April 2013

BINNE WEES SLAGGEREED VOOR DIE EERSTE SKOOT KLAP – BL. 4

KOBUS DANNHAUSER

Passie Passie loop loop deur deur are are van van sewe sewe geslagte geslagte FOKUS OP WAPENS EN JAG

••• Maak seker jy ontvang die eScenario e-nuusbrief elke tweede maand vir relevante maatskappy- en industrienuus. Teken in by www.senwes.co.za

inhoud REDAKTEURSBRIEF

2 Die kleinste brak het die grootste blaf

HOOFSTORIE

4 Wees slaggereed voor die eerste skoot klap

KOLLIG OP KOBUS DANNHAUSER 10 Passie loop deur die are van sewe geslagte

NUUS 16 17 20 21 24

‘n Extravaganza soos min ‘n Bedreigde spesie – doen jou deel om te help Monsanto verbeter DEKALB®-saadresep verder Saaibult Studiegroep se wilddag-sukses Graan SA Kongres neem nuwe formaat aan

FOKUS OP WAPENS EN JAG 26 Moenie jouself in die voet skiet nie – wat jy moet weet oor wapenveiligheid 28 Wys jou slag met ‘n wildskarkas 30 Wees slim met roofdierbestuur

SENWES VILLAGE 32 NAMPO 2013 – jy sal jou oë nie glo nie 38 Klante-identifikasie ondersoek 38 Welkom by Senwes!

SENWES GRAINLINK 42 Afrika – die broodmandjie van die toekoms 44 Senwes attends Grain Network Meeting in Europe 46 Nuwe verwikkelinge by Grainlink silo’s 48 Die seisoen draai teen alle verwagtinge uit

FUTURE FOCUS 54 Time after Time

DEVELOPING AGRICULTURE 60 Success through partnership

ALGEMEEN 3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie?; Uit Ouma se medisynekas en meer 71 LEEFSTYL: Wen met Feather Hill April 2013 • www.senwes.co.za

APRIL 2013 RUBRIEKE

62 AGRI-WENKE: Onvoldoende reën sorg vir moontlike opbrengsverliese 69 VIR DIE SIEL: As die regter weg is 72 IN MY VISIER: Tuis in Afrika

KOMPETISIE 66 Fotokompetisie: Foto’s wys hoe klop landbou se hart

PROMOSIE-ARTIKELS 18 Biomin: Watwou kuilvoer! Maak kragvoer hierdie seisoen 23 Klein Karoo Saad Bemarking: KKSB spog met nuwe navorsingsentrum 36 Agrinet: For all your water needs 65 Hydro Health: Big Blue – for easier, cleaner water 70 Eskom: Use electricity wisely on your farm OP DIE VOORBLAD Kobus Dannhauser is die sesde geslag en sy seun, JJohan, die sewende geslag betrokke by die boerdery naby Parys. Lees meer hieroor op bladsy 10. Die voorbladfoto is deur Wayne Viljoen geneem.

Help Senwes om jou te help Ten einde dit vir Senwes moontlik te maak om meer geteikende en relevante inligting aan sy klante te stuur, benodig ons inligting van jou as leser om ons databasis op te dateer. Stuur asseblief die volgende inligting na [email protected] – jou naam, van, selnommer, e-posadres, die posadres waar jy tans jou Senwes Scenario ontvang asook jou naaste Senwes Village. Jou samewerking in dié verband word hoog op prys gestel. Dui Senwes Scenario-artikels aan wat beskikbaar is op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za

2

••• R E DAK TE U R S B R I E F

Helberg

hondjie te doen gekry...die een wat ‘n boerboel agter ‘n hek sal aanval, totdat daardie hek oopgaan. Die soort wat jou in die straat sal jaag, totdat jy stop en omdraai. Hierdie gedrag is vir my sinoniem met ‘n paar rasse. ‘n Worshond is redelik voor in die koor wat dit betref en ‘n Jack Russell word nie verniet as “die hond met die hart van ‘n leeu” beskou nie. Die braafste van die rasse is natuurlik ook die kleinste – die Chihuahua. So het ek ook twee jaar gelede in die hierdie strik getrap en ek is nie vir ‘n oomblik spyt nie. Chichi sorg gereeld vir vermaak. Ek het laatmiddag met die honde gaan stap en hulle het soos gewoonlik eerste vir die meerkatgate gemik. Op hierdie spesifieke dag het een meerkat nie dadelik verdwyn toe hy die klomp sien aankom nie, maar eerder by sy gat gestaan en skree totdat die honde op hom was. Twee sekondes later kom ‘n pofadder uit die gat geseil en gaan staan kiertsregop voor Chichi. Die groot honde het gevaar geruik en agter my kom wegkruip (ek sal hulle beslis nie saamvat oorlog toe nie). Chichi se neus was toe…Sy het sentimeters van die slang af gestaan en blaf. Ek moes vir ‘n oomblik mooi besin; spring ek nou tussen die hond en die slang in, of kyk ek wat gebeur. Uiteindelik, net voor Chichi die slang aan

arie

Ek is seker almal het al met só ‘n

Elm

Die kleinste brak het die grootste blaf

die keel kon gryp, kry ek haar aan die agterbene beet en sleep haar uit die pad. Die slang het doodluiters teruggeseil in die gat en ek het stilletjies jammer gevoel vir die meerkatte. Ek glo die Here het sulke hondjies gemaak om ons te verras. Hulle sal altyd doen wat ons die minste verwag. So van verrassings gepraat; Senwes het ‘n hele paar daarvan in die sak vir Graan SA se NAMPO Oesdag. Lees op bladsy 32 oor wat jy kan verwag en maak gerus ‘n draai by Senwes se stalletjie; jy sal nie spyt wees nie! Die jagseisoen is ook om die draai en voor jy jou geweer afstof, lees op bladsy 4 oor jagvoorbereiding en maak seker dat al jou eende in ‘n ry is voordat jy die jagveld aandurf. Lees ook op bladsy 26 oor wapenveiligheid en op bladsy 28 oor die bewerking van wildsvleis. Verras jouself bietjie vandag en doen iets buite jou gemaksone; wie weet, dalk kry jy meer reg as waarvan jy ooit gedroom het.

Elmarie Die trouklokke het onlangs gelui vir Elmarie Helberg (nee Schoeman) en Jaen. Senwes Scenario wens hulle geluk met die groot stap – Johan Grobler, Hoofredakteur.

SENWES SCENARIO HOOFREDAKTEUR

REDAKTEUR

ADVERTENSIES

Johan Grobler, Assistent-Hoofbestuurder: Korporatiewe Bemarking, Senwes, Tel: (018) 464-7199 E-pos: [email protected]

Elmarie Helberg, Infoworks Tel: (018) 468-2716 Sel: 073 339 2920 E-pos: [email protected]

Ingrid Bailey, Infoworks Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971 E-pos: [email protected]

MEDEWERKERS

UITGEWER

Koos Barnard, ds Willie Botha, Jacques Odendaal, Johan du Toit, Gerrit Oosthuizen, Castuff Sekgala, Theo Venter, Ruth Schultz, Ansoné Venter, Mariana Purnell, Thys Grobbelaar, Peter Mascher, Jenny Mathews, Carel Scheepers, Izak du Plessis, Philip Smith, Attie Helberg, Tom van Gent, Gerhard Verdoorn, Julius Ramohlabi, JanDirk Engelbrecht.

UITGEGEE EN GRAFIES VERSORG DEUR INFOWORKS

Johan Smit, Infoworks Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806 Postnet Suite 32, Privaatsak X10, Flamwood, 2572 E-pos: [email protected]

Uitlegkunstenaar: Joritha Hechter Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32, Privaatsak X10, Flamwood, 2572

SUBSKRIPSIE

JanDirk Engelbrecht Tel: (018) 464-7604 Faks: 086 504 2313 E-pos: [email protected] EIENAAR

Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570 Tel: (018) 464-7800 DRUKWERK

Colorpress Tel: (011) 493-8622

GEDRUK OP PAPIER GOEDGEKEUR DEUR FSC

• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg. • Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.

>

www.senwes.co.za • April 2013

Pieter & Tshepo

A L L ES EN N O G WAT • T HIS A N D T HAT •••

>> SAYS WHO? A two-year-old is kind of like having a blender, but you don't have a top for it. – JERRY SEINFELD – Any kid will run any errand for you, if you ask at bedtime. – RED SKELTON –

>> SÊ WIE?

Die hele tradisionele Senwes gebied het minder reën as die langtermynreënval vir Februarie ontvang en dit het gevolglik tot ernstige opbrengsverliese op baie van die aanplantings gelei; dus sal heelwat produsente op ‘n veefaktor moet staatmaak om hul bankbalanse te laat klop.

>> UIT OUMA SE MEDISYNEKAS Diarree: • Lennon se Behoedmiddel – uitstekend. • Herstel jou maag: Vat sewe heel swartkorrels. Drink 1ste dag 3, 2de dagg 4 ensovoorts totdat 7 klaar is. Los vir ‘n week en begin weer. • Mezina met water gemeng of gerasperde appel (bruin word) of oorryp p piesang of vars suurlemoensap. emoensap. Slegte eetlus: • Kry magnesium in (groen blaargroentes, avokadopere, pampoen, sonneblomsade, melk, skoonsemel [all bran] of pasta). S

Die man wat die kosbaarste ware het, loop die minste daarmee te koop. Op hierdie reël is die tong geen uitsondering nie. – C.J. LANGENHOVEN –

Fun facts about dogs  The United States has the highest dog population in the world. France has the second highest.  Dog nose prints are as unique as human finger prints and can be used to identify them.  Bloodhound dogs have a keen sense of smell and have been used since the Middle Ages to track criminals.  It is much easier for dogs to learn spoken commands if they are given it in conjunction with hand signals or gestures.  Dogs in a pack are more likely to chase and hunt than a single dog on its own. Two dogs are enough to form a pack.  Dogs can see in colour, though they most likely see colours similar to a colour-blind human. They can see better when the light is low.  Petting dogs is proven to lower the blood pressure of dog owners.  Dogs have lived with humans for over 14 000 years. Cats have lived with people for only 7 000 years. S http://facts.randomhistory.com/2009/02/15_dogs.html ht

Bron: http://www.peterjasie.co.za/boererate.html

April 2013 • www.senwes.co.za

>

3

4

••• HO O F STO R I E

Wees slaggereed

voor die eerste skoot klap WANNEER DIE BLARE BEGIN VAL EN DIE GRAS VERKLEUR, KAN JY MAAR WEET DAT DIE SON SOGGENS ‘N BIETJIE LANGER IN DIE KOOI GAAN BLY. DIT IS DÁN, TERWYL DIE SON NOG DIE SLAAP UIT SY OË VEE, DAT BIETJIES-BIETJIES KOEL LUG SKAAMSKAAM ONS BERGE EN VLAKTES BEGIN VERKEN. VIR MY IS DIE HERFS ‘N GUNSTELINGTYD, WANT DIT IS DIE VOORSPEL TOT DIE WINTER, EN WINTERTYD IS JAGTYD. TEKS: KOOS BARNARD

>

www.senwes.co.za • April 2013

HO O F ST O R IE •••

Besluit vroegtydig waar en watter tipe wild jy wil jag en begin navorsing oor jagplase te doen.

Die na-somer bring ook die besef dat ‘n mens vroeg moet wikkel om alles in plek te kry, want tyd vlieg en geen jagter wil met die broek om die enkels gevang word nie. Belangrikste dinge egter eerste; wat en waar wil jy in 2013 gaan jag? Jagtydskrifte het gewoonlik ‘n afdeling waarin jaggeleenthede geadverteer word. Snuffel daardeur en begin solank om met jagondernemers in verbinding te tree. Onthou om deeglike navorsing te doen voordat jy dit begin bespreek; dit is ook belangrik om die fynskrif te lees. Die spesifieke tipe wild wat jy wil jag, sal die kaliber bepaal wat gebruik moet word asook hoe daar gejag gaan word. Indien jy koers kies vlaktes toe waar skietafstande oor die algemeen verder as 200 m is, moet jy verkieslik een of ander “platskietkaliber” kies, aangesien dié kaliber se koeël ‘n plat trajek het, wat die noukeurige skat van skietafstande minder belangrik maak. Vir die bos kan jy weer een van die stadige Janne kies. Bosveldjagters skiet selde verder as 100 m; dus hoe stadiger die koeël trek, hoe minder die vleisskade. Vind spesifiek uit hoe daar gejag word en lig die jagondernemer in oor jou onderskeie vooren afkeure. As jy stap en bekruip verkies, maar uitvind dat bakkieskiet die norm is eers nadat jy by jou bestemming aangeland het, is dit te laat. Wees wys en koop vroegtydig genoeg ammunisie en/of herlaaikomponente aan vir die kalibers wat jy beplan om te gebruik. As jy vroeg begin, is daar tyd om na winskopies te soek. Indien jy ‘n nuwe teleskoop of koeël- en ladingkombinasies wil April 2013 • www.senwes.co.za

probeer, raak daarmee vertroud voordat jy jou in die jagveld begewe. Kry al die papierwerk vroegtydig in orde – toestemmingsbriewe, jaglisensies, vervoer asook invoer- en uitvoerpermitte ensovoorts. Onthou dat ‘n uitnodigingsbrief van die grondeienaar noodsaaklik is as jy in Namibië wil jag. Dit is ook veiliger om gewaarmerkte afskrifte van jou geweerlisensies en ID-boek te gebruik as om die oorspronklikes saam te karwei. Maak gerus ‘n opname van jou jagbenodighede asook die onnodige dinge wat in die verlede saamgesleep is. Pak ‘n jagkis of -trommel met sekere noodsaaklike items en hou dit op ‘n gereedheidsgrondslag. Só ‘n jagtrommel verhoed dat ‘n mens iets vergeet as daar haastig gepak moet word die dag voor jou vertrek. Onthou ook om verlede jaar se onnodige snuisterye by die huis te los. Om nuwe koeël- en ladingkombinasies te probeer, is deel van die pret wat jag en skiet inhou, maar te veel mense probeer die ideale koeël vind en haak dan by ladingsontwikkeling vas in plaas daarvan om aandag aan jagtegniek en skietvermoë te gee. Ons het ook ‘n obsessie met platskietkalibers en spandeer duisende rande om die koeël/lading met die platste moontlike trajek te ontwikkel. My wenk is om ‘n range finder aan te skaf – dan het jy nie die super-platskieters nodig nie, want jy hoef slegs jou koeël se trajek te leer ken. vervolg op bladsy 6

>

5

6

••• HO O F STO R I E

Wees slaggereed voor die eerste skoot klap vervolg van bladsy 5

Soms is daar nie genoeg tyd om ‘n range finder te gebruik nie, maar oor die algemeen vind ek hierdie apparaatjie uiters handig. As ‘n sekere koeël-, lading- of geweerkombinasie nie goed werk nie, moenie outomaties die toerusting blameer nie; soek eers die fout by jouself. Ons almal streef daarna om die beste akkuraatheid te behaal, maar moenie ‘n obsessie met klein groeperings ontwikkel nie. Dit is nie ‘n voorvereiste vir akkurate veldskiet nie. Ek sien dikwels hoe mense pragtige groeperings van skietbanke af behaal, maar dan nie daardie selfde akkuraatheid in die veld kan benut nie. Die gedurige poging om piepklein groeperings van ‘n bank af te skiet, gee te veel skuts ‘n valse gerusstelling in hul skietvermoë. Wanneer die skut dan vanuit ‘n praktiese posisie in die veld misskiet, word daar heel eerste gedink dat die teleskoop “uit” is of dat die geweer se vermoë om te groepeer, skielik verswak het. Seker dié belangrikste voorbereiding gedurende die somermaande is om gereeld te oefen om akkuraat vanuit verskillende veldskietposisies te skiet. Daarvoor is ‘n windbuks of ‘n .22LR-geweer ideaal. Oefen veral uit die staanposisie (met en sonder ‘n rus)

en gebruik ‘n verskeidenheid tipe russe. Volkleur papierbokke is baie handig. Jagters skrop gewoonlik goed nes en neem hulle tyd voordat die sneller getrek word. Wanneer jy oefen, probeer gerus om teen tyd te skiet – neem vinnig jou posisie in en skiet dan. Waar wild van voertuie af geskiet word, staan die diere selde lank stil. Diegene wat dus voertuie gebruik, moet veral oefen om vinniger te skiet. Die sogenaamde X-sakke werk baie goed en kan ook vir inskiet gebruik word. Indien moontlik, oefen voor die tyd van voertuie af en plaas die teiken op ‘n afstand van ongeveer 200 m tot 250 m – dit is gewoonlik die afstande waaroor vlaktewild vanaf voertuie geskiet word. Voorsitskiet is baie gewild en sommige jagondernemers verskaf skietstoele, maar nie almal werk ewe goed nie en skuts wat nie met sulke stoele vertroud is nie, kan sukkel. Prakseer jou eie stoel of rus en oefen voor die tyd daarmee. Onthou ook om deur te volg ná die skoot. Baie mense is geneig om vinnig op te kyk nadat die sneller getrek is om te sien of die bok val. Om deur te volg, beteken bloot om jou wang se posisie op die kolf te hou en deur die teleskoop te probeer kyk waar die koeël tref. Mense wat nie deurvolg nie, lig soms hul koppe op die oomblik wanneer hulle die sneller trek en vertrek dan die geweer. vervolg op bladsy 8

Gaan die geweer en teleskoop se borgskroewe na om te verseker dat alles mooi vas is, anders gaan jou geweer nie akkuraat skiet nie.

>

ww w www.senwes.co.za ww w.. se s e nwes nw we ess .cc o o..za . za za • A April prr iill 2 p 2013 01 0 13

SPRING WEG MET DIE BESTE EN VOED ’N NASIE Witbasters vir goeie risikobestuur en vooruitstrewende boerdery PANNAR se toonaangewende mieliepakkette is saamgestel uit konvensionele, stronkboorder-weerstandbiedende, glifosaat tolerante en stapelgeenbasters. Saam boer ons vir die toekoms.

G LO B A L E T E G N O LO G I E

P L A A S L I K E P R E S TA S I E

www.pannar.com [email protected]

2013/MAIZE/A/01

Prestasie beproefde saad

8

••• HO O F STO R I E

Wees slaggereed voor die eerste skoot klap vervolg van bladsy 6

Ek wissel my oefeninge af deur ‘n groepering vanaf verskillende posisies op dieselfde teiken te skiet – op dieselfde en verskillende afstande. Só ‘n saamgestelde groep kan nogal insiggewend wees. Skiet veral op afstande oor 150 m. Dit is baie makliker om akkuraat op korter afstande te skiet as jy voorheen op langer afstande geoefen het. Ek vind dit ook nuttig om die oefeninge gereeld af te wissel, anders word jy gekondisioneer om aan spesifieke omstandighede gewoond te raak. As die weer sleg is (baie warm of koud) of die wind sterk waai, is ons geneig om die skietbaan te vermy, maar dit is juis dán wanneer jy moet oefen, want die weer kom nie op bestelling in die jagveld nie. Die enigste manier om ondervinding op te doen, is om die elemente te gaan trotseer. Wanneer jy oefen, spasieer die skote langer uitmekaar, soos wat in die jagveld die geval sou wees. Dit is die eerste skoot of twee wat tel; ons skiet nie vyfskootgroeperings na bokke nie. Indien jy op groeperingskiet konsentreer, onthou dat dit nie die kleinste groepering vanaf die bank is nie, maar wel jou grootste groepering vanaf veldposisies op praktiese jagafstande, wat gaan bepaal hoe ver jy na bokke behoort te skiet. Hoe meer ‘n geweer gebruik word, hoe meer word dit aan stampe en stote blootgestel; gaan dus die kolf se borgskroewe asook die skroewe van

die teleskoopmonterings en -ringe gereeld na om te sien of almal nog vas is en herhaal dit voor en tydens die jagtog. Lekker beplan en lekker jag! S

Dit is noodsaaklik dat jou geweer goed groepeer, maar dit moenie tydens groeperingskiet vanaf skietbanke vashaak nie; oefen ook om vanuit veldposisies te skiet.

As jou beplanning en oefening vooraf reg verloop, sal jy die vrugte daarvan in die veld pluk. Dié springbok is in die Moordenaarskaroo met ‘n 30.06 oor ‘n afstand van 270 m geskiet. Toets vroegtydig enige nuwe koeël- of ladingkombinasies, sodat jy daarmee vertroud is as die jagseisoen aanbreek.

>

Lees meer oor wapens en jag op bladsy 26. Koos Barnard is ‘n voltydse jagskrywer.

www.senwes.co.za • April 2013

EINDE VAN SEISOEN AANBIEDINGE! Ons kundigheid as ’n leier en spesialisvervaardiger op die gebied van wentelsnyers in Suid-Afrika is duidelik in ons uitgebreide reekse Falcon Wentelsnyers en Hooimakers® en dit getuig van ons meer as 27 MDDU VH RQGHUYLQGLQJ LQ GLH EHGU\I 2QV RQWZLNNHO GLH NRUUHNWH LPSOHPHQW YLU GLH VSHVL¿HNH WRHSDVVLQJ 2QV wentelsnyerreekse lewer die beste snit vir jou, elke keer!

