod wzglĊdem typów wyrazu. Chopin, w swym zróĪnicowaniu uczuciowym, ukazuje panoramĊ tak szeroką, Īe trudno ją nawet ogarnąü myĞlą. Fenomenem pod tym wzglĊdem jest choüby cykl „24 Preludiów op. 28”, wyrafinowany przewodnik po ludzkiej duszy i jej gáĊbokich zakamarkach. 7. Styl tego twórcy w ogóle obfituje w uczucia i ich niuanse, a ponadto pozostawia jeszcze pewien margines indywidualnego odczucia, interpretacyjnej swobody, osobistego wyboru w wydobyciu i podkreĞleniu tej lub innej cechy kompozycji czy frazy. Sam kompozytor dopuszczaá róĪne subtelne odmiany w wykonywaniu tego samego utworu, a nawet zachwycaá siĊ interpretacją swoich etiud przez Liszta, który graá je inaczej niĪ on sam. DowolnoĞci te mają oczywiĞcie swoje granice, zawsze bowiem istnieje niebezpieczeĔstwo spáycenia dzieáa, zatarcia cech stanowiących o jego wartoĞci, czy teĪ kompletnego niezrozumienia go przez pianistĊ. 8. RozpiĊtoĞü myĞli i stanów emocjonalnych w muzyce Chopina wydaje siĊ niezmierzona. NajwczeĞniej i najáatwiej podbiáa ona serca sáuchaczy swą stroną liryczną i melodyjną. Czar tych Ğpiewnych melodii lirycznych jest oczywiĞcie jedyny w swoim rodzaju i niepowtarzalny. Ale chopinowska „miĊkka” liryka ma bardzo róĪne odcienie. WĞród nich wart szczególnej uwagi, ze wzglĊdu na swą odkrywczoĞü i ĞmiaáoĞü, jest typ muzyki, który przywoáuje osobliwy stan psychiczny z pogranicza snu lub moĪe kojarzyü siĊ z medytacyjnym transem. To muzyka umyĞlnie statyczna i monotonna, która kontempluje jakieĞ wybrane brzmienie lub akord, a równoczeĞnie zdaje siĊ nas przenosiü w jakiĞ nowy wymiar i stan czucia. 9. Ale Chopin to przecieĪ takĪe, kraĔcowo odlegáe od tego, wĞciekáe burze i huragany, jak w „Etiudzie c-moll op. 10” (zwanej „Rewolucyjną”). To równieĪ humor, dowcip, ironia, sarkazm – widoczne zwáaszcza we wczesnych rondach i w jakĪe wielu mazurkach. Styl Chopina to takĪe intelektualna, gáĊboko filozoficzna refleksja. To równieĪ emanacja wielkiej witalnej energii, potĊgi i optymizmu, czego przykáadem „Polonez As-dur op. 53”. 10. Gdy mowa o uczuciach przenikających muzykĊ Chopina, trudno zapomnieü o tych, które rodziáy siĊ z emigracyjnej myĞli o Polsce i o jej losach. OczywiĞcie wyraĪają siĊ one nie tylko w stylu narodowym mazurków i polonezów, lecz siĊgają o wiele gáĊbiej. Te same wielkie patriotyczne emocje, którym kompozytor dawaá upust w swoich listach i intymnych zapiskach, pozostawiáy przecieĪ mocne Ğlady takĪe w jego muzyce. Ale rozpoznanie ich i odczucie to juĪ sprawa intuicji i wraĪliwoĞci – zarówno pianisty, jak i sáuchacza. Na podstawie: Tadeusz Andrzej ZieliĔski, RóĪne odcienie geniuszu, „Studio” 1995 nr 5
Zadanie 1. (2 pkt) Na podstawie akapitu 1. wymieĔ dwa argumenty, którymi uzasadniają swoją opiniĊ osoby kwestionujące geniusz Chopina. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
4
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
Zadanie 2. (1 pkt) Jaką funkcjĊ w toku argumentacyjnym autora peánią odwoáania do ksiąĪki Arthura Hedley’a i ksiąĪki Józefa i Krystyny ChomiĔskich? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt) Zaznacz, w którym ze znaczeĔ, wymienionych w „Sáowniku JĊzyka Polskiego” PWN, zostaá uĪyty w akapicie 1. wyraz fenomen. fenomen m IV, D. -u, Ms. ~nie; lm M. -y, D. -ów 1. DB. -a; lm DB. -ów «ktoĞ nadzwyczajny, niezwykle uzdolniony, utalentowany»: Aktorski, Ğpiewaczy fenomen. 2. «rzadkie, niezwykáe zjawisko; rzecz wyjątkowa, zadziwiająca»: Muzealny fenomen. Fenomen natury. 3. filoz. «zjawisko fizyczne lub psychiczne bĊdące przedmiotem poznania doĞwiadczalnego; w szerszym znaczeniu: kaĪdy fakt empiryczny bĊdący punktem wyjĞcia badaĔ naukowych» ágr.ñ
