Anna Tulczyńska

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole podstawowej Opis przypadków wraz z przykładowymi dokumentami Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia i Planów Działań Wspierających

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Dokument zawiera opisy przypadków wraz z przykładowymi arkuszami Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia (KIPU) i Planów Działań Wspierających (PDW), które dotyczą uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wynikającymi: •

z niepełnosprawności,

•

z choroby przewlekłej,

•

z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanymi z wcześniejszym kształceniem za granicą,

•

ze szczególnych uzdolnień,

•

ze specyficznych trudności w uczeniu się,

•

z sytuacji traumatycznych lub kryzysowych,

•

z zaburzeń komunikacji językowej,

•

z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny,

•

z zagrożenia niedostosowaniem społecznym.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń z niepełnosprawnością – niedowład kończyny górnej Opis przypadku Do IV klasy szkoły podstawowej został przyjęty Dominik. Rodzice złożyli w sekretariacie zaświadczenie o jego niepełnosprawności ze względu na niedowład lewej kończyny górnej. W dokumencie tym lekarz zalecił dostosowanie miejsca pracy ucznia w szkole do jego potrzeb, a także zwolnienie go z obowiązku wykonywania niektórych zadań wymagających sprawności obu kończyn. Wychowawca, aby dokładniej poznać sytuację ucznia, poprosił Dominika i jego rodziców o rozmowę. Chciał dowiedzieć się: • W jakim stopniu ręka jest niesprawna? • Jakie problemy w związku z obniżoną sprawnością napotyka uczeń podczas zajęć szkolnych? • W zakresie których przedmiotów stan chłopca wymaga zindywidualizowania wymagań edukacyjnych? • Jakiego rodzaju dostosowania warunków do potrzeb ucznia powinni stosować nauczyciele podczas sprawdzianów? • Jak Dominik czuje się w nowej szkole? • Jakiego rodzaju pomocy oczekuje ze strony szkoły? Z rozmowy wynikało, że niedowład lewej ręki jest na tyle duży, że Dominik właściwie posługuje się tylko ręką prawą. W związku z tym ma kłopoty z wykonywaniem rysunków wymagających użycia np. ołówka i linijki oraz z czytaniem dużych, grubych podręczników. Dominik bardzo dobrze radzi sobie z samoobsługą, prawidłowo pisze i sprawnie pracuje z komputerem. Chłopiec nie jest zwolniony z zajęć wf, bardzo chętnie gra w piłkę nożną, biega, wykonuje ćwiczenia. Ma kłopoty z grami wymagającymi sprawności obu rąk, np. koszykówką, siatkówką. Rodzice poprosili, aby mógł korzystać z wydłużonego czasu pracy na sprawdzianach. Dominik przyznał, że pozwoliłoby mu to na spokojniejsze i dokładniejsze wykonywanie zadań. Rodzice zwrócili również uwagę na potrzebę dostosowania kryteriów oceniania do możliwości chłopca, np. zwolnienia go z konieczności zaliczania tych partii materiału, które wymagają sprawności obydwu rąk na zajęciach z matematyki (zwłaszcza geometrii), wychowania fizycznego, techniki. Rodzice i Dominik prosili także, aby w sali lekcyjnej chłopiec miał miejsce blisko wyjścia i mógł siedzieć sam w ławce ze względu na potrzebę swobody ruchów. Uczeń, zapytany o samopoczucie w nowej klasie i szkole, powiedział, że czuje się dobrze, zaprzyjaźnił się z kilkoma kolegami. Poprosił jednak, by opowiedzieć innym uczniom o jego problemach, ponieważ czasem trudno jest mu prosić innych o pomoc. Wychowawca podczas spotkania Zespołu przedstawił pozostałym nauczycielom charakterystykę problemów Dominika oraz prośby ucznia i jego rodziców dotyczące dostosowania warunków pracy na lekcji. Nauczyciele zobowiązali się do przestrzegania zaleceń zapisanych w Planie Działań Wspierających.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia Dominik ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

IV C

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Zaświadczenie lekarskie.

Centrum Zdrowia Dziecka

****

Data założenia karty

****

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Niepełnosprawność – niedowład górnej kończyny lewej. Mocne strony ucznia Uczeń bardzo dobrze radzi sobie z samoobsługą, dobrze pisze, sprawnie obsługuje komputer, dobrze gra w piłkę nożną, chętnie ćwiczy na zajęciach wf. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Ze względu na niepełnosprawność w zakresie kończyny górnej uczeń wymaga pomocy, przystosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb, a także dostosowania sposobu przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Porady i konsultacje – indywidualne spotkania z wychowawcą.

Wychowawca klasy, psycholog szkolny.

W miarę potrzeb.

Bieżący rok szkolny.

Sposoby pomocy Dostosowanie miejsca pracy w sali lekcyjnej do potrzeb ucznia. Przeprowadzenie w klasie zajęć na temat potrzeb i trudności osób niepełnosprawnych. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Wychowawca klasy.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Dominik ****

IV C

Szkoła Podstawowa nr ***

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Zminimalizowanie wpływu niepełnosprawności na wyniki edukacyjne ucznia i jego funkcjonowanie w szkole.

Dostosowanie miejsca pracy, warunków przeprowadzania sprawdzianów, kryteriów oceniania i wymagań edukacyjnych do możliwości fizycznych ucznia.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Dostosowanie warunków nauczania do potrzeb uczenia.

Dostosowanie miejsca pracy ucznia do jego potrzeb – zapewnienie mu samodzielnego miejsca w ławce przy drzwiach do sali. Zwolnienie z konieczności zaliczania tych partii materiału, które wymagają sprawności obu kończyn górnych. Przygotowywanie przez nauczycieli kopii stron z podręcznika, które będą potrzebne podczas zajęć. Wydłużenie czasu pracy na sprawdzianach.