FALCON F80/180EV HOOIMAKER®

FALCON F50/150/4 WENTELSNYER

NORMALE VERKOOPPRYS

NORMALE VERKOOPPRYS

PROMOSIE PRYS

PROMOSIE PRYS

R39 400.00 voor BTW

R30 200.00 voor BTW

R31 520.00*

R24 160.00*

voor BTW

voor BTW

Die Falcon Hooimaker® is die enigste manier om goeie kwaliteit hooi te maak. Die spesiaal-ontwerpte hoë-vryhoogteEDNZHUN GHÀHNWRU HQ ODQJDVUDWNDV VNHS UXLPWH RQGHU GLH dek om die vrye vloei van materiaal te verseker en dubbelsny te verhoed, terwyl die tonnel en vingers ’n netjiese windry vorm wat gou uitdroog. Dit is die ideale implement vir die maak van hoëgehalte-hooi.

Die Falcon Wentelsnyer lewer jare se probleemvrye diens. Die verskillende modelle se snywydtes wissel van 0,9 tot 3 m om aan ’n verskeidenheid sny- en bossiekap- behoeftes te voorsien. Die beproefde snymeganisme verseker ’n skoon snit in alle toestande. Wentelsnyers moet nie vir hooimaak doeleindes gebruik word nie.

Skakel nou jou naaste Senwes Village vir hierdie en nog baie meer spesiale aanbiedinge. *Pryse geldig vanaf 02 April tot 10 Mei 2013. Bepalings en voorwaardes geld.

www.falconequipment.co.za

10

••• K O LLI G OP K O B U S DA N NH AU S ER

Passie loop deur die are van sewe geslagte “OM ‘N BEESPRODUSENT TE WEES, MOET ‘N MENS DIE HART DAARVOOR HÊ. JY MOET OOK PASSIEVOL WEES EN ALTYD POOG OM BETER TE VAAR, SONDER ‘N PLAFON WAT JOU TERUGHOU,” SÊ KOBUS DANNHAUSER, VOORAANSTAANDE SIMMENTALERTELER VAN DIE DEO-VOLENTÉ STOET OP BRAKLAAGTE NABY PARYS. > TEKS: ELMARIE HELBERG > FOTO'S: WAYNE VILJOEN

Suid-Afrika betref, voel ek dat die tegnologie so vinnig verbeter het met die ontwikkeling van nuwe kultivars, droogtebestande kultivars asook die finansieringsprodukte wat op die mark beskikbaar is, dat die risiko in saaiboerdery oor die afgelope tien jaar baie verminder het,” sê Kobus. Dit is in dié tyd dat hy vir homself die mikpunt gestel het om die beesboerdery binne vyf jaar op dieselfde vlak as die saaiboerdery te kry asook om ‘n voerkraal te begin ten einde ‘n mark vir sy eie graan te skep en sodoende die druk van bemarking

Simmentalers het ‘n uitstekende temperament en hulle is maklik hanteerbaar, aldus Johan Dannhauser, Kobus se seun.

Volgens Kobus is een van die pilare wat tot die sukses van die boerdery bygedra het, rekordhouding en beplanning. “Jy moet van hulpmiddels en tegnologie gebruik maak asook die beste teelmateriaal wat jy kan bekom,” meen hy. Kobus het in 1981 begin boer, terwyl sy familie reeds die afgelope 127 jaar op die plaas boer. Johan Dannhauser, Kobus se seun, wat ongeveer drie jaar gelede saam met hom begin boer het en hoofsaaklik vir die beesboerdery verantwoordelik is, is die sewende geslag betrokke by die boerdery. Aanvanklik het Kobus hoofsaaklik op saaiboerdery gefokus en hy is ook in 2005 as Graan SA se Graanprodusent van die Jaar aangewys. Kobus vertel van ‘n situasie in 2005 waar daar ‘n totale oorproduksie van graan was. “Graan SA het produsente aangeraai om 30% minder graan te plant. My geaardheid is egter nie van so ‘n aard dat ek ‘n ding slegs gedeeltelik kan doen nie; ek doen alles voluit. Ek het gesien dat die graanbedryf in ‘n baie moeilike situasie was, terwyl die wêreldmark ook nie so toeganklik soos nou was nie. Jy moet met Argentinië, Brasilië en Amerika kompeteer. In die laaste 15 jaar het die Ooste ook vir ons oopgegaan en die wêreld het kleiner geword weens beter vervoeren kommunikasiestelsels. Wat graanproduksie in

>

BRAKLAA BRAKLAAGTE NABY PARYS

www.senwes.co.za • April 2013

K O L L IG O P KO B US DA N N HAUSE R ••• te verlig. Die kommersiële beeskudde bestaan uit ongeveer 4 500 koeie en die Simmentaler-stoetery is 250 koeie sterk. Die landerye op die plaas word tans aan topgraanprodusente, wat dit in stand hou, uitverhuur. Kobus skryf die finansiële sukses van sy boerdery merendeels aan die genade van die Here toe. “Jy kan die beste beplanner wees, maar as jy nie geseënd is en alles in plek het nie, gaan jy nêrens kom nie. Ek moet egter ook ‘n pluimpie aan die geslagte voor my gee, aangesien almal van hulle goeie en soliede finansiële beplanning toegepas het. Dus het ek die boerdery in ‘n goeie toestand gekry.” Hy glo ook daaraan dat produsente binne hulle perke moet produseer: “Moenie oorboord gaan nie; baie van die jonger boere is geneig om té vinnig té groot te gaan. Dit help nie om te vlieg waar jy nie hoort nie. Jy moet bereid wees om te erken wat jy kan doen en wat jy nie kan doen nie.” Kobus glo ook daarin dat ‘n mens standvastigheid in jou boerdery moet hê. Sy finansiële raadgewer, Senwes en FNB is onder diegene wat 30 jaar gelede saam met hom begin het. “Dit is belangrik dat ‘n produsent met hierdie mense/instansies ‘n pad stap en van raadgewers gebruik maak.” Op die vraag waarom juis Simmentalers, het Johan heelwat te sê

gehad. “Omdat hulle temperament baie goed is. Slegs 2 - 3 werkers hoef met ‘n hele trop te werk. As jy met Brahmane werk, het jy nagenoeg tien werkers vir dieselfde trop nodig. Daar is ook nie baie beesrasse wat die Simmentaler met groei klop nie – dit is wetenskaplik bewys dat hoëkwaliteit beeste teen relatiewe lae pryse in die land beskikbaar is, omdat daar so baie telers is.” Volgens Johan gee ‘n Simmentaler jou onmiddellik 25% meer speenmassa; dus is daar ‘n 25% verbetering in jou vleisproduksie per hektaar as jy dit met ‘n ander beesras kruis. Die stoet het aanvanklik ontstaan sodat die Dannhausers hulle eie bulle kan teel, maar het nou só gegroei dat dit onder van die bestes in die land gereken word. Om dié rede hou hulle nou jaarliks ‘n produksieveiling, waarvan die volgende een op 1 November vanjaar sal plaasvind. Volgens Kobus is Simmentalers vir Europese toestande geteel en moet die Simmentalers wat hulle verkoop, geharde en aangepaste beeste wees. Verder moet hulle ook kort hare hê, oor ‘n gladde vel beskik en nie té groot raam nie. “Dit moet ‘n gemaklike bees wees, dit is hoe jy die opposisie moet aanvat. ‘n Mens moet ‘n bees teel wat met die minimum aandag kan oorleef – jy hoef nie met ‘n Nguni of ‘n Boran te boer nie, want hierdie bees doen dieselfde en ons sien dit daagliks in ons boerdery. Ons kommersiële Simmentalers word dieselfde as die ander beeste versorg; hulle kry dieselfde lekke en loop op dieselfde veld, met die groot verskil egter dat hulle ‘n 300 kg-kalf speen, waar ander beeste ‘n 230 kg-kalf speen. Dit is hierdie ekstra 70 kg wat ‘n mens uiteindelik ‘n voorsprong bo jou medeprodusent gee,” verduidelik Kobus. Kobus en Johan laat hulle stoetverse op twaalf maande dek en die kommersiële verse op 18 maande. vervolg op bladsy 13

April 2013 • www.senwes.co.za

>

11

BEPROEFDE RESULTATE ERVAAR DIE VERSKIL

KUHN SLEEPSPUITE RovicLeers bemark die reeks van Kuhn sleepspuite baie suksesvol in Suider-Afrika. Die twee gewildste modelle is die KUHN BALTIQUE en KUHN GRAND LARGE. Die KUHN BALTIQUE sleepbalkspuit is die intreevlak met kapasiteit van 2400L tot 3200L en balklengtes tot 24m. Die KUHN GRAND LARGE is die top van die reeks met tenkgroottes tot 5000L en 38m balke. Comet PM165 pistondiafragmapomp met stewige aluminium balke word gebruik.

RovicLeers bemark die volledige reeks spuite wat enige graanboer se behoefte sal bevredig. Die PLA selfaangedrewe spuit kom in verskillende modelle en is standaard met spuitbalk. Die spuitbalk kan ook met ‘n kousbalk vervang word. Die ATASA 3-punt spuite het hulle nou gevestig in ons mark as die alles in een spuit met eenvoudige verstellings en stewige balke. Die groter 3-punt spuite (1000L en 1200L) met 15m balk is baie gewild onder die koringboere. Alle ATASA spuite is standaard met handewastenk. Vir bone boere is die plaaslik vervaardigde Rovic kousbalkspuit van 18m die oplossing om siektes te beheer. Besoek gerus u naaste RovicLeers Handelaar vir meer besonderhede.

SOLARAD D-2

KUHN - SLEEPSPUIT 2400L - 5000L

ATASA - 400L, 600L EN 800L SPUIT

www.rovicleers.co.za Johannesburg Tel: (011) 396 6200

ATASA - 1000L EN 1200L SPUIT

ROVIC - KOUSBALKSPUIT

K O L L IG O P KO B US DA N N HAUSE R •••

Passie loop deur die are van sewe geslagte vervolg l van bladsy bl d 11

Kobus en sy seun, Johan, wat hoofsaaklik vir die beesboerdery verantwoordelik is.

Die dragtigheidspersentasie by verse is hoër as 90% en koeie s’n bo 85%. Hulle benut twee kalfseisoene per jaar, maar meen ‘n produsent kan dit slegs doen as hy oesreste in die winterdekseisoen het, anders sal die koeie nie beset raak nie. Hulle lê ook baie klem op die belangrikheid van kalfseisoene. “As jou koeie regdeur die jaar kalf, het jy geen periode waarin jy met die beeste kan werk nie. Ekonomies sal dit beter wees om regdeur die jaar te dek, maar die gesondheid van jou beeste en jou rekordhouding sal daaronder ly; dus sal dit nie winsgewend in die lang termyn wees nie. Die gemiddelde speenmassa op die plaas is tussen 265 kg by die kommersiële beeste en meer as 300 kg by die stoetbeeste. Ons maak ons beeste juis kleiner, maar probeer steeds swaar kalwers produseer. Met ‘n Simmentaler is daar nie ‘n plafon nie,” sê Kobus.

KWALITEIT IS NIE ONDERHANDELBAAR NIE Die Dannhausers se teelbeleid is kwaliteit – daar word van elke bees rekord gehou, wat die kalwingspersentasie, vrugbaarheid en die persentasie wat elke koei kalf, insluit. “‘n Koei moet elke jaar kalf en sy moet ‘n swaar kalf produseer,” verduidelik Johan. Kobus voeg by dat daar in elke stoet sekere April 2013 • www.senwes.co.za

koeifamilies is wat beter as die ander families is. Daardie swakker families word uitgeteel. Daar moet ‘n breë basis wees en as ‘n produsent ‘n moederlyn het wat vir hom werk, moet hy die lyn soos goud oppas, hoewel daar gedurig nuwe lyne ontwikkel moet word. In die stoetvertakking word van streng seleksie gebruik gemaak, om die kwaliteit van die kudde sodoende te verseker. Elke kalf se geboorte word aangeteken, tydens geboorte geweeg en dan wéér saam met sy moeder geweeg wanneer hy gespeen word, om die persentasie te bepaal. Die kalf word dan op 400 dae gemeet nadat hy deur ‘n groeitoets gegaan het, om die beste groeiers te identifiseer, waarna dié wat swak speen en swak groei, geslag word. Die bulle word tussen 10 en 15 keer geklas voordat hulle veiling toe geneem word om uiteindelik op tussen twee en twee en ‘n half jaar verkoop te word. Johan heg groot waarde aan die bulle op die plaas, aangesien ‘n bul gemiddeld tussen 50 en 60 kalwers per jaar lewer, terwyl ‘n koei slegs vir jou een kalf gee. vervolg op bladsy 14

>

13

14

••• • K O LLI G OP K O B U S DA N NH AU S ER

Passie loop deur die are van sewe geslagte vervolg van bladsy 13

Herry, ‘n uitstekende voorbeeld van ‘n Simmentaler-stoetbul.

Die voerkraal het ‘n kapasiteit van 1 200 beeste, waar hulle ‘n droë rantsoen van mielies gevoer word wat van omliggende produsente aangekoop word. Een bees vreet ongeveer 10 kg per dag in die voerkraal.

Hy meen dit is ‘n teer punt in Suid-Afrika, omdat meeste produsente nog nie tot die besef gekom het dat ‘n bul die belangrikste faktor op jou plaas is nie. Bulle word twee keer per jaar vir geslagsiektes getoets, terwyl daar nie van bulle ouer as ses jaar gebruik gemaak word nie, omdat die gevaar van geslagsiektes dan groter is. Kobus glo dat beesboerdery in Suid-Afrika nog in sy kinderskoene is en daarom is almal onder die wanindruk dat daar nie eintlik wins in beesboerdery is nie. “Daar is ongelooflik baie geleenthede daar buite om beesboerdery te verbeter en meer winsgewend te maak. ‘n Groot struikelblok vir meeste veeprodusente is om verse van ‘n goeie kwaliteit aan te koop, dit skep dus ‘n geleentheid vir iemand in Suid-Afrika om sy hand op te steek en te sê dat hy daarop gaan fokus om jaarliks verse van ‘n hoë kwaliteit aan die mark te bied. Dít sal ook tot gevolg hê dat produsente nie meer hul verse eenkant hoef groot te maak nie, aangesien hy nou eenvoudig na ‘n veiling toe kan ry en met sekerheid weet dat hy kwaliteit-verse aankoop. Voordat kommersiële versveilings in Suid-Afrika suksesvol is, sal ons die beesprodusente moet oortuig van die kwaliteit en integriteit van die diere wat op sulke veilings aangebied word,” meen Kobus. Dit is van kardinale belang vir die Dannhausers om gesonde vleis aan die mark te bied. Kobus is

>

egter van mening dat geen kontrolevereistes in Suid-Afrika in plek is om die gehalte van beesvleis te verbeter nie. “Voordat produsente nie ‘n pryspremie kry as die vleisgehalte goed is nie, gaan dit nie gebeur nie. Ons voldoen 100% aan die abattoir se vereistes, maar die mark wil jou nie vergoed vir kwaliteit nie. Waarom sal ‘n mens dit dan doen? Dit gaan jou net geld uit die sak jaag.” Die Dannhausers maak van 9 000 ha natuurlike weiding gebruik, waarvan die drakrag 1:4 is asook van ongeveer 1 000 ha aangeplante weiding, wat uit Smutsvinger bestaan. Hulle beskik ook oor 3 000 ha se winteroesreste. Kobus is al vir die afgelope 25 jaar Voorsitter van die Parys Landbou-unie, is ook tans die Voorsitter van Senwes se klanteforum op Parys asook ‘n lid van Graan SA. Hy meen dat georganiseerde landbou ‘n onontbeerlike rol in sy boerdery speel en dat produsente nie daarsonder kan klaarkom nie, veral nie in Suid-Afrika waar daar sulke radikale beleidsveranderinge en uitsprake is nie. Sy toekomsvisie vir landbou in Suid-Afrika is baie positief en hy skryf dit toe aan die feit dat geen persoon sonder kos kan leef nie. “Voedselsekuriteit is die enigste rede waarom ons nog hier is,” sê hy. Elmarie Helberg is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur ‘n e-pos na [email protected].

www.senwes.co.za • April 2013

FIT & FORGET

Power up with the

intelligent choice You know Willard Batteries as the battery that starts your car first time as well as providing power for on-board computers, alarms, sound systems and tracking devices. For all the power behind the performance insist on the intelligent choice.

www.willard.co.za Call Centre 0860 12 00 12

Willard Batteries. The Power of Technology.

16

••• N U U S

BESOEKERS AAN VANJAAR SE PANNAR SAAD EXTRAVAGANZA, WAT OP 27 EN 28 FEBRUARIE IN KLERKSDORP GEHOU IS, HET WEER EENS DIE GELEENTHEID GEHAD OM SELF DIE KEUSE UIT TE OEFEN OOR WATTER TOERE HULLE TYDENS DIE TWEE DAE WOU BYWOON. > TEKS: ANSONÉ VENTER

Die verskillende toere, wat lesings oor besproeiing, sonneblom, weiding, graansorghum, sojabone, droëbone asook Pan-Agri ingesluit het, het in verskillende tydgleuwe plaasgevind, om besoekers sodoende

die geleentheid te bied om teen hulle eie pas die lesings van hul keuse by te woon. Die jaarlikse extravaganza bied besoekers die geleentheid om die omvattende reeks Pannarprodukte op een perseel te besigtig. Pannar spog vanjaar met opwindende nuwe kultivars, terwyl bestuurspraktyke wat daarop gemik is om aan die produsent die beste opbrengs op sy belegging te gee, ook onder andere tydens die twee dae bespreek is. John Odendaal (Nasionale Bemarkingsbestuurder: Pannar) het besoekers tydens die hooftoer ingelig dat in teenstelling met 1960, toe 1 ha twee mense gevoed het, dieselfde getal hektaar vyf mense teen 2020 sal moet voed. Ansoné Venter is ‘n gereelde medewerker vir Senwes Scenario. Vir meer inligting, skakel haar by (018) 468-2716 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

AK Geldenhuys, Landboukundige van die Vrystaatstreek (Pannar), het produsente meer oor die verskillende geelmieliekultivars wat beskikbaar is, vertel.

Sarel Venter van Klerksdorp, regs, het by Jan Coetzer kom aanklop vir raad oor sy weidingskopseer.

Van links is Julias Ramohlabi (Akkerboukundige, Senwes Landboudienste) en Harry Matebese (Markontwikkelingsbestuurder, Pannar).

Willie Marx, links, en Johan van Tonder, albei van Wolmaransstad, het ook vanjaar die Pannar Saad Extravaganza bygewoon.

