Jestem „eko” – jestem trendy PODRĘCZNIK DLA NAUCZYCIELA szkoła podstawowa, klasy 1–3

Partnerzy PROGRAMU:

Spis treści P Spis treści:

Wstęp ………………………………………………………………………………………………………… 1 Konspekty lekcji ………………………………………………………………………………3……… 3 Lekcja 1: Ruch to zdrowie ………………………………………………………………………………3……… 4 Lekcja 2: Człowiek jako część przyrody………………………………………………………3……… 6 Lekcja 3: Ekologiczne zakupy………………………………………………………………………………3……… 8 Lekcja 4: Transport ekologiczny………………………………………………………………………………3……… 10 Lekcja 5: Jak urządzić ekologiczne przyjęcie?………………………………………………3……… 12 Pomoc dzieciom w potrzebie i edukacja lokalnej społeczności ………………………………………… 14 Wolontariat – wstęp ………………………………………………………………………………………………… 17 Wolontariat – szkoła podstawowa, klasy 1–3 …………………………………………………………………………………… 18 Karty pracy ………………………………………………………………………………… 21

Patron honorowy programu: Minister Edukacji Narodowej

Patronat honorowy Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Środowiska, Głównego Konserwatora Przyrody Janusza Zaleskiego

Partnerzy PROGRAMU:

Materiały stworzone w ramach programu „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.”, pozytywnie zaopiniowane przez doradców metodycznych nauczania przedszkolnego, wczesnoszkolnego i szkoły podstawowej. Zespół redakcyjny: Katarzyna Dulińska, Anna Jarocińska, Justyna Niewolewska, Marta Szczypek, Natalia Mileszyk Redakcja merytoryczna: Dorota Luberda

Opracowanie graficzne i skład: Barbara Sadowska Okładka i ilustracje: Barbara Sadowska Korekta: Magdalena Lis-Micek

Fundacja Nasza Ziemia, ul. Hoża 3 m. 5, 00-528 Warszawa, www.naszaziemia.pl Warszawa 2010

ISBN 978-83-906300-8-3

O Programie

Ogólnopolski program edukacyjny „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.” łączy edukację ekologiczną i obywatelską dzieci z działaniami na rzecz środowiska naturalnego. Jego celem jest stworzenie możliwości do lepszego i wielostronnego rozwoju młodych ludzi, zwłaszcza tych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji materialnej i społecznej, oraz rozwijanie ich talentów i wiedzy, co jednocześnie przyczyni się do osiągnięcia realnych korzyści dla środowiska.

Program jest częścią międzynarodowej kampanii firmy Procter & Gamble o nazwie „P&G Live, Learn and Thrive”. Jest ona poświęcona dzieciom w potrzebie, wspieraniu ich edukacji, a także umożliwianiu zdrowego życia i zrównoważonego rozwoju. Polska edycja programu 2009–2010 jest realizowana w ramach partnerstwa firmy Procter & Gamble i Fundacji Nasza Ziemia i jest prowadzona w Klubach Naszej Ziemi na terenie całego kraju. Działalność klubów biorących udział w programie opiera się na realizacji jednego z czterech tematów zaproponowanych przez organizatorów: • Ptasie ogrody – chrońmy bioróżnorodność. Celem zajęć jest zaprojektowanie i założenie w okolicach klubu siedliska, w którym będą mogły schronić się ptaki. • Woda – podstawa życia. Zajęcia obejmują informacje z zakresu ochrony zasobów wodnych Ziemi. • Człowiek jako część ekosystemu. Zajęcia ukazują, w jaki sposób człowiek oddziałuje na środowisko. • Jestem „eko” – jestem trendy. Zajęcia prezentują możliwość łączenia zdrowego rozwoju człowieka z dbaniem o środowisko.

Dodatkowo wszystkie kluby, które zdecydowały się wziąć udział w Konkursie Grantowym realizowanym w ramach programu, mają możliwość przeprowadzenia autorskich projektów edukacji ekologicznej.

Partnerzy Więcej szczegółów na temat programu można znaleźć na stronie www.pgrozwija.pl.

Partnerzy

Fundacja Nasza Ziemia jest organizacją pozarządową założoną w 1994 roku przez Mirę Stanisławską-Meysztowicz. Realizuje cele mające status pożytku publicznego, specjalizując się w edukacji ekologicznej i obywatelskiej. Od początku swego istnienia koordynuje w Polsce kampanię „Sprzątanie świata”, będącą częścią międzynarodowego ruchu na rzecz ochrony środowiska Clean up the World. W ruchu tym uczestniczy blisko 40 milionów wolontariuszy na całym świecie.

Fundacja prowadzi również – wspólnie z samorządami, szkołami, organizacjami, przedstawicielami świta biznesu i mediami – liczne całoroczne programy na rzecz ochrony środowiska. Propagują one zintegrowaną gospodarkę odpadami, społeczne akcje zalesień, idee zrównoważonego rozwoju, wiedzę na temat zmian klimatu i wiele innych. Kluczową częścią prowadzonych działań jest edukacja ekologiczna. Więcej na www.naszaziemia.pl.

Procter & Gamble to jedna z największych, międzynarodowych firm FMCG. Cztery miliardy razy dziennie marki P&G pojawiają się w życiu ludzi na całym świecie. Firma posiada jeden z najsilniejszych portfeli asortymentowych, w skład którego wchodzą godne zaufania, wiodące marki wysokiej jakości, takie jak: Pampers®, Ariel®, Vizir®, Bonux®, Always®, Tampax®, Pantene®, Lenor®, Olay®, Head & Shoulders®, Wella®, Herbal Essences®, Blend-a-med®, Naturella®, Oral-B®, Duracell®, Mach3®, Gillette® oraz Braun®. Misją Procter & Gamble jest poprawianie jakości życia konsumentów na całym świecie przez dostarczanie produktów i usług o najwyższej jakości oraz poprzez działalność społeczną, która stanowi integralny element strategii P&G. Wszystkie podejmowane przez P&G działania odwołują się do wartości i zasad, które zostały rozwinięte i zakorzenione w kulturze organizacyjnej w ciągu ponad 170 lat istnienia firmy. Są one oparte na szacunku, uczciwości i pasji.

Jestem „eko” – jestem trendy

Wstęp 1

Jestem „eko” – jestem trendy

2

„P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.” – program jest częścią międzynarodowej kampanii firmy Procter & Gamble o nazwie „P&G Live, Learn & Thrive”. Jest ona poświęcona dzieciom: wspieraniu ich edukacji, a także umożliwianiu zdrowego życia i rozwoju. Od 2006 roku kampania realizowana jest na warszawskim Targówku, od 2009 roku została rozszerzona na całą Polskę. Ideą nowej formy programu prowadzonego w Polsce jest połączenie działania na rzecz środowiska z działaniami na rzecz dzieci, zwłaszcza tych najbardziej potrzebujących, i ma on formę edukacji ekologicznej realizowanej w Klubach Naszej Ziemi na terenie całego kraju.