Działania wspierające rodziców ucznia Rodzice będą przekazywać na bieżąco informacje od lekarza specjalisty i wspólnie z wychowawcą analizować zakres potrzebnych dostosowań. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Realizowanie zaleceń lekarza pediatry i ortopedy.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń z przewlekłą chorobą – cukrzyca Opis przypadku Po zebraniu z rodzicami do wychowawczyni klasy VI zgłosiła się mama jednej z uczennic. Powiedziała, że u jej córki Beaty kilka miesięcy temu zdiagnozowano cukrzycę. Dziewczynka jest pod opieką specjalistów z Instytutu Matki i Dziecka. Dwa miesiące temu otrzymała pompę insulinową, którą obecnie próbuje już samodzielnie obsługiwać. Beata musi kilka razy w ciągu dnia zmierzyć poziom cukru i dobrze byłoby, gdyby mogła zrobić to w jakimś spokojnym i cichym miejscu. Czasem nie radzi sobie z interpretacją wyników. Poza tym, ponieważ uczennica przyjmuje insulinę od niedawna, nadal mogą jej się zdarzyć objawy hipo- lub hiperglikemii i może wtedy potrzebować pomocy. Mama dziewczynki uprzedziła wychowawczynię, że potrzebne jest pogłębienie diagnostyki, zatem Beatę czeka jeszcze kilka hospitalizacji, które będą się wiązały z dłuższymi nieobecnościami w szkole. Wychowawczyni klasy po spotkaniu z mamą poprosiła Beatę o rozmowę na temat jej stanu zdrowia i samopoczucia w szkole. Podczas spotkania uczennica powiedziała, że od kiedy przyjmuje leki, czuje się bardzo dobrze. Była wyraźnie dumna z powodu opanowania obsługi pompy insulinowej. Opowiadała także, że w klasie ma kilka dobrych koleżanek. Dwie z nich wiedzą o jej chorobie i leczeniu. Wychowawczyni porozumiała się także z pielęgniarką szkolną w sprawie pomocy Beacie w przeprowadzaniu badań i interpretowaniu wyników. Nauczycielka wraz z uczennicą odwiedziła gabinet pielęgniarski. Dziewczynka bardzo polubiła panią Zofię i z przyjemnością odwiedzała ją codziennie. Mama Beaty z pomocą szkolnej pielęgniarki przygotowała krótkie szkolenie dla nauczycieli na temat cukrzycy i zasad udzielania pomocy w wypadku objawów hipo- lub hiperglikemii. Od lekarza specjalisty nauczyciele wf otrzymali wskazówki dotyczące dopuszczalnego wysiłku fizycznego i sposobów uzupełnienia powstałych w organizmie braków cukru. W okresach hospitalizacji Beata uczęszczała na zajęcia szkolne w szpitalu. Koleżanki z pomocą rodziców za pośrednictwem internetu przekazywały jej informacje o realizowanym materiale. Zasady pomocy (kto?, kiedy?, jak?) wychowawczyni ustaliła z uczennicami na jednej z godzin wychowawczych. Warunki przeprowadzania sprawdzianów w ciągu roku szkolnego i sprawdzianu po VI klasie dostosowano do potrzeb Beaty zgodnie z zaleceniami lekarza.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia Beata ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

VI

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa w ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Zaświadczenie lekarskie.

Centrum Zdrowia Dziecka

****

Data założenia karty

****

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Choroba przewlekła – cukrzyca. Mocne strony ucznia Dobre wyniki w nauce, dobre relacje z rówieśnikami, samodzielność, dobre radzenie sobie z chorobą, łatwość nawiązywania kontaktu z dorosłymi. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Ze względu na problemy zdrowotne uczennica wymaga dostosowania warunków udziału w zajęciach i sprawdzianach do indywidualnych potrzeb oraz pomocy w uzupełnianiu zaległości w nauce wynikających z nieobecności w szkole podczas hospitalizacji. Wymiar godzin

Osoby odpowiedzialne za udzielanie pomocy uczniowi

Okresy udzielania pomocy

W miarę potrzeb.

Wychowawca, szkolna pielęgniarka.

Bieżący rok szkolny.

Sposoby pomocy Dostosowane warunków uczestniczenia w zajęciach edukacyjnych do indywidualnych potrzeb uczennicy. Stworzenie uczennicy warunków do wykonywania badań na terenie szkoły. Zwiększenie wiedzy nauczycieli na temat choroby, objawów, problemów i zasad interwencji. Dostosowanie zakresu dopuszczalnego wysiłku na zajęciach wf do możliwości i stanu zdrowia uczennicy. Dostosowanie warunków pracy na sprawdzianach i egzaminach do potrzeb uczennicy. Kto odpowiada za opracowanie PWD?

Wychowawca klasy.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Beata ****

VI

Szkoła Podstawowa w ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Zminimalizowanie wpływu choroby na wyniki edukacyjne Beaty i jej funkcjonowanie w szkole.

Stworzenie uczennicy warunków w szkole, które pozwolą jej na komfortowe podawanie leków i dbanie o stan zdrowia. Stworzenie warunków do bezpiecznej aktywności fizycznej uczennicy na zajęciach wf.

Zwiększenie świadomości i wiedzy środowiska szkolnego na temat cukrzycy.

Poszerzenie wiedzy nauczycieli na temat objawów hipo- i hiperglikemii oraz zapoznanie ich z zasadami reagowania w takich sytuacjach. Poszerzenie wiedzy uczniów na temat przyczyn powstawania cukrzycy i zasad zdrowej diety.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Dostosowanie warunków uczestniczenia w zajęciach edukacyjnych do indywidualnych potrzeb uczennicy.

Umożliwienie wykonywania badań diagnostycznych w gabinecie pielęgniarki szkolnej. Pomoc pielęgniarki w interpretowaniu wyników glukometru. Wydłużenie czasu wykonywania zadań na sprawdzianach i egzaminach o niezbędną przerwę. Możliwość spożywania posiłków i napojów podczas zajęć oraz sprawdzianów. Poszerzenie wiedzy nauczycieli wf na temat objawów choroby, ustalenie zakresu dopuszczalnego wysiłku fizycznego na zajęciach.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Działania wspierające rodziców ucznia Wymiana informacji na temat samopoczucia dziecka między rodzicami i nauczycielami, wspólne analizowanie – dwa razy w roku lub w miarę potrzeb – niezbędnych dostosowań. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Realizacja zaleceń lekarza diabetologa.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanymi z wcześniejszym kształceniem za granicą Opis przypadku Wśród uczniów rozpoczynających naukę w klasie V była Kasandra. Dziewczynka ma matkę Polkę i ojca Marokańczyka. Urodziła się i dorastała w małej miejscowości w Maroku. W maju zmarł dziadek Kasandry, który sprawował opiekę nad swoją chorą żoną. Mama uczennicy musiała wrócić do kraju, aby przejąć jego obowiązki. Kasandra, mimo podejmowanych prób, nie mogła odnaleźć się w nowym środowisku. Wszystko było dla niej nowe – zmiany pogody, swobodny sposób ubierania się ludzi na ulicy i w szkole, potrawy w szkolnej stołówce, miasto, szkoła, zachowania kolegów. Kasandra miała duże trudności w porozumiewaniu się, ponieważ jej podstawowym językiem był język arabski. Język polski znała tylko na poziomie mowy potocznej – nie pisała i nie czytała po polsku. W związku z tym nie rozumiała prowadzonych lekcji, nie potrafiła zadać nauczycielom pytania, gdy coś było dla niej niejasne. Problemy pojawiały się także przy korzystaniu z podręczników, czytaniu lektur, pisaniu prac domowych i sprawdzianów, prowadzeniu notatek. Swobodny sposób zachowania rówieśników i odważne stroje (w Maroku Kasandra nosiła ubrania zgodne z wymogami wyznawanej religii) powodowały, że dziewczynka nie potrafiła nawiązać z nimi kontaktu. Koleżanki podśmiewały się z jej sposobu ubierania się. Problemem były też braki w wiedzy Kasandry z różnych przedmiotów. W związku z trudnościami w rozumieniu treści lekcji oraz problemami z wywiązywaniem się z obowiązków, takich jak odrabianie lekcji i pisanie sprawdzianów, Kasandra zaczęła bać się szkoły. Udział w zajęciach wiązał się dla niej z odczuwaniem bezradności, silnego lęku, smutku, a wkrótce zwątpienia w możliwość poprawy sytuacji. Narastało w niej przekonanie, że sobie nie poradzi z zaistniałą sytuacją, że zawsze będzie samotna w szkole i w nowym kraju. Bardzo tęskniła za dawnymi koleżankami. Uczennica zaczęła opuszczać zajęcia szkolne. Wychowawczyni skontaktowała się z mamą dziewczynki. Okazało się, że powodem jej nieobecności były problemy zdrowotne. Kasandra coraz częściej skarżyła się na problemy żołądkowe, bóle głowy, miała podwyższoną temperaturę. Niestety, lekarze nie potrafili znaleźć przyczyny tych dolegliwości. Mama zaobserwowała też, że objawy ustępowały, gdy córka wiedziała, że tego dnia nie pójdzie do szkoły. Lekarze skierowali dziewczynkę do psychologa, który zdiagnozował u niej fobię szkolną i epizod depresyjny. Kasandra rozpoczęła psychoterapię. Ponadto wprowadzono szereg zmian w sposobie realizowania przez nią obowiązku szkolnego. Uczennica zaczęła uczęszczać na dodatkowe lekcje języka polskiego dla cudzoziemców i została objęta indywidualnym tokiem nauczania do czasu wyrównania różnic programowych. W klasie Kasandra i jej mama poprowadziły zajęcia na temat Maroka – jego tradycji, kultury, wyznawanej religii, zasad obowiązujących młode dziewczyny i rygorów dotyczących stroju oraz sposobu zachowania się w miejscach publicznych. Spotkanie było połączone z degustacją potraw i słuchaniem tradycyjnej muzyki marokańskiej. Zabiegi te pozwoliły koleżankom zrozumieć zachowanie Kasandry i przełamać bariery w kontakcie z nową uczennicą. Dziewczęta stopniowo nawiązywały ze sobą coraz lepsze relacje. Spotkania po lekcjach z kolegami z klasy pomogły uczennicy w lepszym posługiwaniu się językiem polskim.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Wychowawczyni wraz z pedagogiem szkolnym zorganizowali także współpracę wolontariuszek – gimnazjalistek z zaprzyjaźnionej szkoły, które pomagały Kasandrze w nauce. Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia Kasandra ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

