Studencka Poradnia Prawna „Metodologia pracy w Studenckich Poradniach Prawnych” to opracowanie stanowiące obszerne kompendium praktycznej wiedzy dotyczącej specyfiki pracy w studenckich poradniach prawnych. W pięciu częściach poświęconych różnym dziedzinom prawa (cywilnego, karnego, administracyjnego, pracy i tzw. varii) autorzy będący pracownikami lub studentami poradni, na bazie własnych doświadczeń scharakteryzowali metodologię pracy w poszczególnych sekcjach, opisali najciekawsze kazusy oraz wybrane problemy prawne, z którymi przyszli do nich klienci. Publikacja ta jest kolejnym dowodem na szerokie spektrum prawne działalności studenckich poradni prawnych w Polsce oraz na różnorodność i nierzadko wysoki stopień skomplikowania spraw jakie próbują rozwiązać przyszli prawnicy.
Metodologia pracy w SPP
Studencka Poradnia Prawna
Metodologia pracy w SPP
Pod redakcją
Izabeli Kraśnickiej
*** „Do lektury Biblioteki Studenckich Poradni Prawnych zachęcam przede wszystkim studentów i pracowników naukowych zainteresowanych zasadami funkcjonowania studenckich poradni prawnych w Polsce, ale także prawników praktyków, którzy w codziennej praktyce adwokackiej, czy radcowskiej z pewnością spotykają się z podobnymi, co studenckie poradnie, zagadnieniami i problemami prawnymi”.
Pod redakcją
Gorąco polecam!
Izabeli Kraśnickiej
Filip Czernicki Prezes Zarządu Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych
ISBN 978-83-255-1111-1
www.sklep.beck.pl, http://www.beck.pl e-mail:
[email protected] tel.: 022 31 12 222, fax: 022 33 77 601
Cena 99 zł
C. H. BECK
Wydawnictwo C. H. BECK
METODOLOGIA PRACY W SPP
Polecamy nasze publikacje z serii: Testy Aplikacyjne autorstwa Mariusza Stepaniuka PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 14 PRAWO OCHRONY KONSUMENTA. Tom 13 PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE I PRYWATNE ORAZ PRAWO WSPÓLNOTOWE. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 12 PRAWO FINANSOWE — CZEŚĆ II. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 11 PRAWO FINANSOWE — CZĘŚĆ I. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. KONSTYTUCYJNE. Tom 10 PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH. Tom 9 PRAWO ADMINISTRACYJNE USTROJOWE. Tom 8 PRAWO ADMINISTRACYJNE MATERIALNE. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 7 PRAWO KARNE (MATERIALNE, PROCESOWE) I INNE. Tom 6 PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH I PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE. Tom 5 PRAWO KONSTYTUCYJNE. Tom 4 POSTĘPOWANIE CYWILNE. Tom 3 PRAWO RODZINNE I RZECZOWE. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 2 PRAWO CYWILNE. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. Tom 1
www.sklep.beck.pl
Studencka Poradnia Prawna
Metodologia pracy w SPP Pod redakcją
Izabeli Kraśnickiej
Metodologia pracy w SPP
Redakcja: Agnieszka Fiutak Okładka: Robert Rogiński
© Wydawnictwo C. H. Beck 2009 Wydawnictwo C. H. Beck, Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1111-1
SpiS treści Spis autorów .............................................................................................................. XXI Wykaz skrótów .......................................................................................................... XXV Wykaz podstawowej literatury .................................................................................. XXXIII Wstęp ........................................................................................................................ XXXVII
część i. prawo cywilne rozdział i. Metodologia pracy w sekcji prawa cywilnego ................................... 1. Metodologia pracy w sekcji prawa cywilnego .................................................... 2. Podsumowanie ....................................................................................................
3 3 5
rozdział ii. Kazusy ................................................................................................. A. Postępowanie o ustalenie płci ............................................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ B. Odwołanie darowizny ......................................................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Ochrona posesoryjna .................................................................................. b. Prawo pierwokupu ..................................................................................... c. Odwołanie darowizny ................................................................................ d. Polubowne rozwiązanie sporu .................................................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................ C. Uregulowanie prawa do mieszkania ................................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Umowa darowizny ..................................................................................... b. Rozrządzenie testamentowe ....................................................................... c. Ustanowienie służebności .......................................................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................ D. Testament ustny ...................................................................................................