Jestem„eko” Jestem „eko” – jestem trendy

Celem cyklu jest wykształcenie w dzieciach postawy opartej na szacunku zarówno do człowieka, jak i otaczającej go przyrody, oraz uświadomienie im konieczności dbania o własny rozwój fizyczny.

Podczas pierwszych zajęć – „Ruch to zdrowie” – dzieci dowiedzą się, jak ważne jest utrzymanie prawidłowej kondycji fizycznej i jak połączyć sport z odkrywaniem świata przyrody. Dzięki atrakcyjnym grom terenowym klubowicze w łatwy sposób będą mogli przyswoić podstawowe zasady orientacji w terenie, pakowania ekwipunku na dłuższe wycieczki, a przede wszystkim zostaną zachęceni do wnikliwej obserwacji natury podczas przebywania na jej łonie. Druga lekcja, „Człowiek jako część przyrody”, pomoże uświadomić dzieciom, że przyroda jest częścią naszego otoczenia i należy o nią dbać. Dzieci dowiedzą się m.in., czym jest przyroda i jaki wpływ ma działalność człowieka na stan środowiska. Poznają także podstawowe zasady dbania o przyrodę na co dzień.

Podczas trzeciej lekcji – „Ekologiczne zakupy” – klubowicze nauczą się, jak dokonywać zakupów w trosce o zrównoważony rozwój. Dowiedzą się m.in., jakiego rodzaju opakowania produktów wybierać, aby zmniejszyć ilość wykorzystywanych do ich produkcji materiałów. W tym celu poznają tzw. ekoznaki i zasady segregacji odpadów oraz recyklingu. Na koniec lekcji zgłębią zagadnienie zdrowej żywności i poznają zasady zrównoważonej diety.

Czwarta lekcja, „Transport ekologiczny”, przekaże dzieciom zasady, jak przemieszczać się, aby nie zanieczyszczać środowiska i jednocześnie dbać o własną kondycję. Dzieci będą miały okazję dowiedzieć się m.in., jaki środek transportu najbardziej szkodzi przyrodzie, jak sprawić, aby jazda samochodem była bardziej przyjazna środowisku i dlaczego warto korzystać z transportu publicznego. Celem piątej lekcji: „Jak urządzić ekologiczne przyjęcie?”, jest zorganizowanie przyjęcia z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, które dzieci przyswoiły podczas całego cyklu.

Ostatnie zajęcia, „Jak pomóc dzieciom w potrzebie”, zapoznają dzieci z ideą wolontariatu i, poprzez zachęcenie ich do zorganizowania kilku zajęć ekologicznych dla dzieci spoza klubu, uświadomią klubowiczom konieczność pomocy potrzebującym, zwłaszcza dzieciom mieszkającym w ich najbliższej okolicy.

www.pgrozwija.pl

Konspekty lekcji do tematu:

Jestem „eko”– jestem trendy

szkoła podstawowa, klasy 1–3

Jestem „eko” – jestem trendy

1

4

Lekcja 1: Ruch to zdrowie Czas spotkania: 2 godziny

Cele:

• Przyzwyczajanie dzieci do regularnego wysiłku fizycznego. • Rozwijanie umiejętności obserwowania przyrody. • Wyrabianie umiejętności pakowania plecaka.

Metody pracy:

Gra terenowa, pogadanka z elementami ilustrowania.

Formy pracy:

Zespołowa, grupowa, pytań pomocniczych.

Środki dydaktyczne: • • • •

rysunek wędrowca (ilość części zależna od liczby punktów gry terenowej), plecak, karta pracy: „Jakie jest moje drzewo”, rzeczy do zapakowania do plecaka przydatne i nieprzydatne; przykład pakowania na wycieczkę jednodniową; rzeczy konieczne: picie, coś do jedzenia na wędrówkę, np. czekolada, coś ciepłego do ubrania, czapka/szalik, ubranie na cebulkę, skarpetki na zmianę.

Przebieg lekcji

Wprowadzenie:

Wstęp na temat programu „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.”: • Informacje o uczestnictwie w programie; • Tematy lekcji to ekozakupy i zdrowe żywienie, ruch to zdrowie, transport ekologiczny oraz organizowanie przyjęcia; • Zaproszenie na stronę internetową programu: www.pgrozwija.pl.

Pogadanka:

Nauczyciel próbuje przekonać dzieci, że aby móc dbać o przyrodę, powinny same być zdrowe, dlatego ważne jest spędzanie czasu na świeżym powietrzu. N: Co trzeba robić, żeby być zdrowym? N: Żeby być zdrowym, trzeba przebywać na świeżym powietrzu, dlatego dziś pójdziemy na spacer. Co można robić na dworze?

Realizacja tematu Gra terenowa:

Zadaniem dzieci jest wykonywanie poleceń, które są przypisane do kolejnych punktów w terenie. Liczba punktów zależna jest od inicjatywy nauczyciela, ilości czasu i wielkości terenu. Punkty nie muszą być zaznaczone. Miejsca wyznacza nauczyciel według wielkości terenu i dostępnego czasu. Po wykonaniu każdego z punktów dzieci dostają fragment układanki. Proponowane punkty w grze: Gra zmysłów – wspólne szukanie czegoś, co wpływa na zmysły. Zabawa rozwija wyobraźnię i kreatywne myślenie. Dzieci wspólnie szukają elementów. Po skończonej zabawie należy porozmawiać o znalezionych skarbach i spróbować wyciągnąć wnioski (wszystko, co jest naturalne, jest ważne; najłatwiej znaleźć śmieci, bo za dużo ludzie ich wyrzucają). Lista elementów do szukania: • coś, co mógłbyś pokochać, • liść z naroślą, • trzy różne nasiona, • coś naturalnego, prostego,

www.pgrozwija.pl

• • • • • • • • • • • • • •

coś, co przypomina Ci samego siebie, coś ważnego dla przyrody, coś wydającego odgłosy, odpadki zostawione przez człowieka, coś naturalnego, zupełnie bezużytecznego, coś wyrzuconego, opadły liść, coś, co pachnie, coś puszystego, coś chłodnego, coś miękkiego, coś twardego, coś ostrego, coś okrągłego.

Małe biwaczki – dzieci w ciągu określonego czasu muszą stworzyć małe obozowisko złożone z naturalnych elementów, takich jak liście, owoce, gałązki. Przykłady: z małych gałązek można zrobić ognisko; z patyków i liści namiot, ogrodzenie z samych patyków, a łóżko z trawy i patyków. Po stworzeniu obozowiska dzieci dostają element układanki. Sztafeta – dzieci dzielone są na grupy trzy- lub pięcioosobowe. Każda z grup znajduje dla siebie patyk. Wyznaczana jest linia startu/mety, na której stoi nauczyciel, oraz drzewa, które dzieci mają okrążyć. Dzieci biegają kolejno od startu, okrążając drzewa, do mety. Zwycięża drużyna, która zrobi to najszybciej. Następnie dzieci dostają fragment układanki. Drzewo – dzieci wybierają swoje ulubione drzewo, a następnie uzupełniają dołączoną kartę pracy „Jakie jest moje dzrewo”. Zbieranie rzeczy na czas – dzieci dzielimy na grupy i prosimy o przyniesienie jak najszybciej jakiegoś elementu przyrodniczego, którym może być: kamyk, kawałek kory, trawa, liść, orzeszek. Elementy trzeba dopasować do terenu gry. Na końcu dzieci wracają do sali i układają układankę.