SE SEN EN E N WES WE WE ES S Scenario Sc S ce ena en n na a rio i o >>

www ww www.senwes.co.za w.. sse e nw n w es e s .c . c o. o za za • A April prr il p il 2 2013 013

N UUS •••

‘n Bedreigde spesie – doen jou deel om te help PROJEK OUVOLK – ‘N STEM VIR DIE STIL SLAGOFFERS VAN ONWETTIGE HANDEL IN WILD, MOETIE EN TROETELDIERE, ASOOK HABITATVERLIES AS GEVOLG VAN MIELIE-, KORING- EN SONNEBLOMBOERDERY, MYNBOU EN STEDELIKE UITBREIDING. > TEKS: DR YVETTE POZYN

Ouvolk (Smaug Giganteus) is ‘n reptiel wat tussen 170 mm en 220 mm lank is, met goed ontwikkelde bene, ‘n geel tot donkerbruin rug en geel sye. Ouvolk het groot oksipitale skubbe wat terugwaarts wys; dít gee die dier die voorkoms van ‘n draak. Die wyfie baar slegs elke tweede jaar een tot twee kleintjies, wat stadig groei. Hulle eet miere, torre, sprinkane, skoenlappers, duisendpote en ander insekte. Die areas waarin hulle in Suid-Afrika voorkom, is uiters beperk. Dit is hoofsaaklik in die graslande van die Hoëveld, die Oos-Vrystaat, die suidoostelike dele van Mpumalanga sowel as die verreweste van KwaZulu-Natal. Hulle getalle is stelselmatig besig om minder te word. Tans is hulle as kwesbaar op die rooidatalys van bedreigde spesies gelys. Projek Ouvolk is deur die HART-wildrehabilitasiesentrum op Kroonstad geloods om ‘n databasis op te stel oor die getalle ouvolk wat bestaan, die grondtipe waarin hulle leef en of die areas veilig is vir huidige of toekomstige landbou, mynbou en stedelike ontwikkeling. Produsente word versoek om aan die projek deel te neem deur na die webtuiste www.projectsungazer.co.za te gaan en onder die opskrif “Sungazer census” op die skakel te klik. Daar is ‘n vraelys met ses vrae wat voltooi en ingedien (submit) moet word. Alternatiewelik kan ‘n e-pos na [email protected] gestuur word, waarna produsente die vraelys per e-pos sal ontvang. Hulle kan dit dan in ‘n latere stadium vanaf hulle fone of rekenaars terugstuur. Die projek poog om fondse in te samel ten einde grond wat vir ouvolk geskik is, te koop en as ouvolkbewaringsgebiede te proklameer. Ouvolk is ongelukkig nie ‘n hoë prioriteit vir baie mense nie en om dié rede sal dit waarskynlik jare neem om genoegsame befondsing te kry ten einde veilige tuistes vir die voortbestaan van dié pragtige akkedissie te verseker. April 2013 • www.senwes.co.za

Twee glanstoekennings sal jaarliks gemaak word Die eerste een sal gaan aan die Ouvolk Produsent van die Jaar, wat dus die meeste tot die projek (datainwinning, finansieel, beskerming van die spesie ensovoorts) bygedra het. Die ander toekenning is Ouvolk Beskermheer van die Jaar, wat aan enige persoon (uitsluitend produsente) in besigheid, regering, organisasie, individu, skool of tersiêre instansie sal gaan. Die toekenningsgeleentheid word op 1 November gehou en alle nominasies moet voor 1 Oktober ingestuur word. Meer inligting hieroor is by www.projectsungazer.co.za onder “prestige awards” beskikbaar. Indien jy iemand teëkom wat ouvolk verkoop, skakel dadelik vir Herman Jordaan van Natuurbewaring by 082 553 0518 of dr Yvette Pozyn by 082 448 7860. Die dier moet onmiddellik gekonfiskeer word as die betrokke persoon nie ‘n aanhoudingspermit kan toon nie. Indien die persoon nie die ouvolk wil oorhandig nie, skakel asseblief u plaaslike polisiestasie asook een van die bogemelde nommers. Die handeldryf van ouvolk vir die moetie- en troeteldiermark moet beveg word. In die troeteldierbedryf verdoem jy die lieflike dier tot gevangenskap, verwaarlosing, eensaamheid (hulle bly in kolonies in die natuur), dikwels ‘n foutiewe dieet sowel as die verkeerde ligte. Dit is ook nóg ‘n dier minder wat kan voortplant om sodoende met die voortbestaan van die spesie te help. Ongelukkig teel hulle nie in gevangenskap aan nie. Die ouvolk kan na die HART-wildrehabilitasiesentrum gebring word, waar hulle deur ‘n veearts ondersoek sal word en in ‘n veilige area hervestig sal word. HART het al die nodige wettige permitte om enige dier te rehabiliteer. Lees gerus meer oor die HARTwildrehabilitasiesentrum by www.hart.org.za. Dr Yvette Pozyn is die Koördineerder van Projek Ouvolk asook die Besturende Direkteur van HART.

>

17

18

••• P R OM O SI E-A R T I K EL : B I O M I N

Watwou kuilvoer! Maak kragvoer hierdie seisoen > TEKS: ANSONÉ VENTER

D Dr Robin Meeske se praatjie het oor die mees praktiese en doeltreffende metodes in kuilvoerbestuur en -produksie gehandel.

MET ‘N DROOGTETOESTAND WAT DIÉ SEISOEN OOR GROOT DELE VAN NOORDWES EN DIE VRYSTAAT HEERS, GAAN SOMMIGE PRODUSENTE GEEN OES VAN DIE LAND KAN AFHAAL NIE. INKUILING VAN MIELIES KAN MOONTLIK ‘N OPLOSSING VIR DIE VOER-KOPSEER VAN VEE BIED.

Biomin, in samewerking met die MPO (Melkprodusente-organisasie), het op 20 Februarie ‘n kuilvoer-opedag in die Lichtenburgdistrik gehou. Nagenoeg 360 produsente, Tuksstudente en insetverskaffers het die dag, met die tema “Maak Kragvoer van jou Kuilvoer”, op Doornhoek, mnr Sakkie Roode se plaas, bygewoon. Sowat 70 uitstallers het hul onderskeie produkte en plaasmasjinerie uitgestal, terwyl ‘n praktiese kuilvoerproduksiedemonstrasie ook deel van die dag se program uitgemaak het. Dr Robin Meeske van die Outeniqua Navorsingsplaas het produsente van advies verskaf oor hoe om ‘n groter wins uit die vervaardiging van kuilvoer te maak. Meeske het produsente gemaan om te verseker dat hulle die geskikte kultivar vir hulle onderskeie areas plant. Hy het hulle ook geadviseer om seker te maak van die voginhoud voordat inkuiling geskied. Onno Breitzma van Biomin se onderwerp onder bespreking het oor die voordelige gebruik van kuilvoer-inokulante gehandel. Breitzma het ook die belangrikheid van kompaksie aangeraak. August Lingnau (De Heus) het die resultate van kuilvoermonsters wat in Noordwes geneem is, gedeel. “Kuilvoer is die boer se goedkoopste energie- en proteïenbron, so as dit van ‘n hoë kwaliteit gemaak word, spaar die boer baie geld,” aldus Lingnau. Uit die navorsing wat in Noordwes gedoen is, blyk dit dat die gemiddelde styselinhoud vir dié provinsie se kuilvoer 18,5% in die 2011/2012-seisoen was.

>

TTydens d di t i g d die d demonstrasiegedeelte van die dag is verskeie implemente ten toon gestel. Danie Bruwer (Monsanto) en Jan Coetzee, albei van Sannieshof, het die praktiese gedeelte van die program terdeë geniet. D BSc AgricDie studente, Elanza s Wiese (links), W Anri van Wyk A en Vicky van e der Walt. d

Volgens Lingnau sal ‘n styselinhoud van nagenoeg 25% - 30% hom egter gelukkiger maak. Johan Strydom, Voorsitter van MPO Noordwes, het namens die MPO sy dank aan die organiseerders, borge en uitstallers asook almal wat ‘n bydrae tot die sukses van die dag gelewer het, uitgespreek. Ansoné Venter is ‘n gereelde medewerker vir Senwes Scenario. Vir meer inligting, skakel haar by (018) 468-2716 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

www.senwes.co.za • April 2013

20

••• N U U S

Monsanto verbeter DEKALB®-saadresep verder IN 2000 HET MONSANTO CRN 3505, WAT VANDAG NOG OP MEESTE PLASE GEPLANT WORD, VRYGESTEL. DAARNA IS DKC78-15B BEKEND GESTEL, WAARNA DKC78-35R EN TOE 7845BR (STAPELGEEN) SE BEKENDSTELLING GEVOLG HET. HIERDIE BEKENDE PRODUKREEKS IS GENETIES AAN MEKAAR VERBIND EN IS VANDAG STEEDS DIE MARKLEIERS. > TEKS: RUTH SCHULTZ > FOTO: HELENUS KRUGER

“Monsanto het nou ‘n splinternuwe genetika in sy DEKALB®-saadreeks bekend gestel en ons is baie opgewonde om die nuwe genetika aan die mark te bied,” het Gert Heyns (Bemarkingsbestuurder: Saad en Biotegnologie, Monsanto) tydens die bekendstelling op 21 Februarie in Pretoria gesê.

WITMIELIES DKC78-79BR (nuwe stapelgeen) • Hoë opbrengspotensiaal. • Sterk saailing.

• Bied weerstand teen die mieliestronkboorder (YieldGard® II). • Toevlugsareas kan met DKC78-35R of DKC78-83R geplant word. • Presteer stabiel oor verskillende opbrengsvlakke en omgewings (oostelike en westelike produksiegebiede).

DKC77-77BR • Hoë opbrengspotensiaal. • Sterk saailing. • Bied weerstand teen die mieliestronkboorder (YieldGard® II). • Toevlugsareas kan met DKC78-35R of DKC78-83R geplant word. • Presteer baie goed in die westelike areas. Monsanto wil dié kultivar beperk tot slegs die westelike produksiegebied. Alhoewel die opbrengs van dié kultivar ook goed in die ooste is, is ‘n omvalprobleem egter daar opgemerk.

DKC78-87B (enkelgeen) • Hoë opbrengspotensiaal. • Sterk saailing. • Bied weerstand teen die mieliestronkboorder (YieldGard® II). • Presteer stabiel oor verskillende opbrengsvlakke en omgewings (oostelike en westelike produksiegebiede).

Gert Heyns besig om die nuwe mieliebasters aan gaste tydens ‘n spoggeleentheid in Pretoria bekend te stel.

>

www.senwes.co.za • April 2013

N UUS ••• • Die kultivar se toevlugsarea kan met DKC78-27 geplant word, wat ‘n nuwe konvensionele witmielie is wat wyd in die oostelike en westelike dele van ons land aangepas is. Dié kultivar se opbrengsverhoging op 20 proewe die afgelope twee seisoene was ongeveer 700 kg/ha, wat baie beter as CRN 3505 is.

GEELMIELIES DKC61-94BR • • • • •

Geskik vir besproeiingsareas. Bied Genuity YieldGard® II-beskerming. Het ‘n uitstekende opbrengs. ‘n Ultrakort groeier. Moet in ‘n hoë plantpopulasie geplant word (70 000 plante/ha en meer). • DKC62-84R kan in dié kultivar se toevlugsarea geplant word.

OPBRENGS • DKC78-79BR: Dié kultivar het ‘n gemiddelde opbrengsverhoging van 350 kg/ha en met ‘n mielieprys van R2 100/ton, sal jy R735/ha kry. • DKC77-77BR: Dié kultivar het ‘n gemiddelde opbrengsverhoging van 490 kg/ha en met ‘n mielieprys van R2 100/ton, sal jy R1 029/ha kry. • DKC78-87B: Dié kultivar het ‘n gemiddelde opbrengsverhoging van 150 kg/ha en met ‘n mielieprys van R2 100/ton, sal jy R315/ha kry. • DKC61-94BR: Dié kultivar het ‘n gemiddelde opbrengsverhoging van 200 kg/ha en met ‘n mielieprys van R2 100/ton, sal jy R420/ha kry. Ruth Schultz is ‘n gereelde medewerker vir Senwes Scenario. Vir meer inligting, skakel haar by (011) 869-4465 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

Saaibult Studiegroep se wilddag-sukses GESPREKKE OOR DIE ROL VAN DIE WILDBEDRYF AS DIVERSIFIKASIE VAN LANDBOU HET TYDENS ‘N WILDDAG, WAT TESAME MET GRAAN SA SE STREEKSVERGADERING OP 21 FEBRUARIE IN DIE KROONSTADDISTRIK GEHOU IS, PLAASGEVIND. > TEKS: ANSONÉ VENTER

Louw Steytler (Voorsitter: Graan SA) het produsente gemaan om hulle ondersteuning aan die verskillende organisasies opnuut in oënskou te neem. Die WRSA (Wildlife Ranching South Africa) het verskeie sprekers genooi om oor die toekoms van

die wildbedryf in landbou te gesels. Volgens dr Gert Dry (President: WRSA) sal bewaring nie in ‘n ontwikkelende land suksesvol wees as ‘n groot deel van die bevolking arm en honger is nie. Hy het verder genoem dat daar minstens 10 000 wildsplase in Suid-Afrika is en het benadruk dat dié industrie nie net landelike ontwikkeling op plaaslike vlak bevorder nie, maar ook baie werksgeleenthede skep. Na afloop van die toesprake is die Noord-Vrystaatse WRSA Bedryfskamer en Werksverrigting gestig. Nagenoeg 100 produsente uit die Noord-Vrystaat het die dag bygewoon. Ansoné Venter is ‘n gereelde medewerker vir Senwes Scenario. Vir meer inligting, skakel haar by (018) 468-2716 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

Tonie Nel, links, en Johan Minnaar, albei van Kroonstad, het die dag bygewoon. Van links is Jaco Minnaar (Direkteur: Senwes), Wiaan van der Linde (WRSA se Wildboer van die Jaar 2011), dr Gert Dry (President: WRSA), Louw Steytler (Voorsitter: Graan SA) en Jacobus du Toit (Bemarker: WRSA), wat almal as sprekers tydens die dag opgetree het.

April 2013 • www.senwes.co.za

>

21

KLEIN KAROO Saad bemarking KLEIN KAROO Saad Bemarking is ‘n maatskappy wat die volledige saadbehoefte van boere aanspreek en het ‘n wye saadprodukreeks wat groente-, weidings- en agronomiese gewasse insluit. Vir al jou saadbehoeftes kontak KLEIN KAROO Saad Bemarking by: Tel: 044 203 5180 Ɣ Tel: 018 293 1233 Ɣ Tel: 017 647 6431 Tel: 012 252 6849 ƔTel: 011 964 5005ƔTel: 058 481 4764

Posbus 159, Oudtshoorn, 6620, Suid-Afrika www.saadbemarking.co.za

P R O M O S I E-A R T IKE L : KL E IN KA R O O SA A D •••

KKSB spog met nuwe navorsingsentrum KLEIN KAROO SAAD BEMARKING (EDMS) BPK (KKSB) HET OP 13 MAART FASE 1 VAN HUL NUWE OPLEIDING- EN NAVORSINGSENTRUM OP EEN VAN HUL PROEFPLASE OP BAPSFONTEIN AAN PRODUSENTE EN KLIËNTE IN GAUTENG BEKEND GESTEL. FASE 1 (R7,2 miljoen) behels ‘n opleidingsentrum vir opkomende produsente asook opleiding vir nuwe toetreders tot die saadindustrie en vir gespesialiseerde posisies binne die industrie. Daar word met verskeie universiteite oor die wêreld heen saamgewerk om hierdie projek volhoubaar te implementeer. Die nuwe opleidingsentrum is ‘n uitbreiding van die fasiliteite wat reeds op Oudtshoorn bestaan. Die innovasiesentrum behels die ontwikkeling van verskillende nuwe tegnologieë, waaronder die teling van nuwe kultivars, die toets van nuwe produksietegnieke, die aanwending van nuwe tegnologieë in die praktyk sowel as verskeie nuwe innoverende aanwendings van bestaande tegnologieë. FASE 2 (R6,5 miljoen) sluit die vestiging van tegnologiese teelprosesse, die oprigting van nuwe kweekhuise vir groente en telingtegnologieë asook die verkryging van toerusting om die nuutste tegnologie te gebruik, in. FASE 3 (R24 miljoen) bestaan uit die bou van

Floris Kotze (Produkspesialis: Groente, KKSB) gesels oor die Scovilleeenhede (die brandgraad van ‘n rissie word in dié eenhede gemeet) van die verskeidenheid rissies wat KKSB op hul proefplaas op Bapsfontein plant.

April 2013 • www.senwes.co.za

KKSB bestuur tans ‘n intensiewe evaluasieprogram op sojabone, ‘n produk van Nidera, in Suid-Afrika. Daar is 23 sojaboonvariëteite, wat strek van volwassenheidsgroep vier tot agt. Twee van die 23 variëteite, naamlik NS 5009 en NS 5909, word in groep 5 geklassifiseer en sal vir kommersiële verkope in 2013/2014 beskikbaar wees. NS 5009 en NS 5909 is goed aanpasbaar in die Hoëveld en die warmer sojaboonproduksiegebiede. Hierdie agronomiese eienskappe maak dié twee kultivars uniek.

laboratoriums wat spesifiek gebruik word om die nuutste tegnologieë in Suid-Afrika te toets asook ‘n verskeidenheid van kontroletoetse te doen. KKSB het ook aangekondig dat hy verskeie nuwe filiale in Mosambiek en Zimbabwe geopen het. Dié word dus gevoeg by die reeds suksesvolle filiale in Zambië en Jordanië. Verskeie nuwe groente-, mielie-, sonneblom-, weiding- en sojaboonkultivars is ook tydens die inligtingsdag aan kliënte en produsente ten toon gestel. Vir meer inligting oor die verskillende kultivars wat KKSB verkoop of om die handige 2013-katalogus in die hande te kry, skakel jou naaste KKSB-kantoor of -verteenwoordiger by (044) 203-5180.

Produsente van heinde en ver het die inligtingsdag op Bapsfontein bygewoon. Andries Bornman en Ernie Redpath van Theunissen in die Vrystaat wag vir die dag om te begin.

Produsente agterop ‘n trok luister na Rudi Küschke (Produksiebestuurder: KKSB), wat oor die wye verskeidenheid weidingsgewasse wat KKSB op hul proefplaas op Bapsfontein plant, gesels het.

>

23

24

••• N U U S

Graan SA Kongres neem nuwe formaat aan MEER MET MINDER – DÍT WAS DIE TEMA VAN VANJAAR SE GRAAN SA KONGRES WAT OP 6 EN 7 MAART OP NAMPO PARK GEHOU IS. DIT VERWYS NA DIE UITDAGING VAN GRAANPRODUSENTE IN SUID-AFRIKA OM MEER TE PRODUSEER (BETER OPBRENGSTE) MET MINDER INSETTE (VERMINDERING VAN KOSTE) OM SODOENDE WINSGEWEND EN VOLHOUBAAR TE BLY. > TEKS: PHILIP SMITH

Louw Steytler (Voorsitter: Graan SA) en Jannie de Villiers (Uitvoerende Hoofbestuurder: Graan SA) het oor die doeltreffende aflewering van 2012 se strategiese doelwitte gesels en ook genoem dat die skuif van die hoofkantoor vanaf Bothaville na Pretoria ‘n positiewe impak op die aflewering van die doelwitte gehad het. Prof Marcos Fava Neves (Universiteit São Paulo, Brasilië), ‘n kundige op die gebied van internasionale landbousake, het genoem dat die internasionale langtermynuitkyk vir landbou baie positief is. Hy het spesifiek na China en Indië se verbruikersbehoeftes, wat meer voedselproduksie oor die volgende 20 jaar sal vereis, verwys. Met dié twee lande se vinnig stygende bevolkingsgroei en die vermindering van hul eie bewerkbare grond, sal daar meer voedsel ingevoer moet word. Die verbruik van veral sojabone, rys, vark en hoender sal dramaties in dié lande toeneem, wat weer geleenthede vir onder andere Suid-Afrika en sekere lande in Suid-Amerika bied. Neves het Suid-Afrika ook aangemoedig om vinniger op die gebied van biobrandstof te beweeg. Die idee is om die aanvraag wat daar na olie bestaan, na die aanvraag na kommoditeite vir biobrandstofdoeleindes te verskuif, sodat die afhanklikheid van olie sodoende verminder en die produksie van suiker, geelmielies, sorghum en sojabone verhoog. Dit sal nie net addisionele

>

Pieter van der Merwe (Wolmaransstad), André Strydom (Ventersdorp) en Schalk Jacobs (Ventersdorp) het ook die Kongres bygewoon.

werksgeleenthede skep nie, maar ook groter produksie tot gevolg hê. Die formaat van vanjaar se Kongres is ook aangepas om ‘n wyer bespreking deur kundiges toe te laat. Die eerste paneel het uit prof Marcos Fava Neves, Bongani Bingwa van Carte Blanche (Fasiliteerder), Izaak Breitenbach (Afgri Poultry), Richard van Rensburg (Pick n Pay) en Annabé Pretorius (Plastix 911) bestaan. Sake wat onder meer bespreek is, is die invoertarief op hoender, die plaaslike verbruik daarvan asook die moontlikhede wat plastiekvervaardiging direk vanaf kommoditeite inhou in die plek van steenkool of olie. Die tweede paneel het uit Mduduzi Shabane (Direkteur-generaal: Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming), Bongani Bingwa (Fasiliteerder), dr Ferdi Meyer (BFAP), dr Hendrik Smith (Graan SA Bewaringsbewerking) en Stephinah Mudau (Kamer van Mynwese) bestaan. Shabane het georganiseerde landbou ook bedank vir hul betrokkenheid by die besprekings rakende grondhervorming oor die afgelope 16 maande. Hy het verduidelik dat huidige sake nou aansluit by die doelwitte van die Nasionale Ontwikkelingsplan en dat 12 miljoen Suid-Afrikaners tans huishoudelike voedselonsekerheid beleef. Graan SA se vrywillige heffings vir die tydperk 1 Maart 2012 tot 28 Februarie 2013 was die beste wat nog ooit aangeteken is. R11,48 miljoen se heffings is tydens die genoemde kongresjaar ingevorder en dít dui op die mandaat van die lede dat Graan SA op die regte pad is. Philip Smith is Bestuurder: Bemarking by Graan SA.

www.senwes.co.za • April 2013

VOERMOL DUNDEE LEKKONSENTRAAT

Meng met die Beste Voermol Dundee Lekkonsentraat: • Is hoogs gekonsentreerd wat die koste van proteïenaanvulling verlaag • Kan aangewend word om 'n groot verskeidenheid onderhouds- en produksielekke te meng • Voorsien die nodige minerale, spoorminerale en vitamien A vir optimale produksie • Is beskikbaar in twee formulasies met en sonder addisionele fosfor

www.voermol.co.za Voermol Dundee Lekkonsentraat, Regnr. V10737, (Wet 36/1947). Registrasiehouer: Voermol Voere (Edms) Bpk., Posbus 13, Maidstone, 4380.