Zadanie 4. (1 pkt) Ostatnie zdanie akapitu 2. autor rozpoczyna sáowami: Wystarczy jednak uwolniü siĊ od dawnego schematu. O jakim schemacie oceniania wielkoĞci w muzyce jest tu mowa? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt) Jaką funkcjĊ w kompozycji caáoĞci tekstu peáni ostatnie zdanie akapitu 2.? ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (1 pkt) Na czym polega zasáuga Chopina związana z wykorzystaniem fortepianu? (akapit 3.) ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (1 pkt) WyjaĞnij, czemu sáuĪy zestawienie Chopina z innymi twórcami? (akapit 4.) ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
5
Zadanie 8. (2 pkt) Jaka zaleta i jakie zagroĪenie wynikają z pozostawionej przez Chopina swobody interpretacji jego utworów? Odpowiedz na podstawie akapitu 7. Zaleta: ........................................................................................................................................... ZagroĪenie: ...................................................................................................................................
Zadanie 9. (1 pkt) Wypisz z akapitu 7. cztery wyrazy naleĪące jednoczeĞnie do terminologii muzycznej i literackiej. ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
WymieĔ dwie cechy muzyki Chopina, które Ğwiadczą o jej patriotycznym charakterze. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (3 pkt) Na podstawie tekstu sformuáuj trzy argumenty potwierdzające geniusz Chopina. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (3 pkt) WymieĔ trzy cechy tekstu, które nadają mu charakter argumentacyjny. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt) Jaką funkcjĊ peáni zdanie pytające w akapicie 1., a jaką w 2.? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
6
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
CzĊĞü II – pisanie wáasnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niĪ dwie strony (okoáo 250 sáów). Temat 1. Zanalizuj wypowiedzi i zachowania bohaterów ukazane we fragmencie Lalki Bolesáawa Prusa. W kontekĞcie caáej powieĞci wyjaĞnij, co prezentowana scena mówi o Stanisáawie Wokulskim. LALKA Punkt o drugiej przyprowadzono dwa piĊkne wierzchowce. Wokulski stanąá przy swoim, a w parĊ minut ukazaáa siĊ pani Wąsowska. Miaáa obcisáą amazonkĊ, ksztaáty Junony, kasztanowate wáosy zebrane w jeden wĊzeá. KoĔcem nogi oparáa siĊ na rĊku stangreta i jak sprĊĪyna rzuciáa siĊ na siodáo. Szpicrózga drĪaáa w jej rĊce. Wokulski tymczasem spokojnie dopasowywaá strzemiona. [...] Kilka minut jechali káusem. Potem pani Wąsowska poáoĪyáa rĊkojeĞü szpicrózgi na ustach, pochyliáa siĊ i poleciaáa galopem. [...] Nagle pani osadziáa konia na miejscu, byáa zarumieniona, zadyszana. [...] – CóĪ znowu z tym siodáem! – zawoáaáa nagle. – Mój panie, poprĊg mi siĊ odpiąá... proszĊ zobaczyü... Wokulski zeskoczyá z konia. Zaszedá z prawej strony – poprĊg byá mocno przypasany. – AleĪ nie tam... O, tu... Tu