Pogadanka:

Nauczyciel pyta dzieci o wrażenia z wycieczki. Następnie pokazuje dzieciom, jak należy pakować plecak. Ważne w czasie pakowania są dwie zasady: żeby rzeczy nie zajmowały dużo miejsca (należy więc je składać i starannie układać) oraz żeby nie zabierać niczego niepotrzebnego, aby plecak nie był ciężki. N: Czy podobała się Wam wycieczka? N: Czy uważacie, że ruch na świeżym powietrzu jest ważny? Dlaczego? N: Jesteśmy częścią środowiska, więc nasze dobre zdrowie jest także ważne. Jeśli będziemy chorzy, nie będziemy mogli pomagać przyrodzie. N: Czy bardzo się zmęczyliście na spacerze? N: Spójrzcie na rysunek: czy gdybyście mieli taki plecak, zmęczylibyście się bardziej? N: Jak należy pakować plecak? N: Co należy zapakować do plecaka? Nauczyciel wyciąga plecak i każe uczniom powiedzieć, jakie rzeczy są przydatne w podróży, a jakie nie.

Podsumowanie i ewaluacja:

N: Czy ruch na świeżym powietrzu jest zdrowy? N: Czego nauczyliście się na dzisiejszych zajęciach? Nauczyciel prosi uczniów o ocenę, czy podobała im się lekcja (najlepiej w skali dziesięciostopniowej).

Zróbmy coś dla innych – proponowane działania:

• Zaproszenie na spacer dzieci z innej placówki. • Wspólna miniolimpiada dzieci z mieszanymi składami drużyn z dwóch placówek.

Możliwości pogłębiania wiedzy:

• Współpraca z nauczycielem WF, który pokaże dzieciom, jakie ćwiczenia są najlepsze dla dbania o zdrowie. • Rozpropagowanie turystyki wśród dzieci poprzez uczestnictwo w kołach turystycznych.

Jestem „eko” – jestem trendy

5

Jestem „eko” – jestem trendy

2

6

Lekcja 2: Człowiek jako część przyrody Czas spotkania: 60 minut

Cele:

• Zapoznanie z działaniami sprzyjającymi ochronie przyrody: oszczędzaniem wody, energii oraz segregowaniem odpadów. • Uświadomienie, czym jest przyroda. • Wskazanie roli i wpływu człowieka na środowisko.

Metody pracy:

Pogadanka, gra dydaktyczna, tworzenie plakatu.

Formy pracy:

Pytania pomocnicze, praca zespołowa, grupowa.

Środki dydaktyczne:

• dwa duże kartony do rysowania, • małe karteczki z napisanymi sposobami ochrony środowiska.

Przebieg lekcji

Wprowadzenie – pogadanka:

Nauczyciel mówi dzieciom, że przyroda jest obecna także w najbliższym otoczeniu. N: Co to jest przyroda? N: Czy w naszym otoczeniu jest przyroda? N: Jaka przyroda jest w okolicy waszego domu?

Realizacja tematu

Gra dydaktyczna – rola człowieka w środowisku:

• Na kartonie rysowane są dwa koła, jedno w drugim. W najmniejszym wpisywane są imiona dzieci. • Na zewnątrz okręgów dzieci rysują naturalne elementy przyrody – idealne środowisko (góry, jeziora, drzewa, pola, zwierzęta, rośliny itd.). • W środkowym okręgu rysują to, co dzieli ludzi, czyli także dzieci, od narysowanej przyrody (przemysł, budynki, elementy antropogeniczne). • Ostatnim etapem jest zapytanie dzieci, w jaki sposób mogą zbliżyć się do przyrody, niwelując wpływ elementów ze środkowego okręgu.

Pogadanka:

N: Dlaczego potrzebujemy przyrody? Uczniowie wymieniają, do czego człowiek używa środowiska przyrodniczego (np. pozyskiwanie produktów spożywczych, ubrań). N: Wszystko, czego używamy w przyrodzie, wraca do niej, gdy to zużyjemy. Zasoby przyrody są skończone i kiedyś powtórnie użyjemy tych rzeczy, które wyrzuciliśmy. Dlatego w jak najlepszym stanie powinniśmy oddać te elementy przyrodzie. Powinniśmy umieć zachować równowagę między ludźmi a środowiskiem.

Plakat – podstawowe wskazówki dotyczące ochrony przyrody:

Na kartkach zapisane są różne sposoby ochrony środowiska. Na plakacie wymieniono rozmaite kategorie. Dzieci mają za zadanie wspólnie dopasować sposób postępowania do odpowiedniej kategorii. Następnie plakat może zostać powieszony w pomieszczeniu, gdzie odbywają się spotkania klubu. Kategorie i dopasowane do nich sposoby ochrony przyrody: • Oszczędzanie energii – wyłączaj niepotrzebne oświetlenie, stosuj żarówki energooszczędne, zamykaj lodówkę, wyłączaj niepotrzebne urządzenia (np. nieużywaną ładowarkę), gotuj tylko potrzebną ilość wody.

www.pgrozwija.pl

• Oszczędzanie i ochrona wody – zakręcaj krany w czasie mycia zębów, uszczelniaj instalacje, bierz prysznic zamiast kąpieli w wannie, pierz przy wypełnionej pralce. • Przetwarzanie i odpady – segregowanie odpadów. Oddzielnie wyrzucaj szkło bezbarwne (pojemnik biały) i kolorowe (pojemnik zielony), plastik i metale (pojemnik żółty), a także papier (pojemnik niebieski). Sprzęt elektroniczny zwracaj do sklepu. Baterie wyrzucaj do odpowiednich pojemników. Nie wylewaj do zlewów czy ubikacji substancji niebezpiecznych. Używaj kartki papieru z obu stron, bierz na zakupy torby wielokrotnego użytku.

Podsumowanie i ewaluacja:

Nauczyciel zadaje pytania. N: Co to jest przyroda? N: Jak można chronić przyrodę, przebywając w domu? N: Czy podobały się Wam zajęcia? (niech uczniowie ocenią je w skali od 1 do 10).

Wstęp do następnych zajęć:

Dzieci na następne zajęcia mają przynieść opakowania po różnych produktach.

Zróbmy coś dla innych – proponowane działania:

• Aukcja prac plastycznych. W ramach zajęć plastycznych dzieci mogą wykonać prace na tematy ekologiczne. Temat prac może być dowolny lub ściśle związany z tematem programu. Proponowane tematy: • Jak chronić przyrodę na co dzień? • Przyroda wokół mojego domu. • Moje wymarzone miejsce na wakacje.