Vir meer inligting skakel 083 414 5928 of stuur 'n e-pos aan [email protected]

26

•••

Fokus op

WAPENS EN JAG

Moenie jouself in die voet skiet nie — wat jy moet weet oor wapenveiligheid EK WAS AL VANTEVORE SAAM MET JAGTERS OP KAMP EN DAAROM KAN EK EERLIK SÊ DAT BAIE VAN HULLE WAPENVEILIGHEID VAN MINDER BELANG BESKOU, WANT HULLE WEET MOS NET DIE BESTE, MAAR SOOS DIE SPREEKWOORD LUI, EN DIT IS BAIE WAAR: GEEN MENS IS OOIT TE OUD OM KENNIS IN TE WIN OF OM IETS NUUTS TE LEER NIE. > TEKS: ATTIE HELBERG

In ‘n jaggroep is dit altyd wenslik om ‘n jagkampkaptein aan te stel, wat moet sorg dat wapenveiligheid en -reëls duidelik uitgespel word voordat ‘n jagtog begin.

SEN EN E NW NWE WE WES E S Scenario ES Sce Sc en ena na n ario a rrio i o >> io

Diegene vir wie dit moontlik is, moet ook by een of ander jagtersvereniging aansluit, aangesien opleiding en kursusse oor wapenveiligheid en die veilige hantering van vuurwapens aangebied word. Wanneer jy by ‘n jagtersvereniging aansluit en gevolglik op ‘n skietbaan kom, sal jy merk dat daar altyd ‘n afgesperde area is waar voertuie parkeer word, met die skietpunt aan die voorkant. Geen wapen mag enigsins uit ‘n sak of tas gehaal of hanteer word agter die skietpunt nie. Enigiemand met ervaring in wapenhantering het die reg om dadelik teenoor oortreders op te tree, natuurlik op ‘n mooi manier en in ‘n goeie gesindheid. Hierdie reëls geld ook by ‘n jagkamp. Baie skietongelukke het al in die verlede plaasgevind, omdat eenvoudige veiligheidsreëls nie nagekom is nie. As jy nie heeltemal op jou gemak is met betrekking tot wapenveiligheid nie, hoef jy slegs te praat en jy sal met die nodige advies en toesig bygestaan word. Op die skietbaan is dit die baanbeampte se plig om altyd die reëls en spesifieke skietoefening vir die dag vooraf met almal te bespreek. Luister dus aandagtig en volg die reëls stiptelik; moet nooit jou eie ding probeer doen nie, want jou eie lewe asook dié van ander is op die spel. Wanneer jy tydens ‘n skietoefening storings of ander probleme met jou wapen ondervind, sit dit dadelik

ww w www.senwes.co.za ww w.. se en nw w es e s .cc o. o za za • A April prrril p iill 2 2013 01 0 13

27 neer, met die loop na voor. Staan op, tree terug en gee ‘n duidelike handsein om die probleem aan te meld. Die skietoefening sal dadelik gestaak word, almal sal terugstaan en hulle wapens veilig maak of neerlê, met die wapen se loop na bo en grendel oop. Rooi skietvlaggies is beskikbaar om in die wapenkamer te sit, met die grendel oop. Daar kan dan duidelik waargeneem word of só ‘n wapen veilig is of nie. Wanneer die skietoefening klaar is, maak jou wapen veilig, sit rooi ‘n vlaggie in en stap in gelid na die teiken toe om die puntetelling te kry. Beweeg net so terug, met jou wapen op veilig, en sit dit terug in jou sak of tas. Jagters moet onthou om nooit op ‘n jagkamp hul wapens vol ammunisie te maak en dan nóg ‘n rondte in die kamer ook te plaas nie. Gaan doen dit buite, met jou rug na die kamp en medejagters, en volg dan jou gids met die wapen op veilig. Moet nooit jou wapen dra met die loop in die rigting van jou gids of metgesel nie. Wanneer ‘n prooi gesien word en dit veilig is om te skiet, tree na vore, haal jou wapen oor en doen jou ding. Onthou om jou wapen weer dadelik veilig te maak. Moet nooit in die jagveld rondloop met ‘n wapen oorgehaal en die veiligheidsknip op nie. Moenie deur drade klim met ‘n oorgehaalde wapen nie; as jy wel doen, maak die wapen veilig. Identifiseer jou teiken ook voordat daar geskiet word. Moet nooit ná ‘n vinnige beweging skiet nie, aangesien dit die eienaar se bees of ‘n ander dier kan wees wat nie geskiet mag word nie. Selfs erger, dit kan jou jagmaat wees en dít het al voorheen gebeur. Onthou dat wapenveiligheid altyd eerste kom. Dit is die heel belangrikste aspek wanneer jy vuurwapens hanteer. Moet nooit met jou medejagter se selfgelaaide ammunisie skiet wat nie vooraf in jou wapen getoets is nie. Wanneer daar ‘n foto van jou by jou prooi geneem word, doen dit met grendel oop. Jou wapen is gewoonlik voor die prooi geplaas en almal kan dan sien dat jou wapen op veilig is. Oefen altyd voor ‘n jagtog begin, raak vertroud met jou wapen en maak seker dit skiet waar jy mik. Die algemene reël is dat vir elke skoot wat in die veld geskiet word, moes jy tien daarvan op die baan geoefen het. Mooi loop, veilig jag en gebruik altyd die regte ammunisie vir die regte kaliber.

•••

MIELIES

27

waarop jy kan staatmaak!

Met Monsanto se nuwe innovasie-handelsmerk. Genuity® is Monsanto se nuwe eienskapinnovasie-handelsmerk wat die mees gevorderde tegnologie eienskappe vir mielies onder een, maklik-uitkenbare naam saamvoeg. Omdat jy nou in een oogopslag kan sien watter gene jou mielies bevat, is dit maklik en vinnig om die beste besluite te neem wanneer dit kom by onkruidbeheer en beskerming teen bogrondse insekte. Nou kan jy kies tussen: • Genuity® YieldGard® II • Genuity® Roundup Ready® Corn 2 • Genuity® YieldGard® II met Roundup Ready® Corn 2 Alvorens u ’n sak met saad oopmaak, lees eers die rentmeesterskapvereistes deeglik en maak seker dat u dit verstaan en aanvaar, met inbegrip van toepaslike toevlugvereistes vir insekweerstandbestuur.

Ons glo in beter.

YieldGard II

Roundup Ready Corn 2

Roundup Ready Corn 2

Roundup Ready® Corn 2

YieldGard II

YieldGard® II with Roundup Ready® Corn 2

Monsanto, Genuity® YieldGard® II en Genuity® Roundup Ready® Corn 2 is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, Posbus 69933, Bryanston, 2021.

uppe marketing A07701/SS

Attie Helberg is ‘n professionele jagter.

A p ri Ap April r i l 2013 2 0 13 20 3 • www.senwes.co.za ww ww w w.s .ss en e n we w e s. s . co c o.z o .z .za

Tel: +27 11 790-8200 Faks: +27 11 790-8350 www.monsanto.co.za

>

28

Fokus op

•••

WAPENS EN JAG

Wys jou slag met ‘n wildskarkas WILDSVLEIS MAAK ALTYD ‘N SPESIALE DIS, MAAR BY ‘N VLEISBRAAI IS DIT WERKLIK IETS BESONDERS. MET ‘N BIETJIE VOORBEREIDING EN GEDULD KAN JY ‘N HEERLIKE WILDSPOTJIE OOK MAAK. DIE FILET KAN NET SO GEROOSTER WORD EN ANDER SNITTE KAN SAPPIG GEBRAAI WORD DEUR MARINADES EN BEDRUIPSOUSE MILDELIK TE GEBRUIK. > TEKS: TOM VAN GENT

SE SEN S E N WES ES S Sc Scena Scenario ena nario r >> rio

Vir die geesdriftiges – bewerk self jou wildsvleis. As jy ‘n geskikte koel ruimte vir die proses het, kan dit ‘n bevredigende ervaring wees. Net soos met enige rooivleisproduk, is dit wys om jou wildsvleiskarkas vir ten minste ‘n week te laat hang om te verseker dat die vleis lekker sag sal wees. Skaf ook ‘n goeie ontbeningsmes aan om frustrasie te voorkom. Die proses is makliker as jy die karkas aan die agterpote kan laat hang. As jy ‘n skoon karkas het, is dit eintlik heel maklik. Jy sny altyd saam met die spiere en nie daardeur nie. Begin by die voorste skenkels en blaaie. Sny steaks en potjievleis hieruit. Die nekvleisies maak ook heerlike stowevleis. Sny nou teen die hele lengte van die rugstring af, met die

www.senwes.co.za www. w.se s enw se nwes nw e s.c es s .c .co o.. za a • A April prr iill 2 2013 013 01

WAPENS EN JAG

mes teenaan die rugstringbeen, links en regs. Hou die mes altyd teen die been en sny los na die buitekant toe. Die sagter filet is onder die rugstring en is maklik sigbaar. Die vleis is heerlik vir steaks. Probeer ook ‘n lekker filetsosatie met ‘n dun stukkie varkspek, ingelê in ‘n heerlike sosatiesous. Die ribbes kan ontbeen of gemarineer word vir die spogbraai. Werk delikaat wanneer jy by die boude kom. Volg die nate versigtig en sny tot teenaan die been soos dit oopvou. Binnekort sal jy heerlike snitte op jou bord hê. Vra jou slagter om jou die lyne te wys wat op die boude lê. Dink aan ‘n klein springbokkie se boudvleis ontbeen, gestop en gemarineer in olyfolie, rooiwyn, suurlemoen, knoffel en tiemie! Soos jy sal sien, kry ‘n mens soortgelyke snitte in beesvleis. Silverside, topside, thick flank en rump. Die sirloin maak ‘n lekker roast. Moet ook nie vergeet waaroor wildsvleis eintlik gaan nie, naamlik lekker biltong en droëwors. Alle boksoorte kan op dieselfde wyse opgesny word. G Gesels met jou slagter as jy nie net biltong droëwors en droë ëwors uit jou vleis wil maak nie. Jy kan veral maalvleis, maalvle eis, patties, wildswors, sosaties, potroast,

April p 2013 2 013 • www.senwes.co.za

Fokus op•••

gestopte rugstring en wildsrolle uit die groter karkasse kry. Springbok is ‘n groot gunsteling. Die vleis het ‘n pragtige rooi kleur, ‘n fyn tekstuur en ‘n subtiele geur. Blesbok het weer ‘n dieper kleur, medium tekstuur en is laag in vet en cholesterol. Onthou om die vet deeglik af te sny voordat die vleis verpak en gevries word. Gebruik ook die bene en kook sop en aftreksel. Moenie van jou dierevriende vergeet nie! Ander speserye wat goed saam met wildsvleis werk, is naeltjies, neut, lourierblare, koljander en wonderpeper. Bon Appetit! Vir meer inligting, ska skakel Tom van Gent van Tom’s Choice Kler Meat in Klerksdorp by (018) 469-1777 of 084 870 5060.

>

29

30

Fokus op

•••

WAPENS EN JAG

Wees slim met roofdierbestuur ‘N BOER MAAK ‘N PLAN. HOE EGTER GEMAAK AS DIE PLANNE NET EENVOUDIG NIE MEER WERK NIE? DÍT IS TANS DIE GEVAL MET ROOFDIERPREDASIE OP GROOTVEE, KLEINVEE EN SELFS WILD. ALLES DUI DAAROP DAT JAKKALSE DIE OORHAND KRY EN ASOF ROOIKATTE HUL MESSE VIR DIE PRODUSENTE INHET. > TEKS: DR GERHARD H VERDOORN

Landswyd is daar getuienis dat rooijakkalse baie sterk aan die toeneem is, met gepaardgaande eskalerende skade vir die landbougemeenskap. Skaapprodusente in die De Aar-omgewing wat 20 jaar gelede nooit van jakkalse geweet het nie, ly nou al ‘n 26% verlies aan lammers net as gevolg van jakkalspredasie alleen. Veeprodusente van die Kalahari wat nooit vantevore probleme met jakkalse of rooikatte ondervind het nie, is besig om moed te verloor weens die toenemende verliese van skape, beeste en boerbokke aan die kake van rooijakkalse en rooikatte. Daar is tot dusver geen bevestigde rede vir die drastiese toename in die bevolkings van rooikatte en rooijakkalse nie. Klimaatsverandering, ontvolking van landbougebiede, grootskaalse vermindering in die gebruik van gif teen roofdiere, vervalle jakkalswerende heinings asook die totale uitwissing van hondsdolheid, dra waarskynlik tot die toename van die klein roofdiere by, maar dit is nie waaroor produsente hulself bekommer nie; predasie is die produsent se grootste bekommernis. Sommige van die sogenaamde “kundiges” beweer dat die doodmaak van jakkalse die probleem vererger, maar persoonlik voel ek dat dit nie die geval is nie. Waar ‘n enkele jakkals of twee wel voorkom wat hulle loopgebied territoriaal

>

verdedig, skep dit ‘n vakuum as die produsent hulle doodmaak. Daardie vakuum word dan gevul deur waarskynlik meer jakkalse as wat daar ekologies behoort te wees. As ‘n mens egter na jagters luister wat jakkalse professioneel vir veeprodusente jag, dan maak die kundiges se stelling geen sin nie. Hoe werk dit dan as daar tydens een aand 47 rooijakkalse op 600 ha geskiet word? Al wat dít vir ‘n mens sê, is dat iets drasties verkeerd is en niemand weet regtig wat dit is nie. Die meeste produsente wat vir advies oor probleemdierbestuur skakel, weier om giflokaas te gebruik, omdat hulle besef dat dit onwettig is en dat die skade van gifmisbruik enorm is. Gelukkig is daar deesdae soveel verskillende metodes om roofdiere te fnuik, dat dit nie vir produsente nodig is om moed te verloor nie. Produsente dink self al die planne uit en ek het dit bloot in ‘n dokument oor verantwoordelike roofdierbestuur saamgevat. Al wat produsente moet doen om die bestuursprogram te bekom, is om ‘n versoek via e-pos te rig aan [email protected]. Al die werkbare opsies is daarin omskryf en dit is die produsent se eie keuse oor hoe en wat hy gaan implementeer om roofdierpredasie te bekamp. Daar is ‘n paar basiese beginsels wat vir die effektiewe bekamping van predasie deur veral rooijakkalse en rooikatte geld. Eerstens is dit van kritieke belang om die roofdierspesie korrek te identifiseer voordat enige aksie geneem word. Só ‘n identifikasie sal grotendeels bepaal wat die produsent moet doen om die dier te fnuik. Bytplekke, doodmaaktegnieke en vreetmetodes kan gebruik word om die roofdier se identiteit vas te stel. Jakkalse byt aan die onderkant van die kaak langs die keel om dood te maak, terwyl rooikatte reg onder die keel byt. Jakkalse vreet aan die ribbekas, binnegoed en pens, terwyl rooikatte boude vreet en feitlik nooit by die ribbekas vreet nie. Rooijakkalse laat prooireste net so agter, terwyl rooikatte die karkas toekrap en probeer versteek. Om meer uit te vind oor ander roofdiere se tekens, kan produsente www.senwes.co.za • April 2013

WAPENS EN JAG

082 446 8946 skakel of ‘n e-pos stuur na [email protected]. Dit is net eenvoudig te veel inligting om in ‘n kort artikel soos dié saam te vat. Die tweede beginsel is om die roofdiere weg van die vee te hou, met korrekte heinings en krale waar van toepassing. Daar is baie boeremetodes om heinings te elektrifiseer en selfs skuifbare heinings te gebruik. Sulke metodes voorkom dat die roofdiere toegang tot vee verkry. ‘n Derde beginsel is om afwerende tegnieke te gebruik. Beskermende diere, soos byvoorbeeld volstruise, blesbokramme, donkiehingste en honde (Anatolies en ander) het ‘n baie positiewe, afwerende effek op veral jakkalse, maar dit is ook nie die alfa en omega van roofdierbestuur nie. Dit word alles breedvoerig in die bestuursprogram omskryf. Tegnieke soos die gebruik van klanke, lig en reuke werk ook baie goed as dit reg en kundig toegepas word. Beskermende halsbande en klokkies het al vir baie boere groot verliese beperk, omdat dit die roofdiere ontsenu en dit vir hulle baie moeilik maak om kleinvee te vang. Die vierde beginsel behels dat wanneer die geduld opraak en die roofdier desnoods van kant gemaak moet word, dit nie net met groot respek teenoor die dier gedoen word nie, maar ook selektief geskied. Giflokaas is verbode en dit is onnodig, omdat daar genoeg ander metodes is om ‘n skadeveroorsakende dier effektief en verantwoordelik van kant te maak. Dit is belangrik dat wanneer die jakkalse of rooikatte gejag word, dit deur iemand gedoen word wat ‘n uitstekende skut is. Een misskoot beteken dat die jakkals nóg wyser sal word en in die toekoms glad nie sy gesig sal wys April 2013 • www.senwes.co.za

Fokus op•••

as ‘n mens se teenwoordigheid te bespeur is nie. Veebestuur is ook van groot belang. Die wolboere van die Karoo is van opinie dat die sogenaamde ysterbekke – dit is nou Dorpers – wat deur die jaar lam, vir die jakkalsbevolking ‘n konstante voedselbron geskep het en in ‘n groot mate tot die ongekende aanwas van jakkalse gelei het. Miskien is die beginsel om die lammertyd te kompakteer wel ‘n baie suksesvolle maatreël teen predasie, want dan is daar net ses weke van die jaar wat die veeprodusent teen jakkalse moet veg om sy lammers te beskerm. Ten laaste is die boodskap dat elke produsent sy eie vee en wild moet beskerm, want die staat doen niks meer om roofdiere te bekamp nie. Produsente moet ook saamwerk in distriksverband en mekaar op hoogte hou as daar predasie plaasvind, sodat almal voorbereid kan wees om die aanslag die hoof te bied. Alle moontlike maatreëls moet getoets word om te bepaal watter kombinasie die beste resultate lewer. Moed opgee is beslis nie een van hulle nie. Weer eens wil ek die uitnodiging aan alle produsente rig om die bestuursprogram aan te vra en selfs ook te skakel as die prentjie begin duister raak. Soms is daar ander roofdiere buite jakkalse en rooikatte wat skade aanrig en dit is dan goed om telefonies oor al die simptome te gesels, sodat vasgestel kan word watter diere ongenooid saamvreet. Een oproep kan dalk net die probleem oplos. Vir meer inligting, skakel dr Gerhard H Verdoorn van die Griffon Gifinligtingsentrum en Vereniging van Dieregesondheids- en Plantbeskermingsverenigings van Suid-Afrika (AVCASA) by 082 446 8946 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

>

31

32

••• SE N W E S K O R P O R AT I EF

NAMPO 2013

— jy sal jou oë nie glo nie SENWES HET ‘N HELE PAAR VERRASSINGS IN DIE SAK VIR DIE GRAAN SA NAMPO OESDAG. AFGESIEN VAN DIE NUWE TOEVOEGINGS TOT DIE JOHN DEERE KLEREREEKS EN ‘N SPLINTERNUWE PASPOORTKOMPETISIE, BIED SENWES OOK ‘N TOEKOMSFOKUS GESPREKSFORUM AAN. DIT IS DIE EERSTE VAN SY SOORT EN WORD DEUR ENGEN, MONSANTO, CIPLA, JOHN DEERE EN GRAAN SA GEBORG.

Daaglikse uurlange paneelbesprekings, wat in oggend- en middagsessies ingedeel is, sal oor verskeie landbou-onderwerpe, waaronder eienaarskap van landbou, tegnologie en die beleggingswaarde van die landbousektor, aangebied word. Die paneelbesprekings sal daagliks lewendig op ‘n grootskerm in die Fanie Ferreira-saal gebeeldsend word en ook op ‘n latere tydstip op kykNET, RSG en OFM uitgesaai word.

>

Sprekers sluit onder meer prof Jonathan Jansen, Max du Preez, Theo Vorster, Louis de Kock (Wildeklawer), Janes Barnard (Vlakplaas) en Charl Senekal (Pongola) in. Toks van der Linde (Springbok-rugbylegende) gaan die programleier tydens die bespreking wees. Japie Grobler, Danie en Jaco Minnaar asook Nico Liebenberg, almal lede van Senwes se direksie, sal ook daagliks by die paneelbesprekings betrokke wees. Uitsendingsbesonderhede sal op Senwes se webtuiste by www.senwes.co.za gepubliseer word.