V

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Przyjazd dziecka z zagranicy i podjęcie przez niego nauki w polskiej szkole.

Brak.

Brak.

Data założenia karty

****

Obserwacje zachowania uczennicy i stwierdzenie pogłębiających się trudności adaptacyjnych. Informacje od rodziców o problemach emocjonalnych i zdrowotnych dziewczynki. Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związane z wcześniejszym kształceniem za granicą. Mocne strony ucznia Łatwość w nawiązaniu kontaktu z dorosłymi (nauczycielami), dobry kontakt z psychoterapeutą, łatwość w uczeniu się języka polskiego. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Uczennica wymaga pomocy w nauce języka polskiego i w wyrównaniu różnic między posiadaną wiedzą a wymaganiami edukacyjnymi, wynikających z różnic programowych, wsparcia w nawiązaniu pozytywnych relacji z rówieśnikami oraz w radzeniu sobie z lękiem i niskim poczuciem własnej wartości, których może doświadczać w kontakcie ze szkołą. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Dodatkowe lekcje języka polskiego dla

Osoby wyznaczone przez organ

2 godziny w tygodniu

Bieżący rok szkolny.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

cudzoziemców.

prowadzący szkołę.

Nauczanie indywidualne z wybranych przedmiotów łączone z nauczaniem włączającym.

Nauczyciele wyznaczeni przez dyrektora szkoły.

Spotkania indywidualne Psychoterapeuta z z psychologiem poradni. w poradni psychologicznopedagogicznej.

10 godzin tygodniowo (dotyczy zajęć indywidualnych)

Bieżący rok szkolny.

1 godzina w tygodniu

W miarę potrzeb.

Sposoby pomocy Pomoc w nauce udzielana przez wolontariuszy. Pomoc wolontariuszy w poznaniu realiów życia w Polsce oraz w nawiązaniu relacji z rówieśnikami. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Wychowawca klasy we współpracy z psychologiem szkolnym.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Kasandra ****

V

Szkoła Podstawowa nr ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Zaadaptowanie się uczennicy w nowej szkole.

Pomoc w nawiązaniu dobrych relacji z rówieśnikami.

Nauczenie uczennicy języka polskiego.

Opanowanie przez uczennicę języka w stopniu umożliwiającym swobodny udział w zajęciach szkolnych.

Wyrównanie różnic programowych.

Poszerzenie wiedzy uczennicy z zakresu języka polskiego, historii i drugiego języka obcego.

Poprawa stanu psychicznego uczennicy.

Minimalizowanie objawów lękowych i depresyjnych.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Zajęcia integrujące z klasą.

Przygotowanie z psychologiem i prowadzenie przez wychowawcę zajęć integracyjnych, pomagających w poznaniu kolegów z klasy. Zajęcia integracyjne na temat kultury i tradycji marokańskich a zwłaszcza zasad zachowania dotyczących młodych osób.

Nauka języka polskiego dla cudzoziemców.

Indywidualne lekcje języka polskiego oraz zajęcia grupowe.

Nauczanie indywidualne.

Indywidualna praca z uczennicą dostosowana do jej poziomu wiedzy.

Pomoc wolontariuszy w nauce.

Pomoc w rozumieniu poleceń, odrabianiu prac domowych.

Psychoterapia zaburzeń lękowych i depresji.

Indywidualne spotkania ze specjalistą – psychoterapeutą.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Działania wspierające rodziców ucznia Pomoc mamie uczennicy w znalezieniu grup wsparcia dla dzieci imigrantów. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Organ prowadzący szkołę – organizacja zajęć z języka polskiego. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna – prowadzenie psychoterapii.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń ze szczególnymi uzdolnieniami Opis przypadku Bartek jest uczniem, który posiada bardzo szeroką wiedzę przyrodniczą, wykraczającą poza wymagania programowe z przyrody. Swobodnie posługuje się pojęciami z zakresu geografii, chemii i fizyki. W domu bardzo chętnie przeprowadza proste eksperymenty chemiczne. Zna wiele nazw pierwiastków wraz z ich symbolami i właściwościami. Ma też rozległą wiedzę na temat budowy i zachowania zwierząt. Podczas lekcji przyrody chłopiec często się nudził, dlatego rozmawiał z kolegami i chodził po klasie. Jednak najbardziej kłopotliwe dla nauczycielki były jego nieustające pytania dotyczące nurtujących Bartka kwestii, niezwiązanych z tematem lekcji. Zachowanie chłopca zakłócało tok zajęć. Na pytania nauczycielki Bartek odpowiadał wyczerpująco, nierzadko udzielał wyjaśnień wykraczających poza zakres wymaganej wiedzy – wywoływało to prześmiewcze komentarze kolegów z klasy. Chłopiec spędzał czas na przerwach samotnie, czytając książki. Nie udało mu się nawiązać dobrych relacji z rówieśnikami. Nauczyciele innych przedmiotów również skarżyli się na zachowanie Bartka. Uczeń często nie uważał na lekcjach, czytał książki o tematyce przyrodniczej lub wykonywał skomplikowane rysunki zwierząt. Takie zachowanie odbiło się negatywnie na jego ocenach, zwłaszcza tych otrzymywanych za pracę na lekcji. Ponieważ problem nasilał się, nauczyciele postanowili pomóc Bartkowi w jego rozwiązaniu. Bartek został objęty indywidualnym programem nauczania przyrody, przygotowanym przez jego nauczycielkę we współpracy z nauczycielami z pobliskiego gimnazjum. W ramach realizacji programu Bartek otrzymywał specjalnie dla niego przygotowane zadania, dzięki czemu przestał przeszkadzać na lekcjach i skupił się na pracy. Kilkukrotnie w ciągu roku chłopiec pomagał nauczycielce prowadzić zajęcia i prezentował proste eksperymenty fizyczne i chemiczne. Po tych lekcjach znacznie wzrosło zainteresowanie przyrodą wśród kolegów Bartka z klasy, a kilku z nich zgłosiło chęć współprowadzenia lekcji. Chłopiec zaczął uczęszczać na zajęcia warsztatowe Wybitnej Grupy, których celem była poprawa kompetencji społecznych uczniów zdolnych. W efekcie Bartek nawiązał bardzo dobre relacje z rówieśnikami z grupy, udało mu się także poprawić kontakty z kolegami z klasy. Uczeń wziął udział w konkursie przyrodniczym, którego został laureatem.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia

Bartek **** ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

V

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Opinia z poradni psychologicznopedagogicznej związana z przyznaniem uczniowi indywidualnego toku nauczania.