Prace należy zgromadzić na wystawie. Na aukcję można zaprosić rodziców, nauczycieli, inne klasy z tej samej placówki i ich rodziny. Zgromadzone pieniądze mogą posłużyć samej placówce, np. na zakup sprzętu, lub wspomóc inny ośrodek zrzeszający dzieci w potrzebie.

Możliwości pogłębiania wiedzy:

• Wycieczka do sortowni odpadów lub centrum recyklingu.

Jestem „eko” – jestem trendy

7

Jestem „eko” – jestem trendy

3

8

Lekcja 3: Ekologiczne zakupy Czas spotkania: 75 minut

Cele:

• Podkreślenie znaczenia wyborów w czasie zakupów. • Przekazanie informacji o znakach ekologicznych na produktach. • Wskazanie, jakie produkty należy wybierać, aby były ekologiczne i zdrowe.

Metody pracy:

Pogadanka, gra dydaktyczna, tworzenie plakatu edukacyjnego.

Formy pracy:

Pytania pomocnicze, praca zespołowa, grupowa.

Środki dydaktyczne:

• kartony do tworzenia plakatów, • opakowania po produktach, • informacja o znakach ekologicznych.

Przebieg lekcji

Wprowadzenie – pogadanka (nawiązanie do poprzednich lekcji):

Nauczyciel przypomina dzieciom o konieczności segregowania odpadów. N: Na poprzednich zajęciach przypomnieliście sobie, co trzeba robić ze śmieciami. Opowiedzcie o tym. N: Czy zużyte opakowania są śmieciami? N: Opakowania są częścią przyrody, dlatego należy dbać, żeby wróciły do przyrody, nie zanieczyszczając jej. Można je przetwarzać, gdy są posegregowane. Czy opakowań powinno być dużo?

Realizacja tematu

Konkurs na najlepsze opakowanie:

Nauczyciel organizuje konkurs na najlepsze opakowanie pod względem ekologicznym, wybierając te, które przyniosły dzieci. Analizowane są trzy cechy opakowań. Dzieci proszone są o zgromadzenie ich w jednym miejscu. • Analiza wielkości opakowania: Dzieci mają ustawić opakowania w kolejności od największego do najmniejszego według objętości i zastanowić się, czy nie dałoby się zapakować rzeczy, które w nich były, w mniejsze opakowania, co jest bardziej ekologiczne. N: Jakie opakowania są lepsze dla środowiska? Składające się z kilku małych opakowań, czy jedno duże? N: Lepsze są opakowania o większej objętości, bo zużywa się mniej materiału. • Analiza trwałości i możliwości ponownego wykorzystania: Dzieci wymyślają, co można zrobić ze zużytych opakowań (dekoracje, itd.). N: Jakie opakowania są lepsze? Trwałe czy jednorazowe? N: Czy torba, jakiej używacie do przenoszenia zakupów, może być wielorazowego użytku? N: Czy jest to ekologiczne? • Analiza składu opakowania: Dzieci mają za zadanie podzielić opakowania na grupy według ich składu (papier, plastik, metal, szkło, opakowania mieszane), a następnie powiedzieć, do jakiego pojemnika wyrzucane są odpady. Podsumowanie: N: Jakie produkty należy wybierać pod względem opakowań?

www.pgrozwija.pl

Pogadanka – ekoznaki:

N: Na opakowaniach narysowane są znaki, które informują o produkcie oraz opakowaniu – ekoznaki. Obejrzyjcie opakowania i powiedzcie, jakie są na nich znaki. Uczniowie pokazują znaki, które są na bieżąco wyjaśniane przez nauczyciela. Na końcu nauczyciel objaśnia te, które nie zostały wymienione, a które są jego zdaniem ważne.

Tworzenie plakatu informacyjnego – ekoznaki:

Dzieci wybierają najważniejsze ich zdaniem ekoznaki i przygotowują plakat, który będzie je promował. Z okazji Dnia Ziemi dzieci mogą zorganizować happening informacyjny przed lokalnym sklepem.

Pogadanka – jakie produkty należy wybierać, co jest zdrowe:

Nauczyciel prowadzi pogadankę, przekazując następujące informacje: nie należy kupować zbędnego jedzenia, które potem będzie zmarnowane i wyrzucone. Pamiętajmy, że im mniej wyrzuconych opakowań, tym mniej śmieci. W przypadku jedzenia wskazuje, że bardziej ekologiczne są produkty lokalne, ponieważ nie muszą być dodatkowo konserwowane, żeby przetrwać podróż, mają mniej konserwantów. Nie są transportowane z daleka, więc samochody nie wydzielają spalin. N: Im mniej wyrzuconych opakowań, tym mniej śmieci. Co jeszcze można zrobić, żeby było ich mniej? N: Czy zdarzyło się Wam wyrzucić niezjedzoną kanapkę? N: Czy jedzenie można wyrzucać? Dlaczego? N: Jak myślicie, jakie produkty spożywcze są bardziej ekologiczne? Produkowane przez ludzi mieszkających w naszej okolicy, czy sprowadzane z daleka? N: Jaka żywność jest zdrowa?

Podsumowanie i ewaluacja:

N: Mamy wpływ na to, co kupujemy i jemy. Co jest ważne przy zakupach? Nauczyciel prosi dzieci o ocenę lekcji w skali od 1 do 10.

Wstęp do następnej lekcji:

Nauczyciel ma poinformować dzieci, że na następnych zajęciach będą rozmawiali o różnych rodzajach transportu. Samochody wydzielają szkodliwe gazy oraz pyły. Żeby udowodnić, że w powietrzu unoszą się pyły, nauczyciel w obecności dzieci umieszcza w pobliżu drogi plastikowy kubek z naklejoną zamiast wieczka dwustronną taśmą klejącą. Po pewnym czasie, np. po tygodniu, osadzą się na taśmie zanieczyszczenia.

Zróbmy coś dla innych – proponowane działania:

• Sugerowany jest happening informujący o znakach, które są umieszczane na produktach, czyli ekoznakach. Może on odbyć się na terenie placówki, w której działa klub, lub innej – jeśli głównym odbiorcą happeningu mają być dzieci z innej placówki.

Możliwości pogłębiania wiedzy:

• Spotkanie z lokalnym producentem żywności, który może przedstawić dzieciom proces produkcji. • Spotkanie z rolnikiem, który produkuje żywność ekologiczną, wizyta w gospodarstwie ekologicznym.

Jestem „eko” – jestem trendy

9

Jestem „eko” – jestem trendy

4

10

Lekcja 4: Transport ekologiczny Czas spotkania: 60 minut

Cele:

• Wskazanie zdrowych i ekologicznych środków transportu. • Wyjaśnienie, czym są spaliny. • Wyjaśnienie, dlaczego ważne jest wykorzystywanie ekologicznych środków transportu.

Metody pracy:

Pogadanka, tworzenie plakatu ekologicznego, doświadczenie.

Formy pracy:

Pytania pomocnicze, praca zespołowa, grupowa.