coĞ psuje siĊ, okoáo strzemienia. Zawahaá siĊ, lecz odsunąá jej amazonkĊ i wáoĪyá rĊkĊ pod siodáo. Nagle krew uderzyáa mu do gáowy: wdówka w taki sposób ruszyáa nogą, Īe jej kolano dotknĊáo twarzy Wokulskiego. – No i cóĪ?... No i cóĪ?... – pytaáa niecierpliwie. – Nic – odpará. – PoprĊg jest mocny... – PocaáowaáeĞ mnie pan w nogĊ!... – krzyknĊáa. – Nie. Wtedy trzasnĊáa konia szpicrózgą i poleciaáa cwaáem szepcząc: „Gáupiec czy kamieĔ!...” Wokulski powoli siadá na konia. Niewysáowiony Īal Ğcisnąá mu serce, gdy pomyĞlaá: „Czy i panna Izabela jeĨdzi konno?... I kto teĪ jej poprawia siodáo?...” Kiedy dojechaá do pani Wąsowskiej, wybuchnĊáa Ğmiechem: – Cha! cha! cha!... JesteĞ pan nieoceniony!... – W takiej chwili stu innych na paĔskim miejscu powiedziaáoby, Īe Īyü beze mnie nie mogą, Īe zabraáam im spokój, i tam dalej... A ten odpowiada krótko: nie!... [...] JuĪ okreĞliáam sobie pana: pan jesteĞ pedant. Co wieczór, nie wiem o której, ale zapewne przed dziesiątą, robisz pan rachunki, potem idziesz spaü, ale przed spaniem mówisz pacierz, gáoĞno powtarzając: Nie poĪądaj Īony bliĨniego twego. Czy tak?... – Niech pani mówi dalej. – Nie bĊdĊ nic mówiü, bo mnie juĪ i rozmowa z panem mĊczy. [...] Prezesowa przez kilka tygodni táomaczyáa mi, Īe pan jesteĞ oryginalny czáowiek, zupeánie róĪny od innych, a tymczasem widzĊ, Īe pan jesteĞ najzwyklejszy pedant. Czy tak? – Tak. – Widzi pan, jak ja siĊ znam na ludziach. MoĪe byĞmy jeszcze pojechali galopem. Albo – nie, juĪ mi siĊ nie chce, jestem zmĊczona. Ach... gdybym choü raz w Īyciu spotkaáa prawdziwie nowego czáowieka... – A z tego co by pani przyszáo? – Miaáby jakiĞ nowy sposób postĊpowania, mówiáby mi nowe rzeczy, czasami rozgniewaáby mnie do áez, potem sam Ğmiertelnie obraziáby siĊ na mnie, a potem – naturalnie musiaáby przepraszaü. O, ten zakochaáby siĊ we mnie do szaleĔstwa! Wpiáabym mu siĊ tak w serce i pamiĊü, Īe nawet w grobie nie zapomniaáby o mnie... No, taką miáoĞü rozumiem. – A pani co by mu daáa w zamian? – spytaá Wokulski, któremu robiáo siĊ coraz ciĊĪej i smutniej. – Czy ja wiem? MoĪe i ja zdecydowaáabym siĊ na jakie szaleĔstwo...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
7
– Teraz ja powiem, co by ten nowy czáowiek dostaá od pani – mówiá Wokulski czując, Īe zbiera w nim gorycz. – Naprzód, dostaáby dáugą listĊ wielbicieli dawniejszych, nastĊpnie, drugą listĊ wielbicieli, którzy nastąpią po nim, a w czasie antraktu miaáby moĪnoĞü sprawdzania... czy na koniu dobrze leĪy siodáo... – To nikczemne, co pan powiedziaáeĞ! – krzyknĊáa pani Wąsowska Ğciskając szpicrózgĊ. [...] – Za pozwoleniem. Przede wszystkim nie uĪywajmy zbyt silnych wyrazów, które wcale nie odpowiadają spacerowej sytuacji. MiĊdzy nami nie ma mowy o uczuciach, tylko o poglądach. OtóĪ, moim zdaniem, w poglądzie pani na miáoĞü istnieją nie dające siĊ pogodziü kontrasty. – ProszĊ? – zdziwiáa siĊ wdówka. – To, co pan nazywasz kontrastami, ja najdoskonalej godzĊ w Īyciu. – Mówi pani o czĊstej zmianie kochanków... – JeĪeli áaska, nazwijmy ich wielbicielami. – A nastĊpnie, chce pani znaleĨü jakiegoĞ nowego i nietuzinkowego czáowieka, który by nawet w grobie nie zapomniaá o pani. OtóĪ, o ile ja znam ludzką naturĊ, jest to cel nie do osiągniĊcia. Ani pani z rozrzutnej w swoich wzglĊdach nie stanie siĊ oszczĊdną, ani