WAPEN- EN BUITELEWE-AFDELING Nog ‘n rede om vanjaar tydens NAMPO ‘n draai by Senwes se stalletjie te maak, is die wapen- en buitelewe-afdeling, wat jaarliks al hoe meer voete trek. Produkte en produklyne wat te koop sal wees, sluit wapens en ammunisie, teleskope, verkykers, messe, skiet-sonbrille, tente, kampmeubels, braairoosters en opblaasbare jacuzzi’s in. Jaco Kruger sal ook vanjaar daagliks twee praatjies van nagenoeg 15 minute elk oor die herlaai van ammunisie by die Senwes stalletjie aanbied. Gepaardgaande hiermee gaan Senwes Village ook ‘n verskeidenheid spesiale aanbiedinge op herlaaitoerusting en -komponente aanbied.

www.senwes.co.za • April 2013

SE N W E S K O R PO R AT IE F •••

DIE JOHN DEERE STALLETJIE Senwes en John Deere wil graag op die NAMPOsukses van die afgelope twee jaar voortbou. ‘n Aantal nuwe reekse klere sal dus weer eens vanjaar beskikbaar wees. Daar gaan onder andere ‘n opwindende nuwe Amerikaanse reeks John Deere T-hemde en “hoodies” te koop wees. ‘n Nuwe reeks tradisionele kakie-werksdrag, met die oorspronklike John Deere embleem daarop geborduur, word ook tydens NAMPO bekend gestel. Produsente kan ook gaan toustaan vir die groot reeks John Deere skoene, speelgoed asook skaalmodelle van die nuwe R-reeks trekkers. Vir die dames wat gaande is oor dié handelsmerk, is daar ook nuwe toevoegings tot die reeks. Die aanslag met die Senwes NAMPO-stalletjie se winkelaanbiedings sal vanjaar meer luuks wees. Daar word ook beoog om die vloei van mense in die winkel te verbeter met die instel van eenrigtingrye by die betaalpunte. NAMPO-gangers moet ook daarop let dat streng reëls ten opsigte van die aanpasgeriewe asook omruilings toegepas sal word. Geen omruilings

sal ná afloop van NAMPO gemaak kan word nie. Senwes klante moet ook kennis neem dat hulle wel aankope op hul Senwes maandrekeninge kan doen.

WEN MET SENWES! Groot pryse is ook op die spel met Senwes se paspoortkompetisie. Dié kompetisie werk soos volg: Deelnemers kry ‘n paspoort by die Senwes stalletjie en soos wat die verskillende stalletjies besoek word, word jou paspoort gestempel. Die paspoort word dan in die kompetisieboks gegooi en só staan jy ‘n kans om twee kaartjies ter waarde van R3 600 vir die rugbytoets tussen die Springbokke en die All Blacks, wat op 5 Oktober in Johannesburg plaasvind, los te slaan.

SENWES GRAINLINK Die Grainlink-stalletjie sal deur verkrygers beman word en wanneer die mark sluit, sal korporatiewe DVD’s gewys word. Produsente kan ook die geleentheid aangryp om tydens die NAMPO Oesdag met die bestuurspan van Grainlink te gesels. Private lokale sal beskikbaar wees waar Grainlinkbestuurders besoekers te woord sal staan.

Spring saam op die tegnologietrein vir NAMPO LAAT DIE KIND IN JOU LOS EN SKIET ‘N HOOGSTE TELLING RAAK IN ‘N SKIETSPELETJIE WAT ONS OP ‘N PLAYSTATION 3 MET BEWEGINGSENSORS EN GEWEER IN ONS TEGNOLOGIETENT GAAN SPEEL. BOONOP KAN JY DALK HIERDIE TOESTEL EN BYBEHORE NÁ NAMPO HUIS TOE NEEM! > TEKS: JANDIRK ENGELBRECHT

Die tye en tegnologie is besig om teen ‘n ongelooflike tempo voort te snel. Senwes probeer sy bes om nie net bloot self op datum te bly nie, maar ook om sy gebruikers saam op die tegnologietrein te neem. Die digitale platformspan is vanjaar in volle swang April 2013 • www.senwes.co.za

by NAMPO. ‘n Rits nuwe ontwikkelings is gedoen met die oog om dit tydens NAMPO bekend te stel.

NUTSMODELLE VERGEMAKLIK BESLUITNEMING Senwes Landboudienste het by MySenwes betrokke geraak deur hul kundigheid in te span om elektroniese nutsmodelle saam te stel, wat die produsent met sy besluitneming sal help. Die eerste drie modelle word hieronder gelys: • Weidingseleksiemodel met volledige weidingsgewasgidse As jy onseker is oor watter aangeplante weiding die beste vir jou situasie is, kan jy die gebruikersvriendelike filtermeganisme gebruik om ‘n gepaste weidingsgewas te kies. Boonop is elke gewas in die databasis aan ‘n volledige verbouingsgids gekoppel. vervolg op bladsy 34

>

33

34

••• SE N W E S K O R P O R AT I EF

Spring saam op die tegnologietrein vir NAMPO vervolg van bladsy 33

• Weimieliemodel Wanneer die mielieprys laag is, kan daar dikwels oorweeg word om eerder die skape op die lande te jaag as om die mielies te stroop en weg te ry. Hierdie nutsmodel bied ‘n baie deeglike winsgewendheidsanalise, wat gegrond is op die invoere wat jy voorsien. • Plaasvoerkraalmodel Die plaasvoerkraalmodel is soortgelyk aan die weimieliemodel. In stede daarvan om die mielies weg te ry of deur die skape te bemark, kan dit gestroop word en in ‘n plaasvoerkraalopset vir beeste gebruik word. Hierdie model sal jou help om te bepaal of dit ‘n opsie is om te oorweeg. Wat dit selfs nóg meer opwindend maak, is die feit dat daar reeds baie ander nuttige hulpmiddels in die pyplyn is.

VOORRAADVLAKNAVRAE IS NOU VERSPOTMAKLIK Het jy al ooit by ‘n Senwes Village aangekom, net om te vind dat daar nie voorraad is van die produk waarna jy opsoek is nie? Hierdie frustrasie kan nou uit die weg geruim word deur van Senwes se nuwe voorraadvlaknavrae-toepassing gebruik te maak. Hierdie toepassing stel jou in staat om intydse voorraadvlakke by elke Senwes Village na te gaan. Boonop sal die toepassing jou ook in kennis stel as daar wel voorraad by die handelswinkels in jou area is.

LANDBOUDIENSTE-BLOGGERS Senwes se Landboudienste-afdeling het ook besluit om ‘n nuttige digitale spoor te trap, deur hulle landbouwenkerubriek elektronies te maak, sodat dit meer gereeld opgedateer kan word. Ingetekende MySenwes-gebruikers kan ook vrae aan die spesialiste rig, wat dan moontlik in ‘n volgende artikel aangespreek sal word. Die kommentaarfunksie vergemaklik dit ook vir lesers om insette te lewer en by gesprekke betrokke te raak.

WEER – SPESIAAL VIR JOU Die Senwes weerbladsy is aangepas om

>

toegevoegde waarde aan ingetekende MySenwesgebruikers te bied. Indien ‘n gebruiker eenkeer sy voorkeurligging aangedui het, sal dit in die vervolg outomaties daardie ligging se weerstoestande met ‘n kraakvars nuwe ontwerp aanbied.

MARKPRYSHULPMIDDELS NOU GERIEFLIKER Verskeie nuttige bronne wat inligting oor die markte bied, bestaan tans op Senwes se webtuiste. Al hierdie bronne word nou gekonsolideer en dit is dus moontlik vir MySenwes-gebruikers om vir ‘n daaglikse nuusbrief in te teken, wat beteken dat hierdie inligting reguit na jou gestuur sal word.

SOEK DEUR JOU REKENINGE EN STATE ‘n Soekfunksie is nou beskikbaar om spesifieke rekeningstate, fakture, voorrade ensovoorts op te spoor. Hierdie dokumente kan ook, addisioneel tot die bestaande PDF-formaat, in ‘n verbeterde CSVformaat afgelaai word, wat dan in Excel en ander sagtewarepakkette gebruik kan word.

MYSENWES IS ‘N GRATIS PLATFORM VIR ALMAL Indien jy nog nie op Senwes se MySenwesplatform geregistreer is nie, is dit beslis nóú die tyd om ‘n draai by www.senwes.co.za/mysenwes te maak. In die verlede was die diens slegs vir Senwes rekeninghouers beskikbaar, maar enigiemand met ‘n e-posadres kan nou registreer om in opwindende nuwe ontwikkelings te deel. Internettoegang in die platteland bied dikwels ‘n groot uitdaging; daarom bring Senwes vanjaar ‘n geheime wapen saam na hul NAMPO tegnologie-uitstalling. Verteenwoordigers van MWEB sal vanjaar hul VSAT-satellietkonneksieproduk demonstreer, wat ‘n blitsvinnige, bekostigbare satellietkonneksie beskikbaar stel vir feitlik elke hoek van Suid-Afrika. Kom maak gerus ‘n draai en kyk hoe jy gekonnekteer kan raak, sodat jy die voordele wat MySenwes aan gebruikers bied, kan geniet. S www.senwes.co.za • April 2013

36

••• P R OM O TI O N A L A R T I C L E: A G R I NE T

A AGRINET IS PROUD TO INTRODUCE THE ARAD OCTAVE, A NEW REVOLUTIONARY, PRECISE A AND SUPER-RELIABLE BULK WATER METER. A THIS NEW METER, HAVING SUPERIOR HYDRAULIC TH PERFORMANCE AS WELL AS ADVANCED DATA AND PER STATISTICAL FEATURES, WILL NATURALLY LEAD THE STATIS WORLD OF WATER MANAGEMENT.

Using ULTRASONIC

TRANSDUCERS for high accuracy and reliable operation, with no moving parts and a battery life of 10+ years, ensures consistent and reliable data readings, which can be linked to a data collection network by means of a programmable dual pulse output or a 4 mA 20 mA powered loop. The meter can be installed in any direction, thus vertical, horizontal or at an angle. The display can also be to the side and not to the top only. The ARAD OCTAVE has the ability to detect the following: • Leakage – a leak detection module has the ability to detect the slightest leak. • Water theft – identify water theft either directly from the meter or from the line. • Water backflow – send alert if meter is installed in wrong direction, either deliberately or accidentally. 3G built-in transmitting ability allows for easy connection to any AUTOMATED METER READING (AMR) system.

>

YAMIT – AF803LOPR120 The scarcity of our water resources has led to the filtration demands on industry becoming more demanding. The ability to reuse water in the production process alleviates pressure on our already dwindling resources. In partnership with YAMIT, an Israeli based company tasked with research and development of filtration systems for used water, AGRINET is fast becoming one of the leaders in the filtration of reusable water. Manual as well as fully automatic screen filters has the ability to filtrate particles as small as 10 micron up to 3 000 micron. The fully automatic 800 Series filters offer special options and features, including a high-pressure range of 16 bar, 25 bar, and 40 bar as well as a high-temperature range withstanding up to 95°C, special anti-frost control systems for cold climates, available electric current of 110 V, 220 V, three phase, single phase, 24 V and DC. Stainless steel 304 or 316 and titanium construction and controllers are available as electronic, timer, air actuated, computerised and custom designed. Filtration makes it possible to cost effectively reuse during the manufacturing process without damage to pump stations, bearings, seals, pipes et cetera. A fully automatic system needs www.senwes.co.za • April 2013

P R O MO T IO N A L A R T ICL E : A G R IN E T ••• no human involvement to rid itself from dirt by flushing as soon as a preset pressure differential occurs. Flushing can also be set on a timer or by manual overriding. With a FLOW CAPACITY of 30 m/h³ to 1 500 m/ h³, the possibilities are endless.

STAIRS – 303SB10 303SB10-12 12 Raphael – RV100FL2080 RAPHAEL RAF valves operate with a patented REINFORCED DIAPHRAGM, which eliminates the need for a retaining metal spring. The special elastic design enables gradual and precise opening or

April 2013 • www.senwes.co.za

closing of the valve. By eliminating a metal spring, the RAF is virtually maintenance free. RAF valves are made of only three durable parts. Inner flow passages are coated with low-friction materials providing quiet flow in both directions, low headloss and minimal wear. The body is manufactured from cast iron with a RILSAN (Nylon 11) coating. Various combinations are available, such as pump control, pressure sustaining, pressure reducing and rate of flow. S For more information, contact Agrinet at (012) 657-2000 or visit www.agrinet.co.za.

>

37

38

••• VI LLAGE

Klante-identifikasie word ondersoek Senwes bied aan klante die voordeel van kredietaankope. Ons poog om dit so moeiteloos moontlik te maak. Ongelukkig word ons klante deur kriminele geteiken deur middel van onregmatige aankope op hul rekenings. Alhoewel personeel hulle bes doen om dit te voorkom (daar is reeds prosesse geïmplementeer), veroorsaak die groot volume transaksies asook uitgeslape kriminele dat dit wel soms gebeur dat onregmatige aankope plaasvind. Verskeie alternatiewe metodes van positiewe identifikasie is reeds ondersoek en ons sal uiteindelik poog om die beste oplossing vir ons klante te implementeer. Ons sal ook die voorstel

met klante toets om sodoende hulle insette te akkommodeer. FEIT: Dat ons wel ‘n oplossing hiervoor moet vind, is doodeenvoudig ‘n gegewe. Sodra die ondersoeke voltooi is en ons die praktiese toepassings oorweeg het, sal klante volledig van die veranderinge wat ‘n impak op hulle sal hê, ingelig word. Ons maak staat op ons klante se ondersteuning in hierdie poging om onregmatige aankope op rekeninge te probeer voorkom. Vir meer inligting, skakel Marlo Kotze (Bestuurder Finansies en Administrasie, Senwes Village) by (018) 464-7186.

••• SE N W E S S E M E NS E

Welkom by Senwes! • John Margadeo is as Werkswinkelbestuurder by Bloemfontein Village aangestel. • Die nuwe Insetbemarker by Lichtenburg Village is Jean Terblanche.

• Eddie Fryer het deel van Hartswater Village se span geword as Afdelingshoof: Meganisasie. • Pieter Swart is as Assistent Hoofbestuurder by Senwes Credit aangestel.

®

keuse! A07621 /SS

Dis mos die

Hoë opbrengspotensiaal Stabiliteit Goeie staanvermoë Besproeiing

Geelmielies

Ons geelmielies lyk goed op papier en nóg beter op die land. DEKALB® – Dis mos mielies!™ Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: [email protected].




Monsanto en DEKALB® is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, SENWES Scenario Posbus 69933, Bryanston, 2021.

DKC80-40BR GEN DKC80-12B GEN DKC80-30R DKC62-80BR GEN DKC64-78BR GEN DKC73-76R DKC62-84R DKC73-74BR GEN DKC73-70B GEN DKC73-72 DKC66-32B DKC66-36R DKC66-60BR DKC80-10 www.senwes.co.za DKC61-90

Nuut in 2013 DKC61-94BR

• April 2013

ADVERTORIAL

Economists and experts say this is hurting the agricultural sector ”

A

silent and deadly crime robs South Africa of billions each year. It has a negative impact on economic growth, putting food security and jobs at risk. Although labour unrest, price Àuctuations and the global recession are often cited as factors that inÀuence the performance of the business, commerce, industry and agricultural sectors, there is a more sinister force at work – a crime that is constantly gnawing away at future growth. Electricity theft is a crime that most South Africans are aware of, but have chosen to ignore or condone. Until recently, it has also not been taken seriously enough to be treated as a priority crime by law enforcement agencies and the courts. “A sustainable and reliable electricity supply is one of the most important enablers of economic development. The agricultural sector depends on electricity to produce agricultural products for the domestic consumption and for export purposes,” says an analyst. Apart from the loss of revenue suffered by Eskom and distributing municipalities, and its knock-on effects for the consumer, electricity theft also contributes to many of the power outages, and drives prices up. A study in 2005 found that the economic cost of power outages amounted to over 5% of Gross Domestic Product. The detrimental effect that electricity theft has on all sectors of the South African society cannot be underestimated. Agri SA President, Johannes Möller, said that the organisation takes a principled stance against all forms of crime, including electricity theft. To the extent individuals in the agricultural sector may be engaged in this crime, he said, they receive an unfair competitive advantage over lawabiding farmers. “Electricity theft is a danger to the economy and to the development and sustainability of commercial agriculture in South Africa. It harms the operations of the farming community, contributes to increasing electricity costs, and impacts on the quality and stability of electricity supply,” said Möller. Various partners, including agriculture, the business sector and government have joined forces to combat this crime that some have described as “economic sabotage”. Operation Khanyisa is a national partnership campaign targeting not only residential power consumers, but

also the business, industry, commerce and agricultural sectors. The campaign aims to mobilise all South Africans to stand up for legal, safe, and ef¿cient electricity use, and to ¿ght electricity theft. Core partners include organisations such as Business Against Crime, Business Unity South Africa, Crime Line, Eskom, Proudly South African, and the South African Local Government Association. The South African Police Services and the National Prosecuting Authority also support Operation Khanyisa. They have already begun to identify and arrest electricity theft perpetrators, who are facing much more serious charges, and are being sentenced to lengthy jail terms. “Whatever short-term gains there are for electricity theft and whatever excuses people may offer, it’s time to do the right thing and for all South Africans to stand together for legal, safe and ef¿cient electricity use,” says Maboe Maphaka, Senior Manager for Energy Trading and Sales Forecasting at Eskom. Government is assisting poor households with the cost of electricity through the Free Basic Electricity Grant or FBE. The grant is managed by local governments and provides for basic power needs to those who qualify. Operation Khanyisa has called upon all business sectors to treat electricity theft as part of good governance. Legal electricity use, it says, should form part of any business’ declarations at ¿nancial year-end. “We do not have to rely only on law enforcement,” Maphaka continued. “Business can build a chain of good governance by ¿rstly ensuring their own supply is tamper-free, and then requiring that their business partners and suppliers do the same. Operation Khanyisa has created many platforms for South Africans to join the movement. It works closely with Crime Line, an anonymous tip-off line number, 32211 (R1/SMS) where citizens can give details of any suspected activity around electricity theft. Reports can also be made at www.crimeline.co.za To ¿nd out more about the campaign visit operationkhanyisa.co.za, like facebook. com/Operation.Khanyisa, follow twitter. com/@Op_Khanyisa or e-mail: info@ operationkhanyisa.co.za

42

••• GR AI N LI N K

Afrika

– die broodmandjie van die toekoms SUB-SAHARA AFRIKA PRODUSEER DIE LAASTE VIER JAAR REEDS MEER AS 50 MILJOEN TON MIELIES EN HIÉRDIE SEISOEN KAN PRODUKSIE SELFS SOVEEL AS 57 MILJOEN TON (7% VAN DIE WÊRELDPRODUKSIE) BEREIK. > TEKS: THEO VENTER

hoe groter rol in uitvoere binne Suider-Afrika begin speel en bied streng kompetisie vir Suid-Afrika. Oor die laaste vyf jaar het Suid-Afrika se uitvoere by sy grensposte reeds begin afneem, terwyl Malawi, Zambië en Tanzanië se uitvoere toegeneem het. Die onderstaande grafiek toon dat dié lande inbraak op Suid-Afrika se uitvoermark in Suider-Afrika gemaak het. Suid-Afrika het egter wel nuwe markte vir

Hoewel mielieproduksie oor die laaste vyf jaar drasties uitgebrei het, was dit eintlik noodgedwonge, aangesien die vraag daarna ook geweldig toegeneem het. Meer as 80% word nog vir voedsel verbruik. Sub-Sahara Afrika was ‘n netto-uitvoerder oor die laaste vier jaar, maar wissel tussen ‘n in- en uitvoerder. Oor die laaste vier jaar is gemiddeld 1,89 miljoen ton ingevoer en 3,14 miljoen ton uitgevoer (Grafiek 1). Grafiek 1: Sub-Sahara Afrika mielieproduksie en -verbruik. Soos verwag, is SuidAfrika die streek se grootste rolspeler. Nigerië is dalk diepsee-uitvoere gevind en bly in beheer van verbasend in die tweede plek. Sedert die 1990’s uitvoere na Lesotho en Swaziland (Grafiek 2). het Nigerië egter op ‘n gereelde grondslag meer as 5 miljoen ton mielies geproduseer en trek nou reeds naby 9,4 miljoen ton. Hou egter in gedagte dat nagenoeg 60% van Nigerië se 170 miljoen bevolking in die landbou-industrie werksaam is. Nigerië is tans die wêreld se grootste sorghumprodusent en was ‘n paar jaar gelede ook die wêreld se grootste grondboon- en kakao-uitvoerder. Ethiopië is in die tweede plek met ‘n produksie van 5,4 miljoen ton. Dié land verbruik egter die meeste van die mielies self vir hulle bevolking van 92 miljoen. Tanzanië, Malawi en Zambië het onlangs ‘n al Grafiek 2: Suider-Afrika uitvoere.