Poradnia PsychologicznoPedagogiczna nr ****

****

Data założenia karty

Celujące wyniki nauczania z przyrody, obserwacje nauczycieli. Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Szczególne uzdolnienia. Mocne strony ucznia Szeroka wiedza z zakresu przyrody, duża samodzielność. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Pomoc w rozwijaniu szczególnych zainteresowań przyrodniczych. Wsparcie w nawiązaniu pozytywnych relacji z rówieśnikami. Wyeliminowanie negatywnych zachowań na lekcjach (brak uwagi i aktywności, przeszkadzanie w zajęciach). Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Indywidualny program nauczania z przyrody.

Nauczyciel przyrody z pomocą nauczycieli gimnazjalnych.

Bieżący rok Dostosowany do indywidualnych szkolny. potrzeb i zainteresowań ucznia program nauczania przyrody. Zadania indywidualnie wykonywane na

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Okresy udzielania pomocy

lekcjach. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.

Nauczyciel przyrody.

Podniesienie wymagań edukacyjnych z przyrody.

Bieżący rok szkolny.

Warsztaty psychologiczne rozwijające kompetencje społeczne osób szczególnie uzdolnionych.

Psycholog z poradni.

Warsztaty Wybitnej Grupy.

Bieżący rok szkolny.

Sposoby pomocy Pełnienie przez ucznia roli asystenta naukowego. Współprowadzenie lekcji zgodnie ze wskazówkami nauczycieli. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Nauczyciel przyrody z pomocą nauczycieli gimnazjalnych, wychowawca.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Bartek ****

V

Szkoła Podstawowa nr ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Poszerzenie wiedzy ucznia z przyrody.

Zrealizowanie z uczniem materiału umożliwiającego start w konkursie przedmiotowym. Pełnienie przez ucznia roli asystenta na lekcjach przyrody.

Poprawa funkcjonowania ucznia w grupie.

Podniesienie kompetencji społecznych ucznia.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Indywidualny tok nauczania.

Przygotowanie indywidualnego programu nauczania przyrody. Realizacja indywidualnego programu nauczania, praca samodzielna, konsultacje z nauczycielem na lekcjach przyrody.

Pełnienie funkcji asystenta nauczyciela.

Prowadzenie przez ucznia fragmentów zajęć.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych.

Podniesienie wymagań edukacyjnych z przyrody adekwatnie do indywidualnych możliwości ucznia.

Działania wspierające rodziców ucznia Spotkania i konsultacje z rodzicami prowadzone przez wychowawcę i psychologa z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się Opis przypadku Klara była dość dobrą uczennicą, za każdym razem przygotowywała się do lekcji, pilnie pracowała na zajęciach, zawsze odrabiała prace domowe. Otrzymywała bardzo dobre oceny z odpowiedzi ustnych, ale dużo słabsze z prac pisemnych, miała też kłopoty z czytaniem. Interesowała się matematyką. Trudności Klary wpływały na jej wyniki w nauce języków obcych. W pracach pisemnych uczennica popełniała liczne błędy związane z przestawianiem liter w wyrazie lub ich opuszczaniem, miała problemy z zapamiętywaniem prawidłowej wymowy wyrazów, czasem mocno je zniekształcała. Miała też pewne kłopoty ze zrozumieniem tekstu ze słuchu. Na lekcjach wychowania fizycznego nauczyciele zauważyli u dziewczynki trudności w wykonywaniu zadań wymagających koordynacji wzrokowo-ruchowej, takich jak kozłowanie, łapanie i odbijanie piłki. Uczennica funkcjonowała dobrze w klasie, nawiązała przyjacielskie relacje z kilkoma koleżankami. Pod koniec klasy IV, ze względu na niskie tempo czytania i pisania, liczne błędy w pisowni i niski poziom graficzny pisma, wychowawca Klary poprosił rodziców dziewczynki o zgłoszenie się do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dostarczona na początku roku szkolnego przez rodziców opinia poradni świadczyła o tym, że poziom rozwoju intelektualnego Klary jest na poziomie zdecydowanie powyżej przeciętnej dla jej grupy wiekowej, ale uczennica ma liczne trudności o charakterze dysleksji rozwojowej. Dziewczynka ma znacznie obniżoną koordynację wzrokowo-ruchową i orientację przestrzenną, a także zdolność analizy i syntezy zarówno wzrokowej, jak i słuchowej. Jej pismo jest nieczytelne, a tempo pisania bardzo wolne. Wśród zaleceń poradni znalazły się następujące wskazówki: • wydłużenie czasu pracy na sprawdzianach, • dostosowanie kryteriów oceniania do możliwości psychofizycznych uczennicy – obniżenie wpływu poprawnej pisowni na ocenę z prac pisemnych, • udział Klary w zajęciach reedukacyjnych na terenie poradni. Nauczyciele dostosowali kryteria oceniania do indywidualnych potrzeb uczennicy. Oceniali głównie treść jej wypowiedzi, mniejszy nacisk kładli zaś na poprawność zapisu. Przysługiwał jej dodatkowy czas podczas wykonywania prac pisemnych. Zmieniono także kryteria oceniania z wf w zakresie zadań wymagających koordynacji wzrokowo-ruchowej i orientacji przestrzennej. Zmiany te pomogły Klarze osiągnąć wyniki nauczania na poziomie jej możliwości intelektualnych.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Klara ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

V

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Opinia o dysleksji.

Poradnia PsychologicznoPedagogiczna nr ****

****

Imię i nazwisko ucznia Data założenia karty

****

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze dysleksji rozwojowej. Mocne strony ucznia Wysoki poziom rozwoju inteligencji, systematyczność, pracowitość, brak trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Uczennica wymaga pomocy ze względu na zdiagnozowaną dysleksję rozwojową. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Zajęcia korekcyjnokompensacyjne.

Poradnia psychologicznopedagogiczna.

1 godzina tygodniowo

Bieżący rok szkolny.

Sposoby pomocy Dostosowanie kryteriów oceniania do indywidualnych możliwości uczennicy. Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Wychowawca klasy.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Klara ****

V

Szkołą Podstawowa nr ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Zminimalizowanie wpływu specyficznych trudności w uczeniu się na wyniki nauczania.

Stworzenie warunków nauczania pozwalających zminimalizować wpływ dysleksji na osiągnięcia edukacyjne uczennicy.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Zajęcia reedukacyjne i kompensacyjne.

Podniesienie umiejętności analizy wzrokowej i słuchowej, poprawienie koordynacji wzrokowo- ruchowej, podniesienie sprawności graficznej ręki.