Środki dydaktyczne:

• rysunki lub zdjęcia czystego krajobrazu i miasta z kominami, samochodami, kopalniami; • ilustracje/zdjęcia środków transportu, np. rower, na piechotę, żaglówka, łódź wiosłowa, sanie, koń, autobus, pociąg, autokar, statek, prom, samochód osobowy, ciężarówka, samolot, motorówka, rakieta, motor, skuter, helikopter; • karton do tworzenia plakatu; • słoik z dwutlenkiem węgla; • świeczka; • kubek z taśmą klejącą umieszczony w okolicach drogi tydzień wcześniej.

Przebieg lekcji

Wprowadzenie – pogadanka:

Nauczyciel pokazuje dzieciom dwa zdjęcia lub rysunki: jeden krajobrazu przyrodniczego, drugi miasta z kominami. Następnie nauczyciel zadaje pytania, gdzie powietrze jest czystsze. Wspomina o spalinach zawierających dwutlenek węgla, pyły, które są szkodliwe dla człowieka i środowiska. N: Gdzie jest czystsze powietrze? Dlaczego? N: Co wydzielają samochody? N: Czy to jest szkodliwe?

Realizacja tematu Pogadanka:

N: Jak można się przemieszczać? Dzieci wymieniają różnego rodzaju sposoby przemieszczania się, nauczyciel pokazuje im ilustracje. Nastepnie dzieli dzieci na grupy, przydzielając im środki transportu. Zadaniem dzieci jest opowiedzieć, jaki został im przydzielony środek transportu. Na koniec nauczyciel dochodzi do pojęcia transportu ekologicznego. N: Kiedy wykorzystujemy tylko swoją siłę? N: Kiedy najbardziej szkodzi się środowisku? N: Jak myślicie, kiedy najlepiej dla środowiska? N: Co jest dla nas najzdrowsze? Jak się przemieszczać, gdy mamy się dostać gdzieś blisko? N: A jak trzeba pojechać gdzieś daleko, to jakie pojazdy mogą przewieźć najwięcej pasażerów? N: Jakie pojazdy mogą przewozić mniej pasażerów? N: Gdy musimy pojechać gdzieś daleko, jaki transport powinniśmy wybrać, żeby zużyć jak najmniej paliwa?

Tworzenie plakatu – ekologiczny transport:

Ilustracje ze sposobami przemieszczania się umieszczane są przez uczniów w odpowiednich kategoriach. Kategorie:

www.pgrozwija.pl

• ekologicznie i zdrowo: rower, na piechotę, żaglówka, łódź wiosłowa, sanie, koń; • ekologicznie: autobus, pociąg, autokar, statek, prom; • nieekologicznie: samochód osobowy, ciężarówka, samolot, motorówka, rakieta, motor, skuter, helikopter; Plakat umieszczany jest w widocznym miejscu spotkań dzieci.

Doświadczenie 1 – Czy dwutlenek węgla naprawdę istnieje?

Do przygotowania: • Słoik z dwutlenkiem węgla – należy włożyć do słoika świeczkę, zapalić ją i zakręcić słoik. Odczekać, aż świeczka zgaśnie, odkręcić słoik, wyjąć świeczkę. Mieszanina gazów jest cięższa od powietrza, więc nie wyleci ze słoika. Następnie zakręcamy słoik. • Świeczka – do zapalenia na lekcji. Nauczyciel tłumaczy, że samochody wydzielają gaz – dwutlenek węgla. Jeśli jest go w powietrzu za dużo, powoduje, że wzrasta temperatura na Ziemi i zmienia się klimat. Nauczyciel tłumaczy, że w wyniku spalania, do którego potrzebny jest tlen, powstaje energia, która porusza samochody. Ale powstaje także dużo dwutlenku węgla. Nauczyciel pyta dzieci, co można zrobić, aby samochodów było mniej. Tłumaczy, że rozsądnie jest korzystać ze środków transportu, wybierać transport ekologiczny.

Doświadczenie 2 – Co poza gazami wydzielają samochody i co nam szkodzi?

N: Samochody wydzielają także pyły. Mogą dostawać się do układu oddechowego człowieka i drażnić go. Tydzień temu wystawiliśmy kubeczek z taśmą klejącą blisko drogi. Sprawdźmy, czy coś przyczepiło się do taśmy klejącej. Uczniowie analizują zabrudzoną taśmę. N: Zabrudzenie to pyły wydzielane przez pojazdy. Nie widać ich gołym okiem, ale są w powietrzu, które wdychamy. Im więcej samochodów, tym więcej pyłów. Co można zrobić, żeby tego pyłu było coraz mniej? Na koniec nauczyciel może wspomnieć o ekopaliwach.

Podsumowanie i ewaluacja:

Nauczyciel prosi uczniów, żeby narysowali ekologiczny środek transportu, a potem mają powiedzieć, co narysowali. Na koniec prosi o ocenę lekcji w skali od 1 do 10.

Zróbmy coś dla innych – proponowane działania:

• Festyn zorganizowany z okazji Dnia Ziemi, który można urządzić dla dzieci i ich rodzin w placówce edukacyjnej. W ramach niego dzieci mogą przygotować wystawę prac plastycznych promujących ekologiczny transport a także przygotować przedstawienie dla innych dzieci dotyczące ochrony środowiska.

Możliwości pogłębiania wiedzy:

• Poszukanie w Internecie informacji o transporcie ekologicznym.

Jestem „eko” – jestem trendy

11

Jestem „eko” – jestem trendy

5

12

Lekcja 5: Jak urządzić ekologiczne przyjęcie? Czas spotkania: 2–3 godziny

Cele:

• Zaplanowanie i zorganizowanie przyjęcia w oparciu o zasady, które zostały przedstawione na poprzednich zajęciach. • Wykorzystanie w praktyce zdobytych informacji. • Sprawdzenie stopnia przyswojenia informacji przez uczniów.

Metody pracy:

Zakupy, przygotowywanie posiłku, prezentacja prac plastycznych, organizowanie przyjęcia.

Formy pracy:

Grupowa, zbiorowa.

Przygotowanie:

Przyjęcie można przygotować na wiele sposobów, jednak powinno składać się z następujących etapów: 1. Zaproszenia – w przyjęciu mogą uczestniczyć wyłącznie dzieci, nie tylko z tej samej klasy. W takich sytuacjach bardzo cenne jest zaproszenie rodziców, którzy mogą pomóc w przygotowaniach. Ważne jest zaplanowanie, ile osób będzie na przyjęciu. Bardzo dobrym pomysłem jest zaproszenie lokalnych mediów, przygotowanie zaproszeń ekologicznych (z ekologicznego papieru, itd.). 2. Zaplanowanie menu – powinno być zdrowe, smaczne i dostosowane do ilości osób. W planowaniu menu powinni uczestniczyć dzieci i rodzice lub opiekunowie, jednak to nauczyciel podejmuje ostateczną decyzję oraz tworzy listę produktów, które będą potrzebne. Podstawowe zasady: • przygotowanie zdrowego jedzenia, • używanie jak najmniej przetworzonych produktów, • wykorzystanie produktów od lokalnych producentów, • przygotowanie potraw przez dzieci, • użycie produktów bez barwników i konserwantów, • nie jest wykluczone przyniesienie ze sobą słodyczy, jednak należy pamiętać, żeby były jak najbardziej naturalne, np. gorzka czekolada, suszone owoce czy domowe ciasta. 3. Zakupienie produktów – najlepiej, jeśli produkty będą wybierane przez dzieci według zasad, których się nauczyły. W tym przypadku ważne są także opakowania (jak najmniejsza ich ilość). 4. Przygotowanie posiłku – powinno odbyć się wspólnie z dziećmi. 5. Udekorowanie: • dekoracje ze zużytych opakowań, • obrus lub serwetki z materiału, a nie papierowe serwetki jednorazowego użytku, • naczynia – najlepiej szklane lub ceramiczne wielorazowego użytku (np. pożyczone ze stołówki). 6. Przygotowanie atrakcji dla dzieci: • pokaz prac plastycznych dotyczących ekologii, • prezentacja wykonanych plakatów o treściach ekologicznych, • pokaz prac na temat miejsc przyrodniczych (fragment przyrody blisko domu z zajęć na temat „Człowiek jako część przyrody”), • prezentacja plakatów informujących o ekologicznym transporcie, jak chronić przyrodę oraz ekoznakach, • konkursy dotyczące wiedzy ekologicznej. 7. Zakończenie i sprzątanie – segregacja śmieci, sprzątanie wspólnie z dziećmi. Przykładowe menu: • sałatki zrobione ze świeżych produktów lokalnych, • kanapki, • owoce.

www.pgrozwija.pl

Konkurs ekologiczny: Pytania:

• Co należy robić z odpadkami, których nie można już wykorzystać? Odpowiedź: segregować. • Co mogą oznaczać ekoznaki? • Wymień trzy ekologiczne środki transportu. Odpowiedź: rower, żaglówka, łódź wiosłowa, sanie, koń, autobus, pociąg, autokar, statek, prom. • Co należy zapakować do plecaka na wycieczkę jednodniową? Odpowiedź: ubrania, picie, coś do jedzenia. • Jakie opakowania są najlepsze: duże czy małe? Odpowiedź: duże. • Czego nie powinno się jeść, bo jest niezdrowe? Odpowiedź: słodycze, słodkie napoje, fast food. • Co to jest przyroda? Odpowiedź: naturalne elementy dookoła nas, drzewa itd. • Jak można oszczędzać energię? Odpowiedź: wyłączać niepotrzebne oświetlenie, stosować żarówki energooszczędne, zamykać lodówkę, wyłączać niepotrzebne urządzenia. • Jak można oszczędzać wodę? Odpowiedź: zakręcać krany w czasie mycia zębów, uszczelnić krany i instalacje, brać prysznic zamiast kąpieli w wannie, włączać jedynie pełną pralkę. • Do jakiego pojemnika trzeba wyrzucić plastik? Odpowiedź: żółtego.

Proponujemy dzieciom, aby zrobiły wspólnie nagrodę, którą można wygrać w konkursie – np. ekoludzika ze zużytych opakowań pomalowanego farbami.

Zróbmy coś dla innych – proponowane działania: • Zaproszenie na przyjęcie dzieci z innych placówek.

Możliwości pogłębiania wiedzy:

• Na zakończenie programu można zorganizować wycieczkę dla dzieci z placówki, przy której działa klub, lub dla dzieci w potrzebie z innej placówki, podczas której klubowicze będą grali role przewodników ekologicznych dla swoich rówieśników. W zależności od możliwości finansowych, można połączyć spacer z grą terenową w okolicach placówki edukacyjnej lub zorganizować dalszy wyjazd. • Wspólny spacer ma na celu pokazanie dzieciom spoza klubu, że przebywanie na świeżym powietrzu może być bardzo atrakcyjne i że warto odkrywać tajemnice otaczającego nas środowiska przyrodniczego. Na spacerze można podzielić dzieci na drużyny i zorganizować grę terenową według punktów zamieszczonych w temacie „Ruch to zdrowie”. • Dalszy wyjazd powinien być połączony z przekazywaniem wiedzy krajoznawczej i promowaniem aktywnej turystyki. Dobrym pomysłem jest wycieczka do parku krajobrazowego lub narodowego i spotkanie z pracownikami parku, którzy mogą w bardzo ciekawy sposób opowiedzieć o środowisku przyrodniczym. Bliski kontakt z przyrodą uwrażliwia dzieci na jej piękno.

Jestem „eko” – jestem trendy

13

Jestem „eko” – jestem trendy

Edukacja 14

Pomoc dzieciom w potrzebie i edukacja lokalnej społeczności

Głównym celem programu „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.” jest osiągnięcie korzyści dla środowiska naturalnego oraz edukacja ekologiczna i obywatelska dzieci. U podstaw programu leży pomoc dzieciom w potrzebie, dlatego zależy nam, aby informacje o działalności klubu dotarły do jak najszerszego ich grona. Proponujemy skontaktować się z najbliższym ośrodkiem zrzeszającym takie dzieci i nawiązać współpracę. Sugerujemy, aby klub zorganizował w czasie realizacji niniejszego tematu co najmniej dwie akcje skierowane do dzieci. W konspektach na poprzednich stronach, przy każdej lekcji w punkcie „Zróbmy coś dla innych” znajdują się propozycje takich działań. Proponujemy także przeprowadzić zajęcia na temat wolontariatu, aby dzieci zrozumiały jego ideę.

W jaki sposób organizować wydarzenia dla dzieci spoza klubu?

Doskonałym sposobem propagowania idei ekologicznej w społeczeństwie jest organizowanie wydarzeń, które docierają do szerszej grupy osób. Najlepszym odbiorcą działań klubu z pewnością będą dzieci w wieku zbliżonym do wieku klubowiczów. Wydarzenia te powinny odbywać się w odpowiednim czasie, np. w dniach związanych z datami ekologicznymi, aby propagować wiedzę ekologiczną w świadomości dzieci.

Ważne elementy: • • • • • • •

udokumentowanie wydarzenia, np. za pomocą zdjęć, przygotowanie miejsca, zaplanowanie wydarzenia, zdefiniowanie zaproszonej grupy, wcześniejsze wysłanie zaproszeń, uporządkowanie miejsca po zakończeniu wydarzenia, ewentualne zorganizowanie sponsorów.

1. Organizowanie festynu

W ramach dzielenia się przez klubowiczów zdobytym na lekcjach doświadczeniem z innymi dziećmi proponujemy zorganizować festyn, który będzie wspaniałą zabawą dla dzieci w każdym wieku. Najlepszym miejscem na przeprowadzenie akcji dla dzieci jest najbliższe otoczenie placówki. Pozwala to dzieciom, szczególnie młodszym, swobodnie włączyć się w organizację, co jest bardzo ważne.

Możliwe elementy festynu: • • • • • • • • • •

przedstawienie, konkursy dla dzieci, sesja plakatowa, prezentacje proekologicznych zachowań, wystawa prac plastycznych, sprzątanie najbliższej okolicy, zakładanie ogrodów, gry i zabawy edukacyjne, zapoczątkowanie regularnej zbiórki surowców wtórnych, zielony pochód z okazji święta, np. Dnia Ziemi.