>

www.senwes.co.za • April 2013

G R A IN L IN K •••

Tanzanië se seisoen het droër afgeskop, maar die land het later reën gekry. Daar is klaar geplant en die oes kan rondom 3,5 - 3,7 miljoen ton bereik. Zambië het twee goeie jare agter die rug en het stewig uitgevoer. Die uitvoere was egter oordoen en einde verlede jaar is ‘n uitvoerverbod ingestel om voedselsekuriteit te behou. Die land het nog rondom 1 miljoen ton in strategiese reserwes. Die uitvoerverbod is egter weer in Maart gelig om plek vir die nuwe oes te maak. Die nuwe oes word ‘n raps bo 2 miljoen ton geskat, vanaf verlede jaar se stewige 2,8 miljoen ton. Verbruik is egter slegs rondom 1,8 miljoen ton en daar kan dus weer ‘n surplus vir uitvoere wees. Malawi kan weer ‘n stewige oes van meer as 3,6 miljoen ton produseer en daar is reeds sprake

van ‘n 300 000 ton surplus vir uitvoere. Malawi het egter tans nog ‘n uitvoerverbod in plek. Die land hou ook binnekort sy nasionale verkiesing. Die politici sal dit waarskynlik nie waag om die uitvoerverbod te lig tot ná die verkiesing nie, om moontlike prysstygings teen te werk. Die meeste ander lande produseer mielies vir eie gebruik. Afrika word egter as die broodmandjie van die toekoms bestempel en daar word al hoe meer in Afrika se landbou, mynwese en infrastruktuur belê. Oor die laaste vyf jaar het die potensiaal reeds begin deurskemer en ‘n blink toekoms wink vir donker Afrika. Theo Venter is ‘n Graananalis by Senwes Grainlink. Vir meer inligting, skakel hom by (018) 464-7723 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

Europe Corn: Planting Sunflowers: Planting Sugarbeets: Planting (Germany)

United States Corn & Sorghum: Planting Soybeans: Planting Small Grains: Planting

eo Venter Th

Watter elemente kan die mark beïnvloed? Canada Small Grains & Rapeseed: Planting

Former Soviet Union Corn, Sunflowers & Sugarbeets: Planting Small Grains: Vegetative (West) Planting: (East) Cotton: Planting (Central Asia)

Middle East & Egypt Cotton: Planting

China Corn, Soybeans & Cotton: Planting Early Rice: Heading* Single Rice: Planting

West Africa Coarse Grain, Rice: Planting (Coast & Sahel) East Africa Maize, Sorghum: Planting Cocoa: Flowering* (Kenya, Ethiopia) Southeast Asia Brazil Grains: Planting (Sudan) Rice & Corn: Planting Citrus & Sugarcane: Harvesting Small Grains: Planting Cotton & Soybeans: Harvesting (Ethiopia) Australia Belg (minor) Grain: Argentina Cotton & Sorghum: Harvesting Planting (Ethiopia) Corn, Soybeans & Southern Africa Cotton: Harvesting Corn: Harvesting

Mexico Sorghum & Corn: Planting Citrus & Sugarcane: Planting

Canada Small Grains & Rapeseed: Vegetative Corn: Planting

Europe Corn: Silking* (South) Small Grains: Heading*

United States Corn, Cotton & Sorghum: Vegetative Soybeans: Planting Small Grains: Heading* West Africa Coarse Grain, Rice: Planting

Mexico Sorghum & Corn: Planting Citrus & Sugarcane: Harvesting

Brazil Citrus, Coffee & Sugarcane: Harvesting Argentina Cotton & Soybeans: Harvesting

Former Soviet Union Corn, Sunflowers & Sugarbeets: Vegetative Small Grains: Heading* (West) Vegetative (East) Cotton: Vegetative (Central Asia)

South Asia Grains, Cotton & Oilseeds: Planting East Africa Maize, Sorghum: Reproductive* (Kenya, Ethiopia) Grains: Planting (Sudan) Small Grains: Planting (Ethiopia) Belg (minor) Grain: Reproductive* (Ethiopia)

April 2013 • www.senwes.co.za

43

China Corn, Soybeans & Cotton: Flowering* Early Rice: Maturing Single Rice: Vegetative Southeast Asia Rice & Corn: Vegetative

Australia Cotton & Sorghum: Harvesting

Mei: Plaaslik begin mielies van die lande afkom en opbrengste sal die mark aan die praat hê. Daar is ook sprake van diepsee-uitvoere en weeklikse uitvoersyfers sal baie aandag trek. Die vordering van aanplantings asook die weerstoestande in die Noordelike Halfrond sal internasionale pryse dryf. Die USDA maak hulle eerste amptelike oesskatting vir die 2013/2014-seisoen op 10 Mei bekend. Junie: Soos wat die plaaslike oes inkom, sal lewerings nagegaan word. Die 5de oesskatting op 25 Junie sal begin om sekerheid oor die oesgrootte te gee. Uitvoere sal ook weer in diepte gemonitor word. Internasionale pryse sal senuagtig op toestande in die VSA reageer. Europa, die voormalige Sowjetunie en China se weerstoestande sal ook fyn dopgehou word.

>

44

••• GR AI N LI N K

Senwes attends Grain Network Meeting in Europe THE 19TH GRAIN NETWORK MEETING TOOK PLACE IN COPENHAGEN, DENMARK FROM 18 TO 20 MARCH. 68 DELEGATES FROM 15 COUNTRIES ALL OVER EUROPE AS WELL AS SOUTH AFRICA AND AUSTRALIA ATTENDED. THE MEETING IS AN ANNUAL EVENT ARRANGED BY FOSS AND HOSTED BY A DIFFERENT COUNTRY EVERY YEAR. > TEXT: MARIANA PURNELL

The last day of the meeting focused on Grain Network reports and feedback on the ring checks done by FOSS. During 2012, Senwes and GWK participated in the ring checks of the Grain Network. This process facilitates calibration updates and validation sets. FOSS provides rapid, reliable and dedicated analytical solutions for routine control of quality and processing throughout the supply chain for agricultural, food, pharmaceutical and chemical products. FOSS is a global partner with more than 120 offices worldwide, including M South Africa. Rhine Ruhr is the a agent for FOSS in South Africa. For enquiries, contact Mariana Purnell (Manager Speciality Products, Senwes Grainlink) at (018) 464-7271 or 082 336 8534.

Purnell

>

Mariana Purnell (Manager Speciality Products, Senwes Grainlink) and Wouter Oosthuizen (Operations Manager, Rhine Ruhr).

na ria

Senwes uses FOSS grain grading equipment and aims to remain at the forefront of grain grading technology. The company’s 2020 vision includes keeping abreast of new developments in grain grading and food safety as well as the optimisation of services to the producer. Mariana Purnell (Manager Speciality Products, Senwes Grainlink) attended the event and also gave a presentation. This year, South Africa was also represented by Carl du Toit of GWK and Wiana Louw of the SA Grain Laboratory (SAGL). On the first day participants were treated to a tour of the NIR Production and R&D Centre of Excellence in Höganäs, Sweden. Thereafter the meeting took place at the new FOSS Innovation Centre in Hillerød, Denmark. The theme of this year’s meeting was on innovation in the grains industry. Over the following two days, the meeting was addressed by 16 delegates. On the first day, the focus was on progress with the development of the EyeFoss as well as a demonstration of its application. The Infratec EyeFoss is an instrument based on Image Analysis, which will revolutionise the way grain is assessed. It makes an accurate quality assessment, which provides an objective supplement to existing checks by the human eye. A range of defects can be caught in the digital spotlight, including all the main problems, such as black spot, insect damage and mould, frost and germ damage.

www.senwes.co.za • April 2013

46

••• GR AI N LI N K

Nuwe verwikkelinge by Grainlink silo’s IN DIE VOLGENDE MAAND OF TWEE GAAN SILO’S IN DIE SENWES GEBIED BEKENDE GESIGTE GROET EN NUWES VERWELKOM. PERSONEEL IS EEN VAN SENWES SE NOODSAAKLIKSTE BOUSTENE EN WORD DUS SÓ AANGEWEND OM TEN ALLE TYE HUL BESTE POTENSIAAL TE BEREIK EN DAARMEE SAAM DIENSLEWERING VAN HOOGSTAANDE GEHALTE AAN AL ONS KLANTE TE LEWER.

Ons groet: Jacques Jacobsz, Silobestuurder van Hennenman, verlaat Senwes ná 22 jaar om diens by ‘n ander maatskappy te aanvaar.

Kallie Niemand, Hulpsilobestuurder by Odendaalsrus vir die afgelope drie jaar, tree ná 30 jaar se waardevolle bydrae af.

Johny Visser, Silobestuurder by Odendaalsrus vir die laaste 20 jaar, tree ná 41 jaar se gewaardeerde diens af.

Senwes betuig weer eens sy waardering teenoor bogenoemde persone. Alle sterkte en voorspoed word hulle toegewens vir die toekoms.

Ons verwelkom: Nico Els, Silobestuurder by Schuttesdraai vir die afgelope tien jaar, is na Hennenman silo verplaas. Hy was 13 jaar gelede as Hulpsilobestuurder by Hennenman werksaam en sal dus maklik by die gemeenskap inskakel.

>

Elbie van der Berg, Hulpsilobestuurder vir die afgelope vier jaar by Bothaville silo, is tot Silobestuurder by Bloemfontein silo bevorder.

www.senwes.co.za • April 2013

G R A IN L IN K •••

Lourens Potgieter, Silobestuurder by Bloemfontein silo die afgelope vier jaar, volg Cobus Fleming by Van Tonder silo op. Hy is ‘n bekende gesig by die silo en sal ook in beheer van Bainsvlei silo en Dewetsdorp silo wees.

Braam Jacobs, Silobestuurder vir die afgelope vier jaar by Tierfontein silo, is na Odendaalsrus silo verplaas.

Cobus Fleming, Silobestuurder by Van Tonder vir die afgelope 13 jaar, volg Nico Els by Schuttesdraai silo op. Hy was 20 jaar gelede Hulpsilobestuurder by Schuttesdraai. Sy ervaring van die gebied asook sy werkservaring sal van groot waarde vir die silo en omliggende omgewing wees.

Riaan Swart, wat die afgelope 14 jaar Silobestuurder by Gottenburg silo was, is na Wolwehoek silo verplaas.

Esmé Els, wat die afgelope jaar Hulpsilobestuurder by Schoonspruit silo was, is na Odendaalsrus silo verplaas.

April 2013 • www.senwes.co.za

Klante word vriendelik uitgenooi om bogenoemde silo’s te besoek om kennis te maak met die nuwe gesigte.

>

47

48

••• D R U P P E LS O P DI E DA K G ys Th robbelaar

Die seisoen draai teen alle verwagtinge uit NIETEENSTAANDE DIE WEERBURO SE VOORSPELLING DAT DIE SENTRALE GEDEELTE VAN DIE SOMERGRAANPRODUKSIEGEBIED GEDURENDE FEBRUARIE ‘N BOGEMIDDELDE REËNVAL SOU ONTVANG, HET DIT TOE HEELTEMAL ANDERS UITGEDRAAI. DIE HELE TRADISIONELE SENWES GEBIED HET MINDER REËN AS DIE LANGTERMYNREËNVAL VIR FEBRUARIE ONTVANG.

Die langtermyngemiddelde reënval vir die tradisionele Senwes gebied vir Februarie is 90 mm. Bykans die helfte van die bedieningsgebied het nie eers 50% van die langtermynreënval vir Februarie ontvang nie. Ons weet dat reën gedurende Februarie van absolute kritieke belang is vir veral mielies wat gedurende Desember aangeplant is. Hierdie later geplante mielies bestuif gedurende Februarie en dan is die mielieplant se vogbehoefte op sy hoogste. Opbrengsverliese van tot 10% per week kan voorkom indien strawwe vogstremming gedurende die bestuiwingsproses aanwesig is. Die droë sentrale gedeelte van die Vrystaat het wel effens meer reën gedurende Februarie ontvang, hoewel dit steeds onder die gemiddeld was. Die meer oostelike gedeelte van die Senwes gebied het vroeë reën ontvang en om dié rede was die meeste gesaaides in die meeste gevalle alreeds “deur”, en het die droogte die aanplantings dus nie so erg geraak nie.

Daar moet onthou word dat verskeie gebiede kolkol swaar neerslae ontvang het; die gesaaides sal daarom nie orals dieselfde lyk nie. In ‘n omtrek van 10 km in sekere gebiede is daar gesaaides wat ‘n rekordoes kan produseer, terwyl ander gesaaides besig is om te verdroog. Die hoofrede hiervoor is die groot variasie in reën wat ontvang is. Die grootste gedeelte van Senwes se tradisionele bedieningsgebied het ook vir Januarie minder as die langtermynreënval ontvang. Soos ons weet, het die reën meestal as donderbuie voorgekom en was daar ontsettende variasie in die omvang van reënvalbuie wat voorgekom het. Die onderstaande kaart dui die voorkoms van die Januarie 2013-reënval aan. Die Januarie-reënval is weer van kritieke belang vir die mielies wat gedurende November aangeplant is. Die betrokke mielies bestuif gedurende Januarie. Die noordoostelike gedeelte van die Noordwes Provinsie het veral gedurende Januarie heelwat minder as die langtermynreënval ontvang.

Die verskil in werklike reënval vir Februarie 2013 vs die langtermyngemiddeld vir Februarie 2001 - 2012.

Die verskil in werklike reënval vir Januarie 2013 vs die langtermyngemiddeld vir Januarie 2001 - 2012.

>

www.senwes.co.za • April 2013

D R UPPE L S O P D IE DA K •••

Die onderstaande kaart dui die verskil vir hierdie produksieseisoen se reënval (Julie 2012 tot Februarie 2013) teenoor die langtermyngemiddeld vir dieselfde periode aan. Dit is duidelik dat veral

Die verskil in langtermyngemiddeld vir Julie 2001 - 2012 tot Februarie 2001 - 2012 vs die werklike reënval vir Julie 2012 tot Februarie 2013.

die sentrale gedeelte van die Vrystaat asook ‘n gedeelte van Noordwes heelwat minder reën as die langtermyngemiddeld ontvang het. Soos ons weet, was die sterk laagdrukstelsels sowel as tropiese sikloon oor Madagaskar en die Mosambiek-kanaal gedurende Januarie en Februarie primêr vir die toedrag van sake verantwoordelik. Die situasie soos in die twee onderstaande foto’s weerspieël word, kon gedurende die laaste week van Februarie op bykans elke pad in die Sentrale Vrystaat waargeneem word. Nie verder as 2 km uitmekaar nie, is dié twee lande afgeneem. Die een land toon absoluut geen vogstremming nie, terwyl die ander land besig is om te vrek. ‘n Reënbui kon moontlik die verskil beteken het. Lande wat in ‘n oorlêstelsel met baie opgegaarde vog was, het ook die droogte in die meeste gevalle goed hanteer. In die onderstaande twee foto’s het die tipe grond ook waarskynlik ‘n groot rol gespeel.

‘n Voorbeeld van mielies in die Wesselsbron-distrik, wat geen vogstremming toon nie.

Nóg ‘n mielieland in die Wesselsbron-distrik, waar erge vogstremming voorkom. vervolg op bladsy 50

April 2013 • www.senwes.co.za

>

49

50

••• D R U P P E LS O P DI E DA K

Die seisoen draai teen alle verwagtinge uit vervolg van bladsy 49

OPSOMMING EN GEVOLGTREKKING Hierdie produksieseisoen is geken aan groot variasie. Die oostelike gedeelte van die somerproduksiegebied van Suid-Afrika gaan met ‘n bogemiddelde oes afsluit, terwyl die westelike gedeelte met ‘n baie swak oes gaan afsluit. Die tropiese sikloon en baie sterk ontwikkelde laagdrukstelsels in die Mosambiek-kanaal is die hoofredes hiervoor. Verder het die reën gedurende

Januarie en Februarie as donderbuie voorgekom, met groot variasies in neerslae binne dieselfde gebiede. Dit gaan tot gevolg hê dat sekere produsente bogemiddelde opbrengste gaan realiseer, terwyl die mielies van ander produsente slegs 2 km verder heeltemal verdroog het en hulle dus groot verliese gaan ly. Uit die aard van die saak maak dit ‘n oesskatting baie moeilik.

Die gebruik van ‘n Gestandaardiseerde Neerslagindeks (SPI) vir droogtebepaling > TEKS: PIETER SNYMAN

DIE SPI (STANDARDISED PRECIPITATION INDEX) IS ‘N HULPMIDDEL WAT PRIMÊR ONTWIKKEL IS OM DROOGTES TE DEFINIEER EN TE MONITOR. DIT STEL DIE GEBRUIKER IN STAAT OM MET BEHULP VAN HISTORIESE DATA DIE VOORKOMS VAN ‘N DROOGTE OOR ‘N GEGEWE TYDPERK VIR ENIGE REËNVALSTASIE TE BEPAAL. DIT KAN OOK GEBRUIK WORD OM TYDPERKE VAN NAT TOESTANDE TE BEREKEN. DIE SPI IS EGTER NIE ‘N VOORSPELLINGSMEGANISME VIR DROOGTES NIE.

Die reënval van een lokaliteit kan moeilik met dié van ‘n ander lokaliteit vergelyk word, omdat die gemiddelde reënval en standaardafwyking tussen die lokaliteite verskil. Met ander woorde, reënval wat by een lokaliteit as normale reënval geklassifiseer word, kan by ‘n ander ‘n oormaat reën wees. Dit is waar hierdie hulpmiddel van groot nut is. Die reënval van ‘n stasie word na nuwe waardes getransformeer. Hierdie nuwe waardes gee ‘n aanduiding van die hoeveelheid reënval asook wat die verhouding van hierdie reënval ten opsigte van die normale reënval is. Die waardes is relatief tot die spesifieke reënvaleienskappe van daardie lokaliteit/stasie en dit lei dus tot die onderskeiding of dit deur droogte geteister word al dan nie.

Die konsep van SPI is baie na aan die “verskil van gemiddelde reënval”-konsep (difference from mean), maar met een groot verskil. Die “verskil van gemiddelde reënval”-konsep gee slegs ‘n verskil, soos byvoorbeeld 60 mm minder, maar nie ‘n verskil van wat nie, soos byvoorbeeld 60 mm minder as 200 mm. Die SPI gee ‘n statistiese grootte in die afwyking vanaf die gemiddeld en dit wys dan die verskil in reënval beter. Die SPI is dus ‘n goeie hulpmiddel om droogtes mee te identifiseer asook om die langdurigheid en intensiteit van hierdie droogtes te kan identifiseer. Die SPI-waardes is in sewe kategorieë opgedeel, elk met ‘n graad van natheid of droogheid daaraan gekoppel. (Verwys na Tabel 1 vir waardes.) vervolg op bladsy 52

>

www.senwes.co.za • April 2013

52

••• D R U P P E LS O P DI E DA K

Die seisoen draai teen alle verwagtinge uit vervolg van bladsy 50 Tabel 1: Die waardes en interpretasie van die SPI-waardes op die kaarte. (Aangepas uit McKee et al. 1993.) SPI-WAARDES x>+2,00

Uitermatig nat (Extremely wet)

+1,99>x>+1,50

Baie nat (Very wet)

+1,49>x>+1,00

Relatief nat (Moderately wet)

+0,99>x>-0,99

Naby normaal (Near normal)

-1,00>x>-1,49

Relatief droog (Moderately dry)

-1,50>x>-1,99

Erg droog (Severely dry)

-2,00>x

Uitermatig droog (Extremely dry)

1. RESULTATE Vir Januarie 2013 (Figuur 1) is die hele gebied as naby normaal geklassifiseer, met die grootste dele steeds aan die droër kant. Kolle in die noorde, ooste en suidweste is wel aan die natter kant. Die De Brug-area was die droogste gedurende Januarie, met waardes van -1,12 wat ooreenstem vir ‘n werklike reënvalwaarde van 11,6 mm. Dit word as relatief droog geklassifiseer.

• Die res van die Senwes gebied is aan die “droër” kant van die skaal. Die gebiede met waardes van 0 - 1 word as naby normaal geklassifiseer, wat die grootste dele van die gebied insluit. • Die gebiede met waardes tussen -1 en -1,5 ondervind droogte gedurende die maand van Februarie. Dit sluit die areas na die suide en ook die suidooste in, met enkele kolle in die weste en noorde. Hierdie word as relatiewe droogteareas geklassifiseer. • Areas met waardes van -1,5 tot -2 word as erg droog geklassifiseer en dit sluit die volgende gebiede in – Dewetsdorp, Hoogte, Oberholzer en Steynsrus.

Figuur 1: Die SPI vir die maand van Januarie 2013.

Gedurende Februarie 2013 (Figuur 2) het die volgende toestande geheers: • Slegs twee areas, naamlik Wolwehoek en Koffiefontein, val onder die “natter deel” van die skaal, met waardes tussen 0 en 0,5. Dit word as naby normaal geklassifiseer.

>

Figuur 2: Die SPI vir die maand van Februarie 2013.

www.senwes.co.za • April 2013

D R UPPE L S O P D IE DA K •••

2. SAMEVATTING

VERWYSINGS:

Die gebruik van SPI-kaarte lê daarin dat die verskillende areas nou met ‘n statistiese waarde met mekaar vergelyk kan word. Die kaarte is só uiteengesit dat die areas wat droogte- of nat toestande ervaar, bo die ander uitgeken kan word. Die algemene toestande gedurende Januarie regoor die gebied blyk om na aan normaal te wees, met kolle natter of droër areas, waar relatiewe nat of relatiewe droë toestande heers. In Februarie het die situasie egter drasties verander, met die hele gebied wat neig om droër te raak. Nóg ‘n voordeel van hierdie vorm van kaarte is dat opeenvolgende maande bestudeer kan word om sodoende die langdurigheid van nat of droë toestande te kan bepaal.