Dostosowanie warunków nauczania do indywidualnych potrzeb i możliwości uczennicy.

Wydłużenie czasu pracy na sprawdzianach.

Dostosowanie kryteriów oceniania.

Zwiększenie tolerancji na popełnianie przez uczennicę błędów w pisowni przy ocenie prac pisemnych z języka polskiego i języków obcych. Nieocenianie aktywności związanych z orientacją w schemacie ciała na zajęciach wf.

Działania wspierające rodziców ucznia Konsultacje z wychowawcą w miarę potrzeb. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Kontakt ze specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznej.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wynikającymi z sytuacji traumatycznych lub kryzysowych Opis przypadku W czerwcu na terenie gminy miała miejsce ogromna powódź. Zniszczeniu uległy między innymi dom i gospodarstwo, w którym mieszkała rodzina Doroty, uczennicy klasy IV. Dziewczynka wróciła na zajęcia w szkole, kiedy sytuacja bytowa jej rodziny unormowała się. Uzyskała wtedy pomoc w uzupełnieniu zaległości. Wydawało się, że Dorota dobrze poradziła sobie z trudnymi przeżyciami. Później jej funkcjonowanie zaczęło się jednak pogarszać. Uczennica miała kłopoty z koncentracją – w dniach pochmurnych lub takich, w których prognozy pogody zapowiadały burze, była wyraźnie zaniepokojona, pobudzona, ciągle spoglądała w okno, sprawdzając pogodę. Kiedy zaczynało padać lub grzmiało, była wyraźnie przestraszona. Po jakimś czasie Dorota przestała przychodzić w dni deszczowe do szkoły. Z rozmów wychowawcy z matką uczennicy wynikało, że w ogóle wtedy nie wychodzi z domu i bardzo nie chce rozstawać się z rodzicami, obawia się kolejnej powodzi i tego, że mogłaby w jej wyniku stracić rodzinę. W takich momentach jest zdenerwowana, krzyczy na rodziców, płacze. W dni bardziej pogodne Dorota przychodziła do szkoły, ale wracała z niej najszybciej, jak mogła. Zrezygnowała z zajęć dodatkowych, które wcześniej sprawiały jej wiele radości, wycofała się też ze spotkań z rówieśnikami. Do dotkniętej katastrofą miejscowości, w ramach rządowej pomocy psychologicznej dla ofiar powodzi, przyjechał zespół psychologów i psychoterapeutów. Prowadzili oni spotkania z dorosłymi, a także z dziećmi. Zdiagnozowali oni u Doroty zespół stresu pourazowego (PTSD). Dziewczynka otrzymała pomoc psychoterapeuty. Specjalista prowadzący terapię zalecił udzielenie Dorocie wsparcia na terenie szkoły i poprosił, aby w początkowym okresie uczennica mogła w chwilach pobudzenia emocjonalnego opuścić zajęcia i porozmawiać chwilę ze szkolnym pedagogiem. Podjęte działania pozwoliły na powrót uczennicy do równowagi psychicznej.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia

Dorota ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

IV

Data założenia karty

****

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa w ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Obserwacje nauczycieli.

Brak.

Brak.

Traumatyczne wydarzenie w rodzinie uczennicy. Diagnoza specjalistyczna. Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Sytuacja traumatyczna lub kryzysowa. Mocne strony ucznia Utrzymywanie kontaktów z rówieśnikami, dobra praca z terapeutą. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Pomoc w poradzeniu sobie z traumą przeżytą podczas powodzi. Pomoc w nadrobieniu szkolnych zaległości. Udzielnie wsparcia psychicznego. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Specjalistyczna psychoterapia.

Psychoterapeuta, wychowawca, nauczyciele uczący dziecko.

W miarę potrzeb.

Czas trwania terapii.

Pedagog szkolny.

W miarę potrzeb.

Bieżący rok szkolny.

Współpraca szkoły z terapeutą. Realizowanie przez nauczycieli zaleceń terapeuty. Porady i konsultacje z pedagogiem szkolnym. Sposoby pomocy

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Możliwość opuszczenia zajęć w momentach nasilonego napięcia emocjonalnego – wyjście do pokoju pedagoga szkolnego. Pomoc rówieśnicza w nauce, zapewniająca wsparcie psychologiczne i ułatwiająca uzupełnianie zaległości w nauce. Wychowawca w konsultacji z psychoterapeutą. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Dorota ****

IV

Szkoła Podstawowa w ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Terapia PTSD.

Minimalizowanie objawów zaburzenia.

Pomoc w radzeniu sobie uczennicy z objawami PTSD podczas zajęć.

Umożliwienie odreagowania napięcia emocjonalnego podczas zajęć.

Nadrobienie zaległości w nauce.

Pomoc w pokonaniu trudności w nauce związanych z nieobecnością w szkole.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Indywidualne spotkania z psychoterapeutą.

Zgodne ze schematem terapii.

Zezwolenie na opuszczanie lekcji i umożliwienie indywidualnego spotkania z pedagogiem szkolnym podczas zajęć.

Wentylacja emocji, obniżenie napięcia emocjonalnego, udzielenie wsparcia psychologicznego.

Pomoc rówieśnicza.

Wyznaczenie przez wychowawcę klasy uczniów pomagających Dorocie w nauce.