7 7 7 8 11 11 11 12 12 13 15 18 18 20 20 21 21 22 25 26 27
VI
Spis treści
1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Kto i kiedy może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i jakie winien przedłożyć dokumenty? .................................................................. b. Czy w danym przypadku została spełniona przesłanka obawy rychłej śmierci? ...................................................................................................... c. Czy dwa listy prywatne mogą pełnić rolę pisma stwierdzającego treść testamentu ustnego? .................................................................................. d. Czy osoby będące świadkami udzielania sakramentu namaszczenia chorych mogą być uznane za świadków testamentu? ................................ 3. Działanie Poradni ............................................................................................ E. Zadośćuczynienie za zgwałcenie ........................................................................ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ F. Odszkodowanie za eksperyment medyczny ........................................................ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Ogólne zasady przeprowadzania eksperymentu medycznego ................... b. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej za eksperyment medyczny ................................................................................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................ rozdział iii. Artykuły ............................................................................................. A. Odstąpienie od umowy sprzedaży konsumenckiej .............................................. 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Przesłanki odstąpienia od umowy .................................................................. a. Niemożliwość wymiany albo naprawy ...................................................... b. Nadmierne koszty ....................................................................................... c. Niewymienienie albo nienaprawienie towaru w odpowiednim czasie ...... d. Znaczne niedogodności .............................................................................. e. Istotność niezgodności z umową ............................................................... 3. Termin odstąpienia od umowy ....................................................................... 4. Skutki odstąpienia od umowy ........................................................................ 5. Wnioski końcowe ........................................................................................... B. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych małżonków przez spółdzielnię mieszkaniową ...................................................................................................... 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych małżonków przez spółdzielnię mieszkaniową pod rządem PrSpółdz .............................................................. 3. Wspólność spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu powstałego pod rządem PrSpółdz i trwającego po wejściu w życie SpółMieszkU ..........
27 28 28 29 31 32 32 34 34 34 37 41 41 42 42 50 56 59 59 59 61 61 62 63 64 65 66 67 70 71 71 72 74
Spis treści 4. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych małżonków przez spółdzielnię mieszkaniową według SpółMieszkU .............................................................. C. „Przekształcenie” spółdzielczego prawa do lokalu w odrębną własność .............. 1. Geneza uprawnienia do żądania „przekształcenia” spółdzielczego prawa do lokalu w odrębną własność ....................................................................... 2. Zakres podmiotowy uprawnienia ................................................................... 3. Charakter uprawnienia .................................................................................... 4. Przesłanki uprawnienia ................................................................................... 5. Określenie przedmiotu odrębnej własności .................................................... 6. Przymusowa realizacja roszczenia ................................................................. 7. Podsumowanie ................................................................................................ D. Skutki likwidacji spółdzielni mieszkaniowej ...................................................... 1. Uwagi ogólne .................................................................................................. 2. Skutki likwidacji spółdzielni mieszkaniowej w przypadku spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu ....................................................................... 3. Skutki likwidacji spółdzielni mieszkaniowej w przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu ................................................................... 4. Roszczenia majątkowe przysługujące w związku z likwidacją spółdzielni mieszkaniowej ................................................................................................ 5. Skutki likwidacji dla spółdzielni jako podmiotu prawa ................................. 6. Zakończenie .................................................................................................... E. Pozycja wierzycieli po wadliwej likwidacji spółki z o.o. ..................................... 1. Przedstawienie problemu ................................................................................ 2. Istota i przebieg procesu likwidacji ................................................................ 3. Likwidator i jego rola w procesie likwidacji ................................................. 4. Ochrona praw wierzycieli spółki z o.o. w likwidacji ..................................... a. Ogłoszenie o likwidacji i wezwanie wierzycieli ....................................... b. Zabezpieczenie wierzytelności przez złożenie zabezpieczenia do depozytu ..................................................................................................... c. Wypłata na rzecz wspólników przed pełnym zaspokojeniem wierzycieli . d. Wniosek o zmianę likwidatora .................................................................. e. Odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 KSH .............................. 5. Pozycja wierzycieli spółki wykreślonej z KRS .............................................. a. Prawo wglądu w dokumenty zlikwidowanej spółki .................................. b. Odpowiedzialność likwidatorów za naruszenie art. 279 KSH .................. c. Odpowiedzialność likwidatora za zaniechanie zabezpieczenia depozytowego ............................................................................................. d. Podział kwoty likwidacyjnej przed upływem terminu z art. 286 KSH ....... e. Odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 KSH .............................. f. Odpowiedzialność likwidatora z art. 299 KSH ......................................... 6. Podsumowanie ................................................................................................