W organizowaniu samego festynu ważne jest:

• Odpowiednie zaplanowanie programu. Należy przeznaczyć na każdą aktywność wystarczającą ilość czasu, uwzględniając wiek dzieci uczestniczących. • Zachęcenie dzieci do pomocy w organizacji festynu – w zależności od wieku ich poziom zaangażowania może być różny. • Znalezienie i zarezerwowanie miejsca. Jeśli jest to placówka edukacyjna, należy zawiadomić dyrekcję szkoły. W przypadku wyboru miejsca poza placówką, trzeba zarezerwować to miejsce. Może to być np. miejscowy dom kultury lub park czy skwer.

www.pgrozwija.pl

• Zawiadomienie dyrekcji i rodziców w przypadku organizowania festynu poza placówką edukacyjną. • Zaproszenie przedstawicieli lokalnych mediów. • Umieszczenie plakatów informacyjnych w widocznych miejscach. Jeśli planowany jest duży festyn, wtedy lepsze będzie zawieszenie ich poza placówką edukacyjną. • Wcześniejsze określenie programu, miejsca i czasu, a następnie podanie ich do wiadomości dzieci i ich rodziców. • Konieczne jest zaplanowanie sprzątania i wyznaczenie osób, które tym się zajmą po festynie.

2. Organizowanie happeningu

Najważniejsze elementy organizacji, podobnie jak w przypadku festynu, to: • Zaplanowanie i przygotowanie tematu. Należy ustalić, co akcja ma przekazać, a potem przygotować plakaty lub inne widoczne środki przekazu. • Wcześniejsze określenie programu, miejsca i czasu, a następnie podanie ich do wiadomości dzieci i ich rodziców. • Przygotowanie programu lub przedstawienia. • Zachęcenie dzieci do pomocy w organizacji happeningu: w zależności od wieku ich poziom zaangażowania może być różny. • Znalezienie miejsca i, jeśli to konieczne, uzyskanie pozwolenia. Może to być np. miejscowy dom kultury lub park czy skwer na organizację happeningu na świeżym powietrzu. • Zawiadomienie władz – prawdopodobnie konieczne będzie uzyskanie zezwolenia. • Zaplanowanie sprzątania po imprezie. • Zaproszenie przedstawicieli lokalnych mediów. • Umieszczenie plakatów informacyjnych.

Szczególnie zachęcamy do organizacji happeningów dla pozostałych dzieci z własnej placówki – najlepszym miejscem w takim przypadku będzie sama placówka. Jeśli myślimy też o innych uczestnikach, odpowiednie jest ruchliwe miejsce. Dobrze, gdyby miejsce to było w niewielkiej odległości od placówki edukacyjnej. Pozwala to dzieciom, szczególnie młodszym, swobodnie włączyć się w organizację.

Jestem „eko” – jestem trendy

15

www.pgrozwija.pl

Jestem „eko” – jestem trendy

16

Wolontariat – wstęp

Jednym z celów programu „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.” jest pomoc dzieciom w potrzebie, dlatego istotnym założeniem projektu jest rozbudzenie w klubowiczach chęci do niesienia bezinteresownej pomocy innym i uświadomienie dzieciom, jak ważne jest, oparte na zasadach wolontariatu, angażowanie się w sprawy społeczności lokalnej w dzisiejszych czasach.

Zajęcia dotyczące wolontariatu mają przede wszystkim przedstawić dzieciom, czym jest wolontariat i dlaczego warto być wolontariuszem. Mają także zachęcić je do włączania się w akcję niesienia pomocy innym ludziom. Propozycje działań, jakie można zorganizować w ramach pomocy, dołączone są do konspektów lekcji w punkcie „Zróbmy coś dla innych”. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z nimi. Sugerujemy zorganizowanie dwóch lub trzech tego rodzaju działań w trakcie trwania programu.

Czym jest wolontariat?

Wolontariat to świadoma, dobrowolna i bezpłatna praca, świadczona na rzecz innych bądź całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinne czy przyjacielskie. Wolontariat jest podstawą społeczeństwa obywatelskiego, w którym ludzie sami przejmują odpowiedzialność za ważne społecznie kwestie. Ludzie działający jako wolontariusze są otwarci na potrzeby innych, lepiej pracują w grupie i umieją stawiać sobie długofalowe cele. Często też wolontariat wspomaga rozwój takich cech, jak kreatywność, odpowiedzialność czy empatia, niejednokrotnie pomaga też sprecyzować swoje zainteresowania i rozwijać pasje. Okres nauki bardzo sprzyja kreowaniu postaw altruistycznych, gdyż dzieci cechuje duża otwartość i łatwość podejmowania nowych wyzwań, co sprzyja zaangażowaniu się w wolontariat i kontynuowaniu tej działalności przez długie lata. Słowa „wolontariat” zaczęto używać w latach 60. XX wieku i pochodzi ono od łacińskiego słowa volontarius – ochotniczy, dobrowolny.

Ministerstwo Edukacji Narodowej w „Strategii Państwa dla Młodzieży na lata 2002–2012” uznało upowszechnianie wolontariatu wśród dzieci i młodzieży za jedno z priorytetowych zadań w obszarze polityki ds. młodzieży.

Więcej informacji można znaleźć na stronie Centrum Wolontariatu: www.wolontariat.org.pl

Jestem „eko” – jestem trendy

Wstęp 17

Jestem „eko” – jestem trendy

Wolontariat 18

Wolontariat – szkoła podstawowa, klasy 1–3 Cele:

• Uczestnicy warsztatów poznają definicję słowa „wolontariat”. • Zapoznanie z podstawowymi zasadami wolontariatu w kontekście innych działań społecznych.

Metody pracy:

Pokaz, mapa myśli, gra dydaktyczna, pogadanka.

Formy pracy:

Indywidualna, zespołowa, grupowa.

Środki dydaktyczne: • • • • • • • • • •

zdjęcia lub ilustracje wolontariuszy przy pracy, duży brystol, flamastry, kredki, markery, koperty, kolorowe kartki, kolorowe literki składające się na słowo „wolontariat”, tablica korkowa, kartki A4, pinezki.

Przebieg zajęć

Wprowadzenie:

Rozdajemy uczestnikom warsztatów zdjęcia osób zajmujących się wolontariatem i prosimy ich o dokładne przyjrzenie się im. Na razie nie mówimy, o czym będą zajęcia, wspominamy jednak, że osoby, które teraz widzą na zdjęciach, to wolontariusze.

Realizacja tematu Mapa myśli:

Prezentujemy uczestnikom dużą kartkę z narysowanym na środku słońcem i wpisanym w środku wyrazem WOLONTARIUSZ. Prosimy uczestników, aby wymieniali swoje skojarzenia z tym słowem, a gdy ktoś coś powie – prosimy go o podejście i narysowanie jakiegoś symbolu danej cechy (sami możemy spisywać je sobie na kartce); na koniec trzeba przeczytać wszystkie określenia.