Działania wspierające rodziców ucznia Rozmowy i konsultacje z wychowawcą i pedagogiem szkolnym w miarę potrzeb. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Współpraca z psychoterapeutą uczennicy, planowanie wsparcia psychologicznego na terenie szkoły.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi wynikającymi z zaburzeń komunikacji językowej Opis przypadku Wychowawczyni klasy IV przeglądając dokumenty swoich nowych uczniów, znalazła wśród opinię ze specjalistycznej poradni dla dzieci i młodzieży dotyczącą Patryka. Zawierała ona diagnozę całościowego zaburzenia rozwoju pod postacią zespołu Aspergera. Nauczycielka zaczęła dokładniej obserwować Patryka, przeprowadziła także rozmowę z mamą chłopca. Z zebranych informacji wynikało, iż chłopiec miał często duże kłopoty ze zrozumieniem niektórych zwrotów czy poleceń. Problematyczne były zwłaszcza polecenia nieprecyzyjne, które nie dookreślały sposobu wykonania czynności (np. zaznacz – bez dopowiedzenia, w jaki sposób). Patryk nie podejmował wówczas prób realizacji zadania. Chłopiec nie rozumiał czasem zwrotów używanych przez kolegów lub rozumiał je zbyt dosłownie, np. gdy koledzy mówili: znikaj stąd, on odpowiadał: nie jestem czarodziejem. Narażał się w ten sposób na wyśmiewanie i docinki ze strony kolegów. Patryk czasem powtarzał całe frazy i zwroty znane mu z filmów czy z telewizji, doskonale naśladując ton głosu i intonację aktorów (zjawisko echolalii). Tego typu wypowiedzi wywoływały zdziwienie i śmiech rówieśników. Kłopoty ze zrozumieniem wieloznaczności i zwrotów frazeologicznych utrudniały mu rozumienie lektur, a czasem nawet treści podręczników. Kolejne problemy wiązały się z tym, że zmiany i nowości wyraźnie zaburzały poczucie bezpieczeństwa Patryka. Nagłe zastępstwo, nieoczekiwania zmiana planu zajęć czy zmiana sali powodowały znaczny wzrost napięcia. W takiej sytuacji drobny incydent mógł spowodować wybuch złości, a nawet prowadzić do samookaleczenia się (dotkliwe drapanie dłoni). Uczeń miał także duże kłopoty z zapamiętywaniem tego, co było zadane, jakie podręczniki czy inne materiały należy przynieść kolejnego dnia do szkoły, jakie są terminy klasówek lub wycieczek. Czasem było to powodem otrzymania przez niego oceny niedostatecznej. Chłopiec cierpi na nadwrażliwość słuchową, w związku z tym łatwo rozpraszały go i drażniły wszelkie dźwięki. Nie mógł pracować, gdy podczas lekcji koledzy rozmawiali, a krzyki na przerwach powodowały, że reagował agresją wobec kolegów, którzy nie chcieli zachowywać się ciszej. Patryk często sprawiał wrażenie osoby źle wychowanej, głównie dlatego, że zdarzało mu się wprost mówić to, co miał na myśli, np. poprosił nauczycielkę, żeby się tak nad nim nie nachylała, bo jej oddech śmierdzi rybami, albo powiedział, że nie będzie stał w parze z kolegą, bo on brzydko pachnie. Do współpracy zespół nauczycieli zaprosił mamę Patryka i terapeutę, który z nim pracował od kilku lat. Wspólnie opracowali zasady funkcjonowania chłopca w szkole i wskazówki dla nauczycieli. Terapeuta przeprowadził szkolenie dla członków rady pedagogicznej na temat problemów osób z zespołem Aspergera, zwłaszcza trudności w komunikacji i w rozumieniu norm społecznych. Pomoc na terenie szkoły polegała między innymi na wyznaczeniu takiego miejsca w sali lekcyjnej, w którym będzie najciszej. Nauczyciele zmodyfikowali sposób prowadzenia lekcji, starali się przytaczać jak najwięcej konkretnych przykładów, unikać wieloznacznych zwrotów, związków frazeologicznych i nieprecyzyjnych poleceń. Kontrolowali, czy Patryk zrozumiał polecenia, a także czy zapisał pracę domową.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Wychowawca starał się możliwie jak najwcześniej informować Patryka o zmianach w planie lekcji, przedstawiał mu nauczycieli zastępujących osoby stale prowadzące zajęcia w klasie, pokazywał nowe dla niego sale lekcyjne, aby mimo zmian czuł się w szkole bezpiecznie. Chłopiec mógł w trudnych sytuacjach wyjść z zajęć, aby porozmawiać ze szkolnym psychologiem, który pomagał mu opanować emocje i obniżyć napięcie. W efekcie Patryk lepiej pracował w szkole i efektywniej korzystał z lekcji. Na wyraźną prośbę rodziców i za zgodą Patryka pedagog szkolny z wychowawcą przeprowadzili z uczniami z klasy chłopca szereg rozmów, które miały na celu uświadomienie dzieciom problemów, z jakimi boryka się ich rówieśnik. Od kiedy koledzy lepiej rozumieli trudności i specyfikę zachowania Patryka, sytuacje konfliktowe zdarzały się rzadziej.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia Data założenia karty

Patryk **** ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń Placówka zakładająca kartę

IV Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Zaświadczenie lekarskie.

Specjalistyczna Poradnia dla **** Dzieci i Młodzieży

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Zaburzenia komunikacji językowej wynikające z całościowych zaburzeń rozwoju pod postacią zespołu Aspergera. Mocne strony ucznia Rozumienie przez ucznia, na czym polegają jego trudności, łatwość w rozmawianiu z zaufanymi osobami o problemie, wytrwałość w podejmowaniu prób zrozumienia i przyswojenia obowiązujących w społeczeństwie zasad. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Pomoc uczniowi w radzeniu sobie z trudnościami w komunikacji językowej i funkcjonowaniu w grupie społecznej wynikającymi ze specyfiki zespołu Aspergera. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Specjalistyczna psychoterapia ucznia z zespołem Aspergera.

Psychoterapeuta – specjalista terapii całościowych zaburzeń rozwoju.

2 godziny tygodniowo

Bieżący rok szkolny.

Spotkania z psychologiem szkolnym w celu rozładowania napięcia emocjonalnego.

Psycholog szkolny.

W miarę potrzeb.

Cały okres edukacji.

Konsultacje z psychologiem – pomoc w rozumieniu zasad obowiązujących

Psycholog specjalista.

2 razy w tygodniu

Cały okres edukacji.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

w relacjach z rówieśnikami. Sposoby współpracy z rodzicami Konsultacje z rodzicami – omawianie na bieżąco trudnych sytuacji przeżywanych przez ucznia oraz planowanie form działania. Sposoby pomocy Dostosowanie warunków nauczania do potrzeb ucznia – wyznaczenie miejsca zapewniającego maksymalną ciszę podczas pracy. Dostosowanie sposobów komunikacji do potrzeb ucznia – unikanie dwuznacznych poleceń, stosowanie prostych zwrotów. Zapisywanie wspólnie z uczniem pracy domowej oraz informacji o potrzebnych na kolejnych lekcjach pomocach i podręcznikach. Dostosowanie wymagań i kryteriów oceniania do możliwości ucznia. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Wychowawca we współpracy z terapeutą ucznia.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Patryk ****

IV

Szkoła Podstawowa nr ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Stworzenie warunków nauczania Zminimalizowanie wpływu nadwrażliwości pozwalających uczniowi osiągać sukcesy słuchowej na możliwość koncentracji uwagi na edukacyjne mimo całościowego zaburzenia zajęciach. rozwoju. Zmodyfikowanie sposobu nauczania i porozumiewania się z uczniem poprzez uwzględnienie specyficznych problemów komunikacyjnych chłopca.

Poszerzenie wiedzy nauczycieli na temat objawów zespołu Aspergera i sposobów pracy z uczniem z tym zaburzeniem. Wprowadzenie zmian w sposobie prowadzenia lekcji, tak aby odpowiadał on potrzebom komunikacyjnym Patryka. Uprzedzanie Patryka o mających nastąpić zmianach w planie lekcji i salach, w których odbywają się zajęcia. Oswajanie ucznia z ewentualnymi zmianami.

Poprawa poziomu rozumienia przez ucznia zasad obowiązujących w społeczeństwie.

Rozmowy i ćwiczenia mające na celu ułatwienie Patrykowi zrozumienie zasad, pisanych i niepisanych, obowiązujących w relacjach z rówieśnikami.

Poprawa samopoczucia psychicznego Patryka na terenie szkoły.

Umożliwienie Patrykowi odreagowania nadmiaru emocji podczas pobytu w szkole.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Dostosowanie warunków nauczania.

Wyznaczenie możliwie najcichszego miejsca do pracy w sali lekcyjnej.

Dostosowanie sposobów nauczania.

Szkolenie nauczycieli przez osoby ze Stowarzyszenia na rzecz Osób z Zespołem Aspergera.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Wydawanie jednoznacznych poleceń, upewnianie się przez nauczycieli, że uczeń zrozumiał polecenie, unikanie dwuznacznych wypowiedzi i porównań, podawanie konkretnych przykładów, ilustrowanie wypowiedzi rysunkami, sprawdzanie, czy uczeń zapisał pracę domową oraz informacje o podręcznikach i pomocach potrzebnych na kolejne zajęcia. Psychoterapia ucznia z zespołem Aspergera prowadzona przez specjalistę.

Zgodnie ze schematem terapii osoby z zespołem Aspergera.