czáowiek nietuzinkowy nie zechce zająü miejsca poĞród kilku tuzinów... – MoĪe o tym nie wiedzieü – przerwaáa wdówka. – Ach, wiĊc mamy i mistyfikacjĊ, dla udania siĊ której potrzeba, aĪeby bohater pani byá Ğlepy i gáupi. Ale choüby takim byá wybrany, czy sama pani miaáaby odwagĊ zwodziü czáowieka, który by a Ī t a k panią kochaá?... – Dobrze, wiĊc powiedziaáabym mu wszystko koĔcząc w ten sposób: pamiĊtaj, Īe Chrystus przebaczyá Magdalenie... – I to by mu wystarczyáo? – Ja sądzĊ. – A gdyby mu nie wystarczyáo? – Zostawiáabym go w spokoju i odeszáabym. – Ale pierwej wpiáaby mu siĊ pani w serce i w pamiĊü tak, aĪeby pani nawet w grobie nie zapomniaá!... – wybuchnąá Wokulski. – PiĊkny Ğwiat, ten wasz Ğwiat... I miáe są te kobiety, przy których, kiedy im czáowiek w najlepszej wierze oddaje wáasną duszĊ, jeszcze musi spoglądaü na zegarek, aĪeby nie spotkaá swoich poprzedników i nie przeszkadzaá nastĊpcom. Pani, nawet ciasto, aĪeby wyrosáo, potrzebuje dáuĪszego czasu; czy wiĊc podobna wielkie uczucie wyhodowaü w takim poĞpiechu, na takim jarmarku?... Niech pani skwituje z wielkich uczuü, to pozbawia snu i odbiera apetyt. Po co kiedyĞ zatruwaü Īycie jakiemuĞ czáowiekowi, którego zapewne dziĞ jeszcze pani nie zna? Po co sobie samej mąciü dobry humor? Lepiej trwaü przy programie prĊdkich i czĊstych zwyciĊstw, które innym nie szkodzą, a pani jakoĞ zapeániają Īycie. [...] – Wszyscy jesteĞcie nĊdznicy. Kiedy kobieta, w pewnej epoce Īycia, marzy o idealnej miáoĞci, wyĞmiewacie jej záudzenia i domagacie siĊ kokieterii, bez której panna jest dla was nudna, a mĊĪatka gáupia. [...] Jadąc o kilka kroków za panią Wąsowską, Wokulski rozmyĞlaá: „WiĊc to taki Ğwiat? Jedne w nim sprzedają siĊ ludziom prawie zgrzybiaáym, a inne traktują ludzkie serca jak polĊdwicĊ. Dziwna to jednak kobieta z tej pani!... bo záą nie jest, ma nawet szlachetne porywy...” Pani Wąsowska nagle zawróciáa konia i bystro patrząc na Wokulskiego spytaáa: – MiĊdzy nami pokój czy wojna?... – Czy mogĊ byü szczerym? – ProszĊ. – Mam dla pani gáĊboką wdziĊcznoĞü. W jednej godzinie dowiedziaáem siĊ od pani wiĊcej aniĪeli przez caáe Īycie. – Ode mnie?... Zdaje siĊ panu. Mam w sobie parĊ kropli krwi wĊgierskiej, wiĊc kiedy wsiądĊ na konia, szalejĊ i plotĊ niedorzecznoĞci. [...] A teraz pocaáuj mnie pan w rĊkĊ; jesteĞ pan rzeczywiĞcie interesujący. WyciągnĊáa rĊkĊ, którą Wokulski ucaáowaá, szeroko otwierając oczy ze zdziwienia. Bolesáaw Prus, Lalka, Warszawa 1991
pobrano z www.sqlmedia.pl
8
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
Temat 2. Analizując podany fragment UstĊpu III czĊĞci Dziadów, porównaj dwa wizerunki wáadców oraz wyjaĞnij, czemu sáuĪy ich zestawienie w utworze Adama Mickiewicza. POMNIK PIOTRA WIELKIEGO Z wieczora na dĪdĪu stali dwaj máodzieĔce Pod jednym páaszczem, wziąwszy siĊ za rĊce: Jeden, ów pielgrzym, przybylec z zachodu, Nieznana carskiej ofiara przemocy; Drugi byá wieszczem ruskiego narodu1, Sáawny pieĞniami na caáej póánocy. Znali siĊ z sobą niedáugo, lecz wiele – I od dni kilku juĪ są przyjaciele. Ich dusze wyĪsze nad ziemskie przeszkody, Jako dwie Alpów spokrewnione skaáy, Choü je na wieki rozerwaá nurt wody: Ledwo szum sáyszą swej nieprzyjacióáki, Chyląc ku sobie podniebne wierzchoáki. Pielgrzym coĞ dumaá nad Piotra kolosem2, A wieszcz