VII
76 85 85 87 92 95 96 99 102 103 103 104 110 114 116 117 117 117 118 120 121 121 123 124 125 126 127 127 128 128 129 129 130 132
Spis treści
VIII
F. Mediacja w sprawach cywilnych – zarys problematyki ...................................... 1. Pojęcie mediacji .............................................................................................. 2. Zakres przedmiotowy mediacji ....................................................................... 3. Mediator .......................................................................................................... 4. Wszczęcie postępowania mediacyjnego ......................................................... 5. Przebieg postępowania mediacyjnego ............................................................ 6. Koszty mediacji .............................................................................................. 7. Podsumowanie ................................................................................................ G. Koszty sądowe w sprawach cywilnych w świetle działalności poradni prawnych – zagadnienia wybrane ........................................................................................ 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Pojęcie i rodzaje kosztów sądowych .............................................................. 3. Zasady uiszczania kosztów sądowych ............................................................ 4. Zwolnienie od kosztów sądowych .................................................................
133 133 134 136 139 141 144 145 146 146 147 149 151
część ii. prawo karne rozdział i. Metodologia pracy w sekcji prawa karnego ..................................... 1. Uwagi ogólne ................................................................................................... 2. Metodologia pracy w sekcji prawa karnego ................................................... 3. Przykładowe scenariusze zajęć .......................................................................
155 155 157 167
rozdział ii. Kazusy .................................................................................................. A. Przemoc w rodzinie ............................................................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................. 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Prawo karne ................................................................................................ b. Ochrona cywilnoprawna ............................................................................ c. Prawo administracyjne ............................................................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................ B. Zatrzymanie przez funkcjonariuszy policji .......................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ C. Penalizacja posiadania środków odurzających i substancji psychotropowych wobec czynności zażywania powyższych substancji, na gruncie NarkU ........... 1. Stan faktyczny ................................................................................................. 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Regulacja ustawowa ................................................................................... b. Stanowisko doktryny .................................................................................. c. Posiadanie a czynność zażywania narkotyku – sankcja prawno karna ...... d. Wykładnia językowa i funkcjonalna ..........................................................
187 187 187 188 188 197 201 203 203 203 204 207 208 208 209 209 209 210 211
Spis treści
D.
E.
F.
G.
H.
I.
J.
K.
L.
e. Czynności procesowe w przedmiotowej sprawie ...................................... f. Zasada określoności wyroku skazującego ................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Problematyka wypadku drogowego .................................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Warunkowe zwolnienie w sytuacji zbiegu kar .................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Problematyka przywłaszczenia oraz wznowienia postępowania karnego .......... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Właściwość rzeczowa sądów w postępowaniu karnym ...................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary lub warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania kary wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w warunkach recydywy wielokrotnej specjalnej .......................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Możliwe środki prawne w postępowaniu karnym po uprawomocnieniu się wyroku skazującego ............................................................................................ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Skazujący wyrok sądu a cofnięcie licencji na wykonywanie transportu drogowego taksówką ........................................................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Problematyka kwalifikacji prawnej posiadania nasion konopi w Polsce ............ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Zakres odpowiedzialności gwaranta w prawie karnym ...................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................
IX 211 212 212 213 213 214 218 218 218 219 223 223 223 224 232 232 232 233 243
243 243 244 247 247 247 248 250 250 250 251 254 254 254 255 258 258 258
X
Spis treści
2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Ł. Przesłanki warunkowego zwolnienia .................................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ M. Przewlekłość postępowania karnego w świetle prawa polskiego oraz EKPCz .. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Pojęcie przewlekłości postępowania na gruncie prawa polskiego, EKPCz oraz praktyki ETPCz .................................................................................. b. Skarga do ETPCz ....................................................................................... c. Postępowanie przygotowawcze ................................................................. d. Postępowanie sądowe ................................................................................. e. Zasadność skargi pod względem merytorycznym ..................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................