Indywidualne spotkania z psychologiem.

Wentylacja emocji, udzielenie wsparcia, pomoc w zrozumieniu sytuacji społecznej.

Działania wspierające rodziców ucznia W miarę potrzeb konsultacje z wychowawcą i psychologiem szkolnym. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Współpraca z terapeutą ucznia, realizacja jego zaleceń.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń ze specyficznymi potrzebami wynikającymi z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny Opis przypadku Do psychologa szkolnego zgłosił się wychowawca V klasy. Poprosił o wspólne omówienie sytuacji szkolnej jednego z podopiecznych. Mateusz często się spóźniał, czasami nie miał odrobionych lekcji. Mimo że minęło już kilka tygodni roku szkolnego, nie miał jeszcze podręczników, nie zapłacił także za obowiązkowe ubezpieczenie. Na zebraniu z rodzicami opiekunowie Mateusza byli nieobecni. Zapytany o rodziców chłopiec wyraźnie posmutniał, po chwili z wyraźnym lękiem powiedział, że byli zajęci i nie mogli przyjść na zebranie. Wychowawca był zaniepokojony sytuacją szkolną ucznia. W klasie Mateusz miał dobry kontakt z kolegami, choć nauczyciel wiedział, że nie spotyka się z nimi po lekcjach. Na zajęciach pracował dobrze, był aktywny. Bywały jednak dni, kiedy – zdaniem nauczycieli – był nieobecny myślami, a wręcz przysypiał na lekcjach. Psycholog szkolny zaprosił Mateusza na rozmowę. Początkowo chłopiec był nieufny, ale po kilku spotkaniach, w czasie których opowiadał o szkole i swoich zainteresowaniach zwierzętami, nabrał zaufania i opisał swoją sytuację rodzinną. Mateusz jest wychowywany tylko przez mamę. Dwa lata temu przeszła ona operację kręgosłupa, niestety nie wróciła w pełni do zdrowia. Często źle się czuje, wtedy nie może nic zrobić w domu, leży cały dzień w łóżku. W takich sytuacjach mamą i Mateuszem opiekowała się babcia, jednak od kilku miesięcy sama gorzej się czuje i potrzebuje pomocy. W związku z tym na uczniu spoczywa teraz większość obowiązków – musi zajmować się domem, robić zakupy, opiekować się mamą i pomagać babci. Ponieważ dochody rodziny są bardzo niskie, nie udało mu się jeszcze kupić podręczników – musiał zakupić leki dla mamy. Gdy mama źle się czuła, Mateusz czuwał przy niej w nocy. Z tego powodu bywał niewyspany i przysypiał na lekcjach. Miał czasem problem z odrobieniem prac domowych. Rodzina nie korzystała z pomocy opieki społecznej, jednak dzięki interwencji szkoły Mateusz i jego mama otrzymali pomoc socjalną, a także opiekę asystenta rodziny. Kiedy pojawiły się problemy w nauce, uczeń otrzymał pomoc od kolegów z klasy. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach domowych ułatwia mu współpraca z psychologiem szkolnym.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia Mateusz ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

V

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa w ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Obserwacje nauczycieli, poznanie sytuacji rodzinnej ucznia.

Brak.

Brak.

Data założenia karty

****

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Zaniedbania środowiskowe związane z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny. Mocne strony ucznia Samodzielność, odpowiedzialność, dobra organizacja, szybkość w nadrabianiu zaległości, łatwość w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i dorosłymi. Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Pomoc socjalna. Wsparcie psychologiczne. Pomoc w uzupełnieniu ewentualnych zaległości w nauce. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Konsultacje i spotkania wspierające z psychologiem.

Psycholog szkolny.

W miarę potrzeb.

Cały okres edukacji.

Sposoby pomocy Współpraca szkoły z ośrodkiem pomocy społecznej w zakresie udzielania pomocy socjalnej, opieka asystenta rodziny, stypendium socjalne na przybory szkolne. Udzielenie pomocy socjalnej na terenie szkoły – darmowe obiady, dopłaty do szkolnych wyjazdów. Pomoc rówieśników w uzupełnieniu ewentualnych zaległości związanych z nieobecnościami.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Sposoby współpracy z rodzicami Rozmowy i konsultacje na życzenie mamy ucznia. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Wychowawca klasy.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Mateusz ****

V

Szkoła Podstawowa w ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Organizacja pomocy socjalnej.

Nawiązanie kontaktu z OPS, udzielenie pomocy w formie zasiłku, stypendium szkolnego i darmowych obiadów. Pomoc Mateuszowi w opiece nad mamą.

Udzielenie wsparcia psychologicznego.

Pomoc w radzeniu sobie z emocjami związanymi z sytuacją rodzinną.

Pomoc w uzupełnieniu zaległości w nauce, Pomoc w uzupełnieniu zaległości i poprawieniu umożliwienie uczniowi uzyskania ocen. wyników nauczania odpowiadających jego możliwościom. Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Przydzielenie pomocy socjalnej.

Zapewnienie środków na utrzymanie rodziny, zakup podręczników.

Przydzielenie asystenta rodziny.

Pomoc asystenta w prowadzeniu domu i opiece nad mamą ucznia.

Pomoc rówieśnicza.

Wyznaczenie przez koordynatora ds. wolontariatu z OPS wolontariuszy, którzy będą wspierać ucznia w nauce tych przedmiotów, które sprawiają mu najwięcej trudności.

Działania wspierające rodziców ucznia Konsultacje wychowawcy z mamą i asystentem rodziny w miarę potrzeb. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Współpraca z ośrodkiem pomocy społecznej.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym Opis przypadku We wrześniu naukę w IV klasie szkoły podstawowej rozpoczął Eryk. Wkrótce wszyscy nauczyciele uczący w tej klasie mówili tylko o nim i o jego zachowaniach. Uczeń w wulgarny sposób odzywał się zarówno do kolegów z klasy, jak i do nauczycieli. Odmawiał wykonywania poleceń, nie pracował na lekcjach, nie przynosił zeszytów ani przyborów szkolnych. Zdarzyło się, że kilka razy obraził nauczycielkę, która starała się skłonić go do pracy na lekcji. W chwilach największego wzburzenia groził, że zrobi sobie krzywdę, np. zbije szybę pięścią lub będzie uderzał głową w ścianę. Zdarzyło mu się pobić kolegę. W ciągu dwóch tygodni Eryk był kilkakrotnie na rozmowie u pedagoga i dyrektora szkoły. Do szkoły wezwani zostali także rodzice chłopca. Obiecali porozmawiać z synem, ale ich działania nie przynosiły żadnych rezultatów. Nauczyciele poprosili rodziców o konsultację z psychologiem z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Podczas spotkania specjaliście udało się nawiązać dobry kontakt z chłopcem. Eryk powiedział, że nie potrafi kontrolować swojego zachowania, kiedy jest zdenerwowany. Obawia się, że koledzy będą uważać go za głupka, bo popełnia dużo błędów. Nie pracował na lekcjach, aby nie dowiedzieli się, że nic nie umie. Psycholog dowiedział się również, że w domu chłopca panuje napięta atmosfera. Rodziców często ponoszą emocje, wyzywają syna, czasem nawet biją. Najtrudniej jest po telefonie ze szkoły lub po rozmowie rodziców z nauczycielami. Wtedy w domu wybuchają najgorsze awantury. Eryk jest wściekły, że nauczyciele znów na niego naskarżyli, i ma żal, że znów się go czepiają. Psycholog dowiedział się też, że uczeń zaczął palić papierosy i czasem wagaruje. W pracy z Erykiem duże znaczenie miało współdziałanie z rodzicami. Zostali oni skierowani na specjalne warsztaty. Dzięki tym spotkaniom nauczyli się w bardziej konsekwentny sposób egzekwować od syna stosowanie się do ich poleceń oraz obowiązujących zasad – bez używania agresji, krzyku i kar. Chłopiec zaczął uczęszczać na zajęcia grupowe w ramach treningu zastępowania agresji. Bardzo ważny dla chłopca był kontakt z psychologiem z poradni, który pracował z chłopcem i pozostawał w kontakcie z nauczycielami. Specjalista w trakcie terapii kładł duży nacisk na budowanie pozytywnej motywacji poprzez docenianie zmiany w zachowaniu ucznia. Zgodnie z jego zaleceniami wszyscy nauczyciele nagradzali pochwałami każdą, nawet drobną poprawę w sprawowaniu się chłopca. Doceniono także mocne strony Eryka. Uzyskał, po wielu wysiłkach, przywilej reprezentowania szkoły w drużynie piłki nożnej, a jego prace plastyczne zostały wyróżnione poprzez organizację wystawy. Chłopiec poczuł, że nie musi być już najlepszy w byciu najgorszym, że w inny sposób może zapewnić sobie akceptację ze strony kolegów. Zdobył także motywację do nauki i powoli zaczął wywiązywać się ze swoich obowiązków. Najtrudniejszym etapem pomocy uczniowi była praca z nauczycielami i próby skłonienia ich, by koncentrowali się na pozytywnych zmianach w postępowaniu chłopca, a nie na piętnowaniu wszystkich jego złych zachowań i porażek.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Imię i nazwisko ucznia