rosyjski tak rzeká cichym gáosem: „Pierwszemu z carów, co te zrobiá cuda, Druga carowa pamiĊtnik stawiaáa3. JuĪ car odlany w ksztaácie wielkoluda Siadá na brązowym grzbiecie bucefaáa I miejsca czekaá, gdzie by wjechaá konno. Lecz Piotr na wáasnej ziemi staü nie moĪe, W ojczyĨnie jemu nie dosyü przestronno, Po grunt dla niego posáano za morze. Posáano wyrwaü z finlandzkich nadbrzeĪy Wzgórek granitu; ten na Pani4 sáowo Páynie po morzu i po lądzie bieĪy, I w mieĞcie pada na wznak przed carową. JuĪ wzgórek gotów; leci car miedziany, Car knutowáadny w todze Rzymianina, Wskakuje rumak na granitu Ğciany, Staje na brzegu i w górĊ siĊ wspina. Nie w tej postawie Ğwieci w starym Rzymie Kochanek ludów, ów Marek Aureli, Który tam naprzód rozsáawiá swe imiĊ,
1
ĩe wygnaá szpiegów i donosicieli: A kiedy zdzierców domowych poskromiá, Gdy nad brzegami Renu i Paktolu Hordy najezdców barbarzyĔskich zgromiá, Do spokojnego wraca Kapitolu. PiĊkne, szlachetne, áagodne ma czoáo, Na czole báyszczy myĞl o szczĊĞciu paĔstwa; RĊkĊ powaĪnie wzniósá, jak gdyby wkoáo Miaá báogosáawiü táum swego poddaĔstwa, A drugą rĊkĊ opuĞciá na wodze, Rumaka swego zapĊdy ukraca. Zgadniesz, Īe mnogi lud tam staá na drodze I krzyczaá: „Cesarz, ojciec nasz powraca!” Cesarz chciaá z wolna jechaü miĊdzy táokiem, Wszystkich ojcowskim udarowaü okiem. KoĔ wzdyma grzywĊ, Īarem z oczu Ğwieci, Lecz zna, Īe wiezie najmilszego z goĞci, ĩe wiezie ojca milijonom dzieci, I sam hamuje ogieĔ swej ĪywoĞci; Dzieci przyjĞü blisko, ojca widzieü mogą. KoĔ równym krokiem, równą stąpa drogą. Zgadniesz, Īe dojdzie do nieĞmiertelnoĞci!5 Car Piotr wypuĞciá rumakowi wodze, Widaü, Īe leciaá tratując po drodze, Od razu wskoczyá aĪ na sam brzeg skaáy. JuĪ koĔ szalony wzniósá w górĊ kopyta, Car go nie trzyma, koĔ wĊdzidáem zgrzyta, Zgadniesz, Īe spadnie i pryĞnie w kawaáy. Od wieku stoi, skacze, lecz nie spada, Jako lecąca z granitów kaskada, Gdy ĞciĊta mrozem nad przepaĞcią zwiĞnie: – Lecz skoro sáoĔce swobody zabáyĞnie I wiatr zachodni ogrzeje te paĔstwa, I cóĪ siĊ stanie z kaskadą tyraĔstwa?” Adam Mickiewicz, Dziadów czĊĞü III UstĊp, Wrocáaw 1984
byá wieszczem ruskiego narodu – prawdopodobnie Aleksander Puszkin, choü istnieją przypuszczenia, Īe Mickiewicz mógá mieü na myĞli Rylejewa. 2 nad Piotra kolosem – monumentalny pomnik Piotra I, dáuta francuskiego rzeĨbiarza Falconeta, odsáoniĊty w roku 1782 3 (Adam Mickiewicz, ObjaĞnienia) Druga carowa pamiĊtnik stawiaáa. Na pomniku Piotra jest napis: Petro primo Catharina secunda. – „Piotrowi pierwszemu Katarzyna druga”. 4 Pani – carowej Katarzyny II. 5 (Adam Mickiewicz, ObjaĞnienia) Zgadniesz, Īe dojdzie do nieĞmiertelnoĞci! – pomnik konny kolosalny Piotra roboty Falkoneta i posąg Marka Aureliusza stojący teraz w Rzymie w Kapitolium są tu wiernie opisane.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
9
WYPRACOWANIE na temat nr ..................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
10
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
11
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
12
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
13
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
14
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego Poziom podstawowy
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