259 261 261 261 264 265 266 266 266
Rozdział III. Artykuły ............................................................................................. A. Zmiana przepisów dotyczących przedawnienia i warunkowego przedterminowego zwolnienia w świetle art. 4 § 1 KK ...................................... 1. Przedawnienie ................................................................................................. 2. Przedterminowe zwolnienie ............................................................................ 3. Wnioski ........................................................................................................... B. Terapia dla sprawców przemocy domowej ......................................................... 1. Przemoc .......................................................................................................... 2. Sprawca przemocy .......................................................................................... 3. Przyczyny przemocy ....................................................................................... 4. Skutki przemocy ............................................................................................. 5. Terapia dla sprawców przemocy ..................................................................... 6. Terminologia ................................................................................................... 7. Terapia jako element systemu przeciwdziałania przemocy ............................ 8. Rozwiązania problemu terapii – jako elementu przeciwdziałania przemocy – przyjęte w innych państwach ......................................................................... a. Stany Zjednoczone ..................................................................................... b. Austria ........................................................................................................ c. Niemcy ....................................................................................................... d. Polska ......................................................................................................... C. Praktyczna rola instytucji przedstawiciela osoby skazanej w polskim postępowaniu karnym wykonawczym ................................................................ 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Istota instytucji przedstawiciela skazanego .................................................... 3. Instytucje i organizacje, które mogą delegować przedstawiciela (art. 38 KKW) ..
287
266 270 272 273 279 286
287 289 293 297 298 299 301 301 303 305 305 307 309 309 310 310 312 316 316 317 318
Spis treści
XI
4. Przedstawiciel społeczny czy może quasi-obrońca? ...................................... 5. Rola przedstawiciela w postępowaniu ........................................................... 6. Klinika Prawa jako instytucja wskazana w art. 38 KKW ............................... 7. Procedura ustanowienia przedstawiciela – opis przypadku zaistniałego w praktyce klinicznej w 2005 r. ..................................................................... 8. Podsumowanie – przyszłość instytucji przedstawiciela skazanego ................ D. Przepis art. 2 EKPCz ........................................................................................... 1. Uwagi ogólne .................................................................................................. 2. ETPCz – kontrola zobowiązań wynikających z EKPCz – zagadnienia proceduralne – dopuszczalność ...................................................................... 3. Prawa i wolności – dyskusyjny podział? Przegląd orzecznictwa dotyczącego prawa do życia (art. 2 EKPCz) ....................................................................... 4. Ochrona życia w Polsce – wyrok w sprawie Dzieciak przeciwko Polsce ......
319 320 321 322 324 325 325 326 328 330
część iii. prawo pracy rozdział i. Metodologia .......................................................................................... A. Metodologia pracy kliniki prawa w sekcji prawa pracy ..................................... B. Symulacje procesów jako metoda praktycznego nauczania prawa w sekcji prawa pracy .........................................................................................................
337 337
rozdział ii. Kazusy ................................................................................................. A. Prawo do otrzymania akcji pracowniczych ......................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ B. Skutki zawarcia umowy o pracę z nieistniejącą spółką z o.o. ............................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ C. Likwidacja czy przejście zakładu pracy na innego pracodawcę? ....................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................
347 347 347 348 352 352 352 354 363 364 364 364 368
rozdział iii. Artykuły ............................................................................................. A. Odpowiedzialność materialna pracowników na zasadach ogólnych (art. 114–122 KP) ................................................................................................ 1. Zagadnienia ogólne ......................................................................................... 2. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną nieumyślnie ............. 3. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną umyślnie .................. 4. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez pracownika osobie trzeciej ..
369
339
369 369 371 372 373
XII
B. C.
D.
E.
F.
G.
H.