Eryk **** ****

Klasa, do której uczęszcza uczeń

IV

Placówka zakładająca kartę

Szkoła Podstawowa nr ****

Podstawa założenia karty

Placówka wystawiająca dokument

Data wystawienia dokumentu/nr

Wyniki obserwacji nauczycieli dotyczące zachowania ucznia.

Brak.

Brak.

Data założenia karty

Specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ze względu na które została założona karta Zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Mocne strony ucznia Dobry kontakt z psychologiem szkolnym, zdolności plastyczne, zainteresowanie sportem (piłka nożna). Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne Radzenie sobie z emocjami. Podniesienie motywacji ucznia do nauki. Nauka postępowania zgodnie z obowiązującymi zasadami i budowanie motywacji do ich przestrzegania. Formy pomocy

Osoby odpowiedzialne za ich realizację

Wymiar godzin

Okresy udzielania pomocy

Warsztaty zastępowania Psycholog specjalista agresji. z poradni psychologicznopedagogicznej.

2 godziny w tygodniu

Bieżący rok szkolny.

Indywidualne spotkania z pedagogiem.

2–4 godziny w tygodniu

Cały okres edukacji.

Pedagog szkolny.

Sposoby pomocy Wykorzystywanie codziennych szkolnych sytuacji do wspierania rozwoju, kształtowania akceptowanych postaw, zapobiegania zagrożeniom, korekcji negatywnych zachowań poprzez omawianie z uczniem konfliktowych sytuacji i odpowiednich sposobów reagowania.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Stała obserwacja zachowania ucznia i jego aktywności na zajęciach, wzmacnianie poprawy w zachowaniu i aktywności na lekcjach. Poznanie mocnych stron ucznia i stwarzanie sytuacji pozwalających na ich wykorzystanie. Kto odpowiada za opracowanie PDW?

Pedagog szkolny.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

Plan Działań Wspierających Imię i nazwisko ucznia

Klasa

Szkoła

Eryk ****

IV

Szkoła Podstawowa nr ****

Cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej Cele ogólne

Cele szczegółowe

Nauczenie Eryka radzenia sobie z emocjami.

Nauczenie Eryka radzenia sobie w odpowiedni sposób ze złością w sytuacjach konfliktowych – unikania agresji słownej i fizycznej.

Kształtowanie pozytywnych zachowań.

Skłonienie ucznia do pracy na lekcjach, powstrzymywania się od negatywnych komentarzy, wyrażania swojego zdania bez używania wulgaryzmów i zgodnie z obowiązującymi w szkole zasadami.

Zbudowanie motywacji ucznia do nauki.

Zmotywowanie ucznia do wykonywania zadań i zdobywania wiedzy.

Podniesienie samooceny ucznia.

Poznanie i docenienie mocnych stron Eryka.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Formy i sposoby

Działania

Trening zastępowania agresji.

Warsztaty zgodnie z programem treningu.

Indywidualne spotkania z pedagogiem szkolnym.

Nawiązanie kontaktu z uczniem, zdobycie jego zaufania, codzienne omawianie trudnych dla ucznia sytuacji, pokazywanie pozytywnych rozwiązań, docenianie postępów, udzielanie wsparcia psychologicznego.

Nauka pozytywnych zachowań.

Wzmacnianie (np. poprzez nagradzanie punktami) najmniejszych przejawów pozytywnego zachowania, takich jak kilka minut pracy na lekcji, wykonanie jednego z zadań, użycie zwrotów grzecznościowych, wypowiedź bez wulgaryzmów.

Udzielanie przywilejów za dokonywane postępy w poprawianiu zachowania lub sukcesy w nauce.

Za zdobycie określonej ilości punktów uczeń uzyskuje przywilej np.udział w treningu drużyny szkolnej, prawo wypożyczenia filmu z biblioteki szkolnej, prawo wyjścia na wycieczkę z klasą lub udziału w imprezie szkolnej.

Budowanie zainteresowania

Proponowanie uczniowi funkcji pomocnika na lekcji,

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012

przedmiotami szkolnymi.

np. przy wykonywaniu eksperymentów.

Bazowanie na mocnych stronach ucznia.

Poznanie mocnych stron ucznia (np. umiejętność fotografowania czy obsługi komputera, zdolności plastyczne) i umożliwienie wykorzystania ich na terenie szkoły w celu poprawy jego wizerunku wśród nauczycieli i rówieśników.

Działania wspierające rodziców ucznia Skierowanie rodziców na warsztaty umiejętności wychowawczych. Zakres współdziałania z innymi instytucjami Współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną.

Bibliografia Bielecki Jerzy i inni, Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010. Dziecko z cukrzycą w szkole i przedszkolu. Informacje dla rodziców i opiekunów, pod red. Aleksandry Górskiej, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2009. Jagielska Gabriela, Dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w szkole i przedszkolu. Informacje dla rodziców i opiekunów, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010. Karasowska Aleksandra, Uczeń z zaburzeniami zachowania. Budowanie strategii pracy w środowisku szkolnym, http://www.ore.edu.pl/strona-ore/phocadownload/pracownie/specjalne_ potrzeby/ucze%20z%20zaburzeniami%20zachowania.%20budowanie%20strategii%20pracy %20w%20rodowisku%20szkolnym.pdf (dostęp dnia: 17.09.2012). Leśniewska Katarzyna, Puchała Ewa, Zaremba Lilianna, Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Praca zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem w przedszkolach, szkołach i placówkach, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2011. Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

© Copyright by Nowa Era Spółka z o.o. 2012