1. McKee, T.B., Doesken, N.J., and Kliest, J., 1993: The relationship of drought frequency and duration to time scales. In Proceedings of the 8th Conference of Applied Climatology, 17 - 22 January, Anaheim, CA. American Meteorological Society, Boston, MA. 179 - 184 2. http://drought.unl.edu/MonitoringTools/ DownloadableSPIProgram.aspx 3. http://ccc.atmos.colostate.edu/pub/spi.pdf S

53

Die artikel, kaarte en grafieke is deur Thys Grobbelaar (Senior Graananalis: Senwes Grainlink), Pieter Snyman (Grondkundige: Senwes Landboudienste) en Ronél Koen (Senior GIS-tegnoloog: Senwes Landboudienste) saamgestel. Vir meer inligting, skakel Thys by (018) 464-7385.

®

keuse! A07591SS

Dis mos die

Hoë opbrengspotensiaal Stabiliteit Goeie staanvermoë Besproeiing

Witmielies Nuut in 2013

Ons witmielies lyk goed op papier en nóg beter op die land.

CRN3505 DKC78-15B DKC78-35R DKC77-61B DKC77-85B GEN DKC78-17B DKC78-45BR GEN

DEKALB® – Dis mos mielies!™ Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: [email protected].

DKC78-27 DKC78-87B DKC78-83R DKC78-79BR DKC77-77BR

>

® Monsanto en DEKALB is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, April 2013 • www.senwes.co.za Posbus 69933, Bryanston, 2021.

54

••• F U TU R E F O C U S

y Mathews nn Je

Time after Time IT SEEMS TO ME THAT THE CHALLENGE OF TIME MANAGEMENT WITHIN THE AGRICULTURAL CALENDAR THESE DAYS IS BECOMING GREATER WITH EACH PASSING YEAR. I FIND THAT OUR GROUP OF FRIENDS OUT BACK IN THE WESTERN PLATTELAND HAS INCREASINGLY LESS TIME TO GET TOGETHER AND TO TOUCH EACH OTHER’S LIVES; HOW ABOUT YOU? I WAS STRETCHED TO TAKE TIME OUT TO ATTEND A GET-TOGETHER WITH SOME FRIENDS RECENTLY, BUT AS I STARTED TO RELAX INTO MY CHAIR, SIP ON A FRUITY PUNCH AND LOOK INTO THE EYES OF THOSE I CALL FRIENDS, I FOUND THE WORRIES OF THE WORLD WERE SLIPPING TO THE OUTER EDGES OF MY MIND – AND BOY DID THAT FEEL GOOD FOR A CHANGE! TO LAUGH, TO CRY TOGETHER AND TO REMEMBER... AND YES WE DID, WE TALKED ABOUT THOSE “GOOD OLD DAYS”! > TEXT: JENNY MATHEWS

My friend started it with: “Do you remember how on the days when it rained, we dared to call it a Boerevakansiedag” – Incredible! Unheard of! The staunch, hard working, tireless farmers and their wives stopped work, sent the workers home and actually took time out to enjoy the rain – in the middle of the week, nogal – and

>

organise a fun neighbourhood get-together, where we made hot chocolate and delicious crepe suzettes (the best I’ve ever eaten!) and played canasta all day long while it was cold, muddy and mizzly outside. Those were the days of nommer asseblief and friendly characters on the sentrale who told you all the local rainfall reports and news (skinder?). Those were also the days before we had well equipped farm offices with cell phones, computers and internet. Nowadays though, when it rains we farmers all go into our separate, solitary burrows and efficiently get the farm administration done and then logon to make those catch up payments, have one more look into the bank accounts and then stay logged on to network and search for tractors, implements and bakkies on agricultural sales websites, read more news, look for more information about the markets and call our brokers, because what does the rain mean for the maize price now? Boerevakansiedag – what a special time, gone?

LEARN FROM YESTERDAY Albert Einstein said: “Learn from yesterday, live for today, and hope for tomorrow. The important thing is not to stop questioning.” So what are the questions that we should be asking? It’s not been an easy time, has it? Farmers have in many ways had to bear the brunt of the land reform policies over the past 20 years. There seems to have been a very real onslaught on farmers who have been heavily burdened by changing policies, much maligned in the media and as for Madam Xingwana’s revealing statement to the Australian press...Let’s not go there! In his Working Paper 2012/12 , “The Political Economy of Food Price Policy in South Africa”, released in December 2012, Johann F Kirsten commented that since 1994 there has been “a bias against the so-called privileged and protected commercial farmers, which informed the

www.senwes.co.za • April 2013

F UT UR E F O CUS •••

political support for the liberalisation of agricultural markets supported also by the belief that food can be cheaper if imported. This has exposed South African agriculture to all the volatilities of the international commodity markets. South African agriculture has since 1994 been fully integrated in global agricultural commodity markets, with the majority of the tariff lines carrying a zero tariff.” We have learnt: • The only thing that never changes is that everything changes and there is no point in resisting it. In fact even Machiavelli once said, “Whoever desires constant success must change his conduct with the times.” • Not to put all our eggs in one basket – firstly the risk is too great in a country where land holds so much emotional and political power, but also, we have to deal with global markets, climate change, droughts and even changing consumer behaviour patterns. Farmers must be prepared to diversify, adapt or die. • That time spent relaxing with friends and family can be time well spent and this is something to nurture into the future, for our own sakes.

LIVE FOR TODAY Groucho Marx, the famous American comedian said, “Yesterday is dead, and tomorrow hasn’t April 2013 • www.senwes.co.za

arrived yet. I have just one day, today, and I’m going to be happy in it!” Easily said – not so easily done! In 1862 when Abraham Lincoln created the US Department of Agriculture, about 90 out of every 100 Americans were farmers – today just two out of every 100 are. In 1994 South Africa had about 66 000 commercial farmers, by 2004 there were only about 44 000 left, while today there are only about 40 000 farmers, and alongside them are declining farm worker numbers. Surprisingly though, this has not been accompanied by a decline in production. Today’s farmer expertise is instead seeing a rise in productivity. We have seen a shift from the diversified practices, which saw farmers raising lots of crops and running varied livestock operations, whilst the farmhouse was supplied all sorts of fruit, vegetables and eggs from large farm gardens and orchards. Bigger machinery and economies of scale meant farms began to grow larger and less diversified. Smaller farmers have sold up and left abandoned houses and farmyards behind. A successful farmer today has to have a scientific understanding of agronomy and agric-economics, a business minded approach to markets and an astute awareness of risk analysis, especially when deciding what crops continued on page 56

>

55

56

FOCUS ••• F U TU R E FO

Time after fter Time continued from page 55

to grow and which direction to steer his farming business in. Discussions about climate change, no till practices, precision farming and the latest weather predictions are taking place every day in the local co-ops, auction halls and around the braaivleis fires. I’m not so sure that today’s farmer can afford to be quite as spontaneous as Groucho would have us be, even though it is nice to dream of being carefree enough to live and Carpe Diem! Taken from a poem by the Roman lyricist, Horace, who died 8 BC, the phrase actually says something to the effect of “Be wise, strain the wine; and since life is brief, prune back far-reaching hopes! Even while we speak, envious time has passed: Pluck the day, putting as little trust as possible in tomorrow!” Nonetheless, there must always be time enough to look into the eyes of a loved one or a friend, to listen, to laugh or to sing, for it is moments like these that add meaning to our working days and make it all worthwhile.

>

HOPE FOR TOMORROW “Change is the law of life and those who look only to the past or present are certain to miss the future.” – John F Kennedy. In the more recent past, politicians have had their eyes opened to the looming food insecurity crisis. There has been a growing understanding that a balance in the sector is vital for our future and commercial farmers do in fact have a critical contribution to make, seeing as they need to ensure there is a consistent supply of food. It is important that farmers learn not to be so focussed on survival in the present economy that they never develop a future focus for their farming, for it is that future focus or purpose which gives them the patience to endure the present. This may mean implementing changes or taking new directions, for example how many farmers are willing to investigate fish farming as a possible source for protein? continued on page 59

www.senwes.co.za • April 2013

L/4040/Pioneer

.co.za

Tel: +27 12 683 5700 | www.pioneer.com

Dit neem geslagte om ’n naam te maak!

Hoë opbrengspotensiaal

Stabiliteit

Goeie staanvermoë

uppe marketing A07593/SS

Besproeiing

Jou familie boer al vir geslagte, en jy weet dis nie kinderspeletjies nie. By Monsanto weet ons dit ook. Ons reputasie, soos joune is ook nie oornag gebou nie. Dis die resultaat van jare se harde werk saam met jou, die boer in die laboratorium en op die land. Daarom ondersteun ons ons tegnologie, navorsing en ontwikkeling met spanwerk, steun en professionele advies. Dis immers die kombinasie hiervan wat jou help om jaar na jaar volgehoue prestasie te handhaaf en geslagte lank sukses te behaal.

DEKALB® – Dis mos mielies!™ Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za Kontak gerus ons kliëntediens by 011 790-8201 of [email protected]

DEKALB® en Monsanto is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, Posbus 69933, Bryanston, 2021.

®

F UT UR E F O CUS •••

Time after Time continued from page 56

STANFORD UNIVERSITY PSYCHOLOGIST WALTER MISCHEL CONDUCTED HIS FAMOUS MARSHMALLOW EXPERIMENT. A group of 4-year-olds were brought into a room one at a time. Each time they were given one marshmallow and told they may eat it immediately, but if they could wait without eating it for 15 minutes, then they’d be given a second marshmallow and they could then eat both! 70% of the children ate their one marshmallow immediately, while only 30% of them could wait the full 15 minutes to receive the reward of a second marshmallow! The experiment was conducted in many other countries and the result stayed the same: Two-thirds can’t wait, one-third can. The interesting thing is more in what the psychologist’s studies revealed during a later follow up – the children who had waited, scored on average higher results, were higher achievers in their chosen field and were all-round more

successful and happier individuals! The professor believes this proved his theory that the ability to delay gratification is one of the best indicators of future success.

When one is willing to sacrifice a momentary pleasure to benefit a future dream, he is future focussed. His vision and long-term ambition influences decisions and actions of today.

This requires an understanding of the big picture and self discipline. Farmers can easily become slaves to their long-term ambitions and in so doing will drive themselves all hours of the day and night. This sounds impressive, but it is possible that the price becomes too high – when the cost is a working life so full and busy that there is little time for friends and family. If we are always looking to our next target, we risk not fully enjoying the present. Risk is the name of the game; limiting that risk is the rule for survival. Every farmer must balance his decisions between lessons learned from times past, total efficiency in times present and carefully calculated, astute decisions regarding trends in times to come and ensure that he balances this all with his other life priorities and loves. Braveheart said, “Every man dies. Not every man really lives!” – How about you? S

Jenny Mathews is a contributor to Senwes Scenario. Jen For more information, send an email to [email protected].

April 2013 • www.senwes.co.za

>

59

60

••• D E VE LOPI NG A G R I C U LT U R E

Success through partnership THROUGH THE ACTIVE INVOLVEMENT OF AGRIBUSINESSES LIKE SENWES, MUCH CAN BE REALISED AND ACHIEVED IN THE DEVELOPMENT AND GROWTH OF DEVELOPING/EMERGING FARMERS WHO ASPIRE TO BECOME FULLY FLEDGED COMMERCIAL PRODUCERS. > TEXT: JULIAS RAMOHLABI

BACKGROUND Frans Gaoganediwe started his career in 1980 on the Senwes experimental farm in Ventersdorp as a general worker. In 2002 Frans started to farm on his own when he bought a farm with the assistance of the Department of Land Affairs as well as through a loan from the Land Bank.

ASSISTANCE FROM SENWES In 2003 Frans tried to secure a production loan from various commercial banks without any success, as they were citing that he did not qualify. In the meantime he was relying on broiler chickens as a contract grower for Supreme Chickens. During 2010/2011 Frans approached Senwes for financial assistance as well as technical support. In order to consider the credit application, a comprehensive farm analysis and planning had to be done, which in short entails the following: • Determine the chemical and physical status of the soil through grid sampling and soil mapping. • Evaluation of previous production performance and the implementation of preventative measures. • Mechanisation planning. • Enterprise planning. • Compiling of a cash crop production plan. • Feasibility study (enterprise and cash flow budget as well as balance sheet). • Financial needs assessment. • Facilitation of access to grain market. • Assisting the farmer through the production loans application process. • Identification and facilitation of training needs. Frans Gaoganediwe (left) and Julias Ramohlabi.

>

www.senwes.co.za • April 2013

D E V E L O PIN G A G R ICULT URE •••

After the completion of all the abovementioned actions by Senwes Agricultural Services in collaboration with Frans, Senwes Credit approved a production loan for Frans, which subsequently enabled him to implement his maize production plan. He managed to harvest 7,5 tons/ha under irrigation despite experiencing difficulties like cable theft. During July 2012 Frans and Julias Ramohlabi, Senwes agronomist, decided on the following actions to be taken in order to improve the yield to 10 tons/ha for the 2012/2013 season: • The Ca levels had to be rectified through the application of gypsum lime at a rate of 1 ton/ha, which had to be disked into the soil immediately after application. • Ureum (46%) at 200 kg/ha was broadcasted (pre-plant) and also disked into the soil. • Ripping of the soil at 350 mm deep was done to break the plough sole layer, seeing as the soil was discovered to be compacted. • Seedbed was properly prepared through the use of a tine implement with a roller. • At planting the planter was calibrated to plant 60 000 plants/ha and apply 200 kg of 4:3:4(33) +Zn/ha. • Immediately after planting, pre-emergence herbicides and insecticides were applied through the use of a boom sprayer. • After six weeks, 160 kg/ha of urea (46%) was applied. • The crop was insured against hail and fire (normal insurance). Since Frans has been working with Senwes, he realised that it is crucially important to adhere to the basic agriculture practices. He confessed that this was the first time in his farming career that he witnessed such a good crop on his farm.

FARMER’S ADVICE TO FELLOW FARMERS It is important for us as emerging commercial farmers to surround ourselves with people who are skilled and knowledgeable about farming practices. They should also approach companies like Senwes for resource evaluation and farm planning. April 2013 • www.senwes.co.za

Frans witnessed an excellent crop on his farm after working with Senwes.

New farmers should also make sure that their employees are properly trained to perform certain actions, seeing as it will save them from unnecessary breakdowns and injuries. S Julias Ramohlabi is an Agronomist at Senwes Developing Agriculture. For more information on this article or the references used, send an email to [email protected] or contact him at (018) 464-7156 or 083 314 7579.

>

61

62

4.

••• AGR I - W E N K E

3.

Onvoldoende reën sorg vir moontlike opbrengsverliese 5. 2.

OFSKOON DAAR WYDVERSPREIDE NEERSLAE GEDURENDE FEBRUARIE EN MAART OOR DIE WESTELIKE PRODUKSIEGEBIED VOORGEKOM HET, WAS DIT IN DIE MEESTE GEVALLE ONVOLDOENDE EN IS DAAR REEDS OESSKADE OOR GROOT GEDEELTES VAN DIE SENWES BEDIENINGSGEBIED GERAPPORTEER.

Oorlêgronde wat vir koringproduksie in die Wes- en Sentraal-Vrystaat geoormerk is, is dus baie droog as gevolg van die min reën wat die afgelope seisoen ontvang is. Daar sal eers goed besin moet word voordat koring die komende winterseisoen geplant word. Vroeë aanplanting die komende somerseisoen kan ook nadelig beïnvloed word. Die waarskynlikheid van genoeg reën vir die res van die somer is skraal. Ten einde die ondergrondse water dus weer op te bou, sal daar na ‘n oorlêstelsel vir gronde wat hul daartoe leen om risiko’s te verlaag, terugbeweeg moet word. Maak seker van die hoeveelheid grondwater voordat lande geplant word en pas ook opbrengsmikpuntstellings aan indien nodig. Ondersoek die grondprofiel op strategiese plekke in die land waar die tradisionele droë en nat dele is deur gate met ‘n handgrondboor te boor of grondprofielgate te grou om te sien hoe nat die grond is en hoeveel water daar is. Hou ook die oorlêlande onkruidvry en die bewerkingsoppervlakte in ‘n goeie toestand, sodat soveel moontlike reën opgevang kan word en vogverliese tot die minimum beperk word. Indien grondontledings nog nie gedoen is nie, is dit nóú ‘n goeie tyd om dit op die oorlêlande en lande wat vroeg gestroop is, te doen, sodat die regte bemestings- en bekalkingsprogramme gevolg kan word. Met ‘n ruitpatroon-grondopname van 1 ha - 2 ha, word die raai uit gewasverbouing gehaal.

>

1.

1. Castuff Sekgala 2. Jacques Odendaal 3. Izak du Plessis

4. Gerrit Oosthuizen 5. Johan du Toit

Indien jy ‘n bekalkingsprogram volg of weet dat jou gronde kalk benodig, moenie dit onderbreek as gevolg van die huidige swak oesvooruitsigte nie. Indien die volgende seisoen ‘n goeie reënseisoen is, moet daar ‘n goeie oes gestroop word. Kontak jou naaste Senwes insetbemarker of Villagewinkelbestuurder vir ‘n kalkleningsrekening. Doen nóú jou kalkbestellings vir aflewering op lande wat met mielies geplant is en wat kalk benodig; tref ook ‘n reëling met jou kalkstrooikontrakteur, sodat die kalk direk ná stroop gestrooi kan word vir optimale werking in die grond.

VEEWENKE Gedurende Meimaand begin die kalwers te speen. Rat jouself dus vir die bemarkingstyd wat voorlê. Mei is ook ‘n goeie tyd om onproduktiewe koeie te identifiseer en te bemark. Reël dat dragtigheidstoetse sonder enige versuim gedoen word. Onthou dat met die droogte en gepaardgaande weidingstekorte, bees- en skaappryse laag gaan bly of selfs verder gaan daal. Bemark dus eerder vroeër as later. Indien jy nog nie in ‘n ordentlike winterlek belê het nie, begin dadelik. Jou diere sal jou volgende jaar terugbetaal. In die moeilike tye soos wat tans ervaar word, moet die gesondheidsbestuur van die kudde nie agterwee gelaat word nie. Ent nou alle kalwers teen

www.senwes.co.za • April 2013

A G RI-W E N KE •••

Clostridiums asook lam- en miltsiekte in. Verse jonger as agt maande moet teen Meimaand teen Brucelose (besmetlike misgeboorte) ingeënt word. Die skraagdosis vir kalwers en jaarlikse inentings vir ouer diere vir Clostridiums sowel as lam- en miltsiekte moet in Junie gedoen word.

BOERDERYBESTUUR Ten spyte van die baie ooreenkomste tussen verskillende boerdery-eenhede, beskik elke boerdery-onderneming oor iets unieks wat tot

strategiese voordeel aangewend kan word. Dit is derhalwe belangrik dat hierdie uniekheid korrek geïdentifiseer en verder ontwikkel word. Die potensiële bronne van voordeel wat tot ‘n bepaalde posisionele voordeel mag lei en eventueel tot verskeie prestasie-ooreenkomste kan lei, word in Figuur 1 geïllustreer. ‘n Belangrike aspek wat in gedagte gehou moet word, is dat daar deurlopend in die voordeel (uniekheid) geïnvesteer behoort te word, ten einde langtermynvolhoubaarheid te help verseker.

Figuur 1

Bronne van voordeel

Posisionele voordeel

Prestasieuitkoms

• Unieke vaardighede • Bogemiddelde hulpbron(ne)

• Skep superieure klantewaarde • Laer relatiewe koste

• Klantsatisfaksie • Lojaliteit • Markaandeel • Winsgewendheid

Investeer wins om voordeel te behou

Figuur 2

MEDEDINGENDE VOORDEEL

uk rod p e s erie r koste e Gen n la tee

Pry s uni premie eke pro vir duk

Die aard van die mededingende voordeel waaroor die boerdery beskik, word in Figuur 2 uiteengesit. Daar bestaan basies twee breë kategorieë waarin die tipe voordeel verdeel word, naamlik ‘n koste- en differensiasievoordeel. In die volgende uitgawe gaan ons in meer detail na elk van die voordele kyk en

April 2013 • www.senwes.co.za

KOSTEVOORDEEL

DIFFERENSIASIEVOORDEEL

bepaal wanneer dit in die boerdery van toepassing gemaak moet word. S Die artikel is saamgestel deur Johan du Toit, Gerrit Oosthuizen, Izak du Plessis, Castuff Sekgala en Jacques Odendaal (Senwes Landboudienste). Skakel hulle by (018) 464-7543 vir meer inligting.

>

63

H YD R O H E A LT H •••

65

Big Blue – for easier, cleaner water This 3-in-1 20” Jumbo Big Blue water purification system is installed on the main water supply and purifies the household water up to 25 000 litres per day from sediment, rust and various chemicals, such as chlorine pesticides as well as heavy metals like copper, lead and gold. One of the most important benefits of the Big Blue water purifier is that it requires very little maintenance, while maintenance cost is also extremely affordable. In areas where the water pressure is less than 1,5 bar, it is advisable that a booster pump be installed to ensure better flow.