Spis treści 5. Wyrządzenie szkody przez kilku pracowników ............................................. 6. Ugodowe naprawienie szkody ........................................................................ 7. Przedawnienie ................................................................................................. Pojęcie osoby bezrobotnej w świetle przepisów o zatrudnieniu i bezrobociu ..... Kontrowersyjna wspólność małżeńska a prawo do renty rodzinnej ................... 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Główne nurty orzecznictwa ............................................................................ 3. Konsekwencje wprowadzenia separacji do KRO ........................................... 4. Sytuacje, w których istnieje interes prawny w ustaleniu prawa do alimentów w trakcie trwania małżeństwa ......................................................................... 5. Próba zdefiniowania wspólności małżeńskiej ................................................ 6. Omówienie uchwały SN z 26.10.2006 r., III UZP 3/06 .................................. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu cudzoziemców spoza UE – wybrane zagadnienia .......................................................................................................... 1. Uwagi wstępne ................................................................................................ 2. Zakaz dyskryminacji w prawie międzynarodowym i europejskim ................ 3. Zasada niedyskryminacji w KP ...................................................................... 4. Zakaz dyskryminacji w zakresie zawarcia stosunku pracy ............................ 5. Zakaz dyskryminacji w zakresie rozwiązania stosunku pracy ....................... Bezrobocie a nielegalne zatrudnienie w świetle polskiego prawa pracy i nauczania Jana Pawła II ................................................................................... 1. Prawo do pracy w nauczaniu Jana Pawła II .................................................. 2. Prawo do pracy a bezrobocie .......................................................................... 3. Nielegalne zatrudnienie a godność pracy ....................................................... 4. Uwagi końcowe .............................................................................................. Atypowość stosunku pracy członków zarządu spółek kapitałowych – wybrane problemy prawne ................................................................................................. 1. Uwagi wprowadzające .................................................................................... 2. Specyfika stosunku pracy członków zarządu spółek kapitałowych ............... 3. Uwagi końcowe .............................................................................................. Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych osób bezrobotnych ............. 1. Uwagi wstępne ................................................................................................ 2. Wolność zrzeszania się osób bezrobotnych według ustawodawstwa polskiego .. 3. Konstytucyjna regulacja wolności zrzeszania się ........................................... 4. Wolność zrzeszania się w świetle przepisów aktów międzynarodowych i wspólnotowych ............................................................................................. 5. Uchwała SN z 10.1.1992 r. ............................................................................. 6. Uwagi końcowe .............................................................................................. Sytuacja prawna dyrektora generalnego urzędu .................................................. 1. Uwagi wstępne ................................................................................................ 2. Zadania dyrektora generalnego urzędu ...........................................................
374 376 376 377 387 387 388 390 391 392 393 396 396 397 398 400 403 405 405 406 408 411 412 412 413 423 424 424 424 430 430 433 434 434 434 435
Spis treści
XIII
3. Podporządkowanie dyrektora generalnego urzędu ......................................... 4. Obsadzanie stanowiska dyrektora generalnego urzędu .................................. 5. Zmiana treści stosunku pracy dyrektora generalnego urzędu ......................... 6. Ustanie stosunku pracy dyrektora generalnego urzędu .................................. 7. Uwagi końcowe .............................................................................................. I. Uprawnienia pracownicze ojca wychowującego dziecko ................................... J. Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy w świetle prawa polskiego i wspólnotowego – wybrane zagadnienia ................
436 438 439 440 441 441 450
Część IV. Prawo administracyjne Rozdział I. Metodologia pracy SPP na przykładzie Centrum Informacji Administracyjnej ..................................................................................................... 1. Znaczenie zajęć w ramach CIA ...................................................................... 2. Rola opiekunów .............................................................................................. 3. Formy pracy podczas spotkań CIA ................................................................. 4. Warunki efektywności zajęć CIA ................................................................... 5. Etapy przygotowania opinii ............................................................................ 6. Konstrukcja opinii .......................................................................................... 7. Kryteria oceny wewnętrznej opinii ................................................................. Rozdział II. Kazusy ................................................................................................. A. „Becikowe” dla osoby przebywającej za granicą ............................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ B. Równoważnik pieniężny za brak lokalu mieszkalnego ....................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................. 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ C. Zwrot opłaty za kartę pojazdu ............................................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Pojęcie karty pojazdu samochodowego ..................................................... b. Podstawa prawna pobierania opłaty za kartę pojazdu samochodowego przez starostę .............................................................................................. c. Czy przepis § 1 pkt 1 rozporządzenia z 28.7.2003 r., mógł stanowić podstawę prawną do pobrania, w okresie poprzedzającym wydanie wyroku przez TK, opłaty za kartę pojazdu w wysokości 500 zł? .............. d. Na jakiej drodze można kwestionować odmowę zwrotu opłaty za kartę pojazdu? ..................................................................................................... D. Naruszenie stosunków wodnych na gruntach sąsiednich ....................................
471 471 472 472 473 474 477 477 479 479 479 479 483 483 483 484 485 486 487 487 487 488
488 489 490
XIV
E.
F.
G.
H.
I.
