Poznañ 1997

Janusz RYMANIAK

NOWE FORMY ORGANIZACJI PRACY I ICH WYKORZYSTANIE W ZARZ¥DZANIU KADRAMI W ZAK£AD A CH PRACY

1. Przedmiot, cele i procedura badañ Wprowadzeniew 1989 r. nowych, prorynkowychzasadi mechanizmówgospodarowania zmieni³odiametralniesytuacjêekonomiczn¹podmiotówgospodarczych. Zosta³y one zmuszonedo pilnego rozwi¹zywania problemówdecyduj¹cycho istnieniu zak³adów. Rozbiciewiêzi kooperacyjnych,utrata rynków zbytu, deregulacjacen, zamro¿enie czêœcikapita³ufinansowegow trudno odzyskiwalnychnale¿noœciach, zaostrzenie warunków kredytowania,ograniczeniadotacji, uzewnêtrznienienadmiernegozatrudnienia, zad³u¿eniabankowe - to tylko niektóre elementyi efekty wprowadzanych zmian1.W po³¹czeniuz ró¿norodnymoddzia³ywaniem na przedsiêbiorstwa w celu dokonania zmian w³asnoœciowych,problemy te spowodowa³yuruchomienie procesów dostosowawczychfirm do regu³ rynkowych. Cechuj¹ siê one zró¿nicowan¹ strategi¹, mieszcz¹c¹ siê w przedzialeod strategii przetrwania do pe³nejrestrukturyzacji zak³adu. W latach 1989-1995nastêpowa³yprzedewszystkim ró¿norodnezmiany w³asnoœciowe, technologiczne,ekonomicznei spo³eczne w adaptuj¹cychsiê zak³adachpracy. Organizacjapracy pozosta³aw tych zak³adachproblememwa¿nym,ale nie pilnym, a wiêc nie wymagaj¹cymnatychmiastowychzmian. Z kolei nowo tworzonezak³ady

I Analizê Z1³³o¿eñ transfonnacji przedstawiazespó³pod kierunkiemjednegoz jej autorów: Polityka gospodarCZ1³ okresu transfonnacji, red. M. D¹browski, CASE, PWN, WarSZ1³wa 1995. Kierunki i skutki przemian omawia z perspektywydoœwiadczeñ w latach 1989-1994wspó³autorrefonny i jej g³ówny realiZ1³tor,L Balcerowicz, Wolnoœæ i rozwój. Ekonomiawolnego rynku, Znak, Kraków 1995.

lO

JanuszRYMANTAK

prywatne dysponowa³y swobod¹ w doborze fomm³ organizacyjnych, instrumentów motywacyjnych i organizacji pracy. rrymczasemw opracowaniach miêdzynarodowych traktuje siê politykê wobec zasobów ludzkich jako kluczow¹ dziedzinê transformacji systemu spoleczno-gospodarczego w krajach Europy Œrodkoweji Wschodniej. Formu³owane zalecenia dotycz¹ tak¿emo¿liwoœcistosowaniaw krótkim okresie nowych form ...

2

organIZacJIpracy. Wymienione wzglêdy sk³oni³y autora do podjêcia badañ empirycznych dotycz¹cych stosowania nowoczesnychform organizacji pracy w zak³adach.W szczególnoœci celem badañ by³a próba udzielenia odpowiedzi na nastêpuj¹ce pytania: l) Jaki jest zakres i zasiêg \vystêpowania poszcl.ególnychmetod i technik w praktyce? . 2) Jakie funkcje pe³ni¹ nowoczesne formy organizacji pracy, w tym zw³aszcza w zarz¹dzaniu kadrami? 3) Czy i w jakiej mierze uzyskane wyniki badañ umo¿liwiaj¹ sformu³owanie uogólniell teoretycznych badanejproblematyki'? Dla realizacji wymienionych celów przyjêto za³o¿eniabadawczedotycz¹ce zakresu merytorycznego, przedmiotowego i procedury badañ. Zakres merytoryczny obejmuje stosowane w polskiej praktycegospodarczejtechniki i metody projektowaniapra