Gra dydaktyczna:

Dzielimy grupę na cztery podgrupy i rozdajemy uczestnikom karteczki z rysunkami zwierząt w taki sposób, aby taka sama liczba uczestników dostała jedną z czterech nazw. Uczestnicy muszą stworzyć grupę, wydając jedynie odgłosy charakterystyczne dla danego zwierzęcia. Każda grupa w sali, w której odbywają się zajęcia, musi znaleźć jedną kopertę. W kopertach dzieci znajdą dwie kartki z pewnymi cechami i muszą wybrać tę, która pasuje do wolontariatu (ważne, żeby karteczki były kolorowe, a napisy bardzo czytelne): • koperta 1 – płatna/bezpłatna, • koperta 2 – świadomie podjęta praca/praca przy okazji, • koperta 3 – dobrowolna/z przymusu, • koperta 4 – wobec osób najbliższych/wobec osób, które nie są naszą rodziną ani przyjaciółmi.

www.pgrozwija.pl

Po dokonaniu wyboru cechy każda grupa musi przedstawić ją na kartce A4 przy pomocy rysunku.

Każda grupa prezentuje swój rysunek i mówi, jaką cechę wybrała. Razem tworzymy definicję wolontariatu – pomoc innym ludziom, świadoma, dobrowolna i bezpłatna praca, świadczona na rzecz innych ludzi znajdujących się w potrzebie bądź całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-przyjacielskie.

Pogadanka:

Nauczyciel wspólnie z dziećmi zastanawia się, gdzie w ich okolicy mieszkają dzieci w ich wieku lub zbliżonym, które, zdaniem uczniów, potrzebują pomocy. Następnie prosi dzieci o zaproponowanie sposobów pomocy takim dzieciom. W tym momencie nauczyciel powinien nawiązać do propozycji dodanych do każdej lekcji, które można wykorzystać przy pomocy dzieciom w potrzebie.

Podsumowanie:

Na koniec zajęć grupa wspólnie z nauczycielem tworzy gazetkę ścienną o wolontariacie, prezentując na niej zdjęcia wykorzystane podczas warsztatów, słoneczko, rysunki grup i definicję słowa „wolontariusz”.

Jestem „eko” – jestem trendy

19

www.pgrozwija.pl

Jestem „eko” – jestem trendy

20

Karta Pracy do zajęć „Ruch to zdrowie” – rysunek wędrowca

Rysunek należy wyciąć, a następnie podzielić na tyle części, ile jest planowanych punktów w grze.

Jestem „eko” – jestem trendy

Wędrowiec 21

www.pgrozwija.pl

Jestem „eko” – jestem trendy

22

Karta Pracy do zajęć „Ruch to zdrowie” – aktywność „Jakie jest moje drzewo?”

Moje drzewo jest Czy moje drzewo gubi liście na zimę?

Jak wyglądają liście mojego drzewa? Jakie są?

Kształt liścia

Jaki jest brzeg mojego liścia?

Jak nazywa się moje drzewo? Rozpoznaj drzewo po liściach.

iglaste/liściaste pojedyncze/złożone

okrągły, jajowaty, sercowaty, trójkątny, równowąski ostry, tępy, zaokrąglony, wycięty

Kora mojego drzewa

Jak wygląda kora mojego drzewa? Jaki ma kolor? Jaki ma wzór?

Czy z każdej strony wygląda tak samo?

Czy moje drzewo w porównaniu z innymi jest wysokie? Co rośnie na korze mojego drzewa?

Jakie zwierzęta żyją w moim drzewie? Czy widzisz jakieś gniazda?

gładka, chropowata

przyłóż kartę do drzewa i odrysuj kredką wzór

paproć, porost, mech, glon

Czy widzisz jakieś dziury w pniu?

Czy znalazłeś małe dziurki w korze?

Zajrzyj w spękania kory, czy coś tam jest? Obejrzyj liście. Czy są nadgryzione?

Jak myślisz, jakie zwierzęta żyją na twoim drzewie? Jakie jest moje drzewo?

Jakie określenia najlepiej opisują twoje drzewo?

Na odwrocie ułóż historię o swoim drzewie.

duże, małe, średnie, grube, cienkie, wysokie, niskie, zdrowe, wesołe, smutne, chore, liściaste, iglaste, proste, krzywe, sękate, brzydkie, ładne

Jestem „eko” – jestem trendy

Moje drzewo 23

Jestem „eko” – jestem trendy

24

Notatki

www.pgrozwija.pl

Pomagajmy POMAGAJMY ZIEMI CODZIENNIE Oszczędzajmy wodę • • • • •

włączaj pełną pralkę i zmywarkę myjąc twarz lub zęby, zakręcaj wodę korzystaj z prysznica zamiast z wanny napraw kapiące krany i dobrze je zakręcaj zmywając dużo naczyń, korzystaj z miski z płynem do mycia i płucz je pod niewielkim strumieniem wody • nie wyrzucaj śmieci do rzeki ani na jej brzeg

Nie marnujmy energii • • • • • • • • • • •

wymień żarówki na energooszczędne gaś światło w pomieszczeniach, w których nie przebywasz zmień sprzęt AGD na ekonomiczny wyłączaj nieużywane urządzenia z trybu uśpienia zadbaj o szczelność okien w swoim domu wyłączaj ładowarki z prądu, jeśli ich nie używasz gotuj tyle wody w czajniku, ile potrzebujesz ociepl swój dom nie zasłaniaj grzejników wietrz pomieszczenie szybko i intensywnie obniż temperaturę w domu

Wybierajmy transport publiczny

• krócej stoisz w korkach lub nie stoisz w nich wcale • nie musisz szukać miejsca do parkowania i zastanawiać się, na jak długo masz opłacony czas za parkowanie • robiąc krótkie spacery – dbasz o zdrowie • korzystanie z transportu publicznego jest tańsze niż użytkowanie samochodu

Na zakupy z własną torbą

• jest trwalsza • możesz z niej skorzystać wiele razy

Segregujmy odpady

• papier zadrukowany jednostronnie można użyć ponownie • z przetworzonego metalu, plastiku, szkła, papieru można wyprodukować nowe przedmioty • papier z makulatury to oszczędzone drzewa oraz mniej zużytej wody, a do tego mniej zanieczyszczone środowisko • jeśli wyrzucasz śmieci – zmniejszaj ich objętość, na przykład zgniatając butelkę lub karton • baterie wrzucaj do odpowiednich pojemników – jest to odpad niebezpieczny; ponadto z baterii można odzyskać metale szlachetne • dbając o to, by śmieci były posegregowane i przetworzone, zmniejszasz ich ilość w środowisku

Jestem „eko” – jestem trendy

Woda – podstawa życia

Ptasie ogrody – chronimy bioróżnorodność

Człowiek jako część ekosystemu – czyli jak na co dzień pomagać środowisku

Produkcja materiałów sfinansowana ze środków programu „P&G. Żyj, poznawaj, rozwijaj się.”

ISBN 978-83-906300-8-3