Spis treści
1. Stan faktyczny ................................................................................................. 2. Ocena prawna .................................................................................................. a. Podstawy normatywne przedmiotowego stanu faktycznego ..................... b. Właściwość rzeczowa organu administracji publicznej z zakresu zmiany stanu wód na sąsiednich gruntach .............................................................. c. Przekazanie sprawy pana Jana Kowalskiego Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanemu w Czeluściach ..................................................... 3. Podsumowanie ............................................................................................... Nienależnie pobrane świadczenia rodzinne ........................................................ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Powstanie długu celnego przy „mieniu przesiedleńczym” ................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Uciążliwe sąsiedztwo .......................................................................................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Działania Poradni ............................................................................................ Sprzedaż nieruchomości będących własnością gminy w trybie bezprzetargowym z uwzględnieniem prawa pierwszeństwa ............................... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Prawo pierwszeństwa w ujęciu normatywnym .......................................... b. Tryb zbywania nieruchomości na rzecz podmiotów korzystających z prawa pierwszeństwa ............................................................................... Nabycie w drodze spadku (darowizny) spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu – ulgi oraz konsekwencje z tytułu niezapłacenia podatku w terminie 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Podatnicy podatku od spadków i darowizn ................................................ b. Moment powstania obowiązku podatkowego ............................................ c. Sposób obliczania podatku od spadków i darowizn .................................. d. Organ podatkowy właściwy do pobrania podatku z tytułu objęcia spadku i darowizny ................................................................................................. e. Dokumenty, jakie należy dołączyć do zeznania podatkowego podatku od spadków i darowizn ............................................................................... f. Ulgi w zapłacie podatku od spadków i darowizn ....................................... g. Przedawnienie zobowiązania podatkowego ............................................... h. Sposób obliczania odsetek od zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn .................................................................
490 491 491 491 492 492 493 493 493 499 500 500 501 503 504 504 507 513 514 514 514 516 517 517 518 518 518 519 521 521 522 523 524
Spis treści i. Konsekwencje podatkowe z tytułu darowizny córce podatnika spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wynikające z faktu jej zameldowania w tym lokalu ....................................................................... rozdział iii. Artykuły ............................................................................................. A. Legalność a legalizm w realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego ........................................................................................................... 1. Zasady ogólne jako element wykładni przepisów prawa administracyjnego ... 2. Szczególna rola zasady państwa prawnego .................................................... 3. Zasada ne bis in idem w postępowaniu administracyjnym ............................. 4. Sfera prawnej legitymizacji władzy ................................................................ 5. Nowa sytuacja faktyczna wyzwaniem dla organów administracji publicznej ..... 6. Obowiązek podjęcia działań przeciwdziałających pogorszeniu warunków bezpieczeństwa drogowego ............................................................................ B. Zasada proporcjonalności a kara za usunięcie drzewa w świetle OchrPrzyrU ... C. Zasady ustalania właściwości organów podatkowych i egzekucyjnych w sprawach dotyczących orzekania o odpowiedzialności osób trzecich, udzielania ulg podatkowych oraz dokonywania zabezpieczeń na majątku i prowadzenia egzekucji wobec tych podmiotów ............................................... 1. Uwagi ogólne .................................................................................................. 2. Organ właściwy do orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej .............. 3. Ustalenie organu właściwego do rozpatrzenia wniosku o udzielenie ulg w zapłacie należności publicznoprawnej ........................................................ 4. Organ właściwy do dokonania zabezpieczenia wykonania obowiązku nałożonego na osobę trzecią ........................................................................... 5. Organ egzekucyjny właściwy do przeprowadzenia egzekucji wobec osoby trzeciej ............................................................................................................. 6. Wnioski ............................................................................................................ D. Uznanie w procedurze przyznawania pomocy społecznej – wybrane zagadnienia .......................................................................................................... 1. Uwagi ogólne .................................................................................................. 2. Uznanie w polskim prawie pomocy społecznej .............................................. 3. Zasada uznaniowości w pomocy społecznej w orzecznictwie NSA .............. 4. Uwagi końcowe .............................................................................................. E. Wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa ............................. 1. Wnioskodawca ................................................................................................ 2. Przedmiot interpretacji .................................................................................... 3. Właściwy organ .............................................................................................. 4. Treść wniosku o interpretację i jego wniesienie ............................................. 5. Wydanie interpretacji ...................................................................................... F. Uwag kilka o administracyjno-prawnych aspektach transseksualizmu .............. G. Ugoda administracyjna jako forma działania administracji ................................