Monsanto-produkte en -tegnologie het nog altyd bygedra tot jou sukses. Soos ons chemiese iese ie esee produkte, ons gevorderde katoen-, groente- en mieliesaad, ons biotegnologie. Ons wil deel eeel eel wees van jou besigheid en die toekoms met sy vele uitdagings saam met jou aanpak. Uitdagings dag agin ings in gs soos volhoubare landbou saam met uitstekende diens, kwaliteit produkte en rotsvaste wa waardes. aar arde des. s.

Jy kan op Monsanto vertrou ... vir jóú sukses.

Meer oor Monsanto Maatskappy Monsanto-maatskappy is ’n toonaangewende, globale verskaffer van tegnologiegebaseerde oplossings sings ngs en e anto is landbouprodukte wat die produktiwiteit op die plaas en die kwaliteit van voedsel verbeter. Monsanto daarop gefokus om die kleinboere sowel as die grootskaalse boere by te staan om meer uit hul grond ro ond te kry terwyl hul toenemend die wêreld se natuurlike hulpbronne, soos water en energie, bewaar. Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: [email protected]. nsanto.com. m. Om meer te wete te kom oor ons besigheid en ons verbintenisse, gaan na: www.monsanto.com. Volg ons bedrywighede op Twitter ter® by www.twitter.com/MonsantoCo, op Facebook® by www.facebook.com/MonsantoCo, of teken in op ons NewsRelease RSS Feed.

uppe marketing A06632SS

UV Light optional: The UV light kills 99% of all water-borne bacteria and it is advisable to include this in order to obtain optimum results. S

66

••• F O TOK O M P E T I S I E

Foto’s wys hoe klop landbou se hart SENWES SCENARIO SE KRAAKVARS FOTOKOMPETISIE HET DIE EERSTE SARSIE INSKRYWINGS OPGELEWER EN DIT WAS OPVALLEND OM TE SIEN HOE WYD DIE TEMA “KYK HOE KLOP LANDBOU SE HART IN SUIDAFRIKA” GEÏNTERPRETEER IS. HOU STEEDS JOU KAMERA BYDERHAND EN STUUR JOU FOTO’S IN VIR DIE VOLGENDE UITGAWE; WIE WEET, DALK STAP JY OOK MET ‘N PRYS WEG! MAARTMAAND-WENNERS:

1

Geluk aan Louie Esterhuysen van Klerksdorp wie se foto “Huis toe tyd” vir haar ‘n “Basecamp Recliner Chair” gewen het. Die foto is ook as die “People’s choice”-wenner op Facebook aangewys.

>

www.senwes.co.za • April 2013

F O T O K O MPE T ISIE •••

2

K Kobie van Aswegen van Bloemfontein se foto ““Saam kan ons die pad aandurf na môre” is as naaswenner aangewys. a

Stuur jou inskrywings na [email protected] of pos dit aan Elmarie Helberg, Infoworks, Postnet Suite 32, Privaatsak X10, Flamwood, 2572. Inskrywings sluit 13 Mei.

Vanjaar se tema is: Kyk hoe klop landbou se hart in Suid-Afrika. Wenners sal deur ‘n paneel van beoordelaars aangewys word en die eerste drie plekke se foto’s sal in die daaropvolgende Senwes Scenario gepubliseer word. ‘n “People’s choice”-wenner sal ook op Facebook aangewys word; dit beteken dat die foto wat die meeste “likes” op Senwes se Facebook-blad ontvang, se foto ook in Scenario sal verskyn. Hou dus Senwes se Facebookblad hiervoor dop! Die wenner van elke uitgawe sal met ‘n “Basecamp Recliner Chair” ter waarde van R650 wegstap en ook na die finaal deurdring, waarna ‘n algehele wenner van 2013/2014 se fotokompetisie tydens NAMPO 2014 aangekondig sal word. Die algehele wenner sal ‘n naweek by Mmabatho Palms Resort in Mafikeng met komplimente p van Rio Casino ontvang. tvang. g

3 KOMPETISIEREËLS: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

9. 10. 11. 12. 13. 14.

April 2013 • www.senwes.co.za

In die derde plek is Stacey Viljoen van Klerksdorp met haar foto “Ons toekoms lê hierin”.

Die kompetisie is uitsluitlik op amateurfotograwe gemik (dus persone wat nie ‘n inkomste uit fotografie verdien nie). Foto’s moet in oorspronklike vorm gestuur word en mag geensins digitaal gemanipuleer, verbeter of bygewerk wees nie. Daar is geen beperking op die hoeveelheid foto’s per persoon wat ingeskryf mag word nie. ‘n Deelnemer wat vir twee agtereenvolgende uitgawes as wenner aangewys is, mag nie vir die daaropvolgende uitgawe inskryf nie. Die fotograaf moet ‘n fotobyskrif asook sy noemnaam en van, posadres en telefoonnommer/s saam met die foto verskaf. Foto’s moet uniek wees en mag nie voorheen in enige ander gedrukte of digitale publikasie gepubliseer wees nie. Inskrywings wat ná die afsnytyd ontvang word, sal outomaties in die volgende uitgawe se kompetisie-inskrywings ingesluit word. Slegs e-posinskrywings of foto’s wat op CD verskaf word, sal aanvaar word. Die foto’s moet in JPG-formaat wees, nie groter as 3 MG elk nie en nie kleiner as 10 cm x 15 cm nie. Indien foto’s met ‘n filmkamera geneem word, moet dit teen ‘n resolusie van 300 dpi geskandeer word. Geen selfoonfoto’s sal aanvaar word nie. Inskrywings is gratis. Die oordeel van die beoordelingspaneel is finaal. Die paneel bestaan uit twee professionele fotograwe en die Redakteur van Senwes Scenario. Senwes Scenario behou die reg voor om foto’s wat onduidelik is of nie aan kompetisiereëls voldoen nie, te diskwalifiseer. Deur in te skryf, verstaan deelnemers dat alle inskrywings die eiendom van Senwes raak, maar dat erkenning sover moontlik aan die fotograaf gegee sal word. Werknemers van Senwes mag vir die kompetisie inskryf.

>

67

GOED BEGIN IS OES GEWIN Koringkultivars vir ’n wenkombinasie PANNAR beskik oor ’n volledige droëland kultivarpakket vir die Vrystaat, asook twee nuwe wenner-besproeiingskultivars. Besproeiingskoringkultivars

Saam boer ons vir die toekoms.

G LO B A L E T E G N O LO G I E

P L A A S L I K E P R E S TA S I E

Prestasie beproefde saad

www.pannar.com [email protected]

2013/WHEAT/A/23

PAN 3471 en PAN 3478 Behaal groot sukses in kommersiële aanplantings en beskik oor goeie siekte toleransie en graderingseienskappe. Vir die besproeiingsboer ’n besliste keuse.

V IR D IE SIE L •••

Ds Willie

Bo t

ha

As die regter weg is Lees Genesis 37 - 50

IN KORT • Josef se verhaal is ‘n mooi voorbeeld van integriteit. • Integriteit en die bewustheid van God se troue liefde gaan nou saam. • Ons is bevoorreg om tydens elke Lydenstyd opnuut perspektief op ons eie integriteit te kry.

Langenhoven het gesê: Gee vir my die man wat doen wat reg is, as die regter weg is. Wat sê wat waar is, as die duiwel daar is. Wat trou aan sy gewete bly, as hy straf in plaas van beloning kry. Ons sou Langenhoven se woorde kon opsom met iets soos karakter, integriteit, of, soos die oumense graag gesê het, inbors. Integriteit is ‘n woord wat dikwels maklik gebruik word om ‘n belangrike eienskap van iemand se persoonlikheid te beklemtoon. Dit het egter ook baie met “integratedness” te doen. Daarmee bedoel ek dat dit met die mens se hele wese te doen het. Daar is nie ‘n onderskeid te tref tussen só ‘n persoon se bedoeling en gedrag nie, ‘n persoon se innerlike en uiterlike nie. Covey noem dit kongruensie. Josef is een van die persone in die Bybel wat ons graag met integriteit assosieer. As tiener het hy gou agtergekom dat die werklikheid veel harder kan wees as die drome wat hy gehad het. Sy integriteit kom sterk na vore wanneer hy nie aan die verleidelikheid van Potifar se vrou toegee nie. April 2013 • www.senwes.co.za

Hyy het eenvoudig net gevoel: “Hoe kan ek so ‘n H verkeerde ding doen? Ek sal mos teen God sondig.” k Sy buitengewone gawe om drome te kan uitlê, was nie ‘n prestasie wat hy homself toegeëien het nie, want vir die skinker en bakker sê hy: “God ken julle drome se uitleg” en vir die Farao antwoord hy: “Nie ek nie! God gee die goeie antwoord vir u.” Josef se vergifnis teenoor sy broers is merkwaardig. Hulle wou hom doodmaak, maar hy reageer op hulle wraak met kosvoorsiening, vergifnis en liefde. Genesis 45 vertel roerend hoe hy homself nie langer voor sy broers in bedwang kon hou nie: “Ek is Josef. Leef Pa werklik nog?” In hulle doodsangs by sy openbaring, roep hy hulle nader: “Kom na my toe! Ek is julle broer Josef. Julle het my verkoop en ek is Egipte toe gebring. Maar julle moet nou nie sleg voel of bang wees omdat julle my verkoop het nie, want God het my voor julle uitgestuur om lewens te red.” Josef is ‘n merkwaardige voorbeeld van integriteit, nie omdat hy so goed was nie, maar omdat hy besef het dat God ‘n pad in die lewe met hom stap. Dit is God se troue liefde wat telkens vir hom perspektief op die hardepad-lewe gebring het. Tydens Lydenstyd word ons eie integriteit ook binne die perspektief van God se onmeetbare voorsiening, vergifnis en liefde gestel. S Ds Willie Botha is van die Nederduitsch Hervormde Gemeente op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur ‘n e-pos na [email protected].

>

69

70

••• P R OM O TI O N A L A R T I C L E: E S K O M

Use electricity wisely on your farm ENERGY EXPENSES MAKE UP A SIGNIFICANT PORTION OF A FARM’S BUDGET. ALONG WITH SHRINKING PROFIT MARGINS, INCREASED COMPETITION AND RISING TARIFFS, THIS HAS LED TO A DRIVE TOWARDS LEGAL, SAFE AND EFFICIENT POWER USE WITHIN THE SOUTH AFRICAN FARMING COMMUNITY.

The lowering of legally

acquired energy expenditure can help make farms more profitable and sustainable, by streamlining the use of energy through technology and behaviour in the farmhouse, the outbuildings and in the fields. This may be achieved by switching to energy efficient lighting, solar water heating, irrigation equipment and timers as well as drying, heating, ventilation and cooling (HVAC) machinery, while still maximising productivity. Says Maboe Maphaka, national sponsor for Eskom’s Energy Losses Management Programme (ELP) and champion for Operation Khanyisa: “Ensuring you are a legal, safe and efficient power user means accomplishing the same tasks, such as lighting and powering motors, but using less energy to do so in a safe and legal manner. “It is reasonable to assume that a typical farm could save up to 30% of its energy costs over a short period of time, if the farmer switched to energy saving equipment. Sadly though, the efficient use of electricity is not a farmer’s only concern. “When used in the wrong way or abused, it can lead to injuries, death or damage to equipment. Although not all electrocutions are reported, we know that illegal or unsafe connections have claimed the lives of 34 South Africans in the past year. “Unfortunately, many of the people who are killed or injured each year are children living near

>

electrical installations. Any life lost is a life too many,” stresses Maphaka. By following these simple procedures, you can work safely around electric wires: • Ensure that Eskom has isolated the power supply if there is a chance of machinery accidentally touching electrical installations and wires, especially when they are being moved around. • Always be on the lookout for fallen or sagging wires, especially after storms. Do not work too close to power pylons and lines. • Treat all power lines as live. • Never spray water hoses at power lines. • Do not touch trees or any material that a power line could be resting on. • Report illegal and unsafe connections immediately. Over and above the injuries caused and loss of life, Eskom and our municipalities lose millions of rands in potential revenue on an annual basis due to illegal activities. Operation Khanyisa, a national partnership campaign, is working tirelessly to mobilise all South Africans toward legal, safe and efficient power use. The campaign targets all electricity users in the residential, industrial, manufacturing, agricultural and commercial sectors as well as employees and contractors in the electricity industry. Partners include Eskom, Proudly SA,

www.senwes.co.za • April 2013

P R O MO T IO N A L A R T ICL E : E SK O M

Business Against Crime, Business Unity SA, Primedia’s Crimeline and the South African Local Government Association (SALGA). The detrimental effect that electricity theft has on all sectors of South African society cannot be underestimated. Agri SA President, Johannes Möller, says that the organisation takes a stance against all forms of crime, including electricity theft. “If individuals in the agricultural sector are engaged in this crime, they receive an unfair competitive advantage over law-abiding farmers. Electricity theft is a danger to the economy and to

•••

the development and sustainability of commercial agriculture in South Africa. “It harms the operations of the farming community, contributes to increasing electricity costs and impacts on the quality and stability of electricity supply,” says Möller. Visitors to NAMPO Harvest Day are encouraged to visit the innovative Operation Khanyisa stand in the Eskom Hall in order to engage with the experts on legal, safe and efficient power use. Participants will be invited to enter a competition and spot prizes will be awarded during the four days. S

Feather Hill Spa bring familie bymekaar “JY KAN NIE JOU FAMILIE KIES NIE. HULLE IS GOD SE GESKENK AAN JOU, NET SOOS JY ‘N GESKENK AAN HULLE IS.” – DESMOND TUTU. FEATHER HILL SPA SE GESKENK AAN DIE WENNER VAN HIERDIE UITGAWE IS ‘N ONTSPANNENDE DAG SAAM MET ENIGE FAMILIELID VAN JOU KEUSE BY DIE SPA TER WAARDE VAN R2 046. DIE TWEE WENNERS SAL MET ONDER ANDERE ‘N “HOT STONE FULL BODY MASSAGE”, ‘N ONTSPANNENDE GESIGBEHANDELING, ‘N VOETBEHANDELING EN ‘N LIGTE MIDDAGETE BEDERF WORD.

WENNER MAART 2013 Elsa van Deventer van Fochville het die behandelingspakket by Feather Hill Spa gewen. Baie geluk!

>> SKRYF SÓ IN SMS Senwes + Spa + jou naam en van + e-posadres na 31022. Sluitingsdatum: 22 Mei. • Standaard SMS-tariewe geld. www.featherhillspa.com (018) 285-1050 • 073 776 7756

Werknemers van Senwes en naaste familie van ‘n Senwes werknemer mag nie inskryf nie • Die wenner sal telefonies in kennis gestel word en sy/haar naam sal in die volgende uitgawe van Senwes Scenario verskyn • Die prys sal na die naaste Senwes Village gestuur word en kan daar afgehaal word • Die prys kan nie vir kontant verruil word nie • Die prystrekking word deur Infoworks Media Publishing in Klerksdorp behartig.

A p ri Apri Ap April r l 2013 20 0 13 3 • www.senwes.co.za w ww ww.s .ss enwe e n w es. en s .co c o .za co.z a

>

71

72

••• I N M Y VI S I E R os B Ko arnard

Tuis in Afrika Ek het deur die Airbus A330-200 se klein venstertjie gekyk hoe die landskap ver onder ons in laslappie-patroon verbyskuif. Die wêreld was plek-plek spierwit, ‘n belofte dat die winterkoue enige oop stukkie lyf met mening sou takel sodra ons in Milaan land. Terwyl ek na die digbevolkte landskap staar, het stukkies hoërskool-geskiedenis oor Italië iewers in my brein hand opgesteek, gretig om vrae te beantwoord oor die land van die pous en die Renaissance. Ek het Michelangelo onthou, die Dawid-beeld, frescoskilderye, die Via Apia (daardie groot, outydse hoofweg van die Romeine na Rome toe), gladiatorgevegte, die Coliseum, Nero, die rolprent Ben Hur en Venesië se waterstrate met gondels. Natuurlik kon die kind in my nie anders as om Asterix en Obelix ook in herinnering te roep nie. Ai, die twee het darem altyd die Romeine lekker afgeknou! Ek was vir die eerste keer in my lewe op pad om my voete in hierdie historiese land te plant. Hulle sê mos alle paaie lei na Rome, maar dis nie die roete wat ons sou volg nie. Van Milaan af sou ons ‘n bussie neem, iets soortgelyk aan die taxi’s wat ons maar al te goed hier in Suid-Afrika ken. En ja, die Italianers bestuur soos half-malles; ons taxi’s sal moet uithaal om hulle ‘n go te gee! Ons finale bestemming was die ou stad van Brescia en ‘n vallei daar naby, Val Trompia, waarna dikwels as The Valley of the Guns verwys word. Ystererts is van die vroegste tye af daar ontgin en die Val Trompiane het wapens en veral kanonlope vir die Venesiërs, wat die gebied beheer het, vervaardig. Val Trompia huisves natuurlik ‘n dorp en tot vandag toe nog ‘n hele aantal wapenfabrieke. Na raming is daar steeds oor die 40 wapenvervaardigers in en rondom hierdie 30 km-lange vallei. Daar is bekendes, soos byvoorbeeld die reus Beretta asook Tanfoglio, Davide Pederzoli, Antonio Zoli, Battista Rizzini, Fausti en dan name wat heeltemal volksvreemd aan my is, waaronder Pieta, Falco, Heka en Chaippa. Tydens ons tweedaagse besoek het ‘n nuwe wêreld vir my oopgegaan. Die Italianers is passievol oor vuurwapens en veral haelgewere, want dit is grootliks waarmee hulle in hierdie digbevolkte landjie jag. Na raming is daar 850 000 geregistreerde jagters in dié land teenoor Suid-Afrika se nagenoeg 200 000. Ek het pronkhaelgewere hanteer, selfs ‘n

>

paar koeëlgewere – die meeste natuurlik breeknek sowel as bo-en-onder dubbels, wat baie gewild vir wildevarkjag is. Ons het ons vergaap aan die mooiste graveer- en inlegwerk op aksies, alles deur plaaslike meesters aangebring. Een spesifieke geweer se graveerwerk asook die keramiek- en goud-inlegwerk op die aksie alleen het €27 000 gekos. Natuurlik vervaardig die spaghetti-eters ook gewere wat meer sakpas vir Jan Alleman is. Die kwaliteit van die goedkoper gewere is egter ook goed, baie goed. Vir my was dit insiggewend om uit te vind dat Italië meer bied as net die geskiedenisdinge wat onderwysers in my kop probeer inprent het. Ek het ook geleer dat dit Hollywoodrolprente is wat jou laat glo dat Italianers grootliks spaghetti en allerlei ander pastas eet. Eintlik lê hulle weg aan ‘n wye verskeidenheid disse, waarvan sommiges ongelooflik lekker is. Wit-, bruin- en volkoringbrood soos ons dit ken, is bykans glad nie beskikbaar nie en hulle koffie is…wel, moersleg vir my. Dit is hoofsaaklik espresso, waarvan mos net ‘n halwe mondjievol op ‘n keer bedien word. Die sneeu, die Italiaanse kos en veral The Valley of the Guns was ‘n belewenis, maar ek het ‘n vae ongemak in my voel posvat namate ons meer tyd in die skadu’s van die Alpe deurgebring het. Die hantering van al daardie mooi roere en die byt van die winterlug het my haastig gemaak om die stof, ek bedoel sneeu, van dié geïndustrialiseerde, hoogs ontwikkelde land van my voete af te skud. Ek het na Afrika begin verlang, my Afrika wat op so baie plekke nog rou en ongesofistikeerd onder die suiderson kniel. Ek wou ‘n koedoe se skor blaf in ‘n digte rivierloop hoor, naguiltjies wat soebat-soebat maat soek en rooibekfisante wat die son vroegoggend kwetterend uitdaag om die nagskadu’s te verjaag. Ek sou veel eerder, met my gehawende Mauser oor my skouer, die sweet uit my oë wou vee in die rooi Kalahari as om met ‘n fancy breeknekdubbel ‘n aangejaagde Europese wildevark te skiet. Dan het ek my ook doodverlang na die reuk van ‘n bosveldvuur…En my koffieketel wat sagweg glim in die lig van die dansende vlamme. S Koos Barnard is ‘n voltydse jagskrywer.

www.senwes.co.za • April 2013

Deur samewerking waar ons kennis en idees uitruil, streef ons voortdurend daarna om aan jou innoverende, kwaliteit oplossings te bied. Sodoende kan jy en jou gewasse jul volle potensiaal behaal. BASF bied jou, as produsent, die voordeel van globale kundigheid in diverse industrieë. Terselfdertyd kry jy toegang tot wêreldklas innovasie en wetenskap, want … as produsent, is jy die middelpunt van ons bestaan; is jou volhoubare sukses ook ons sukses.

BASF - Bereik jou volle potensiaal. BASF Suid-Afrika (Edms) BpkÚÚaÚ Sestiendestraat 852, Midrand, 1685ÚÚaÚÚPosbus 2801, Halfweghuis, 1685 ÚaÚÚTel: +27 11 203 2400ÚÚaÚ Faks: +27 11 203 2461

uppe marketing A07122/SS

Wanneer dit by groei kom, moet jy groot dink …