XV
525 527 527 528 529 530 531 532 534 535
540 540 543 545 547 549 550 550 550 553 556 558 559 560 561 562 564 566 567 573
Spis treści
XVI
H. Kiedy powstaje spór kompetencyjny między organami administracji publicznej? Przyczynek do dyskusji .......................................................................................
580
część V. Varia rozdział i. Metodologia pracy w sekcji mediacji oraz poradni prawa medycznego .............................................................................................................. A. Metodologia nowotworzonej sekcji mediacji, oparta na amerykańskim modelu kliniki mediacji..................................................................................................... 1. Wprowadzenie ................................................................................................ 2. Struktura i formy kształcenia klinicznego w Polsce i podstawowe umiejętności prawnicze nabywane w klinikach prawa .................................. 3. Metodologia sekcji mediacji ........................................................................... a. Proces mediacji, a sekcja mediacji w strukturach UPP ............................. b. Metodologia sekcji mediacji ...................................................................... 4. Podsumowanie ................................................................................................ B. Działalność Studenckiej Poradni Prawa Medycznego Collegium Medicum w Krakowie ......................................................................................................... 1. Idea Studenckiej Poradni Prawa Medycznego ............................................... 2. Współpraca w ramach świadczenia pomocy prawnej .................................... 3. Odbiorcy usług świadczonych przez SPPM ................................................... 4. Organizacja SPPM .......................................................................................... 5. Prowadzenie zajęć w poradni ......................................................................... 6. Jak przygotować studentów do pracy w SPPM? ............................................ 7. Podsumowanie ................................................................................................ rozdział ii. Kazusy .................................................................................................. A. Skarga do ETPCz w Strasburgu. Odpowiedzialność radcy prawnego ................ 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. a. Skarga do ETPCz w Strasburgu ................................................................ b. Odpowiedzialność radcy prawnego ........................................................... 3. Działanie Poradni ............................................................................................ B. Możliwość zaprzeczenia ojcostwa w prawie polskim w świetle standardów EKPCz ................................................................................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................. 2. Zagadnienia wstępne ...................................................................................... 3. Aktualna regulacja zaprzeczenia ojcostwa w prawie polskim ....................... 4. Analiza warunków formalnych do wniesienia skargi ..................................... 5. Zarzuty naruszenia praw gwarantowanych Konwencją ................................. a. Prawo do rzetelnego procesu ..................................................................... b. Standard ochrony prawa do życia prywatnego i rodzinnego .....................
587 587 587 589 590 591 592 595 596 598 599 600 600 602 604 604 607 607 607 608 608 610 613 613 613 614 615 616 618 618 619
Spis treści
C.
D.
E.
F.
c. Naruszenie zasady niedyskryminacji ......................................................... 6. Podsumowanie ................................................................................................ Skuteczność dochodzenia roszczeń alimentacyjnych w Polsce i za granicą .... 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. 3. Działanie Poradni ............................................................................................ Skuteczność egzekucji roszczeń alimentacyjnych. Świadczenia zastępcze wypłacane przez fundusz alimentacyjny ............................................................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 3. Ocena prawna ................................................................................................. a. Warunki nabywania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego .. b. Procedura ubiegania się o świadczenia z funduszu .................................... 4. Działanie Poradni ............................................................................................ Problematyka autorskich praw majątkowych do utworu stworzonego w wyniku wykonywania umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej ............................. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna ................................................................................................. Instytucja dozwolonego użytku publicznego w sferze nadawania utworów w odniesieniu do osób prowadzących drobną działalność gospodarczą ............. 1. Stan faktyczny ................................................................................................ 2. Ocena prawna .................................................................................................
rozdział iii. Artykuły ............................................................................................. A. Prawo do sądu w orzecznictwie ETPCz w Strasburgu ........................................ 1. Wstęp .............................................................................................................. 2. Powody zainteresowania postępowaniem przed ETPCz w Strasburgu ......... 3. Europejski Trybunał Praw Człowieka ............................................................ 4. Postępowanie przed ETPCz w Strasburgu – informacje ogólne .................... 5. Problematyka prawa do sądu .......................................................................... a. Uwagi ogólne ............................................................................................. b. Przewlekłość postępowania w prawie polskim ......................................... c. Przewlekłość postępowania w orzecznictwie ETPCz ............................... d. Zachowanie zasady kontradyktoryjności postępowania ............................ e. Inne aspekty prawa do sądu ....................................................................... 6. Pełnomocnicy ................................................................................................. 7. Koszty sądowe ................................................................................................ 8. Środki odwoławcze ......................................................................................... 9. Wyrok ............................................................................................................. B. Ochrona obywateli i osób zamieszkujących w UE oraz jej ewolucja ................. 1. Wprowadzenie ................................................................................................ 2. Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej .............................................
XVII 623 623 624 624 625 626 627 627 627 628 629 630 631 631 631 636 636 636 641 641 641 641 642 643 644 644 645 646 650 651 652 653 653 654 655 655 658
XVIII
Spis treści
3. Prawo petycji i skarg ...................................................................................... a. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego ............................................. b. Prawo skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich ...................................... c. Prawo zwrócenia się do instytucji wspólnotowych ................................... d. Skarga do Trybunału Sprawiedliwości WE (Sąd Pierwszej Instancji, Sąd ds. Służby Publicznej UE) – informacje podstawowe ........................ 4. Prawo dostępu do dokumentów ..................................................................... 5. Prawo obywatelskie w Traktacie z Lizbony ................................................... C. Instytucja pomocy obcemu państwu w egzekucji administracyjnej ................... 1. Dyrektywa Rady Nr 76/308/EWG jako matryca instytucji pomocy międzynarodowej ............................................................................................ 2. Zakres przedmiotowy i źródła należności dochodzonych w trybie ustawy ... 3. Organ wykonujący i organ egzekucyjny ........................................................ 4. Formy pomocy i generalne przesłanki jej udzielenia ..................................... 5. Postępowanie w sprawie udzielenia informacji ............................................. 6. Postępowanie w sprawie powiadomienia zainteresowanego ......................... 7. Postępowanie w sprawie egzekucji lub zabezpieczenia należności ............... 8. Prawne instrumenty reakcji zobowiązanego wobec roszczeń niemieckiego Głównego Urzędu Celnego ............................................................................. 9. Kwestionowanie określonych we wniosku należności .................................. 10. Kwestionowanie dopuszczalności egzekucji .................................................. 11. Ocena i podsumowanie .................................................................................. D. Małżeńska spółka cywilna w świetle znowelizowanych przepisów KRO ........... 1. Wprowadzenie ................................................................................................ 2. Spółka cywilna w obrocie gospodarczym ...................................................... 3. Spółka cywilna między małżonkami a majątkowe stosunki małżeńskie ....... 4. Prowadzenie przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego małżonków w świetle nowych przepisów KRO ............................................. 5. Odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z działalności gospodarczej .. 6. Podsumowanie ................................................................................................ E. Prawo autorskie w działalności UPP ................................................................... 1. Wprowadzenie ................................................................................................ 2. Pojęcie dozwolonego użytku .......................................................................... 3. Użytek prywatny i użytek publiczny .............................................................. 4. Uniwersytecka Poradnia Prawa jako instytucja oświatowa lub naukowa w rozumieniu art. 27 PrAut ............................................................................ a. Instytucje naukowe i oświatowe w rozumieniu ustawy ............................ b. Student jako podmiot procesu dydaktycznego w ramach instytucji naukowej .................................................................................................... c. Uczelniane poradnie prawa jako instytucje oświatowe ............................. d. Zakres eksploatacji .....................................................................................
659 659 660 661 661 662 663 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 677 679 680 683 687 690 690 690 691 693 695 695 697 697 699
Spis treści
XIX
e. Korzystanie z baz danych jako dozwolona eksploatacja ........................... 5. Dozwolony użytek prywatny w pracy studentów UPP .................................. a. Kryterium kręgu uprawnionych osób ......................................................... b. Kryterium celu dozwolonego użytku osobistego, w tym użytek dla celów zawodowych ............................................................................................... c. Korzystanie ze specjalistycznych baz danych ........................................... 6. Prowadzenie archiwów akt przez SPP ............................................................ 7. Przekazywanie skopiowanych materiałów klientom jako załącznik do sporządzanych opinii ................................................................................. 8. Zakończenie .................................................................................................... F. Dyrektywa Rady 2003/86/WE z 22.92003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin ................................................................................................................... 1. Wprowadzenie ................................................................................................ 2. Zakres dyrektywy ........................................................................................... 3. Wnioski końcowe ...........................................................................................
701 703 704
indeks rzeczowy ......................................................................................................
717
705 706 707 707 708 708 708 710 716
